Het speeltuinwerk ontstond uit de behoefte om kinderen veilig te laten spelen en hun door een goede begeleiding te leren met elkaar om te gaan. Later werden vanuit speeltuinverenigingen ook binnenactiviteiten georganiseerd, aanvankelijk alleen voor kinderen en later ook voor tieners en volwassenen. Enkele verenigingen begaven zich ook zelfs op het terrein van muziek. sport en ballet. In de jaren `60 en “70 beleefde een aantal verenigingen een grote bloeiperiode. De opkomst van andere voorzieningen. zoals buurthuizen, en vergrijzing onder de speeltuinbestuurders leidden nadien tot een terugloop van het aantal speeltuinen. Het aantal leden liep terug en ook subsidies werden teruggeschroefd. Om het tij te keren werd besloten tot organisatie in de Stichting Plaatselijke Raad voor Speeltuinwerk en Jeugdrecreatie Zaanstad. Volgens navolgend overzicht dateert de oudste nog bestaande speeltuinvereniging uit 1925. Ook daarvoor waren er reeds speeltuinen in de Zaanstreek (onder meer te Zaandam op de hoek Tuinierstraat/Boomgaardpad en in de Burgemeestersbuurt); nadere gegevens werden echter niet achterhaald. Volgens opgave zijn thans de volgende speeltuinverenigingen in de streek actief: Speeltuinvereniging Het Westen. Hogendijk. Zaandam, opgericht 1925; Buurt- en Speeltuinvereniging Het Havenkwartier. Havenstraat. Zaandam. opgericht 1929; Speeltuinvereniging Theresia. Prof Struijckenstraat. Zaandam. opgericht 1936; Buurt- en Speeltuinvereniging Blok. Dr. Kuyperkade. Krommenie. opgericht 1945; Zuider Buurten Speeltuinvereniging. Breedweer. Koog. opgericht 1946; Speeltuinvereniging Krommeniedijk. Krommeniedijk. opgericht 1946; Speeltuinvereniging Nauema. Assendelft. opgericht 1952; Speeltuinvereniging De Kerkstraat. Kerkstraat. Wormerveer. opgericht 1975; Speeltuinvereniging De Uithoek. Straat Davis. Zaandam; Speeltuinvereniging Zuid-Westzaan. Westzaan.