zaanse_landbouwtentoonstelling_1896

Het begin

In 1896 organiseerde de afdeling Zaanlandse gemeenten van de Hollandse Maatschappij van Landbouw een tentoonstelling over de Zaanse landbouw en nijverheid. De voorbereiding voor de tentoonstelling begon in maart 1895. Er ging een circulaire naar belanghebbenden als landbouwers, veehouders en Zaanse fabrikanten met het verzoek om aan te geven wat men zou willen inzenden naar de tentoonstelling.

De organisatie

Er werd een tentoonstellingscommissie opgericht. Tot leden werden benoemd: J. Hartog Cz, A.H. Oostmeijer en H. Zwaardemaker uit Zaandam; E.G. Duyvis Tz. uit Koog aan de Zaan; J.J. Dekker uit Zaandijk; J.C. Laan uit Wormerveer; W. Kaars Sijpesteijn uit Krommenie; K.Cz. de Boer uit Assendelft; en Chr. Grootes Mz. uit Westzaan.

Waarom de tentoonstelling ?

De commissieleden schreven in hun circulaire dat de tentoonstelling een wens was van de leden van de afdeling Zaanlandse gemeenten. In oktober 1895 ging een tweede circulaire de deur uit. Deze was gericht aan de fabrikanten en verzocht hen om aan te geven, hoeveel ruimte zij nodig hadden voor hun produkten en wat voor soort etalage zij wilden gebruiken. De circulaire kondigde aan dat in november het programma voor de afdelingen tuinbouw, zuivel en vee zou verschijnen.

Zaanse notabelen

Inmiddels was het tentoonstellingscomité uitgegroeid tot vijfentwintig leden waaronder P. Latenstein uit Zaandam. Andere bekende Zaanse notabelen waren Chr. Grootes Mz.,J.C. Laan, H. Zwaardemaker Jz.,J.C. de Lange, J.J. Duyvis, A.J. van Wessem* Er was een waarborgkapitaal geplaatst van fl.20.000,- en tot tevredenheid van de leden van het comité steunden de burgers van alle Zaanlandse gemeenten het initiatief. *

Eerdere landbouwtentoonstelling

In de circulaire van maart 1895 wordt verwezen naar een eerdere tentoonstelling over de Zaanse landbouw. Deze had plaatsgevonden van 28 september tot en met 2 oktober 1859. Aan bod kwamen akkerbouw, houtteelt, riet en biezen, bloemkwekerij, zuivelbereiding, werktuigen en gereedschappen en veeteelt. *

Economische veranderingen in de Zaanstreek

Dat men in 1896 koos voor de combinatie landbouw en nijverheid was waarschijnlijk een gevolg van de grote economische veranderingen die vanaf ongeveer 1860 hadden plaatsgevonden in de Zaanstreek. Ook kan een rol gespeeld hebben dat er al plannen lagen voor een tentoonstelling van nijverheid en kunstnijverheid. Jan Jacob Dekker, koopman en wethouder te Zaandijk en lid van de tentoonstellingscommissie in 1895-1896, had deze plannen gemaakt voor de viering van het vierhonderdjarig bestaan van Zaandijk in 1894. Wat de reden is dat deze tentoonstelling er niet kwam, is niet duidelijk. Misschien wilden de Zaanse industriëlen niet, Dekker zelf had zijn twijfels over de bereidheid van Zaandam en Wormerveer om mee te werken. *

De tentoonstelling zelf

De tentoonstelling van Zaanse landbouw en nijverheid vond plaats van woensdag 8 juli tot en met zondag 9 augustus 1896. Op de toen kale vlakte van de Burcht in Zaandam stond een groot houten hoofdgebouw met 80 meter lange en 20 meter brede zijarmen. Er kwamen zo’n 1500 à 2000 bezoekers per dag, onder wie ook de ministers Van Houten en Van der Meyden. Om de tentoonstelling heen was een uitgebreid programma georganiseerd met muziek, een uitvoering door de Zaanse gymnastiekverenigingen, een internationale zeilwedstrijd, een wielerwedstrijd, een concours hippique en meerdere harddraverijen, een grote loterij met verloting van tentoongestelde dieren en voorwerpen en meermalen een openlucht bal (‘bal champêtre’). De landbouwtentoonstelling vond plaats van 4 tot en met 6 augustus op onder andere de Gedempte Gracht. Op de eerste dag werden paarden tentoongesteld, op de tweede en derde dag rundvee, schapen en varkens. De bloemkwekers, pluimveehouders en zuivelproducenten waren alle dagen aanwezig. Met het tentoongestelde vee en de zuivel waren prijzen te winnen. *

Einde van de tentoonstellingscommissie

Op 8 december 1897 verleende een commissie, bestaande uit C. Schoute, E.G. Duyvis Tz. en J.C. van Wessem, décharge aan de penningmeester van de tentoonstellingscommissie, Jan Jacob Duyvis. Het totaal bedrag in ontvangst en uitgaven was uitgekomen op fl. 38151, 77 en een halve cent. *

Meer weten ?

Het archief van de tentoonstellingscommissie ligt op het Gemeentearchief Zaanstad. Het betreft PA-0004, Commissie voor de tentoonstelling van landbouw en nijverheid, de periode beslaat 1895 tot 1897. De toegang op PA-0004 bevat ook bronvermeldingen.

Externe link

https://archief.zaanstad.nl/

  • /home/zaanwiki/domains/zaanwiki.nl/private_html/encyclopedie/data/pages/zaanse_landbouwtentoonstelling_1896.txt
  • Laatst gewijzigd: 2020/09/13 15:47
  • door jan