spoorbrug_hoornselijn

Verschillen

Dit geeft de verschillen weer tussen de geselecteerde revisie en de huidige revisie van de pagina.

Link naar deze vergelijking

Beide kanten vorige revisie Vorige revisie
Volgende revisie 		Vorige revisie
spoorbrug_hoornselijn [2018/05/02 10:27]
zaanlander 		spoorbrug_hoornselijn [2020/09/07 12:08] (huidige)
Regel 1: Regel 1:
 ==== Spoorbrug Hoornselijn ==== ==== Spoorbrug Hoornselijn ====
  
-In de Hoornselijn ligt een aanvankelijk uit 1884 daterende enkelspoors spoorbrug over de Zaan, een draaibrug met twee openingen van ieder 18 meter, in de latere zeventiger jaren uitgebreid naar een dubbel spoor en in 1991 door een geheel nieuw exemplaar vervangen. +In de door de Hollandsche IJzeren Spoorweg Maatschappij (HSM) geëxploiteerde Hoornselijn ligt een aanvankelijk uit 1884 daterende enkelspoors spoorbrug over de Zaan, een draaibrug met twee openingen van ieder 18 meter, in de latere zeventiger jaren uitgebreid naar een dubbel spoor en in 1991 door een geheel nieuw exemplaar vervangen. 
  
 Burgemeester en wethouders van de gemeente Zaandam maken op 22 september 1879 belanghebbenden [[https://resolver.kb.nl/resolve?urn=ddd:010063733:mpeg21:a0028|bekend]], dat de Zaan, ter plaatse waar de spoorbrug aangelegd zal worden, belangrijk is uitgediept, zodat daar van de gewone vaarbomen geen gebruik gemaakt kan worden.  Burgemeester en wethouders van de gemeente Zaandam maken op 22 september 1879 belanghebbenden [[https://resolver.kb.nl/resolve?urn=ddd:010063733:mpeg21:a0028|bekend]], dat de Zaan, ter plaatse waar de spoorbrug aangelegd zal worden, belangrijk is uitgediept, zodat daar van de gewone vaarbomen geen gebruik gemaakt kan worden. 
  
 Het bouwen van de landhoofden en pijlers voor de draaibrug, en voor twee viaducten werd voortgezet; de verlaging van de weg en de bouw van de pijlers voor het viaduct ten westen van de Zaan ondervond vertraging wegens oponthoud in de onteigening. Nadat de betrokken eigenaar zijn percelen in der minne had afgestaan, werd met de voltooiing van de werken voortgegaan zodat de eerste volledige oplevering op 9 oktober 1880 plaats kon hebben. Bij beschikking van 21 oktober 1880 werd voor dit bestek goedgekeurd een staat van minder werk ad 1382.94 gulden, als eindafrekening van de verwerkte hoeveelheden.  Het bouwen van de landhoofden en pijlers voor de draaibrug, en voor twee viaducten werd voortgezet; de verlaging van de weg en de bouw van de pijlers voor het viaduct ten westen van de Zaan ondervond vertraging wegens oponthoud in de onteigening. Nadat de betrokken eigenaar zijn percelen in der minne had afgestaan, werd met de voltooiing van de werken voortgegaan zodat de eerste volledige oplevering op 9 oktober 1880 plaats kon hebben. Bij beschikking van 21 oktober 1880 werd voor dit bestek goedgekeurd een staat van minder werk ad 1382.94 gulden, als eindafrekening van de verwerkte hoeveelheden. 
- +==Duisburg== 
-De steunpijlers en de beveiligingswerken voor de draaibrug, volgens bestek 744, werden 28 Augustus 1880 voor de eerste maal voltooid opgeleverd. De detailtekeningen en gewichtsstaten van de ijzeren bovenbouw van de draaibrug en van de bovenbouw der viaducten te Zaandam, volgens bestek 754, kwamen gereed en werden goedgekeurd. Met het walsen van ijzer en met het maken van modellen voor het opzettoestel van de draaibrug en voor het gietwerk kon in de fabriek van de aannemer te Duisburg een aanvang worden gemaakt. +De steunpijlers en de beveiligingswerken voor de draaibrug, werden 28 augustus 1880 voor de eerste maal voltooid opgeleverd. De detailtekeningen en gewichtsstaten van de ijzeren bovenbouw van de draaibrug en van de bovenbouw der viaducten te Zaandam kwamen gereed en werden goedgekeurd. Met het walsen van ijzer en met het maken van modellen voor het opzettoestel van de draaibrug en voor het gietwerk kon in de fabriek van de aannemer te Duisburg een aanvang worden gemaakt. 
  
