In 1961 als Vereniging Vrienden van de Zaanse Schans opgerichte organisatie, die zich aanvankelijk steunverlening aan de Zaanse Schans ten doel stelde. Het ledental steeg tot boven de duizend en de vereniging kon in jaarlijkse afdrachten in totaal ongeveer f 250.000,- aan de totstandkoming van de Schans bijdragen.

Het eerste bestuur bestond uit voorzitter Andries Bouman, Gerrit Cornelis Huig en Bernhard IJskes. Toen de Zaanse Schans in 1976 als min of meer voltooid werd beschouwd, verruimde de vereniging haar doelstelling, hetgeen in een naamswijziging tot uitdrukking kwam.

Sindsdien richt men zich op het behoud en de restauratie van 'het Zaanse huis', waar dan ook gesitueerd. Daarbij wordt veel aandacht besteed aan verzamelen en verbreiden van kennis der regionale houtbouw. Mede door de uitgave van het periodiek Anno 1961 bestond in 1992 een goed contact met de ongeveer 900 leden.

Verscheidene malen nam het bestuur het initiatief tot het doen schrijven en uitgeven van boeken; zo is het standaardwerk van Sikke de Jong en J. Schipper, 'Gebouwd in de Zaanstreek', mede door de vereniging uitgegeven.

In 2004 fuseerde de vereniging met de Vereniging tot behoud van Monumenten van bedrijf en techniek Zaanstreek en werd de Vereniging Zaans Erfgoed gevormd.