Verschillen

Dit geeft de verschillen weer tussen de geselecteerde revisie en de huidige revisie van de pagina.

--- bestuur:start [2015/11/29 10:35]
jan [Samenvatting]
+++ bestuur:start [2024/06/29 07:19] (huidige)
zaanlander [Zie ook:]
@@ Regel 1: / Regel 1: @@
-==== Bestuur en rechtspraak====
+<page-header>
+==== Bestuur en rechtspraak: inleiding ====
+</page-header>
+<nav type="pills" justified="true">
+  * [[bestuur:start|Inleiding]]
+  * [[bestuur:bestuur_en_rechtspraak_1|Tot  1600]]
+  * [[bestuur:bestuur_en_rechtspraak_2|Van 1600 tot 1813]]
+  * [[bestuur:bestuur_en_rechtspraak_3|Na 1813]]
-Het bestuurlijke gezag zoals wij dit nu kennen, alsook onze onafhankelijke rechtspraak op grond van democratisch tot stand gekomen wetten, hebben een lange voorgeschiedenis.\\
+</nav>
-De huidige gemeentelijke indeling is ten plattelande, dus ook in de Zaanstreek, voorafgegaan door bestuursvormen van meer regionale aard, ingesteld door en afhankelijk van degenen die het land bezaten. Anders dan in de steden, die al vroeg een min of meer zelfstandige zeggenschap kenden, zijn de bestuurlijk verhoudingen in landelijke gebieden in een langdurig proces naar de huidige situatie gegroeid.
+\\
+\\
+Bestuur en rechtspraak waren lang niet gescheiden. Voor een beter begrip van de historie van de Zaanstreek is het noodzakelijk dat de bestuurlijke ontwikkeling in een chronologisch overzichtsartikel wordt behandeld. Ook het onderwerp [[eco:start|Economische geschiedenis]] zal later zo worden weergegeven.
-Bestuur en rechtspraak waren lang niet gescheiden. Voor een beter begrip van de historie van de Zaanstreek is het noodzakelijk dat de bestuurlijke ontwikkeling in een chronologisch overzichtsartikel wordt behandeld. Ook het onderwerp [[:Economische]] geschiedenis zal later zo worden weergegeven.
+Beide hoofdonderwerpen worden voorafgegaan door een inhoudsopgave; voor het hiernavolgende artikel Bestuur en Rechtspraak vindt u de verwijzing naar de verschillende onderwerpen hieronder. Het artikel Bestuur en Rechtspraak is geschreven door [[groesbeek|Johan Willem Groesbeek]], voormalig rijksarchivaris te Haarlem. Aangezien de heer Groesbeek voornamelijk de bestuurlijke historie van de te eniger tijd [[:ambachtsheerlijkheid|ambachtsheerlijkheid]] geworden polders Westzaan en Krommenie beschrijft, heeft de redactie in een korte aanvulling aandacht gegeven aan onder meer de [[:heerlijkheid|Heerlijkheid]] Assendelft, terwijl, ná dit artikel en buiten verantwoordelijkheid van de auteur, ook een tekst is toegevoegd over de ontwikkeling na 1813, het jaar waarin bestuurlijke verantwoordelijkheid bij de gemeenten zoals wij die nu kennen is gelegd.
-Beide hoofdonderwerpen worden voorafgegaan door een inhoudsopgave; voor het hiernavolgende artikel Bestuur en rechtspraak' vindt u de verwijzing naar de verschillende onderwerpen hieronder. Het artikel Bestuur en rechtspraak' is geschreven door mr. J. Groesbeek, voormalig rijksarchivaris te Haarlem. Aangezien de heer Groesbeek voornamelijk de bestuurlijke historie van de te eniger tijd ambachtsheerlijkheid geworden polders Westzaan en Krommenie beschrijft, heeft de redactie in een korte aanvulling aandacht gegeven aan onder meer de Heerlijkheid Assendelft, terwijl (ná dit artikel en buiten verantwoordelijkheid van de auteur) ook een tekst is toegevoegd over de ontwikkeling na 1813, het jaar waarin bestuurlijke verantwoordelijkheid bij de gemeenten (zoals wij die nu kennen) is gelegd.
 ==== Samenvatting ====
-Bij de voorgaande behandeling van bestuur en rechtspraak in de Zaanstreek is een overzicht gegeven van ongeveer zeven eeuwen. Er is geprobeerd duidelijk te maken dat er in de grafelijke tijd - en nog lang daarna - geen scheiding bestond tussen beide begrippen. De eigendom (of de leen) hield behalve het bestuur ook de uitvaardiging van rechtsregels in en de veroordeling van degenen die zich daaraan niet hielden. In het chronologisch overzicht is aangegeven dat de situatie in de verschillende delen van de Zaanstreek ( Westzaan en Krommenie, Assendelft, de dorpen ten oosten van de Zaan) niet geheel dezelfde was.
