letters:z

257

Z

  • Z
  • Zaadhandelplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigZaadhandel

    Voor het vervoer van graan en zaden was de bodem van de schepen belegd met matten. Het Zaanse woord matschudding betekent 'afval'. Er werd het zaad mee aangeduid dat na de lossing tussen en onder de matten was achter gebleven. Dit afval werd dikwijls door de schippers verhandeld. Overigens kent het Zaans ook de uitdrukking matschudding maken, in de zin van 'drukte maken', of 'ruzie zoeken' om niets.
  • Zaadsjouwers, zaadverschietersplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigZaadsjouwers, zaadverschieters

    Arbeiders ten behoeve van de vroegere zaadhandel. De zeedsjouwers losten met de hand de schepen, zakten het zaad, als dat los was gestort, op en droegen de zeildoekse dreegzakken naar de pakhuiszolders. Daar werd het meestal in karen uitgestort. De zaadverschieters moesten het zaad in de karen voortdurend omzetten, met een houten schep omspitten en verplaatsen, om broei en schimmel te voorkomen.
  • Zaadzaaier, Deplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigZaadzaaier, De

    Oliemolen in Oostzaandam, oorspronkelijke naam: De Lastdrager. De windbrief werd gegeven in september 1690. De molen stond op de noordkant van de Hemmes, ging in 1912 cacao-afval verwerken (later met behulp van een motor), werd onttakeld in 1937, en verder gesloopt in 1947.
  • Zaagmolen, Deplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigZaagmolen, De

    Houtzaagmolen in Westzaan, paltrok, later De Jonge Zwaan genoemd. De eerste vermelding van de balkenzager dateert uit september 1726. De molen stond ten oosten van de weg, nabij de dijk, en werd gesloopt in 1742.
  • Zaagselmalerijplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigZaagselmalerij

    Molennijverheid, ook wel houtmeelmalerij genoemd, waarin zaagsel, een afvalproduct van de zagerijen, tussen platte stenen fijn werd gemalen. Zaagselmalerij werd vooral aan het einde van het molentijdperk bedreven, meestal in voormalige pelmolens. Eind jaren veertig van de 20e eeuw was nog een zaagselmolen in bedrijf. Het product werd bijvoorbeeld gebruikt bij de
  • Zaagselpadplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigZaagselpad

    Naam van verschillende paden in de Zaanstreek, zo genoemd omdat zij in het verleden met zaagsel werden verhard. Met name de paden die naar een zaagmolen voerden waren dikwijls zo verhard.

    Zaagselpaden, ook Zageles- of Zagelspaden genoemd, waren er in ieder geval in Zaandijk en Koog aan de Zaan. Het
  • Zaagsma, Gerplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigZaagsma, Ger

    Zaandam, 1948

    Ger Zaagsma, beeldend kunstenaar, schildert sinds 1990. In zijn studio Pakhuis Hollandia, Pakhuisplein 42H in Wormer komen zijn oliewerken tot stand. In zijn nieuwe thuis-atelier aan de Roerdompstraat 92 in Wormer blijft hij aquarelleren.
  • Zaaier, Deplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigZaaier, De

    Eigennaam van verscheidene molens, zie: De Zaaijer, De
  • Zaaijer, Deplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigZaaijer, De

    Bijnaam van balkenzager De Worsteling Jacobs, De Jacobs.
  • Zaaijer, Deplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigZaaijer, De

    Houtzaagmolen in Oostzaandam, paltrok. Zie: De Witte Duif.
  • Zaaijer, Deplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigZaaijer, De

    Houtzaagmolen in Oostzaandam, paltrok. De eerste vermelding van de balkenzager dateert uit januari 1698. De molen stond op het Wester-Kattegat, het latere eiland van William Pont. De molen werd gesloopt in 1743.
  • Zaalberg, Johannes Albertusplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigZaalberg, Johannes Albertus

    Amsterdam, 10-11-1858 - 1934

    Gemeentesecretaris in Zaandam van 1890 tot 1912. Zaalberg kwam als eerste op het idee zaaksgewijze ordening van archieven toe te passen. Hij nam het zogeheten Stolzenberger klasseursomslag uit het buitenland over. Een kartonnen map, waarin stukken over een bepaald onderwerp worden opgeborgen en waarvan op de kaft de codenummers van de inhoud worden vermeld. Het systeem van zaaksgewijze ordening werd naderhand in geheel Nederland ingevoe…
  • Zaanplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigZaan

    Belangrijkste waterloop in de Zaanstreek, waar het gebied zijn naam aan dankt. Naar de meest aangenomen theorie ontstaan als veenstroom, een natuurlijke afwateringsstroom voor de naastgelegen veengebieden, in de loop der eeuwen geëvolueerd tot afwateringskanaal en belangrijke scheepvaartweg voor een groot deel van Noord-Holland. Waterstaatkundig wordt als de Zaan beschouwd: de ruim 10 kilometer lange waterloop tussen de dorpen Oost- en Westknollendam in het noorden en de
  • Zaan de Wandelplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigZaan de Wandel

    Stichting (Z)aan de Wandel startte in 2011 met een jaarlijkse wandeltocht door Zaanstad en omstreken onder auspiciën van Dick Dekker, om geld in te zamelen voor onderzoek, preventie en behandeling van borstkanker. Vanwege de groei van het event werden in 2013 de vijf samenwerkende Rotary’s Zaanstreek organisatiepartner van
  • Zaan, molen Deplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigZaan, molen De

    Houtzaagmolen in Westzaandam, bovenkruier. De balkenzager werd gebouwd in 1856. Twintig jaar later werd hij gesloopt om plaats te maken voor een gelijknamige stoomhoutzagerij. De molen stond aan en ten oosten van de Watering.

    watering balkenzager westzaandam
  • Zaan, weekblad Deplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigZaan, weekblad De

    Geïllustreerd weekblad voor de Zaanstreek en Waterland, uitgegeven tussen 1927 en de Tweede Wereldoorlog, door de Zaanlandsche Uitgeversmaatschappij voorheen E.N. Smit Ez. in Zaandam. Wanneer de uitgave werd gestaakt is niet bekend. In 1938 bestond het blad nog.
  • Zaanatlasplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigZaanatlas

    De ZaanAtlas, vanaf oktober 2012 in gebruik, is het portaal van gemeente Zaanstad naar geo-informatie. Ruimtelijke informatie is essentieel voor de strategische ontwikkeling van Zaanstad en de regio.

    Naast de Kernregistratie Geografie is het raadplegen van ruimtelijke informatie over bijvoorbeeld woonruimteverdeling, milieu-indicatoren, economische ontwikkeling, bereikbaarheid, leefbaarheid, etc. een belangrijke voorwaarde om adequaat beleid te kunnen maken en uit te voeren. Integral…
  • Zaanbodeplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigZaanbode

    Christelijk weekblad, verschenen in de jaren tachtig van de 19e eeuw en vervolgens opnieuw in de jaren twintig en dertig van de 20e eeuw. De Zaanbode ontstond als reactie op de kerkelijke vrijzinnigheid in de Zaanstreek en was bedoeld als platform voor de rechtzinnige protestanten. De ondertitel van het dinsdagblad luidde '
  • Zaanbouw BVplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigZaanbouw BV

    Bouw- en handelsbedrijf in Zaandam. Het bedrijf werd in 1969 begonnen door J. Kuyt jr. in Westzaan, onderging een gestage groei en werd in 1972 overgeplaatst naar een nieuw eigen pand aan de Daam Schijfweg te Zaandam.

    De groei van het bedrijf duurde voort tot 1980. Dat jaar werd het bedrijf getroffen door een terugval, maar in 1984 trad weer herstel in. Zaanbouw werd begonnen als een NV en is in 1991 een Beheer BV, met Zaanbouw als werk-bv in de bouw en Taanman & Does BV, in 1986 o…
  • Zaanbrugplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigZaanbrug

    Brug over de Zaan tussen Wormer en Wormerveer, aanvankelijk ook wel de Wormerbrug genoemd. De Zaanbrug is één van de oudste bruggen over de Zaan. De bouw van de Zaanbrug, in de jaren 1888-1889, tot stand gekomen op initiatief van de Wormerveerse ondernemers, was omstreden. Zij wilden maar wat graag een brug en hadden daar veel voor over. Immers, hun fabrieken stonden allemaal in Wormer, langs de Zaan.
  • Zaandamplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigZaandam

    Voormalige zelfstandige gemeente, die zowel wat betreft inwonertal als economische betekenis de belangrijkste bewoningskern van de Zaanstreek vormde. Zaandam ontstond in de Franse tijd door de samenvoeging van Oostzaandam en Westzaandam, bij keizerlijk decreet van 21 oktober 1811. Daarbij werden aan de nieuwgevormde gemeente stadsrechten verleend. Per 1 januari 1974 verloor Zaandam zijn zelfstandigheid bij de
  • Zaandam Giantsplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigZaandam Giants

    American football-vereniging in Zaandam, de enige club in de Zaanstreek in deze tak van sport. American football verkreeg dankzij televisie-uitzendingen enige populariteit in Nederland en groeide uit tot een competitie-sport met drie divisies. Zaandam Giants werd begin 1987 opgericht en speelde aanvankelijk in het Zaandamse
  • Zaandammer Padplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigZaandammer Pad

    Oud pad in Wormer, tegenwoordig Zaandammerstraat geheten. Het pad, dat van de Dorpsstraat langs de Westerveersloot naar de Veerdijk voerde, kreeg pas betekenis na de droogmaking van de Enge Wormer en vooral toen enkele jaren later (in 1638) de bouw van de
  • Zaandammer Polderplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigZaandammer Polder

    IJ polder in Zaandam, tussen de Zaandammer Hem en Zijkanaal E. Het oostelijk deel kreeg in 1988 een nieuwe naam: Westerspoor Zuid.

    De Zaandammer Polder ontstond door drooglegging van het IJ in de jaren 1861-1876. In 1911 werd een deel van de polder als Nieuwe Zeehaven ingericht, maar in 1988 werd deze weer ten dele gedempt, om bedrijfsverplaatsing van de houthandels PontMeijer en Gras van het Eiland in de Voorzaan mogelijk te maken. De Zaandammer polder werd in het laatste ja…
  • Zaandammer Rivierplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigZaandammer Rivier

    Natuurlijke haven op Spitsbergen, zo genoemd nadat deze rede aan het begin van de 17e eeuw was ontdekt.

    Zaanse walvisvaarders hebben tot 1645 gebruik gemaakt van deze haven. In dat jaar werd het vissen voor Zaanlandse rekening op Spitsbergen gestaakt om door de Noordse compagnie te worden voortgezet.
  • Zaandammerstraatplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigZaandammerstraat

    Zie: Zaandammer Pad Pad.
  • Zaandammerwegplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigZaandammerweg

    Weg van Assendelft (de Delft) naar Nauerna, aangelegd in 1823 op de plaats van een bestaand voetpad.
  • Zaandamsche Stoomvaart Maatschappijplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigZaandamsche Stoomvaart Maatschappij

    In 1902 opgerichte bootverbinding Zaandam-Amsterdam, met als directeur P.J.M. Verschure. Gevaren werd met de Zaandam I en II. De maatschappij was opgericht door enkele welgestelde Zaandammers, die de concurrentie met de al bestaande
  • Zaandamse Gemeenschap, Stichtingplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigZaandamse Gemeenschap, Stichting

    Overkoepelende stichting van sociale en culturele verenigingen en organisaties in Zaandam, die na de Tweede Wereldoorlog werd opgericht. Zoals onder het trefwoord Gemeenschap is aangegeven, ontstond na de bevrijding in 1945 in vele gemeenten de behoefte om de in de bezettingsjaren gegroeide nieuwe gemeenschapszin om te zetten in een vaste samenwerking van de sociale en culturele verenigingen en organisaties.
  • Zaandenplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigZaanden

    Naam van middeleeuwse nederzetting, adellijk geslacht, heerlijkheid en slot; ook Saenden, Out-Saenden, Oud-Zaanden, Zaenden etc. genoemd. Zie ook: Archeologie 3. en Bestuur en rechtspraak 1.2.1.

    De eerste geschreven literatuur over de nederzetting Zaanden dateert uit 1640; Hendrik Soeteboom gaf een aantal gegevens over de nederzetting, die op de
  • Zaanden, Jan vanplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigZaanden, Jan van

    Zie: Bestuur en rechtspraak 1.2.1.
  • Zaanden, Sijmon vanplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigZaanden, Sijmon van

    Ambachtsheer van Oostzaan.

    Zie: Bestuur en rechtspraak 1.2.6.
  • Zaanden, Willem vanplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigZaanden, Willem van

    Zie: Bestuur en rechtspraak 1.2.1.
  • Zaanderhornplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigZaanderhorn

    Zie: Zaenderhorn
  • Zaandijkplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigZaandijk

    Voormalige zelfstandige gemeente in het centrum van de Zaanstreek. Sinds 1 januari 1974 deel uitmakend van de gemeente Zaanstad. Het bestuurlijke centrum van de nieuwe stad was lange tijd in Zaandijk (Bannehof) gevestigd. Zaandijk behoort tot de jongste dorpen van de Zaanstreek.
  • Zaandijker kerkplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigZaandijker kerk

    De Zaandijker kerk is een gerestaureerd kerkgebouw dat in 2012 de monumentenstatus kreeg op initiatief van de Vereniging Zaans Erfgoed. Daarmee werd sloop voorkomen. Het gebouw verkeerde in deplorabele toestand toen Stadsherstel Zaanstreek het verwierf in 2013. Bureau Greven werd aangetrokken voor het restauratieplan en Nunc architecten uit Zaandam kreeg opdracht om een plan te ontwikkelen voor het inbouwen van woningen in de kerk. In 2014 was het plan klaar en in de jaren 2016 …
  • Zaandijker Sluisplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigZaandijker Sluis

    Sluis in Zaandijk, in de Lagedijk. Het voormalige gemeentehuis van Zaanstad ligt aan de Zaandijkersluissloot. De Zaandijkersluis werd in 1610 aangelegd, en was toen 18 voet breed (ruim 5 meter) en geheel van hout.

