Verschillen

Dit geeft de verschillen weer tussen de geselecteerde revisie en de huidige revisie van de pagina.

--- odulphus_kerk [2016/11/19 15:02]
zaanlander
+++ odulphus_kerk [2024/05/25 18:07] (huidige)
zaanlander
@@ Regel 1: / Regel 1: @@
-==== Odulphus-kerk, Sint ====
+====Odulphus-kerk, Sint ====
-Rooms-katholieke kerk in Assendelft, genoemd naar [[sint_oldulphus|Sint Odulphus]], een 9e-eeuwse priester die een belangrijke rol speelde in de kerstening van Friesland. Zie: [[Kerkgebouwen]] 3.3. Mogelijk is Odulphus ook schutspatroon van Wormer geweest.
-[[Soeteboom|Soeteboom]] schreef:
+[{{ https://www.zaanserfgoed.nl/home/wp-content/uploads/2013/10/odulphus-kerk-assendelft.jpg?400|De St. Odulphus kerk in Assendelft. Foto: Jan Lapère}}]De Sint-Odulphuskerk is een rooms-katholieke kerk aan de Dorpsstraat in Assendelft. Het gebouw is een rijksmonument. De huidige kerk stamt uit 1888, maar de eerste Sint-Odulpuskerk dateert al uit 1410. De oude kerk is beroemd geworden door de schilderijen van het interieur uit 1649, gemaakt door Pieter Jansz. Saenredam. Tijdens de reformatie in 1582 kwam de kerk in handen van de protestanten. In de eeuwen daarna maakten de katholieken gebruik van een [[schuilkerken|schuilkerk]]. In de [[franse_tijd|Franse tijd]] werden alle godsdiensten gelijk gesteld en kwam er een einde aan het fenomeen schuilkerken.
-//'Op het feest van St. Odulfus deedt men een statelycken Omme-gang; aan het einde van het Vleck (dorp) waren leenstoelen gestelt, en tot daar gekomen zynde, hieldt men stal (halt), en rusten wat, dragende het Beeldt van St. Olof met gespel en gesang wederom naar de kerk.'//
+In 1835 kon men een nieuwe kerk bouwen met financiële steun van de overheid dankzij de Waterstaatkerk-regeling. Deze nieuwe Sint-Odulphuskerk was een eenvoudige zaalkerk met een klokketorentje, gebouwd in neo-classistische stijl. Dit gebouw bleek echter al na enkele decennia te klein en bouwvallig, waardoor in 1883 werd besloten een nieuwe kerk te bouwen.
-Aan deze feestelijke processie is na de hervorming een einde gekomen. Het valt op dat Soeteboom in één zin Sint Odulphus en St. Olof (schutspatroon van Noorwegen en Denemarken) noemt en klaarblijkelijk verwart. Wie van beiden, tot het einde van de 16e eeuw, Wormers schutspatroon was, is nog niet uitgemaakt.
+Architect was Adrianus Bleijs, ontwerper van een aantal Rooms-Katholieke kerken in Nederland. Het ontwerp was een driebeukige kruiskerk in neo-romaanse stijl, met een grote klokkentoren met naaldspits op de noordoostelijke hoek. De kerk kreeg een uurwerk ontworpen door F. Driessen, uurwerkmaker te Leiden. De kerk werd voorzien van schilderijen van de hand van Jan Bleijs, die de kruisweg voorstellen.
-Ter vervanging van hun oude schuilkerken gingen de rooms-katholieken in de loop van de 19e eeuw over tot de bouw van stenen kerken. Nadat verscheidene eerdere plannen onuitgevoerd waren gebleven, kreeg Assendelft in 1835 een nieuwe St. Odulphuskerk, een eenvoudige zaalkerk met een klokketorentje, gebouwd in de neo-classistische stijl van die dagen. Dit gebouw na verloop van tijd weer afgebroken. In 1887-1889 verrees de huidige St. Odulphus op dezelfde plaats. Bouwmeester was A.C. Bleys (1842-1889) uit Hoorn, die sinds 1880 zijn bureau in Amsterdam had. Hoewel leerling van de beroemde architect Pierre Cuypers, beperkte hij zich niet tot de door zijn leermeester gevolgde neo-gotiek, maar paste hij ook andere bouwstijlen toe. De St. Odulphus vertoont neo-romaanse kenmerken, te zien aan de toepassing van rondboogfriezen en blokvormige 'teerlinkkapitelen'.
