houtwerkersstakingen

Verschillen

Dit geeft de verschillen weer tussen de geselecteerde revisie en de huidige revisie van de pagina.

Link naar deze vergelijking

Beide kanten vorige revisie Vorige revisie
Volgende revisie 		Vorige revisie
houtwerkersstakingen [2017/10/29 10:14]
zaanlander 		houtwerkersstakingen [2024/05/26 14:41] (huidige)
zaanlander
Regel 1: Regel 1:
 ==== Houtwerkersstakingen ==== ==== Houtwerkersstakingen ====
-<WRAP left round box 25%>+<WRAP left round box 30%>
 De loonregeling, zoals door houtbewerkers bij de firma's Simonsz en Zoon en Stadlander en Middelhoven aan de patroons werd gevraagd, luidt:  De loonregeling, zoals door houtbewerkers bij de firma's Simonsz en Zoon en Stadlander en Middelhoven aan de patroons werd gevraagd, luidt: 
   *1e raamzagers f 15 per week    *1e raamzagers f 15 per week 
Regel 14: Regel 14:
   *Schuitenvoerders f 12.50    *Schuitenvoerders f 12.50 
   *Sjouwerlieden f 13,25    *Sjouwerlieden f 13,25 
-  *Jongens 16—21 jaar van f 7 tot f 11  +  *Jongens 16-21 jaar van f 7 tot f 11  
-  *Jongens 13—16 jaar f 3.50 tot f 6 +  *Jongens 13-16 jaar f 3.50 tot f 6 
   *Losse werklieden 27 1/2 cent/uur    *Losse werklieden 27 1/2 cent/uur 
-  *Overwerk van 6—9 uur 25% +  *Overwerk van 6-9 uur 25% 
   *Nachtwerk 50%    *Nachtwerk 50% 
   *Zondagsarbeid 100%    *Zondagsarbeid 100% 
Regel 23: Regel 23:
   *de schuitenvoerders te brengen op f 11.50,    *de schuitenvoerders te brengen op f 11.50, 
   *de sjouwerlieden op f 12.50,    *de sjouwerlieden op f 12.50, 
-  *de jongens van 16—22 jaar op f 6 tot f 10, +  *de jongens van 16-22 jaar op f 6 tot f 10, 
   *van 13 tot 16 jaar van f 3.50 tot f 5,    *van 13 tot 16 jaar van f 3.50 tot f 5, 
 Voor de overigen wensten zij de loonregeling te handhaven. Voor overwerk werd 10% verhoging voor alle werklieden aangeboden. Zij willen twee vrije dagen per jaar toestaan. Bron: [[https://resolver.kb.nl/resolve?urn=ddd:010109837:mpeg21:a0223|Nieuws van de dag]] 3 juni 1913 Voor de overigen wensten zij de loonregeling te handhaven. Voor overwerk werd 10% verhoging voor alle werklieden aangeboden. Zij willen twee vrije dagen per jaar toestaan. Bron: [[https://resolver.kb.nl/resolve?urn=ddd:010109837:mpeg21:a0223|Nieuws van de dag]] 3 juni 1913
 </WRAP>  </WRAP> 
  
-Vrijwel algemene stakingen van de Zaandamse houtwerkers in 1914 en 1929, spraakmakende arbeidsconflicten in de Zaanse geschiedenis. De houtwerkersstaking van 1914 te Zaandam was een van de meest opmerkelijke arbeidsconflicten tijdens de beginperiode van de Zaanse arbeidersbeweging. Ook eerder waren er al [[staking|stakingen]] geweest. De houtwerkersstaking onderscheidde zich doordat zij vrijwel algemeen was en door de samenwerking van de moderne en de onafhankelijke [[vakverenigingen|vakverenigingen]]. Voorts trok dit arbeidsconflict de aandacht doordat het uitbrak kort na de benoeming van [[laan3|Klaas ter Laan]] te Zaandam als eerste [[socialisme|sociaal-democratische]] burgemeester van Nederland. +Vrijwel algemene stakingen van de Zaandamse houtwerkers in 1914 en 1929, spraakmakende arbeidsconflicten in de Zaanse geschiedenis. De houtwerkersstaking van 1914 te Zaandam was een van de meest opmerkelijke arbeidsconflicten tijdens de beginperiode van de Zaanse arbeidersbeweging. Ook eerder waren er al [[staking|stakingen]] geweest. De houtwerkersstaking onderscheidde zich doordat zij vrijwel algemeen was en door de samenwerking van de moderne en de onafhankelijke [[vakverenigingen|vakverenigingen]]. Voorts trok dit arbeidsconflict de aandacht doordat het uitbrak kort na de benoeming van [[laan_klaas_ter|Kornelis ter Laan]] te Zaandam als eerste [[socialisme|sociaal-democratische]] burgemeester van Nederland. 
  
