Sport
Geheel van oefeningen en ontspanning. die vaardigheid of kracht vergen en bevorderen. De verschillende in de Zaanstreek in verenigingsverband beoefende sporten zijn als afzonderlijke trefwoorden in deze encyclopedie opgenomen. Zie:
- Albionplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigAlbion
Cricketclub in Zaandam, opgericht in 1885. De vereniging, die als enige in de Zaanstreek de cricketsport bedreef, heeft langer dan veertig jaar bestaan. In 1925 is het 40-jarig bestaan nog feestelijk gevierd. Het jaar van opheffing is niet gevonden. Aangezien de eerste Nederlandse cricketclub, UD in Deventer, in 1875 was ontstaan en de Nederlandsche Cricketbond in 1881 kon Albion worden beschouwd als een der oudste verenigingen. De oprichters waren L. Simonsz, J. Endt, J. Poel, J. Brat,… - Cricketsportplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigCricketsport
Zie: Albion
sport. - Atletiekplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigAtletiek
Lycurgus, AV
Atletiek
Sport, in de Zaanstreek door naar schatting 2000 personen (waarvan 800 in verenigingsverband) beoefend. Atletiek wordt wel aangeduid als 'de moeder van de sporten'. Door de grote aandacht voor lopen, springen en werpen legt de atletiek de nadruk op de grondvormen van bewegen, die in bijna alle andere sporten bestaan. - Badmintonplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigBadminton
Sport, in de Zaanstreek vanaf 1967 in verenigingsverband beoefend. Badminton werd door Engelse leger-officieren ontdekt in Brits-Indië. In 1873 werd de sport voor het eerst in Europa gespeeld op een tuinfeest in Badminton. Er wordt aan deelgenomen door twee spelers of door twee teams van twee spelers, die met lichte rackets een shuttle ('pluimbal') over een ruim 1,50 meter hoog net slaan. Gescoord wordt als de shuttle op de vloer van de speelhelft van de tegenpartij wordt geslagen, of… - Basketbalplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigBasketbal
Sport; ofschoon de eerste Zaandamse vereniging reeds in 1960 werd opgericht, duurde het tot 1970 voor er duurzaam in de Zaanstreek kon worden gespeeld. Basketbal, een sport waarbij twee teams van vijf spelers pogen een bal door een circa drie meter hoog aan een bord opgehangen ring (de basket) te gooien, werd in 1891 bedacht door de Canadees dr. James Naismith. Naismith werkte bij het Springfield College, een instelling van de Young Men's Christian Association, die ook in Nederland wa… - Biljartenplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigBiljarten
Spel dat zich tot binnensport ontwikkelde. Met biljart wordt tevens de rechthoekige, met doorgaans groen laken beklede tafel aangeduid waarop het spel wordt beoefend. Het wordt gespeeld met drie ivoren ballen en een keu, een circa 1.40 meter lange stootstok., Boksenplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigBoksen
Sport, in de Zaanstreek voor de Tweede Wereldoorlog beoefend in het Café-Restaurant Thalia aan de Prins Hendrikkade in Zaandam, na de oorlog enige tijd in verenigingsverband.
Ofschoon boksen reeds bekend is uit de Griekse oudheid, ontstond het moderne boksen in de 18e eeuw in Engeland. Het eerste Nederlandse kampioenschap werd pas in 1900 in Amsterdam gehouden. Boksen wordt beoefend door twee tegenstanders in een verheven ring. De bedoeling van een boksgevecht is de tegenstander buite… - Bowlenplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigBowlen
Sport, in de Zaanstreek door circa 250 personen in wedstrijdverband beoefend, én door een onbekend aantal recreanten. Bedoeling van het bowlen is met een zware bal 'pins' (kegels), die aan het einde van een lange houten baan staan, om te werpen. In een wedstrijd kunnen in tien beurten maximaal 300 punten worden gehaald. - Bridgeplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigBridge
Denksport, kaartspel. In de Zaanstreek door ruim duizend personen in verenigingsverband beoefend. Bridge ontstond in de landen ten oosten van de Middellandse Zee en bereikte via Engeland in het begin van de 20e eeuw Nederland. In 1930 werd de Nederlandse Bridge Bond (NBB) opgericht. De sport wordt beoefend door vier spelers (twee teams). De bedoeling is zoveel mogelijk punten bij slagen te behalen. - Dammenplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigDammen
Denksport, in de Zaanstreek sedert 1904 in verenigingsverband gespeeld, vermoedelijk daarvoor al ongeorganiseerd. Dammen wordt gespeeld door twee personen, met schijven op een bord van honderd velden. De sport ontstond in Egypte omstreeks 1200 v. Christus. Dammen werd door militairen naar Europa gebracht en omstreeks 1600 voor het eerst in Nederland gespeeld. - Dam-tot-Damloopplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigDam-tot-Damloop
Sportevenement, hardloopwedstrijd over tien Engelse mijlen (16.1 kilometer), jaarlijks gehouden tussen de Dam te Amsterdam en de Dam te Zaandam. De Dam tot Damloop wordt georganiseerd door toerclub Le Champion. Aan de eerste loop (3 november 1985) namen al zo'n 4000 atleten deel (voornamelijk uit de omgeving), terwijl er circa 50.000 toeschouwers waren. Winnaar werd de Belg Jan Sebille.. - Duivensportplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigDuivensport
Ongeveer 460 personen houden zich met de duivensport in de Zaanstreek bezig, waarvan circa 16.000 duiven worden ingezet voor wedstrijden, aangesloten bij 13 verenigingen. De oudste Zaanse vereniging is Postduivenvereniging De Zeppelin uit Zaandam, die in 1909 werd opgericht en in 1910 de Koninklijke goedkeuring verkreeg.. - Gymnastiekplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigGymnastiek
Eerste in de Zaanstreek in georganiseerd verband beoefende sport. Lange tijd ook de meest beoefende sport, later in omvang voorbijgestreefd door voetbal en tennis. In 1989 waren bij de Zaanse gymnastiekverenigingen een kleine 5000 personen als lid aangesloten. - Handbalplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigHandbal
De handbalsport wordt in de Zaanstreek vanaf de jaren dertig in de vorige eeuw beoefend. Na de Tweede Wereldoorlog enige tijd uitsluitend en later in meerderheid door vrouwen beoefend. Er bestaat zowel zaal- als veldhandbal. Het zaalhandbal heeft het veldhandbal - dat werd gespeeld met teams van elf personen - vrijwel volledig overvleugeld. Zaalhandbal wordt gespeeld met zeventallen, op een veld van circa 45 meter lang en 24 meter breed. Aan beide kanten zijden staat een doel, dat door … - Handboogschietenplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigHandboogschieten
Tak van sport, ook in de Zaanstreek in verenigingsverband beoefend. Bij het handboogschieten wordt een pijl van een afstand van 25 tot 90 meter in een staand blazoen geschoten. De sport is zeer oud, in de late middeleeuwen beoefenden ridders het boogschieten als spel. In de Zaanstreek werd de sport voor het eerst beoefend in de jaren zeventig van de 20e eeuw.. - Hengelsportplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigHengelsport
Sport, vorm van vrije tijdsbesteding. In de Zaanstreek was de hengelsport, waarbij het de bedoeling is met een hengel een lijn en een haak vissen te vangen, één van de eerste in verenigingsverband beoefende sporten. Speciaal in het gebied boven het IJ is de grote belangstelling voor het vissen op baars. Vrijwel alle Zaanse hengelsportverenigingen ontstonden als baarscolleges.. - Hockeyplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigHockey
Balspel, gespeeld op een veld van 91 bij 55 meter door twee elftallen. De harde kleine bal wordt voortbewogen door een stok of stick met een platte en een bolle kant. Alleen met de platte kant mag de bal gespeeld worden. Bij de doelen zijn doelgebieden dan wel slagcirkels. Een geldig doelpunt kan alleen gemaakt worden als een speler van de aanvallende partij de bal binnen de cirkel heeft aangeraakt voor hij over de doellijn gaat.; - Honk- en softbal.plugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigHonk- en softbal
Teamsporten die in de open lucht in vooral de zomermaanden vanaf het begin van de 20e eeuw in Nederland worden beoefend. In de Zaanstreek vanaf 1958.
Beide sporten worden gespeeld met negentallen. Het team dat aan slag is kan scoren. Het team in het veld moet dit verhinderen. Gescoord wordt als een speler alle vier de honken, die op een afstand van 27 meter uit elkaar liggen, heeft aangeraakt zonder uitgetikt te worden. Het verschil tussen beide sporten is dat bij honkbal de … - Jachtplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigJacht
Van oudsher menselijke activiteit om te overleven, tegenwoordig in de vorm van wildbeheer in samenhang met het faunabeheer. Vanaf zijn vroegste bestaan heeft de mens gejaagd; de prooi diende als voedsel voor de rondtrekkende stammen . Toen later de landbouw als bestaansmiddel opkwam ging de mens zich min of meer vast vestigen en werd de arbeid verdeeld: de mannen jaagden en de vrouwen bewerkten het land. - Jazzballetplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigJazzballet
Dansvorm, ontstaan door vermenging van oorspronkelijk Afrikaanse dansvormen (die door de zwarte bevolking van de Verenigde Staten in stand werden gehouden) met uit Europa geïmporteerde (volks-)dansen. Eind jaren zestig kwam jazzballet in Europa op. In 1970 (en mogelijk al eerder) werden in de Zaanstreek de eerste lessen gegeven, veelal nog door in het klassieke, - Kaatsenplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigKaatsen
Van origine Franse sport, die in Nederland voornamelijk in Friesland wordt gespeeld wordt. En ook door Friezen in de Zaanstreek is geïntroduceerd.
Kaatsen is een balspel dat wordt gespeeld door twee partijen van drie personen (parturen) op een veld van 32 bij 60 meter. In 1921 werd de kaatsvereniging Zaanstreek opgericht door in de Zaanstreek werkzame Friezen. Slechts een enkele keer meldden zich niet-Friezen bij de club, die dan ook nooit groot werd. - Kanosportplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigKanosport
Het zich op water voortbewegen door middel van een kano. Spaans: canoa is algemene benaming voor een licht, smal en doorgaans geheel open vaartuig, oorspronkelijk gemaakt van een open houten geraamte en overtrokken met dierenhuid of zeildoek. Of geheel uit een boomstam uitgehold, later vooral uit kunststof gefabriceerd, waarbij in tegenstelling tot bij het roeien de kanoër zich op een vast steunvlak bevindt, met het gezicht in de vaarrichting kijkt en de peddel los in de hand houdt. - Klaverjassenplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigKlaverjassen
Kaartspel, in de Zaanstreek na de Tweede Wereldoorlog in clubverband beoefend. In 1990 klaverjasten er naar schatting zo'n 1500 mensen in verenigingsverband. Maar het kaartspel wordt vooral ongeorganiseerd thuis, in kantines of buurthuizen gespeeld. - Kolfplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigKolf
In de Zaanstreek, nu nog op slechts een plaats (in Wormer) beoefende sport, dat uit de 13e eeuw dateert. Kolf wordt sinds het begin van de 18e eeuw op overdekte banen gespeeld. Daarvan zijn er nu nog een klein aantal in Nederland aanwezig.
Naast de genoemde baan in Wormer (Het - Korfbalplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigKorfbal
Sport, balspel aanvankelijk als buitensport maar later ook in de zaal door zes mannen en zes vrouwen samen beoefend.
Algemeen
Als 'uitvinder' van korfbal wordt wel Nico Broekhuizen genoemd. Een Amsterdamse onderwijzer, die begin 1900 in Zweden kennis maakte met het gymnastische spel 'ringboll'. Hij introduceerde het spel in het Amsterdamse onderwijs en kreeg veel steun, aangezien men al enige tijd aan het zoeken was naar een sport die gemengd beoefend kon worden. - Krachtsportplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigKrachtsport
Samenvattende benaming voor een aantal sporten waarbij lichamelijke kracht een grote rol speelt, zoals worstelen en gewichtheffen. Beide sporten werden al vroeg in de Zaanstreek beoefend. In de jaren tussen 1910 en 1955 werden meer dan twintig Zaankanters Nederlands kampioen.. - Motorsportplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigMotorsport
Tak van sportieve vrijetijdsbesteding in de Zaanstreek sinds de jaren dertig in verenigingsverband beoefend. Aan wedstrijdsport, in de vorm van snelheid- of behendigheidsraces, is hier slechts door weinigen, hoogstens enkele tientallen zonder vermeldenswaardige resultaten deelgenomen. - Onderwatersportplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigOnderwatersport
Tak van sport, abusievelijk dikwijls duiksport genoemd. In de Zaanstreek wordt de sport sinds 1967 in verenigingsverband beoefend. De onderwatersport is nog jong. Omstreeks 1950 ontstond bij enkele personen de behoefte in georganiseerd verband onder water te kijken of te jagen., - Paardensportplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigPaardensport
Samenvattende naam voor de takken van sport waarbij het paard, aangespannen of bereden, een essentiële rol speelt. Binnen de paardensport bestaan verschillende disciplines:
* harddraverijen, snelheidswedstrijden in draf, over 300 tot 3000 meter, waarbij het paard voor een tweewielige wagen - een sulky - is gespannen;, - Plankzeilenplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigPlankzeilen
Officiële naam voor de sport, die in het spraakgebruik vaak als (wind-)surfen wordt aangeduid. Deze watersport wordt beoefend op een surfplank van kunststof, met daarop een zeil.
De waterrijke Zaanstreek is zeer geschikt om te surfen. Daarnaast trekken Zaanse plankzeilers naar het Uitgeestermeer, IJsselmeer of naar de Noordzee. Plankzeilen is een jonge sport, de eerste surfplanken verschenen pas rond 1970 in de Zaanstreek. - Reddingsbrigade Zaanstadplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigReddingsbrigade Zaanstad
Instelling met als doel de 'verdrinkingsdood' te voorkomen. De reddingsbrigade geeft cursussen reddend zwemmen en treedt preventief (en indien nodig ook daadwerkelijk) op bij watersportevenementen.
