Zijkanalen van het Noordzeekanaal, die de Zaanstreek op verschillende plaatsen met dat water verbinden.

Voor de Zaanstreek van belang zijn: Zijkanaal D naar Nauerna, Zijkanaal E naar de Westzaner Overtoom, Zijkanaal G naar de Voorzaan, Zijkanaal H naar het Barndegat en Zijkanaal I naar de Oostzaner Overtoom. De meeste zijkanalen kwamen eerst gereed na volhardende actie vanuit de Zaanstreek. Zijkanaal G, het belangrijkste zijkanaal van de streek, kwam pas in 1885 gereed, terwijl het Noordzeekanaal al in 1876 geopend was.