-Onder de Zaanse houtbe- en verwerkers heerste aan het begin van de 20e eeuw al langere tijd ontevredenheid over lonen en arbeidsomstandigheden. Om een sterke positie te verkrijgen tegen hun werknemers hadden zeven houthandelaren zich aaneen gesloten in de Bond van Werkgevers in het Houtbedrijf. Daar tegenover kwamen twee [[vakverenigingen|vakverenigingen]] (de moderne Houtwerkersorganisatie Voorwaarts en de onafhankelijke Zaanse Federatie van Arbeiders in het Houtbedrijf) tot een nauwe samenwerking. +Onder de Zaanse houtbe- en verwerkers heerste aan het begin van de 20e eeuw al langere tijd ontevredenheid over lonen en arbeidsomstandigheden. Om een sterke positie te verkrijgen tegen hun werknemers hadden zeven houthandelaren zich aaneen gesloten in de Bond van Werkgevers in het Houtbedrijf. Daar tegenover kwamen twee [[vakverenigingen|vakverenigingen]], de moderne Houtwerkersorganisatie Voorwaarts en de onafhankelijke Zaanse Federatie van Arbeiders in het Houtbedrijf, tot een nauwe samenwerking. 
  
-Bij een arbeidsconflict in april 1913 was de beide vakverenigingen na een korte staking bij de werven van [[stadlander|Stadlander en Middelhoven]] en van [[simonsz1|Simonsz]] door de werkgevers toegezegd dat binnen het jaar de arbeidsvoorwaarden in een C.A.O. zouden worden vastgelegd. In september dienden de vakorganisaties hiervoor voorstellen in, met verregaande eisen. De werkgevers reageerden eerst in februari 1914 met voorstellen die achteruitgang in lonen inhielden. Na massale verontwaardiging kwamen de patroons hierop terug, door voor te stellen de afspraken van 1913 nog voor een jaar te handhaven. Verder wilden zij echter niet gaan en opnieuw brak een staking uit. +Bij een arbeidsconflict in april 1913 was de beide vakverenigingen na een korte staking bij de werven van [[stadlander|Stadlander en Middelhoven]] en van [[simonsz1|Simonsz]] door de werkgevers toegezegd dat binnen het jaar de arbeidsvoorwaarden in een CAO zouden worden vastgelegd. In september dienden de vakorganisaties hiervoor voorstellen in, met verregaande eisen. De werkgevers reageerden eerst in februari 1914 met voorstellen die achteruitgang in lonen inhielden. Na massale verontwaardiging kwamen de patroons hierop terug, door voor te stellen de afspraken van 1913 nog voor een jaar te handhaven. Verder wilden zij echter niet gaan en opnieuw brak een staking uit. 
  
 De vakverenigingen trachtten dezelfde tactiek als in 1913 uit te voeren: op 1 april 1914 werd de staking uitgeroepen voor slechts één firma, P. de Lange. Nadat vijftig personeelsleden van dit bedrijf het werk hadden neergelegd, werd een vlot van slechts zes balken naar een nabij gelegen houtwerf gevaren, om daar gezaagd te worden. De arbeiders van deze werf weigerden en werden op grond daarvan ontslagen. Het vlot maakte zo een tocht langs verschillende werven; naast de oorspronkelijke vijftig stakers waren er vrij spoedig niet minder dan 700 uitgesloten werknemers. Ook de katholieke houtwerkers sloten zich aan, zo werd het arbeidsconflict vrijwel algemeen. Dit doorkruiste de tactiek van de vakverenigingen. Steunacties - met giften van binnen en buiten de Zaanstreek brachten evenwel een groot bedrag bijeen voor de stakingskassen. Stakingen te Zaandam - en ook elders - leidden dikwijls tot hardhandige confrontaties tussen stakers en politie.  De vakverenigingen trachtten dezelfde tactiek als in 1913 uit te voeren: op 1 april 1914 werd de staking uitgeroepen voor slechts één firma, P. de Lange. Nadat vijftig personeelsleden van dit bedrijf het werk hadden neergelegd, werd een vlot van slechts zes balken naar een nabij gelegen houtwerf gevaren, om daar gezaagd te worden. De arbeiders van deze werf weigerden en werden op grond daarvan ontslagen. Het vlot maakte zo een tocht langs verschillende werven; naast de oorspronkelijke vijftig stakers waren er vrij spoedig niet minder dan 700 uitgesloten werknemers. Ook de katholieke houtwerkers sloten zich aan, zo werd het arbeidsconflict vrijwel algemeen. Dit doorkruiste de tactiek van de vakverenigingen. Steunacties - met giften van binnen en buiten de Zaanstreek brachten evenwel een groot bedrag bijeen voor de stakingskassen. Stakingen te Zaandam - en ook elders - leidden dikwijls tot hardhandige confrontaties tussen stakers en politie. 
  
