Volksmuziekschool

In 1947 sprak de sectie muziek van de toenmalige Zaandamse Gemeenschap haar bezorgdheid uit over het teruglopende ledental bij de muziek- en zangverenigingen en over het gebrek aan theoretische kennis, onder andere noten lezen, bij de leden en aspirantleden van de verenigingen. Een commissie bestaande uit de wethouder van onderwijs Rinus Hilleplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigHille, Rinus

(Koog aan de Zaan, 16 januari 1913 - Wormerveer, 29 november 1976)

Marinus Jacobus (Rinus) Hille, wethouder en loco-burgemeester (PvdA) van Zaandam, laatste burgemeester van Wormerveer, lid van Provinciale Staten en lid van de gemeenteraad van Zaanstad. Rinus Hille was één van de bijzondere voorbeelden van emancipatie door de arbeidersbeweging. Hij kwam uit een arbeidersgezin, doorliep alleen de lagere school en ging werken als tuinman. Door zelfstudie wist hij zich te ontwikkelen…, dirigent Hein Gräfingplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigGräfing, Hein

Hein Gräfing, gehuwd met Dora Gräfing-Koel, was met Rinus Hille, J. Mulder en pianist Jan Kruijt één van de oprichters van de Volksmuziekschool in Zaandam. Op 29 maart 1944 werd het Zaans Kamerkoor opgericht, ontstaan onder leiding van Hein Grafing uit het vocaal kwartet Bel Canto, dat al sinds de jaren dertig in de 20e eeuw zong. Hij dirigeerde het kamerkoor tot 1966 toen hij werd opgevolgd door zijn zoon Johan Gräfing. In 1987 nam Johan Akerboom de directie van het koor over.…, J. Mulder, verenigingsleven, en pianist Jan Kruijtplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigKruijt, Jan

Zaandam, 04 oktober 1919 - Zaandam, 26 januari 1998

Jan Kruijt, pianist, ontving pianoles van de Zaandammer Jo van den Boogert. Hij slaagde in juni 1939 voor het toelatingsexamen van het Amsterdamse Muziek Conservatorium en trad onmiddellijk tot de tweede klasse toe. Bovendien werd hem een studiebeurs toegekend. In 1942 rondde hij zijn studies algemene muziekleer, analyse, harmonie, muziekgeschiedenis, algemene pedagogiek en methodiek met succes af. Kruijt was talloze malen in radi… bracht een bezoek aan de Volksmuziekschool van Willem Gehrels in Amsterdam en kwam tot de conclusie dat een muziekschool volgens het daar gehanteerde systeem ook voor Zaandam de oplossing was. Dit had tot gevolg dat op 21 oktober 1947 de Vereniging Volksmuziekschool werd opgericht. Officieel werd de muziekschool op 17 januari 1948 geopend door burgemeester J. in 't Veldplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigVeld, Joris in 't

Dubbeldam, 5 juli 1895 - Den Haag, 15 februari 1981

mr. dr. Joris in 't Veld, burgemeester van Zaandam (1937-1941 en 1945-1948), Eerste Kamerlid (voor en na de Tweede Wereldoorlog en 1952-1964), minister van wederopbouw en volkshuisvesting (1948-1952), hoogleraar in Leiden (1957-1965), Rector Magnificus Vrije Universiteit in Amsterdam (1959-1960), lid Raad van State (1964-1970)..

Er werd gestart met 320 leerlingen voor de klassen Algemene Muzikale Vorming. Het lesgeld bedroeg 10 gulden per jaar. Als eerste directeur werd Freek de Jong benoemd. Op 26 juni 1948 werd een raad van toezicht ingesteld bestaande uit de musici Jo van den Boogertplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigBoogert, Johan van den

Zaandam, 23 november 1913 - Amsterdam, mei 1988

Pianist Johan van den Boogert werd op 23 november 1913 te Zaandam geboren. Hij studeerde tot 1936 aan het Amsterdams Conservatorium waar hij het solistendiploma voor piano behaalde. In hetzelfde jaar verwierf hij de „Ehrenpreis, Cor Keeplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigKee, Cor

Zaandam 24 november 1900 - Zaandam 3 januari 1997

Componist, improvisator, organist. Cor Kee studeerde orgel en componeren bij Jan Zwart, Jean Baptiste de Pauw en Sem Dresden en zang bij Thom Denijs. Als zanger trad hij vele malen als solist op. Uiteindelijk koos hij voor het orgel en het componeren., Jan Kruijtplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigKruijt, Jan