    In 1722 werd het onderhoud door de banne overgedaan aan het dorp Zaandijk, dat vijf jaar later de in verval geraakte sluis (
  • Zaandijks Fanfare Corpsplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigZaandijks Fanfare Corps

    In 1889 opgericht muziekkorps, dat vooral onder langdurige leiding van Toon de Vries tot aanzienlijke prestaties kwam. Het huidige orkest staat onder leiding van H.F. Ummels en telt naast een jeugdafdeling ongeveer 50 spelende leden.

    Zie:
  • Zaangemaalplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigZaangemaal

    Het Zaangemaal voorkomt de penetrante stank die de Zaan sinds de industriële revolutie teisterde. Het Zaangemaal, geopend in 1966, markant gelegen tussen de vroegere Grote- of Hondsbossche Sluis en de Wilhelminasluis in Zaandam, in opdracht van het Hoogheemraadschap Uitwaterende Sluizen in de jaren zestig van de 20e eeuw, naar ontwerp van TAUW en architect H. Postel, gebouwd. Het waterschap heeft het gemaal met een bovenliggende kantoorverdieping uitgerust, waar de Havendienst is onde…
  • Zaankantersplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigZaankanters

    Inwoners van de Zaanstreek, in het bijzonder zij die er 'geboren en getogen' zijn en die zelfs soms worden aangeduid als 'echte Zaankanters'.

    Terecht of ten onrechte werden aan de oorspronkelijke autochtone bevolking eigenschappen toegedacht zoals eenvoud, zuinigheid, vrijmoedigheid, geen blad voor de mond, luidruchtigheid, eerlijkheid en gezagstrouw, dit laatste ondanks een onmiskenbare kritische gezindheid.
  • Zaankanters voor elkaarplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigZaankanters voor elkaar

    Zaankanters voor Elkaar is de plaats waar vrijwilligersorganisaties en vrijwilligers elkaar ontmoeten, ontstaan uit de samenwerking met organisaties die iets willen betekenen voor de Zaanse samenleving. De organisatie houdt kantoor op Nieuw Groenland, Bolksbeek 151, 1509 ED Zaandam. De organisaties die dit initiatief steunen zijn:
  • Zaanland, AVplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigZaanland, AV

    De Zaandamse atletiekvereniging AV Zaanland werd opgericht in 1933. De eerste leden waren voornamelijk afkomstig uit de voetbalvereniging WFC en de gymnastiekverenigingen Hercules Hebe, Concordia en Olympia. Sinds 1965 beschikt de vereniging over een accommodatie aan de Vincent van Goghweg.
  • Zaanlander, Deplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigZaanlander, De

    In de Zaanstreek, tot 1992, verschijnend ochtendblad, onderdeel van de Verenigde Noordhollandse Dagbladen in Alkmaar. Het blad werd opgericht door J.C. Peereboom in Wormerveer, die in november 1886 het Algemeen Advertentieblad De Zaanlander, weekblad voor Zaandam, Koog aan de Zaan, Zaandijk, Wormerveer, Westzaan en Krommenie liet verschijnen. De edities van 1886 tot 1922 zijn
  • Zaanlandia Blik bvplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigZaanlandia Blik bv

    Blikfabriek in Krommenie. Het bedrijf werd in 1907 opgericht door Franciscus Wilhelmus Kriek. Na aanvankelijk als voormansoldeerder bij het bedrijf Woud en Schaap in Krommenie te hebben gewerkt, begon hij dat jaar zelfstandig als ketellapper.
  • Zaanlandia Illustrataplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigZaanlandia Illustrata

    In 1917 uitgegeven catalogus op de prentverzameling, die deel uitmaakte van het bezit der oudheidkundige verzameling 'Jacob Honig Jansz. Jr.'.

    Het boek wordt hier genoemd omdat het een belangrijke ingang vormt tot de oudere Topografie en cartografie van de Zaanstreek. Ook andere prenten betreffende de streek zijn in de verzameling ondergebracht, gerubriceerd als volgt: 'kaarten, tekeningen, historieprenten, portretten enz., betreffende de Zaanlanden en van het oudtijds da…
  • Zaanlandia Leesmappen bvplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigZaanlandia Leesmappen bv

    Verhuurbedrijf van leesportefeuilles aan particulieren en instellingen. Het bedrijf is opgericht in 1951 door J.J. Broerse in Zaandam. Deze stopte in 1961 met zijn activiteiten en verkocht zijn zaak aan de toenmalige directeur P.M. Hooijschuur, die de firma in 1981 omzette in Zaanlandia Leesmappen bv.
  • Zaanlands Lyceumplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigZaanlands Lyceum

    Openbare scholengemeenschap in Zaandam, sinds 1963 gevestigd aan de Vincent van Goghweg.

    In het Zaanlands Lyceum werden een Havo-, een Atheneum- en een Gymnasiumafdeling samengebracht. Het Lyceum kwam in 1920 tot stand door omzetting van de in 1866 opgerichte HBS. In 1963 werd de Handelsdagschool toegevoegd.
  • Zaanlands Lyceum Verenigingplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigZaanlands Lyceum Vereniging

    Lccriingenvereniging van het Zaanlands Lyceum (oorspronkelijk Hogere Burger School) te Zaandam. De oprichting van de Zaandamse HBS-cholieren Vereniging, met als doelstelling het bevorderen van de goede verstandhouding tussen de leerlingen onderling en tussen de ouders, leraren en leerlingen, had plaats in november 1905 De organisatie heet daardoor de oudste leerlingenvereniging van Nederland te zijn. Meer dan 90% van de HBS leerlngen trad na de oprichtingsvergadering…
  • Zaanlandsch Jaarboekplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigZaanlandsch Jaarboek

    Bij P. Out, Koog aan de Zaan, verscheen juli 1932 het Zaanlandsch Jaarboek onder redactie van Gerrit Jan Honig en Sipke Lootsma. Zij hadden daarbij de medewerking van Anton Smit en Pieter Boorsma. Het bevat een aantal artikelen die betrekking hebben op de geschiedenis van de Zaanstreek. Zo gaat Gerrit Jan Honig uitvoerig in op het leven van de in 1870 overleden Zaanse schrijver-koopman Jacob Honig Jsz. Jr. van wie talrijke historische studiën over de Zaanstreek, alsmede rom…
  • Zaanlandsch Nieuws- en Advertentiebladplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigZaanlandsch Nieuws- en Advertentieblad

    Tussen 1875 en 1926 door uitgever P.N. Sombroek uitgegeven krant. Het blad verscheen vanaf juli 1875 als gratis weekblad, dat op 2000 adressen werd gedistribueerd. Vanaf 1893 verscheen het blad twee keer per week. In 1926 ging de krant op in
  • Zaanlandsche Assurantie Compagnieplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigZaanlandsche Assurantie Compagnie

    Zaanse verzekeringsmaatschappij, die landelijk werkte maar inmiddels niet meer actief is. De Zaanlandsche Assurantie Compagnie (ZAC) werd opgericht in 1845 op initiatief van C. Avis Dz. uit Krommenie, daarin spoedig gevolgd door
  • Zaanlandsche Bad- en Zweminrichtingplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigZaanlandsche Bad- en Zweminrichting

    Zie: Zwembaden
  • Zaanlandsche Courantplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigZaanlandsche Courant

    1868 - 1945

    Liberaal blad, sedert 1887 onder de naam 'Zaanlandsche Courant, Nieuws- en Advertentieblad voor Zaandam, Koog aan de Zaan, Zaandijk, Wormerveer, Krommenie, Westzaan, Oostzaan enzovoort'. De aanleiding voor de oprichting van de liberale weekkrant was het verlies van een liberale kandidaat van een vrijzinnig democraat, bij de zomerverkiezingen van 1867.
  • Zaanlandsche Jaarboekjesplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigZaanlandsche Jaarboekjes

    In 14 afleveringen, van 1841 tot 1854, verschenen almanak, waarin naast feestdagen, verjaardagen van het koninklijk huis en maanstanden in het zogenoemde Mengelwerk zowel historische als letterkundige bijdragen werden geplaatst. Samensteller was
  • Zaanlandsche Oudheidkamerplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigZaanlandsche Oudheidkamer

    Museum aan de Lagedijk in Zaandijk, waarin de in de 19e eeuw bijeengebrachte en later uitgebreide verzameling 'Jacob Honig Jansz. Jr.' is ondergebracht.

    Deze verzameling (klederdracht, meubelen en ander gerei, schilderijen, volkskunst en zilverwerk) betreft specifiek het Zaanse verleden en is ondergebracht in een voormalig koopmanshuis. De prent- en fotoverzamelingen van de beherende vereniging berusten in het
  • Zaanlandsche Stoomdrukkerijplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigZaanlandsche Stoomdrukkerij

    De Zaanlandsche Stoomdrukkerij werd op 1 oktober 1881 opgericht door Evert Nicolaas Smit Ez. (1860-1914) en was voor de Zaanstreek vooral van belang door de uitgave van de Nieuwe Zaansche Courant.

    De naam van het bedrijf werd, nadat Evert en Willem Smit als zoons van de oprichter tot de directie waren toegetreden, in 1904 gewijzigd in nv Zaanlandsche Stoomdrukkerij v/h E.N. Smit Ez. In 1925 richtte deze de nv Zaanlandsche Uitgeversmaatschappij v/h EN. Smit Ez. te Za…
  • Zaanlandse Scheepsbouw Maatschappij (ZSM)plugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigZaanlandse Scheepsbouw Maatschappij (ZSM)

    Voormalige scheepswerf, oorspronkelijk in Zaandijk, later aan 't Kalf en in de Achtersluispolder in Zaandam. De ZSM ontstond door overname van de scheepswerf van S. de Boer aan de Kerksloot in Zaandijk, die verkocht moest worden na het overlijden van de kinderloos gebleven eigenaar.
  • Zaanlandse Schoenhandel bvplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigZaanlandse Schoenhandel bv

    Het in 1964 opgeleverde pand van De Zaanlandse schoenhandel aan de Westzijde Schoenhandel, geruime tijd gevestigd in Zaandam en Wormerveer met nog eens acht filialen elders in Noord-Holland. De Zaanlandse Schoenhandel werd opgericht door Anne de Vries, zoon van een Friese barbier en schoenmaker uit Wolvega, en diens vrouw Martha Kuitert.
  • Zaanlandse Verpakkings Industrie bvplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigZaanlandse Verpakkings Industrie bv

    Papierwarenbedrijf en grafische industrie in Koog aan de Zaan (Stationsstraat), voortzetting van de Zaanlandsche Stoomdrukkerij aldaar. De Zaanlandsche Stoomdrukkerij werd op 1 oktober 1881 opgericht door Evert Nicolaas Smit Ez. (1860-1914) en was voor de Zaanstreek vooral van belang door de uitgave van de Nieuwe Zaansche Courant.
  • Zaanlandse Zakkenhandelplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigZaanlandse Zakkenhandel

    De nv Zaanlandse Zakkenhandel K. de Boer Jz. werd opgericht op l maart 1928, toen Klaas de Boer Jz. (1883-1972) uittrad als medewerker van de Fa. de Boer & Cote Koog. Het bedrijf werd gevestigd in de voormalige celluloidfabriek Hollandia van A.N. Honig aan het Hellingpad in Koog aan de Zaan. Dit pand werd echter in 1930 weer verlaten na de aankoop van een groter pand, het pakhuis Europa aan de Jan Bestevaerstraat.
  • Zaanlandz Arkadia, D'plugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigZaanlandz Arkadia, D'

    Zie H.J. Soeteboom, Hendrick Jacobsz..
  • Zaano Ouwelfabrieken bvplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigZaano Ouwelfabrieken bv

    Ouwelfabriek in Zaandam. Het bedrijf werd opgericht op 3 juli 1929 door Wijbrand Pel en groeide nadien gestaag. In 1973 volgde de verplaatsing van de Prins Hendrikstraat naar de Achtersluispolder.

