==== Krijt, Chris ==== Zaandam, 10 juli 1916 - Wormerveer, 10 februari 2005 Christoffel Krijt, loodgieter uit de [[botenmakersstraat|Botenmakersstraat]] in Zaandam en verwoed amateur-fotograaf. Hij was de broer van de beroepsfotograaf [[krijt_wim|Wim Krijt]] (1914-2000), die foto’s voor [[typhoon|Dagblad De Typhoon]] maakte. Samen legden de broers in de jaren ’50, ’60 en ’70 van de twintigste eeuw een schat aan Zaanse beelden vast. Chris’ passie lag bij fotografie en moderne beeldende kunst. Hij kkwam in dienst van het bedrijf van zijn vader Jan Krijt (1884-1959). Chris had tijdens zijn werk altijd zijn camera mee. Zodra ergens panden werden gesloopt, was hij er met zijn camera te vinden. Krijt legde meer dan 15.000 beelden vast van de Zaanstreek. Chris Krijt groeide op in een gezin van elf kinderen en zijn vader runde het loodgietersbedrijf in het kleine houten huis op [[botenmakersstraat|Botenmakersstraat]] 51 in Zaandam, later in het grotere bakstenen winkelpand op nummer 9. Na het doorlopen van de lagere school werd hij automatisch in het bedrijf opgenomen, want een vervolgopleiding was toen alleen voor de wat beter gesitueerden weggelegd. \\ In zijn vrije tijd tekende hij graag en kreeg - samen met zijn broer Dik - af en toe les van [[rossem|Ru van Rossem]]. De Tweede Wereldoorlog maakte een abrupt einde aan deze hobby, en nadat hij na de oorlog zijn eerste fotocamera kreeg, stopte hij helemaal met tekenen. Tijdens de oorlogsdreiging was hij gemobiliseerd in Leusden en werd zijn compagnie bij de eerste krijgshandelingen naar Rotterdam gestuurd, waar hij het bombardement van die stad van zeer nabij meemaakte. In de oorlog sloot hij zich aan bij een verzetsgroep en kon hij aan de ‘Arbeitseinsatz’ ontkomen doordat hij als loodgieter bij calamiteiten beschikbaar moest zijn voor het afsluiten of herstellen van gasleidingen. \\ Ondanks dat zijn vader de feitelijke eigenaar van de loodgieterszaak was, bemoeide deze zich niet met de bedrijfsvoering en liet dat geheel aan Chris over, zonder dat hij daarvoor de vereiste papieren bezat. Tijdens de oorlog leerde Chris zijn latere vrouw, Jetske of ‘Jets’ de Jong (Sneek, 1920) kennen met wie hij vlak na de oorlog in het huwelijk trad. Zij bleven, nadat al Chris’ broers en zussen waren uitgezworven, als enigen op de Botenmakersstraat 9 wonen. Fotografeerde hij eerst nog met een boxje zonder instelbaar objectief en sluitertijd, aan het eind van de veertiger jaren schafte hij een uitklapbare balgcamera aan waarmee hij kwalitatief aanzienlijk betere foto’s kon maken. Hij bezocht ook fototentoonstellingen en verzamelde fotoboeken en publicaties over fotografie. Zijn foto's stralen een romantische rust uit, terwijl personen veelal ontbreken. De camerastandpunten werden altijd zo gekozen, dat de onderwerpen niet als een eenvoudig ‘kiekje’ werden vastgelegd. Het gebruikte ‘6x6’ rolfilmmateriaal en het papier waarop de uiteindelijke foto werd afgedrukt, bestond toen nog uit emulsies die voor een mooi gelijkmatig verloop in detaillering zorgde, zonder harde contrasten, hetgeen voor een speciale uitstraling zorgde. Het ontwikkelen en afdrukken heeft hij zich nooit eigen gemaakt; dat liet hij over aan Foto de Jong aan de Zaandamse [[westzijde|Westzijde]] 48, waar de handelingen zeer vakkundig en met veel gevoel door de eigenaar zelf verricht werden. Na verloop van tijd werden er wat vaker stadsgezichten in beeld gebracht en taferelen uit het dagelijkse leven, maar nooit met teveel actie. Aan de onderwerpen is af te lezen dat het niet alleen een vrijetijdsbesteding is geweest. Veel opnamen zijn op doordeweekse momenten vastgelegd, hetgeen