Veld, Joris in 't
Dubbeldam, 5 juli 1895 - Den Haag, 15 februari 1981
mr. dr. Joris in 't Veld, burgemeester van Zaandam (1937-1941 en 1945-1948), Eerste Kamerlid (voor en na de Tweede Wereldoorlog en 1952-1964), minister van wederopbouw en volkshuisvesting (1948-1952), hoogleraar in Leiden (1957-1965), Rector Magnificus Vrije Universiteit in Amsterdam (1959-1960), lid Raad van State (1964-1970).
Joris in 't Veld was zeven jaar als burgemeester van Zaandam in functie, maar verwierf in die betrekkelijk korte tijd een grote populariteit, met name ook door zijn opstelling tijdens de Tweede Wereldoorlog. Op 19 mei 1940, kort na de capitulatie, sprak hij aan het graf van de geschiedenisleraar Sipke Lootsmaplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigLootsma, Sipke
Roordahuizen, 9 januari 1888 - Zaandam 15 mei 1940 Sipke Lootsma 1888 - 1940 Leraar geschiedenis, archiefonderzoeker en publicist. Hij was de eerste die de geschiedschrijving van de Zaanstreek wetenschappelijk benaderde.
Sipke Lootsma werd 9 januari 1888 geboren in Roordahuizen als zoon van Rients Klazes Lootsma en Aaltje Westra. In 1906 legde Lootsma het akte-examen Vrije- en Orde-Oefeningen der Gymnastiek met succes af. In 1907 gevolgd door het akte-examen Lager Onderwijs. Op… bemoedigende woorden, twee dagen later verklaarde de sociaal-democraat in het openbaar zijn trouw aan het vorstenhuis. Bij de raadsverkiezingen van 27 juni 1940 herdacht hij de Zaanse gevallenen en stelde hij dat geen eigenschap in het Nederlandse volk sterker is dan de drang naar vrijheid en zelfstandigheid, niets verdraagt het moeilijker dan geestelijke onderdrukking'.
Conflicten met de Duitsers en vooral de NSBplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigNSB
NSB'ers waren de leden van de Nationaal Socialistische Beweging. Die was in 1931 opgericht door de toen 41-jarige ir. Anton Adriaan Mussert. Hij was al als 33-jarige hoofdingenieur van de Provinciale Waterstaat in Utrecht geworden. De NSB streefde naar een machtsstaat met volledige gehoorzaamheid van de burgers. Haar leidend beginsel was: 'Voor het zedelijke en lichamelijke welzijn van ons volk is nodig: een krachtig staatsbestuur, zelfrespect van de natie, tucht, orde, solidariteit van al… konden niet uitblijven en op 4 maart 1941, kort na de Februari-stakingplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigFebruari-staking
Zie: *Tweede Wereldoorlog 2.,3 volgde zijn ontslag. Hij werd opgevolgd door NSB-burgemeester C. van Ravenswaayplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigRavenswaay, Cornelis van
Amsterdam 19 september 1897 – 's-Gravenhage 3 september 1955
Cornelis van Ravenswaay was van 1941 tot 1945 een nationaalsocialistisch politicus. De voormalig zakenman en gepensioneerde legerkapitein had zich niet uit politieke overtuiging bij de Nationaal-Socialistische Beweging NSB aangemeld, maar uit ambitie burgemeester te worden. In april 1941 werd hij benoemd tot burgemeester van Zaandam. Hij ontpopte zich als radicaal voorvechter van de Nieuwe Orde, van plan om o…. Gedurende de verdere oorlogsjaren werkte hij als voorzitter van de bedrijfsgroep 'Houtindustrie'. Op 5 mei 1945 werd hij, per fiets, uitbundig binnengehaald en direct weer als burgemeester geïnstalleerd. Dit bleef hij tot zijn benoeming als minister van wederopbouw en volkshuisvesting (1948).
Joris in 't Veld was zoon van een groentehandelaar en werkte na Mulo op de secretarie in Dordrecht (1910) en als ambtenaar in Rotterdam (1914-1937). Inmiddels studeerde hij en werd hij in Leiden meester in de rechten. In 1929 promoveerde hij op de dissertatie 'Nieuwe vormen van decentralisatie' Vanaf het einde van de jaren twintig was hij actief in de SDAP, in 1931 werd hij voor deze partij in Provinciale Staten van Zuid-Holland gekozen tot 1937. Bij zijn benoeming tot burgemeester van Zaandam was deze gemeente overwegend socialistisch georiënteerd en armlastig.
In 1974 zei hij hierover: 'Het was er een rommelige boel, maar het opmerkelijke was dat een groot deel van de oorspronkelijke bevolking het ervoer als een gezellige rommel, waarin men zich thuis voelde. Er was weinig openbaar groen, geen behoorlijk rioleringsstelsel, 3000 woningen moesten het nog doen met een ton'.
Tijdens vrijwel zijn gehele ambtsperiode in Zaandam was In 't Veld lid van de Eerste Kamer. Al tijdens de oorlog werd hij lid van een commissie die wettelijke maatregelen voor na de bevrijding voorbereidde. Eind 1944 werd hij voorzitter van de toen ingestelde Ereraad, die klachten over vakbondsbestuurders onderzocht. Na de oorlog had hij ook zitting in de commissie die onderzoek deed naar 'het driemanschap' dat tijdens de bezetting de Nederlandsche Unie had geleid. Als gevolg van zijn benoeming tot minister in 1948 verliet In 't Veld Zaandam.
Nadien vervulde hij verscheidene politieke en maatschappelijke functies, zoals onder meer voorzitter Eerste Kamer-fractie PvdA (1952-1964), bestuurslid Humanistisch Verbond (1945-1963), lid College van beroep voor het bedrijfsleven (1957), bestuurslid Stichting Nederlandse Wereldomroep (1959) en voorzitter Staatscommissie tot herziening van het Ondernemingsrecht (1965).
Bij zijn afscheid in 1948 werd In 't Veld benoemd tot ereburgerplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigEreburgers
Personen die op grond van bijzondere verdiensten door de verschillende Zaangemeenten werden onderscheiden met een erepenning en dientengevolge in het spraakgebruik 'ereburger' werden genoemd.
De in 1974 gevormde gemeente Zaanstad wijkt wat dit betreft af; deze gemeente maakt een duidelijk onderscheid tussen het toekennen van de erepenning en het ereburgerschap. Slechts vier personen van Zaandam, voorts werd een park in Zaandam naar hem vernoemd. Hij was Commandeur in de Orde van Oranje Nassau en Ridder in de Orde van de Nederlandse Leeuw.