==== Verzekeringswezen====

In de Zaanstreek bestond eeuwenlang een hoge graad van economische bedrijvigheid op allerlei gebied. Daaruit voort kwam de behoefte aan mogelijkheden om het financiële risico daarvan zo veel mogelijk veilig te stellen.
Misschien kan zelfs worden gesteld, dat bepaalde takken van handel of industrie zich minder of in elk geval anders ontwikkeld zouden hebben als niet enige vorm van mogelijkheid tot overdracht van het financiële risico had bestaan. De kleinschaligheid van de Zaanse samenleving en het feit, dat hier vele, verhoudingsgewijs kleinschalige, economische activiteiten van dezelfde soort plaatshadden heeft er zeker toe bijgedragen, dat de onderlinge vorm van verzekeren, anders gezegd het gezamenlijk aanvaarden van risico, hier al snel wortel schoot en tot uitwerking kwam. 

[{{ :verzekeringswezen.jpg?nolink&400|Aanhef van hel olieslagerscontract, 5mei 1733}}]Ook het Zaanse gemeenschapsgevoel - in weerwil van de individualistische inslag van de Zaankanter toch altijd sterk aanwezig - en de in een kleine gemeenschap voorhanden liggende sociale controle boden daarvoor positieve uitgangspunten. De oudste sporen zijn gevonden in de tweede helft van de 17e eeuw. Reeds in 1663 kwam een contract tot stand op de inhoud van acht oliemolens. Het werd in 1694 vervangen door een nieuw contract op 10 oliemolens, in 1715 door een op 21 oliemolens en in 1719 door een op 22 oliemolens. In 1724 hield het op te bestaan. 

In 1669 sloten zes Zaandijkse gaandehouders van oliemolens een contract op 7 molens, dat in 1674 werd opgeheven, maar in 1682 nog eens vernieuwd werd op acht molens. Verreweg het bekendste molencontract is het [[olieslagerscontract|Olijslagerscontract]] van 1727, aanvankelijk beperkt tot de voorraden van oliemolens. Na 1738 ook het brandrisico van de molens zelf dekkend, dat, zij het diverse malen gewijzigd, tot 1912 in stand bleef. In de oprichtingsakte heet het: Contract van de laangh (lading, inhoud) van Olijmolens. 

Van onderlinge verzekering van papiermolens is reeds sprake in contracten van 1683, 1694, 1703 en 1714. Papiermolens vormden ook het leeuwendeel van het 'Onderlinge Contract van Assurantie van Brant van Moolens', opgericht in 1733. Dit heeft tot 1903 bestaan. Nagenoeg alle Zaanse papiermolens waren bij dit Papiermakerscontract ondergebracht. Duidelijk, en ook wel begrijpelijk, hadden de onderlinge contracten, behoudens enkele uitzonderingen, de specialisatie per bedrijfstak of per risicosoort als uitgangspunt. Zo verbonden in 1716 en in l7l7 twee groepen van kaaskopers uit Wormerveer zich onderling ter verzekering 'so in opsigt van haren huysen als kaaskoperije'. Ook de onderlinge verzekering in de Zaanse walsvisvaart, die eveneens zeer vroege sporen heeft nagelaten, richtte zich, en wel van reis tot reis, zeer specifiek op die bedrijfstak. Reeds in 1677 was sprake van vereniging van 27 reders met 38 schepen. 

Na 1782, toen de walvisvangst op zijn retour was, werd geen verzekering op dit gebied meer gevonden. Op bredere basis, aldus reeds een vroeg gedateerde behoefte daaraan tot uitdrukking brengend, was het in 1728 opgerichte 'Brand-Kontrakt van Brood Bakkerijen en andere Gebouwen aan de Zaan', in 1818 nog eens vernieuwd. Na de bevrijding uit de [[franse_tijd|Franse overheersing]] deed zich in geheel Nederland de behoefte aan verzekeren geleidelijk aan meer kennen. Het aantal maatschappijen, waaraan men zijn belangen kon toevertrouwen behalve de louter plaatselijk werkende dan wel specifiek gerichte Onderlinges was daarenboven verhoudingsgewijs toch nog gering. Tegen deze achtergrond kan het eind 1819 genomen besluit gezien worden om ook in de Zaanstreek te komen tot de oprichting van een commercieel opgezette verzekeringsmaatschappij op onderlinge basis.

In een dagboek van Jacob Honig Jz. uit Zaandijk staat aangetekend: 'Anno 1819 alhier opgerigt een Onderlinge Brandwaarborg-Maatschappij onder het Bestuur van Jan Koning als Directeur'. Hieruit zou voortkomen [[koning6|Koning & Boeke van 1819]], die thans als onderdeel van Stad Rotterdam Anno 1720 nv landelijk werkzaam is. Een andere landelijk werkende en in de Zaanstreek gevestigde Maatschappij die in dit bestek aandacht verdient, is [[Vezeno]] Schadeverzekeringen NV. Opgericht in 1947 als Stichting voor Verzekering tegen Ziekenhuis- en Operatiekosten (Vezeno), werd deze in 1966 omgezet in Vezeno Schadeverzekeringen NV. Een Zaanse maatschappij, die eveneens landelijk werkte maar niet meer actief is, was de [[Zaanlandsche|Zaanlandsche Assurantie Compagnie]] (ZAC), opgericht in 1845 op initiatief van C. Avis Dz. uit Krommenie.   

drs. D.H. Hueting    

{{tag>actualiseren}}