Prijzen, in 1979 door de gemeente Zaanstad ingesteld, ter beloning van verdiensten voor de Zaanse streekcultuur.

De Culturele prijzen, door Zaanstad overigens Kulturele prijzen genoemd, een Cultuurprijs van f 3000 en een Prijs van bijzondere waardering van f 1000, worden jaarlijks toegekend aan personen of rechtspersonen die bijzonder sterk met de gemeente Zaanstad verbonden zijn, danwel in hun werk door de Zaanstreek zijn geïnspireerd, danwel met hun werk de Zaanse cultuur hebben verrijkt.

Om tot een evenwichtige toekenning te komen zijn vijf cultuurvelden onderscheiden:

• a. literatuur: proza, poëzie, essay, biografie en journalistiek.
• b. beeldende kunst: schilderkunst, grafische kunst, beeldhouwkunst, architectuur, tuinen, literatuur, keramische kunst, edelsmeedkunst, fotografie, filmkunst, fotografie en toegepaste kunst.
• c. toneel, opera, operette, musical, show, declamatie en dans.
• d. muziek- en zangkunst.
• e. heemkunde, cultuurconservering, geschiedschrijving, archeologie, natuurbehoud en natuurbescherming.

De Cultuurprijs werd sinds de instelling toegekend aan de volgende (rechts-)personen:

• 1979 - Beeldende kunstenaars Theo van den Akkerplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigAkker, Theo van den
  
  Zaandam 4 maart 1946
  
  Beeldend, voornamelijk grafisch kunstenaar. Van den Akker ontving tezamen met Leo Poelmeijer, Wim Koster en Selma Timmerman de Cultuurprijs 1979 van de gemeente Zaanstad, in verband met hun gezamenlijke ontwerp van een aantal grafische panelen voor het wijkcentrum 'De Poelenburcht' te Zaandam., Wim Kosterplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigKoster, Wilhelm Johannes (Wim)
  
  (Alphen aan de Rijn 21 maart 1933 - Zaandam 3 juni 1992)
  
  Beeldend kunstenaar, grafisch ontwerper, etser en vervaardiger van 'druksels' in vooral hoogdruk.
  
  Wim Koster werd opgeleid aan de Kon. Academie voor beeldende kunst in Den Haag en werkte onder meer aldaar, in Amsterdam en sinds 1961 in Krommenie. Als boekverzorger werd hij onderscheiden doordat zijn ontwerpen vele malen behoorden bij de jaarlijkse keuze van de 50 best verzorgde boeken. Ook met affiche-ontw…, Leo Poelmeijerplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigPoelmeijer, Leo
  
  Zaandijk, 5 september 1934 - Heemskerk, 22 april 2018
  
  Beeldend kunstenaar te Westzaan, graficus, aquarellist en muraal vormgever.
  
  Leonardus Philippus (Leo) Poelmeijer volgde een opleiding aan de Grafische School te Amsterdam en ontving lessen van en Selma Timmermanplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigTimmerman, Selma
  
  Wijdewormer 17 maart 1951
  
  Beeldend kunstenaar, schilderijen en grafiek. Selma Timmerman kreeg een opleiding vrije grafiek en schilderen aan de Gerrit Rietveldacademie te Amsterdam. Zij drong door tot de eindronde van de Prix de Rome en kreeg in 1979, tezamen met drie andere grafici, de, voor een grafisch kunstwerk, gemaakt voor het wijkcentrum De Poelenburcht te Zaandam, waarin vier grafische technieken in één paneel werden gebracht. Eenmalig werd het bedrag van de Cultuurprijs verhoogd tot f 4000,
• 1980 - Componist Cor Keeplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigKee, Cor
  
  Zaandam 24 november 1900 - Zaandam 3 januari 1997
  
  Componist, improvisator, organist. Cor Kee studeerde orgel en componeren bij Jan Zwart, Jean Baptiste de Pauw en Sem Dresden en zang bij Thom Denijs. Als zanger trad hij vele malen als solist op. Uiteindelijk koos hij voor het orgel en het componeren.. vanwege zijn grote kwaliteiten op het gebied van de muziek en wel in het bijzonder de kerkorgelmuziek,
• 1981/1982 - Toneelvereniging Zaandamse Verenigde Tonelisten (ZVT), voor de voorstelling 'Wie is er bang voor Virginia Woolf' van Edward Albee, onder regie van Gelijn Molier,
• 1983/1984 - Historica Dr. Margaretha A. Verkadeplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigVerkade
  
  Ondernemersgeslacht in Zaandam in de 19e en 20e eeuw.
  