    Het bedrijf houdt zich bezig met de productie van ouwels in alle soorten en maten en richt zich zowel nationaal als internationaal op de groothandel en de koek- en de snoepindustrie. De juridische vorm is bv. Er wordt gewerkt met eigen en vreemd kapitaal. Bij het bedrijf werkt…
  • Zaanradioplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigZaanradio

    Een groep enthousiastelingen toonde in 1983 via experimentele radio-uitzendingen aan dat een lokale omroep in Zaanstad mogelijk was. Daartoe werd de Stichting Omroep Zaanstad SOZ opgericht, erkend door de gemeenteraad als cultureel representatief zodat een zendmachtiging werd verleend.
  • Zaansplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigZaans

    Streektaal, het op zichzelf staande dialect dat in de Zaanstreek werd gesproken. Dit was zeker gedurende de 19e eeuw het geval, wellicht ook daarvoor en, in steeds verder afnemende mate, erna. In 1897 promoveerde Gerrit Jacob Boekenoogen tot doctor in de Nederlandse letteren op het onderwerp De Zaanse volkstaal. Bijdrage tot de kennis van de woordenschat in Noord-Holland.
  • Zaans Bachkoorplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigZaans Bachkoor

    Op 9 oktober 1940 werd als oratoriumvereniging het Zaans Bachkoor opgericht, met als doel de Passionen, cantates en oratoria van Johan Sebastiaan Bach uit te voeren. Vele malen kwamen Bachs Johannes Passion en het Weihnachtsoratorium onder leiding van de Zaanse musicus
  • Zaans Barok Ensembleplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigZaans Barok Ensemble

    Het Zaans Barok Ensemble bestaat uit gevorderde amateurs en professionele muzikanten en legt zich toe op de uitvoering van de muziek uit de Barok op authentieke instrumenten of kopieën daarvan. De artistieke leiding berust bij dr. Gerrit van der Veer.
  • Zaans Blazersensembleplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigZaans Blazersensemble

    Het Zaans Blazersensemble werd in 1974 opgericht door vier leden van Harmonie Apollo te Koog. Als artistiek leider werd fagottist van het Rotterdams Philharmonisch Orkest Henk de Wit aangetrokken. Onder zijn leiding groeide het uit tot een octet. In 1979 werd Jules van Hessen dirigent. Onder zijn leiding groeide het ensemble uit tot 25 leden. Artistiek bracht hij het ensemble op een bijna professioneel niveau. In mei 1988 werd hij opgevolgd door Bas Pollard.
  • Zaans Cantatekoorplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigZaans Cantatekoor

    Kort na de restauratie van de Zaandamse Westzijder- of Bullekerk in 1977 nam dirigent Jan Pasveer het initiatief voor de concertserie 'Bach in de Bullekerk'. Sinds dat jaar werd maandelijks op zaterdagmiddag een cantate van de Thomas-cantor uitgevoerd door het Zaans Cantatekoor en het Zaans Cantate-orkest. Zowel jonge solisten die aan het begin van hun carrière stonden als hun gerenommeerde collega's werkten mee aan de drukbezochte concerten. De formule bleef al die jaren onge…
  • Zaans Centrum voor Amateurtoneel (ZCA)plugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigZaans Centrum voor Amateurtoneel (ZCA)

    In 1975 opgerichte overkoepelende organisatie van amateur-toneelverenigingen, waarbij zich alle 20 in de Zaanstreek spelende gezelschappen aansloten. Via dit centrum zijn zij lid van het NCA, het Nederlands Centrum voor Amateurtoneel. Aanleiding tot de oprichting was een door gemeente Zaanstad gestelde voorwaarde: om voor gemeentelijke subsidie in aanmerking te komen moesten de verenigingen lid zijn van het NCA.
  • Zaans groen (kleur)plugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigZaans groen (kleur)

    Gebruikelijke aanduiding van de groene kleur waarin bijvoorbeeld houten gevels worden geschilderd. In de praktijk bestaat in dit Zaans Groen tamelijk veel variatie, de kleur is niet nauwkeurig te definiëren, de aanduiding Zaans Groen is daardoor meer een kwestie van spraakgebruik.
  • Zaans Groen (tijdschrift)plugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigZaans Groen (tijdschrift)

    Naam van een 'literair cultureel tijdschrift' waarvan aan het eind van de Tweede Wereldoorlog (1944 en 1945 ) vier afleveringen verschenen. Het stond onder redactie van Fred van Enske (pseudoniem van Anton Oosterhuis), Siem Sjollema, Klaas Woudt en Mart Woudt en bevatte gedichten, proza en enkele essays.
  • Zaans Kamer Orkest (ZKO)plugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigZaans Kamer Orkest (ZKO)

    In november 1936 door Piet van Mever opgericht en uit werkloze beroepsmusici bestaand orkest. Het orkest bestond uit 24 beroepsmusici waaronder ongeveer vijftien Zaankanters. De overige orkestleden kwamen uit omliggende gemeenten. Het orkest werd opgericht dankzij het vijftigjarig bestaan van Wormerveers Mannenkoor. Bij dat jubileum moest een werk uitgevoerd worden waarbij begeleiding nodig was. Toen de directeur zich tot Piet van Mever wendde om raad, zag hij de grote …
  • Zaans Kamerkoorplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigZaans Kamerkoor

    Op 29 maart 1944 werd het Zaans Kamerkoor opgericht. Het ontstond, onder leiding van Hein Gräfing, uit het vocaal kwartet Bel Canto, dat al sinds de jaren dertig van de 20e eeuw zong. Hij dirigeerde het kamerkoor tot 1966 toen hij werd opgevolgd door zijn zoon Johan Gräfing. Hein Gräfing was een van de oprichters van de
  • Zaans Medisch Centrumplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigZaans Medisch Centrum

    Het Zaans Medisch Centrum ZMC, gevestigd aan het Koningin Julianaplein 58 te Zaandam, is een algemeen ziekenhuis, georiënteerd op de Zaanstreek en omringende gebieden. Het Zaans Medisch Centrum nam in februari 2017 een nieuw gebouw in gebruik; een compact, duurzaam en flexibel inzetbaar gebouw met een helende omgeving waar rustig kleurgebruik, huiselijke inrichting, veel aandacht voor daglicht en veel groen centraal staan. Mensen zullen zich er meer op hun gemak voelen, mi…
  • Zaans Museumplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigZaans Museum

    Het Zaans Museum is in 1998 geopend om onderdak te verlenen aan het Zaanse erfgoed en is gelegen aan het Schansend 7 te Zaandam, in de directe nabijheid van De Zaanse Schans. In 2009 volgde uitbreiding in de vorm van de Verkade Experience. Drie locaties op de Zaanse Schans zijn nauw verbonden met het museum: de Kuiperij, het Jisperhuisje en Wevershuis, evenals het Czaar Peterhuisje in het centrum van Zaandam.
  • Zaans Muziekoverleg (ZMO)plugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigZaans Muziekoverleg (ZMO)

    Overkoepelend orgaan van de amateuristische muziekbeoefening in de Zaanstreek, dat zang- en oratoriumverenigingen, harmonie- en fanfarekorpsen, tamboerkorpsen en instrumentale ensembles omvat.
  • Zaans Ondernemers Netwerkplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigZaans Ondernemers Netwerk

    Zaans Ondernemers Netwerk of ZON, opgericht in 2010, gevestigd te Zaanstad, voortgekomen uit MKB Zaanstreek en Ondernemend Zaanstreek (OZ), is een overkoepelend orgaan in de Zaanstreek dat staat voor een kansrijke ondernemersorganisatie. Het vertegenwoordigt 1200 leden en kent tien aangesloten verenigingen. Het ZON is aangesloten bij de landelijke vereniging MKB-Nederland en is actief op lokaal en provinciaal niveau.
  • Zaans Praatcaféplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigZaans Praatcafé

    Het Zaans Praatcafé, opgericht in 2000, is een ontmoetingsplek voor mensen met een psychiatrische ziekte. Zij ontmoeten elkaar iedere maandag van 14.30 uur tot 16.30 uur in het snookercentrum Westend Snooker aan de Westzijde 18 in Zaandam en op donderdagmiddag vanaf 16.00 uur komen ze bijeen in café C'est la Vie aan de Stationsstraat 5 in Zaandam.
  • Zaans Schoonplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigZaans Schoon

    Stichting tot behoud van Zaanse houtbouw, opgericht in 1951. De plannen om te komen tot een reservaat van Zaanse houtbouw werden gedurende de oorlog bekokstoofd en namen in 1951 vaste vormen aan. Het initiatief hiertoe is uitgegaan van stichting Zaans Schoon, die op de bres staat voor het vele moois van de Zaanse houtbouw. Veel Zaanse houten huizen, met fraaie halsgevel of versierd voorschot, liepen gevaar te verdwijnen als gevolg van uitbreiding van de fabrieken en doorbraken ter …
  • Zaans Schoon, Stichtingplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigZaans Schoon, Stichting

    Zaans Schoon werd in 1946 opgericht met als doelstelling de bescherming, de bevordering en documentatie van de landschappelijke en stede-bouwkundige rijkdom en schoonheid van de Zaanstreek. In 1973 werd vanuit Zaans Schoon de Stichting Frans Mars opgericht. De basis voor de stichting Zaans Schoon werd gelegd tijdens de Tweede Wereldoorlog toen E.
  • Zaans stikwerkplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigZaans stikwerk

    Naamgeving voor een handwerktechniek die, anders dan de naam doet vermoeden, niet uit de Zaanstreek afkomstig is. Deze handwerktechniek is voortgekomen uit het zogenaamde doorstikwerk. Dit doorstikwerk was bedoeld om de stof steviger en warmer te maken. Hiertoe werden verschillende lagen stof op elkaar gelegd en al dan niet in patroon doorgestikt.
  • Zaans Symfonie Orkestplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigZaans Symfonie Orkest

    Het Zaans Symfonie Orkest, opgericht 1920, komt voort uit de toonkunsttraditie, die is begonnen in de negentiende eeuw. De Maatschappij tot bevordering van de Toonkunst had als doel het Koninkrijk Holland muzikaal meer aanzien in Europa te geven. Ze schreef daartoe compositieprijsvragen uit, organiseerde muziekfeesten, stimuleerde in plaatselijke afdelingen de gemengde koorzang, promootte het muzikale onderricht en werkte daardoor mee aan de verhoging van de muzikale stand…
  • Zaans Veem bvplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigZaans Veem bv

    Veem-factorsbedrijf in Zaandam.

    De historie van het Zaans Veem gaat terug tot omstreeks 1820. Jac. Jz. de Boer was toen gaandehouder van pelmolen De Boerenjonker in het Oostzijderveld in Zaandam. Hij stierf in 1825, terwijl zijn bedrijf door de watersnood onbereikbaar was en stil lag. Hij dreef zijn zaken met zijn zoons Jan Jbz. (1796-1860) en Hendrik Jbz (1800-1863). De laatste zette in 1830 de firma voort onder eigen naam: firma H. de Boer Jbz., commissie-handelaar en korenfact…
  • Zaansch Liedekenplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigZaansch Liedeken

    Nicolaas Beets publiceerde in 1863 Verstrooide gedichten uit vroeger en later tijd (1831-1861). Op pagina 138 staat het Zaansch Liedeken:

    Het IJ is breed, de Zaan is breed:

    Wie wil de Zaan bevaren?

    De meisjes zijn er net gekleed,
  • Zaansche Molen, Vereniging Deplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigZaansche Molen, Vereniging De

    Vereniging van molenliefhebbers, die zich ten doel stelt molens en met molens samenhangende attributen te bewaren en zo mogelijk aan het publiek ten toon te stellen, dan wel voor het publiek toegankelijk te maken. De Zaansche Molen behoort tot de grotere verenigingen in de streek (2750 leden in 1992) en is eigenaar van het
  • Zaanse Bestuurders Bond (ZBB)plugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigZaanse Bestuurders Bond (ZBB)

    In januari 1906 gesticht samenwerkingsverband van een aantal toen in de Zaanstreek actieve 'moderne' vakverenigingen. Lid werden bij de oprichting ook de afdelingen Zaandam van de Sociaal Democratische Arbeiders Partij (SDAP) en de Nederlandsche Vereeniging van Geheelonthouders (uit dit laatste blijkt de aanvankelijk nauwe band tussen vakbeweging en geheelonthouding).
  • Zaanse Betonmortel Centrale bv (ZBC)plugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigZaanse Betonmortel Centrale bv (ZBC)

    In 1958 in Zaandam opgericht bedrijf, door Van Klaveren Bouwmaterialen nv en Stelling Bouwmaterialen nv. beide uit Wormerveer, alsmede de NBM uit Zaandam. Deze drie bedrijven zijn inmiddels samengesmolten onder de naam
  • Zaanse Eigennamenplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigZaanse Eigennamen

    Op 15 november 1897 hield G. J. Boekenoogen een voordracht over Zaanse eigennamen. Eerst over de eigenaardigheden der voornamen, het gebruik daarvan in de Zaanstreek en hoe daaruit geslachtsnamen zijn ontstaan. Daarop werden van voornamen die van heiligennamen afkomstig zijn, een aantal merkwaardige voorbeelden genoemd en verklaard. Daaruit bleek, dat namen als Dieuwer en Risje, Ermpje en Lopje, aan schone oude namen beantwoorden, terwijl ook vele andere reeds in de middeleeuw…
  • Zaanse Energie Koöperatieplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigZaanse Energie Koöperatie

    De Zaanse Energie Koöperatie, opgericht in 1988, is een door vrijwilligers gedreven coöperatieve vereniging zonder winstoogmerk die duurzame energie propageert in de Zaanstreek. Hoofddoelstelling van de ZEK is elk huis in de Zaanstreek klimaatneutraal uit te voeren. De ZEK beoogt voor de Zaanstreek het middelpunt voor alle vraagstukken en oplossingen met betrekking tot duurzame energie te zijn.
  • Zaanse ensemblesplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigZaanse ensembles

    Ensembles die in 1988 stonden geregistreerd waren:

    * Zaans Promenadeorkest (ca. 1941); * Mandolinevereniging Con Amore (1918); * Accordeonvereniging Fortissimo; * Accordeonvereniging Tavenue; * Ouderen Muziekgroep Musica;
  • Zaanse Geschiedenisquizplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigZaanse Geschiedenisquiz

    De Grote Zaanse Geschiedenisquiz is een initiatief van Gemeentearchief Zaanstad en de Vereniging Zaans Ergoed. De quiz wordt jaarlijks gehouden tijdens de maand van de geschiedenis in oktober.

