Drukkerij, boekhandel en gedurende een periode van 125 jaar uitgeverijplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigUitgeverij

De uitgeverij van boeken is in de Zaanstreek nooit van groot belang geweest. Wel is in de loop der tijd door Zaanse drukkerijen een aantal regionale uitgaven in de handel gebracht. Vooral actief waren de firma's:

* J. Heijnis Tsz. te Zaandijk, * P. Out nv en van boeken in Zaandijk, later bestaand als kleine grafische ondernemingplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigGrafische industrie

Belangrijke tak van nijverheid, in de Zaanstreek uitgeoefend in ongeveer 70 kleine tot middelgrote bedrijven met een gezamenlijk personeelsbestand om en nabij 1500 personen in 1991. Tot de grafische industrie worden gerekend drukkerijen en ondernemingen die in belangrijke mate een druktechniek toepassen voor de vervaardiging van hun producten zoals de verpakkingsindustrie, alsmede de bedrijven die delen van het grafische productieproces verzorgen als toeleverancier. Bij dez… onder de naam Heijnis en Schipper BV.

Het bedrijf werd in 1821 als boekhandel opgericht door Jan Heijnis Teuniszoon, die zich al na anderhalf jaar lettermateriaal en een handpers aanschafte om ook als drukker actief te worden. In de jaren veertig van de 19e eeuw had hij de inrichting kennelijk al zover uitgebreid dat nog volledig met de hand gezette en gedrukte boeken werden vervaardigd voor onder meer Amsterdamse en Haarlemse uitgeverijen. In deze tijd ontwikkelde Heijnis zich ook tot zelfstandige uitgever. Onder zijn naam verscheen een lange reeks boeken, merendeels van geschiedkundige, soms ook van bijvoorbeeld theologische aard.

Daarbij kwam een aantal boeken die de Zaanstreek betroffen van zijn pers, waaronder de reeks Zaanlandsche Jaarboekjesplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigZaanlandsche Jaarboekjes

In 14 afleveringen, van 1841 tot 1854, verschenen almanak, waarin naast feestdagen, verjaardagen van het koninklijk huis en maanstanden in het Mengelwerk zowel historische als letterkundige bijdragen werden geplaatst. Samensteller was (1841-1854) en andere geschriften van Jacob Honig Jansz. Jrplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigHonig Jansz. Jr., Jacob

Zaandijk, 5 mei 1816 - 14 november 1870

Jacob Honig Jansz. Jr. Papierfabrikant, makelaar en directeur van een door hem opgerichte assurantiecompagnie, later ook burgemeester van Zaandijk. Grote en blijvende bekendheid verkreeg Honig door zijn geschiedkundige onderzoekingen en door vele publicaties. Zie voor zijn afstamming bij, onder andere diens Geschiedenis der Zaanlanden.

Na het overlijden van Jan Heijnis Tsz. in 1879 werd het bedrijf voortgezet door twee ongetrouwde dochters, die zich voornamelijk met de boekwinkel bemoeiden en de leiding van de drukkerij en uitgeverij steeds meer overlieten aan de meesterknecht, Klaas Woudt (1857-1923), die de zaak tenslotte van hen overnam. Deze was, na korte tijd op de oliemolen Het Vette Schaapplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigSchaap, het Vette

Oliemolen te Zaandijk. De windbrief werd gegeven in augustus 1618. Injanuari 1791 werd hij na zware stormschade gesloopt en herbouwd. De nieuwe molen was aanvankelijk geheel met spanen bekleed, later werd dit riet. In april 1911 werd hij van zijn standplaats ongeveer tegenover de tegenwoordige lagere school de Werf afgebroken en vervoerd naar Wijdenes, waar hij als korenmolen werd herbouwd. te hebben gewerkt, als leerling-drukker bij Heijnis in dienst gekomen. Klaas Woudt was ondanks weinig opleiding vaardig met de pen. Zo kreeg hij als jonge man al een zekere populariteit door liedjes en voordrachten te schrijven voor bijvoorbeeld de brandweer. Naar de geest van de tijd werden de spuitfeesten met zijn teksten opgeluisterd.