Zaandam, 04 oktober 1919 - Zaandam, 26 januari 1998

Jan Kruijt, pianist, ontving pianoles van de Zaandammer Jo van den Boogert. Hij slaagde in juni 1939 voor het toelatingsexamen van het Amsterdamse Muziek Conservatorium en trad onmiddellijk tot de tweede klasse toe. Bovendien werd hem een studiebeurs toegekend. In 1942 rondde hij zijn studies algemene muziekleer, analyse, harmonie, muziekgeschiedenis, algemene pedagogiek en methodiek met succes af. Kruijt was talloze malen in radi… en J.L. v.d. Noordaa, directeur van de Middelbare Handelsschool. Het gemeentebestuur besloot een subsidie te verlenen van 1000 gulden per jaar. In 1951 stonden er 511 leerlingen ingeschreven, waarvan 194 voor instrumentaal onderwijs. In 1952 ontstonden hevige meningsverschillen tussen het bestuur en de directeur, hetgeen uiteindelijk tot een breuk leidde. Als nieuwe directeur werd Willem Heijstek, leraar aan het Amsterdams Conservatorium, benoemd.

Door toename van de instrumentale lessen steeg het jaarlijks tekort, ondanks het feit dat de docenten en directeur een zeer gering salaris ontvingen. In 1958 moest de directeur ontslag nemen in verband met zijn benoeming tot adjunct-directeur van het Amsterdams Conservatorium, enkele maanden later gevolgd door zijn benoeming tot directeur van het Maastrichts Conservatorium. In zijn plaats werd de Zaandamse pianopedagoge Tine Verhoef benoemd. Inmiddels was de gemeentelijke subsidie opgelopen tot 8000 gulden en werd er voor het eerst een rijkssubsidie van 1000 gulden ontvangen. Toch moest het lesgeld worden verhoogd, wat tot gevolg had dat een aantal leerlingen, met name uit de laagste inkomensgroepen, de lessen moest opzeggen.

In 1959 werd de eerste dependance geopend in de Dr. Albert Schweitzerschool. Na vele jaren ontvingen de docenten een salarisverhoging van vijf procent, mogelijk gemaakt door een verhoging van de gemeentelijke subsidie tot 12.000 gulden. In 1961 nam Tine Verhoef ontslag. Zij werd opgevolgd door de Zaandamse musicus Jan Pasveerplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigPasveer, Jan

Coevorden, 10 februari 1933 - Zaandam, 15 januari 2005

Dirigent, muziekpedagoog, kerkmusicus. Jan Pasveer kreeg zijn eerste kerkorgellessen van Willem Hendrik Zwart, als oud-Zaandammer organist in Coevorden. Als 14-jarige was hij al organist in Oosterhesselen en op zijn 16e dirigeerde hij zijn eerste koor. Daartoe volgde hij directielessen bij R. Beintema. Op aandringen van zijn leermeester Zwart solliciteerde Pasveer bij de gereformeerde Zuiderkerk in Zaandam. Hij werd benoemd na….

Bij zijn benoeming telde de school 539 leerlingen, waarvan 247 voor instrumentaal- en 39 voor balletonderwijs. Naast de parttime directeur waren er 18 docenten aan de school verbonden en bedroeg het salaris van een instrumentaal docent, afhankelijk van diensttijd, 187 tot 235 gulden per uur per jaar. Het salaris van de directeur bedroeg 5000 gulden per jaar bij een gemeentelijke subsidie van 20.500 gulden.

Eén van de eerste zorgen van de nieuwe directeur betrof het verbeteren van de rechtspositie van het personeel. Door een verhoging van de gemeentelijke subsidie tot 34.500 gulden kon er een pensioenverzekering worden afgesloten en vielen de docenten onder een garantieregeling. Ook werden de salarissen opgetrokken naar een meer aanvaardbaar niveau. In februari 1963 werd mevrouw Kruijt-Langewis aangesteld als administratrice, welke functie zij tot haar pensionering in 1987 zou blijven vervullen.

In 1965 werd in Wormerveer een dependance geopend en daardoor de naam 'Volksmuziekschool Zaandam' veranderd in 'Vereniging Muziekschool Zaanstreek'. Bij het 25-jarig bestaan in 1972 telde de school 1546 leerlingen, waarvan 725 voor Algemene Muzikale Vorming en 45 personeelsleden die 440 lesuren per week verzorgden. In een beleidsnota uit 1974 werd uitgesproken dat gestreefd moest worden naar een andere beheersstructuur.