    De quiz werd voor het eerst gespeeld in 2016, tijdens de presentatie van de Zaanwiki, in de Raadszaal van het
  • Zaanse Gezinsbode, Deplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigZaanse Gezinsbode, De

    Uitgave van Weekmedia, een dochter van de Perscombinatie NV in Amsterdam, met een kantoor te Purmerend. Het blad werd in het leven geroepen door J.L.F. Post, mede-directeur/eigenaar van drukkerij en uitgeverij De Kennemer in Beverwijk.
  • Zaanse Golf Clubplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigZaanse Golf Club

    Golfbaan van de Zaanse Golf Club, gelegen aan de Zuiderweg 68 te Wijdewormer. De baan is nauw verweven met het verleden van de Zaanstreek. De 18 holes golfbaan ligt in een prachtig natuurgebied met rondom eeuwenoude weidse polders.
  • Zaanse kastenplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigZaanse kasten

    Houten huizen in de Zaanstreek en elders in Nederland boden door hun constructies volop gelegenheid om allerlei voorwerpen in ingebouwde kasten en kastjes op te bergen. Tussen de buitenweeg en het binnenschot konden bijvoorbeeld ondiepe kastjes van 10-15 centimeter worden gemaakt om kopjes, schotels en glaswerk op te bergen. Iets diepere kastjes van 20 cm werden in de 18e eeuw aan weerszijden van de smuigers en onder de ramen aangebracht.
  • Zaanse kustvaartplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigZaanse kustvaart

    De geschiedenis van de Zaanse kustvaart begint net voor de tweede wereldoorlog. Tot dan werd hout aangevoerd door stoomschepen van zo'n 1.500 tot 10.000 ton van Scandinavische rederijen. In 1938 namen enkele Zaanse houthandelaren zelf het initiatief om een eigen rederij te vormen. Ze richtten de Zeevaart-Maatschappij Zaandam op. Een rederij met twee schepen van elk 450 ton laadvermogen: de Lena, genoemd naar mevrouw Middelhoven en de Tilly, naar de echtgenote van een directeur …
  • Zaanse landbouwtentoonstelling van 1896plugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigZaanse landbouwtentoonstelling van 1896

    Het begin

    In 1896 organiseerde de afdeling Zaanlandse gemeenten van de Hollandse Maatschappij van Landbouw een tentoonstelling over de Zaanse landbouw en nijverheid. De voorbereiding voor de tentoonstelling begon in maart 1895. Er ging een circulaire naar belanghebbenden als landbouwers, veehouders en Zaanse fabrikanten met het verzoek om aan te geven wat men zou willen inzenden naar de tentoonstelling.
  • Zaanse Onafhankelijke Groepering (ZOG)plugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigZaanse Onafhankelijke Groepering (ZOG)

    Plaatselijke politieke partij, tot stand gekomen in 1978, met als doel de negatieve invloed van landelijke partijpolitiek op het stadsbestuur tegen te gaan.

    De ZOG houdt zich principieel uitsluitend bezig met specifieke problematiek van Zaanstad. De Zaanse Onafhankelijke Groepering kwam voort uit een drietal onafhankelijke groeperingen in de toenmalige
  • Zaanse Ondernemersdagplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigZaanse Ondernemersdag

    De stichting Zaanse Ondernemersdag is op 6 februari 1989 opgericht op initiatief van de Zaanse Ondernemers Sociëteit De Corner, Vereniging Ondernemerskring Zaanstreek (OZ), Koninklijk Nederlands Ondernemers Verbond (KNOV) district Zaanstreek, Maatschappij voor Nijverheid en Handel (MNH) departement Zaanstreek, Kamer van Koophandel en Fabrieken voor de Zaanstreek en gemeente Zaanstad.
  • Zaanse politieke vereniging ROSAplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigZaanse politieke vereniging ROSA

    ROSA-verkiezingsaffiche 2014 ontworpen door Frenk van Heeswijk De Zaanse politieke vereniging ROSA werd in maart 1995 opgericht door een groep jonge mensen die actief waren in onder meer de milieu-, vredes-, mensenrechten- en kraakbeweging. Een groot aantal van de initiatiefnemers was eerder lid van de Pacifistisch-Socialistische Partij, maar voelde zich niet thuis in GroenLinks waar de PSP enkele jaren eerder in was opgegaan. Begonnen als een buitenparlementaire…
  • Zaanse Regenboogplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigZaanse Regenboog

    De Zaanse Regenboog is juni 2018 gestart als LHBTIQ+ belangenvereniging en op 7 oktober 2019 officieel een stichting geworden.. Doelstelling is het geven van voorlichting, organiseren van activiteiten en het verspreiden van informatie over de LHTBIQ+ gemeenschap. De letters staan voor lesbisch, homoseksueel, biseksueel, transgender, intersekse en queer, de plus staat voor alle seksuele en genderidentiteiten.
  • Zaanse Rietveldplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigZaanse Rietveld

    Het kadeverbeteringsproject polder Zaanse Rietveld is onderdeel van het programma Regionale Keringen. De polder ligt langs de Gouwe en de Otwegwetering in de gemeenten Alphen aan den Rijn en Boskoop. Zaandammer Gert Hartog, werkzaam bij Hoogheemraadschap van Rijnland is onder meer als aanspreekpunt betrokken bij het project.
  • Zaanse Roller Club (ZRC)plugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigZaanse Roller Club (ZRC)

    Rolschaatsvereniging in Zaandam met drie takken te weten kunstrijden, showrijden en rolhockey.

    ZRC werd in 1960 opgericht als onderafdeling van de katholieke speeltuinvereniging St. Theresia, maar was (in tegenstelling tot de speeltuinvereniging) ook toegankelijk voor niet-katholieken. De baan aan de Oostzijde moest echter wel door de pastoor van de St. Bonifatiuskerk worden gezegend.
  • Zaanse Schansplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigZaanse Schans

    Sinds de jaren vijftig van de 20e eeuw ontwikkeld buurtje met woningen en andere gebouwen, vrij toegankelijk en ontworpen om de ooit in de Zaanstreek ontstane bouwstijl en -trant voor de toekomst te behouden. De Zaanse Schans ontwikkelde zich aanvankelijk onbedoeld tot mondiaal bekende toeristische bestemming met jaarlijks bijna twee miljoen bezoekers in 2016. Het buurtje verrees in een hoek van de Kalverpolder, begrensd door Kalverringdijk en Leeghwaterweg. Het terrein heeft een …
  • Zaanse Schansloopplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigZaanse Schansloop

    De Zaanse Schansloop, georganiseerd door AV Zaanland, wordt sinds 2008 jaarlijks gelopen. De start vindt plaats op de Leeghwaterweg in Zaandijk waarna over een afstand van vijf of tien kilometer gebruik wordt gemaakt van de verharde wegen van de Enge Wormer. De finish-lijn ligt midden op de Zaanse Schans.
  • Zaanse Schilderskringplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigZaanse Schilderskring

    Vereniging Zaanse Schilderskring, opgericht op 4 oktober 1937, is de plaats waar zowel ervaren als beginnend schilders, elkaar ontmoeten, inspireren en begeleiden. De vijftig leden tellende vereniging maakt sinds 1 oktober 2017 gebruik van het overblijflokaal van voorheen mavo Groen van Prinsterer aan de Vlielandstraat te Zaandam dat deel uit maakt van bedrijfsverzamelgebouw
  • Zaanse schoolplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigZaanse school

    In de jaren dertig van de 20e eeuw soms gebruikte aanduiding van (een deel van de) beeldende kunst in de Zaanstreek, met name met betrekking tot de schilderkunst.

    Deze aanduiding werd - in navolging van de bestaande scholen zoals de Bergense school en de Larense school - waarschijnlijk geïntroduceerd met de wens als vader der gedachte. Van een duidelijke verwantschap in stijl en uitdrukkingswijze was namelijk bij de toenmalige Zaanse schilders nauwelijks sprake. Tot de veronderst…
  • Zaanse Studenten Vereniging (ZSV)plugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigZaanse Studenten Vereniging (ZSV)

    Vereniging ten behoeve van 'spoorstudenten', met een eigen gebouw aan de Parkstraat in Zaandam. De ZSV werd opgericht in 1949 ten behoeve van in de Zaanstreek wonende en naar universiteitssteden pendelende studenten. De vereniging is in levensbeschouwing en politiek opzicht neutraal.
  • Zaanse tuinenplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigZaanse tuinen

    De toenemende bebouwing, vooral langs de Zaan, maakte dat er in de 17e eeuw steeds minder ruimte voor tuinaanleg overbleef. De erven voor en achter de huizen waren over het algemeen niet groot. Onbebouwde kavels aan de paden werden gebruikt als weiland, bleekveldjes en boomgaarden. Bij de grotere en duurdere huizen werden echter, voor zover er ruimte was, vooral in de 18e en 19e eeuw fraaie tuinen aangelegd. Wanneer dit (bij inverdan staande huizen) een voortuin betrof, werd dez…
  • Zaanse Vereniging Voor Vreemdelingenverkeer (VVV)plugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigZaanse Vereniging Voor Vreemdelingenverkeer (VVV)

    Kantoor voor informatieverschaffing over vakantie en recreatie in het gebied Zaanstreek, Wijdewormer, Landsmeer en de rest van Nederland. Daarnaast houdt de VVV zich bezig met verkoop van kaarten, brochures en dergelijke en worden evenementen mede georganiseerd.
  • Zaanse Woonboot Bewoners (ZWB), Verenigingplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigZaanse Woonboot Bewoners (ZWB), Vereniging

    ZWB kwam voort uit het Zaans Woonschip Overleg (ZWO). Dit overleg was in de jaren zeventig van de 20e eeuw ontstaan uit onvrede over de gemeentelijke plannen met betrekking tot ligplaatsen en liggelden van woonschepen. Het ZWO probeerde de gemeente op andere gedachten te brengen door overleg en acties.
  • Zaanse Zeilmakerijplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigZaanse Zeilmakerij

    De ambachtelijke Zaanse Zeilmakerij, sinds 2009 gevestigd aan de Sluispolderweg 8 te Zaandam richt zich grotendeels op de watersportbranche. Afdekzeilen, bootkappen, hoezen, huiken en bootkussens vormen een specialiteit, maar ook voor het stofferen van kussens en banken, reparaties of het wind- of waterdicht maken wordt de Zaanse Zeilmakerij bezocht door zowel particulieren als bedrijven. Medewerkers worden vakkundig opgeleid binnen het bedrijf daar er geen specifieke opleidi…
  • Zaanse Zonnebloemplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigZaanse Zonnebloem

    De Stichting Zaanse Zonnebloem, opgericht in 1947, organiseert voor mensen met een fysieke beperking bezoekwerk en activiteiten. Zij die vanaf 18 jaar als gevolg van ziekte, leeftijd of handicap een fysieke beperking hebben en met name de mensen die als gevolg hiervan in een isolement komen, vormen de doelgroep van de Stichting
  • zaanse_popmuziekplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigPOPMUZIEK UIT DE ZAANSTREEK

    De Zaanse popmuziek heeft vanaf het begin een prominente rol gespeeld in de Nederlandse popgeschiedenis. Nagenoeg iedereen kent namen als De Dijk, Lucifer, Margriet Eshuijs, Dizzy Man’s Band, Roberto Jacketti & The Scooters, Reniet Vrieze, Ruben Hoeke en natuurlijk George Baker. Maar ook in het niet-commerciële circuit blinkt Zaanstad uit met groepen als De Kift en The Ex. Diverse Zaanse artiesten hebben in de loop der tijd belangrijke Nederlandse muziekprijzen en in…
  • Zaansluisplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigZaansluis

    Zie: Bartelsluis
  • Zaanstadplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigZaanstad

    Zelfstandige gemeente, ontstaan per 1 januari 1974 door samenvoeging van zeven tot dan toe zelfstandige gemeenten: Assendelft, Koog aan de Zaan, Krommenie, Westzaan, Wormerveer, Zaandam en Zaandijk. Wat betreft inwonertal behoort Zaanstad tot de vijftien grootste gemeenten van Nederland, wat betreft oppervlakte tot de grootste vijf.
  • ZAANSTAD EN DE BOMplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigZAANSTAD EN DE BOM

    In 1983 verscheen in het Verenigd Koninkrijk het boekje “Leeds and the Bomb” (geschreven door Bryan North, wethouder voorlichtingszaken in de Engelse stad Leeds) over de gevolgen van het gebruik van een atoombom. De aankondiging hiervan in Hervormd Nederland trok de aandacht van het Komité Gezondheidszorg tegen Kernbewapening. In verschillende steden ging men aan de slag om ook voor Nederland de effecten in kaart te brengen; zo ook In Zaanstad.
  • Zaanstreekplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigZaanstreek

    Pas in de 19e eeuw in zwang gekomen aanduiding van het gebied dat gewoonlijk als Zaans wordt beschouwd, daarvóór sprak men doorgaans van Zaanland of de Zaanlanden. Noch in het verleden noch tegenwoordig betroffen of betreffen deze aanduidingen een gebied met een eenheid van bestuur. Als gevolg hiervan zijn de grenzen niet officieel bepaald.
  • Zaanstreek, de (advertentieblad)plugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigZaanstreek, de (advertentieblad)

    Advertentieblad de Zaanstreek, tussen 1873 en de Tweede Wereldoorlog verschenen in Wormerveer. Het blad werd eerst uitgegeven door S. Blok, vanaf 1875 door J. van Ramshorst. De naam van de donderdagkrant veranderde vele malen, van 'De Zaanstreek' naar 'Algemeen Nieuws- en Advertentieblad', tot 'Algemeen Noord-Hollandsch Nieuws- en Advertentieblad' en ten slotte naar 'Nieuws- en Advertentieblad voor Wormerveer en omstreken'.
  • Zaanstroom, nv Stoomvisscherij Maatschappijplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigZaanstroom, nv Stoomvisscherij Maatschappij

    Visserijmaatschappij, begonnen in 1913 onder directie van P.J. Dil, Joh. Dil en S. Uff. De maatschappij begon met drie van anderen overgenomen stoomtrawlers: Zaanstroom I IJM.110, Zaanstroom II IJM.171 en Zaanstroom III IJM.188.
  • Zaanstroom, Deplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigZaanstroom, De

    Cacaomolen, en oorspronkelijk cement- en schelpzandmolen, in Wormerveer.