De Reddingsbrigade Zaanstad is opgericht in 1920 als Zaandamsche Vrijwillige Reddingsbrigade. Tijdens de oprichtingsvergadering meldden zich 33 leden aan. Dat was in een tijd dat nog maar weinig mensen konden zwemmen. De vereniging had al snel honderd leden. In 1933 werd sub…, - Rugbyplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigRugby
Tak van sport, tussen 1983 en 1987 in de Zaanstreek beoefend. De van oorsprong Britse sport rugby wordt gespeeld door twee vijftientallen.
Deze proberen een ovale bal over de doellijn van de tegenstander te drukken, dan wel tussen twee rechtopstaande palen te schoppen. Daarbij mag de bal niet voorwaarts gegooid, maar wel voorwaarts worden getrapt. Spelers mogen onbeperkt met een bal lopen. Hoewel de modernere versie van de sport al bijna anderhalve eeuw oud is en al meer dan 50 jaar rege…. - Schaatsenrijdenplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigSchaatsenrijden
Volkssport, als vermaak of sport beoefend, in het verleden een belangrijk winters vervoermiddel. Schaatsenrijden ontstond vrijwel zeker in Scandinavië, waar het reeds in de 10e eeuw wordt vermeld. Van daaruit verspreidde het zich verder over Europa. Schaatsen kan, ondanks de Scandinavische oorsprong, typisch Nederlands worden genoemd. - Schakenplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigSchaken
Denksport, in de Zaanstreek vóór 1924 niet in verenigingsverband gespeeld. Schaken doet men op een bord met 64 vakjes (velden), waarop twee spelers met elk 16 stukken van uiteenlopende waarde tegenover elkaar staan.
Het spel is ontstaan in Azië. In de 5e eeuw werden varianten van het huidige spel in Indië, China en Perzië gespeeld. Na tal van veranderingen kreeg het spel pas in de 16e eeuw de huidige vorm. In Nederland werd in 1873 de Nederlandse Schaakbond opgericht. Het is niet beke… - Schietsportplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigSchietsport
Krijgskunst aan het eind van de 19e eeuw in de Zaanstreek beoefend. sinds de jaren zestig van de 20e eeuw als sport aanwezig.
In de schietsport, georganiseerd binnen de Koninklijke Nederlandse Schutters Associatie, worden de volgende disciplines onderscheiden: groot en klein kaliber, luchtdruk en historische wapens voor geweer en pistool en kleiduivenschieten. In de Zaanstreek wordt merendeels met klein kaliber geschoten. Een accommodatie voor kleiduivenschieten is niet aanwezig.. - Sjoelenplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigSjoelen
Sport, die meer als gezelschapsspel wordt beoefend dan in toernooi- of competitieverband. In de Zaanstreek wordt sinds 1976 in clubverband gesjoeld.
Het spel sjoelen ontstond waarschijnlijk (in rudimentaire vorm) op schuiten in de 17e eeuw. Passagiers doodden de tijd door met munten op een doel te mikken. Aangezien de munten nog wel eens overboord vlogen, werden deze later vervangen door houten schijven. De oudste Zaanse sjoelvereniging is het in 1976 opgerichte Zaanstad.. - Squashplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigSquash
Sport met rackets en een kleine bal, gespeeld (door twee of vier personen) in een gesloten ruimte van bijna 10 meter lengte en ruim 6 meter breedte. Squash is een jonge sport, die in Engeland ontstond.
Pas in de jaren zeventig kwam de sport naar Nederland. Behalve in verenigingsverband wordt de sport vooral ongeorganiseerd beoefend op gehuurde banen. In 1979 werd in de Zaanstreek de Zaanse Squash en Racquetball Club (ZSRC) De Stip opgericht. Op dat moment waren er voor de club nog geen … - Tafeltennisplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigTafeltennis
Sport, in de Zaanstreek gespeeld sinds de jaren dertig. De oorsprong van tafeltennis, dikwijls pingpong genoemd, ligt vermoedelijk in Brits-Indië. Via Engeland kwam de sport naar Nederland.
In 1935 waren in Krommenie, Assendelft en Wormerveer enkele jeugdverenigingen, die regelmatig tafeltenniswedstrijden met en tegen elkaar speelden. De oudste nog bestaande vereniging is - Tennisplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigTennis
Sport. in de Zaanstreek door circa 7500 personen (verenigd in twintig clubs met in totaal 89 banen) beoefend. Tennis (eigenlijk 'lawntennis'), een sport met bal en racket, ontstond in de 19e eeuw in Engeland. Er hebben eeuwenoude slagbalspelen model voor gestaan. Het spel werd in de jaren tachtig van de 19e eeuw in Nederland geïntroduceerd., - Triathlonplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigTriathlon
Duursport, in de Zaanstreek sinds het einde van 1986 in georganiseerd verband beoefend. De triathlon wordt beschouwd als een van de zwaarste sporten. Achtereenvolgens moet 3,8 kilometer worden gezwommen, 180 kilometer gefietst en 42 kilometer en 195 meter worden gelopen. - Vechtsportenplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigVechtsporten
Verzamelnaam voor een groot aantal sporten, waarvan het merendeel afkomstig is uit het Verre Oosten. Westers zijn de vechtsporten Boksen en Worstelen en de krijgskunsten Handboogschieten schermen (zie: Achilles) en Schietsport.
Dit artikel beperkt zich tot de Oosterse vechtsporten, die vanaf de jaren vijftig in de Zaanstreek zijn beoefend. In totaal worden in Nederland zo'n vijftig, dikwijls sterk op elkaar gelijkende, vechtsporten beoefend. In de Zaanstreek zijn dat er vijftien. …, - Voetbal in de Zaanstreekplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigVoetbal in de Zaanstreek
1 Ontwikkeling tot 1915
De eerste voetbalclub in de Zaanstreek ontstond in september 1896 onder de naam Hellas in Zaandam. Vlak daarna volgde UNI, ook een Zaandamse club in datzelfde jaar voetblaverenigin “Wormerveer” in het noordelijk deel van de Zaanstreek. In 1900 gingen de drie clubs op in één vereniging en zo ontstond de Zaandamse Voetbal Vereniging: ZVV. - Volleybalplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigVolleybal
Sport, waarbij twee door een net gescheiden teams van zes spelers proberen de bal op de vloer van elkaars speelhelft te krijgen.
De sport werd in 1895 bedacht door William G. Morgan, leider van de Young Men Christian Association in Massachusetts. In 1925 bracht pater S. Buis na een bezoek aan Illinois volleybal naar Nederland, maar de beoefening van de sport bleef beperkt tot enkele missiehuizen en seminaries. Grote bekendheid kreeg volleybal in 1945 na demonstraties van in ons land … - Wandelsportplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigWandelsport
Tak van sport, in de Zaanstreek in drie clubs beoefend. Wandelsportvereniging De Laatste Loodjes is een van de vijf Nederlandse verenigingen, die de Avondvierdaagse organiseert sinds de introductie van dit evenement.
Wandelen als sport werd in het begin van de 20e eeuw in Nederland geïntroduceerd. Als (ontspannings-)bezigheid was het wandelen vanzelfsprekend al veel langer bekend. Zaankanters wandelden op een mooie vrije dag bijvoorbeeld de grote of de kleine, - Waterpoloplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigWaterpolo
Balspel in het water. In de Zaanstreek relatief veel beoefende sport, zes verenigingen met in totaal circa 400 mannelijke en 300 vrouwelijke beoefenaren. Waterpol, gespeeld door twee teams van zeven spelers, met elk maximaal zes wisselspelers, ontstond in Engeland, waar in 1876 de eerste wedstrijd plaats vond., - Wielersportplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigWielrennen
Sport, in de Zaanstreek in verenigingsverband beoefend door Door Training Sterk (DTS) en Toerclub Le Champion.
DTS werd opgericht in maart 1921 in café Booij te Krommenie door D. de Vries en R. Heijmering, als eerste wielrenclub in Noord-Holland boven het IJ. Doel was het beoefenen van de wielersport en vaardigheidsritten, tegenwoordig vaak trim- of toeristische tochten genoemd. De start en aankomst had meestal in de Stationsstraat te Zaandam plaats. Deze tochten trokken veel belang… - Zeil- en roeisportplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigZeil- en roeisport
In het waterrijke gebied de Zaanstreek behoren zeilen en roeien al eeuwenlang tot het dagelijks leven. De windkracht werd vanouds benut op schepen voor de aan- en afvoer van goederen. Kleinere zeilboten, bijvoorbeeld van het type boeier, werden in het verkeer over water gebruikt als vervoermiddel van personen naar de afgelegen weilanden en voor het halen en brengen van het personeel van de honderden molens in het veld. Roeiboten werden ook voor dit laatste gebruikt, als ook v…. - Zweefvliegenplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigZweefvliegen
Tak van sport, nooit vanuit de Zaanstreek bedreven. Wel is er al sinds 1936 een zweefvliegvereniging (EZZC) in de Zaanstreek. Krommenieër Piet Booij kan gezien worden als een van de initiatiefnemers van het zweefvliegen ten noorden van het Noordzeekanaal. - Zwemsportplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigZwemsport
Zwemmen in georganiseerd verband, in de Zaanstreek vanaf het eind van de vorige eeuw beoefend. Het beoefenen van de zwemsport in Nederland begon in Amsterdam, waar in 1870 de eerste vereniging werd opgericht.
In de Zaanstreek waren het de heren P. Latensteijn, J. Remme en J. Ebmeijer sr., die op 7 juli 1893 Neptunus oprichtten. De eerste verenigingsactiviteiten hadden plaats in de Zaan en in het zwembad op het eiland in de Voorzaan. Het water was dikwijls zo koud dat voor de zwemmers…
artikelen
| Tag | # |
|---|---|
| sport | 51 |
Albion
Cricketclub in Zaandam, opgericht in 1885. De vereniging, die als enige in de Zaanstreek de cricketsport bedreef, heeft langer dan veertig jaar bestaan. In 1925 is het 40-jarig bestaan nog feestelijk gevierd. Het jaar van opheffing is niet gevonden. Aangezien de eerste Nederlandse cricketclub, UD in Deventer, in 1875 was ontstaan en de Nederlandsche Cricketbond in 1881 kon Albion worden beschouwd als een der oudste verenigingen. De oprichters waren L. Simonsz, J. Endt, J. Poel, J. Brat, N.H. Ebmeyer en Engel van de Stadt.
Direct in 1885 werd vergunning verleend om op de Burchtplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigBurcht, De
Buitendijks plein in Oostzaandam in de nabijheid van de ten noorden gelegen Wilhelminasluis omringd door de Zuiddijk, A.F de Savornin Lohmanstraat en de gelijknamige straat Burcht aan de Voorzaan. De naam Burcht wordt voor het eerst genoemd in de 18e eeuw. Vast staat dat de Burcht niet, zoals wel geopperd is, de plek is waar het kasteel van de Heren van te oefenen en wedstrijden te spelen. Doordat er bij de eerste de beste wedstrijd een handgemeen ontstond met het toegestroomde publiek, trokken B en W deze vergunning echter in. De club vond toen gastvrijheid op een weiland van de stalhouder C. de Boer aan het Krimperven.
Bijzonder populair is de cricketsport in Zaandam niet geworden. De vereniging telde waarschijnlijk nooit meer dan vijftig leden en nam slechts met twee elftallen deel aan de competitie. Het tenue bestond uit een witte broek, een rood-wit gestreept tricot en een eveneens rood-wit gestreepte pet. In de jaren tachtig deed Zaanse hockeyclub De Kraaienplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigKraaien, De
Zaanse Hockey en Cricket Club, zie: Hockey nog een poging om belangstelling voor cricket te wekken, maar dat bleef zonder resultaat.
Lees ook: Cricket-Club 'Albion' door Ruud Meijns op Historisch Zaandam.
Lycurgus, AVplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigLycurgus, AV
Atletiekvereniging in Assendelft gemeente Zaanstad.
AV Lycurgus werd opgericht in 1938; de eerste leden waren voornamelijk afkomstig van de gymnastiekvereniging Lycurgus Hygiëa (zie: Gymnastiek). Sportief behaalde de vereniging of leden van de vereniging verscheidene successen.
Atletiek
Sport, in de Zaanstreek door naar schatting 2000 personen (waarvan 800 in verenigingsverband) beoefend. Atletiek wordt wel aangeduid als 'de moeder van de sporten'. Door de grote aandacht voor lopen, springen en werpen legt de atletiek de nadruk op de grondvormen van bewegen, die in bijna alle andere sporten bestaan.
De eerste georganiseerde atletiekwedstrijd in Nederland vond plaats in 1878 in Velsen. Van 1889 tot 1895 werd atletiek in georganiseerd verband bedreven in de Voetbal en Atletiek Bond, waaruit later de KNVB voortkwam en de Nederlandse Atletiek Bond. Later, in 1901, werd dat de Nederlandse Atletiek Unie. En sinds haar zilveren jubileum Koninklijke Nederlandse Atletiek Unie.
Aanvankelijk werd atletiek voornamelijk beoefend als nevensport bij voetbal- of gymnastiekverenigingen. Veel later, toen de wedstrijdatletiek serieuze vormen aannam, schreef de KNAU voor dat uitsluitend leden van atletiekverenigingen gerechtigd waren deel te nemen aan landelijke wedstrijden. Om te voorkomen dat de Zaanse atleten zouden uitwijken naar verenigingen in Haarlem, werd in de jaren twintig de Zaanse Atletiek Vereniging opgericht. Door gebrek aan bestuurlijk- en technisch kader bestond deze vereniging slechts kort.