  De stichter van het familiebedrijf van Koninklijke Verkade NV Ericus Gerhardus Verkade (1835-1907) werd in Vlaardingen geboren als jongste in een gezin met vier kinderen van de notaris Ericus Gerhardus Verkade (1801-1835) en de Zaanse Geertruida van Gelder (1799-1851). Een maand voor zijn geboorte was zijn vader overleden. Zijn moeder Geertruida verhuisde in 1812 naar haar geboortestreek, waar ze in 1845 hertrouwde met Jan Keg (1798…, wegens haar laatste, zeer doorwrochte en landelijk aandacht getrokken hebbende publicatie 'Den derden Dach',
• 1983/ 1984 - Klaas Woudtplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigWoudt, Klaas
  
  Koog aan de Zaan, 13 mei 1923 - 19 december 2012
  
  Uitgever, publicist, bestuurder van een groot aantal verenigingen en stichtingen. Klaas Woudt was in de Tweede Wereldoorlog betrokken bij de oprichting, de redactie en de vervaardiging van het tijdschrift, voor zijn vele publicaties en activiteiten op het gebied van taal en dialect,
• 1985 - Vereniging De Zaansche Molenplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigZaansche Molen, Vereniging De
  
  Vereniging van molenliefhebbers, die zich ten doel stelt molens en met molens samenhangende attributen te bewaren en zo mogelijk aan het publiek ten toon te stellen, dan wel voor het publiek toegankelijk te maken. De Zaansche Molen behoort tot de grotere verenigingen in de streek (2750 leden in 1992) en is eigenaar van het, wegens haar actieve aandeel in het behoud van een uiterst belangrijk cultuurhistorisch aspect van met name de Zaanstreek,
• 1986/1987 - Architect Jacob Schipperplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigSchipper, Jacob
  
  Zaandam, 19 december 1915 - Zaandijk, 20 juli 2010
  
  Architect BNA te Zaandam Jaap Schipper ontving zijn opleiding aan de HTS te Haarlem in 1935 en de Academie van Bouwkunst te Amsterdam in 1942. In 1935 werd hij als stedebouwkundig tekenaar bij de gemeente Velsen aangesteld, vervolgens van 1943-45 als stedebouwkundige bij de Dienst Noordoostpolder Werken te Zwolle en van 1946 tot 1948 als assistent van Ir. W. van Tijen aan de herbouwplannen van Velsen en IJmuiden. In 1948-'49 w…, wegens zijn werk, wat mede zou leiden tot de Zaanse Schansplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigZaanse Schans
  
  Sinds de jaren vijftig van de 20e eeuw ontwikkeld buurtje met woningen en andere gebouwen, vrij toegankelijk en ontworpen om de ooit in de Zaanstreek ontstane bouwstijl en -trant voor de toekomst te behouden. De Zaanse Schans ontwikkelde zich aanvankelijk onbedoeld tot mondiaal bekende toeristische bestemming met jaarlijks bijna twee miljoen bezoekers in 2016. Het buurtje verrees in een hoek van de Kalverpolder, begrensd door Kalverringdijk en Leeghwaterweg. Het terrein heeft een …, zijn architectonisch werk, zijn activiteiten ten behoeve van het behoud van monumenten en wegens het uitdragen van zijn kennis over de houtbouw,
• 1986/1987 - Architect Willem Kruiswijkplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigKruiswijk, Willem
  
  Zaandam 20 oktober 1936 - Zaandam 14 juni 1993
  
  Architect BNA. Willem Kruiswijk vestigde zich na zijn opleiding aan de Academie van bouwkunst in Amsterdam als zelfstandig architect in Koog aan de Zaan. Hij ontwierp vele in en buiten de Zaanstreek gerealiseerde bouwwerken met een even persoonlijke als doordachte en verzorgde vormgeving., een bijzonder deskundig, eigenzinnig en onnavolgbaar vernieuwer en eigentijds toepasser van houtbouw.
• 1988 - Het Zaans Cantatekoor, (zie: Muziekplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigMuziek
  
  Toonkunst, voortbrengselen der toonkunst. Muziek is de kunstvorm die berust op het ordenen van klanken. Er bestaan verschillende muziekvormen naast elkaar.
  
  Over het muziekleven in het verleden van de Zaanstreek is niet erg veel bekend. Ongetwijfeld zal hier en daar, voornamelijk in de huizen van de gegoede burgerij, met meer of minder succes gemusiceerd zijn. Favoriete instrumenten waren de piano en de viool, instrumenten die voor de armere burgers te duur waren. Zij bespeelden het mond…) onder leiding van Jan Pasveerplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigPasveer, Jan
  
  Coevorden, 10 februari 1933 - Zaandam, 15 januari 2005
  
  Dirigent, muziekpedagoog, kerkmusicus. Jan Pasveer kreeg zijn eerste kerkorgellessen van Willem Hendrik Zwart, als oud-Zaandammer organist in Coevorden. Als 14-jarige was hij al organist in Oosterhesselen en op zijn 16e dirigeerde hij zijn eerste koor. Daartoe volgde hij directielessen bij R. Beintema. Op aandringen van zijn leermeester Zwart solliciteerde Pasveer bij de gereformeerde Zuiderkerk in Zaandam. Hij werd benoemd na…, wegens een groot aantal hoogtepunten, zowel binnen als buiten de Zaanstreek.
• 1989 - De Nol Sicking Band.
• 1990 - Auteur Jacob Willem van Santeplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigSante, Jaap van
  
