Toonkunst, voortbrengselen der toonkunst. Muziek is de kunstvorm die berust op het ordenen van klanken. Er bestaan verschillende muziekvormen naast elkaar.

Over het muziekleven in het verleden van de Zaanstreek is niet erg veel bekend. Ongetwijfeld zal hier en daar, voornamelijk in de huizen van de gegoede burgerij, met meer of minder succes gemusiceerd zijn. Favoriete instrumenten waren de piano en de viool, instrumenten die voor de armere burgers te duur waren. Zij bespeelden het mondorgel, de accordeon, het schippersklavier, of, in christelijke kringen, het harmonium.

Van een openbaar muziekleven was tot in de tweede helft van de 19e eeuw nauwelijks sprake. Werd er in het openbaar muziek gemaakt dan gebeurde dat meestal door de muziekkorpsen van de stedelijke Schutterijen. In het midden van de 19e eeuw kwam daarin verandering. De amateuristische muziekbeoefening kon zich verheugen in een sterk groeiende populariteit. Voor de harmonie- en fanfare-orkesten was dat te danken aan de verbetering en vereenvoudigde bespeling van koperen blaasinstrumenten door ventielen, aan de uitvinding van nieuwe, geschikte instrumenten zoals de saxofoons, aan maatschappelijke ontwikkelingen waarbij de muziekbeoefening door arbeiders in verenigingsverband werd aangemoedigd en vaak door bedrijven werd gesteund, en tenslotte aan de behoefte aan muzikale opluistering van allerlei openbare gebeurtenissen.

De muziekbeoefening is een onmisbare factor in het leven van de mens. Sinds mensenheugenis heeft men muziek gemaakt. Thuis, bij het werk, in verenigingsverband, in de kerken en aan de hoven. De Nederlandse componist Willem Pijper (1894-1917) heeft het muziekleven eens vergeleken met een ijsberg. Slechts een tiende deel steekt boven water uit, de rest bevindt zich onder de waterspiegel. Dit overgrote deel, waardoor het zichtbare stuk tevens wordt gedragen, vergeleek hij met de muziekbeoefening die niet tot de openbaarheid doordringt.

Het musiceren binnenshuis door de liefhebbers, de amateurs. Hoewel het woord 'amateurs' soms denigrerend wordt verstaan, kan het niveau van de amateuristische muziekbeoefening zeer hoog zijn. Zo zijn er amateurs die zelfs over een vakdiploma beschikken. Voor het amateurschap is bepalend, dat de muziek niet als broodwinning wordt gebruikt. Ook in de Zaanstreek werd in de huisgezinnen muziek gemaakt, al is daarover niet veel bekend.

De amateurs ontvingen hun opleiding van gevorderde amateurs of van professionele musici. De belangrijkste instrumenten waarop werd lesgegeven waren de viool, de piano en het harmonium, instrumenten die zich vooral leenden voor individuele muziekbeoefening. Soms zochten enthousiaste amateurs elkaar op en vormden zo kamermuziekgezelschappen, die echter zelden een officiële status kregen. Het met elkaar musiceren was het hoogste doel.

In de Zaanwiki worden

• Jazzmuziekplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigJazz
  
  Muziekvorm, in het begin van de 20e eeuw in de Verenigde Staten ontstaan, oorspronkelijk geïnspireerd door en gebaseerd op de muziek van Noord-Amerikaanse negers. Door verschillende invloeden evolueerde de jazz tot in allerlei stijlen uitgevoerde eigentijdse muziek, meestal gekenmerkt door een sterke nadruk op het metrische element, benevens door zowel solistische als ensemble-improvisatie. De jazz wordt in deze veelvormigheid beoefend door een groot aantal, doorgaans kleine orkesten van v…,
• Popmuziekplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigPopmuziek
  
  Populaire muziek; strikt genomen valt onder de noemer pop alle muziek die in enige mate populair is of is geweest, maar meer in het algemeen wordt met popmuziek rock-'n-roll aangeduid en elke muziekvorm die daar stilistisch op voortbouwt. Daarmee wordt een onderscheid geschapen tussen pop en,
• Koormuziekplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigKoormuziek
  
