==== Wijkraden ====
Na de vorming van Zaanstad, door de [[samenvoeging]] van zeven eerdere afzonderlijke gemeenten per 1 januari 1974, was het gemeentebestuur bezorgd over de mogelijkheid de verschillende leefgemeenschappen tot één geheel te integreren. Niet zonder idealisme werd, naar Rotterdams voorbeeld, een “binnengemeentelijke decentralisatie” doorgevoerd, door de vorming van wijkraden. Voor deze raden - elk ervan zou ongeveer in het gebied van een eerder zelfstandige gemeente moeten functioneren - werden in 1975 deelverkiezingen gehouden. Zo kreeg elk der vier wijkraden een democratisch gekozen samenstelling uit (voor het merendeel) vertegenwoordigers van de bestaande politieke partijen, waaraan Zaanstad een ambtelijk secretaris toevoegde. In de praktijk bleek het idee te optimistisch. De wijkraden vergaderden weliswaar regelmatig. maar hadden slechts een adviserende bevoegdheid. Uit de verticale politieke binding met de fracties in de gemeenteraad van Zaanstad vloeide zoveel “partijdiscipline voort dat de raden als het ware van bovenaf gedirigeerd werden en zodoende nauwelijks enige zeggenschap bezaten. Na enkele jaren  werd ingezien dat het systeem op deze wijze niet werkte. Mede doordat Zaanstad in een bedenkelijke financiele situatie was komen te verkeren. werd uit kostenoverwegingen het instituut wijkraden weer opgeheven. Het bleef hierdoor een goedbedoeld, kortstondig en onbevredigend experiment.