==== Bannehof ====

[{{ :raad_bannehof.jpg?nolink&450|Raadsvergadering in de Bannehof, 1978}}]Algemeen gebruikte naam voor het voormalige gemeentehuis van [[Zaanstad]], ofschoon feitelijk niet juist; officieel luidde de naam: Gemeentehuis Zaanstad, en was het adres: Bannehof 1. Het Bannehof werd gebouwd in de jaren 1974-'75 als rechtstreeks gevolg van de samenvoeging van zeven gemeenten tot Zaanstad per 1 januari 1974, naar ontwerp van ir. [[winkel|Remmert Huibert Winkel]], chef van het gemeentelijk architectenbureau, in het verder vrijwel onbebouwde [[guisveld|Guisveld]], een pas in 1965 op voorstel van de toenmalige burgemeester van Zaandijk ontstane, dus niet historische naam, westelijk van de spoorlijn en ten noorden van de Sluissloot, op voormalig Zaandijks grondgebied. 

Het stadhuis aan het Bannehof werd op 14 mei 1975 officieel geopend door commissaris van de Koningin F.J. Kranenburg. Het ontwerp bood plaats aan driehonderd ambtenaren. Het gemeentehuis werd in sneltreinvaart gerealiseerd; in augustus 1973 startte hij de tekenwerkzaamheden, op 4 oktober werd het schetsontwerp met raming van de kosten aangenomen door de Ontwikkelingsraad van Zaanstad. Op 15 januari 1974 werd de eerste paal geslagen en precies een jaar later opgeleverd op 15 januari 1975. De korte bouwtijd was te danken aan het prefab-systeem, ontwikkeld door aannemer Nelissen. 

De kosten van de bouw, inrichting en bijkomende werken kwamen uit op een totaalbedrag van 18.150.00 gulden. Er was zeer nauwkeurig gecalculeerd, de overschrijding van de begroting was nihil. Geroemd werd de efficiënte organisatievorm waardoor een soepel samenspel ontstond tussen de architect, aannemer en onderaannemers aan de ene kant en bestuurders en ambtenaren aan de andere kant. Architect Winkel hanteerde bij zijn ontwerp de slagzin 'De mens is de maat van alle dingen'. Dat resulteerde in een carrévormig gebouw met een hoogte van twaalf meter en een buitenruimte met een plein en vijver. 

De opzet van het gebouw was zodanig dat nergens werd geprobeerd te imponeren. Gebruikte materialen waren eenvoudig, de grote ruimten zoals de benedenhal en de grote bovenfoyer waren uitgerust met planten en eenvoudige meubelen die garant stonden voor een vriendelijke sfeer. De vijver onder de grote trap was bedoeld als plek waar bezoekers, gezellig een babbeltje met elkaar konden maken. De inrichting was in handen van binnenhuisarchitect W. Kruiswijk.

Er was gekozen voor kamers om de ambtenaren een plaats te geven. Een klimaatregeling ontbrak in het gebouw, iedereen die daar zin in had, kon een raam opzetten of een zonnescherm neerlaten. In de representatieve ruimten was plaats ingeruimd voor beeldende kunst van Zaanse kunstenaars.  

Acties uit de bevolking hadden tot gevolg dat de hoogte van het gebouw beperkt bleef. Het Bannehof bevatte een raadzaal, vergaderruimten en kantoren voor B&W en de gemeentesecretarie. Verspreid over de vroegere gemeenten was er sprake van vijf hulpsecretarieën en verschillende gemeentelijke diensten. Niet alle diensten waren in het gebouw geconcentreerd. Zo waren Stadsontwikkeling, Openbare Werken, Algemene Zaken, Volkshuisvesting, Grondzaken, Milieubeheer en Volksgezondheid verspreid over Zaandam gevestigd. Met het oog op de wenselijkheid van concentratie zou in het [[houtveld|Houtveld]] te Zaandam een stadskantoor worden gebouwd, waarvan de plannen voorjaar 1989 in de ontwerp- en voorbereidingsfase verkeerden.  

De naam van het binnenplein, Bannehof, verwees naar de [[banne|Banne Westzaan]], waarbij vroeger, tot in de [[franse_tijd|Franse tijd]] het bestuur van vijf van de zeven samengevoegde gemeenten berustte. In verwachting dat verdere uitbreidingen van Zaanstad in het toen nog ongerepte Guisveld zouden plaats hebben, was de grond in 1972 verkocht aan het [[Ontwikkelingsschap]], aanvankelijk om er een technische school te bouwen. Toen dat onmogelijk bleek volgde de bestemming er een streekkantoor of gemeentehuis te plaatsen. Verondersteld werd dat Zaanstad tengevolge van industriële ontwikkelingen langs het Noordzeekanaal zou groeien tot een stad van 250.000 inwoners, waarvoor in het Guisveld woonruimte zou worden geschapen. 

In deze gedachtegang zou het Bannehof een redelijk centrale plaats in de nieuwe stad krijgen. Achteraf werden deze verwachtingen gelogenstraft. Bovendien hadden acties vanuit groepen van de bevolking, milieu- en natuurbeschermingsorganisaties, vogelbescherming enzovoort, tot resultaat dat bebouwing van het Guisveld werd verworpen. Tenslotte is besloten dat nog slechts 1300 woningen noordelijk van het Bannehof zullen worden gebouwd. Het overgrote deel van het Guisveld is verkocht aan Staatsbosbeheer en zal als natuur- en agrarisch gebied behouden blijven. Daardoor bleek het Bannehof verre van centraal in de gevormde gemeente.

Tot 2011 heeft het Bannehof dienst gedaan. Op 11-11-2011 werd het nieuw gebouwde stadhuis bij het NS-station Zaandam in gebruik genomen.

{{tag>gemeentehuis}}