+Het gebedshuis is vernoemd naar[[sint_oldulphus|Sint Odulphus]], een 9e-eeuwse priester die een belangrijke rol speelde in de kerstening van Friesland. Mogelijk is Odulphus ook schutspatroon van Wormer geweest.
-december 1888 werd de nieuwe R.K. parochiekerk van St. Odulphus met een kostbaar uurwerk in de toren verrijkt. Al in mei geplaatst, heeft het de proef van alle weersgesteldheid doorstaan en blijkt het aan alle eisen op 't allernauwkeurigst te voldoen. Dank zij gebracht aan de burgerlijke gemeente voor de geschonken bijdragen ter bekostiging; dank mede aan de ontwerper en leverancier, de heer F. Driessen, uurwerkmaker te Leiden, voor de nauwlettende zorg bij het stellen en onderhouden van dat schone werk.
+Tijdens de tweede wereldoorlog was de st. Odulphus-parochie betrokken bij het parochieverzet. Spilfiguren waren [[vermeulen|pastoor Johannes Vermeulen]] (1883-1970) en kapelaan Warmerdam. Zij hielden zich bezig met de organisatie rondom onderduikers. Warmerdam werd in 1944 gearresteerd bij de pastorie.
-augustus 1903, een feestdag voor de parochianen van St. Odulphus te Assendelft. Uit alle huizen wapperde de driekleur. Geen wonder, hun beminde pastoor, de Zeereerwaarde heer G.F. Schlüter, vierde zijn [[http://resolver.kb.nl/resolve?urn=MMKB04:000190686:mpeg21:a0004|40-jarig priesterschap]]. Reeds vrijdagmorgen werd de geachte jubilaris door een veertigtal stoere Assendelfter jongens te paard, gesierd met blauwe sjerp, aan de grenzen der gemeente afgehaald, en na een kort welkom zette zich de stoet in beweging naar de pastorie.
+===Schilderijen ===
-Een commissie had gezorgd voor een smaakvolle, nette versiering van het inwendige der kerk en van 't plein voor de pastorie. Even zij hier aangestipt, dat het priesterkoor herschapen was in een bloemenhof; dat was een vorstelijke versiering. In de vroegdienst van de grote dag was een talrijke schare tot de H. Tafel genaderd. Een grote menigte, waaronder men ook de burgemeester, de heer KL. Cz. de Boer, lid der Tweede Kamer, opmerkte, was om half tien in het kerkgebouw verzameld, ter bijwoning van de plechtige Hoogdienst. Deze solemnele H. Mis werd opgedragen door de Eerwaarde jubilaris, daarbij geassisteerd door de heren Bohl, kapelaan der parochie, en Quant, kapelaan te Beverwijk. Als ceremoniarius fungeerde de heer Nooij.
+Op last van de Rijksdienst voor Cultureel Erfgoed werd in 1913 de restauratie van de kruiswegschilderijen in de Odulphuskerk stilgelegd. Het restauratiewerk in het rijksmonument, waarvoor geen vergunning was verleend, werd uitgevoerd door de gebroeders Graas, twee amateurschilders uit Wormerveer. De Rijksdienst maakte bezwaar omdat de schilders geen restaurateurs waren, bovendien hadden zij niet eerst onderzoek gedaan naar het oorspronkelijke werk en ontbrak een plan van aanpak. ‘Dit is geen restaureren, maar overschilderen,’ aldus een woordvoerder van de Rijksdienst in Dagblad Zaanstreek.
