Orion Oliefabriek nv

Kantoor van oliefabriek Orion. De fabriek ligt achter dit pand en maakt onder andere kogellagervet. Oliefabriek Orion lag nabij de Prins Bernhardbrug. Bron Gemeente Archief Zaanstad

Oliebedrijf te Zaandam, opgericht 1 februari 1899 door Jan van Heijningen (1874-1960) in de percelen Westzijde 328 t/m 342. Het bedrijf ontwikkelde zich voorspoedig. Omstreeks 1910 werd een fabriek van vier verdiepingen gebouwd onder leiding van de toen achttienjarige Cor Kakes. In 1924 volgde een uitbreiding, machinefabriek P.M. Duyvisplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigDuyvis

Ondernemersgeslacht, reeds bekend in de 16e eeuw, vooral actief in de 19e en 20e eeuw. De familie Duyvis stamt van het geslacht Duven af, dat al lang geleden in de Zaanstreek woonde en werkte. Jan Duven had omstreeks 1365 al visrechten in Jisp en Nek: zijn nageslacht woonde in Assendelft, waar Havick Jans Duven (ca. 1510-ca. 1580) een zoon had, genaamd Gerrit Havicz (1550-1614) die trouwde met Trijn Claes Duyves (geb 1635), dochter van Claes Cornelis alias Claes Duyves, schepen te Assend…
plaatste er een lift.

Eigen producten waren onder meer spenenvet voor het melken van koeien, remvloeistof, gezien de daarbij verwerkte alcohol was er regelmatig douanecontrole in de fabriek, poetsolie en tweetakt-olie, ook voor race-motoren. Orion importeerde voorts oliën en vetten uit Amerika, die in kleinverpakking, soms na menging, onder eigen merknaam werden verkocht. Het bedrijf raakte landelijk bekend via op de consument gerichte producten als rijwielolie, naaimachine-olie, vaseline en consistentvet. Belangrijk handelsproduct was carbid ten behoeve van het autogeen lassen en gedurende de oorlog voor verlichtingsdoeleinden. Enkele geïmporteerde synthetische lakverven en huisbrandolie werden onder eigen label werden verkocht.

Toen de rijwielen in 1939 geen carbid meer nodig hadden voor de verlichting en motoren zodanig werden geperfectioneerd, dat het olieverbruik aanzienlijk verminderde, werd de koers opnieuw gewijzigd en een tweede afdeling aan de zaak toegevoegd. Onder de merknaam Jeveha werden fietsverlichting en rijwielonderdelen vervaardigd. De Orion-oliën en -vetten bleven echter een rol op de voorgrond spelen. Tevens werden automobielen en motoren aan het assortiment toegevoegd.

Omstreeks 1942 werd het bedrijf door Jan van Heijningen, die geen opvolger had, overgedragen aan D.H. Reijnders te Hilversum, die de bedrijfsactiviteiten na de Tweede Wereldoorlog uitbreidde met benzine-verkoop en daarvoor op het platteland diverse verkooppunten realiseerde. De naam werd toen veranderd in Orion Aardolieproducten Onderneming nv. In de Westzijde werd een garage voor tankauto's bijgebouwd met bovenwoning en het kantoor werd uitgebreid.

Aangezien ook Reijnders geen opvolger had werd het bedrijf in 1968 overgenomen door Burmah Trading Nederland nv te Voorburg, die streefde naar integratie met haar bekende merk Castrol. De integratie kwam evenwel niet van de grond; het merk Orion verdween van de markt.

De loods achter Westzijde 326 werd verkocht aan de aangrenzende Drankenhandel Kaptein en in 1971 verwierf B.J. Baerveldt het hoofdcomplex Westzijde 328 t/m 342. Hij bouwde aan de Zaan het houten gebouw waarin zich later het restaurant Sans Pareil vestigde; bar en keuken van dit restaurant bevinden zich in de voormalige machinekamer van Orion. In 1978 werd het complex aangekocht door Reinder Kakes en coplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigKakes & Co bv, Reinder

Makelaarskantoor in Zaandam. De eerste steen werd letterlijk en figuurlijk door aannemer en grondlegger van (later) KRK Cornelis Kakes gelegd. Deze tak van sport sprak zijn kleinzoon Reinder Kakes ook aan en in 1922 nam hij het bedrijf van zijn opa over. Samen met zijn broer Cor, richtte hij zich op de bouw, taxatie en makelaardij. Waar
. Het fabrieksgebouw maakte plaats voor een kantoor, dat in 1981 werd betrokken.