    De Windbrief werd gegeven in februari 1767. Hij heeft gestaan ten oosten van de Watering, ten zuiden van het Krommenieërpad, en is in 1886 omgebouwd tot wasserij door K. Hartog.
  • Zaantheaterplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigZaantheater

    In de jaren 1996-1998 werd in opdracht van de gemeente Zaanstad aan de Nicolaasstraat 3 in Zaandam het Zaantheater gebouwd. Ontwerpers waren de architecten Wim Wester, Paul Carree en Jan Zijlstra. De opening op 11 december 1998 was in handen van oud-Zaandammer en cabaretier
  • ZaanVizierplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigZaanVizier

    Huis-aan-huisblad vanaf 1975, verspreid in de Zaanstreek

    De Echo, een gratis huis-aan-huisblad in Amsterdam, uitgegeven door De Telegraaf, verscheen in 1975 onder de naam 'ZaanVizier' als onderdeel van De Holland Combinatie in de Zaanstreek. Het eerste exemplaar rolde op 17 april 1975 van de persen in een oplage van 50.000 exemplaren voor Zaanstad en omgeving. Het blad kreeg een eigen redactie en werd gepousseerd via een reclamecampagne door De Telegraaf. Directeur van Zaanvizier we…
  • Zaanwegplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigZaanweg

    Deel van de lage dijk langs de Zaan, tussen het Noordeinde en de Dubbele Buurt in Wormerveer. De bebouwing van de lage dijk in Wormerveer is afwijkend van die in de andere Zaangemeenten. Werden elders woningen buitendijks gebouwd, in Wormerveer bleef de dijk direct aan het water grenzen. De panden staan daarachter, met de voorgevel naar de Zaan gericht. De Zaanweg is waarschijnlijk een van de eerst bewoonde delen van de Zaanoevers. Bij het
  • Zaende, Deplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigZaende, De

    Maandblad, gewijd aan de historie, folklore en genealogie van de Zaanstreek, verschenen in zes jaargangen, van 1946 tot en met 1951. Het tijdschrift werd fraai uitgegeven door Meijer's Boek- en Handelsdrukkerij in Wormerveer en stond aanvankelijk onder redactie van mr. Johan Willem Groesbeek, Gerrit Jan Honig, Frans Mars,
  • Zaendenplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigZaenden

    Zie: Zaanden
  • Zaenderhornplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigZaenderhorn

    Eiland in het voormalige IJ, ook bekend als De(n) Ho(o)rn en Zaanderho(o)rn, vóór de droogmaking het grootste eiland in het IJ. Het behoorde, tot de drooglegging van het IJ en het graven van het Noordzeekanaal, toe aan de Zaanstreek.
  • Zakjesplakkerijplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigZakjesplakkerij

    Zie: Economische geschiedenis geschiedenis 3.5.2. en 3.7.1.
  • Zakkenhandelplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigZakkenhandel

    Onder zakkenhandel in de oorspronkelijke betekenis moet worden verstaan: de handel in zakken, vervaardigd uit jute, katoen, vlas en andere geweven stoffen, voor de verpakking van grondstoffen en eindproducten in hoeveelheden van 50 tot 100 kilogram. De zakkenhandel is ontstaan toen in het midden van de vorige eeuw grote hoeveelheden grondstoffen, zoals oliezaden, rijst en cacao in zakken werden geïmporteerd voor de industrie in opkomst. In die tijd leverde het voormalige Brits-Indi…
  • Zalm, Deplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigZalm, De

    Snuifmolen en later verfmolen in Assendelft. De molen werd in 1735 afgebroken in De Rijp en overgebracht naar Nauerna, waar hij aan de Vaart werd neergezet. Tussen 1775 en 1779 werd hij ingericht als verfmolen. Verdere gegevens ontbreken.
  • Zalm, Deplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigZalm, De

    Houtzaagmolen in Oostzaandam, paltrok. Zie De Vos, de
  • Zalm, Deplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigZalm, De

    Houtzaagmolen in Oostzaandam, paltrok. Zie De Leeuw
  • Zalm, De Gekroondeplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigZalm, De Gekroonde

    Houtzaagmolen in Westzaandam, paltrok. Zie De Gekroonde Harp, De Gekroonde.
  • Zalm, De Gekroondeplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigZalm, De Gekroonde

    Houtzaagmolen in Oostzaandam, paltrok. De Windbrief van de balkenzager werd gegeven in juni 1725 aan Theunis Pietersz. Zalm. Hij heeft gestaan aan en ten westen van de Gouw. De molen werd in 1748 gesloopt
  • Zalm, De Jongeplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigZalm, De Jonge

    Houtzaagmolen in Oostzaandam, paltrok. Zie De Schoen.
  • Zalm, De Verguldeplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigZalm, De Vergulde

    Houtzaagmolen in Westzaandam, Paltrok. De eerste vermelding van de balkenzager dateert uit 1695. Hij heeft gestaan aan het Rustenburg. dicht bij de Hogendijk. De molen werd gesloopt in 1896.
  • Zalmen, de Drieplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigZalmen, de Drie

    Houtzaagmolen in Oostzaandam, Paltrok. De Windbrief werd gegeven in oktober 1686. Hij heeft gestaan achter het Prinsenpad. De molen werd in 1751 of 1752 gesloopt.
  • Zandhoop, Deplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigZandhoop, De

    Pelmolen in Westzaandam, achtkante bovenkruier. Zie De Hoop de, golfkartonfabriek.
  • Zandkraai, Deplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigZandkraai, De

    Pelmolen in Westzaandam. achtkante bovenkruier. Zie De Hoop de, golfkartonfabriek.
  • Zandleven, Jan Adamplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigZandleven, Jan Adam

    Koog van de Zaan, 6 februari 1868 - Rhenen, 16 juli 1923

    Beeldend kunstenaar, kunstschilder. Jan Adam Zandleven werkte tot zijn 34e jaar voor de verffabriek van zijn vader, Thomas Zandleven. Deze had hem belet een bestaan als kunstenaar te kiezen.In 1902 kwam het, mede hierdoor, tot een breuk met zijn familie. Hij vestigde zich in het oosten van ons land, achtereenvolgens in Gorssel, Hengelo (Gelderland), Putten en Rhenen.
  • Zandloperplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigZandloper

    Instrument om de tijd te meten, bestaande uit twee doorzichtige bollen, verbonden door een nauwe opening en deels gevuld met zand. In de 17e en 18e eeuw waren in ons land in vele protestantse kerken zandlopers bevestigd aan de preekstoel, om de predikant te laten zien wanneer zijn preektijd voorbij was.
  • Zanen bvplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigZanen bv

    Autobedrijf in Zaandam. Het bedrijf werd opgericht door W.C. Zanen en J. Mey, die op 4 december 1945 garage Arriba aan de Smidslaan in Zaandijk overnamen.

    Deze garage was eigendom van C. van der Woude, die daarvóór eigenaar was geweest van cacaofabriek Arriba aan de Lagedijk in Zaandijk. Nadat deze cacaofabriek failliet was gegaan, begon Van der Woude een garagebedrijf, aanvankelijk onder de naam 'Eerste Zaansche School voor Autorijden'. Omdat Mey en Zanen geen vestigingsvergunning ha…
  • Zanen, Huis te -plugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigZanen, Huis te -

    Zie: Bestuur en rechtspraak 1.2.1.
  • Zangvereeniging Euterpe Zaandamplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigZangvereeniging Euterpe Zaandam

    't Was op 16 februari 1874, dat een veertigtal muziekliefhebbers besloten tot de stichting van een Vereeniging tot bevordering van de Koorzang, zo meldde de inleiding van het feestboekje ter ere van het 25-jarig jubileum van de zangvereniging Euterpe, te Zaandam.
  • ZBBplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigZBB

    Zaanse Bestuurders Bond, zie ook: Vakverenigingen
  • ZBBplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigZBB

    Zetmeelbedrijven de Bijenkorf in Koog aan de Zaan. In 1977 na de teloorgang van het concern Koninklijke Scholten-Honig zelfstandig voortgezet, maar eind jaren tachtig overgenomen door het Belgische bedrijf Amylum.

    Zie verder Honig.
  • ZCFCplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigZCFC

    Zaandamse Christelijke Football club, opgericht in 1931.

    In het voorjaar van 1930 namen drie mannen het initiatief een voetbalclub op te richten. Reyer Koster kocht een bal, Gerrit Pos en Ber Vissers trommelden een aantal personen op om tussen de fabrieken van Bruynzeel en Norit een balletje te gaan trappen. De opkomst was aanzienlijk ondanks het dubbeltje dat iedere deelnemer moest betalen om Reyer's gemaakte kosten te dekken. Dat dubbeltje was echter geen garantie voor een probleemloze …
  • Zeef, Deplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigZeef, De

    Oliemolen in Oostzaandam, ook Het Huis te Muiden genoemd. In september 1685 werd aan Gerrit Jansz. Muijden de windbrief verstrekt voor een oliemolen. Gezien de bijnaam lijkt het aannemelijk dat dit De Zeef was. Hij heeft gestaan tussen de Knie en de Gouw, aan en ten zuiden van de Noordervaldeursloot. De molen werd gesloopt in juni 1897.
  • Zeehaven Westzaanplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigZeehaven Westzaan

    Haven bij de Westzaner Overtoom, door Zijkanaal E met het Noordzeekanaal verbonden. De zeehaven van Westzaan is nooit goed tot ontwikkeling gekomen. Vlak na de openstelling (1885), werd er wel wat hout aangevoerd, maar in de crisisjaren moest de haven het duidelijk afleggen tegen de haven van Zaandam. De haven huisvestte geruime tijd het Zwembad Westzaan en wordt thans nog gebruikt door jachtschepen.
  • Zeehaven Zaandamplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigZeehaven Zaandam

    Zie: Haven en Economische geschiedenis geschiedenis 3.6.3.
  • Zeehen, Deplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigZeehen, De

    Houtzaagmolen in Westzaandam, paltrok. De eerste vermelding van de vermoedelijke balkenzager dateert uit 1732. Hij heeft gestaan ten oosten van de Watering, vermoedelijk achter Schiermonnikoog. De molen werd waarschijnlijk kort na november 1745 gesloopt.
  • Zeekleiplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigZeeklei

    Zie: Landschappen
  • Zeeliedenplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigZeelieden

    Zie: Arbeidsomstandigheden 1.
  • Zeeman, Deplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigZeeman, De

    Oliemolen in Oostzaandam. De windbrief werd gegeven in juli 1683. Hij heeft gestaan aan 't Kalf, aan weg en Zaan, en werd in februari 1910 door brand verwoest.

    oliemolen molen
  • Zeeman, Deplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigZeeman, De

    Houtzaagmolen in Westzaandam, paltrok. De eerste vermelding van de vermoedelijke balkenzager dateert uit 1667, de laatste uit 1683. Hij is waarschijnlijk kort daarna gesloopt.
  • Zeemansstraatplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigZeemansstraat

    Straat in Zaandam (West), van de Westzijde lopend tot het Rustenburg. De huidige Zeemansstraat is een samentrekking van het 'Seemanspadt' met het noordelijk ervan gelegen Schapenpad. Dit tweede pad was genoemd naar de in het veld staande houtzaagmolens Het Jonge Schaap, Het Witte Schaap en Het Grote Schaap. Tussen beide paden lag de Noordersloot, die in 1892 na 17 jaren van strijd, gedempt werd. Daarna werden de beide paden samengevoegd.
  • Zeemeeuw, Deplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigZeemeeuw, De

    Oliemolen in Oostzaandam, meestal De Mieuw genoemd. Hij werd gebouwd in 1639 of 1640. In augustus 1763 verbrandde, na blikseminslag, het dekriet van zijn romp, waarna hij met spanen werd bekleed.

    De molen stond aan de Kuil, op de zuidkant van de Hemmes, en werd, na enige jaren gebruikt te zijn voor het malen van cacao-afval, in 1915 onttakeld. Er werd toen een motor in geplaatst en hij ging weer olieslaan. In april 1917 werd hij door brand verwoest.
  • Zeepaard, Het Gekroondeplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigZeepaard, Het Gekroonde

    Verf- en loodwitmolen in Koog aan de Zaan, ook De Mok genoemd. De eerste vermelding dateert uit mei 1694. De molen was toen eigendom van Pieter Claasz. Mock. Hij heeft gestaan ten zuiden van de Weelsloot, tussen de tegenwoordige spoorlijn en de Watering. De molen werd gesloopt in 1886.
  • Zeepaard, Het Rodeplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigZeepaard, Het Rode

    Houtzaagmolen in Westzaandam, paltrok. De eerste vermelding van de balkenzager dateert uit 1693. Hij heeft vermoedelijk achter het Schiermonnikoog gestaan. De molen werd in 1751 gesloopt.
  • Zeepindustrieplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigZeepindustrie

    Industrietak, in de Zaanstreek sinds de jaren tachtig van de 19e eeuw uitgeoefend.