Gedacht werd aan een commissie ex art. 61 van de Gemeentewet, inhoudende een gemeentelijke status voor de school. De realisering zou nog enige jaren op zich laten wachten. Na de gemeentelijke samenvoeging in 1974 werd besloten om de Algemene Muzikale Vorming van de muziekschool in een aantal jaren te verplaatsen naar de lagere scholen, te beginnen met de voormalige Zaangemeenten. In 1974 werd in Westzaan begonnen. Op dat moment telde de muziekschool nog 896 AMV-leerlingen, verdeeld over 41 klassen terwijl in Westzaan aan 210 leerlingen AMV-les werd gegeven binnen de basisschool. De muziekschool telde toen, inclusief Westzaan, 1964 leerlingen en 52 docenten, die in totaal 488 lesuren per week verzorgden.

Gevoelig verlies

Op 3 december 1976 leed de muziekschool een gevoelig verlies door het overlijden van Rinus Hilleplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigHille, Rinus

(Koog aan de Zaan, 16 januari 1913 - Wormerveer, 29 november 1976)

Marinus Jacobus (Rinus) Hille, wethouder en loco-burgemeester (PvdA) van Zaandam, laatste burgemeester van Wormerveer, lid van Provinciale Staten en lid van de gemeenteraad van Zaanstad. Rinus Hille was één van de bijzondere voorbeelden van emancipatie door de arbeidersbeweging. Hij kwam uit een arbeidersgezin, doorliep alleen de lagere school en ging werken als tuinman. Door zelfstudie wist hij zich te ontwikkelen…, die vanaf de oprichting voorzitter was geweest. Opvolger werd prof. dr. Leopold A. Ankumplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigAnkum, Leopold Alfred

Amsterdam, 21 augustus 1932 - Koog aan de Zaan, 3 april 2007

Prof. dr Leopold Alfred Ankum, zoon van de Koogse burgemeester Leendert Albert Ankum, groeide op te Koog, aldaar woonachtig. Vanaf 1970 hoogleraar bedrijfseconomie aan de faculteit der Economische Wetenschappen van de Universiteit van Amsterdam. onder wiens leiding op 1 januari 1979 de gemeentelijke status werd verkregen. De 52 personeelsleden, die op dat moment 573 lesuren verzorgden, kregen de status van gemeenteambtenaar. In datzelfde jaar vond ook een herverdeling van de rijks- en provinciale subsidie plaats in het kader van de rijksbijdrage Sociaal Cultureel Werk (RBSC).

De gemeenten werden verantwoordelijk gesteld voor de regionale activiteiten, de provincie voor de steunfuncties, terwijl het Rijk zich alleen ging bezighouden met de landelijke spreiding. Achteraf kan achter deze operatie een groot vraagteken worden geplaatst, nu gebleken is dat de minister - na het toepassen van diverse kortingen op de rijksbijdrage- deze regeling met de daaraan gekoppelde benoembaarheidseisen en de rijkserkenning, met terugwerkende kracht per 1 januari 1979 weer heeft opgeheven. De muziekschool ontving in 1982 op grond van het ingediende schoolwerkplan de Rijkserkenning.

In 1979 werd 'De Boet' in Poelenburg ingericht als studio voor de lessen slagwerk en lichte muziek. In 1980 werd een oudercommissie ingesteld die enkele jaren later werd omgezet in een ouder-leerlingenraad. Deze heeft ook het beheer over het instrumentenfonds van de school. In 1981 was de AMV aan de muziekschool volledig afgebouwd en verplaatst naar alle basisscholen in Zaanstad. Vijf consulenten hadden per week 96 uur ter beschikking om alle basisscholen te bedienen. Uit bezuinigingsoverwegingen werd aan de school in 1982 een urenlimiet opgelegd. Voortaan mocht er nog slechts 521 uur instrumentaal onderwijs worden gegeven en 100 uur aan de steunfunctie AMV voor de basisscholen worden besteed. In 1983 werd de school opgedragen om tot 1987 120.000 gulden te bezuinigen.

Toch kon er een parttime adjunct-directeur worden benoemd in de persoon van Antoon Zandbergen. De consequentie was echter dat de urenlimiet voor instrumentaal onderwijs werd teruggebracht tot 501 uur per week. Een ander gevolg van de bezuinigingen was dat de ADV, arbeidsduurverkorting-uren, maar gedeeltelijk mochten worden herbezet.

