Honig Merkartikelen bv (HMA)
Fabrikant van en handel in levensmiddelen, oorspronkelijk onderdeel van Koninklijke Scholten Honig na de opsplitsing van dit concern eerst dochter van de nv Centrale Suiker Maatschappij te Amsterdam (CSM), daarna dochter van de H.J. Heinz Company: hoofdkantoor in Zeist, productiebedrijven te Utrecht.
In 1867 koopt Klaas Honig voor zijn zoon Meindert Klaaszoon, die graag fabrikant wil worden, de houten stijfselmakerij De Troffel in Koog aan de Zaan. Hij betaalt daar vijfduizend gulden voor. Het blijkt een goede investering, het bedrijfje slaagt er in een aantal kleinere stijfselfabrieken van de markt te verdrijven. Op 26 april 1873 draagt Klaas het stijfselhuis aan Meindert over. Meindert vervangt windkracht al snel door de stoom en gaat met mais tot productie van maisstijfsel over, hetgeen goedkoper is dan tarwestijfsel, al kampt hij met de duurzaamheid van het product. In 1895 vindt hij daarvoor de juiste oplossing en opent N.V. Stijfselfabriek “De Bijenkorf” waar maisstijfsel, maizena en later ook pudding zal worden geproduceerd.
In 1912 neemt Honig zijn grootste concurrent in Nederland, stijfselfabriek Stam in Nijmegen, over en noemt deze vestiging 'Hollandia'. De Nijmeegse fabriek produceert tarwezetmeel, een grondstof die de basis vormt voor soepen en later ook voor vermicelli en pasta's. Honig wint in 1913 een belangrijk deel van de markt.“
Tijdens de eerste wereldoorlog komt de fabriek nagenoeg stil te liggen bij gebrek aan grondstoffen die hoofdzakelijk uit Amerika worden ingevoerd.
Klaas Honig introduceert in 1922 krulvermicelli, een wereldwijde primeur. Dat de productnaam 'vermicelli' in het Italiaans kleine wormen betekent, vertelt hij er niet bij. Vermicelli als toevoeging aan de standaard soepen blijkt een groot succes. Binnen een paar jaar durft Honig de 'opvolger' op de Nederlandse markt te brengen: macaroni.
In 1930 laat Honig de Nederlandse consumenten kennis maken met droge (vermicelli)soep. Deze financiële meevaller komt als geroepen. Eerder dat jaar is één van de Honig-fabrieken in Nijmegen tot op de grond toe afgebrand. Mede dankzij de goede verkoopresultaten kan het bedrijf snel beginnen met de wederopbouw; op de nieuwe locatie zullen voortaan soepen en bouillonblokjes worden geproduceerd.
De N.V. Koninklijke Rijststijfselfabriek van de firma Duyvis & Co. te Utrecht wordt in 1937 verplaatst naar de stijfselfabriek “Hollandia” te Nijmegen en behoort vanaf dat moment tot de combinatie „De Bijenkorf” uit Koog aan de Zaan. De directie bestaat uit E.G. Duyvis E.Gzn. uit Utrecht en C.J. Honig.
WO II heeft vérstrekkende gevolgen voor Honig. Het bedrijf kan niet voorkomen dat veel medewerkers worden opgeroepen in Duitsland te gaan werken. Ook persoonlijk drama doet zich voor, in 1941 overlijdt hoofddirecteur Klaas Cornelis Honig Mz op zeventigjarige leeftijd. Op maatschappelijk en industrieel terrein vervulde Klaas Honig verschillende bestuursfuncties. Als voorzitter en bestuurslid van het departement Zaanstreek van de Maatschappij voor Nijverheid en Handel en van de Haarlemse afdeling daarvan, als lid van den Hoge Raad van Arbeid en als lid van de Nijverheidsraad. Gedurende vele jaren was Klaas Honig gemeenteraadslid en wethouder te Koog aan de Zaan. In de Zaanstreek was hij zeer gezien. In 1943 wordt zijn 29-jarige broer Evert Honig, lid van de ondergrondse Stijkelgroep, als verzetsstrijder te Berlijn-Tegel geëxecuteerd door de Duitsers. Zijn naam staat vermeld op een gedenkplaat in de fabriek De Bijenkorf in Koog aan de Zaan, samen met twee andere gefusilleerde Stijkelgroepleden, t.w. Pieter Smit en Jan Groot.
Veel producten en grondstoffen zijn schaars. Honig laat mensen kennis maken met de surrogaatthee Santé, de nepkoffie Colonia en de namaaksuiker Aros. Veel consumenten blijken dankbaar voor deze tweederangs producten en ondanks het gebrek aan koffie, suiker en thee, geniet men toch van de surrogaatprodukten. Zo blijft Honig in de oorlogsjaren geld verdienen om zo ook meer werknemers in dienst kan houden.
2000 werknemers telt de NV Honig in 1962. 650 daarvan zijn werkzaam in de Zaanstreek. De familie-vennootschap beschikt over 13 dochtermaatschappijen, onder andere in Engeland en Zuid-Afrika.
Halverwege 1965 gaan de Honig-vestigingen samen met een aantal Noord-Nederlandse aardappelzetmeelfabrieken van het Scholten-concern over in Koninklijke Scholten Honig, dat in 1978 na enkele zware jaren surseance van betaling moet aanvragen.
