Dit is een oude revisie van het document!


Roordahuizen, 9 januari 1888 - Zaandam 15 mei 1940

Sipke Lootsma 1888 - 1940

De Fries Sipke Lootsma, leraar geschiedenis, archiefonderzoeker en publicist was de eerste die de geschiedschrijving van de Zaanstreek wetenschappelijk benaderde. Hij kwam in 1912 als onderwijzer geschiedenis naar Zaandam en voelde zich, eenmaal ingeburgerd, bijzonder aangetrokken tot de Zaanlanden en het heden en verleden van het imposante bedrijfsleven in de streek. Benoemd tot leraar aan de Gemeentelijke Kweekschool aan de Amsteldijk te Amsterdam, was het hem vanwege familie-omstandigheden gegund, aan de Vermeerstraat 7 in Zaandam te blijven wonen. Hij benutte deze situatie door Zaanse gemeente-archieven en het Rijksarchief te Haarlem te bestuderen. Zijn speciale belangstelling ging uit naar de notaris-protocollen.

Sipke Lootsma werd 9 januari 1888 geboren in Roordahuizen als zoon van Rients Klazes Lootsma en Aaltje Westra. In 1906 legde Lootsma het akte-examen Vrije- en Orde-Oefeningen der Gymnastiek met succes af. In 1907 gevolgd door het akte-examen Lager Onderwijs. Op 27 mei 1908 werd hij aangesteld als onderwijzer aan Gemeenteschool 8 te Leeuwarden. In 1910 werd het Examen Hoofdacte succesvol afgesloten. Na een incident tijdens een geheelonthoudersfeest verklaarde Lootsma november 1911 te bedanken als directeur van 't Socialistisch zangkoor Voorwaarts. Hij zette z'n muzikale carrière voort bij zangvereniging Excelsior dat tevens excelleerde tijdens bijeenkomsten waarbij drankbestrijding centraal stond.

Augustus 1912 benoemde de gemeenteraad van Zaandam hem tot onderwijzer. In 1915 spande Lootsma zich als bestuurslid in voor het comité voor ontwikkeling en ontspanning van werklozen. Op 15 november 1921 slaagde hij voor het examen Geschiedenis M.O. Een jaar later, in 1922 volgde aanstelling als docent geschiedenis aan het Gemeentelijk Lyceum te Zaandam, enige HBS-scholen te Amsterdam en kweekscholen te Amsterdam en Zaandam.

In dagblad De Zaanlander, het Zaanlandsch Jaarboek, enige periodieken alsmede in afzonderlijke werken gaf hij de resultaten van zijn studies weer. Als voornaamste onderwerpen mogen de walvisvaart, de Zaanse scheepsbouw en vele aanverwante oude ambachten worden genoemd. Naast de walvisvaart uit de Zaanstreek had Lootsma ook belangstelling voor de rol die Friesland, speciaal Stavoren en Harlingen, in de 17e en 18e eeuw in de walvisvaart bij Spitsbergen en straat Davis speelde. Zijn laatste geschiedkundige bijdrage verscheen na zijn dood in het Jaarboek van het Nederlandsch-Economisch Historisch Archief en draagt als titel De Zeevaart van Hindeloopen in de Zeventiende Eeuw.

De Zaanse afdeling van 'Eenheid door Democratie' hield op 12 april 1938 een druk bezochte openbare vergadering in Ons Huis. De zaal was geheel gevuld. Voorzitter S. Lootsma opende de bijeenkomst en verheugde er zich over, dat deze openbare vergadering zo veel beter bezocht was dan de vorige, die door E.D.D. werd belegd.

Als overtuigd socialist had hij grote bewondering voor arbeiders die na hun werk bij hem cursussen over de geschiedenis volgden. Lootsma was een onvermoeibaar archiefvorser, die ieder vrij moment aan het verzamelen van gegevens opofferde. Tussen eind 1926 en begin 1940 publiceerde hij honderden historische artikelen in dagblad De Zaanlander, onder meer over zeildoekweverij, pad-archieven, walvisvaart, het testament van Gerrit Heynis, buitenlandse bezoekers en allerhande economische sectoren. Een deel van deze publicaties verscheen later in herdruk.

Tot zijn belangrijkste boeken behoren:

Een aantal van zijn artikelen betreffen:

Als de veelomvattende historische boekverzameling over Friesland van Sjouke de Zee in vlammen opgaat pleit Lootsma landelijk voor samenwerking om de verloren collectie weer middels schenkingen tot stand te brengen. Waar Lootsma onrecht constateerde kwam hij in actie; zo ook toen duizenden spreeuwen werden opgejaagd ter hoogte van de Amsterdamse Willebrorduskerk door mannen met lange stokken.

Om een zo kort mogelijke karakterschets van Lootsma te geven, aldus Wim Jonker in [http://docplayer.nl/61142923-Zaans-erfgoed-zaankanters-en-het-water-nr-23-winter-uitgave-van-de-stichting-uitgeverij-zaans-erfgoed-verschijnt-4x-per-jaar.html|Nr 23 van het Zaans Erfgoed]] Winter 2007, zou men die in één zin kunnen samenvatten: hij was ‘de Fries te midden van Zaankanters’. Deze zin houdt veel in, ook een brok tragiek. Toch voelde Lootsma zich thuis aan de Zaan. Hij had de Zaanstreek lief gekregen, zoals hij zelf zei, ‘met een oneindige liefde’. De tragiek van Lootsma’s leven was, dat zijn temperament en veelzijdigheid feitelijk niet te rijmen waren met de oud-Zaanse geest. Overtuigd socialist, geheelonthouder, zijn krachten gevend aan de arbeiders-ontwikkeling, daarnaast minnaar van historie en folklore en trouw lid van de Doopsgezinde Gemeente, waarvan hij de historie grondig bestudeerde, en sedert 16 juni 1935 lid van de kerkenraad…

Het zijn zaken die ‘de Zaankanter’ moeilijk met elkaar konden verenigen. Men gaat naar de kerk of men is socialist, een combinatie kon men destijds niet accepteren. En ook die zó grote liefde voor de Zaanstreek kwam de Zaankanters overdreven voor. Het kan niet anders of Lootsma moet herhaaldelijk onaangenaamheden hebben ondervonden door de positie waarin hij geplaatst werd, maar hij wilde deze kritiek niet opmerken en leefde er kaarsrecht doorheen. Sipke Lootsma was een felle tegenstander van het fascisme. Ver vóór de oorlog waarschuwde hij al voor wat zich in Duitsland afspeelde. Na de Duitse inval maakte hij op de dag van de Nederlandse capitula- tie, 15 mei 1940, een einde aan zijn leven. Hij werd slechts 52 jaar.

Van 1970 tot 1974 was de Sipke Lootsma Stichting actief.

  • /home/zaanwiki/domains/zaanwiki.nl/private_html/encyclopedie/data/attic/lootsma.1525677875.txt.gz
  • Laatst gewijzigd: 2020/09/06 17:43
  • (Externe bewerking)