-De net geïnstalleerde sociaal-democratische burgemeester Klaas ter Laan trad echter in nauw overleg met de stakingsleiding, waardoor excessen vermeden konden worden. Werkwillige houtwerkers werden als zij zich op straat vertoonden weliswaar door een grote menigte gevolgd, maar dit gebeurde op een flinke afstand en de politie greep daarom niet in. Ook twee demonstratieve optochten door Zaandam leidden niet tot incidenten. De Zaandamse raadsvergaderingen over de staking verliepen echter vaak rumoerig. De houtwerkersstaking bereikte een climax toen de werkgevers werkwilligen gingen werven. In eigen land lukte dit niet, maar zij zochten contact met de Duitser Arnold Hesberg, die gespecialiseerd was in het leveren van groepen stakingsbrekers. +De net geïnstalleerde sociaal-democratische burgemeester Kornelis ter Laan trad echter in nauw overleg met de stakingsleiding, waardoor excessen vermeden konden worden. Werkwillige houtwerkers werden als zij zich op straat vertoonden weliswaar door een grote menigte gevolgd, maar dit gebeurde op een flinke afstand en de politie greep daarom niet in. Ook twee demonstratieve optochten door Zaandam leidden niet tot incidenten. De Zaandamse raadsvergaderingen over de staking verliepen echter vaak rumoerig. De houtwerkersstaking bereikte een climax toen de werkgevers werkwilligen gingen werven. In eigen land lukte dit niet, maar zij zochten contact met de Duitser Arnold Hesberg, die gespecialiseerd was in het leveren van groepen stakingsbrekers. 
  
 Hesberg was gewend alle medewerking van de autoriteiten te krijgen en in een brief verzocht hij burgemeester Ter Laan om politiebescherming voor de 38 mannen die hij naar Zaandam zou sturen. Rond het station van Zaandam had zich de dag van hun aankomst een grote menigte verzameld. Er was ook een flinke politiemacht op de been, en burgemeester Ter Laan was aanwezig. Hij trad de 44 Duitsers, zes meer dan aangekondigd, toen zij uit de trein waren gestapt, tegemoet en controleerde hun paspoorten. Volgens de Nederlandse vreemdelingenwet moesten zij daarnaast een Heimatschein hebben, hierop was echter zelden controle. De burgemeester voerde deze nu wel uit en toen bleek dat zij, op twee Duitsers na, niet een dergelijk papier bezaten, zegde hij ze aan onmiddellijk de gemeente te verlaten. Ook de twee Duitsers die wél een Heimatschein in hun bezit hadden besloten weer te vertrekken.  Hesberg was gewend alle medewerking van de autoriteiten te krijgen en in een brief verzocht hij burgemeester Ter Laan om politiebescherming voor de 38 mannen die hij naar Zaandam zou sturen. Rond het station van Zaandam had zich de dag van hun aankomst een grote menigte verzameld. Er was ook een flinke politiemacht op de been, en burgemeester Ter Laan was aanwezig. Hij trad de 44 Duitsers, zes meer dan aangekondigd, toen zij uit de trein waren gestapt, tegemoet en controleerde hun paspoorten. Volgens de Nederlandse vreemdelingenwet moesten zij daarnaast een Heimatschein hebben, hierop was echter zelden controle. De burgemeester voerde deze nu wel uit en toen bleek dat zij, op twee Duitsers na, niet een dergelijk papier bezaten, zegde hij ze aan onmiddellijk de gemeente te verlaten. Ook de twee Duitsers die wél een Heimatschein in hun bezit hadden besloten weer te vertrekken. 
Regel 50: Regel 50:
 Literatuur:  Literatuur: 
  
-  * J .J . 't Hoen. De rode Zaanstreek. Zaandam 1978;  +  * [[hoen_jaap_t|Jaap ’t Hoen]], De rode Zaanstreek. Zaandam 1978;  
-  * J. van der Laan en A. Selie. 'Ik hak er op in, 't is hier geen Zaandam!`, West-Knollendam/Zaandam 1986. +  * J. van der Laan en A. Selie. 'Ik hak er op in, 't is hier geen Zaandam!', West-Knollendam/Zaandam 1986. 
  • /home/zaanwiki/domains/zaanwiki.nl/private_html/encyclopedie/data/attic/houtwerkersstakingen.1509268485.txt.gz
  • Laatst gewijzigd: 2020/09/06 17:33
  • (Externe bewerking)