Tegenwoordige straat in Zaandam-oost, dwarsstraat van de Zuiddijk richting de Zaan. Zowel in Zaandam als in Loosdrecht heeft men ooit een water die naam gegeven omdat iemand met de bijnaam Kat of de Kat het gegraven had of er langs woonde. Dergelijke soort naamspelingen worden over het algemeen alleen gevormd met de blik schuin gericht naar de aardrijkskundige namen of naamtypen die aan iedereen bekend zijn. In dat geval vormt de overeenkomst de zeestraat tussen Halland in Zweden en Jutland in Denemarken die deel uitmaakt van de verbinding tussen de Noordzee en de Oostzee. Deze verloopt via het Skagerrak, het Kattegat en de Sont, Grote Belt en Kleine Belt. De naam Kattegat is afkomstig van Nederlandse zeelieden en betekent nauwe doorgang. In Zaandam betreft het een omvangrijk buitendijks terrein dat vooral plaats bood aan balkenhavens en houtzaagmolens. Het Kattegat op de kaart

In 1650 werd de Nieuwe Havenplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigNieuwe Haven

(1). Voormalige haven te Zaandam (west), tussen de Oude Haven (ten westen van het huidige Eiland) en het Westzijderveld. Resten van deze vlak na 1630 geopende haven zijn terug te vinden in de Russische Buurt. De naam is ontstaan ter onderscheiding van de oude plaats waar balken gewaterd en opgeslagen werden. Dit was de voornaamste functie van de Nieuwe Haven. De naam is in de 19e eeuw in onbruik geraakt.
van Zaandam gegraven. De inrichting van het Ooster- en Wester-Kattegat maakte deel uit van de werkzaamheden ter verbetering van de Zaandamse haven. Het Kattegat lag als een buitendijkse hemplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigHemlanden

Stukken buitendijks aan het water gelegen land. In de Zaanstreek zijn vele hemmen of hemlanden geweest. Ze hebben onder meer bij Assendelft en Zaandam gelegen, ook het Grote Koogven of Koger Hem is er een voorbeeld van. De huidige Hemmes is vrijwel nog het enige schiereiland dat als hemland duidelijk herkenbaar is. De Hemmes ligt tussen de Poel en de Kuil, tegenover de Koog, aan het Kalf vast.
ten westen van de Zuiddijkplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigZuiddijk

Hoofdstraat in Zaandam-Oost, lopend vanaf de Dam (Oostzijderkerk) naar het zuiden. Zuiddijk is de nieuwere, vermoedelijk vanaf het einde van de 18e eeuw gebruikte, naam voor de Waterlandse zeedijk, die al vóór 1275 voltooid werd.

In het verleden werd de Zuiddijk 'Seedijk' genoemd. Die oorspronkelijke naam geeft de toenmalige functie van de Zuiddijk aan. De dijk werd aangelegd, omdat het IJ toen al in open verbinding met de Zuiderzee was gekomen. In de 19e eeuw lieten een paar braken a…
. Na de aanleg van de Nieuwe Haven werd het daarbij laag omdijkte gebied een centrum van houtzagerijplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigHoutzagerij

Het zagen van hout in Houtzaagmolens en later in stoomhoutzagerijen. De Zaanse familiebedrijven in het houtvak hielden zich zowel met de handelskant als met de zagerij bezig; de ontwikkeling van de Zaanse houtzagerij is daardoor niet los te zien van de Zaanse
en scheepsbouwplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigScheepsbouw

Nijverheid, het produceren (en/of repareren) van vaartuigen. Dit kunnen houten, metalen, betonnen en/of kunststof schepen zijn, zowel voor de binnen- als voor zeevaart. De bouw van bijvoorbeeld booreilanden wordt ook tot de scheepsbouw gerekend; deze sector is echter nooit in de Zaanstreek bedreven. De
. Er stonden enkele houtzaagmolens, onder meer Het Ooster-Kattegatplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigKattegat, het Ooster

Houtzaagmolen, later oliemolen en tenslotte verfmolen te Oostzaandam, achtkante bovenkruier. De windbrief van de balkenzager werd gegeven in februari 1694 aan Huybert Hendricksz. Kat. In 1743 werd hij verzekerd als oliemolen. In 1855 veranderde hij opnieuw van bestemming en ging hij verfhout malen. Hij heeft gestaan ten westen van de Zuiddijk, ten noorden van de
, er lagen balkenhavensplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigBalkenhaven

Haven bij houtzaagmolen of houtzagerij waar ongezaagd hout werd bewaard. Ook: de eigennaam van het deel van de Nieuwe Haven te Zaandam dat voor dit doel was ingericht. In het verleden wemelde het in de Zaanstreek van de balkenhavens; iedere houtzaagmolen (en later machinale houtzagerij) stond aan het water en bezat minstens een haven(tje). Zeer bekend was de balkenhaven ten westen van het eiland in de
en er was een aantal scheepswerven gevestigd.

Met name door het inkrimpen van de Zaanse scheepsbouw werd het belang van het Kattegat minder. Er was dan ook weinig tegenwerking toen eind 19e eeuw voorstellen werden gedaan het Kattegat te doorgraven om Zaandam een goede aansluiting op het Noordzeekanaalplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigNoordzeekanaal

Kanaal dat Amsterdam sinds 1876 met de Noordzee verbindt. Daartoe werd de duinenkust doorgraven bij Velsen en het vervolgens ontstane IJmuiden. Een sluizencomplex en twee zich ruim 1500 meter in zee uitstrekkende pieren werden tevens aangelegd. Het kanaal, grotendeels met de hand gegraven waar 'Holland op z'n smalst' is, vormt een ruim 26,5 km lange verbinding tussen Noordzee en IJsselmeer en is van grote betekenis, niet alleen voor Amsterdam als havenstad, maar ook voor de Zaans…
te geven. Na voltooiing van de door de gemeente gefinancierde doorgraving, waardoor de huidige Voorzaanplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigVoorzaan

Het deel van de Zaan tussen het Eiland, de Prins Hendrikkade en de sluis te Zaandam, met andere woorden: het deel van de Zaan vóór de Dam. In het verleden maakte ook het huidige Zijkanaal G. deel uit van de Voorzaan, die toen direct in verbinding stond met het IJ en nabij het Ooster- en Wester-
ontstond, lag het Wester Kattegat los van Zaandam-Oost en ontstond het Eilandplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigEiland, het

Benaming voor het twaalf hectare grote eiland in de Zaan dat in 1884 ontstond door doorgraving van het Kattegat, ook wel het Eiland van William Pont, het Pont-eiland en Eiland in de Voorzaan genoemd. Het Eiland ontstond in het kader van de aansluiting van de Zaan op het
. Het oostelijke gedeelte van het nog steeds buitendijkse Kattegat werd voor woningbouw benut.

  • /home/zaanwiki/domains/zaanwiki.nl/private_html/encyclopedie/data/pages/kattegat.txt
  • Laatst gewijzigd: 2020/09/07 12:03
  • (Externe bewerking)