  Zaandam 6 juni 1912 - Zaandam 15 maart 1980
  
  Jacob Willem (Jaap) van Sante, auteur van “Het dagverhaal van Aafje Gijsen 1773-1775” (Wormerveer 1986) en samensteller van de registers van een tiental naoorlogse boeken over de Zaanstreek. Van Sante, leraar wiskunde aan het, van het boek 'Het dagverhaal van Aafje Gijsen 1773-1775', (Wormerveer 1986), samensteller van de registers van een tiental na-oorlogse boeken over de Zaanstreek.
• 1991 -
• 1992 -
• 1994 -
• 2006 - Erik van Deuren, studeerde aan het Sweelinck Conservatorium Amsterdam klarinet en basklarinet. Hij behaalde als 1e ter wereld het diploma uitvoerend musicus basklarinet cum laude).
• 2008 - Joanne Zegers en Marcel Fraij wegens een expositie in Het Weefhuis.

De Prijs van Bijzondere Waardering, die aanvankelijk was ingesteld als Aanmoedigingsprijs, werd minder vaak uitgereikt. De prijs werd sinds de instelling uitgereikt aan de volgende (rechts)personen:

• 1981/ 1982 - Operettevereniging Czaar Peter (zie: Muziekplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigMuziek
  
  Toonkunst, voortbrengselen der toonkunst. Muziek is de kunstvorm die berust op het ordenen van klanken. Er bestaan verschillende muziekvormen naast elkaar.
  
  Over het muziekleven in het verleden van de Zaanstreek is niet erg veel bekend. Ongetwijfeld zal hier en daar, voornamelijk in de huizen van de gegoede burgerij, met meer of minder succes gemusiceerd zijn. Favoriete instrumenten waren de piano en de viool, instrumenten die voor de armere burgers te duur waren. Zij bespeelden het mond… 4.1. en 4.2.), voor het met name in de Zaanstreek 25 jaar actief zijn en in het bijzonder voor de uitvoering van de musical-operette Maske in Blau,
• 1983/ 1984 - Vereniging tot Behoud van Monumentenplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigMonumenten van bedrijf en techniek Zaanstreek, Vereniging tot behoud van
  
  De vereniging MBTZ werd opgericht in 1981 met als doel het behouden van (industriële) gebouwen en machines, of indien dat niet mogelijk was, het vastleggen van zoveel mogelijk gegevens daarover. van Bedrijf en Techniek, afdeling Zaanstreek, wegens het aandacht vestigen op een uiterst belangrijk, hoewel door velen onderkend, cultuurhistorisch aspect van de Zaanstreek, namelijk de industriële archeologie.
• 1985 - Archeologische Werkgemeenschapplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigArcheologische Werkgemeenschap van Nederland, afdeling Zaanstreek e.o.
  
  Nadat in 1955 de eerste bodemvondsten in de Assendelver polders waren ontdekt is in 1960 als derde afdeling van de Werkgemeenschap een Zaanse vereniging opgericht. De doelstelling is: Nederland, afdeling Zaanstreek en omstreken, wegens de verdiensten van deze afdeling in het algemeen en voor de Zaanse archeologie in het bijzonder en de voorbeeldfunctie die van deze afdeling uitstraalt naar andere amateur-archeologen.
• 1988 - Nol Sickingplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigSicking, Nol
  
  Nol Sicking is vanaf de jaren zeventig een belangrijke stimulerende figuur in de Zaanse pop- en fusionwereld. Na zijn studie Improviserend Musicus aan het Conservatorium van Amsterdam, was hij vanaf 1982 werkzaam bij Muziekschool Zaanstad, tegenwoordig, als stimulator van de Popmuziekplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigPopmuziek
  
  Populaire muziek; strikt genomen valt onder de noemer pop alle muziek die in enige mate populair is of is geweest, maar meer in het algemeen wordt met popmuziek rock-'n-roll aangeduid en elke muziekvorm die daar stilistisch op voortbouwt. Daarmee wordt een onderscheid geschapen tussen pop en en Jazzplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigJazz
  
  Muziekvorm, in het begin van de 20e eeuw in de Verenigde Staten ontstaan, oorspronkelijk geïnspireerd door en gebaseerd op de muziek van Noord-Amerikaanse negers. Door verschillende invloeden evolueerde de jazz tot in allerlei stijlen uitgevoerde eigentijdse muziek, meestal gekenmerkt door een sterke nadruk op het metrische element, benevens door zowel solistische als ensemble-improvisatie. De jazz wordt in deze veelvormigheid beoefend door een groot aantal, doorgaans kleine orkesten van v…
• 1990 - Dick Kerssens, Wormerveer 1937, archiefambtenaar, geschiedschrijver, genealoog, auteur van jongensboeken wegens zijn gehele oeuvre.
• 1991 - Encyclopedie van de Zaanstreek