==== Gortershoek, de ====
Historische buurt te Zaandijk, sedert 1986 [[beschermd_dorpsgezicht]]. De begrenzing van het beschermde dorpsgezicht de Gortershoek bestaat uit [[zaan|de Zaan]] in het oosten, de gemeentegrens met Koog in het zuiden, de achterzijde van de bebouwing van de [[lagedijk|Lagedijk]] met de aanzet van enkele paden en wegen in het westen en de Willem Dreeslaan in het Noorden. Met name in het deel tussen de [[julianabrug|Julianabrug]] en het voormalige kantoor van de lakfabriek van [[vis4|Jacob Vis]] is aan de oostzijde van de Lagedijk de bebouwing met 17e- en 18e-eeuwse koopmanshuizen grotendeels authentiek of in stijl aangepast bewaard gebleven. 

Markant in de Gortershoek zijn voorts meelmolen [[dood4|De Bleeke Dood]], voormalig papierpakhuis [[weefhuis|het Weefhuis]], de [[Beeldentuin]] en het voormalige [[gemeentehuis#zaandijk|gemeentehuis van Zaandijk]], oorspronkelijk ook gebouwd als koopmanshuis. In de Gortershoek bevindt zich eveneens in een voormalige koopmanswoning gevestigd streekmuseum, de [[zaanlandsche4|Zaanlandsche Oudheidkamer]]. De historische bebouwing sluit,met name ook door de bebouwing met [[luchthuizen]] aan de Zaanzijde, mooi aan bij de [[zaanse_schans|Zaanse Schans]] aan de overzijde van de Zaan. 

De naam Gortershoek werd al vroeg gebruikt om de buurt aan te duiden. De reden werd door [[honig_gerrit_jan|Gerrit Jan Honig]] verklaard in een aflevering van De Zaende uit 1946: //'Ao 1669 attesteerden Adryaen Pietersz. van der Ley en Niesje Cornelis. Echteluydert, over de reeds lange jaren bestaande gorterij op Zaandijk, waaraan de Gortershoek zijn naam heeft ontleend'//. Ofschoon zeer vroeg ook nog molens in de buurt hebben gestaan zoals [[Parseleimolen|De Parseleimolen]], werd de Gortershoek al snel een woonbuurt voor de welgestelden. Het deel van de buurt ter hoogte van de tegenwoordige Tuinstraat, waar de dijk een scherpe bocht maakt, werd in verband hiermee ook dikwijls als De Gouden Bocht aangeduid. Ter voorbereiding van de aanwijzing tot Beschermd Dorpsgezicht vervaardigde de Gemeente Zaanstad een uitgebreide pandbeschrijving die in kleine oplage is verspreid. Ter behartiging van de gezamenlijke belangen is door de bewoners de Bewonersvereniging Gortershoek opgericht.