==== Industriegebieden in de Zaanstreek ====
Gebieden met een concentratie van industriële bedrijvigheid. Tegenwoordig, meer specifiek: de gebieden of terreinen die door de overheid zijn aangewezen en ingericht voor industrievestiging. De Zaanstreek wordt wel het oudste industriegebied van Europa genoemd. Daarmee wordt de gehele streek als industriegebied aangemerkt. De Zaanse industriële bedrijvigheid ontwikkelde zich dan ook niet in bepaalde gebieden buiten de woonbebouwing. In tegendeel, er was hier van oudsher sprake van een vermenging van wonen en werken. Allerlei bedrijven en  bedrijfjes waren overal in de streek te vinden. In het laatste kwart van de 20e eeuw waren met name op de Zaanoevers afzonderlijke - al dan niet hinderlijke - industrieën tussen de woonbebouwing gevestigd. Overigens concludeerde de [[Commissie]] Verzijl in 1985 dat de Zaanstreek niet langer als industriegebied kan worden aangemerkt, zie ook: [[Economische]] structuur 2.3. 

Vanaf eind l9e/begin 20e eeuw was er in toenemende mate sprake van concentratie van industrieën op bepaalde afzonderlijke terreinen, ten dele op buitendijks land aan de Zaan (zie: [[Hemlanden]]) waar zich al eerder bedrijvigheid had geconcentreerd. Eind jaren '50, toen in de Zaanstreek de overheid voor het eerst sturend optrad door de ontsluiting van industriegebieden [[Achtersluispolder]], waren er industrieconcentraties op onder meer de volgende plaatsen: 
  * Krommenie-Zuidoost; 
  * Assendelft-Noord; 
  * Wormer, langs de Veerdijk; 
  * grens Wormerveer/Zaandijk; 
  * Koger Hem; 
  * De Hemmes, aan 't Kalf; 
  * Zaandam-West, ten noorden en zuiden van de Bernhardbrug; 
  * Eiland; omgeving Nieuwe Zeehaven-Havenbuurt', 
  * Oostzijde, tussen Dam en Bernhardbrug; 
  * Westzaner Overtoom;
  * Noordeinde Oostzaan. 

Voorts bevatte het Westzijderveld in Zaandam toen nog een concentratie van houtzagerijen, maar daaraan zou spoedig een einde komen. Zie voorts bij de afzonderlijke dorpsvermeldingen.   

Na de [[Achtersluispolder]] zou het nog geruime tijd duren voor de overheid opnieuw industriegebieden zou inrichten. Weliswaar vestigden zich in Wormerveer een aantal bedrijven tussen de Nauernase Vaart en Provincialeweg N246, en in Zaandam langs de D. Sonoyweg, maar pas bij het volraken van de Achtersluispolder ontplooide het gemeentebestuur van Zaanstad nieuwe initiatieven. Tezelfdertijd werd in Wormer de papierfabriek van [[gelder|Van Gelder Zonen]] gesloten en ging ook het gemeentebestuur van Wormer sturend optreden. In Wormer werden nieuwe bedrijven gevestigd rond de Bruynvisweg, en na de sloop van de Van Gelder-fabrieken werd op een deel van dit terrein [[Westerveer]] ingericht. 

In Zaanstad kwam in het verlengde van het industrieterrein te Wormerveer bij West-Knollendam het [[Zaans]] Industrie Centrum tot stand. Ter hoogte van Plein 13 werd in de jaren '80 het bedrijventerrein [[Start bedrijventerrein|Start]] opgezet voor kleinschalige ondernemingen. Eind jaren '80 kwamen te Zaandam het kantorenpark en handelspark [[Westerspoor]] tot stand en het industrieterrein [[Zuiderhout]], resultaat van de demping van de voormalige Nieuwe Zeehaven. Na het gereedkomen van dit gebied werd het Eiland door de daar gevestigde bedrijven verlaten en werd het goeddeels bebouwd met woningen.