-Het zangkoor voerde gedurende de plechtigheid de 'Veni Creator' van Beltejns en de 4-stemmige mis van Löser uit. Het orgel werd bespeeld door de heer S. Kroon, organist te Amsterdam, Assendelfter van geboorte. Na het Evangelie beklom de heer Quant, neef van de jubilaris, de prachtige nieuwe, in streng Romaanse stijl opgetrokken kansel en hield naar aanleiding van de tekst: 'Positus est hic in resurrectioinem multorum' (Hij is gesteld tot opstanding van velen), een bezielende predikatie. Na de hoogdienst werd de jubilaris een feestcantate toegezongen. Deze cantate, voor mannen- en kinderkoor, compositie van organist Kroon, maakte blijkbaar diepe indruk op de menigte. Na de plechtigheid verzamelden velen zich in de pastorie. De heer Bohl hield een korte, kernachtige toespraak en bood de jubilaris, uit naam van alle parochianen, een feestgave in goud aan.
+=== Pastoors===
-Hierna werd aan de verschillende corporaties en de verdere parochianen gelegenheid gegeven de pastoor geluk te wensen. 's Middags half drie begonnen de plechtigheden opnieuw. Weer liet het zangkoor zich niet onbetuigd. Nadat de priester-feestling een feestlied, compositie S. Kroon, was toegezongen, begonnen de vespers, die gesloten werden met 't 'Te Deum Laudamus' van Verhulst. Des avonds werd de jubilaris nog een hulde gebracht, bestaande in een serenade van het fanfarecorps Crescendo. Op het keurig a la giorno verlichte voorplein van de pastorie werden door dit corps enige muzieknummers uitgevoerd.
+Enkele pastoors waren:
-**GOUD OVER ASSENDELFT**
-april 1938, [[http://resolver.kb.nl/resolve?urn=ddd:010539308:mpeg21:a0109|De St. Odulphus-kerk jubileert]]
+G.H Schlüter (1837-1909) A.W. Ahout, A J. Clarijs (1863-1913), L. v. d. Berg (1868- 1918), J.M.A. Bots. (1868-1925), Van Blaricum, J. Nagel, J.M. Vermeulen (1883-1970)
-„Toen kerkten we in huizen, nu huizen we in kerken", zegt Prof. Brom, de katholieken uit de tijd van de schuilkerken vergelijkend met hun geloofsgenoten van nu. Het zich thuis voelen in hun kerk is één van de grote schatten der Katholieken, die weten dat de kerk Gods huis is en daardoor hun huis. Aan dit idee is het te danken, dat de katholieken van Nederland in en na het tijdperk van de emancipatie het als hun eerste plicht beschouwden weer waardige kerken te bouwen. Daardoor ontstonden monumenten, die verkondigen, dat het geloof onzer landgenoten nog wist te getuigen, na eeuwenlange verdrukking en achteruitstelling. Niet minder dan de kathedralen van de middeleeuwen spreken de kerken van nu van geloof, godsdienstzin en edelmoedigheid der Katholieken.
+  * Monumenten spreken over [[https://www.monumentenspreken.nl/monumenten/7-sint-odulphuskerk|Het monument bij de Odulphus kerk]]
+  * YouTube [[https://www.youtube.com/watch?v=eej1dpdgB4o|Over de restauratie van de Kruisweg Staties]]
+  * Monumentenregister: [[https://monumentenregister.cultureelerfgoed.nl/monumenten/39923|Beschrijving Oldulphuskerk]]
-Eén van deze massale getuigen is zeker de prachtige St. Odulphuskerk, vijftig jaar geleden gebouwd in dat gedeelte van het dorp, het welk trouw gebleven was aan het Geloof der voorvaderen. Alleen de kerk, die de gehele omgeving beheerst, zegt ons reeds, dat in Assendelft naast een diep geloof ook durf en moed werd gevonden, die tot offervaardigheid wist te dwingen.
-De oude waterstaatskerk, het soort kerken, die spreken van een tijd, toen de katholieken nog niet zichzelf waren, was niet meer in staat de parochianen van St. Odulphus te bevatten en nog minder geschikt om de kerkelijke godsdienstige plechtigheden tot hun recht te laten komen. Architect A.C. Bleys, de bouwmeester van de Grote- of St. Nicolaaskerk te Amsterdam en de St. Cyriacus te Hoorn, ontwierp het plan van een nieuwe kerk, die ook op heden nog geroemd wordt als een sieraad van de omgeving.