Toch bleef de aanmelding van nieuwe leerlingen groot, ook voor de afdeling Lichte Muziek, met onder andere een popworkshop, die onder leiding van Nol Sickingplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigSicking, Nol

Nol Sicking is vanaf de jaren zeventig een belangrijke stimulerende figuur in de Zaanse pop- en fusionwereld. Na zijn studie Improviserend Musicus aan het Conservatorium van Amsterdam, was hij vanaf 1982 werkzaam bij Muziekschool Zaanstad, tegenwoordig werd begonnen. Veel leerlingen werden op de wachtlijst geplaatst. Vermeldenswaard is de toename van het Samenspel, 20 uur 30 minuten, waarvan de organisatie in handen was van het staflid Ruud van der Brugge.

De lessen van de Muziekschool werden aanvankelijk gegeven in de Feniksschool en de Stationsstraatschool. Vanaf 1949 werd de voormalige Vondelschool aan de Zeemansstraat in Zaandam het hoofdgebouw voor de instrumentale lessen. De lessen AMV werden gegeven in lokalen van de lagere scholen in diverse wijken van Zaandam en later in Zaanstad. Vanaf 1965 werden de lessen in Wormerveer gegeven in de Prof. Kohnstammschool.

In 1967 werd begonnen met nieuwbouw voor de hoofdvestiging naast de aula-concertzaal De Speeldoosplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigSpeeldoos, de

Schouwburg-concertzaal aan de Vincent van Goghweg in Zaandam, met ongeveer 700 zitplaatsen, opende haar deuren op 2 januari 1970 na een bouwperiode van drie jaar. De officiële opening geschiedde door mr. F.J. Kranenburg, commissaris van de Koningin in Noord-Holland, door het mechaniek van een speeldoos in werking te stellen. Er was muziek van het Radio Promenade Orkest o.l.v. Jan Schaap. onder architectuur van G.M.C. Bakker. Op 1 januari 1970 werd de nieuwe school door de heer G. Egas, lid van Gedeputeerde Staten, in gebruik genomen. Bij die gelegenheid werd de directeur benoemd in een volledige betrekking. De nieuwbouw was een kroon op het werk van secretaris J. Mulder, vanaf de oprichting bestuurssecretaris.

In 1983 kreeg de muziekschool de voormalige RK-basisschool aan de Snuiverstraat te Krommenie toegewezen als vestiging voor de afdeling Zaanstreek-Noord. Reeds in 1974 wees de directeur er op dat de hoofdvestiging aan de Vincent van Goghweg niet meer aan de eisen voldeed, door uitbreiding van het aantal lesuren, invoering van groepslessen en toename van het samenspel. Negen van de twaalf lokalen waren verstoken van daglicht en verder ontbraken een docentenkamer, bibliotheekruimte, vergaderzalen en een kantine. Ook de ventilatie liet veel te wensen over.

Bij de behandeling van de meerjarenbegroting in 1989 drong de raad er unaniem bij het college van B & W op aan in 1990 te starten met nieuwbouw voor de hoofdvestiging van de Gemeentelijke Muziekschool op het voormalige Sabelterrein aan de Westzijde, tegenover de Bullekerkplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigBullekerk

Alom gebruikte volksnaam voor de Westzijderkerk te Zaandam. De Bullekerk is een kruiskerk, met ongelijke armen, die werd gebouwd tussen 1637 en 1640 op de resten van een Spaanse schans. De naam Bullekerk herinnert, evenals een beeldje op het kerkplein, aan een dramatische gebeurtenis uit 1647. zie: te Zaandam. Vanaf 1991 maakt de daar geopende Gemeentelijke Muziekschool deel uit van het Centrum voor de Kunsten FluXusplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigFluXus

Het FluXus-logo uit 2001 De Zaanstreek maakt in 2001 kennis met een nieuwe stroming: FluXus, Centrum voor de Kunsten waar behalve muziekonderwijs, -beoefening en -uitvoering, ook in ruime mate cursussen en workshops met betrekking tot beeldende kunsten en theaterkunstuitingen op het (les)programma staan. Het centrum richt zich tevens op fotografie, dans, musical, proza en poëzie..

Bron: o.a. Jan Pasveer

Literatuur

Auteur dankt Mw. T. Kruijt voor haar ondersteunende voorbereidende werkzaamheden. Voorts mocht gebruik worden gemaakt van het persoonlijk archief van Cor Kroonenberg.