Verschillen

Dit geeft de verschillen weer tussen de geselecteerde revisie en de huidige revisie van de pagina.

--- volkspark [2019/05/10 09:33]
jan
+++ volkspark [2025/02/26 19:49] (huidige)
zaanlander
@@ Regel 1: / Regel 1: @@
 ==== Volkspark ====
-[{{ :volkspark.jpg?400| De gedenknaald in het Volkspark ter herinnering aan de schenker van het Volkspark de houthandelaar [[wessem|Cornelis Corver van Wessem]]. Bron Beeldbank Gemeentearchief Zaanstad}}]Park in Zaandam-West, tussen de [[provincialeweg|Provincialeweg]] en de [[vaart|Vaart]], westelijk van de naar het park vernoemde Parkstraat. In 1889 was houthandelaar [[wessem|Cornelis Corver van Wessem]] (1826-1897) 40 jaar getrouwd met Neeltje van de Stadt. Om dat te vieren, en uit liefde voor zijn geboorteplaats, schonk hij de gemeente Zaandam het Volkspark.
+[{{ :volkspark.jpg?400| De gedenknaald in het Volkspark ter herinnering aan de schenker van het Volkspark de houthandelaar [[wessem|Cornelis Corver van Wessem]]. Bron Beeldbank Gemeentearchief Zaanstad}}]Park in Zaandam-West, tussen de [[provincialeweg|Provincialeweg]] en de [[vaart|Vaart]], westelijk van de naar het park vernoemde Parkstraat. In 1889 schonk houthandelaar [[wessem|Cornelis Corver van Wessem]] (1826-1897) het Volkspark vanwege de viering van zijn 40-jarig huwelijk.
-[{{ :volkspark-zaandam.jpg?400|Ansichtkaart van het volkspark uit 1902}}]
+Hij werd zelf verantwoordelijk voor de kosten van het onderhoud.
-Het park werd aangelegd op 'het Starven' of 'Starreven', een weiland, één hectare groot, gelegen aan het Noorder Kerkpad. De [[http://kranten.archiefalkmaar.nl/issue/SC/1889-07-14/edition/null/page/1?query=volkspark%20Zaandam&sort=issuedate%20ascending|kosten]] van onderhoud worden door hem gedragen, waarvoor later een kapitaal op het grootboek zal worden ingeschreven. Het werd in de Engelse landschapsstijl aangelegd naar ontwerp van de heren Hendrik Bernardus Stephan uit Koog aan de Zaan en [[http://zoeken.hetnieuweinstituut.nl/nl/personen/detail/aa211a00-33d0-54c3-b4de-9cf1bc5e33ab|Johan Herman Eilmann]] uit Zaandam.
-Het park is van twee kanten te bereiken, van het station en van het Noorderkerkpad. Het is ongeveer een hectare groot en fraai aangelegd met slingerpaden en bloemperken, ruim voorzien van bloemen en planten. Aan de noordoostkant is een met rasterwerk afgesloten vijver, waarin verschillende vissoorten bijeengebracht zijn en waarover drie verschillende bruggen zijn gelegd. Op één van deze bruggen heeft men een fraai uitzicht op een rotsgroep met waterplanten en springfonteinen.
+[{{ :volkspark-zaandam.jpg?400|Toegangshek Volkspark Zaandam, omstreeks 1900. Bron WikmediaCommons.}}]
+Het park werd aangelegd op 'het Starven' of 'Starreven', een weiland, één hectare groot, gelegen aan het Noorder Kerkpad. Het werd in de Engelse landschapsstijl aangelegd naar ontwerp van de heren Hendrik Bernardus Stephan uit Koog aan de Zaan en [[http://zoeken.hetnieuweinstituut.nl/nl/personen/detail/aa211a00-33d0-54c3-b4de-9cf1bc5e33ab|Johan Herman Eilmann]] uit Zaandam.
-Zaandammer Johannes Westenberg ontwierp een door de 'Commissie voor het Blijvend Aandenken' bekroonde drinkfontein als antwoord op een uitgeschreven prijsvraag. De drinkfontein in de nabijheid van de vijver die door de ingezetenen ter ere van de gever van het park is opgericht, heeft de vorm van een witte zandstenen kolom met opschrift, en waarboven een metalen vaas met bloemplant prijkt. Steenhouwer Charles Joseph Boucher uit Koog aan de Zaan werd verkozen het ontwerp gestalte te geven.
+Het park is van twee kanten te bereiken, van de Provincialeweg en van het Noorderkerkpad. Het is ongeveer een hectare groot en fraai aangelegd met slingerpaden en bloemperken, ruim voorzien van bloemen en planten.