Op den duur deden ook brandweren uit andere gemeenten een beroep op Woudt's schrijftalent. Aangezien deze liedjes en voordrachten in druk verschenen, kon hij het schrijven er van met zijn beroep combineren. Daarmee gaf hij de aanzet tot een specialistische uitgeverij, het later door zijn zoons Jan en Piet Woudt uitgebouwde Toneelfonds J. Heijnis Tsz., waarin ten dienste van ooit meer dan 10.000 amateur-toneelverenigingen in het land een zeer uitgebreid repertoire van avondvullende spelen en eenakters werd opgebouwd. De drukkerij stond in de periode tussen 1910 en 1950 grotendeels in dienst van deze toneeluitgeverij, met het vervaardigen en laten herdrukken van meer dan 400 titels, een tijdschrift voor het dilettantentoneel en regelmatig verspreide catalogi.

De toneelstukken werden voor een deel in opdracht van de broers Woudt geschreven of vertaald. In de jaren 50/60, toen inmiddels Klaas Woudtplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigWoudt, Klaas

Koog aan de Zaan, 13 mei 1923 - 19 december 2012

Uitgever, publicist, bestuurder van een groot aantal verenigingen en stichtingen. Klaas Woudt was in de Tweede Wereldoorlog betrokken bij de oprichting, de redactie en de vervaardiging van het tijdschrift mede-firmant was geworden, liep de belangstelling voor het amateurtoneel dramatisch terug. Onder meer door de komst van de televisie en veranderende uitgaansgewoonten. Deze achteruitgang was zo drastisch dat de lucratieve toneeluitgeverij binnen enkele jaren verliesgevend werd en moest worden afgestoten. Doordat de verouderde drukkerij, de kwaliteit van de toneelboekjes behoefde niet hoog te zijn, geheel was ingericht voor boekproducties, richtte Klaas Woudt zich met zijn jongere broer Jaap op de vervaardiging en uitgave van voornamelijk letterkundige boeken.

De door hen opgerichte Uitgeverij der firma J. Heijnis Tsz,later Uitgeverij Heijnis BV vormde in zeer korte tijd een literair fonds met auteurs als Gerrit Kouwenaar, Jan Greshoff, Willem Frederik Hermans, Harry Mulisch, Jan Wolkers en Simon Vestdijk, maar zag geen kans voldoende verkoopresultaten te bereiken om daaruit de noodzakelijke investeringen ter vernieuwing van de drukkerij te financieren. Na ongeveer tien jaar moest het toen al omvangrijke en opmerkelijke fonds worden afgestoten.

Jaap Woudt, die aanvankelijk ook de in 1967 opgeheven boekhandel had geleid, trad als uitgever in dienst bij Meijer Pers in Wormerveer. Klaas Woudt zette de sterk verkleinde drukkerij Heijnis nog een aantal jaren voort.

In 1976 droeg hij machines, overige inventaris en opstallen over aan enige personeelsleden, om verder te kunnen werken als producent van boeken bij het mede door hem opgerichte Inmerc bvplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigInmerc bv

Bureau voor projectontwikkeling van boeken en andere, voornamelijk grafische producties, gevestigd te Wormer. Onderdeel van de Mercurius-groep te Wormerveer. Inmerc werd in 1972 opgericht door de toenmalige directie van BV Kunstdrukkerij Mercurius-Wormerveer, in samenwerking met en als publicist. Sindsdien is drukkerij Heijnis BV in 1983 gefuseerd met de eveneens kleine Zaandijkse drukkerij Schipper tot Heijnis en Schipper BV met een bescheiden aantal medewerkers als grafisch bedrijf voortgezet. Opmerkelijk is dat nu 170 jaar achtereen in hetzelfde pand, dat ten dele bestaat uit de opslagruimte van een eerdere zoutziederij, een drukkerij is gevestigd. Heijnis en Schipper BV is het oudste Zaanse bedrijf in deze tak van nijverheid.