Natuurstenen basreliëfs, meestal uitgevoerd in zandsteen, als huiskenmerk aangebracht aan de voorgevels van huizen en gebouwen. In de Zaanstreek kwamen verhoudingsgewijs weinig gevelstenen voor, zeker wanneer hun aantal wordt vergeleken met dat in de steden. De verklaring hiervan is simpel: ze werden aangebracht in gemetselde voorgevels en deze laatste waren in onze omgeving tot ver in de 18e eeuw weinig talrijk. Terwijl in de steden reeds halverwege de 16e eeuw bepalingen van kracht waren die een einde maakten aan het bouwen van houten huizen, duurde het in de Zaanstreek nog wel 200 jaar alvorens er overwegend in steen werd gebouwd. En: ook in de steden werd het na omstreeks 1750 al vaak minder gebruikelijk om gevelstenen aan te brengen.

De oudste gevelstenen - ze kwamen elders al in de middeleeuwen in gebruik - hadden een maatschappelijk doel, dat kan worden vergeleken met de functie van een uithangbord of -teken. Huisnamen waren omstreeks 1300 al bekend, maar een huisnummering ontbrak, vandaar de vroegere uithangborden en gevelstenen. In de Zaanstreek hadden de deurkalvenplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigDeurkalf

In de vroegere bouw de scheiding tussen deuropening en bovenlicht in de gevel aan de straatzijde. Om gebouwen herkenbaar te maken werd soms aan of in de gevel de naam aangebracht, bijvoorbeeld met een gevelsteen of een uithangteken. Over het algemeen werden aan woonhuizen geen namen gegeven; de bewoners hadden niettemin ook wel de behoefte hun huis herkenbaar te maken voor voorbijgangers of bezoekers. Eén van de aardigste mogelijkheden daartoe bestond uit het aanbrengen van een gesned… min of meer dezelfde functie. In de steden zijn door sloop vele vroegere gevelstenen verloren gegaan. Andere werden hier en daaverzameld in de muren van musea. Dit is in bescheiden mate ook in de Zaanstreek het geval: in de gevels van de Zaanlandsche Oudheidkamerplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigZaanlandsche Oudheidkamer

Museum aan de Lagedijk in Zaandijk, waarin de in de 19e eeuw bijeengebrachte en later uitgebreide verzameling 'Jacob Honig Jansz. Jr.' is ondergebracht.

Deze verzameling (klederdracht, meubelen en ander gerei, schilderijen, volkskunst en zilverwerk) betreft specifiek het Zaanse verleden en is ondergebracht in een voormalig koopmanshuis. De prent- en fotoverzamelingen van de beherende vereniging berusten in het te Zaandijk is een achttal historische gevelstenen ingemetseld.