In 1933 werd in Zaandam Atletiekvereniging (AV) Zaanland opgericht. Het bestuur werd gevormd werd door G. Cramer, J. Kelder, K. Kok en J. Leeuwerink. De leden van Zaanland kwamen voornamelijk van voetbalvereniging WFC en de gymnastiekverenigingen Hercules Hebe, Concordia en Olympia.
In 1938 richtten in Krommenie K. Hart, W. de Jong. K. Brasser, M. Kok en A. Langewis AV Lycurgusplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigLycurgus, AV
Atletiekvereniging in Assendelft gemeente Zaanstad.
AV Lycurgus werd opgericht in 1938; de eerste leden waren voornamelijk afkomstig van de gymnastiekvereniging Lycurgus Hygiëa (zie: Gymnastiek). Sportief behaalde de vereniging of leden van de vereniging verscheidene successen. op. De leden waren met name afkomstig van de gymnastiekvereniging Lycurgus-Hygiëa.
→ Lees verder...plugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigAtletiek
Lycurgus, AV
Atletiek
Sport, in de Zaanstreek door naar schatting 2000 personen (waarvan 800 in verenigingsverband) beoefend. Atletiek wordt wel aangeduid als 'de moeder van de sporten'. Door de grote aandacht voor lopen, springen en werpen legt de atletiek de nadruk op de grondvormen van bewegen, die in bijna alle andere sporten bestaan.
Badminton
Sport, in de Zaanstreek vanaf 1967 in verenigingsverband beoefend. Badminton werd door Engelse leger-officieren ontdekt in Brits-Indië. In 1873 werd de sport voor het eerst in Europa gespeeld op een tuinfeest in Badminton. Er wordt aan deelgenomen door twee spelers of door twee teams van twee spelers, die met lichte rackets een shuttle ('pluimbal') over een ruim 1,50 meter hoog net slaan. Gescoord wordt als de shuttle op de vloer van de speelhelft van de tegenpartij wordt geslagen, of als de tegenpartij de shuttle buiten de speellijnen of in het net slaat.
In Nederland werd de sport voor het eerst gespeeld in Schiedam begin jaren twintig van de vorige eeuw. Als wedstrijdsport kon badminton pas opgang maken na de bouw van de sporthallen. Aangezien de shuttle zeer gevoelig is voor wind, leent de sport zich minder goed voor beoefening buiten.
→ Lees verder...plugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigBadminton
Sport, in de Zaanstreek vanaf 1967 in verenigingsverband beoefend. Badminton werd door Engelse leger-officieren ontdekt in Brits-Indië. In 1873 werd de sport voor het eerst in Europa gespeeld op een tuinfeest in Badminton. Er wordt aan deelgenomen door twee spelers of door twee teams van twee spelers, die met lichte rackets een shuttle ('pluimbal') over een ruim 1,50 meter hoog net slaan. Gescoord wordt als de shuttle op de vloer van de speelhelft van de tegenpartij wordt geslagen, of…
Basketbal
Sport; ofschoon de eerste Zaandamse vereniging reeds in 1960 werd opgericht, duurde het tot 1970 voor er duurzaam in de Zaanstreek kon worden gespeeld. Basketbal, een sport waarbij twee teams van vijf spelers pogen een bal door een circa drie meter hoog aan een bord opgehangen ring (de basket) te gooien, werd in 1891 bedacht door de Canadees dr. James Naismith. Naismith werkte bij het Springfield College, een instelling van de Young Men's Christian Association, die ook in Nederland was vertegenwoordigd. Deze organisatie droeg zorg voor de verdere verspreiding van de sport.
In Nederland werd basketbal voor het eerst in de jaren twintig van de vorige eeuw gespeeld. De eerste Zaanse basketbalvereniging The Windmills werd opgericht in mei 1960. Het zou daarna nog tien jaar duren voordat de vereniging over een goed wedstrijdveld beschikte. Het eerste decennium werden thuiswedstrijden gespeeld (met dispensatie van de bond) in een gymnastieklokaal van het Zaanlands Lyceum, of in de Oude Rai in Amsterdam. Ook de tweede Zaanse vereniging, BV Zaandam, opgericht in 1965, moest hier de eerste jaren van haar bestaan genoegen mee nemen.
Pas in 1970, na de opening van sporthal De Vang, beschikte de Zaanstreek over een volwaardige basketbal-accommodatie. BV Zaandam werd de belangrijkste Zaanse club. Na een opzienbarende opmars door de verschillende afdelingen, speelde de vereniging een tiental jaren in de een-na-hoogste klasse van de competitie van de Nederlandse Basketbal Bond. Basketbal genoot mede hierdoor een zekere populariteit in de Zaanstreek.
→ Lees verder...plugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigBasketbal
Sport; ofschoon de eerste Zaandamse vereniging reeds in 1960 werd opgericht, duurde het tot 1970 voor er duurzaam in de Zaanstreek kon worden gespeeld. Basketbal, een sport waarbij twee teams van vijf spelers pogen een bal door een circa drie meter hoog aan een bord opgehangen ring (de basket) te gooien, werd in 1891 bedacht door de Canadees dr. James Naismith. Naismith werkte bij het Springfield College, een instelling van de Young Men's Christian Association, die ook in Nederland wa…
Biljarten
Spel dat zich tot binnensport ontwikkelde. Met biljart wordt tevens de rechthoekige, met doorgaans groen laken beklede tafel aangeduid waarop het spel wordt beoefend. Het wordt gespeeld met drie ivoren ballen en een keu, een circa 1.40 meter lange stootstok.
In de Zaanstreek wordt biljart vermoedelijk vanaf het begin van de 20e eeuw beoefend. Een soort biljartspel was al in 14e eeuw in Engeland bekend. De spelers stootten de ballen nog met een gewone stok. Als begin van het moderne biljart wordt het jaar 1827 aangehouden, toen in Frankrijk de keu met pomerans (een leren dopje op de top) werd geïntroduceerd. Officieel erkende spelsoorten in het biljart zijn: libre, kaderpartijen, bandpartijen, vijfkamp (pentathlon) en klassiek kunststoten. Bij alle soorten is de bedoeling met de stootbal de twee andere ballen te raken.
→ Lees verder...plugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigBiljarten
Spel dat zich tot binnensport ontwikkelde. Met biljart wordt tevens de rechthoekige, met doorgaans groen laken beklede tafel aangeduid waarop het spel wordt beoefend. Het wordt gespeeld met drie ivoren ballen en een keu, een circa 1.40 meter lange stootstok.
Boksen
Sport, in de Zaanstreek voor de Tweede Wereldoorlog beoefend in het Café-Restaurant Thalia aan de Prins Hendrikkade in Zaandam, na de oorlog enige tijd in verenigingsverband.
Ofschoon boksen reeds bekend is uit de Griekse oudheid, ontstond het moderne boksen in de 18e eeuw in Engeland. Het eerste Nederlandse kampioenschap werd pas in 1900 in Amsterdam gehouden. Boksen wordt beoefend door twee tegenstanders in een verheven ring. De bedoeling van een boksgevecht is de tegenstander buiten gevecht te stellen, of meer punten van de jury te verdienen dan de tegenstander. Bokswedstrijden vinden plaats in een van te voren afgesproken aantal, bij amateurs meestal drie ronden van drie minuten.
Voor de tweede wereldoorlog bestond er nog geen Zaanse boksvereniging. Onmiddellijk na de Tweede Wereldoorlog werd binnen de worstelvereniging Sandow een aparte boksvereniging opgericht. De leden kregen les van een Amsterdamse leraar, voor wedstrijden moesten zij over het algemeen naar de hoofdstad reizen.
In 1962 werd binnen worstelvereniging De Halter een boksafdeling opgericht, die in 1966 onder leiding van de Zaandammer Sieger Schurink als Boksvereniging Zaanstreek zelfstandig verder ging. Boksen werd, mede door de televisie-uitzendingen van grote titelgevechten, in deze periode een populaire sport. Boksvereniging Zaanstreek kreeg circa zestig leden, van wie ongeveer een kwart actief de wedstrijdsport beoefende.
Een hoogtepunt voor de vereniging werd het behalen van de nationale titel in de klasse der zwaargewichten door Eddy Heijne in 1967. Gevechten, eens in de drie maanden georganiseerd in het rooms-katholieke verenigingsgebouw De Volksbond, trokken veel publiek, ook van buiten de streek.
Boksvereniging Zaanstreek werd in 1978 opgeheven. Nadien werd boksen in de Zaanstreek vooral in commerciële sportscholen beoefend. Begin 1989 telde de Zaanstreek niet meer dan twintig boksers.
Bowlen
Sport, in de Zaanstreek door circa 250 personen in wedstrijdverband beoefend, én door een onbekend aantal recreanten. Bedoeling van het bowlen is met een zware bal 'pins' (kegels), die aan het einde van een lange houten baan staan, om te werpen. In een wedstrijd kunnen in tien beurten maximaal 300 punten worden gehaald.
In 2006 heeft de eerste Zaanse wedstrijdbowler (Fred Podt) dit aantal punten geworpen.
De oorsprong van bowlen ligt in de Verenigde Staten. Militairen introduceerden na de Tweede Wereldoorlog de sport in Europa. In 1961 werd het eerste commerciële bowlingcentrum in Nederland gebouwd. In de Zaanstreek werd in 1971 de Zaanse Bowling Bond opgericht, die in 2007 werd omgedoopt in Zaanse Bowling Vereniging (ZBV). Haar bijeenkomsten worden in het bowlingcentrum aan de Vrieschgroenstraat in Zaandam gehouden. Niet-leden van de bond kunnen er banen huren.
Bridge
Denksport, kaartspel. In de Zaanstreek door ruim duizend personen in verenigingsverband beoefend. Bridge ontstond in de landen ten oosten van de Middellandse Zee en bereikte via Engeland in het begin van de 20e eeuw Nederland. In 1930 werd de Nederlandse Bridge Bond (NBB) opgericht. De sport wordt beoefend door vier spelers (twee teams). De bedoeling is zoveel mogelijk punten bij slagen te behalen.
Aanvankelijk werd bridge in de privésfeer gespeeld. Daardoor duurde het tot 1937 voordat er Zaanse verenigingen werden opgericht: Bridge Club Sans Atout in Assendelft en de Zaanse Bridge Club in Zaandam. In het laatste oorlogsjaar en kort na de bevrijding nam (mogelijk doordat mensen door de avondklok tijdspassering binnenshuis moesten zoeken) het aantal Zaanse bridgeclubs toe. Opgericht werden: Oostzaanse Bridge Club (OBC), Schildersbuurt Zaandam, Wormerveerse Bridge Club (WBC) Koog-Zaandijker Bridge Club (KZBC) en De Wadden (later BC Zaanstad).
In 1951 werd het district Zaanstreek-Waterland opgericht, een van de 28 huidige districten van de NBB. Het district is onderverdeeld in vier klassen. Daarnaast kent de NBB nationale klassen. Slechts eenmaal kwam een Zaanse club kortstondig in een nationale klasse uit (Zaanse Bridge Club, midden jaren zeventig). Vooral in de jaren tachtig groeide de populariteit van de bridgesport sterk, onder meer ten gevolge van tv-cursussen, toenemende vrije tijd en betere lokaliteiten.
BC Zaanstad groeide met ongeveer 130 leden uit tot de grootste Zaanse vereniging, daarnaast kreeg een nieuwe club Bridge Zonder Nicotine circa 100 leden. Begin 1989 bestond het district Zaanstreek-Waterland uit achttien clubs, waarvan negen uit de Zaanstreek kwamen. Daarnaast waren er enige kleinere clubs, die niet bij de NBB waren aangesloten.
Cricketsport
Zie: Albionplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigAlbion
Cricketclub in Zaandam, opgericht in 1885. De vereniging, die als enige in de Zaanstreek de cricketsport bedreef, heeft langer dan veertig jaar bestaan. In 1925 is het 40-jarig bestaan nog feestelijk gevierd. Het jaar van opheffing is niet gevonden. Aangezien de eerste Nederlandse cricketclub, UD in Deventer, in 1875 was ontstaan en de Nederlandsche Cricketbond in 1881 kon Albion worden beschouwd als een der oudste verenigingen. De oprichters waren L. Simonsz, J. Endt, J. Poel, J. Brat,…
Dammen
Denksport, in de Zaanstreek sedert 1904 in verenigingsverband gespeeld, vermoedelijk daarvoor al ongeorganiseerd. Dammen wordt gespeeld door twee personen, met schijven op een bord van honderd velden. De sport ontstond in Egypte omstreeks 1200 v. Christus. Dammen werd door militairen naar Europa gebracht en omstreeks 1600 voor het eerst in Nederland gespeeld.
Het is niet bekend wanneer de sport voor het eerst in de Zaanstreek werd beoefend. De eerste vereniging was Damclub Wormerveer, die in 1904 werd opgericht. Na Wormerveer ontstonden er snel nieuwe damclubs in de Zaanstreek. Een aantal was slechts een kort 1even beschoren. Bij de in 1936 opgerichte Zaanse Dambond sloten zich aan: Denken is Doen (Kalf, oprichtingsjaar onbekend- 1942); Krommeniedijk (1925-1946); Onder Ons (Westzaan, 1932); Oost-Knollendam (oprichtingsjaar onbekend - 1942); Wormerveer (later: Damclub Wormerveer Wormer, 1904-1960); Zaandamse Christelijke Dam Club (oprichtingsjaar onbekend - 1942)
→ Lees verder...plugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigDammen
Denksport, in de Zaanstreek sedert 1904 in verenigingsverband gespeeld, vermoedelijk daarvoor al ongeorganiseerd. Dammen wordt gespeeld door twee personen, met schijven op een bord van honderd velden. De sport ontstond in Egypte omstreeks 1200 v. Christus. Dammen werd door militairen naar Europa gebracht en omstreeks 1600 voor het eerst in Nederland gespeeld.
