In 1983 verscheen in het Verenigd Koninkrijk het boekje “Leeds and the Bomb” (geschreven door Bryan North, wethouder voorlichtingszaken in de Engelse stad Leeds) over de gevolgen van het gebruik van een atoombom. De aankondiging hiervan in Hervormd Nederland trok de aandacht van het Komité Gezondheidszorg tegen Kernbewapening. In verschillende steden ging men aan de slag om ook voor Nederland de effecten in kaart te brengen; zo ook In Zaanstad.

Strategisch werd er vanuit de landelijke werkgroep aangeraden om actie te laten komen uit de hoek van de gezondheidszorg en niet vanuit de vredesbeweging, omdat dit een heel andere invalshoek is. Initiatiefnemers van de Zaanse werkgroep waren: Hans Bonekamp (huisarts in Zaandam), Truus de Lange (kleuterleidster en afgevaardigd vanuit Vrouwen voor Vredeplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigVrouwen voor Vrede

Vrouwen voor Vrede streeft naar een geweldloze, respectvolle en veilige mondiale samenleving, waarin de rechten van de mens worden nagestreefd en waarin welvaart en welzijn rechtvaardig zijn verdeeld met eerbied voor natuur en milieu en conflicten geweldloos worden opgelost. (), Ettje de Vries (verpleegkundige), Rob Huygens, Alberdine Smane (docente verpleegkunde), Marian v.d. Woude (wijkverpleegkundige), Aria Groothuismink (verpleegkundige), Janet Groot (schoolarts).

Na gedegen voorbereiding zocht de Zaanse werkgroep de medewerking van het hoofd van de GGD Dr. J. van den Broek. Vervolgens werden het college van B&W en de Zaanse raadsleden benaderd en gingen er brieven naar artsen, verpleegkundigen, apothekers etc. waarin hen wordt verzocht om bij het college en de gemeenteraad aan te dringen op eerlijke voorlichting. De werkgroep wordt inhoudelijk ook ondersteund door toenmalig minister van Volkshuisvesting, Ruimtelijke Ordening en Milieu prof. Dr. Pieter Winsemius.

De ontwikkelingen gaan in een rap tempo. In april 1984 wordt een actieweek georganiseerd met veel publiciteit in de Zaanse kranten en op 7 mei vindt er een voorlichtingsavond plaats in de raadszaal van het Gemeentehuis. Op 11 mei wordt in een persbericht bekend gemaakt dat het college van B&W heeft toegezegd om te gaan werken aan de uitgave van een voorlichtingsboekje à la Leeds. Besloten wordt tot de uitgave van 5000 boekjes, met later eventueel herdrukken. Op 3 september 1985 wordt het boekje “Zaanstad en de Bom” gepresenteerd. Het boekje toont op realistische wijze aan dat iedere vorm van hulpverlening bij een nucleaire ramp in Zaanstad (een kernbom op de Wilhelminasluis) onmogelijk is. Uit de toespraak van wethouder Theun van Dam tijdens de presentatie: “84.000 Zaankanters zijn binnen enkele minuten dood of stervende. Zij behoren dan waarschijnlijk tot de gelukkigen. Daarna komen de overstromingen, de branden, het gebrek aan drinkwater, de radioactieve besmetting en de fall-out “regen”. Er zijn geen wegen meer, er is geen station, geen elektriciteit, geen telefoonverbinding, geen ziekenhuis en er zijn bijvoorbeeld ook geen artsen.”

Een exemplaar van het boekje wordt door B&W gestuurd aan de Ministeries; ook leveren zij boekjes en enveloppen voor 1e en 2e Kamerleden en Griffie. In oktober wordt het boekje ook in braille uitgegeven en in april 1986 volgt een herdruk van “Zaanstad en de Bom”.

Het boekje krijgt veel aandacht van de pers en van Kamerleden. Maar ook brandt er een discussie los. De Volkskrant van 8 november 1985 meldt dat het Ministerie van Binnenlandse Zaken laaiend is over de uitgave. “Eenzijdige stemmingmakerij” oordeelt plaatsvervangend directeur-generaal voor openbare orde en veiligheid mr. Arthur Doctors van Leeuwen.

In 1989 verschijnt de “opvolger” van de brochure “Zaanstad en de Bom” onder de naam “Zaanstad onder vuur”. Deze brochure is niet zozeer een vervolg als wel een aanvulling. Waar het eerste geschrift eindigt met de mededeling dat tegen een kernbomexplosie geen bescherming mogelijk is, gaat “Zaanstad onder vuur” verder in op hetgeen er gebeurt bij een aanval met andere soorten wapens. De werking van biologische, chemische en conventionele wapens en zelfs Starwars worden duidelijk en helder beschreven.

Na beëindiging van de koude oorlog en het terugbrengen van de aantallen kernwapens door de grote mogendheden verdampt de weerstand tegen kernwapens. In de jaren tussen 1990 en 2022 is er steeds minder aandacht hiervoor. Maar hierin komt een kentering met de oorlog in Ukraine. En in augustus 2023 doen “Artsen voor Vrede” middels een advertentie in meer dan 100 toonaangevende tijdschriften een oproep om mensen te informeren over de bedreiging van een nucleaire ramp. Het statement benadrukt nog maar weer eens dat elk gebruik van kernwapens catastrofaal zou zijn: ‘Zelfs een “beperkte” nucleaire oorlog waarbij slechts 250 van de 13 duizend kernwapens in de wereld betrokken zijn, zou 120 miljoen mensen doden en een wereldwijde klimaatverstoring veroorzaken die kan leiden tot een nucleaire hongersnood, waardoor 2 miljard mensen in gevaar komen.’ (bron: https://www.nvmp.org/)