 De onderhoudstermijn van de werken, het bouwen van de landhoofden en pijlers en voor twee viaducten met bijkomende werken te Zaandam liep op 9 oktober 1880 ten einde. De steunpijlers en beveiligingswerken voor de draaibrug waren 28 december 1880 in voldoende staat van onderhoud voor de tweede maal opgeleverd. In februari 1881 ving men aan met het maken van de steiger voor de opstelling van de draaibrug over de Zaan.  De onderhoudstermijn van de werken, het bouwen van de landhoofden en pijlers en voor twee viaducten met bijkomende werken te Zaandam liep op 9 oktober 1880 ten einde. De steunpijlers en beveiligingswerken voor de draaibrug waren 28 december 1880 in voldoende staat van onderhoud voor de tweede maal opgeleverd. In februari 1881 ving men aan met het maken van de steiger voor de opstelling van de draaibrug over de Zaan. 
  
-In maart 1881 arriveerden de eerste ladingen ijzerwerk voor de bovenbouw van de brug, die de vaste overspanningen, alsmede voor die de beide viaducten te Zaandam uit de fabriek van de aannemer te Duisburg. Met de opstelling, het klinkwerk enz. werd voortgegaan, en op 28 juni 1881 voor eerste maal geheel voltooid opgeleverd. De doorbuiging door het eigen gewicht aan de uiteinden van draaibrug in geopende stand, die volgens het bestek niet meer mocht bedragen dan 35 m. M., werd bevonden te zijn 28 m. M.  +In maart 1881 arriveerden de eerste ladingen ijzerwerk voor de bovenbouw van de brug, die de vaste overspanningen, alsmede voor die de beide viaducten te Zaandam uit de fabriek van de aannemer te Duisburg. Met de opstelling, het klinkwerk enz. werd voortgegaan, en op 28 juni 1881 voor eerste maal geheel voltooid opgeleverd. De doorbuiging door het eigen gewicht aan de uiteinden van draaibrug in geopende stand, die niet meer mocht bedragen dan 35 m. M., werd bevonden te zijn 28 m. M.  
 +== Twee beëdigde brugwachters==
 Bij Koninklijk besluit van 20 oktober 1881 (Staatsblad 167) werd een voorlopig reglement vastgesteld voor de scheepvaart ter beveiliging van de beweegbare spoorwegbrug over de Binnenzaan in de spoorweg van de Zaanstreek naar Enkhuizen. De gevorderde seintoestellen werden geplaatst en twee beëdigde brugwachters in dienst gesteld.  Bij Koninklijk besluit van 20 oktober 1881 (Staatsblad 167) werd een voorlopig reglement vastgesteld voor de scheepvaart ter beveiliging van de beweegbare spoorwegbrug over de Binnenzaan in de spoorweg van de Zaanstreek naar Enkhuizen. De gevorderde seintoestellen werden geplaatst en twee beëdigde brugwachters in dienst gesteld. 
  
 Wegens het nog niet gereed zijn van de aardebaan zou de beproeving van de verschillende overspanningen in de loop van 1882 plaats hebben. De werking van de beweging-, opzet- en ondersteuningtoestellen van de draaibrug bleek voldoende te zijn; 19 december 1881 werd de brug tot het overlaten van zandtreinen in gebruik gesteld.  Wegens het nog niet gereed zijn van de aardebaan zou de beproeving van de verschillende overspanningen in de loop van 1882 plaats hebben. De werking van de beweging-, opzet- en ondersteuningtoestellen van de draaibrug bleek voldoende te zijn; 19 december 1881 werd de brug tot het overlaten van zandtreinen in gebruik gesteld. 
  
-Aan de spoorweglijn Zaandam—Hoorn—Enkhuizen werd in januari 1882 met kracht voortgewerkt. Er was reeds sprake van een gedeelte berijdbare baan in het Oosterveld over de Zaanbrug, en men heeft het moeilijkste en gewichtigste punt achter de rug, namelijk het maken van de hellingen aan beide zijden van de brug. +Aan de spoorweglijn Zaandam—Hoorn—Enkhuizen werd in januari 1882 met kracht voortgewerkt. Er was reeds sprake van een gedeelte berijdbare baan in het Oostzijderveld over de Zaanbrug, en men heeft het moeilijkste en gewichtigste punt achter de rug, namelijk het maken van de hellingen aan beide zijden van de brug.  
 +==Massaal ontslag== 
 +Eind maart 1882 vond een werkstaking plaats bij de arbeiders aan de spoorweg Zaandam-Hoorn. Bij het zanddepot te Castricum verlangden de arbeiders geen hoger loon, maar wilden in het vervolg op zaterdagmiddag niet meer werken. Dit werd niet door de aannemer toegestaan. De arbeiders die alleen onder die voorwaarde op maandagmorgen het werk weer wilden aanvangen, werden allen terstond uitbetaald en ontslagen. 
  
