fotografie

(v. Gr. Phootos = licht, graphoo = schrijven). Het met behulp van licht en andere vormen van straling vervaardigen van afbeeldingen van voorwerpen en verschijnselen.

Het volgende overzicht betreft met name die fotografie, die de stedelijke en natuurlijke landschappen van de Zaanstreek als onderwerp heeft, daarna volgt een korte aanduiding van de fotografie als kunstvorm.

Vanaf 1858 (zie ook Topografieplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigTopografie

Letterlijk: plaatsbeschrijving. Onder topografie wordt de nauwkeurige voorstelling van een landstreek, een plaats, een terrein en dergelijke verstaan. De topografie kan zijn vastgelegd in geschriften, in schilder- en prentkunst, in fotografie enzovoort. Dit artikel behandelt niet alleen de topografie, maar eerst de cartografie, de tot de wiskundige geografie behorende, zo getrouw mogelijke weergave van het aardoppervlak of gedeelten daarvan. Voor een overzicht van de behandelde stof …
) is de Zaanstreek vastgelegd op foto's, die aanvankelijk als albumfoto's en wandversiering werden vervaardigd, later vooral in de vorm van prentbriefkaarten en boek- en tijdschriftillustraties. Een groot deel is in (prive-)collecties bewaard gebleven. Het gemeentearchief van Zaanstadplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigGemeentearchief Zaanstad

De term archief kan drie betekenissen hebben:

* het archiefmateriaal; * het archiefgebouw, de bewaarplaats, * de archiefdienst, de instelling.

Door de eeuwen heen zijn er wat betreft de archieven, in alle drie de betekenissen, veranderingen geweest. In dit artikel wordt, na een algemeen-historisch overzicht, het Gemeentearchief van Zaanstad behandeld. De overige voor de Zaanstreek van belang zijnde archieven zijn summier behandeld onder Archief.
bevat naast een totale verzameling van ongeveer 20.000 foto's en prentbriefkaarten ook drie foto-albums van J. Breebaard, die als eerste fotograaf van de Zaanstreek wordt beschouwd. Rond 1870 was hij niet de enige die motieven uit de Zaanstreek opnam. Uit die jaren zijn ook foto's bekend van Dirk Engel (Zaandam vooral portretfotografie) en de Krommenieër Klaas van Vliet (zie Supplement 2). De laatste trok met een tent op zijn rug door het land; de tent diende als donkere kamer voor het prepareren van de toen gebruikte 'natte platen'. Het Zaanse landschap trok ook veel fotografen uit binnen- en buitenland aan.

Van Breebaard zijn ongeveer 120 stads- en dorpsopnamen bekend, waarvan enkele in stereo. Ze zijn afgedrukt op het destijds populaire formaat van 6 x 9 cm en verzameld in rijk versierde albums. In 1986 is een selectie van Breebaard's foto's in boekvorm verschenen: 'De Zaanstreek belicht'. De firma Breebaard werd voortgezet door J. Kuyper.

Ook deze combineerde portretfotografie met het fotograferen van topografische onderwerpen. Rond 1900 hielden meer fotografen zich hiermee bezig. F. Engel Jbzplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigEngel, Frederik

Koog aan de Zaan, 3 november 1872 - Zutphen, 8 november 1958 Frederik Engel: Melktijd nabij Zaandam Frederik Engel Jbz, beeldend kunstenaar, schilder en tekenaar was leerling van de stadstekenschool te Zaandam, de Quellinusschool en de Rijksschool voor Kunstnijverheid, beide te Amsterdam. Hij vestigde zich na zijn opleiding eerst als fotograaf in Zaandam (1896-1904), maar legde zich daarna toe op het tekenen van landschappen.
, (Zaandam) en P. Nieuwstad (Koog)) maakten fraai fotowerk. S. Bakker Jz. (Koog-Zaandijk) gaf zijn topografische foto's op prentbriefkaarten uit. Oud-Zaandijk werd vastgelegd door de arts C.E. van der Horst. Andere bekende amateur-fotografen waren o.m. J. Hondius Hz., Zaandam, en P. Kouwenhoven, Zaandijk. Onderwerpen waren ook de bedrijvigheid op en aan het water en gebeurtenissen zoals molenbranden en de watersnood van 1916. Vooral P. de Vries, de opvolger van P. Nieuwstad, heeft deze overstromingen in vele foto's vereeuwigd. In en na de jaren '20 fotografeerden P.P. de Jong en H. Los uit Zaandam veel karakteristieke plekken. Een deel van hun werk bevindt zich in het gemeente-archief, dat ook een verzameling luchtfoto's (opgenomen tussen 1923 en '40) van Aerocarto bevat.

Vanaf 1930 begon de Zaandamse vogelkenner A.F. (Nol) Binsbergenplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigBinsbergen, Nol

Zaandam, 12 januari 1908 - Zaandam, 25 september 1945

Nol Binsbergen, fotograaf en cineast, met name actief als vogelfotograaf en -beschrijver. Na een kennismaking met Jan P. Strijbos, een bekend vogelfotograaf uit Haarlem, besloot Binsbergen in het begin van de jaren '30 zich geheel aan de vogelfotografie en de natuurstudie te wijden. Dat was in een tijd dat de technische hulpmiddelen voor fotografen nog beperkt waren. Telelenzen bestonden niet, de fotograaf moest de vogels d…
met vogelfotografie. Dankzij zijn aanleg en zijn legendarisch geworden inzet bracht hij een collectie vogelfoto's bijeen, waarmee hij zijn krante- en tijdschriftartikelen en drie van zijn vier boeken illustreerde: 'Trekvogels' (1935), 'Vogels van weide- en rietland' (1937) en 'Uit Neerlands vogelleven' ('41) hebben het landschap en het vogelleven van de Zaanstreek in het hele land bekend gemaakt.

