==== Hembrugterrein ====

Meer dan honderd jaar lang vormde het 42 hectare grote Hembrugterrein, deels gelegen aan de Zaan en het Noordzeekanaal, in het uiterste zuiden van Zaandam een industriegebied voor militaire doeleinden. Vrijwel alle klein- en grootschalige wapens en munitie binnen de Nederlandse defensie waren van Zaanse makelij. Zonder stedenbouwkundige ordening werd er een eeuw lang naar believen op het terrein gebouwd met een bonte mengeling aan bouwstijlen als gevolg. 

De productie van munitie werd in de jaren 1885-1889 vanuit de in 1679 opgerichte Delftse Artillerie Inrichtingen naar Zaandam overgebracht onder het argument dat de productie hiervan binnen het bolwerk van de Stelling van Amsterdam de meest veilige en geschikte plek in Nederland was. Bovendien had het bedrijf uit Delft te kampen met ruimtegebrek. Op 1 januari 1973 werd het staatsbedrijf [[artillerie|Artillerie Inrichtingen]] omgezet in een naamloze vennootschap onder de naam Eurometaal nv die het gebied in 2003 verliet. Op het uitgestrekte Hembrugterrein was in de oude mitrailleurpatronenfabriek het opleidingscentrum Tetrix gevestigd, voortgekomen uit de door de AI in 1939 opgerichte bedrijfsschool. Zij verlieten het terrein in 2012.

Officieel was het gebied als militair terrein grotendeels niet openbaar toegankelijk tot 2104. In 2011 werd aangevangen met het opknappen van oude monumentale gebouwen en werd de bodem van het terrein doorzocht naar resten van mosterdgas en gevaarlijke stoffen. 

Eigenaar het [[https://www.rijksvastgoedbedrijf.nl/|Rijksvastgoedbedrijf]] zette het defensieterrein in maart 2017 te koop. Kopers mogen het terrein ontwikkelen voor woningbouw in bestaande monumenten en met nieuwbouw. Er is plaats gereserveerd voor ongeveer 1000 woningen. Voorts is er ruimte voor zowel midden- als kleinbedrijf. In juni 2017 bleken 14 bedrijven interesse te hebben getoond om het [[http://hembrugontwikkelt.nl/|terrein te ontwikkelen]]. De verkoopprocedure zal eind 2017 zijn afgerond. 

Het Hembrugterrein telt 35 rijks- en 22 gemeentelijke monumenten. Het aanwezige [[schokbos|Schokbos]] staat op kleigrond en vormt mede dankzij de aanwezige reigerkolonie een zeldzaam natuurlijk biotoop. In een gebouw aan de Hemkade is het [[http://www.hembrugmuseum.nl/|Hembrugmuseum]] ingericht.

{{tag>Hembrugterrein}}