+Aan de noordoostkant is een met rasterwerk afgesloten vijver, waarin verschillende vissoorten bijeengebracht zijn en waarover drie verschillende bruggen zijn gelegd.
+Op één van deze bruggen heeft men een fraai uitzicht op een rotsgroep met waterplanten en springfonteinen.
-Op de avond van de opening werd in het park een muziek-uitvoering gegeven door het gezelschap Harmonie, onder leiding van de heer Jan Hooft, die voor deze gelegenheid een feestmars componeerde.
+Zaandammer Johannes Westenberg ontwierp een door de 'Commissie voor het Blijvend Aandenken' bekroonde drinkfontein als antwoord op een uitgeschreven prijsvraag.
+De drinkfontein in de nabijheid van de vijver die door de ingezetenen ter ere van de gever van het park is opgericht, heeft de vorm van een witte zandstenen kolom met opschrift, en waarboven een metalen vaas met bloemplant prijkt. Steenhouwer Charles Joseph Boucher uit Koog aan de Zaan ontwierp het.
-De mildheid van de heer Corver van Wessem, die aan de gemeente Zaandam het Volkspark schonk, werd aanvankelijk slecht beloond. Reeds de woensdag, de eerste dag dat het park was opengesteld, hield de jeugd er allerschandelijkst huis. Niet alleen koos zij de plek om te stoeien en te ravotten, maar er werd gerend over grasperken en door bloembedden, het plantsoen werd niet ontzien, de tafels en banken werden bezoedeld, men wilde de urinoirs met keisteentjes dichtstoppen, trachtte het monument te beschadigen en de drinkfontein onbruikbaar te maken. De Commissie van Beheer nam meteen maatregelen om dergelijke wanordelijkheden in het vervolg te voorkomen.
+Op de avond van de opening werd in het park een muziekuitvoering gegeven door het gezelschap Harmonie, onder leiding van de heer Jan Hooft, die voor deze gelegenheid een feestmars componeerde.
-De Commissie van Beheer van het park bepaalde dat het park uitsluitend toegankelijk zou zijn tussen half zeven 's morgens en tien uur 's avonds. De zomermaanden van 1891 werden, op initiatief van de pachter van het paviljoen op het terrein, aangewend om concerten te geven. In het park verrees een paviljoen dat gelegenheid gaf om activiteiten te ontwikkelen.
+De Commissie van Beheer van het park bepaalde al snel, nadat er op de eerste dag vernielingen waren aangericht, dat het park uitsluitend toegankelijk zou zijn tussen half zeven 's morgens en tien uur 's avonds. De zomermaanden van 1891 werden, op initiatief van de pachter van het paviljoen op het terrein, aangewend om concerten te geven. In het park verrees een paviljoen dat gelegenheid gaf om activiteiten te ontwikkelen.
-Het paviljoen vertoont de wapenschilden van Zaandam en van de Heer Corver van Wessem. Het gebouw is geheel van hout in keur van soorten, tevens als herinnering aan de industrie, waarin de Heer Corver van Wessem en zijn familie steeds een ereplaats hebben ingenomen. De zaal zelf bevat aan de wand de namen van een aantal beroemde Zaandammers van vroeger en later tijd, als: de geschiedschrijvers Hendrick Soeteboom, Adriaan Loosjes en Jacob Honig Janszn jr, de uitvinder van de houtzaagmolens Cornelis Cornelisz van Uitgeest, de scheepsbouwmeester Hendrik Kardinaal, naast [[czaar|Czaar Peter de Groote]], de fabrikanten Nicolaas Calff en [[rogge1|Adriaan Rogge]], de kunstschilder [[mauve|Anton Mauve]] alsmede [[oproeren|Jacob Rek]], die in 1813 wegens verzet tegen de Franse overheid gefusilleerd werd.
+Het paviljoen vertoont de wapenschilden van Zaandam en van de Heer Corver van Wessem. Het gebouw is geheel van hout in keur van soorten, tevens als herinnering aan de industrie, waarin de Heer Corver van Wessem en zijn familie steeds een ereplaats hebben ingenomen. De zaal zelf bevat aan de wand de namen van een aantal beroemde Zaandammers van vroeger en later tijd, als: de geschiedschrijvers Hendrick Soeteboom, Adriaan Loosjes en Jacob Honig Jansz. jr, de uitvinder van de houtzaagmolens Cornelis Cornelisz van Uitgeest, de scheepsbouwmeester Hendrik Kardinaal, naast [[czaar|Czaar Peter de Groote]], de fabrikanten Nicolaas Calff en [[rogge1|Adriaan Rogge]], de kunstschilder [[mauve|Anton Mauve]] alsmede [[oproeren|Jacob Rek]], die in 1813 wegens verzet tegen de Franse overheid gefusilleerd werd.
