Bij de voorgaande behandeling van bestuur en rechtspraak in de Zaanstreek is een overzicht gegeven van ongeveer zeven eeuwen. Er is geprobeerd duidelijk te maken dat er in de grafelijke tijd, en nog lang daarna, geen scheiding bestond tussen beide begrippen. De eigendom of de leen hield behalve het bestuur ook de uitvaardiging van rechtsregels in en de veroordeling van degenen die zich daaraan niet hielden. In het chronologisch overzicht is aangegeven dat de situatie in de verschillende delen van de Zaanstreek, Westzaan en Krommenie, Assendelft, de dorpen ten oosten van de Zaan, niet geheel dezelfde was.

Ten tijde van de Republiek kwam hierin geen wezenlijke verandering. Weliswaar kwam door verkoop van de bannen aan regenten, in de Zaanstreek aan de gezamenlijke ingelanden, zie: Ambachtsheerlijkheidplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigAmbachtsheerlijkheid

Historisch belangrijk begrip, waaraan drie betekenissen moeten worden toegekend:

* het aan een ambachtsheer toegekende overheidsgezag met alle daaraan verbonden rechten; * het gebied waarover dit gezag zich uitstrekte; *, het bestuur te berusten bij de polderbesturen, maar in de rechtsregels kwam nog nauwelijks wijziging en van gescheiden bestuur en rechtspraak was nog geen sprake.

Deze scheiding is eerst in de Franse tijd tot stand gebracht, sindsdien kennen wij onafhankelijke rechters. Na het ontstaan van het koninkrijk is deze verworvenheid van de 18e-eeuwse Verlichting gehandhaafd. Uit dezelfde tijd stamt de gemeentelijke indeling.

Tenslotte is geschetst hoe na 1813 de volksvertegenwoordiging aanvankelijk nog bestond uit alleen welgestelden en vertegenwoordigers van de adel en hoe door wijzigingen van het kiesrecht een democratische samenstelling van het bestuur op de drie niveaus, gemeenteraden, provinciale staten en kamers, is bereikt. De recente veranderingen in de gemeentelijke indeling binnen de Zaanstreek kwamen tenslotte aan de orde.

Volledigheidshalve kan hieraan nog worden toegevoegd dat na de Tweede Wereldoorlog een uitgebreid stelsel van inspraakmogelijkheden, hoorzittingen en beroepsprocedures, tot de instelling van een nationale ombudsman toe, is ontwikkeld tot meer rechtszekerheid van de burger ten opzichte van zijn bestuurders.

• Belastingplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigBelasting
  
  Verplichte bijdrage tot de openbare geldmiddelen. Belastingen kunnen worden verdeeld in directe en indirecte belastingen. Directe belastingen op grond, vermogen, inkomsten of personeel kunnen niet worden afgewenteld. Indirecte belastingen, als registratie-, zegel- en hypotheekrechten, successierecht, accijnzen en worden niet rechtstreeks door de belastingplichtige aan de fiscus betaald. In het hierna volgende artikel wordt de historische ontwikkeling van de belastingheffingen in de Za…
• Gemeenteradenplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigGemeenteraden
  
  Volgens de Nederlandse Grondwet, waarin ook hoofdlijnen voor het gemeentelijk bestuur zijn vastgelegd, staat aan het hoofd van elke gemeente een gemeenteraad. Bij deze raad berust derhalve het bestuur van de gemeente en het beheer van de gemeentelijke huishouding, met inbegrip van de uitvaardiging van wetten en verordeningen. De desbetreffende bepalingen in de Grondwet zijn verder uitgewerkt in de Gemeentewet van 1851, sindsdien herhaaldelijk gewijzigd, maar in grote lijnen toch o…
• Overheidszorg organisatieplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigOverheidszorg
  
  l. Inleiding
  
  De gemeente Zaanstad is met 130.000 inwoners een van de grote gemeenten in Nederland. Naarmate een gemeente groter is kan zij haar burgers meer diensten aanbieden. De plaatselijke overheidszorg is vooral sterk toegenomen in de periode na 1880, en dan met name in de grotere gemeenten. In de periode daarvoor was de omvang van de dienstverlening betrekkelijk klein. De ontwikkeling van de overheidszorg in Zaandam na 1880 verliep min of meer gelijk met die van andere geme…
• Justitieplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigJustitie
  
  Oorsprong komt van Justitia, bij de Romeinen de godin van het recht, ontleend aan het Latijn. 'Jus' is recht. Justitie houdt in: het ontwerpen, vaststellen en handhaven van regels, die in de samenleving op verschillende gebieden van het recht gelden. Rechtsregels dienen ter ordening van de samenleving en komen bij elke maatschappijvorm voor. Afhankelijk van de behoeften van een bepaalde gemeenschap zijn de onderdelen van het maatschappelijk leven die zij bestrijken, en daarmee ook de r….