-april 1888 werd het in Romaanse stijl opgetrokken bouwwerk voltooid en had de plechtige inwijding plaats. Nu zag Pastoor G.F. Schlüter, de bouwheer, zijn ideaal en dat van al zijn parochianen verwezenlijkt. Het was wel z'n wens geweest, dat de consecratie van de kerk onmiddellijk na de voltooiing zou plaats hebben, doch het bleek onmogelijk de bisschop en de talrijke assistenten te ontvangen, daar hij zich met een nood-pastorie moest behelpen. Op de plaats waar eerst de pastorie stond, was immers het nieuwe kerkgebouw verrezen. Een jaar later kwam de bisschop naar Assendelft om de nieuwe tempel definitief en plechtig voor de eredienst te wijden. Een tijdperk van een jaar verliep dus tussen de ingebruikneming en de consecratie van de kerk.
-Deze omstandigheid was voor de tegenwoordige pastoor een aanleiding om het vijftigjarig bestaan van de kerk te vieren op een wijze die geheel in overeenstemming is met de minder gunstige tijden, doch tevens de parochianen in staat stelt op een juiste en passende wijze God dank te brengen voor de weldaden in de afgelopen vijftig jaar ontvangen. Beide gebeurtenissen, zowel de ingebruikneming als de consecratie zullen herdacht worden door een plechtige kerkelijke viering. Daarom zal maandag de geestelijkheid die in Assendelft heeft gearbeid daarheen komen om tezamen met de parochianen in het majestueuze kerkgebouw bij het plechtige Dankoffer aanwezig te zijn. Het jaar dat ons nog scheidt van de herdenking der plechtige consecratie zal staan in het teken van blijde dankbaarheid voor alles wat in de afgelopen 50 jaar in de parochie tot stand kwam, waarbij de smeekbede zal omhoog gezonden worden, dat het geloofsleven, zoals het bloeit onder de bewoners van Assendelft, moge bevestigd worden en zich nog meer verdiepen.
-Wanneer wij even de ontwikkeling van het godsdienstig leven nagaan, dan is het duidelijk dat dit z'n oorsprong nam in het jubilerend kerkgebouw, aan de communiebank, waarheen pastoor Schlüter de kinderen vooral de weg leerde. Minstens iedere 14 dagen, wat voor die tijd als zeer dikwijls gold, bracht hij de kinderen tot de H. Tafel. Dat daardoor het geloofsleven op hechte grondslag werd gebouwd blijkt wel uit de meer dan 160.000 H. Communies, die nu jaarlijks in deze parochie worden uitgereikt, uit de met grote luister gevierde Eucharistische dagen en het steeds gevulde kerkgebouw bij de godsdienstoefeningen.
-**Een beschermende hand**
-De gevaren, het boze gezelschap van de steeds talrijker wordende fabrieken rondom Assendelft, maakte het noodzakelijk een beschermende hand over de opgroeiende jeugd uit te strekken. Een verenigingsgebouw kwam nog onder pastoor Schlüter tot stand. De toenmalige kapelaan Meising was in die dagen de enthousiaste werker onder de jeugd. In 1906 was hij begonnen en in 1908, nu 30 jaar geleden, kende men hier reeds de St. Jozefsgezellenvereniging. Toen in 1909 pastoor Schlüter na ruim 25 jaar in Assendelft te hebben gearbeid overleed, werd hij opgevolgd door pastoor A.W. Ahout, die slechts kort in Assendelft pastoreerde.
-Nog korter was het pastoraat van de Zeereerwaarde Heer A J. Clarijs, voordien Centraal-Praeses van de St. Jozefs Gezellen, die echter onvergetelijk zal blijven door z'n vurig ijveren voor de dagelijkse H. Communie. Bevorderaar van de volkszang, ontzag hij zich niet, niettegenstaande z'n wankele gezondheid, zondags na de vespers de parochianen persoonlijk daarin te oefenen. De ijverige herder overleed 18 juni 1913, na daags te voren, aan de arm van zijn vriend pastoor Zoetmulder, nog z'n stemplicht te hebben vervuld.