Dam-tot-Damloop
Sportevenement, hardloopwedstrijd over tien Engelse mijlen (16.1 kilometer), jaarlijks gehouden tussen de Dam te Amsterdam en de Dam te Zaandam. De Dam tot Damloop wordt georganiseerd door toerclub Le Champion. Aan de eerste loop (3 november 1985) namen al zo'n 4000 atleten deel (voornamelijk uit de omgeving), terwijl er circa 50.000 toeschouwers waren. Winnaar werd de Belg Jan Sebille.
De loop groeide daarna in korte tijd uit tot het sportevenement van de Zaanstreek. In 1987 waren er 9500 deelnemers en naar schatting 100.000 toeschouwers; aan de mini Dam tot Damloop namen dat jaar 2200 kinderen deel. De wedstrijd kent een internationaal deelnemersveld, Zaankanters komen de laatste jaren niet meer bij de eerste tien voor.
In 1986 liep de Portugees Mamede een officieus wereldrecord op de tien Engelse mijlen (45.14 minuten), in 1987 deed de Noorse Ingrid Kristiansen dat bij de vrouwen (50.31 minuten).
Duivensport
Ongeveer 460 personen houden zich met de duivensport in de Zaanstreek bezig, waarvan circa 16.000 duiven worden ingezet voor wedstrijden, aangesloten bij 13 verenigingen. De oudste Zaanse vereniging is Postduivenvereniging De Zeppelin uit Zaandam, die in 1909 werd opgericht en in 1910 de Koninklijke goedkeuring verkreeg.
Voor de ontwikkeling en uitbreiding van de duivensport in de Zaanstreek was deze vereniging van groot belang, aangezien tal van verenigingen hieruit voortkwamen. In 1986 telt de Zaanstreek 13 verenigingen: De Zeppelin, De Vlieger, Bevrijde Vleugels, Vitesse, Het Centrum, De Typhoon (allen uit Zaandam), De Postduif, De Koerier en Zaanstreek-Noord (uit Wormerveer), Strijd en Vriendschap (Westzaan), Koog-Zaandijk (Koog aan de Zaan), Krommenie en Omstreken (Krommenie), Snelle Wieken (Oostzaan).
→ Lees verder...plugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigDuivensport
Ongeveer 460 personen houden zich met de duivensport in de Zaanstreek bezig, waarvan circa 16.000 duiven worden ingezet voor wedstrijden, aangesloten bij 13 verenigingen. De oudste Zaanse vereniging is Postduivenvereniging De Zeppelin uit Zaandam, die in 1909 werd opgericht en in 1910 de Koninklijke goedkeuring verkreeg.
Gymnastiek
Eerste in de Zaanstreek in georganiseerd verband beoefende sport. Lange tijd ook de meest beoefende sport, later in omvang voorbijgestreefd door voetbal en tennis. In 1989 waren bij de Zaanse gymnastiekverenigingen een kleine 5000 personen als lid aangesloten.
Gymnastiek, waar ook turnen toe wordt gerekend, is een der oudste sporten. Reeds bij de klassieke Griekse Olympische Spelen was deze sport een van de onderdelen. Nadien werd de sport gaandeweg vergeten, zodat gymnastiek bij de nieuwe opleving vanaf het einde van de 18e eeuw geheel opnieuw geïntroduceerd moest worden. Dat werd gedaan door Turnvater F.L. Jahn (1778-1852).
In Westzaan werd een gymnastiekvereniging naar hem vernoemd. In de Zaanstreek maakte men voor het eerst kennis met gymnastiek in 1845, toen het departement Zaandam van de Maatschappij tot Nut van `t Algemeenplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigMaatschappij tot Nut van 't Algemeen
Nationale organisatie voor de volksontwikkeling in de breedste zin van het woord. In de wandeling kortweg het Nut genoemd. Het Nut heeft als nationale organisatie ook in de Zaanstreek vanaf het einde van de 18e eeuw grote invloed gehad, daarbij speelden de plaatselijke afdelingen (de Nutsdepartementen) een belangrijke rol. zich voor onderwijs in kunstmatige lichaamsoefeningen beijverde. Tegen betaling van drie gulden per jaar kregen kinderen iedere zaterdagmiddag twee uur les in de voormalige doopsgezinde kerk Het Oude Huys.
→ Lees verder...plugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigGymnastiek
Eerste in de Zaanstreek in georganiseerd verband beoefende sport. Lange tijd ook de meest beoefende sport, later in omvang voorbijgestreefd door voetbal en tennis. In 1989 waren bij de Zaanse gymnastiekverenigingen een kleine 5000 personen als lid aangesloten.
Handbal
De handbalsport wordt in de Zaanstreek vanaf de jaren dertig in de vorige eeuw beoefend. Na de Tweede Wereldoorlog enige tijd uitsluitend en later in meerderheid door vrouwen beoefend. Er bestaat zowel zaal- als veldhandbal. Het zaalhandbal heeft het veldhandbal - dat werd gespeeld met teams van elf personen - vrijwel volledig overvleugeld. Zaalhandbal wordt gespeeld met zeventallen, op een veld van circa 45 meter lang en 24 meter breed. Aan beide kanten zijden staat een doel, dat door een keeper wordt verdedigd.
→ Lees verder...plugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigHandbal
De handbalsport wordt in de Zaanstreek vanaf de jaren dertig in de vorige eeuw beoefend. Na de Tweede Wereldoorlog enige tijd uitsluitend en later in meerderheid door vrouwen beoefend. Er bestaat zowel zaal- als veldhandbal. Het zaalhandbal heeft het veldhandbal - dat werd gespeeld met teams van elf personen - vrijwel volledig overvleugeld. Zaalhandbal wordt gespeeld met zeventallen, op een veld van circa 45 meter lang en 24 meter breed. Aan beide kanten zijden staat een doel, dat door …
Handboogschieten
Tak van sport, ook in de Zaanstreek in verenigingsverband beoefend. Bij het handboogschieten wordt een pijl van een afstand van 25 tot 90 meter in een staand blazoen geschoten. De sport is zeer oud, in de late middeleeuwen beoefenden ridders het boogschieten als spel. In de Zaanstreek werd de sport voor het eerst beoefend in de jaren zeventig van de 20e eeuw.
In 1973 werd de eerste vereniging, de Saense Handboog Skutters, opgericht, die zich direct aansloot bij de Nederlandse Handboog Bond (NHB). Een paar leden behoorden bij de Nederlandse top. In 1980 werd een tweede club opgericht, Handboogschutterij Czaar Peter. De twee clubs hadden in 1989 samen ruim 100 leden.
Hengelsport
Sport, vorm van vrije tijdsbesteding. In de Zaanstreek was de hengelsport, waarbij het de bedoeling is met een hengel een lijn en een haak vissen te vangen, één van de eerste in verenigingsverband beoefende sporten. Speciaal in het gebied boven het IJ is de grote belangstelling voor het vissen op baars. Vrijwel alle Zaanse hengelsportverenigingen ontstonden als baarscolleges.
Er zijn in de Zaanstreek twee type verenigingen te onderscheiden: de vergunning verlenende clubs en de baarscolleges. In de vergunning verlenende clubs zijn personen verenigd, die in vooraf bepaald 'verenigings-water' vissen. Zonder lidmaatschap mag met één hengel in 'vlot en bevaarbaar water' worden gevist, maar met speciale soorten of met meerdere hengels tegelijk is lidmaatschap verplicht.
De baarscolleges zijn wedstrijdverenigingen, hetgeen overigens niet uitsluit dat leden van vergunnings verlenende verenigingen aan wedstrijden kunnen deelnemen en zijn veel kleiner. Vermoedelijk zijn de leden van de baarscolleges over het algemeen ook lid van één der vergunning verlenende verenigingen.
→ Lees verder...plugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigHengelsport
Sport, vorm van vrije tijdsbesteding. In de Zaanstreek was de hengelsport, waarbij het de bedoeling is met een hengel een lijn en een haak vissen te vangen, één van de eerste in verenigingsverband beoefende sporten. Speciaal in het gebied boven het IJ is de grote belangstelling voor het vissen op baars. Vrijwel alle Zaanse hengelsportverenigingen ontstonden als baarscolleges.
Hockey
Balspel, gespeeld op een veld van 91 bij 55 meter door twee elftallen. De harde kleine bal wordt voortbewogen door een stok of stick met een platte en een bolle kant. Alleen met de platte kant mag de bal gespeeld worden. Bij de doelen zijn doelgebieden dan wel slagcirkels. Een geldig doelpunt kan alleen gemaakt worden als een speler van de aanvallende partij de bal binnen de cirkel heeft aangeraakt voor hij over de doellijn gaat.
Aanvankelijk speelde men in mixed teams met een stick met twee afgeplatte kanten. En een grotere, zachte bal, de sinaasappel. Ter gelegenheid van de Olympische Spelen in Amsterdam in 1928 ging hockey in ons land over op de internationale regels.
→ Lees verder...plugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigHockey
Balspel, gespeeld op een veld van 91 bij 55 meter door twee elftallen. De harde kleine bal wordt voortbewogen door een stok of stick met een platte en een bolle kant. Alleen met de platte kant mag de bal gespeeld worden. Bij de doelen zijn doelgebieden dan wel slagcirkels. Een geldig doelpunt kan alleen gemaakt worden als een speler van de aanvallende partij de bal binnen de cirkel heeft aangeraakt voor hij over de doellijn gaat.
Honk- en softbal
Teamsporten die in de open lucht in vooral de zomermaanden vanaf het begin van de 20e eeuw in Nederland worden beoefend. In de Zaanstreek vanaf 1958.
Beide sporten worden gespeeld met negentallen. Het team dat aan slag is kan scoren. Het team in het veld moet dit verhinderen. Gescoord wordt als een speler alle vier de honken, die op een afstand van 27 meter uit elkaar liggen, heeft aangeraakt zonder uitgetikt te worden. Het verschil tussen beide sporten is dat bij honkbal de bal bovenhands naar de slagman wordt gegooid, bij softbal onderhands. Daarnaast wordt softbal met een grotere bal gespeeld.
Nadat twee eerdere pogingen om een Zaanse honkbalclub op te richten waren gestrand, werd in 1958 door de Zaandamse voetbalclub ODIZ een honkbalafdeling opgericht. Deze had al snel meer dan vijftig leden en bleef, mede doordat een softbalafdeling werd opgericht, ook daarna groeien. Na een aantal jaren volgde de verhuizing van het Westzijderveld naar sportcomplex Poelenburg. Het veld werd bij andere verenigingen min of meer berucht: het rechterveld was van geringe afmetingen, als een bal daar buiten het veld werd geslagen, werd deze niet als homerun aangemerkt, maar als een twee-honkslag.
→ Lees verder...plugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigHonk- en softbal
Teamsporten die in de open lucht in vooral de zomermaanden vanaf het begin van de 20e eeuw in Nederland worden beoefend. In de Zaanstreek vanaf 1958.
Beide sporten worden gespeeld met negentallen. Het team dat aan slag is kan scoren. Het team in het veld moet dit verhinderen. Gescoord wordt als een speler alle vier de honken, die op een afstand van 27 meter uit elkaar liggen, heeft aangeraakt zonder uitgetikt te worden. Het verschil tussen beide sporten is dat bij honkbal de …
Jacht
Van oudsher menselijke activiteit om te overleven, tegenwoordig in de vorm van wildbeheer in samenhang met het faunabeheer. Vanaf zijn vroegste bestaan heeft de mens gejaagd; de prooi diende als voedsel voor de rondtrekkende stammen . Toen later de landbouw als bestaansmiddel opkwam ging de mens zich min of meer vast vestigen en werd de arbeid verdeeld: de mannen jaagden en de vrouwen bewerkten het land.
Bij de Germaanse stammen was de grond collectief eigendom, zowel voor de landbouw als voor de jacht. Deze structuur bleef lang bestaan. Later, in de Middeleeuwen en met name de periode van de Frankische koningen, ging het eigendomsrecht van de grond een grotere rol spelen en werden op speciaal daarvoor aangelegde terreinen jachtrechten verleend. Het wild behoorde aan de heersende klasse, vastgelegd in de heerlijkheden.
In deze periode was in de Zaanstreek de jacht op met name waterwild een belangrijke bestaansbron. In de Franse tijd werd bij proclamatie het jachtrecht toegekend aan de eigenaar van de grond. Daaruit groeide geleidelijk de huidige jachtbeoefening.
→ Lees verder...plugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigJacht
Van oudsher menselijke activiteit om te overleven, tegenwoordig in de vorm van wildbeheer in samenhang met het faunabeheer. Vanaf zijn vroegste bestaan heeft de mens gejaagd; de prooi diende als voedsel voor de rondtrekkende stammen . Toen later de landbouw als bestaansmiddel opkwam ging de mens zich min of meer vast vestigen en werd de arbeid verdeeld: de mannen jaagden en de vrouwen bewerkten het land.
Jazzballet
Dansvorm, ontstaan door vermenging van oorspronkelijk Afrikaanse dansvormen (die door de zwarte bevolking van de Verenigde Staten in stand werden gehouden) met uit Europa geïmporteerde (volks-)dansen. Eind jaren zestig kwam jazzballet in Europa op. In 1970 (en mogelijk al eerder) werden in de Zaanstreek de eerste lessen gegeven, veelal nog door in het klassieke Balletplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigBallet
Ook toen Lodewijk XIV (de Zonnekoning, 1638-1715) te corpulent was geworden om zelf nog mee te dansen bleef hij zijn beste kunstenaars (zowel de hofcomponist als schrijvers, de hof dansen werden nog afgewisseld met zang, voordrachten pantomime) op drachten geven tot het maken van nieuwe balletten. geschoolde leraren.
In het midden van de jaren zeventig kon op een groot aantal plaatsen in de Zaanstreek (buurt-, club- en wijkhuizen. sportscholen en studio's) jazzballet worden beoefend. Het waren vooral vrouwen die aan jazzballet gingen doen. Een betrekkelijk klein deel van hen oefende met de bedoeling om tot uitvoeringen te komen.