maar één conclusie rechtvaardigt: hij moet zijn camera tijdens zijn werkzaamheden als loodgieter bij zich hebben gehad. Zijn broer Wim fotografeerde ook, maar dan beroepsmatig. Velen zullen zich zijn foto's uit ‘De Typhoon’ of ‘De Zaanlander’ nog herinneren, soms vergezeld van een verhaal door Jan Hottentot, de toenmalige stadschroniqueur van de Zaanstreek. In veel opzichten vertoont de manier van ‘kijken’ van beide broers veel overeenkomst; toch onderscheiden ze zich op een aantal punten. Komt bij Chris de romanticus naar voren, bij Wim zit er vaak een humoristische knipoog in zijn werk. Een mooi voorbeeld daarvan is de foto waarop twee nonnen de etalage van een babyzaak aan het bekijken zijn. Toen in het begin van de jaren tachtig zijn vertrouwde camera defect raakte, schafte Chris een kleinbeeldcamera aan, maar dat bleek geen succes. Hij wisselde niet alleen de voor hem vertrouwde zachte toonwaarden van de ‘6x6’ rolfilm in, voor het veel contrastrijkere en grofkorrelige kleinbeeldmateriaal, ook het registreren en vastleggen van de onderwerpen was ineens beduidend anders. Reden voor hem om te stoppen met fotograferen. Daarop verlegde hij zijn aandacht naar zijn andere grote interesse: die voor beeldende (vooral hedendaagse) kunst. Daarbij onderhield hij veel contacten met Zaanse kunstenaars, die ook regelmatig aan huis kwamen, zoals [[boer_jan_adriaan|Jan de Boer]], [[jong2|Gerrit de Jong]], [[teeling|Peter Teeling]] en vooral [[stellaart|Jaap Stellaart]]. Van deze laatste kocht hij regelmatig werk aan, mogelijk ter ondersteuning. Ook liet hij [[miletic|Slavomir Miletić]] een portret maken van zijn jongste zoon, in de periode dat deze Joegoslavische kunstenaar nog op het [[rustenburg|Rustenburg]] in Zaandam verbleef. Verder begeleidde hij af en toe zesdeklassers (later groep 8) van de Hugo de Groot-school bij excursies naar het Stedelijk Museum in Amsterdam. Hij had in dat museum gezien, hoe daar schoolklassen werden rondgeleid, en hij wilde ook de Zaanse jeugd met de moderne kunst in aanraking brengen. Na zijn overlijden in 2005, kwam er een grote hoeveelheid negatieven tevoorschijn, die ongeordend, zonder datum en locatieaanduiding in mapjes waren gestopt. Uit deze hoeveelheid bleek dat een groot deel van de foto’s die hij had gemaakt nooit was afgedrukt. Misschien omdat afdrukken te kostbaar was, of omdat het onderwerp een momentopname was geweest en hij het niet interessant genoeg vond om er iets mee te doen. Zoon Hans Krijt spitte na zijn vaders overlijden de twee verhuisdozen vol met negatieven door en attendeerde Stichting [[zaans_schoon]] op zijn vaders werk. De foto's schetsen een poëtisch beeld van de Zaanstreek, waarin het leven gemoedelijk en overzichtelijk leek. Op initiatief van Hans Krijt zijn de foto’s opgenomen in de [[https://archief.zaanstad.nl/mediabank/zoek-in-de-beeldbank/?q=chris%20krijt&mode=gallery&view=horizontal|beeldbank]] van de gemeente Zaanstad. Na het overlijden van broer Wim Krijt, in 2000, verscheen het boek ‘Wim Krijt, fotograaf’ van de hand van Ineke Eisink, [[poelmeijer|Leo Poelmeijer]] en [[woudt_klaas|Klaas Woudt]]. Ook was er in datzelfde jaar in het Molenmuseum een tentoonstelling met zijn werk. In mei 2017 verscheen ter gelegenheid van het 70-jarig bestaan van Zaans Schoon eenzelfde soort boekje, getiteld 'Chris Krijt, loodgieter', eveneens bij Uitgeverij Noord-Holland. Bron: Hans Krijt (zoon van Chris) **Enkele foto's van Chris Krijt** {{gallery>:ck?lightbox}} // Bron: Archief Hans Krijt// === Externe link === [[http://www.uitgeverij-noord-holland.nl/chris-krijt-loodgieter-0|Uitgeverij Noord-Holland, Chris Krijt, Loodgieter]]