-Op 15 juni 1882 werden proeven gehouden met betrekking tot de doorbuiging van de einden van de spoorbrug. De resultaten waren bevredigend.  +Zonder aanvoer van zand uit Castricum echter kon te Zaandam niet gewerkt worden, en daarom zijn maandag ook [[https://resolver.kb.nl/resolve?urn=ddd:011067958:mpeg21:a0010|alle arbeiders aldaar ontslagen]], maar zeer tegen hun zin, en niet op eigen initiatief. Dinsdagmorgen verzochten de arbeiders te Castricum wel weer het werk op de oude voorwaarden aan te vangen, maar dit werd niet toegestaan, omdat de aannemer van de bruggen nu eerst het opzettoestel onder de draaibrug over de Nagouw moest stellen, wat nog 10 dagen kan duren. 
- +
-14 augustus 1882 had de beproeving plaats van de draaibrug en de vaste bruggen over de Zaan en van de viaducten ten westen en oosten van de Zaan. De uitslag was gunstig, zodat op 28 augustus 1882 het proces-verbaal van voorlopige opneming van de werken werd opgemaakt en ondertekend. +
  
 +Op 15 juni 1882 werden proeven gehouden met betrekking tot de doorbuiging van de einden van de spoorbrug. De resultaten waren bevredigend. 14 augustus 1882 had de beproeving plaats van de draaibrug en de vaste bruggen over de Zaan en van de viaducten ten westen en oosten van de Zaan. De uitslag was gunstig, zodat op 28 augustus 1882 het proces-verbaal van voorlopige opneming van de werken werd opgemaakt en ondertekend. 
 +==Achteloos treinpersoneel==
 Op 11 oktober 1882 reden de beide voorste zandwagens van de eerste trein, door achteloosheid van het treinpersoneel, in de westelijke opening van de openstaande draaibrug, zonder echter belangrijke beschadigingen te veroorzaken. De zandwagens waren bestemd voor de realisatie van de spoordijk richting Hoorn en afkomstig uit het duingebied van Castricum alwaar zich een zanddepot bevond. Op 11 oktober 1882 reden de beide voorste zandwagens van de eerste trein, door achteloosheid van het treinpersoneel, in de westelijke opening van de openstaande draaibrug, zonder echter belangrijke beschadigingen te veroorzaken. De zandwagens waren bestemd voor de realisatie van de spoordijk richting Hoorn en afkomstig uit het duingebied van Castricum alwaar zich een zanddepot bevond.
  
 De werken tot maken en voltooien van de aardebaan, bovenbouw, de overgangs- en enige verdere werken voor de spoorweg Zaandam-Hoorn werden het gehele jaar, geholpen door de zachte winter, voortgezet. Het niet gereed zijn van de draaibrug over de Nagouw veroorzaakte een oponthoud van drie weken. De aanvoer van zand uit de duinen te Castricum geschiedde tot mei 1883 met 3 treinen van 45 wagons, daarna met 4 treinen van 40 wagons.  De werken tot maken en voltooien van de aardebaan, bovenbouw, de overgangs- en enige verdere werken voor de spoorweg Zaandam-Hoorn werden het gehele jaar, geholpen door de zachte winter, voortgezet. Het niet gereed zijn van de draaibrug over de Nagouw veroorzaakte een oponthoud van drie weken. De aanvoer van zand uit de duinen te Castricum geschiedde tot mei 1883 met 3 treinen van 45 wagons, daarna met 4 treinen van 40 wagons. 
  