-Zijn opvolger, pastoor L. v. d. Berg, bracht op sociaal gebied veel tot stand. Een afdeling van de RK Volksbond werd opgericht. Met grote ijver kweet hij zich ook van z'n nieuwe taak, namelijk de zielzorg voor de militairen, die in de oorlogsjaren te Assendelft waren ingekwartierd. Veel steun ondervond hij hierbij van hun luitenant Goseling, de toenmalige minister van justitie.
-Op Allerzielen 1918, in de dagen van de griepepidemie, stierf pastoor v. d. Berg en werd opgevolgd door pastoor A. Bots. Deze zag zich voor de taak gesteld een nieuwe meisjes- en jongensschool te bouwen. Ook de bouw van een zusterhuis en onderwijzerswoning was noodzakelijk. Door de geweldige duurte van de bouwmaterialen werd hierdoor een zware last op de parochie gelegd. Door de toch al niet zeer hoge financiële draagkracht van de parochianen, werd dit, tezamen met de oude schuld, een loodzware last, die op de 'gouden' kerk rust. Hoewel door de parochianen al het mogelijke gedaan werd en wordt, we denken slechts aan de door pastoor Van Blaricum ingevoerde St. Odulphuspenning, blijven de financiële moeilijkheden een schaduw op de gouden glans over de kerk. Veel verlichting is echter reeds gebracht door de arbeid van pastoor J. Nagel, terwijl ook pastoor J. M. Vermeulen met nieuwe moed z'n schouders onder het zware werk heeft gezet.
-Laten we ons daarom niet blind staren op moeilijkheden. De toekomst zal licht brengen. Dat het geloofsleven, niettegenstaande alles, zich steeds meer moge ontplooien. Dat zal tevens een onderpand zijn van Gods zegen, ook in materiële noden.
-'Vindicamus heriditatem patrum nostrum' — 'Wij moeten het erfdeel van onze vaderen handhaven.' En als wij dan mannen en vrouwen, jong en oud, zonder valse schaamte nog zien neerknielen op de weg, waarlangs de priester het Ons-Heer draagt, dan weten wij, dat het zal geschieden.
-Een [[http://archief.zaanstad.nl/boeken-en-tijdschriften?option=com_maisinternet&view=maisinternet&Itemid=146&mivast=137&miadt=137&mizig=91&miview=ldt&milang=nl&micols=1&mires=0&mizk_alle=Sint%20Odulphus|sfeerimpressie]] opgetekend door de Typhoon, rond de gang van zaken tijdens het 12 1/2 jarig jubileum van pastoor J. Vermeulen op zondag 12 oktober 1947:
-***PAROCHIANEN HULDIGEN PASTOOR J. VERMEULEN***
-ASSENDELFT - De Sint Odulphusparochie was zondag in feeststemming. Het was 12 1/2 jaar geleden, dat pastoor J.Vermeulen zijn intrede deed. De vlaggen wapperden en gaven het dorp een feestelijk aanzien. De Kerkelijke viering begon met een algemene H. Communie. Om 10:15 uur werd een plechtige H. Mis van dankbaarheid door de jubilaris zelf opgedragen met assistentie van de oud-kapelaans Warmerdam en Lagerberg. De feestpredikatie werd uitgesproken door de Zeer Eerwaarde heer Metz. Deze haalde aan, dat pastoor Vermeulen liever geen feestdag had gewild. De parochianen gingen hier niet mede accoord en wilden de kans om hun pastoor te huldigen niet laten glippen.
