==== Mars, Frans ====
Zaandam, 22 februari 1903 - Wormerveer, 26 mei 1973

[{{ :boorsma_en_mars.jpg?450|//Frans Mars (rechts) geflankeerd door zijn vriend Pieter Boorsma//}}]Beeldend kunstenaar, onderwijzer te Wormerveer, heemkunde-ambtenaar van Zaandam en belangrijk initiatiefnemer tot behoud van het streekeigen. Frans Mars bekwaamde zich van 1923 tot 1928 in de schilderkunst met lessen van de Vlaming Arthur Verbeeck. Hoewel hij zich tot een bekwaam, in impressionistische trant werkend vakman ontwikkelde, koos hij voor het onderwijs. In 1928 aanvaardde hij een betrekking als schoolmeester in Wormerveer, vervolgens combineerde hij enkele tientallen jaren werk en kunst.

Mars vatte daarbij grote belangstelling op voor de streekgeschiedenis en ging zich daadwerkelijk inzetten voor de redding van nog aanwezige cultuurhistorische monumenten. Vooral de molens; in zijn jeugd had hij er heel wat van zien verdwijnen, kregen zijn belangstelling. Dit uitte hij niet alleen in schilderijen en tekeningen, maar ook in praktische zin. 

Al op 21-jarige leeftijd richtte hij zich met een oproep tot de bevolking: 'Het is niet noodzakelijk dat de molens verdwijnen. Zij moeten beschermd en gesteund worden. Maar hoe? Ziehier een plan. Ik wilde alle molenvrienden verenigen in een vereniging, De Zaansche Molen.' Deze oproep werd in de regionale krant geplaatst nadat [[Zoeker|De Zoeker]] in 1925 zware stormschade had opgelopen.

Inderdaad werd direct daarna [[Zaansche|De Zaansche Molen]] opgericht. Mars werd secretaris, voorzitter en tenslotte erevoorzitter. Gedurende zijn lange bestuurslidmaatschap streefde hij naar verwerving van molens als verenigingsbezit. De Zaansche Molen heeft dertien molens in eigendom en beheer. Mars' belangstelling was zeer veelzijdig. Hij bezat een grote geografische, historische en landschapskundige kennis.

In de periode 1941 tot 1947 werkte hij aan het Molenpanorama in molen 't Pink. Het panorama is twee meter hoog en elf meter breed en is sinds 1988 een van de topstukken van het Molenmuseum. Het biedt blik op de oostoever van de Zaan rond 1800. 

Toen hij in 1954 door de gemeente Zaanstad werd benoemd tot heemkunde-ambtenaar, feitelijk een zeer verdiende erefunctie, schreef hij een reeks van tientallen heemkundige mededelingen over allerlei de Zaanstreek betreffende onderwerpen. In deze functie wist hij de overheid te betrekken bij de restauratie en verplaatsing van verschillende molens. Wat er op dit gebied gebeurd is bij de Zaanse Schans moet op zijn conto worden geschreven. Verder was hij betrokken bij de samenstelling van verschillende belangrijke boeken over de streekgeschiedenis, waaronder [[Zaandam]] 150 jaar stad.

In 2024 is Hans Kuyper in het kader van het door Frans Mars gerealiseerde Molenpanorama op zoek naar mensen die Frans Mars [[https://www.deorkaan.nl/wie-zag-frans-mars-aan-het-werk/|aan het werk hebben gezien]]. Hans Kuyper werkt aan een kinderboek over het ‘Molenpanorama’ van Frans Mars. Daarvoor is hij op zoek naar mensen die de schilder aan het werk hebben gezien, zowel in de oorlog als daarna.   

{{tag>beeldend_kunstenaar onderwijzer auteur}}