==== Gerkens Cacao Industrie bv ====
Cacaofabriek en -handel, en oorspronkelijk oliën- en vettenraffinaderij, te Wormer en Zaandam-Oost, opgericht in 1928, uitgegroeid tot in omvang het tweede cacaobonen-verwerkende bedrijf in de streek. Grondlegger van het bedrijf was dipl. ing. Klaas Jan Gerkens, die in de oude panden van het oliezaadverwerkingsbedrijf De Mol aan de Veerdijk te Wormer, dat enige jaren eerder stil was komen te liggen, in mei 1928 begon met het raffineren van plantaardige en dierlijke oliën en vetten. Het bedrijf kreeg de naam Gerkens Olieraffinaderij nv. Gerkens richtte het bedrijf in met een installatie voor het raffineren, bleken en stomen, en vulde die in 1934 aan met de eerste destillatieve ontzuringsapparatuur in Nederland. 

Naast de oliën en vetten werd een specialisme ontwikkeld voor het vet cacaoboter, en begon men partijen te veredelen voor [[Schoemaker|Jan Schoemaker]], [[Wessanen|Koninklijke Wessanen]], [[Berisford|Berisford Cacao]], [[Boon]] en andere Zaanse cacaoverwerkers, alsmede interlokale bedrijven als Van Houten, Bensdorp, Blooker, Land & Zee en Holland. In de jaren dertig werd ook voor buitenlandse opdrachtgevers gewerkt, zoals indirect voor Cadbury in Engeland. Dit leidde tot een bod van Cadbury op het bedrijf in 1938; Gerkens verkoos echter zelfstandig te blijven. 

De Tweede Wereldoorlog was een moeilijke tijd en ook in de jaren daarna dreigde, na een aanvankelijk herstel, de groei uit het bedrijf te raken. De reden was dat veel klanten zelf gingen raffineren of stomen, zodat het aantal loonopdrachten verminderde. Toch waren er in 1952 nog ca. 35 personeelsleden werkzaam. In datzelfde jaar werd H.J. Viskil, schoonzoon van Gerkens, in de leiding van het bedrijf opgenomen. In 1958 werd besloten over te gaan tot de handel in cacaoboter. Dit gebeurde in een aparte firma: Gerkens Handelmaatschappij nv. Voortaan zouden partijen cacaoboter worden gekocht, in de olieraffinaderij worden veredeld, om daarna te worden verkocht aan chocoladefabrikanten. Daarmee werd Gerkens leverancier van cacaoboter en een concurrent van de andere Zaanse cacaofabrieken. De handelsmaatschappij werd al snel de grootste opdrachtgever van de raffinaderij, en later de enige. Het bedrijf kon echter alleen gestoomde, en dus smaakloze, cacaoboter leveren en de noodzaak om ook smaakgevende boter te kunnen fabriceren werd steeds dringender. Na enige experimenten met wringers werd besloten persboter te gaan produceren. Met dit doel voor ogen werd in juli '63 cacaofabriek de Jonker aan de Oostzijde te Zaandam van L. Burghait overgenomen. Dit bedrijf, dat eigenlijk een chocoladefabriek was, bezat twee cacaopersen om in de eigen behoefte aan cacaoboter te voorzien. 

Gerkens Olieraffinaderij was daarmee een echte cacaofabriek geworden, ofschoon met een verwerking van 1250 ton bonen in het eerste jaar nog van bescheiden omvang. In 1963 stierf oprichter Klaas Jan Gerkens en werd de naam van het bedrijf gewijzigd in Gerkens Cacao Industrie nv. Het bedrijf betrok vanaf dat moment zelf de bonen uit West-Afrika en Zuid- en Midden-Amerika. 

De periode 1965-1975 werd gekenmerkt door voortdurende groei. In 1967 werd H.J. Viskil algemeen directeur. Persen en molens werden aangeschaft en de klantenkring voor boter en poeder nam toe. In 1970 werd reeds 10.000 ton bonen verwerkt, terwijl het aantal personeelsleden steeg tot ca. 70. Na een associatie met een Amerikaans levensmiddelenbedrijf, Capitol Food Industries Inc. die in 1969 werd aangegaan, werd het aandelenpakket in 1975 overgenomen door General Cocoa Company Holland BV. Dit was geen belemmering voor verdere ontwikkeling van het bedrijf. In 1977 werd Korff`s Koninklijke Cacao- en Chocoladefabrieken nv te Amsterdam overgenomen. Van Korff werd alleen het cacao-deel van de productie bij Gerkens geïntegreerd. In 1979 nam Gerkens [[Stuurman|Stuurman Cacao BV]] te Zaandam over. De totale productie steeg daarmee tot ca. 25.000 ton bonen per jaar. 

Vanaf het startjaar 1979, waarin een vernieuwd productiebedrijf aan de Veerdijk in Wormer in bedrijf werd genomen, werd veel aan modernisering van het machinepark gedaan. In 1985 was de verwerking ca. 36.000 ton bonen per jaar geworden. In 1983 drong de vennootschap door tot de top 100 industriële ondernemingen in Nederland. 

Begin 1987 werd de General Cocoa Company overgenomen door het Amerikaanse Cargill. Bij Gerkens waren in 1991 297 personen in dienst. Door een uitbreidings- en moderniseringsplan, waarmee tot eind 1986 ƒ 20 mln. gemoeid was en waarbij het bedrijf te Wormer, Stuurman Cacao en De Jonker betrokken waren, kon de verwerking van cacaobonen tot een niveau van 75.000 ton per jaar gebracht worden (1989). De omzet in het boekjaar 1989-1990 bedroeg ƒ 600 mln. Zie voorts: [[Cacaoindustrie]].

{{tag>economie actualiseren}}