-Metz feliciteerde Assendelft met zijn herder. Het kerk- en knapenkoor zong onder leiding van H.J. Trompert de vierstemmige Mis van Goller en de heer Landsman tijdens de Communie 'O Salutaris Hostia' van Trompert. Na de H. Mis werd nog een toepasselijke cantate gezongen van Trompert. 's Middags droeg de herder een plechtig danklof in de rijk versierde kerk op, geassisteerd door twee parochiezonen Pater Way en Kapelaan Betjes. Na het lof toog de jubilaris, voorafgegaan door een 60-tal bruidjes tussen een haag van verkenners, gidsen en welpen naar het verenigingsgebouw, waar een grote receptie plaats vond en de jubilaris meer malen werd toegezongen. De heer J. van der Laan sprak namens het kerkbestuur en memoreerde de vooruitgang van het geestelijk leven door de stuwkracht der leiding. Zo mocht de aandacht en het medeleven bij de liturgie sterk groeien. Spreker noemde de bloeiende Aartsbroederschap der H. Familie en de Eerbied in het Godshuis, alsmede het medeleven van de herder met de zieken.
-Ook het kerkgebouw zelf onderging belangrijke verbeteringen, onder meer de nieuwe parketvloer op het priesterkoor, de nieuwe kerk-kussens, de plaatsing van het grote schilderij, dat voordien in het Bisschoppelijk museum hing en de oprichting van het collectanten-college. Ook zaken buiten de kerk zelve hebben des pastoors belangstelling, het mooie grote kerkhek, de oprichting van het fonds voor een tehuis voor Ouden van Dagen, de uitbreiding en verbetering van het kerkhof, waaraan binnenkort zal worden begonnen. Ondanks al deze verbeteringen, aldus spreker, zijn de kerkschulden belangrijk verminderd. Tenslotte bood spreker een standaardwerk aan, getiteld 'Het Katholicisme in de Nederlanden in de 16e en 17e eeuw'.
-Na het zingen van een Marialied door enige jongens kreeg de heer J. Sernee het woord namens het kerkelijk armbestuur. In een zeer geestige rede waarin het gezag van de jubilaris werd geschetst, roemde de spreker de ijver van de herder voor allen, die steun nodig hebben. Bij de aanbieding van een cadeau zei hij gehoopt te hebben, zoals zovelen, dat vandaag de nieuwe kerkklok zou kunnen luiden. Dit is echter nog niet het geval, maar, hij komt! Toch was een cadeau aanwezig in de vorm van een boek en een fotoafdruk der klok. Deze draagt als inscriptie: „Aan den Pastoor wiens naam ik draag hebben Uw parochianen mij geschonken 'Johannes Maria'. Namens de congregaties en H. Familie sprak de heer K. Stam zijn felicitatie uit en overhandigde met enige passende woorden een massief zilveren medailleketting.
-**Dankwoorden**
-Na een mooi meerstemmig kinderlied: „Lang zal hij leven," dat toegezongen werd, sprak Pastoor Vermeulen een dankwoord. De jubilaris noemde een benoeming een loterij en bekende in dit soort loterijen zeer gelukkig te zijn geweest. Toen hij 12 1/2 jaar geleden zijn benoeming voor de Sint Odulphus-parochie ontving, schrok hij. Wel was het geestelijk leven goed bekend, maar nog bekender was de noodlijdende kerk met vijf ton schuld. Nu verklaarde de herder eerlijk doodgelukkig te zijn met zijn parochie. Dank bracht hij aan het kerkbestuur, bijzonder aan de heer Van der Laan, voor zijn grote activiteit. De Pastoor bekende ingegaan te zijn tegen het besluit der feestcommissie om deze dag te vieren. Maar gezien het aantal jaren dat de Assendelftse pastoors gemiddeld hier werkten, mocht spreker met zijn 12 1/2 jaar reeds tevreden zijn. In de hoop, dat dit feest de aankoop van een nieuwe kerkklok zou bespoedigen, had spreker zich tenslotte bij de wil van het feestcomité neergelegd. Tenslotte hoopte de herder nog vele jaren te mogen werken met de Zegen van God in zijn geliefde parochie. Hierna werd aan de vele belangstellenden gelegenheid gegeven tot feliciteren. Bij het verlaten der zaal werd een herinneringsplaatje uitgereikt.