    Zeep of sapo werd in het begin van de jaartelling door de Romeinen in de Lage Landen geïntroduceerd. Het gebruik van zeep, voor het lichaam, kleding of andere zaken, werd echter pas in de 19e eeuw op grotere schaal toegepast. Desondanks moet men zich ook eerder in de Zaanstreek met het maken van zeep bezig hebben gehouden. Het in de streek door de
  • Zeeramp van een speelbootjeplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigZeeramp van een speelbootje

    Donderdagnacht 7 september 1899 vond een aanvaring plaats tussen twee rivierstoomboten op het Noordzeekanaal. Eén stoomboot zonk. Negen personen, waaronder twee vrouwen en vier kinderen, zijn verdronken. Het was in het holst van de nacht donderdag dat op het Y de aanvaring plaats had tussen de Ymuiderboot Mercurius en het klein stoombootje Willem. De gezonken Willem behoorde toe aan de heer De Haen, van Rotterdam. Na eerst op de Amstel ter gelegenheid van de Koningin…
  • Zeescheepvaartplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigZeescheepvaart

    Zie: Economische geschiedenis geschiedenis 3.9.1.
  • Zeevisserijplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigZeevisserij

    Zie: Visserij en Economische geschiedenis geschiedenis 3.4.
  • Zegers, Joanneplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigZegers, Joanne

    Zaandam, 1970 10 x 10 is 100, 2014 | Joanne Zegers Het is begonnen met het water van de Zaan: als kind keek Joanne Zegers urenlang naar de verblindende glinstering van de zon of naar de nachtelijke lichten van de industrie. Zij groeide op aan de oevers, is geboren aan de Zaan. Zij woont nog altijd aan dat water, maar kent nu ook Frans water, Noordzeewater, Middellands zeewater, het uitgestrekte water van de oceaan, Zwitserse meren, Italiaanse lagunes en duizenden slootjes in het …
  • Zeil- en roeisportplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigZeil- en roeisport

    In het waterrijke gebied de Zaanstreek behoren zeilen en roeien al eeuwenlang tot het dagelijks leven. De windkracht werd vanouds benut op schepen voor de aan- en afvoer van goederen. Kleinere zeilboten, bijvoorbeeld van het type boeier, werden in het verkeer over water gebruikt als vervoermiddel van personen naar de afgelegen weilanden en voor het halen en brengen van het personeel van de honderden molens in het veld. Roeiboten werden ook voor dit laatste gebruikt, als ook v…
  • Zeildoekweverijplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigZeildoekweverij

    Tak van nijverheid die van de 17e tot in de 20e eeuw vooral voor Krommenie en voor betrokkenen in omliggende dorpen van grote economische betekenis is geweest. Dat wil zeggen dat meer dan 350 jaar achtereen vele honderden, zo niet duizenden bewoners van de noordelijke Zaanstreek bij de zeildoekproductie waren betrokken. In het begin van de 20e eeuw waren nog twee grote weverijen actief. Zij staakten hun productie pas ver na de Tweede Wereldoorlog. De laatste sloot in 1981 de poo…
  • Zeilenplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigZeilen

    Zie: Zeil- en roeisport.
  • Zeilenmaker, Deplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigZeilenmaker, De

    Pelmolen in Oostzaandam, bijgenaamd De Prik.

    De Windbrief werd gegeven in augustus 1728. Hij heeft gestaan aan en ten westen van de Gouw. ongeveer in het verlengde van het Rad van Avontuurspad. De molen werd tijdens een hevige storm in februari 1925, toen hij al geruime tijd buiten bedrijf was, door brand verwoest.
  • Zeilenmakerijplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigZeilenmakerij

    Zie: Zeilmakerij.
  • Zeilenmakerspadplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigZeilenmakerspad

    Pad in de Zaanse Schans, haaks op de Kalverringdijk.

    Aan het pad staan onder meer de kaasboerderij De Zaanse Schans, antiekwinkel Het Jagershuis, weide-watermolen De Hadel en bakkerijmuseum In de Gecroonde Duijvekater.
  • Zeilmakerijplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigZeilmakerij

    Bedrijfstak van ambachtelijke aard, in de Zaanstreek al beoefend in de 17e eeuw, mogelijk eerder.

    Zeil- of zeilenmakers sneden en naalden in kleine werkplaatsen de zeilen voor de vele schepen, die in de Zaanstreek werden gebouwd of waren gestationeerd. Zij werkten voor de zeezeilvaart en de binnenschipperij. Verder vervaardigden zij dekzeilen en molenzeilen. Van dit ambacht zijn - wellicht doordat de bedrijven te kleinschalig waren - nauwelijks gegevens overgeleverd. Verondersteld…
  • Zeilpad of Seylpadplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigZeilpad of Seylpad

    Voormalige naam van het noordelijk deel van de Gedempte Gracht na de Vinkedwarsstraat in Zaandam-west, in het verlengde van het Kuijperspad of Noorder Nieuwendijk.

    Het Zeilpad of Seylpad werd ook Geldelozepad genoemd. Beide namen werden door elkaar gebruikt. Het woord zeil of seyl is een oude benaming voor sluis.
  • Zelfstandigenplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigZelfstandigen

    Zie: Arbeidsomstandigheden.
  • Zemelzak, Deplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigZemelzak, De

    Papiermolen in Zaandijk. De Windbrief werd gegeven in maart 1695.

    De molen stond ten oosten van de Nieuwe Vaart, achter de tegenwoordige kantoren van Koning & Boeke. Hij werd gesloopt in 1800.
  • Zethoven, Keesplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigZethoven, Kees

    8 mei 1907 - 1991

    In deze rubriek kunt u een aantal verhalen lezen met jeugdherinneringen van Cornelis Pieter (Kees) Zethoven. Hij was, na pensionering bij de Verenigde Noordhollandse Dagbladen voor De Zaanlander, in deeltijd bezig gebleven met administratie van de Medische sportkeuring. Die bezigheid had hem behoed voor het 'gat' dat velen, die in hun leven sterk op hun werk zijn ingesteld geweest, soms met moeite kunnen opvullen. Kees had nu eenmaal niet naar zijn pensionering…
  • Zeug, Deplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigZeug, De

    Oliemolen in Wormer. De eerste vermelding dateert uit 1654. Hij heeft gestaan aan en ten noorden van de Nieuwe Vaan, achter het St. Jacobspad. De molen werd in januari 1848 door brand verwoest.

    oliemolen molen
  • Zevenster, Deplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigZevenster, De

    Pelmolen in Oostzaandam. De Windbrief werd gegeven in december 1690. De molen stond aan en ten zuiden van de Braakdijk, nabij het Heerenhuis. Hij kwam in 1811 in slopershanden.

    molen pelmolen
  • ZFCplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigZFC

    De Zaanlandsche Football Club ZFC is voortgekomen uit de verenigingen Tonido en Sport, op 4 april 1904, tijdens een openluchtvergadering aan de Haven. Tot de oprichters behoorden K. Everhard, K. en Jb. Zeulevoet, C. van der Meij en C. van Heuven.
  • Ziekenfondsenplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigZiekenfondsen

    Zie: Gezondheidszorg 2.3.2.
  • Ziekenhuizenplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigZiekenhuizen

    Zie: Gezondheidszorg 2.2. en 2.3.2.
  • Zienagoogplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigZienagoog

    Expositie- en kunstuitleencentrum, ooit gevestigd aan de Westzijde 39 te Zaandam, daarvoor in de voormalige Synagoge aan de Gedempte Gracht in Zaandam.

    De voorgeschiedenis van Stichting de Zienagoog nam een aanvang in Zaandijk, waar in het door Wim Krijt beheerde
  • Zijkanalenplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigZijkanalen

    Zijkanalen van het Noordzeekanaal, die de Zaanstreek op verschillende plaatsen met dat water verbinden.

    Voor de Zaanstreek van belang zijn:

    * Zijkanaal D naar Nauerna, * Zijkanaal E naar de Westzaner Overtoom, * Zijkanaal G naar de Voorzaan, * Zijkanaal H naar het Barndegat en *
  • Zijl, Piet Heinplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigZijl, Piet Hein

    (Koog, 17 december 1946)

    Beeldend kunstenaar, tekenaar en graficus (etser) uit Zaandam.

    Piet Hein Zijl was aanvankelijk onderwijzer. Hij behaalde de akte LO-tekenen en bekwaamde zich verder onder leiding van onder anderen Gerrit Woudt, W. Vellekoop, K. de Poel en Piet Klaasse. Het etsen leerde hij van de zeer door hem bewonderde
  • Zilvermeeuwenplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigZilvermeeuwen

    De Zaandamse voetbalclub ZVV Zilvermeeuwen werd opgericht op 12 maart 1920. In de seizoenen 1974/75 en 1975/76 acteerde het eerste elftal van Zilvermeeuwen in de hoofdklasse van het zondagvoetbal. Het eerste elftal van de club speelde in het seizoen 2017/18 in de tweede klasse zondag van het KNVB district West I. Tot en met het seizoen 2014/15 telde de club ook een standaard zaterdagelftal, uitkomend in de vierde klasse zaterdag.
  • Zilverpadplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigZilverpad

    Voormalige naam van het zuidelijk deel van de huidige Gedempte Gracht. Het Zilverpad werd ook Zuider Nieuwendijk genoemd. Beide namen werden door elkaar gebruikt.

    Nadat tussen 1856 en 1858 de sloot tussen het Zilverpad en het Kuijperspad werd gedempt en de overtuinen verdwenen, werden beide paden samengevoegd en werd de naam voor de nieuw ontstane, brede straat Gedempte Gracht.
  • Zilversmederijplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigZilversmederij

    Zie: Goud- en Zilversmederij- en zilversmederij.
  • Zinderen Bakker, Rindert vanplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigZinderen Bakker, Rindert van

    Ter Apel 5 mei 1912 - 2 juli 1993

    Burgemeester van Westzaan en de laatste burgemeester van Koog aan de Zaan. Rindert van Zinderen Bakker werkte voor de oorlog in Groningen en werd in 1939 aangesteld bij het kadaster in Alkmaar. Tijdens de oorlog was het echtpaar Van Zinderen Bakker onder meer betrokken bij de illegale bladen Robu en De Vrije Alkmaarder. In januari 1944 werd hij gearresteerd en gedeporteerd naar Dachau. Zijn vrouw en kind doken onder.
  • ZKV Korfbalverenigingplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigZKV Korfbalvereniging

    Op 10 november 1918 werd de Zaandamse Korfbal Vereniging ZKV als eerste Zaandamse vereniging opgericht. De Zaandammers waren vele jaren de grootste leveranciers voor bonds- en commissiebesturen. De eerste wedstrijden werden gespeeld op het Blauwe Zand ten westen van de Hoornselijn, vijf jaar later op een weiland ofwel 'het prutje' ter hoogte van het Grote Glop, gevolgd door een terrein in het Westzijderveld en in 1957 het sportcomplex Oostzijderveld met de Ekster als thuis…
  • Zoeker, Deplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigZoeker, De

    Oliemolen De Zoeker in Zaandijk en tegenwoordig Zaandam. Eigendom van Vereniging De Zaansche Molen.

    De Windbrief werd gegeven in april 1667. In 1891 werd hij gerenoveerd en ingericht als verfmolen. Ook werden een petroleummotor en maalstenen geplaatst voor het vermalen van koffiedoppen. In 1914 werd het volledige oliewerk van de gesloopte molen
  • Zon, Deplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigZon, De

    Alcoholvrij café in Assendelft. Plaats van vele activiteiten van de afdeling Assendelft van de Algemene Nederlandse Geheel Onthouders Bond en haar kinderclub Jong Leven. Het gebouw werd geopend in mei 1918 en verbouwd in 1928. Later volgde sloop ten behoeve van een bankgebouw.
  • Zon, Deplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigZon, De

    Oliemolen in Oostzaandam. Hij werd vermoedelijk in 1657 gebouwd. Hij heeft gestaan aan de Kalverringdijk, buitendijks waar later de verffabriek van de firma Latenstein kwam. De molen werd gesloopt in 1903.

    oliemolen molen
  • Zon, De Rijzendeplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigZon, De Rijzende

    Papiermolen in Wormerveer. De Windbrief werd gegeven in juli 1727.