Begin jaren tachtig kwam vanuit Amerika het zeer intensieve aerobic dancing overwaaien. Enige tijd was het aan jazzballet verwante 'aerobics' een rage, de indruk bestaat dat in die periode het aantal actieve beoefenaars van jazzballet enigszins afnam, maar zich nadien herstelde. Eind jaren tachtig konden op zo'n vijftig plaatsen in de Zaanstreek jazzballet en aerobic dancing worden beoefend. In 1989 bestonden er zes gespecialiseerde balletstudio's met in totaal enige duizenden leerlingen.
Kaatsen
Van origine Franse sport, die in Nederland voornamelijk in Friesland wordt gespeeld wordt. En ook door Friezen in de Zaanstreek is geïntroduceerd.
Kaatsen is een balspel dat wordt gespeeld door twee partijen van drie personen (parturen) op een veld van 32 bij 60 meter. In 1921 werd de kaatsvereniging Zaanstreek opgericht door in de Zaanstreek werkzame Friezen. Slechts een enkele keer meldden zich niet-Friezen bij de club, die dan ook nooit groot werd.
Het hoogtepunt lag omstreeks 1950, toen er 20 leden waren. Begin 1989 waren er nog twaalf, wat oudere leden. Zoals alle niet-Friese kaatsclubs is Zaanstreek aangesloten bij de Federatie van Buitenafdelingen van de Koninklijke Nederlandse Kaats Bond.
Kanosport
Het zich op water voortbewegen door middel van een kano. Spaans: canoa is algemene benaming voor een licht, smal en doorgaans geheel open vaartuig, oorspronkelijk gemaakt van een open houten geraamte en overtrokken met dierenhuid of zeildoek. Of geheel uit een boomstam uitgehold, later vooral uit kunststof gefabriceerd, waarbij in tegenstelling tot bij het roeien de kanoër zich op een vast steunvlak bevindt, met het gezicht in de vaarrichting kijkt en de peddel los in de hand houdt.
De internationale wedstrijdsport in het vlakwatervaren wordt gewoonlijk bedreven in de kajaks en Canadese kano's, in verschillende klassen, één-, twee-, of vierpersoonskano's, over diverse afstanden. Daarnaast kent men het wildwatervaren.
→ Lees verder...plugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigKanosport
Het zich op water voortbewegen door middel van een kano. Spaans: canoa is algemene benaming voor een licht, smal en doorgaans geheel open vaartuig, oorspronkelijk gemaakt van een open houten geraamte en overtrokken met dierenhuid of zeildoek. Of geheel uit een boomstam uitgehold, later vooral uit kunststof gefabriceerd, waarbij in tegenstelling tot bij het roeien de kanoër zich op een vast steunvlak bevindt, met het gezicht in de vaarrichting kijkt en de peddel los in de hand houdt.
Klaverjassen
Kaartspel, in de Zaanstreek na de Tweede Wereldoorlog in clubverband beoefend. In 1990 klaverjasten er naar schatting zo'n 1500 mensen in verenigingsverband. Maar het kaartspel wordt vooral ongeorganiseerd thuis, in kantines of buurthuizen gespeeld.
Het kaartspel klaverjassen is vermoedelijk aan het einde van de 19e eeuw ontstaan. Na de oorlog, toen enorm veel nieuwe verenigingen ontstonden, gingen ook de Zaanse klaverjassers zich organiseren. Zo werden Klaverjas Vereniging De Pit (Wormer, waarschijnlijk 1946), Klaverjasclub ZBB Bijenkorf (Koog, direct na de oorlog), KJC Pieter Schoen (Zaandam, 1949, later KJC Sigma Coatings), KJC Stationskwartier (Zaandam, 1949), KJC Het Havenkwartier (Zaandam 1949) opgericht.
Binnen deze clubs kwamen en komen de leden bijeen voor onderlinge competities. Wedstrijden tegen andere verenigingen komen slechts een enkele keer voor. Tot de (ter ziele gegane) bondscompetitie trad nooit een Zaanse vereniging toe. Klaverjasverenigingen kwamen dikwijls uit andere verenigingen voort.
→ Lees verder...plugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigKlaverjassen
Kaartspel, in de Zaanstreek na de Tweede Wereldoorlog in clubverband beoefend. In 1990 klaverjasten er naar schatting zo'n 1500 mensen in verenigingsverband. Maar het kaartspel wordt vooral ongeorganiseerd thuis, in kantines of buurthuizen gespeeld.
Kolf
In de Zaanstreek, nu nog op slechts een plaats (in Wormer) beoefende sport, dat uit de 13e eeuw dateert. Kolf wordt sinds het begin van de 18e eeuw op overdekte banen gespeeld. Daarvan zijn er nu nog een klein aantal in Nederland aanwezig.
Naast de genoemde baan in Wormer (Het Moriaanshoofd, hetplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigMoriaanshoofd, het
Café met kolfbaan in Wormer, 'op de hoecke van de Kerckstraet', het vroegere dorpscentrum. Het gebouw werd als herberg gebouwd in 1585 door Sijmen Moerjaen en hij noemde dit het Moerjaenshooft. Het familie-embleem van Sijmen Moerjaen, het hoofd van een Moerjaen, of Mooriaan siert nog steeds de gevel. Binnen, achter de tap van het voorcafé, staat een Moriaanshoofd van hout, gemaakt door ir. J. Wassink, te Jisp.), zijn er kolfbanen in Utrecht, Cabauw, Andijk, Berkhout, Hoogwoud, Midwoud, St. Maartensbrug, Nieuwe Niedorp, Oudkarspel, Noord- en Zuid-Scharwoude, Spanbroek, Venhuizen en Wieringerwaard.
In Koog aan de Zaan bevindt zich onder de vloer van De Waakzaamheidplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigWaakzaamheid, de
Herberg, hotel, restaurant, café en ooit dance-club te Koog. Herberg De Waakzaamheid wordt reeds genoemd in een gemeentelijk document uit 1626 en was mogelijk ouder. De naam Waakzaamheid stamt uit de Franse tijd, tot die tijd stond de herberg bekend als De Jonge Prins. In tegenstelling tot andere horeca-gelegenheden in de Zaanstreek, zoals De Prins te Westzaan en De Jonge Prins te Wormerveer, werd de naam na de Franse tijd niet terug veranderd. nog een authentieke kolfbaan, die tot in de jaren vijftig is gebruikt. Het huidige, geringe, aantal kolfbanen staat in scherp contrast tot bijvoorbeeld dat aan het eind van de 18e eeuw, toen alleen al in Amsterdam 215 banen werden geteld.
→ Lees verder...plugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigKolf
In de Zaanstreek, nu nog op slechts een plaats (in Wormer) beoefende sport, dat uit de 13e eeuw dateert. Kolf wordt sinds het begin van de 18e eeuw op overdekte banen gespeeld. Daarvan zijn er nu nog een klein aantal in Nederland aanwezig.
Naast de genoemde baan in Wormer (Het
Korfbal
Sport, balspel aanvankelijk als buitensport maar later ook in de zaal door zes mannen en zes vrouwen samen beoefend.
→ Lees verder...plugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigKorfbal
Sport, balspel aanvankelijk als buitensport maar later ook in de zaal door zes mannen en zes vrouwen samen beoefend.
Algemeen
Als 'uitvinder' van korfbal wordt wel Nico Broekhuizen genoemd. Een Amsterdamse onderwijzer, die begin 1900 in Zweden kennis maakte met het gymnastische spel 'ringboll'. Hij introduceerde het spel in het Amsterdamse onderwijs en kreeg veel steun, aangezien men al enige tijd aan het zoeken was naar een sport die gemengd beoefend kon worden.
Krachtsport
Samenvattende benaming voor een aantal sporten waarbij lichamelijke kracht een grote rol speelt, zoals worstelen en gewichtheffen. Beide sporten werden al vroeg in de Zaanstreek beoefend. In de jaren tussen 1910 en 1955 werden meer dan twintig Zaankanters Nederlands kampioen.
Worstelen ontstond in de Griekse oudheid, daaruit kwam het Grieks-Romeinse worstelen voort. Later ontstond ook het 'vrije worstelen', waarbij (in tegenstelling tot Grieks-Romeins) ook grepen op de benen mogen worden uitgevoerd. Bij beide stijlen is het de bedoeling de beide schouders van de tegenstander op de mat te drukken. Na de Tweede Wereldoorlog werd worstelen - mede op initiatief van een Zaanse clubbestuurder - een sport voor teams.
Gewichtheffen is als sport ongeveer een eeuw oud. Voordien gold het als kermisvermaak en als trainingsmethode voor andere sporten. Het amateurworstelen in Nederland kwam aan het einde van de 19e eeuw op. Wedstrijden werden als vermaak beschouwd en trokken veel publiek.
→ Lees verder...plugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigKrachtsport
Samenvattende benaming voor een aantal sporten waarbij lichamelijke kracht een grote rol speelt, zoals worstelen en gewichtheffen. Beide sporten werden al vroeg in de Zaanstreek beoefend. In de jaren tussen 1910 en 1955 werden meer dan twintig Zaankanters Nederlands kampioen.
Motorsport
Tak van sportieve vrijetijdsbesteding in de Zaanstreek sinds de jaren dertig in verenigingsverband beoefend. Aan wedstrijdsport, in de vorm van snelheid- of behendigheidsraces, is hier slechts door weinigen, hoogstens enkele tientallen zonder vermeldenswaardige resultaten deelgenomen.
Deze sport, wegraces, motorcross, trial, speedway, is voor privé-rijders over het algemeen te kostbaar. Door het Pink Panther-team in Zaandam is enige tijd dragracing beoefend. Motorrijden als vrijetijdsbesteding, zonder uitgesproken wedstrijdelement, is echter voor velen een met hart en ziel beleefde liefhebberij en wordt door hen soms min of meer als een manier van leven beschouwd.
Het is daarbij jammer dat door kleine groepen een slecht imago aan deze hobby is gegeven. Door de in dit artikel genoemde verenigingen is steeds getracht deze slechte beeldvorming weg te nemen. De eerste Zaanse motororganisatie was er landelijk gezien vroeg bij. Begin jaren dertig werd de Motor Club Zaandam, MCZ opgericht, die toertochten voor de ongeveer 50 leden organiseerde.
→ Lees verder...plugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigMotorsport
Tak van sportieve vrijetijdsbesteding in de Zaanstreek sinds de jaren dertig in verenigingsverband beoefend. Aan wedstrijdsport, in de vorm van snelheid- of behendigheidsraces, is hier slechts door weinigen, hoogstens enkele tientallen zonder vermeldenswaardige resultaten deelgenomen.
Onderwatersport
Tak van sport, abusievelijk dikwijls duiksport genoemd. In de Zaanstreek wordt de sport sinds 1967 in verenigingsverband beoefend. De onderwatersport is nog jong. Omstreeks 1950 ontstond bij enkele personen de behoefte in georganiseerd verband onder water te kijken of te jagen.
In 1962 werd op initiatief van het toenmalige Ministerie van Onderwijs, Kunst en Wetenschappen de Nederlandse Onderwatersportbond opgericht. Hoewel het eigenlijke duiken geen wedstrijdaspecten heeft, ontwikkelden zich een aantal gespecialiseerde vormen van onderwatersport, zoals lange afstandszwemmen, onderwateroriëntatie en onderwaterhockey.
De oudste onderwatersportvereniging in de Zaanstreek is Duikteam Murene, opgericht in 1967. Bakermat van deze vereniging was het Sportfondsenbad aan de Mauvestraat in Zaandam. Murene was de zestiende club in Nederland. In 1989 betrok de vereniging een nieuw eigen clubhuis. De vereniging had toen 75 leden, waarvan een deel de Zaanse brandweerkorpsen assisteerde bij duikwerkzaamheden. Het clubhuis is gevestigd op sportpak Oostzijderveld naast de Brandweerkazerne aan het Prins Bernardplein.
De tweede Zaanse vereniging, Duikteam De Walvis, werd in 1971 opgericht als reactie op een verdrinkingsongeval in natuurbad Wijde Wormer. Ook deze vereniging kreeg in 1989 een eigen onderkomen voor haar 75 leden. De leden van De Walvis hebben zich met name verdienstelijk gemaakt op het gebied van de onderwater scheepsarcheologie. Hoewel er aanvankelijk sprake was van enige concurrentie tussen beide clubs, ontstond er na enkele jaren een goede verstandhouding. Beide verenigingen hanteerden in 1989 een selectieve ledenstop, alleen aspirant-leden uit de gemeente Zaanstad werden geaccepteerd. Het clubhuis van de vereniging is gelegen aan de Kweekerstraat 21-b te Zaandam.
Paardensport
Samenvattende naam voor de takken van sport waarbij het paard, aangespannen of bereden, een essentiële rol speelt. Binnen de paardensport bestaan verschillende disciplines:
- harddraverijen, snelheidswedstrijden in draf, over 300 tot 3000 meter, waarbij het paard voor een tweewielige wagen - een sulky - is gespannen;
- concours hippique, dat zijn vooral springwedstrijden, maar ook behendigheidswedstrijden en demonstraties met aangespannen paarden;
- vlakke baanrennen, met rijpaarden over afstanden van 400 tot 3600 meter;
- steeplechases, hindernisrennen over 2800 tot 7600 meter;
- cross-country, terreinwedstrijden over een parcours met min of meer natuurlijke hindernissen.
De paardensport wordt in de Zaanstreek zeker sinds de 18e eeuw beoefend, maar bestond al zeer lang daarvoor. Het rennen met of op paarden is tenminste 3000 jaar oud. Op de 23e Olympische Spelen in 624 voor Christus vormden aangespannen paarden onderdeel van het programma. Waarschijnlijk hebben de Romeinen deze rennen verder over Europa verspreid, waarbij ze vooral in Engeland navolging kregen.