-Het Volkspark bood een uitstekende gelegenheid om activiteiten te ontwikkelen. Zo organiseerde Schermvereniging Concordia Vincit Omnia in 1893 drukbezochte nationale [[http://resolver.kb.nl/resolve?urn=ddd:010165064:mpeg21:a0084|schermwedstrijden]] met als hoofdprijs twee door de Koninginnen uitgeloofde, van beeltenissen der vorstinnen versierde, zilveren medailles. Na een optocht door de gemeente namen 73 deelnemers, afkomstig uit regimenten infanterie, genie, huzaren en veldartillerie de degens tegen elkaar op.
+In 1938 waren er plannen om een molencomplex te maken op het park. De aan de ZVVV geschonken molen het [[pink|Pink]] uit Koog aan de Zaan zou daarbij in het park worden opgebouwd. Hierbij zouden werklozen worden ingezet. Vanwege grote moeilijkheden zag men in september 1939 af van het plan.
+Eind 1939 probeerde men de eveneens in verval geraakte, uit 1680 stammende bovenkruier Het Jonge Schaap, een houtzaagmolen in het [[westzijderveld|Westzijderveld]] ter hoogte van de Provincialeweg en de Stationsstraat naar het park te halen. Echter, door de uitbraak van de Tweede Wereldoorlog en een gebrek aan materialen ging ook dit niet door.
-Stoom-, Brood-, Beschuit- en Koekfabriek de Ruyter van de firma Verkade & Comp. te Zaandam vierde er in 1896 haar 10-jarig jubileum met 84 personeelsleden waarbij ook patrons en hun vrouwen aanzaten.
+Op 13 januari 1941 besloot de Zaandamse gemeenteraad tot [[https://resolver.kb.nl/resolve?urn=ddd:010943630:mpeg21:a0078|sloop]] van het paviljoen. De Amsterdamse firma Gebroeders Koek, aannemers van sloop- en grondwerk, kreeg de voorkeur tegen een betaling van 4275 gulden. De vrijgekomen grond werd ingericht als speelgelegenheid voor kinderen.
-Buitengewone drukte heerste er juli 1905 toen aéronaut [[https://www.erfgoedleiden.nl/component/lei_verhalen/verhaal/id/126|Willem Pottum]] opsteeg met zijn luchtballon Kuko. Eenmaal boven de Zuiderzee vreesde de ballonvaarder voor een nat pak en zette koers naar Oostzaan waar een geslaagde landing werd ingezet. Twee uur later meldde de aéronaut zich weer aan de poort van het Volkspark.
+Gedurende de vijf oorlogsjaren werd door velen de zaag noodgedwongen in de bomen gezet en werd het hout in kachels opgestookt. Eén van de bekendste was de magnolia of in de volksmond genoemde [[https://resolver.kb.nl/resolve?urn=ddd:010906421:mpeg21:a0017|tulpenboom]], in 1940 verplaatst vanuit de tuin van de aan de Westzijde gelegen Kamer van Koophandel naar het Volkspark. Hoewel de zestig jaar oude boom met veel zorg in speciale aarde werd aangebracht overleefde dit sieraad de koude hongerwinter niet.
-Anno 1909 werden [[http://resolver.kb.nl/resolve?urn=ddd:010336882:mpeg21:a0035|plannen]] voor een Centrale Ambachtsschool voor de Zaanstreek in het Volkspark beklonken. Het onderwijs van de toekomstige school zou zich richten naar de praktische eisen van de Zaanse industrie. Kosten werden geraamd op 80.000 gulden. Waar de school gevestigd zou worden was ook na veel discussie geen duidelijkheid.
+De in 1926 vervangen muziektent raakte tijdens de Tweede Wereldoorlog in onbruik en werd in 1946 gesloopt. De brug over de vijver verdween in 1975 en het park is aanmerkelijk kleiner geworden. Er waren zelfs plannen het park te sluiten. Acties wisten dit tegen te houden met een beroep op de schenkingsacte uit 1889 waarin staat te lezen: “Aan dit park mag nimmer eene andere bestemming gegeven worden.”