    In juli 1731 en maart 1746 werd hij door brand verwoest. Beide keren volgde herbouw. De molen stond aan en ten zuiden van de Zuidersluissloot, ten westen van de tegenwoordige spoorlijn. De molen werd in 1885 afgebroken en vervoerd naar Nieuw Vennep waar hij als korenmolen werd herbouwd.
  • Zon, De Verguldeplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigZon, De Vergulde

    Houtzaagmolen in Westzaandam, paltrok. De eerste vermelding van de wagenschotzager dateert uit 1683. De molen stond ten westen van de Vaart en kwam in februari 1742 in slopershanden.
  • Zon, Wimplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigZon, Wim

    Zaandam, 6 juli 1929 - Koog aan de Zaan, 27 april 1987

    Willem Cornelis (Wim) Zon, Architect HBO-BNA en stedenbouwkundige SHO-BNS in Koog aan de Zaan en Amsterdam. Wim Zon bouwde in Koog aan de Zaan het laboratorium voor nv Oliefabrieken T. Duyvis Jz. aan de Schipperslaan en enkele woonhuizen aan de Museumlaan. In Zaandam werd een complex woonhuizen in Zaanse trant, met hout beklede gevels, gerealiseerd aan de
  • Zonderland, Willemplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigZonderland, Willem

    Westzaan 9 april 1884 - 11 april 1974

    Willem Zonderland, geboren te Westzaan, werd op jeugdige leeftijd organist in Schagen en in 1909 op 25-jarige leeftijd als organist van de Menniste Kerk te Harlingen en dirigent van gemengd koor Euterpe in dezelfde stad aangesteld. Hij volgde in deze functies Jac. van Zutfen op. In 1919 verhuisde Zonderland naar Leeuwarden waar hij tot 1965 als organist van de
  • Zonjee, Jaapplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigZonjee, Jaap

    Uitgeest, 17 februari 1927 - Haarlem, 2 mei 2010

    Jacobus Johannes (Jaap) Zonjee, heemkundig ambtenaar van Zaandam, conservator van de Zaanlandsche Oudheidkamer, eerste gemeente-archivaris van Zaanstad.

    Jaap Zonjee werkte na een opleiding tot middelbaar archief-ambtenaar van 1946 tot 1968 bij het rijksarchief in Haarlem. In laatstgenoemd jaar werd hij heemkundig ambtenaar van Zaandam en conservator van de Zaanlandsche Oudheidkamer. Laatstgenoemde functie vervulde hij tot 1990.
  • Zonnepadplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigZonnepad

    Pad in Zaandijk, ongeveer 100 meter westelijk van en evenwijdig aan de Lagedijk ten noorden van de Sluissloot. De eerst bekende vermelding dateert van 1698, van 1729 is een reglement bekend.

    pad zaandijk
  • Zonnewijzer, Deplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigZonnewijzer, De

    Houtzaagmolen in Westzaandam, Paltrok.

    De eerste vermelding van de wagenschotzager dateert uit 1707. Verdere gegevens ontbreken.
  • Zonnewijzerspadplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigZonnewijzerspad

    Pad in de Zaanse Schans, haaks op de Kalverringdijk. Aan het pad staat onder meer de voormalige harenmakerij van Koog aan de Zaan.
  • Zoutziederijplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigZoutziederij

    De enige zoutziederij, die in de Zaanstreek heeft gewerkt, was meteen een zeer bijzondere. Omdat dit bedrijf aan de basis stond van de nv Koninklijke Nederlandse Zoutindustrie (later opgenomen in het Akzo-concern). De oprichter van de 'Zaansche Zout Ziederij' (ZZZ) was Jacob Pieter Vis (1858-1924), die in 1886 aan de Lagedijk in Zaandijk een bedrijf begon dat zich van de bestaande (meer dan 50) Nederlandse zoutziederijen onderscheidde door de toepassing van een moderne meervoudige …
  • Zuiddijkplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigZuiddijk

    Hoofdstraat in Zaandam-Oost, lopend vanaf de Dam (Oostzijderkerk) naar het zuiden. Zuiddijk is de nieuwere, vermoedelijk vanaf het einde van de 18e eeuw gebruikte, naam voor de Waterlandse zeedijk, die al vóór 1275 voltooid werd.

    In het verleden werd de Zuiddijk 'Seedijk' genoemd. Die oorspronkelijke naam geeft de toenmalige functie van de Zuiddijk aan. De dijk werd aangelegd, omdat het IJ toen al in open verbinding met de Zuiderzee was gekomen. In de 19e eeuw lieten een paar braken a…
  • Zuideinde (Zuidend)plugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigZuideinde (Zuidend)

    Het zuidelijk deel van de dorpsstraat van respectievelijk Koog aan de Zaan, Assendelft, Westzaan, Wormerveer en Oostzaan. De Zuiderhoofdstraat in Krommenie droeg voorheen ook de naam Zuidend. De Zaanstreek kent dus zes Zuideindes.
  • Zuider Nieuwendijkplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigZuider Nieuwendijk

    Voormalige naam van het zuidelijk deel van de huidige Gedempte Gracht. De Zuider Nieuwendijk werd ook Zilverpad genoemd. Beide namen werden door elkaar gebruikt.

    Nadat tussen 1856 en 1858 de sloot tussen de Zuider Nieuwendijk of Zilverpad en de Noorder Nieuwendijk of Kuijperspad werd gedempt en de overtuinen verdwenen, werden beide paden samengevoegd en werd de naam voor de nieuw ontstane, brede straat Gedempte Gracht.
  • Zuiderhamplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigZuiderham

    Moderne woonwijk in Krommenie, tussen de Provincialeweg, Rosariumlaan, Militaireweg en het Provily sportpark. Ten noorden van de Militaireweg ligt de iets kleinere wijk Noorderham.

    Beide wijken zijn aangelegd eind jaren '70/begin jaren '80 van de 20e eeuw. De straten kregen respectievelijk namen van hemellichamen (Zuiderham) of werden aan de ruimtevaart ontleend (Noorderham). De wijken zelf zijn vernoemd naar de iets noordelijker gelegen twee verbredingen van het water
  • Zuiderhoofdstraatplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigZuiderhoofdstraat

    Deel van de dorpsstraat in Krommenie, tussen Vlietsend en Noorderhoofdstraat. De Zuiderhoofdstraat is de kern van Krommenie en een van de oudste straten van het dorp.

    Hoewel geen directe bewijzen voorhanden zijn mag worden aangenomen dat aan deze straat (toen nog als pad) al in de late Middeleeuwen bebouwing is ontstaan. Aan de straat staan enkele karakteristieke Zaanse huizen.
  • Zuiderhoutplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigZuiderhout

    Bedrijventerrein met een omvang van 73 ha, eind jaren tachtig van de 20e eeuw aangelegd in Zaandam-West gelegen tussen de Thomassenhaven en de Provincialeweg N203, ten zuiden van het centrum van Zaandam. De zuidzijde grenst het aan het Noordzeekanaal, de westzijde wordt begrenst door het Schiethavenkanaal. Ten behoeve van de verdere ontwikkeling van het gebied wordt een noordelijke ontsluiting gerealiseerd. Bedrijven met een zwaardere milieucategorie zijn gevestigd aan de zuidwestzij…
  • Zuiderkerkpad (-straat)plugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigZuiderkerkpad (-straat)

    Pad ten zuiden van de dorpskerk, in Zaandam-Oost en Koog aan de Zaan nog aanwezig. In het verleden ook in Zaandam-West.

    Het Zuiderkerkpad in Koog aan de Zaan kreeg in 1694 een reglement onder de naam Domineespad. Het is niet bekend wanneer het Zuiderkerkpad in Oostzaandam ontstond, mogelijk was dat al kort na 1411, toen voor het eerst over een kapel aldaar werd gesproken. Ook de huidige Tuinstraat ten zuiden van de Bullekerk heeft Zuiderkerkpad geheten. Dit pad kreeg in…
  • Zuiderpolderplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigZuiderpolder

    Polder in Assendelft, oostelijk en westelijk van de Dorpsstraat en het Zuideinde.

    Met de aangrenzende Noorderpolder is de Zuiderpolder één der vroegst bewoonde delen van de Zaanstreek. De twee polders vormen de Assendelverpolder. Al rond het begin van de jaartelling vestigden zich hier de eerste bewoners, die weer wegtrokken toen de waterspiegel rees en het gebied verziltte. Vanaf de 10e eeuw werd de nog ongedeelde polder vanuit de hoger gelegen duingebieden steeds verder voor bew…
  • Zuidersluisplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigZuidersluis

    Voormalige sluis in Wormerveer, tussen de Zaan en het Westzijderveld, juist noordelijk van de Dubbele Buurt.

    Waarschijnlijk werd de eerste Zuidersluis in de eerste helft van de 17e eeuw aangelegd. In 1726 werd de sluis, ook wel Cleyne Sluysgen, Slicksluysgen, Knipsluys of Suyder Valdeur genoemd, geheel vernieuwd, de fundering werd gelegd op 780 palen.
  • Zuidervaldeursluisplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigZuidervaldeursluis

    Voormalige sluis in Zaandam-Oost, waar de nog aanwezige Zuidervaldeurstraat en Zuidervaldeursloot naar werden vernoemd.

    De Zuidervaldeursluis was nooit van groot belang. Het jaar van aanleg is niet bekend. Mogelijk was de Zuidervaldeur een van de drie sluizen in de
  • Zuiderveerplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigZuiderveer

    Voormalig overzetveer tussen de buurtschap Bartelsluis in Wormer en het zuidelijk deel van het Zuideinde in Wormerveer ter hoogte van 't Wolfrak.

    Het Zuiderveer was één van de twee veren, die de gemeente (of Banne) Wormer in de vaart hield. Toestemming tot het instellen van het veer werd gegeven in oktober 1638 door de Staten van Holland. Oorspronkelijk was het alleen een voetveer, later ook een wagenveer voor het verkeer met bestemming Purmerend. Het Zuiderveer was een initiatief v…
  • Zuiderveld, Hplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigZuiderveld, H

    Zie: Onderwijs 1.3.3.
  • Zuidervermaningplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigZuidervermaning

    De Zuidervermaning in 1995 met rechts de kosterswoning De Zuidervermaning, gebouwd in 1731 en geopend op 2 september van datzelfde jaar, is gelegen aan het Zuideinde 233 te Westzaan als één van de oudste gebouwen van Westzaan. Incidenteel in gebruik als vermaanhuis van de doopsgezinde gemeente en vooral een favoriete culturele ontmoetingsplaats van het dorp. Door de bijzondere bouw en landelijke ligging wordt de kerk ook als evenementenlocatie verhuurd.
  • Zuidervliet, Arieplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigZuidervliet, Arie

    Op 18 juli 1941 benoemde NSB-burgemeester Van Ravenswaay een vierde NSB-wethouder, Arie Zuidervliet. Vanaf 1932 was Zuidervliet directeur van de gemeentelijke handelsdagschool in de Zeemansstraat, sinds 1933 NSB-er en vader van de Zaanse NSB-kringleider G.M. Zuidervliet die in het najaar bovendien tot leider van de distributiedienst en directeur van de sociale dienst van Zaandam was opgeklommen. In laatstgenoemde kwaliteit dwong hij sociaal-gesteunden samen met NSB-ers voor Wi…
  • Zuiderwegplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigZuiderweg

    Zie: Landschappen 6.
  • Zuiderzeemuseumplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigZuiderzeemuseum

    Museum in Enkhuizen. Met de afsluiting van de Zuiderzee in 1932 door de Afsluitdijk, veranderde er veel in het leven van de mensen die tot dan toe rond die zee gewoond hadden. Om iets van dat leven aan het nageslacht te kunnen tonen werd na moeizame voorbereidingen in Enkhuizen het Zuiderzeemuseum geopend.
  • Zuidooster, Deplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigZuidooster, De

    Watermolen in Wormer. Hij werd gebouwd omstreeks 1726. De molen stond aan de ringdijk van de Wijde Wormer en werd gesloopt in maart 1926.
  • Zuidoostersluisplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigZuidoostersluis

    Voormalige schutsluis iets ten zuiden van Wormer. De sluis werd ook wel Kokersluis genoemd, de Zuidoostersloot ook wel Kokersloot. De sluis verbond Wormer met de Wijde Wormer, en na de inpoldering van dit meer op de ringsloot ervan.
  • Zuivelfabriek Zaanstreekplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigZuivelfabriek Zaanstreek

    De melkfabriek van de Coöperatieve Melkinrichting Zaanstreek (C.M.C.) stond aan de Wormerveerse Zaanweg; daarvoor stonden er huizen met de nummers 37 t/m 40. Na de Eerste Wereldoorlog ontstond in Wormerveer een ware melkoorlog, die de plaatselijke boeren stimuleerde tot de oprichting van een eigen fabriek, om niet langer van de melkslijters afhankelijk te zijn. De veehouders bouwden onder de naam Coöperatieve Melkinrichting 'Zaanstreek' een fabriek aan de Zaanweg, deze …
  • Zuivelindustrieplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigZuivelindustrie

    De Zaanstreek was - en is nog - rijk aan weilanden. De veehouderij is steeds van belang geweest. Als willekeurig gekozen voorbeeld wordt van 1957 vermeld dat de oppervlakte grasland toen 6172 hectare bedroeg en dat er 11542 stuks rundvee werden geteld, Oostzaan niet meegerekend. Zoals overal elders op het platteland ontstonden ook hier na 1880 verschillende melkfabrieken, die, meestal coöperatief opgezet, boter, kaas en consumptiemelk produceerden. Voordien had het bereiden van …
  • Zuivelmarktenplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigZuivelmarkten

    Zie: Economische geschiedenis geschiedenis 3.4. en kaasmarkten
  • Zuiverplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigZuiver

    Meubelbedrijf Zuiver, opgericht in 1998, gevestigd op industrieterrein Hoogtij in Westzaan. Interieurontwerpers van Zuiver speuren binnen- en buitenland af op zoek naar de laatste trends op interieurgebied. Artikelen van Zuiver zijn bekend van het decor van The Voice of Holland. De meubels worden ontworpen door Nederlandse designers en zijn veelal bestemd voor de export. Voorbeelden van meubels zijn te vinden in verschillende openbare ruimtes zoals in het Strettocafé in Parijs en het Clu…
  • Zuiveringscommissieplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigZuiveringscommissie

    Op 23 mei 1945 brengt het Militair Gezag te Zaandam ter kennis dat een zuiveringscommissie is samengesteld tot zuivering van het personeel der Gemeentediensten te Zaandam. De Commissie rekent op aller medewerking, opdat het vertrouwen in de overheidsdiensten, geschokt in de afgelopen jaren, weer volledig wordt hersteld door verwijdering van die elementen, die tot vermindering van dit vertrouwen hebben aanleiding gegeven.
  • Zuyderpadplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigZuyderpad

    Zie: Zilverpad
  • ZVVplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigZVV

    Zaandam 1900 - Zaandam 1990 Schutblad Jubileumeditie ZVV 50 jaar De Zaanlandsche Voetbal Vereeniging ZVV ontstond uit een fusie tussen de verenigingen Hellas (september 1896), UNI (januari 1897), Wormerveer (1897), en later 1905 Transvaal (1898 v/h de Bal en Wilhelmina), en in 1911 HAC (Handels Avond Cursus) in 1902. Het was mogelijk meer een soort samenwerking dan een echte fusie want datzelfde UNI zegde het verbond weer op in 1902.
  • zvv Zaanlandiaplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigzvv Zaanlandia

    Voetbalvereniging Zaanlandia werd opgericht op 1 april 1912 als voetbalvereniging op het Blauwe Zand, gevolgd door een veld in de buurt van de Veeringstraat en sinds 1953 op het Sportpark Oostzijderveld.