→ Lees verder...plugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigPaardensport
Samenvattende naam voor de takken van sport waarbij het paard, aangespannen of bereden, een essentiële rol speelt. Binnen de paardensport bestaan verschillende disciplines:
* harddraverijen, snelheidswedstrijden in draf, over 300 tot 3000 meter, waarbij het paard voor een tweewielige wagen - een sulky - is gespannen;
Plankzeilen
Officiële naam voor de sport, die in het spraakgebruik vaak als (wind-)surfen wordt aangeduid. Deze watersport wordt beoefend op een surfplank van kunststof, met daarop een zeil.
De waterrijke Zaanstreek is zeer geschikt om te surfen. Daarnaast trekken Zaanse plankzeilers naar het Uitgeestermeer, IJsselmeer of naar de Noordzee. Plankzeilen is een jonge sport, de eerste surfplanken verschenen pas rond 1970 in de Zaanstreek.
In 1975 werd de eerste Zaanse windsurfvereniging opgericht, Surfing Saen. De club vestigde zich bij het watersportcentrum Weromeri, aan de Wormerse kant van Het Zwet. Mede daardoor bleef Het Zwetplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigZwet, Het
Breed water bij Wormer en Jisp, tussen de Poel en het dorp Jisp. Ook buiten de Zaanstreek komt deze naam voor, het woord Zwet betekent grens of grensscheiding. Het Zwet heeft zijn bijzondere bekoring. Men kan er afstand nemen van de dagelijkse beslommeringen, genieten van mooie vergezichten, het zo boeiende vogelleven of 's avonds van een zonsondergang en het machtige silhouet van de Zaanse industrieën. Ook bij watersporters als roeiers, zeilers en zwemmers is het gebied zeer in trek.… een van de belangrijkste surfwateren in de streek. Surfing Saen had in 1989 70 leden (in 1987 waren dat er nog 110).
In Jisp werd in 1979 de surfvereniging The Big Tip opgericht, deze had in 1989 40 leden. Naast De Poelplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigPoel, de (Hemmes)
Uitloper van de Zaan, tegenover Koog aan de Zaan. Het water ontstond in de late Middeleeuwen als een smalle, ondiepe vaart, die via een braak in de Wijde Wormer uitkwam. Door afkalving werd de Poel breder, hetgeen eveneens met de zuidelijker gelegen en Het Zwet zijn Het Twiskeplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigTwiske, het
Naam van twee voormalige grensscheidingen tussen bannen. Het Twiske dat liep van de Wijde Wormer naar de Oostzaner Overtoom lag tussen de banne Oostzaan en de bannen Landsmeer en Purmerland. Het Twiske van Krommenie naar het IJ via Nauerna scheidde de banne Westzaan en de banne Assendelft. De naam van beide wateren geeft deze functie ook aan: 'twisken' betekende in het Middelnederlands 'tussen' volgens het Duitse 'zwischen'. en de Jagersplasplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigJagersveld
Recreatiegebied tussen Plan Kalf (Zaandam) en de Coentunnelweg, voor het grootste deel op het grondgebied van Zaanstad, voor het resterende deel op het gebied van Oostzaan. Het recreatiegebied werd aangelegd tijdens de door zandwinning (wegzuigen van grote diepte) ontstane Jagersplas, eind jaren '70/begin jaren '80 van de 20e eeuw. Dat was ruim 25 jaar nadat de eerste plannen voor het Jagersveld waren gemaakt. Op de (diepe) Jagersplas wordt veel gesurft. Zie ook druk door windsurfers bevaren wateren. Hier zijn specifieke surfstranden aangelegd.
Reddingsbrigade Zaanstad
Instelling met als doel de 'verdrinkingsdood' te voorkomen. De reddingsbrigade geeft cursussen reddend zwemmen en treedt preventief (en indien nodig ook daadwerkelijk) op bij watersportevenementen.
De Reddingsbrigade Zaanstad is opgericht in 1920 als Zaandamsche Vrijwillige Reddingsbrigade. Tijdens de oprichtingsvergadering meldden zich 33 leden aan. Dat was in een tijd dat nog maar weinig mensen konden zwemmen. De vereniging had al snel honderd leden. In 1933 werd subsidie aan de vereniging stopgezet in verband met bezuinigingsmaatregelen.
De Zaandamsche politie liet op 13 juni 1939 niets na om het verdrinkingsgeval in het Westzijderveld te Zaandam tot klaarheid te brengen. Met medewerking van de Zaandamsche vrijwillige Reddingsbrigade zijn gistermorgen onder toezicht van de politie proeven genomen met de kano, waarmede het ongeluk gebeurd zou zijn. Hoewel geen bepaalde conclusies konden worden getrokken, kan ook niet gezegd worden, dat deze proeven tot ontlasting van de verdachte hebben geleid. Het is een toer-kano, met in zijn soort goede hoedanigheden. De verdachte, die zich nog steeds in arrest bevindt, blijft hardnekkig alle schuld ontkennen. Het stoffelijk overschot van de vrouw is door de justitie vrijgegeven.
→ Lees verder...plugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigReddingsbrigade Zaanstad
Instelling met als doel de 'verdrinkingsdood' te voorkomen. De reddingsbrigade geeft cursussen reddend zwemmen en treedt preventief (en indien nodig ook daadwerkelijk) op bij watersportevenementen.
De Reddingsbrigade Zaanstad is opgericht in 1920 als Zaandamsche Vrijwillige Reddingsbrigade. Tijdens de oprichtingsvergadering meldden zich 33 leden aan. Dat was in een tijd dat nog maar weinig mensen konden zwemmen. De vereniging had al snel honderd leden. In 1933 werd sub…
Rugby
Tak van sport, tussen 1983 en 1987 in de Zaanstreek beoefend. De van oorsprong Britse sport rugby wordt gespeeld door twee vijftientallen.
Deze proberen een ovale bal over de doellijn van de tegenstander te drukken, dan wel tussen twee rechtopstaande palen te schoppen. Daarbij mag de bal niet voorwaarts gegooid, maar wel voorwaarts worden getrapt. Spelers mogen onbeperkt met een bal lopen. Hoewel de modernere versie van de sport al bijna anderhalve eeuw oud is en al meer dan 50 jaar regelmatig in Nederland wordt gespeeld, werd in 1983 de eerste rugbyclub in de Zaanstreek opgericht.
Deze club was een onderafdeling van voetbalclub ZFC en droeg ook dezelfde naam. De club draaide een paar seizoenen, voor een flink deel met in de Zaanstreek woonachtige Ieren, Australiërs en Nieuw-Zeelanders in de competitie mee, maar werd in 1987 weer opgeheven.
Schaatsenrijden
Volkssport, als vermaak of sport beoefend, in het verleden een belangrijk winters vervoermiddel. Schaatsenrijden ontstond vrijwel zeker in Scandinavië, waar het reeds in de 10e eeuw wordt vermeld. Van daaruit verspreidde het zich verder over Europa. Schaatsen kan, ondanks de Scandinavische oorsprong, typisch Nederlands worden genoemd.
De Scandinavische schaats, een houten sneeuwschoen, die zowel op ijs als op sneeuw dienst kon doen, voldeed op de lange gladde ijsvloeren van de Nederlandse sloten minder goed. Reeds in de 12e eeuw bond men zich botten onder de voeten om zich sneller te verplaatsen. Dit rijden op botten, vermoedelijk het eerst in Friesland, handhaafde zich tot in de 18e eeuw, toen ook ijzeren schaatsen reeds lang bekend waren, vanaf de 14e eeuw. Het bottenrijden wijkt sterk af van het schaatsen zoals dat tegenwoordig bekend is, om zich snel te kunnen verplaatsen moest men gebruik maken van prikstokken.
De eerste ijzeren schaatsen werden vermoedelijk op het platteland gemaakt, mogelijk in samenwerking met de smid, het ijzer, de timmerman of klompenmaker, het hout en de wagenmaker of schoenmaker, de riempjes, van het dorp. Feit is dat schaatsen op het platteland, en ook de Zaanstreek behoorde daartoe, eeuwenlang in een dergelijke samenwerking werden gemaakt.
→ Lees verder...plugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigSchaatsenrijden
Volkssport, als vermaak of sport beoefend, in het verleden een belangrijk winters vervoermiddel. Schaatsenrijden ontstond vrijwel zeker in Scandinavië, waar het reeds in de 10e eeuw wordt vermeld. Van daaruit verspreidde het zich verder over Europa. Schaatsen kan, ondanks de Scandinavische oorsprong, typisch Nederlands worden genoemd.
Schaken
Denksport, in de Zaanstreek vóór 1924 niet in verenigingsverband gespeeld. Schaken doet men op een bord met 64 vakjes (velden), waarop twee spelers met elk 16 stukken van uiteenlopende waarde tegenover elkaar staan.
Het spel is ontstaan in Azië. In de 5e eeuw werden varianten van het huidige spel in Indië, China en Perzië gespeeld. Na tal van veranderingen kreeg het spel pas in de 16e eeuw de huidige vorm. In Nederland werd in 1873 de Nederlandse Schaakbond opgericht. Het is niet bekend wanneer het spel voor het eerst in de Zaanstreek werd beoefend.
De Zaandamsche Schaakclub (ZSC), opgericht in september 1924, was tot 1932 de enige schaakvereniging in de Zaanstreek, die was aangesloten bij de Nederlandse Schaakbond. Aanvankelijk was ZSC een echte 'herenclub', opgericht door enige notabelen, waarvan het kader uit artsen, advocaten en fabrikanten bestond. Deze speelden aan aparte tafels, met het beste materiaal, waar andere leden vanaf dienden te blijven. Een strenge ballotagecommissie hield toezicht.
→ Lees verder...plugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigSchaken
Denksport, in de Zaanstreek vóór 1924 niet in verenigingsverband gespeeld. Schaken doet men op een bord met 64 vakjes (velden), waarop twee spelers met elk 16 stukken van uiteenlopende waarde tegenover elkaar staan.
Het spel is ontstaan in Azië. In de 5e eeuw werden varianten van het huidige spel in Indië, China en Perzië gespeeld. Na tal van veranderingen kreeg het spel pas in de 16e eeuw de huidige vorm. In Nederland werd in 1873 de Nederlandse Schaakbond opgericht. Het is niet beke…
Schietsport
Krijgskunst aan het eind van de 19e eeuw in de Zaanstreek beoefend. sinds de jaren zestig van de 20e eeuw als sport aanwezig.
In de schietsport, georganiseerd binnen de Koninklijke Nederlandse Schutters Associatie, worden de volgende disciplines onderscheiden: groot en klein kaliber, luchtdruk en historische wapens voor geweer en pistool en kleiduivenschieten. In de Zaanstreek wordt merendeels met klein kaliber geschoten. Een accommodatie voor kleiduivenschieten is niet aanwezig.
Om een wapen aan te kunnen schaffen moet men eerst een jaar adspirantlid zijn van een vereniging. En vervolgens toestemming krijgen van het bestuur. de ballotagecommissie en de baancommissaris van de club. Vervolgens moet bij de politie een bijzondere machtiging worden verkregen om een wapen te kopen en dit thuis op weg naar de vereniging en bij de vereniging bij zich te mogen dragen.
Schietsport wordt in Nederland vooral in het zuiden beoefen waar de burgerschutterijen bleven bestaan. In de Zaanstreek verdween de schietsport met het opheffen van de Zaandamse Schutterijplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigSchutterij
De plaatselijke schutterij van 1827 tot 1907, niet te verwarren met de schutterijen van voor de Franse Tijd, die na de Franse bezetting ingelijfd werden in het landsleger. De schutterij had tot taak de orde en rust in de gemeente te handhaven en kon daarnaast dienen ter aanvulling van de krijgsmacht. In deze verschilde de schutterij van na de Franse Tijd nauwelijks met die daarvoor. Ook de recrutering was gelijk: de manschappen waren dienstplichtigen en de officieren waren vrijwillig… (1907). In 1987 werd in Zaandam een Werkgroep Zaandamse Schutterij opgericht, die zich ten doel stelt de Zaandamse Schutterij opgericht tijdens de Belgische Opstand (1830-1834) in ere te herstellen. De werkgroep ontstond binnen een van de oudere schietsportverenigingen SSV Zaanstad, die in 1965 ontstond deels als afsplitsing van de een jaar eerder in Westzaan opgerichte SV Zaanstreek.
→ Lees verder...plugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigSchietsport
Krijgskunst aan het eind van de 19e eeuw in de Zaanstreek beoefend. sinds de jaren zestig van de 20e eeuw als sport aanwezig.
In de schietsport, georganiseerd binnen de Koninklijke Nederlandse Schutters Associatie, worden de volgende disciplines onderscheiden: groot en klein kaliber, luchtdruk en historische wapens voor geweer en pistool en kleiduivenschieten. In de Zaanstreek wordt merendeels met klein kaliber geschoten. Een accommodatie voor kleiduivenschieten is niet aanwezig.
Sjoelen
Sport, die meer als gezelschapsspel wordt beoefend dan in toernooi- of competitieverband. In de Zaanstreek wordt sinds 1976 in clubverband gesjoeld.
Het spel sjoelen ontstond waarschijnlijk (in rudimentaire vorm) op schuiten in de 17e eeuw. Passagiers doodden de tijd door met munten op een doel te mikken. Aangezien de munten nog wel eens overboord vlogen, werden deze later vervangen door houten schijven. De oudste Zaanse sjoelvereniging is het in 1976 opgerichte Zaanstad.
Deze vereniging kwam voort uit het jaarlijks gehouden sjoeltoernooi van De Typhoon, Dagblad voor de Zaanstreekplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigTyphoon, Dagblad voor de Zaanstreek
Dagblad, oorspronkelijk illegaal verzetsblad, aanvankelijk uitgegeven door De Typhoon bv te Zaandam, later door uitgeversmaatschappij Midden Noord-Holland, Damiate Holding Haarlem. Het eerste exemplaar van De Typhoon verscheen op 12 oktober 1944 en werd uitgebracht door de Rooms Katholieke Centrale, RKC, zie ook:, dat vele deelnemers trok. De organisator van het Typhoon-toernooi wordt bij Zaanstad jaarlijks geëerd door het naar hem vernoemde Schuddeboom-toernooi.
