==== Vijfhoekpark ====

Het Vijfhoekpark is een park in Zaandam, gelegen ten zuiden van de bebouwde kom. Het park wordt begrensd door de Thorbeckeweg in het noorden, sportpark Poelenburg in het oosten, de Noorder IJ- en Zeedijk in het zuiden en de Wibautstraat in het westen.

Het park is in de jaren zestig aangelegd als recreatiepark, tevens buffer tussen twee woonwijken en het industriegebied Achtersluispolder. In het park ligt een grote plas, de Beundersbraak, die zou zijn ontstaan door een dijkdoorbraak van de Noorder IJ- en Zeedijk. Het park werd aanvankelijk op traditionele manier beheerd, maar sinds enkele decennia is er een natuurlijk beheer.

Nadat de gemeente Zaanstad in de jaren tachtig van de twintigste eeuw in financiële problemen was geraakt, moest er fors bezuinigd worden op het beheer van het park en dreigde het te worden gesloten. Het Vijfhoekpark moest als oplossing ecologisch beheerd zou gaan worden. Daartoe werden in 1988 Schotse Hooglanders uitgezet, die het maaibeheer voor hun rekening zouden nemen. Dit was een primeur, voor zover bekend werden dergelijke runderen niet eerder ingezet bij het onderhoud van een park. 

Ook in andere opzichten probeerde men het park natuurlijker te maken. Houtwallen slingeren zich door het park. Dode en omgevallen bomen maken, zolang zij de doorgaande paden niet hinderen, deel uit van het park; ze bevorderen natuurlijke processen en trekken andere levensvormen aan, zoals insecten, die weer voedsel vormen voor andere dieren.

Het park werd rond de eeuwwisseling weer bedreigd nadat wethouder Daan Sanders zijn oog op het park liet vallen als vestigingsplaats voor een gevangenis, die de Amsterdamse Bijlmerbajes op den duur moest vervangen. Het plan om De Zithoek, zoals deze in de volksmond wordt genoemd, in het westelijk deel van het park te plaatsen, riep grote verontwaardiging op bij de Zaanse bevolking. Op 7 november 2001 stemden 37241 inwoners van Zaanstad via een niet-bindend referendum massaal tegen de bouw van de gevangenis in het Vijfhoekpark, waardoor het plan van de wethouder niet werd uitgevoerd. 

Een gevangenis kwam er wél, maar niet op de door de wethouder gewenste plek. Per 1 juni 2016 werd het gloednieuwe [[justitieel_complex_zaanstad]] geopend ten zuiden van Westzaan aan Smeet 1.

In 2004 riep de provincie Noord-Holland het Vijfhoekpark tot monumentaal park uit.

{{tag>park referendum}}