    In Westzaandam werd in 1912 in de Parkstraatbuurt SVK, de voorloper van Zaanlandia, opgericht. Achttien jongens uit het arbeidersmilieu konden op een grindveldje gaan spelen. Sommigen moesten daarvoor hun lidmaatschap van de duivenvereniging opzeggen, omdat ze uit financieel oog…
  • Zwaan, Deplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigZwaan, De

    Houtzaagmolen in Westzaandam, Bovenkruier. De balkenzager was reeds in 1680 aanwezig. De molen stond aan de Westzanerdijk, ten westen van de Gouw, en werd aan het eind van de 18e eeuw afgebroken.
  • Zwaan, Deplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigZwaan, De

    Voormalige herberg in Zaandijk, gesticht omstreeks 1634.

    In 1668 werd het pand bij een verkoping vermeld als 'huys en erf aan de Zaan, genoemd de Swan, belend ten Zuyden de Braziliëmole'. De herberg, later 'koffiehuis' genoemd, heeft de eeuwen door, tot aan de Eerste Wereldoorlog een rol gespeeld in het dorpsleven. De vroedschap belegde er vergaderingen. Alle familievieringen, spuitfeesten en openbare verkopingen hadden onveranderlijk in De Zwaan plaats.
  • Zwaan, Deplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigZwaan, De

    Oliemolen en later hennepklopper in Krommenie. De Windbrief werd gegeven in september 1649. In augustus 1666 was hij al ingericht als hennepklopper. De molen werd in mei 1761 door brand verwoest, waarna herbouw volgde. Hij stond gestaan aan de Nauernasche Vaart, zuidelijk van de vroegere brug. En werd gesloopt in 1887.
  • Zwaan, Deplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigZwaan, De

    Houtzaagmolen in Westzaan. De Windbrief van de balkenzager werd gegeven in juli 1678. De molen stond aan de Westzanerdijk, aan en ten westen van de Gouw. Hij werd waarschijnlijk kort na juli 1742 gesloopt.
  • Zwaan, De Jongeplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigZwaan, De Jonge

    Papiermolen in Koog, ook Het Kooger Oud genoemd. De Windbrief werd vermoedelijk gegeven in juni 1616. Waarschijnlijk werd de molen in 1628 door een nieuwe molen vervangen. Hij heeft gestaan in het westelijk deel van het tgenwoordige park waar vroeger het Koogerhoutspad liep. De molen werd gesloopt in 1855.
  • Zwaan, De Jongeplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigZwaan, De Jonge

    Houtzaagmolen in Westzaan, Paltrok. Zie De Zaagmolen, De
  • Zwaan, De Witteplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigZwaan, De Witte

    Oliemolen in Westzaandam, beter bekend als De Zwan. De Windbrief werd gegeven in mei 1649. De molen stond aan weg en Zaan, iets zuidelijk van het spoorviaduct. De molen werd in 1889 afgebroken en vervangen door stoom-oliefabriek Het Hart

    oliemolen molen
  • Zwaardemaker Mengvoeders nvplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigZwaardemaker Mengvoeders nv

    Aanvankelijk gortpellerij, later mengvoederfabriek aan de Oostzijde in Zaandam. Gesloten in 1967.

    Het ondernemersgeslacht Zwaardemaker bezat aan het einde van de 19e eeuw drie pelmolens in Oostzaandam: De Koning David, verplaatst in 1904,
  • Zwaluw, Deplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigZwaluw, De

    Houtzaagmolen in Westzaan, paltrok. De Windbrief werd gegeven in april 1641. De molen stond aan de Mallegatsloot, iets ten westen van de Gouw. Hij is in 1750 afgebroken.
  • Zwaluw, De Jongeplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigZwaluw, De Jonge

    Snuifmolen in Westzaan. De Windbrief werd gegeven in juni 1756. De molen stond aan en ten noorden van de Mallegatsloot, op het erf van de in 1750 afgebroken houtzaagmolen De Zwaluw. De molen is in 1805 gesloopt.
  • Zwan, Deplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigZwan, De

    Oliemolen in Westzaandam. Zie De Witte Zwaan.

    oliemolen molen
  • Zwan, De Oudeplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigZwan, De Oude

    Oliemolen in Oostzaandam. Zijn proporties wekten het vermoeden dat hij oorspronkelijk watermolen was geweest, maar hij werd in 1755 in Purmerend als oliemolen afgebroken en vervoerd naar Oostzaandam waar hij op de zuidkant van de Hemmes aan de Kuil werd herbouwd. De laatste jaren van zijn bestaan verwerkte hij cacao-afval. In oktober 1936 werd hij onttakeld. In oktober 1945 werd de romp afgebroken. Onderbouw en schuur zijn nog aanwezig.
  • Zwart Beheer bvplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigZwart Beheer bv

    Autobedrijf in Wormerveer en Zaandam.

    Het bedrijf werd opgericht in 1922 door D. Zwart onder de naam Eerste Wormerveersche Auto Centrale (EWAC). Het was daarmee het eerste bedrijf in de Zaanstreek, dat zich op onderhoud en reparatie van de toen nog nauwelijks aanwezige auto's in de Zaanstreek richtte. Al snel richtte Zwart zich ook op het vervoer van personen.
  • Zwart, Cornelisplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigZwart, Cornelis

    (Alphen a/d Rijn 12 februari 1895-Neuengamme 23 november1944)

    Verzetsman, gearresteerd in Zaandam 23-11-1943 . UITZOEKEN

    Zie: Tweede Wereldoorlog 3. en 4.
  • Zwart, Deplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigZwart, De

    Oliemolen in Westzaandam. Zie De Zwarte Leeuw.

    oliemolen molen
  • Zwart, Deplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigZwart, De

    Meelmolen in Wormer. Zie De Zwarte Vlinder.
  • Zwart, Deplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigZwart, De

    Meelmolen in Wormer, ook De Zwarte Raven genoemd.

    De Windbrief werd gegeven tussen 1584 en 1601. De molen stond aan en ten westen van de Torensloot, achter de huizen. Hij werd gesloopt in 1744.
  • Zwart, Janplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigZwart, Jan

    Zaandam 20 augustus 1877 - Zaandam 13 juli 1937

    Jan Zwart, organist, publicist en componist ontving zijn opleiding bij H. van Eyk, Gerard Bartus van Krieken en Hendrik de Vries. Hij was korte tijd organist van de Gereformeerde kerk aan de Westzeedijk in Rotterdam en de Hervormde kerk te Capelle aan de IJssel. Vanaf 1898 was hij cantor-organist bij de Hersteld Evangelische-Lutherse Gemeente in Amsterdam aan de Kloveniersburgwal, in de volksmond De Kloof. Op het beroemde Strümphler or…
  • Zwart, Pietplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigZwart, Piet

    Wormerveer, 11 maart 1909 - Koog aan de Zaan, 5 april 1945

    Pieter Jacob Zwart was een Wormerveerder die al vroeg in de oorlog actief was binnen het verzet. Omdat hij directeur was van een garagebedrijf zochten de Duitsers contact met hem om autobussen te huren. Hierdoor kreeg hij goed inzicht in de plannen van de Duitsers en kon hij zijn verzetswerk onder zijn schuilnaam Piet Zwikker zelfs uitbreiden.
  • Zwart, Pieterplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigZwart, Pieter

    Zaandijk 28 mei 1885 - Wassenaar 24 september 1977

    Architect en ontwerper. Piet Zwart wordt beschouwd als een vernieuwer van de Nederlandse kunstnijverheid. Hij was een leerling van de Rijksschool voor Kunstnijverheid in Amsterdam en woonde en werkte in Amsterdam, Voorburg en Wassenaar. Zwart manifesteerde zich als boekbandontwerper,
  • Zwart-Milieuplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigZwart-Milieu

    Transport- en verwerkingsbedrijf van afval in Zaandam.

    Het bedrijf werd opgericht als bodedienst in 1930 te Zaandam door J. Zwart. Later werden nog twee broers in het familiebedrijf opgenomen. In 1963 werd begonnen met transport en vervoer van containers en ging het bedrijf zich ook toeleggen op het inzamelen, vervoeren en verwerken van huishoudelijk, bedrijfs-, bouw- en sloopafval, dat tot de voornaamste activiteit zou gaan uitgroeien. De bodedienst werd in 1979 opgeheven, waarme…
  • Zwarte Moriaan, deplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigZwarte Moriaan, de

    Houtzaagmolen in Westzaandam. Paltrok, ook De Preker genoemd.

    De eerste vermelding van de wagenschotzager dateert uit 1726. Hij heeft gestaan ten westen van de Vaart, ter hoogte van de tegenwoordige Oranjestraat en kwam in 1762 in slopershanden. Zijn bijnaam De Preker kreeg hij toen Claes Claesz. Stoffels, leraar bij de
  • Zwavelstok, deplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigZwavelstok, de

    Zwavelstok, de
  • Zweefvliegenplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigZweefvliegen

    Tak van sport, nooit vanuit de Zaanstreek bedreven. Wel is er al sinds 1936 een zweefvliegvereniging (EZZC) in de Zaanstreek. Krommenieër Piet Booij kan gezien worden als een van de initiatiefnemers van het zweefvliegen ten noorden van het Noordzeekanaal.
  • Zwembadenplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigZwembaden

    In het vele open water in de Zaanstreek is mogelijk altijd al gezwommen, hoewel het in de 19e eeuw en daarvoor blijkbaar weinig gebruikelijk was zich vrijwillig te water te begeven. Pas aan het eind van de 19e eeuw werden daarvoor - aan of in buitenwater - zwembaden gebouwd.
  • Zwemmer, Deplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigZwemmer, De

    Verfmolen in Wormer. De windbrief werd gegeven in april 1675. De molen stond aan de Wormerringdijk, buitendijks aan de Zaan. Hij werd gesloopt tussen 1683 en 1693.
  • Zwemsportplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigZwemsport

    Zwemmen in georganiseerd verband, in de Zaanstreek vanaf het eind van de vorige eeuw beoefend. Het beoefenen van de zwemsport in Nederland begon in Amsterdam, waar in 1870 de eerste vereniging werd opgericht.

    In de Zaanstreek waren het de heren P. Latensteijn, J. Remme en J. Ebmeijer sr., die op 7 juli 1893 Neptunus oprichtten. De eerste verenigingsactiviteiten hadden plaats in de Zaan en in het zwembad op het eiland in de Voorzaan. Het water was dikwijls zo koud dat voor de zwemmers…
  • Zwertbroek, Gerplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigZwertbroek, Ger

    Zaandam, 23 augustus 1893 - Amsterdam, 20 oktober 1977

    Gerrit Jan (Ger) Zwertbroek, journalist, één van de oprichters van de VARA. Zwertbroek werd geboren in Zaandam, maar bracht zijn jeugd in Haarlem door. In 1925 richtte hij, samen met
  • Zwet, Hetplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigZwet, Het

    Breed water bij Wormer en Jisp, tussen de Poel en het dorp Jisp. Ook buiten de Zaanstreek komt deze naam voor, het woord Zwet betekent grens of grensscheiding. Het Zwet heeft zijn bijzondere bekoring. Men kan er afstand nemen van de dagelijkse beslommeringen, genieten van mooie vergezichten, het zo boeiende vogelleven of 's avonds van een zonsondergang en het machtige silhouet van de Zaanse industrieën. Ook bij watersporters als roeiers, zeilers en zwemmers is het gebied zeer in trek.…
  • Zwetmolenplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigZwetmolen

    Meelmolen in Jisp, meer gebruikelijke naam De Westermolen. Zie Molens zonder eigennaam.
  • ZZBOplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigZZBO

    ZZBO, de Zaanse Zieken- en BejaardenOmroep, werd in maart 1965 opgericht door Jan Belier jr., H. Termaten en C. Hille. Enthousiaste jongelui die bewoners en patiënten van de Zaanse bejaardencentra en ziekenhuizen wilden bereiken met op hen afgestemde radioprogramma’s.
  • /home/zaanwiki/domains/zaanwiki.nl/private_html/encyclopedie/data/pages/letters/z.txt
  • Laatst gewijzigd: 2020/09/07 14:21
  • door jan