De tweede Zaanse sjoelvereniging is De Zaanse Schuivers en werd in 1980 opgericht. De leden van beide verenigingen (Zaanstad circa 80; De Zaanse Schuivers circa 40) beoefenen de sport voornamelijk voor de gezelligheid. Desondanks wordt met regelmaat aan toernooien deelgenomen en speelt men sinds het midden van de jaren tachtig mee in de Interclub competitie.
Squash
Sport met rackets en een kleine bal, gespeeld (door twee of vier personen) in een gesloten ruimte van bijna 10 meter lengte en ruim 6 meter breedte. Squash is een jonge sport, die in Engeland ontstond.
Pas in de jaren zeventig kwam de sport naar Nederland. Behalve in verenigingsverband wordt de sport vooral ongeorganiseerd beoefend op gehuurde banen. In 1979 werd in de Zaanstreek de Zaanse Squash en Racquetball Club (ZSRC) De Stip opgericht. Op dat moment waren er voor de club nog geen banen beschikbaar. Drie jaar later kwam een commercieel geëxploiteerd complex in Koog aan de Zaan gereed.
De daar aanwezige baan voor racquetball was de vijfde van Nederland. Deze sport is in 1949 in de Verenigde Staten ontstaan en werd door Amerikaanse leger- en luchtmachttroepen in Nederland geïntroduceerd. De Stip telde in 1989 150 leden. Anke Holsteijn uit Koog aan de Zaan werd in 1989 Europees kampioen racquetball.
Steenwerpen
Traditionele sport. voorzover bekend alleen in Noord-Holland beoefend, en dan meestentijds door oudere personen. Steenwerpen kan zowel binnen als buiten worden beoefend. Binnen wordt met rubberen blokjes (van circa 10 centimeter omtrek) op een paaltje van 30 cm hoogte gegooid, met de bedoeling het paaltje omver te werpen, waarbij een vlak ervoor liggend 'blik' niet geraakt mag worden.
Als buiten wordt gespeeld, worden de rubberen blokjes verwisseld voor (kiezel)steentjes. Het achttal dat de meeste paaltjes omver werpt. heeft gewonnen. In de Zaanstreek wordt de sport door Steenwerpersclub De Schansmikkers gespeeld. die daartoe een prachtige baan bezit in bejaardencentrum Torenerf te Wormer. De Schansmikkers werd in 1953 opgericht. Daar wedstrijden met slechts acht personen gespeeld kunnen worden, is nooit gestreefd naar een groot ledental. Begin 1989 had de club 14 leden.
Tafeltennis
Sport, in de Zaanstreek gespeeld sinds de jaren dertig. De oorsprong van tafeltennis, dikwijls pingpong genoemd, ligt vermoedelijk in Brits-Indië. Via Engeland kwam de sport naar Nederland.
In 1935 waren in Krommenie, Assendelft en Wormerveer enkele jeugdverenigingen, die regelmatig tafeltenniswedstrijden met en tegen elkaar speelden. De oudste nog bestaande vereniging is ZTTC te Zaandam, die in 1939 werd opgericht. In 1939 kon een Zaanse competitie worden gespeeld, waaraan naast door ZTTC werd deelgenomen door Geel Zwart uit Wormer, Laan en SSS beiden uit Wormerveer, GVO uit Krommenie, Honig uit Koog en Steeds Voorwaarts uit Assendelft.
ZTTC is de enige van deze verenigingen die nog in 1989 bestond. Deze Zaanse vereniging nam in de oorlogsjaren deel aan de officiële competitie van de afdeling Amsterdam van de Nederlandse Tafeltennis Bond NTTB. Deze competitie bleef doorgaan tot het seizoen 1944-1945.
→ Lees verder...plugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigTafeltennis
Sport, in de Zaanstreek gespeeld sinds de jaren dertig. De oorsprong van tafeltennis, dikwijls pingpong genoemd, ligt vermoedelijk in Brits-Indië. Via Engeland kwam de sport naar Nederland.
In 1935 waren in Krommenie, Assendelft en Wormerveer enkele jeugdverenigingen, die regelmatig tafeltenniswedstrijden met en tegen elkaar speelden. De oudste nog bestaande vereniging is
Tennis
Sport. in de Zaanstreek door circa 7500 personen (verenigd in twintig clubs met in totaal 89 banen) beoefend. Tennis (eigenlijk 'lawntennis'), een sport met bal en racket, ontstond in de 19e eeuw in Engeland. Er hebben eeuwenoude slagbalspelen model voor gestaan. Het spel werd in de jaren tachtig van de 19e eeuw in Nederland geïntroduceerd.
Het wedstrijdreglement verschilde toen nog veel van het huidige en luidde als volgt. Serving: elk der medespelers slaat vijf ballen achtereenvolgens uit. Na elke vijf uitgeslagen ballen wordt overgelopen. Elke slag door één der partijen gewonnen telt voor een punt. De ploeg, die het eerst veertig punten heeft behaald, wordt gerekend de overwinnende partij te zijn. Hebben de beide partijen 39 punten verkregen, dan worden nog twee gehele 'overs' gespeeld opdat de kansen gelijk staan.'
Vanaf 1909 wordt het spel volgens de huidige telling gespeeld - met games en sets - door regelgeving van de in 1899 opgerichte Nederlandse tennisbond. In de Zaanstreek begon het tennissen in clubverband met de oprichting van de Zaandamse Lawn Tennis Club (ZLTC) op 2 juni 1889. De oprichters waren voornamelijk te vinden onder de leerlingen van de Hogere Burger School te Zaandam, onder meer E. van de Stadt, C. Endt, A.M. Pelt en N.J.A. Francken.
→ Lees verder...plugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigTennis
Sport. in de Zaanstreek door circa 7500 personen (verenigd in twintig clubs met in totaal 89 banen) beoefend. Tennis (eigenlijk 'lawntennis'), een sport met bal en racket, ontstond in de 19e eeuw in Engeland. Er hebben eeuwenoude slagbalspelen model voor gestaan. Het spel werd in de jaren tachtig van de 19e eeuw in Nederland geïntroduceerd.
Triathlon
Duursport, in de Zaanstreek sinds het einde van 1986 in georganiseerd verband beoefend. De triathlon wordt beschouwd als een van de zwaarste sporten. Achtereenvolgens moet 3,8 kilometer worden gezwommen, 180 kilometer gefietst en 42 kilometer en 195 meter worden gelopen.
In de Zaanstreek zijn alleen kwart-triathlons en mini-triathlons georganiseerd. Eind 1986 kwam een groep van twaalf Oostzaners, onder leiding van twee sportleraren, bijeen om gezamenlijk duursporten te beoefenen. Naast de triathlon-sporten waren dat ook kanoën, schaatsen en langlaufen.
In maart 1987 werd de Meerkamp Ploeg Oostzaan (MPO) opgericht. De groep breidde zich uit tot circa 30 leden. In 1989, toen de triathlontakken steeds belangrijker waren geworden, werd de naam gewijzigd in Triathlonclub Zaanstreek (TCZ).
Binnen de MPO bedreef onder meer Oostknollendammer Pim van den Bos de triathlon. Hij klom op naar de nationale top en werd in 1988 opgenomen in het nationale team (een vijftal). In 1989 werd Van den Bos semi-professional. Jisper Ber Heijn was een van 's lands beste veteranen.
Vechtsporten
Verzamelnaam voor een groot aantal sporten, waarvan het merendeel afkomstig is uit het Verre Oosten. Westers zijn de vechtsporten Boksenplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigBoksen
Sport, in de Zaanstreek voor de Tweede Wereldoorlog beoefend in het Café-Restaurant Thalia aan de Prins Hendrikkade in Zaandam, na de oorlog enige tijd in verenigingsverband.
Ofschoon boksen reeds bekend is uit de Griekse oudheid, ontstond het moderne boksen in de 18e eeuw in Engeland. Het eerste Nederlandse kampioenschap werd pas in 1900 in Amsterdam gehouden. Boksen wordt beoefend door twee tegenstanders in een verheven ring. De bedoeling van een boksgevecht is de tegenstander buite… en Worstelenplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigWorstelen
Zie: Krachtsport en de krijgskunsten Handboogschietenplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigHandboogschieten
Tak van sport, ook in de Zaanstreek in verenigingsverband beoefend. Bij het handboogschieten wordt een pijl van een afstand van 25 tot 90 meter in een staand blazoen geschoten. De sport is zeer oud, in de late middeleeuwen beoefenden ridders het boogschieten als spel. In de Zaanstreek werd de sport voor het eerst beoefend in de jaren zeventig van de 20e eeuw. schermen (zie: Achillesplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigAchilles
In 1873 te Zaandam opgerichte gymnastiekvereniging, aanvankelijk ook als schermvereniging bekend onder de naam Gymnastiek- en Schermvereniging Achilles Zaandam, voorheen Gymnastiek- en Exercitievereniging Achilles. Enkele jongelui, Jan Cornelis Keg, Cornelis Pieter Korff, Cornelis Mats Jr. en Arend Latenstein sloten zich aaneen om na het verlaten der school de gymnastiek nog te kunnen blijven beoefenen. Dit gaf aanleiding tot de oprichting.) en Schietsportplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigSchietsport
Krijgskunst aan het eind van de 19e eeuw in de Zaanstreek beoefend. sinds de jaren zestig van de 20e eeuw als sport aanwezig.
In de schietsport, georganiseerd binnen de Koninklijke Nederlandse Schutters Associatie, worden de volgende disciplines onderscheiden: groot en klein kaliber, luchtdruk en historische wapens voor geweer en pistool en kleiduivenschieten. In de Zaanstreek wordt merendeels met klein kaliber geschoten. Een accommodatie voor kleiduivenschieten is niet aanwezig..
Dit artikel beperkt zich tot de Oosterse vechtsporten, die vanaf de jaren vijftig in de Zaanstreek zijn beoefend. In totaal worden in Nederland zo'n vijftig, dikwijls sterk op elkaar gelijkende, vechtsporten beoefend. In de Zaanstreek zijn dat er vijftien. Onder invloed van de internationale successen van de Utrechter Anton Geesink (de eerste niet-Japanse wereldkampioen judo in 1961 en winnaar van Olympisch goud in 1964) groeide vanaf de jaren zestig de belangstelling voor judo snel.
Tegenwoordig is judo een algemeen geaccepteerde sport. In tegenstelling tot een aantal andere Oosterse vechtsporten. Door onbekendheid met de regels, de kleine, niet-officiële en elkaar dikwijls beconcurrerende bonden, en doordat zij soms met de 'onderwereld' worden geassocieerd, heeft een aantal Oosterse vechtsporten een slechte naam. Desondanks is Nederland in een aantal vechtsporten het meest vooraanstaande land buiten het gebied waar de vechtsport vandaan komt.
→ Lees verder...plugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigVechtsporten
Verzamelnaam voor een groot aantal sporten, waarvan het merendeel afkomstig is uit het Verre Oosten. Westers zijn de vechtsporten Boksen en Worstelen en de krijgskunsten Handboogschieten schermen (zie: Achilles) en Schietsport.
Dit artikel beperkt zich tot de Oosterse vechtsporten, die vanaf de jaren vijftig in de Zaanstreek zijn beoefend. In totaal worden in Nederland zo'n vijftig, dikwijls sterk op elkaar gelijkende, vechtsporten beoefend. In de Zaanstreek zijn dat er vijftien. …
Voetbal in de Zaanstreek
→ Lees verder...plugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigVoetbal in de Zaanstreek
1 Ontwikkeling tot 1915
De eerste voetbalclub in de Zaanstreek ontstond in september 1896 onder de naam Hellas in Zaandam. Vlak daarna volgde UNI, ook een Zaandamse club in datzelfde jaar voetblaverenigin “Wormerveer” in het noordelijk deel van de Zaanstreek. In 1900 gingen de drie clubs op in één vereniging en zo ontstond de Zaandamse Voetbal Vereniging: ZVV.
Volleybal
Sport, waarbij twee door een net gescheiden teams van zes spelers proberen de bal op de vloer van elkaars speelhelft te krijgen.
De sport werd in 1895 bedacht door William G. Morgan, leider van de Young Men Christian Association in Massachusetts. In 1925 bracht pater S. Buis na een bezoek aan Illinois volleybal naar Nederland, maar de beoefening van de sport bleef beperkt tot enkele missiehuizen en seminaries. Grote bekendheid kreeg volleybal in 1945 na demonstraties van in ons land gelegerde Amerikanen, Canadezen en Polen.
n 1947 werd de Nederlandse Volleybal Bond (NeVoBo) opgericht. Kort na de Tweede Wereldoorlog had ook de introductie van volleybal in de Zaanstreek plaats. Spring en Sla (SES) was de eerste echte vereniging in deze regio (1947). De eerste jaren werd er verder voornamelijk gespeeld door teams, die deel uitmaakten van gymnastiekclubs of voortkwamen uit bedrijven.
In 1948 zag de afdeling Noord-Holland boven het IJ het licht, waarna in 1950 de eerste en tweede Zaanse klasse ontstonden. In de beginperiode was er een zomer- en een wintercompetitie, waarbij op schoolpleinen en in krappe gymnastieklokalen werd gespeeld. Toonaangevende verenigingen in deze periode waren Czaar Peter, Kracht en Vlugheid, Molenwiek, SES, Sportief en VC Wormer.
→ Lees verder...plugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigVolleybal
Sport, waarbij twee door een net gescheiden teams van zes spelers proberen de bal op de vloer van elkaars speelhelft te krijgen.
De sport werd in 1895 bedacht door William G. Morgan, leider van de Young Men Christian Association in Massachusetts. In 1925 bracht pater S. Buis na een bezoek aan Illinois volleybal naar Nederland, maar de beoefening van de sport bleef beperkt tot enkele missiehuizen en seminaries. Grote bekendheid kreeg volleybal in 1945 na demonstraties van in ons land …
Wandelsport
Tak van sport, in de Zaanstreek in drie clubs beoefend. Wandelsportvereniging De Laatste Loodjes is een van de vijf Nederlandse verenigingen, die de Avondvierdaagse organiseert sinds de introductie van dit evenement.