-In het jaar 1938 vatte het bestuur van de Zaanse Vereniging voor Vreemdelingen (ZVVV) het plan op een molencomplex te laten verrijzen op de plek van het paviljoen, dat de laatste jaren slechts als repetitieruimte werd gebruikt voor muziekverenigingen. Langs de Provincialeweg moest een verkeershuis worden gerealiseerd. De jaren leegstaande, vervallen en aan vernielingen onderhevige oliemolen [[pink|Het Pink]] in Koog aan de Zaan, cadeau gedaan aan de ZVVV namens de laatste eigenaar Abraham Honig, zou daartoe worden afgebroken. De molen zou worden opgebouwd in het Volkspark.
+Vanaf 2000 is het park gerenoveerd en zijn enkele objecten weer teruggeplaatst, zoals de toegangspoort, het hekwerk en de brug. Ook de nieuwe beplanting is zoveel mogelijk in overeenstemming met het originele beplantingsschema. Er zijn verscheidene beelden en sculpturen in het park geplaatst.
-De vereniging reserveerde 21.000 gulden om het plan te realiseren. Het geld zou aan lonen voor werklozen op gaan die er naar schatting 400 werkweken mee in touw waren. Men hoopte op steun vanuit de provincie. Begin 1939 was men nog bijzonder enthousiast over het plan. September 1939 zag de vereniging echter af van het plan vanwege grote moeilijkheden. Het Pink werd door de ZVVV overgedragen aan [[zaansche|vereniging De Zaanse Molen]].
-De ZVVV richtte zich eind 1939 op een andere vervallen Zaandamse molen. De eveneens in verval geraakte, uit 1680 stammende bovenkruier Het Jonge Schaap, een houtzaagmolen in het [[westzijderveld|Westzijderveld]] ter hoogte van de Provincialeweg en de Stationsstraat. De Tweede Wereldoorlog gooide roet in het eten. Materialen voor de restauratie bleken niet voorhanden waarop ook verplaatsing van Het Jonge Schaap niet meer aan de orde was.
-Op 13 januari 1941 besloot de Zaandamse gemeenteraad tot [[http://resolver.kb.nl/resolve?urn=ddd:010943630:mpeg21:a0078|sloop]] van het paviljoen. De Amsterdamse firma gebroeders Koek, aannemers van sloop- en grondwerk, kreeg de voorkeur tegen een betaling van 4275 gulden. De vrijgekomen grond werd ingericht als speelgelegenheid voor kinderen.
-Gedurende de vijf oorlogsjaren werd door velen de zaag noodgedwongen in de bomen gezet en werd het hout in open haarden en kachels opgestookt. Eén van de bekendste was de Magnolia of in de volksmond genoemde [[http://resolver.kb.nl/resolve?urn=ddd:010906421:mpeg21:a0017|tulpenboom]], in 1940 verplaatst vanuit de tuin van de aan de Westzijde gelegen Kamer van Koophandel naar het Volkspark. Hoewel de zestig jaar oude boom met veel zorg in speciale aarde werd aangebracht overleefde de sieraad de koude hongerwinter niet.
-Een [[http://resolver.kb.nl/resolve?urn=MMNIOD05:000168793:mpeg21:a0027|lezer]] van De Waarheid schreef op 30 juni 1945:
-Nu er aan ons oude park\\
-Niets meer is dat ons nog bindt\\
-En geen enkel jeugdig paartje\\
-Meer een knus stil plaatsje vindt\\
-En geen oude stoere bomen\\
-Luisteren meer naar 't zoet geheim\\
-Omdat al die trouwe wachters\\
-In het vuur verdwenen zijn\\
-Kom ik rot U met het voorstel\\
-Niemand mag er tegen zijn:\\
-'t Volkspark om te toveren\\
-Voor het kind tot speelterrein\\
-Door de kou en nood gedreven\\
-Werd ons park leeggehaald\\
-„Volkspark" — Speeltuinpark\\
-En de schuld is weer betaald.\\
-De in 1926 vervangen muziektent raakte tijdens de Tweede Wereldoorlog in onbruik en werd in 1946 gesloopt.
-De brug over de vijver verdween in 1975 en het park is aanmerkelijk kleiner geworden. Er waren zelfs plannen het park te sluiten. Acties wisten dit tegen te houden met een beroep op de schenkingsacte uit 1889 waarin staat te lezen: “Aan dit park mag nimmer eene andere bestemming gegeven worden.”
-Vanaf 2000 is het park gerenoveerd en zijn enkele objecten weer teruggeplaatst, de toegangspoort, het hekwerk en de brug. Ook de nieuwe beplanting is zoveel mogelijk in overeenstemming met het originele beplantingsschema. Er zijn verscheidene beelden en sculpturen in het park geplaatst.