  De bloei van de amateurkoorzang begon rond 1830 onder invloed van de Duitse Liedertafelbeweging. Gezelligheidsverenigingen van burgers verbonden door dezelfde politieke, ideologische of religieuze ideeën. Vele koren organiseerden zich in bonden met eenzelfde doelstelling. Zo werd in 1878 de Nederlandse St. Gregoriusvereniging opgericht, gespecialiseerd in katholieke kerkmuziek. De oudste bond was echter de,
• Muziekkorpsenplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigMuziekkorpsen
  
  In dit hoofdstuk worden de harmonie-orkesten, de fanfarekorpsen, de brassbands, de tamboerkorpsen en drumfanfares besproken. Een harmonie-orkest beschikt over houten en koperen blaasinstrumenten plus slagwerk, een fanfare-orkest over koperen blaasinstrumenten, saxofoons en slagwerk. De brassband heeft uitsluitend koperen blaasinstrumenten, gebaseerd op een standaardbezetting van beperkte omvang. De tamboerkorpsen (drumbands) bestaan uit trommen van verschillende typen en koperen…
• Professionele muziekbeoefeningplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigProfessionele muziekbeoefening
  
  Door particulieren, kunstkringen, de departementen van de Maatschappij tot Nut van 't Algemeen, de Stichting Moderne Muziek, Jeugd en Muziek en de Zaandamse Gemeenschap werden in de Zaanstreek vele concerten georganiseerd. Bewondering verdient de Zaanse Kunstkring, die direct na de Tweede Wereldoorlog concerten van zeer hoge kwaliteit in vooral de
• Muziekonderwijsplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigMuziekonderwijs
  
  Onder muziekonderwijs wordt verstaan alle onderwijs in de kennis en de vertolking van muziek. Muziekonderwijs in allerlei vormen treft men aan bij het privé-muziekonderricht, op muziekscholen voor amateurs, op conservatoria als beroepsopleiding en bij musicologische opleidingen aan universiteiten. Vanaf de vroegste tijden bestond er al privémuziekonderricht. Deze opleiding vond meestal plaats bij kerkkapellen en -koren. De zangknapen genoten er theoretisch en praktisch zangonder…
• Privé-muziekonderwijsplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigPrivé-muziekonderwijs
  
  Over privé-muziekonderwijs in het verleden in de Zaanstreek is in de archieven nauwelijks iets te vinden. Dit is begrijpelijk omdat alles zich in de privé-sfeer afspeelde. Aangenomen mag worden dat instrumentaal onderwijs aan amateurs (uit de gegoede stand) gegeven werd door gevorderde amateurs, door onderwijzers met een akte muziek en door enkele professionele musici die in de streek woonden. Bekend is dat door het muziekgezelschap Tot Nut en Vermaak in november 1855 aan …
• Muziekscholenplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigMuziekscholen
  
  Als voorlopers van de Volksmuziekschool, die in 1947 werd opgericht, kunnen de Volkszangscholen beschouwd worden. Uit het eind van de vorige eeuw is vooral bekend de volkszangschool van meester Albert Bakker. De roem van deze onderwijzer leefde voort tot ver in deze eeuw, zozeer zelfs dat de school aan de Stadswerf tot aan het moment van verbranden in de bezettingstijd nog altijd Bakkerschool werd genoemd:
• Volksmuziekschoolplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigVolksmuziekschool
  
  In 1947 sprak de sectie muziek van de toenmalige Zaandamse Gemeenschap haar bezorgdheid uit over het teruglopende ledental bij de muziek- en zangverenigingen en over het gebrek aan theoretische kennis, onder andere noten lezen, bij de leden en aspirantleden van de verenigingen. Een commissie bestaande uit de wethouder van onderwijs
• Opera en Operetteplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigOpera en operette
  
  Opera
  
  De opera heeft sinds zijn ontstaan, aan het eind van de 16e eeuw, een stormachtige ontwikkeling doorgemaakt en is in de loop der tijd uitgegroeid tot de belangrijkste uiting op het toch zo omvangrijke terrein van de muziek. Al heeft Nederland op dit gebied, vergeleken met bijvoorbeeld Italië, Frankrijk en Duitsland geen uitgesproken briljante rol gespeeld, toch heeft de opera vanaf de 17e eeuw tot aan de Tweede Wereldoorlog ook in ons land een uitermate actief bestaan g…

in aparte artikelen behandeld.