De Heel, middelgroot ziekenhuis (500 bedden) met een functie voor de gehele Zaanstreek, ontstaan uit een fusie tussen het Johannes- en het Juliana-ziekenhuis, sinds 1987 geheel voltooid en gevestigd aan de Koningin Julianaweg te Zaandam.

In 1974 leidden onderhandelingen tot het besluit het confessionele Rooms-Katholieke Johannes-ziekenhuis en het algemene Juliana-ziekenhuis samen te voegen. Beide hadden een voorgeschiedenis die leidde tot afzonderlijke nieuwbouw in respectievelijk 1974 en 1967. Bij de samenvoeging zou het Johannes worden verlaten en het gebouw van het Juliana zou worden geïntegreerd met omvangrijke nieuwbouw tot De Heel. De opzet was daarbij dat vrijwel alle medische specialismen een plaats in dit nieuwe ziekenhuis zouden krijgen. In die opzet is men geslaagd.

In De Heel waren ongeveer 75 specialisten werkzaam in 23 verschillende disciplines. Het totale aantal medewerkers bedroeg ongeveer 1100. De samenvoeging van de twee afzonderlijke instellingen en de realisatie van de nieuwbouw vielen juist in een tijd dat de overheid zich, in verband met de snel stijgende kosten van de gezondheidszorg, intensiever dan ooit met de organisatie en werkwijze van de ziekenhuizen bemoeide. Mede hierdoor verliep de uitvoering van de aan overheidsgoedkeuring gebonden plannen stroef en niet rimpelloos.

Bovendien duurde het geruime tijd tot de onderlinge harmonie, de samengevoegde instellingen brachten beide hun eigen cultuur mee, voldoende was gevestigd; een reeks conflicten, al dan niet voor de rechter uitgevochten, begeleidde de beginperiode van De Heel.

Zo raakten een drietal anesthesisten, goed voor ongeveer tweeduizend ingerepen jaarlijks, in september 1980 in conflict met het ziekenhuisbestuur rond de aanstelling van een vierde anesthesist waarbij landelijk werd uitgezien naar de uitspraak. Ook het Zaanse ziekenfonds raakte betrokken bij het conflict. De ziekenfondsen haalden weliswaar bakzeil in de anesthesie-affaire maar wisten hun gelijk anderhalf jaar later na aanvang van het conflict in een volgend scheidsgerecht te halen tegen de procederende anesthesisten, waarop het bestuur de mogelijkheid kreeg een vierde anesthesist aan te trekken. In september 1981 blijkt landelijk een schreeuwend tekort aan anesthesisten.

Een dag voor oudjaar 1981 werd duidelijk dat dertig vrouwelijke niet-gediplomeerde personeelsleden van De Heel voor ontslag in aanmerking kwamen door oorzaken van velerlei aard. Op 29 januari vraagt de directie van De Heel collectief ontslag aan voor de dertig dames. Volgens Donald Niedekker, woordvoerder van het steuncomité „moet de directie niet denken dat ze God in Frankrijk is, alle protesten kunnen niet zomaar van tafel worden geveegd“.

In verband met het dreigend ontslag vond op vrijdag 12 februari 1982 een gesprek plaats tussen het gemeentebestuur van Zaanstad en het ministerie van volksgezondheid. De gemeente drong daarbij aan op maatregelen ter voorkoming van de gedwongen ontslagen. Het comité De Heel organiseerde voor het gebouw van het Ministerie van Volksgezondheid een picketline. In het comité namen vakbondsmensen, Zaanse WAO-verenigingen, het Zaans vrouwenoverleg, ouderenorganisaties en verontruste ouders deel.

Onder het motto 'Mensen zijn geen wegwerpartikel' werd op maandag 5 april 1982 werd een vergadering gehouden met de directie, vakbond en personeel over de plannen van de ziekenhuisdirectie om 28 part-time werkende vrouwen te ontslaan. Het comité 'Vrouwen eisen betaald werk' organiseerde daarom een picketline bij het Julianaziekenhuis.

Ziekenhuis De Heel mocht de per 1 april 1988 in dienst tredende algemeen directeur G. Visser niet laten werken op straffe van een dwangsom van 100.000 gulden. De benoeming werd opgeschort. Dat was de uitspraak van de president van de Haarlemse rechtbank H. F. van den Haak in een kort geding. Volgens Van den Haak valt niet anders te concluderen dan dat met de ondernemingsraad is overeengekomen dat de nieuwe directeur over medische kwaliteiten moet beschikken om in de toekomst een tweehoofdige directie te kunnen invoeren. Visser is econoom en heeft geen medische achtergrond.

“Er was wantrouwen over de hele linie. Het ontbrak aan een basisfilosofie. Door een gebrek aan leiding deed iedereen maar wat,” zegt drs L.M. van den Akker, sinds 1 januari 1991 interim-directeur van De Heel. “Toen ik hier vorig jaar binnenkwam,” zegt G. van der Laan, sinds een halfjaar voorzitter van de Raad van Toezicht, “was er een sfeer van voortdurende kwaadsprekerij waarin men elkaar afviel. Iedereen voelde zich bedreigd. Ik kreeg wel klachten te horen, maar altijd werd er bij gezegd: 'Alstublieft noem mijn naam niet. Tja, de Raad van Toezicht heeft zich, voor mijn tijd, nogal eens bezig gehouden met onderlinge ideologische geschillen in plaats van het controleren van de directie.” lees hier verder hoe Trouble-shooter dr L. M. van den Akker zich in 1991 inspande om orde op zaken te stellen in De Heel.

Eén en ander deed de naam van het ziekenhuis in de beginperiode geen goed. Rond 1994 schenen moeilijkheden van deze aard geheel te zijn overwonnen en is de waardering van de bevolking voor dit modern ingerichte, klasseloze, ziekenhuis sterk stijgende.

De Heel paste in 1989 als eerste algemeen ziekenhuis lichttherapie toe op patiënten die lijden aan winterdepressies.

Ziekenhuis De Heel stond aan de basis van een digitale informatievoorziening waardoor collega's in 'andere' ziekenhuizen razendsnel patiëntengegevens kunnen opvragen.

De 78-jarige kolenhandelaar Jan Honig zakte op dinsdagmorgen 22 januari 1985 in elkaar voor de balie van apotheek Bakker. Een GGD-broeder ging over op hartmassage maar constateerde geen hartreactie en neemt de overledene mee naar De Assosiatie in Zaandam. Daarna voltrok zich een wonderlijk schouwspel.

Zie ook: Gezondheidszorg 3.3.2.