Het in 1967 100-jarige bedrijf viert haar verjaardag met inmiddels 3000 personeelsleden in de Doelen te Rotterdam. Restaurant de Hoop op d'Swarte Walvis wordt op 9 mei 1967 afgehuurd voor een receptie.
Honig Merkartikelen koopt in augustus 1972 een deel van het terrein en een deel van de gebouwen van Nyma NV te Nijmegen voor f 1.4 mln aan. Een terrein van 35.000 m2 met leegstaande gebouwen gelegen nabij de Nijmeegse vestiging van Honig. Doel van de koop is vergroting van de opslag- en expeditiecapaciteit van de Nijmeegse vestiging.
Brood bakken in de supermarkt
Maart 1974 introduceert De Juweel-bakkerijen, eigendom van Honig-Merkartikelen BV een nieuw concept. De Juweel gaat brood in de supermarkt bakken. In een supermarkt in Enschede is een oven geplaatst waarin ongeveer tien verschillende broodsoorten ieder uur vers zullen worden gebakken. De supermarkt kocht de oven; Juweel levert het deeg ovenklaar in de vorm. Juweel onderzoekt of het aanslaat en besluit eventueel later of het systeem wordt uitgebreid tot andere super- en hvpermarkten. In Amerika en Zweden wordt veel succes geoogst met dit systeem.
Na veel onduidelijkheid, werkonderbrekingen en de Raad van bestuur in Amsterdam die het vierde kwartaal van 1977 weigert nadere gegevens omtrent de noodzaak van herstructurering te overleggen, stemmen de vakbonden eind januari 1978 in met het uiteenvallen van Koninklijke Scholten-Honig. De Nederlandse levensmiddelengroep van het concern zal in haar geheel verkocht worden.
Grootste bedrijfsbezetting ooit
Niettemin vraagt KSH begin maart 1978 uitstel van betaling aan waardoor ook voor de buitenlandse vestigingen een spoedig faillissement dreigt. De werknemers van KSH in Koog aan de Zaan bezetten als reactie op de aanvraag tot surséance hun bedrijf op vrijdag 3 maart 1978, gevolgd door alle vestigingen die op maandagmorgen 6 maart de poorten hermetisch sluiten. Het loopt uit op de grootste bedrijfsbezetting ooit in Nederland gehouden. Het Vrije Volk wijdt paginagroot aandacht aan de bezetting.
Begin april 1978 wordt bekend gemaakt dat het overgrote deel van de bedrijven van Honig Merkartikelen wordt overgenomen door CSM. Uitzondering vormt de fabriek in Utrecht waar 230 arbeidsplaatsen verloren gaan.
Twee jaar later brengt de Maastrichtse vermicelli- en macaronifabriek J. Pagnier Fïls & Co haar productie over naar Nijmegen. Het betreft een technische samenwerking.
Het pand aan de Lagedijk 1-3 te Koog aan de Zaan fungeerde als hoofdkantoor van de drie productiebedrijven, Koog, Wormerveer en Nijmegen van Honig Merkartikelen; in Koog zetelde de directie en waren de afdelingen gevestigd die niet direct bij de productie waren betrokken, marketing, verkoop, centrale administratie, etc. In 1990 verhuist niet alleen de productie van deze levensmiddelen maar ook het hoofdkantoor naar Nijmegen. Het kantoorpand wordt in in 2003 verkocht aan GG Klop Projecten voor de somma van 2,3 miljoen Euro.
Het grootste productiebedrijf van HMA was gevestigd te Nijmegen, waar in de in 1913 door Honig verworven fabriek Hollandia deegwaren als macaroni, vermicelli en mie, soepen en bouillonproducten zoals droge soepen, aroma's en bouillonblokjes, mixen voor deegwaren, rijst, peulvruchten, kruidenmixen en kruidenbuiltjes werden geproduceerd.
In de fabriek De Bij te Koog werden vanouds John Moir-puddingen gemaakt, alsmede bak- en cakemeel, vier granen pannenkoekmeel en verschillende bakmixen zoals boterkoek- en taartmix, aardappelmeel, sago, vanillesuiker, stroop, stijfsel en grondstoffen voor de horeca en de levensmiddelenindustrie. Ook de Bij kwam door de verhuizing leeg te staan en kreeg later de functie van bedrijfsverzamelgebouw.
Honig Foods bv te Koog verzorgde de export voor de door HMA en andere CSM-bedrijven geproduceerde levensmiddelen. In 1987 werd geëxporteerd naar meer dan tachtig landen over de gehele wereld. Bij Honig Merkartikelen waren in 1991 te Koog en Wormerveer samen 286 personen in dienst.
Het derde productiebedrijf van HMA betrof drukkerij de Groeneboer. De drukkerij verzorgde de productie van vrijwel alle verpakkingen van HMA-artikelen.
In 2001 verkoopt CSM HMA aan de Amerikaanse H.J. Heinz Company door. Daarmee wordt Honig het grootste merk van Heinz in Nederland. In het jaar 2009 kondigt Heinz de sluiting aan van de Honig soep- en pastafabriek te Nijmegen. De sluiting kost 241 werknemers hun baan. Een groot deel van de productie HMA wordt in 2012 verplaatst naar Intertaste te Utrecht. Het hoofdkantoor van Heinz staat in Zeist.
Medio 2013 wordt multinational H.J. Heinz overgenomen door Berkshire Hathaway, het investeringsbedrijf van Warren Buffett, en 3G Capital.