Wandelen als sport werd in het begin van de 20e eeuw in Nederland geïntroduceerd. Als (ontspannings-)bezigheid was het wandelen vanzelfsprekend al veel langer bekend. Zaankanters wandelden op een mooie vrije dag bijvoorbeeld de grote of de kleine Ban (banne)plugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigBan (banne)
Rechtsgebied, streek die stond onder de rechtspraak van éénzelfde rechter, thans verouderd. De Zaanstreek bestond vroeger uit de banne van Assendelft, van Westzaan en Krommenie, van Wormer, Jisp en Neck, en van Oostzaan. Zie: Bestuur en rechtspraak.
Bekend was de uitdrukking 'de ban omlopen' (of: omrijden,), dit was een wandeling (of rijtoer) de ban rond. Men onderscheidde om. Als sport was het wandelen aanvankelijk louter een mannenbezigheid, vooral voor militairen.
De verenigingen werden pas later voor dames toegankelijk. In 1935 werd bij de oprichting van De Laatste Loodjes besloten vrouwen niet toe te laten, daar dit 'niets anders dan ellende zou meebrengen'. Vanaf 1942 konden ook vrouwen lid van de vereniging worden. Een belangrijke activiteit van De Laatste Loodjes is de organisatie van de Avondvierdaagse, die de vereniging, sinds de introductie daarvan in 1945,jaarlijks organiseert. Daarnaast is de vereniging organisator van verscheidene andere tochten. zoals de propaganda-wandeltocht.
→ Lees verder...plugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigWandelsport
Tak van sport, in de Zaanstreek in drie clubs beoefend. Wandelsportvereniging De Laatste Loodjes is een van de vijf Nederlandse verenigingen, die de Avondvierdaagse organiseert sinds de introductie van dit evenement.
Wandelen als sport werd in het begin van de 20e eeuw in Nederland geïntroduceerd. Als (ontspannings-)bezigheid was het wandelen vanzelfsprekend al veel langer bekend. Zaankanters wandelden op een mooie vrije dag bijvoorbeeld de grote of de kleine
Waterpolo
Balspel in het water. In de Zaanstreek relatief veel beoefende sport, zes verenigingen met in totaal circa 400 mannelijke en 300 vrouwelijke beoefenaren. Waterpol, gespeeld door twee teams van zeven spelers, met elk maximaal zes wisselspelers, ontstond in Engeland, waar in 1876 de eerste wedstrijd plaats vond.
Het spel werd omstreeks 1880 in Nederland bekend. In 1888 richtten de oudste vier verenigingen de Nederlandse Zwembond (NZB, later Koninklijk geworden) op, waarbij in 1991 526 verenigingen met in totaal circa 165.000 leden zijn aangesloten. De eerste competitie in Nederland werd gespeeld in 1901.
In de Zaanstreek kwam waterpolo betrekkelijk laat tot ontwikkeling. De oudste Zaanse vereniging. ZZC Neptunusplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigNeptunus, zwemvereniging
Lemma aanmaken Zie: Zwemsport. in Zaandam, werd in 1893 opgericht, daarna zou het negentien jaar duren voor de tweede vereniging, Nereus in Zaandijk (1912), ontstond. Daarna werden andere zwemverenigingen met waterpolo-afdelingen opgericht. De Ham te Krommenie (1924), Kroosduikers in Westzaan (1933), Het Zwet in Wormer (1934), Zaanlandse Watervrienden in Zaandam ( 1954) en de Assendelftse Zwemvereniging Dolfijn (1954). Neptunus, dat sinds 1911 een aparte damesafdeling had onder de naam De Waterlelie, fuseerde in 1987 met Kroosduikers, waardoor een nieuwe vereniging is gevormd onder de naam Alliance.
→ Lees verder...plugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigWaterpolo
Balspel in het water. In de Zaanstreek relatief veel beoefende sport, zes verenigingen met in totaal circa 400 mannelijke en 300 vrouwelijke beoefenaren. Waterpol, gespeeld door twee teams van zeven spelers, met elk maximaal zes wisselspelers, ontstond in Engeland, waar in 1876 de eerste wedstrijd plaats vond.
Zaandam Giants
American football-vereniging in Zaandam, de enige club in de Zaanstreek in deze tak van sport. American football verkreeg dankzij televisie-uitzendingen enige populariteit in Nederland en groeide uit tot een competitie-sport met drie divisies. Zaandam Giants werd begin 1987 opgericht en speelde aanvankelijk in het Zaandamse In 't Veldparkplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigIn 't Veldpark
Al in 1928, zo blijkt uit de gemeentelijke archieven, is de behoefte uitgesproken aan een groot groen- en wandelgebied in Zaandam. Pas in 1946 werd vastgelegd dat dit gebied moest komen op de locatie waar nu het Burgemeester J.J. in ’t Veldpark ligt. In het bestemmingsplan werd toen een terrein gereserveerd waar een park, sportterrein en woningbouw moesten komen.. Al spoedig werd verhuisd naar het voormalige veld van honk- en softbalclub Odiz Frogs en in 1988 naar het terrein van de toenmalige voetbalvereniging ZFCplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigZFC
De Zaanlandsche Football Club ZFC is voortgekomen uit de verenigingen Tonido en Sport, op 4 april 1904, tijdens een openluchtvergadering aan de Haven. Tot de oprichters behoorden K. Everhard, K. en Jb. Zeulevoet, C. van der Meij en C. van Heuven.. Zij deelden de kantine en het veld met voetbalvereniging ZTS. In het tweede jaar van zijn bestaan dwong Zaandam Giants promotie naar de eerste divisie af. De vereniging telde in 1990 ongeveer 50 leden.
In 1993 wisten de Giants de finale te bereiken door te winnen van Rotterdam Trojans. De Giants moesten het in de finale opnemen tegen het sterke Tilburg Steelers en werd gespeeld op het veld van de Zoetermeer Black Angels. De finale verliep stroef; de Giants kwamen voor half time achter te staan. Dankzij een flinke peptalk door coach Karel Struijs kwamen de Giants het derde kwart op gang. Met een eindstand van 20-26 sleepten de Giants de overwinning in de wacht als ongeslagen Nederlands Kampioen 1993.
De Giants promoveerden daarmee naar de eredivisie, goed nieuws, maar minder mooi was dat de Giants halverwege het seizoen in zwaar weer verkeerde; veel leden lieten het afweten en stopten met de sport. Zij die de motivatie nog wél opbrachten en zin hadden om te spelen moesten vaak twee wedstrijden spelen wat een zware wissel op de conditie trok. Uiteindelijk besloten De Giants met spelen te stoppen tijdens de playoffs.
Bron en meer over het roemruchte verleden van De Giants: Marco Lijesen
Zeil- en roeisport
In het waterrijke gebied de Zaanstreek behoren zeilen en roeien al eeuwenlang tot het dagelijks leven. De windkracht werd vanouds benut op schepen voor de aan- en afvoer van goederen. Kleinere zeilboten, bijvoorbeeld van het type boeier, werden in het verkeer over water gebruikt als vervoermiddel van personen naar de afgelegen weilanden en voor het halen en brengen van het personeel van de honderden molens in het veld. Roeiboten werden ook voor dit laatste gebruikt, als ook voor persoonlijk gebruik en voor de binnenvisserij. De wegenstructuur over land stelde weinig voor.
Natuurlijk leidde het intensieve waterverkeer tot het meten van elkaars vaardigheden met boten. Er werd vaak om het hardst gevaren, nu en dan in georganiseerd verband als een soort volksvermaak, waarbij simpele regels golden. Le Francq van Berkhey schreef in de 18e eeuw hierover: 'De een zal den ander door geenerlei listen belemmeren; met by voorbeeld of vuil, looslyk aan iemands Roer te binden, of wat van dien aard meer zy: hoedanige praktyken nog al eens plaats hebben'.
Veel publiek trokken het Ringzeilen en het Tjotterzeilen, vermoedelijk omdat daarbij veel geoorloofd was. Deze evenementen, gecombineerd met snelroeiwedstrijden in werkboten en Zaanse jollen, gingen lange tijd gepaard met drinkpartijen en weddenschappen. Ze werden, als de kas dat toeliet, besloten met een groot vuurwerk. Aan de Zaan, evenals in Friesland. ontstonden zo de zeil- en roeifeesten als het ware vanzelf. Elders in Nederland werden ze uit deze gebieden geïmporteerd.
→ Lees verder...plugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigZeil- en roeisport
In het waterrijke gebied de Zaanstreek behoren zeilen en roeien al eeuwenlang tot het dagelijks leven. De windkracht werd vanouds benut op schepen voor de aan- en afvoer van goederen. Kleinere zeilboten, bijvoorbeeld van het type boeier, werden in het verkeer over water gebruikt als vervoermiddel van personen naar de afgelegen weilanden en voor het halen en brengen van het personeel van de honderden molens in het veld. Roeiboten werden ook voor dit laatste gebruikt, als ook v…
ZKV Korfbalvereniging
Op 10 november 1918 werd de Zaandamse Korfbal Vereniging ZKV als eerste Zaandamse vereniging opgericht. De Zaandammers waren vele jaren de grootste leveranciers voor bonds- en commissiebesturen. De eerste wedstrijden werden gespeeld op het Blauwe Zand ten westen van de Hoornselijn, vijf jaar later op een weiland ofwel 'het prutje' ter hoogte van het Grote Glop, gevolgd door een terrein in het Westzijderveld en in 1957 het sportcomplex Oostzijderveld met de Ekster als thuishonk. De thuiswedstrijden worden vanaf 1974 op de gravelvelden van het gemeentelijk sportpark Hoornseveld verspeeld. Voor meer informatie over ZKV's historie klikt u hier
Zweefvliegen
Tak van sport, nooit vanuit de Zaanstreek bedreven. Wel is er al sinds 1936 een zweefvliegvereniging (EZZC) in de Zaanstreek. Krommenieër Piet Booij kan gezien worden als een van de initiatiefnemers van het zweefvliegen ten noorden van het Noordzeekanaal.
Na zijn diensttijd wilde hij blijven vliegen en daartoe richtte hij met enkele anderen in 1936 een afdeling Zaanstreek van de Nederlandsche Vereeniging ter Beoefening van de Kleine Luchtvaart (NVBKL) op. Men wilde dus eigenlijk gaan motorvliegen, maar na een maand stapte men uit de NVBKL en wijzigde men de naam in Eerste Zaansche Zweefvlieg Club (EZZC).
In 1938 kwam een door leden zelf gemaakt toestel (een EGS) gereed en werden vanuit Tuindorp-Oostzaan vluchten gemaakt. Het toestel en de A-Ford (voor de starts) overleefden de Tweede Wereldoorlog, waardoor vanaf 1946 weer gevlogen kon worden. Tuindorp-Oostzaan was echter niet meer beschikbaar als startplaats en een periode kon alleen gevlogen worden vanaf bestaande vliegvelden, zoals Teuge en Soesterberg.
In 1952 kreeg de vereniging de beschikking over een vliegveld in Brabant. Later verhuisde men naar Castricum, vanwaar men nog steeds opstijgt. De enige zweefvliegvereniging ten noorden van het Noordzeekanaal had in 1991 tachtig leden.
Zwemsport
Zwemmen in georganiseerd verband, in de Zaanstreek vanaf het eind van de vorige eeuw beoefend. Het beoefenen van de zwemsport in Nederland begon in Amsterdam, waar in 1870 de eerste vereniging werd opgericht.
In de Zaanstreek waren het de heren P. Latensteijn, J. Remme en J. Ebmeijer sr., die op 7 juli 1893 Neptunus oprichtten. De eerste verenigingsactiviteiten hadden plaats in de Zaan en in het zwembad op het eiland in de Voorzaan. Het water was dikwijls zo koud dat voor de zwemmers twee badkuipen met warm water werden geplaatst om na het zwemmen enigszins bij te komen.
In 1912 werd in Zaandijk Nereus opgericht en daarna volgden De Ham in Krommenie (1924), Kroosduikers in Westzaan (1933) en Het Zwet in Wormer (1934). Verenigingen van recentere datum zijn AZVD in Assendelft en de Zaanlandse Watervrienden in Zaandam, beide uit 1954. Neptunus, aanvankelijk een herenclub, kreeg in 1927 een damesafdeling onder de naam Waterlelie en zou in 1987 met de Kroosduikers samengaan onder de naam Alliance.
Voorlopers van Nereus en Kroosduikers waren Thetis en Triton, die een kort bestaan kenden. De geschiedenis van de meeste Zaanse verenigingen is nauw verbonden met het wel en wee van de Zaanse zwembaden. Naast het bad in de Voorzaan waar Neptunusplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigNeptunus, zwemvereniging
Lemma aanmaken Zie: Zwemsport. begon, speelden de open baden De Ham in Krommenie, het Zaandijkerbad in de Zaan, het Westzanerbad, de Dolphijn in Assendelft, genoemd naar een in 1834 gesloopte molen, en Het Zwet in Wormer een belangrijke rol. De baden in de Zaan sloten hun poorten in de loop van de zestiger jaren omdat het Zaanwater te vuil was geworden.
→ Lees verder...plugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigZwemsport
Zwemmen in georganiseerd verband, in de Zaanstreek vanaf het eind van de vorige eeuw beoefend. Het beoefenen van de zwemsport in Nederland begon in Amsterdam, waar in 1870 de eerste vereniging werd opgericht.
In de Zaanstreek waren het de heren P. Latensteijn, J. Remme en J. Ebmeijer sr., die op 7 juli 1893 Neptunus oprichtten. De eerste verenigingsactiviteiten hadden plaats in de Zaan en in het zwembad op het eiland in de Voorzaan. Het water was dikwijls zo koud dat voor de zwemmers…