Smit, geslacht
Oorspronkelijk uit Oldemarkt (n.w. Overijssel) afkomstig geslacht van Zaanse kooplieden en fabrikanten. In Overijssel waren de voorvaderen smidsbaas, waardoor de familienaam kan worden verklaard. In de 18e eeuw en aan het begin van de 19e eeuw kwamen Gerrit Cornelisz Smit. Cornelis Cornelisz Smit en Wiechert Andriesz Smit afzonderlijk en als bakkers naar de Zaanstreek. Van hen werd Cornelis Cornelisz Smit (Oldemarkt 1734-Koog 1801) de grondlegger van het Koogse geslacht van zakenlieden. Hij was aanvankelijk bakker in Krommenie (1759 of eerder) en Koog en huwde in 1762 met de koopmans- en schippersdochter Trijntje de Jager (1739-1807). Hun zoons Cornelis (1770-1838) en Evert (1774-1843) begaven zich in de olieslagerij.
Vooral Evert Smit ontwikkelde zich in deze bedrijfstak tot een belangrijk fabrikant met ongeveer 20 molens; hij was tevens peller en stijfselfabrikantplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigStijfselfabricage
Belangrijke bedrijfstak in de Zaanse economie, reeds aan het einde van de 16e eeuw aanwezig; vanaf de tweede helft van de 19e eeuw ook in (stoom)fabrieken, waarvan Zetmeelbedrijven De Bijenkorf (ZBB) als belangrijke producent is overgebleven. De stijfselfabricage bestaat uit het produceren van zetmeel en de daarvan afgeleide producten (modificaties) voor het stijven van textiel uit zetmeelhoudende producten, als aardappelen, mais, rijst en tarwe. Stijfsel is de algemene benami…, terwijl hij als reder met verschillende schepen op vooral West-Indië voer. In Koog was hij eerst maire en vervolgens schout en burgemeester. In 1797 huwde hij met Trijntje Honig (1774-1823). Na zijn overlijden in 1843 werden zijn bedrijven gesplitst: zijn drie zoons Cornelis, Klaas en Gerrit werkten vervolgens elk met twee of drie molens. Van hen hield Cornelis Smit (1799-1880) nog jarenlang de rederij met zeven schepen in stand. Ook beheerde deze Cornelis een viertal plantages in Suriname. Hij woonde in het vroeger bekende Huis met de ijzeren brug aan de Hoogstraat te Koog, later verplaatst en ingericht als Molenmuseumplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigMolenmuseum
Museum, sinds 1928 gevestigd in Koog aan de Zaan. Het museum is eigendom van Vereniging De Zaansche Molen en bevat een permanente tentoonstelling van molenreplica's en -attributen alsmede (sinds 1989) het Molendiorama van Frans Mars. Voorts worden er wisselende tentoonstellingen gehouden, overigens niet alleen over molens..
De zoon van Cornelis Smit, Evert Smit Cornelisz (1823-1872), was koopman en oliefabrikant met de molens De Wachter, De Sint Lucas en De Vier Heemskinderen. Hij was getrouwd met Grietje Dekker (1825-1872), dochter van de burgemeester-koopman-olieslager-gerstpeller Simon Dekker. Uit dit huwelijk is Evert Nicolaas Smit Ezn (1860-1914) geboren, die trouwde met Anna de Jager (1863-1953), dochter van de koopman en stijfselmaker Willem de Jager. Deze Evert Nicolaas Smit was in 1881 oprichter van de nog bestaande Zaanlandsche Stoomdrukkerij en werd uitgever van onder meer het latere dagblad De Zaanlanderplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigZaanlander, De
In de Zaanstreek, tot 1992, verschijnend ochtendblad, onderdeel van de Verenigde Noordhollandse Dagbladen in Alkmaar. Het blad werd opgericht door J.C. Peereboom in Wormerveer, die in november 1886 het Algemeen Advertentieblad De Zaanlander, weekblad voor Zaandam, Koog aan de Zaan, Zaandijk, Wormerveer, Westzaan en Krommenie liet verschijnen. De edities van 1886 tot 1922 zijn. Zijn twee zoons, Evert en Willem, resp. geboren in 1885 en 1887, werden vervolgens directeur van deze bedrijven. Evert Smit was daarenboven zeer geïnteresseerd in de Zaanse geschiedenis en heeft op vele manieren belangrijke bijdragen geleverd tot het vastleggen daarvan en tot het bewaren en conserveren van historische voorwerpen enzovoort.
Zijn zoon Evert Smit (1920-1999) was eveneens directeur van de Zaanlandsche Stoomdrukkerij en raakte betrokken bij molenbehoud en bescherming, onder meer als bestuurslid van de verenigingen De Zaansche Molenplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigZaansche Molen, Vereniging De
Vereniging van molenliefhebbers, die zich ten doel stelt molens en met molens samenhangende attributen te bewaren en zo mogelijk aan het publiek ten toon te stellen, dan wel voor het publiek toegankelijk te maken. De Zaansche Molen behoort tot de grotere verenigingen in de streek (2750 leden in 1992) en is eigenaar van het en De Hollandsche Molen. Vermelding verdient dat zowel hij als zijn oom Willem Smitplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigSmit, Willem
Koog aan de Zaan 9 september 1887 - Koog aan de Zaan 19 februari 1942
Auteur van toneelstukjes met Zaanstalige dialogen, De Rafelskaer en Theetaid in de Haremakerai (1887-1942) auteur zijn van toneelstukjes met Zaanstalige dialogen, t.w. 'De Rafelskaer' en 'Theetaid in de Haremakeraiplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigTheetaid in de Haremakerai
Bijna legendarisch toneelstukje, een eenakter, in 1933 geschreven door Willem Smit (1887-1942). Bijzonderheid van dit korte spel is dat de dialoog geheel in Zaans dialect wordt gevoerd en de handeling de gang van zaken in de vroegere'.