+Bij de voorgaande behandeling van bestuur en rechtspraak in de Zaanstreek is een overzicht gegeven van ongeveer zeven eeuwen. Er is geprobeerd duidelijk te maken dat er in de grafelijke tijd, en nog lang daarna, geen scheiding bestond tussen beide begrippen. De eigendom of de leen hield behalve het bestuur ook de uitvaardiging van rechtsregels in en de veroordeling van degenen die zich daaraan niet hielden. In het chronologisch overzicht is aangegeven dat de situatie in de verschillende delen van de Zaanstreek, Westzaan en Krommenie, Assendelft, de dorpen ten oosten van de Zaan, niet geheel dezelfde was.
-Ten tijde van de Republiek kwam hierin geen wezenlijke verandering. Weliswaar kwam door verkoop van de bannen aan regenten (in de Zaanstreek aan de gezamenlijke ingelanden, zie: [[:ambachtsheerlijkheid|Ambachtsheerlijkheid]]), het bestuur te berusten bij de polderbesturen, maar in de rechtsregels kwam nog nauwelijks wijziging en van gescheiden bestuur en rechtspraak was nog geen sprake.
+Ten tijde van de Republiek kwam hierin geen wezenlijke verandering. Weliswaar kwam door verkoop van de bannen aan regenten, in de Zaanstreek aan de gezamenlijke ingelanden, zie: [[:ambachtsheerlijkheid|Ambachtsheerlijkheid]], het bestuur te berusten bij de polderbesturen, maar in de rechtsregels kwam nog nauwelijks wijziging en van gescheiden bestuur en rechtspraak was nog geen sprake.
 Deze scheiding is eerst in de Franse tijd tot stand gebracht, sindsdien kennen wij onafhankelijke rechters. Na het ontstaan van het koninkrijk is deze verworvenheid van de 18e-eeuwse Verlichting gehandhaafd. Uit dezelfde tijd stamt de gemeentelijke indeling.
-Tenslotte is geschetst hoe na 1813 de 'volksvertegenwoordiging aanvankelijk nog bestond uit alleen welgestelden en vertegenwoordigers van de adel en hoe door wijzigingen van het kiesrecht een democratische samenstelling van het bestuur op de drie niveaus (gemeenteraden, provinciale staten, en kamers) is bereikt. De recente veranderingen in de gemeentelijke indeling binnen de Zaanstreek kwamen tenslotte aan de orde.
+Tenslotte is geschetst hoe na 1813 de volksvertegenwoordiging aanvankelijk nog bestond uit alleen welgestelden en vertegenwoordigers van de adel en hoe door wijzigingen van het kiesrecht een democratische samenstelling van het bestuur op de drie niveaus, gemeenteraden, provinciale staten en kamers, is bereikt. De recente veranderingen in de gemeentelijke indeling binnen de Zaanstreek kwamen tenslotte aan de orde.
-Volledigheidshalve kan hieraan nog worden toegevoegd dat na de Tweede Wereldoorlog een uitgebreid stelsel van inspraakmogelijkheden, hoorzittingen en beroepsprocedures - tot de instelling van een nationale ombudsman toe - is ontwikkeld tot meer rechtszekerheid van de burger ten opzichte van zijn bestuurders.
+Volledigheidshalve kan hieraan nog worden toegevoegd dat na de Tweede Wereldoorlog een uitgebreid stelsel van inspraakmogelijkheden, hoorzittingen en beroepsprocedures, tot de instelling van een nationale ombudsman toe, is ontwikkeld tot meer rechtszekerheid van de burger ten opzichte van zijn bestuurders.
-**Inhoud**
-<list-group>
-  * [[bestuur:bestuur_en_rechtspraak_1|]]
-  * [[bestuur:bestuur_en_rechtspraak_2|]]
-  * [[bestuur:bestuur_en_rechtspraak_3|]]
-</list-group>
+=== Zie ook: ===
-Zie ook:
+  * [[:belasting|Belasting]]
-[[:belasting|Belasting]] \\
+  * [[:gemeenteraden|Gemeenteraden]]
-[[:gemeenteraden|Gemeenteraden]],\\
+  * [[:overheidszorg|Overheidszorg organisatie]]
-[[:overheidszorg|Overheidszorg organisatie]], \\
+  * [[:justitie|Justitie]].
-[[:justitie|Justitie]].\\