-Behalve over het materieel van de Staat, bestaande uit 3 locomotieven en 150 wagons, dat eigendom van de aannemer werd nadat door hem de verschuldigde 106.000 gulden bij de tien eerste termijnen was afbetaald, beschikte de aannemer nog over een twintigtal nieuwe, 15-tons zandwagens, nog 15 van die wagens werden in het begin van het volgende jaar verwacht. In de zanderij te Castricum was één locomotief, en op de in aanleg zijnde lijn waren 2 locomotieven van de aannemer werkzaam; totaal beschikte de aannemer daarbij over 5500 M2 hulpspoor. Het vervoer van de zandtreinen over het hulpspoor op de Staatsspoorweg Castricum-Zaandam vond geregeld plaats door de Hollandsche IJzeren Spoorwegmaatschappij. Met deze middelen werden dagelijks van 8 tot 13 treinen geladen en gelost. +[{{ :spoorbrug_rond_19000.png?400|//De spoorbrug rond 1900//}}]==680.000 m3 zand== 
 +Behalve over het materieel van de Staat, bestaande uit drie locomotieven en 150 wagons, dat eigendom van de aannemer G. A. van Hattem uit Sliedrecht werd nadat door hem de verschuldigde 106.000 gulden bij de tien eerste termijnen was afbetaald, beschikte de aannemer nog over een twintigtal nieuwe, 15-tons zandwagens, nog 15 van die wagens werden in het begin van het volgende jaar verwacht. In de zanderij te Castricum was één locomotief, en op de in aanleg zijnde lijn waren twee locomotieven van de aannemer werkzaam; totaal beschikte de aannemer daarbij over 5500 m1 hulpspoor. Het vervoer van de zandtreinen over het hulpspoor op de Staatsspoorweg Castricum-Zaandam vond geregeld plaats door de Hollandsche IJzeren Spoorweg Maatschappij. Met deze middelen werden dagelijks van 8 tot 13 treinen geladen en gelost. 
  
 Op 31 december 1882 was de aardebaan voltooid en onder profiel gebracht tot de brug over het Noord-Hollands Kanaal bij Purmerend, behalve een gedeelte van het station Oostzaan. Voorts is de ophoging voor het stations-emplacement te Purmerend tussen het Noord-Hollands Kanaal en de Weere, tot op ongeveer één vijfde van het aldaar te verrichten werk na, gereed. Sedert de aanvang was ongeveer 680.000 m3 zand verwerkt, waarvan in 1882 ongeveer 630.000 M3.  Op 31 december 1882 was de aardebaan voltooid en onder profiel gebracht tot de brug over het Noord-Hollands Kanaal bij Purmerend, behalve een gedeelte van het station Oostzaan. Voorts is de ophoging voor het stations-emplacement te Purmerend tussen het Noord-Hollands Kanaal en de Weere, tot op ongeveer één vijfde van het aldaar te verrichten werk na, gereed. Sedert de aanvang was ongeveer 680.000 m3 zand verwerkt, waarvan in 1882 ongeveer 630.000 M3. 
  
-In den polder Oostzaan zakte de baan regelmatig door tot op de vaste zandlaag; de 6 meter brede bermen werden daarbij gewoonlijk min of meer opgeperst en grotendeels verschoven in de scheiding—sloten en parallelvaarten die waren gegraven. Het opnieuw graven en uitbaggeren van deze sloten en vaarten was hiervan het onvermijdelijke gevolg. In de Purmerlander polder vertoonde zich bovenbeschreven werking meer plaatselijk, maar toch nog over vrij aanzienlijke uitgestrektheden. In de Zuiderpolder vertoonden zich slechts enkele plotselinge verzakkingen maar blijft een langzame doorzakking van het opgebrachte zand waar te nemen; daarentegen leek de baan ten westen van het Noordhollands kanaal tot rust te zijn gekomen. +In de polder Oostzaan zakte de baan regelmatig door tot op de vaste zandlaag; de 6 meter brede bermen werden daarbij gewoonlijk min of meer opgeperst en grotendeels verschoven in de scheiding—sloten en parallelvaarten die waren gegraven. Het opnieuw graven en uitbaggeren van deze sloten en vaarten was hiervan het onvermijdelijke gevolg. In de Purmerlander polder vertoonde zich bovenbeschreven werking meer plaatselijk, maar toch nog over vrij aanzienlijke uitgestrektheden. In de Zuiderpolder vertoonden zich slechts enkele plotselinge verzakkingen maar blijft een langzame doorzakking van het opgebrachte zand waar te nemen; daarentegen leek de baan ten westen van het Noordhollands kanaal tot rust te zijn gekomen.  
 +==Oud Zaanbed== 
 +De landhoofden van bijna alle bruggen in de lijn vertoonden ten gevolge van de aanaarding enige zetting. Bij het westelijke landhoofd van de Zaanbrug, dat in het oude Zaanbed was gebouwd, was zij vrij aanzienlijk; de totale voortschuiving bedroeg 168 m.M., terwijl zij nog niet tot rust was gekomen, evenmin als die van het oostelijke landhoofd, waarvan de voortschuiving echter slechts 34 m.M. bedroeg. 
  
-De landhoofden van bijna alle bruggen in de lijn vertoonden ten gevolge van de aanaarding enige zetting. Bij het westelijke landhoofd van de Zaanbrug, dat in het oude Zaanbed was gebouwd, was zij vrij aanzienlijk; de totale voortschuiving bedroeg 168 m.M., terwijl zij nog niet tot rust was gekomen, evenmin als die van het oostelijke landhoofd, waarvan de voortschuiving echter slechts 34 m.M. bedroeg. +Definitief spoor werd gelegd, rechts van de as, van het begin te Zaandam tot nabij de brug over de Purmerlandergouw, zijnde ongeveer 10.6 kilometer en links van de as ter lengte van ruim 2 kilometer ten westen van de draaibrug over de Zaan tot ten oosten de draaibrug over de Nagouw. Op 9 mei 1883 is aanbesteed het maken van gebouwen en enige andere werken op het station Oostzaan en van twee wachterswoningen bij de draaibruggen te Zaandam.  
 + 
 +De Staatsspoorweg van Zaandam naar Hoorn werd op 20 mei 1884 geopend. 
 +==Veemarkt== 
 +Dinsdag 19 augustus 1890 werd de halte bij de Zaanbrug opengesteld. Ten gerieve van de (vee)marktbezoekers hielden aldaar dinsdags de treinen 191 en 194 naar en van Purmerend en zaterdags de treinen 151 en 196 naar en van Hoorn stil wanneer daartoe tijdig het verzoek is gedaan. Goederen werden aan de halte niet aangenomen of gelost. 
  
-Definitief spoor werd gelegd, rechts van de as, van het begin te Zaandam tot nabij de brug over de Purmerlandergouw, zijnde ongeveer 10.6 kilometer en links van de as ter lengte van ruim 2 kilometer ten westen van de draaibrug over de Zaan tot ten oosten de draaibrug over de Nagouw. +Op 22 januari 1931 vierde brugwachter T. Jansen zijn 25-jarig jubileum als halte-chef. Hij werd op 22 januari 1906 benoemd tot halte-chef en brugwachter van de (Zaan)spoorbrug te Zaandam. Jansen was als 28-jarige werkzaam als wegwerker bij het spoor tegen een salaris van f. 1,10 per dag. In 1905 werd hij aangesteld als brugwachter te Koegras, in 1906 volgde overplaatsing naar Zaandam. Bij de schippers stond de chef-brugwachter in hoog aanzien omdat hij alles deed om het verkeer te bevorderen.  
 +==Nieuwe Spoorbrug voor de Hoornselijn== 
 +De twintig ton wegende brug werd woensdag 29 juli 1992 bij Verolme Botlek in Rozenburg weggesleept om via het Amsterdam-Rijnkanaal naar Zaandam te worden gevaren. Daar werd zij in de nacht van zaterdag op zondag hydraulisch op haar plek gezet. Over de oude brug over de Zaan konden dubbeldekstreinen niet op volle snelheid passeren. Daarom is bij NS-dochter Structon deze brug vervaardigd, die inclusief transport en plaatsing vijf miljoen gulden heeft gekost.
  
-Dinsdag 19 augustus 1890 werd de halte bij de Zaanbrug opengesteld. Ten gerieve van de marktbezoekers hielden aldaar dinsdags de treinen 191 en 194 naar en van Purmerend en zaterdags de treinen 151 en 196 naar en van Hoorn stil wanneer daartoe tijdig het verzoek is gedaan. Goederen werden aan de halte niet aangenomen of gelost. +Een met tarwe geladen Duits binnenvaartschip voer op zondagochtend 17 december 2006 omstreeks 07.30 uur tegen de spoorbrug aan. Daarbij raakten zowel de spoorbrug als de stuurhut van het schip flink beschadigd, meldt het Korps Landelijk Politiediensten (KLPD). Bij het ongeluk raakte niemand gewond. Hoe de aanvaring kon gebeuren is onduidelijk.
  
 +Eerder dat jaar kwam een tjalk, die over het hoofd werd gezien door de brugwachter, in aanvaring met de draaibrug. De schipper liet de kwestie voor komen waarop de rechter de brugwachter in het ongelijk stelde. De aanvaring maakte veel tongen los gezien de vele incidenten met de scheepvaartverkeer die plaats vonden bij de Zaanse bruggen. [[http://www.vaart.nl/actueel/artikel/1000009431|Lees verder]] op de site van Vaart!
  
 +Bron o.a. Nederlandse Staatscourant
  
 +{{tag>brug scheepsvaart trein draaibrug}}
  • /home/zaanwiki/domains/zaanwiki.nl/private_html/encyclopedie/data/attic/spoorbrug_hoornselijn.1525249674.txt.gz
  • Laatst gewijzigd: 2020/09/06 17:39
  • (Externe bewerking)