De Zaanstreek heeft verschillende fotogroepen en verenigingen van amateurs gekend.

De oudste is 'AFV Zaanland`, die in 1929 werd opgericht, thans (1991) een regionale vereniging met 35 a 40 leden die tweewekelijks bijeenkomen.

In de jaren `50 en '60 verstrekte de gemeente Zaandam veel opdrachten voor documentatie, reportages en fotoboeken. Streekgenoten, maar ook in Amsterdam wonende fotografen zoals Dolf Kruger, Ad Windig, Eva Besnyö, Kors van Bennekom en Koen Wessing kregen opdrachten. Later maakte de gemeente Zaanstad gebruikt van de diensten van o.a. Dijkman, Henkplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigDijkman, Henk

(Zaandam, 10-1-1949)

Fotograaf Henk Dijkman studeerde fotografie, televisie en film aan de Minneapolis College of Art en reisde door Amerika aan het eind van de jaren zestig. Terug in Nederland, studeerde hij af aan de Gerrit Rietveld Academie voor Beeldende Kunst en Vormgeving in Amsterdam.
, Henk van de Zee en Bob Fleumer, allen uit de Zaanstreek afkomstig. Enkele namen van Zaanse fotografen zijn Wim Krijtplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigKrijt, Willem (Wim)

Zaandam 21 maart 1914 – Almere 18 januari 2000

Wim Krijt was een fotograaf met de Zaanstreek als werkterrein en was lange tijd werkzaam voor Dagblad voor de Zaanstreek De Typhoon. Krijt heeft veel portretfoto's van Zaanse kunstenaars gemaakt, als ook atelierfoto's.
en Bob Ris.

Van H.T. Poppenplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigPoppen, Henricus Theodorus (Henk)

(Zaandam 1920)

Amateurfotograaf, die vanaf het einde van de jaren '40 (zoals journalist Jan Hottentot eens uitdrukte) '“Zaandam voor de sloper uit fotografeerde'. Henk Poppen, in het dagelijks leven werkzaam op het kantoor van
verschenen enkele boeken met topografische foto's van Zaandam. H.H. Hackmann, Westzaan, kreeg vooral bekendheid door reproductie-fotografie, een veel nauwkeurigheid en vakmanschap vereisende discipline.

O. Moedt

.

De vraag of fotografie als een kunstvorm kan worden beschouwd, wordt niet meer gesteld. Algemeen wordt van kunstfotografie gesproken. De kunstschilder schildert met verf, de kunstfotograaf met licht. Met fotografie kan gemanipuleerd worden, evenals in de schilderkunst kan er een 'beeld', een afbeelding gecreëerd worden die niet overeen hoeft te komen met de werkelijkheid. Er kan worden toegevoegd of weggelaten. Er kan figuratief of nonfiguratief gefotografeerd worden.

Figuratieve fotografie is om, die van het “knap gekozen moment' in sport- en journalistieke fotografie, maar ook in bijv. landschapsfotografie. In de nonfiguratieve fotografie wordt niet de realiteit, of: meer dan de realiteit weergeven. In het algemeen kan over kunstfotografie worden gezegd dat het fotografische beeld iets heeft mee te delen en meer is dan alleen een registratie.

Enkele in de Zaanstreek werkzame kunstfotografen zijn (1991) Peter Woltersplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigWolters, Peter

(Koog aan de Zaan, 27 mei 1946 - Zaandam, 15 juni 1999)

Beeldend kunstenaar, fotograaf en zeefdrukker. Peter Wolters kreeg zijn opleiding aan de Nederlandse fotovakschool. Hij woonde en werkte in Wormerveer, later in Koog aan de Zaan.
en Louis Bertholetplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigBertholet, Louis

Amsterdam, 19 december 1950 -

Beeldend kunstenaar en autodidact te Zaandam; tekenaar, graficus (etser, zeefdrukker) en schilder, lichtschilder en fotograaf maar vooral beoefenaar van fotografiek. Bij deze laatste techniek wordt fotografische beeldvervreemding bereikt door aan het met de camera verkregen resultaat elementen toe te voegen of dit anderszins te manipuleren.
. Ook Fons Klappe en Erik Poffers kunnen worden genoemd. Fons Klappe (Wormerveer) werkt'registrerend, hij werd opgeleid aan de School voor Fotografie in Den Haag en kreeg praktijklessen van Bert Nienhuis. Erik Poffers (Assendelft) werkt over wegend abstract; hij zoekt het detail, waarbij compositie en camerastandpunt vervreemding oproepen.

Alle vier hier genoemde fotografen exposeerden eerder in de Zienagoogplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigZienagoog

Expositie- en kunstuitleencentrum, ooit gevestigd aan de Westzijde 39 te Zaandam, daarvoor in de voormalige Synagoge aan de Gedempte Gracht in Zaandam.

De voorgeschiedenis van Stichting de Zienagoog nam een aanvang in Zaandijk, waar in het door Wim Krijt beheerde

Louis Bertholet/Eindredactie

  • /home/zaanwiki/domains/zaanwiki.nl/private_html/encyclopedie/data/pages/fotografie.txt
  • Laatst gewijzigd: 2020/09/07 12:06
  • (Externe bewerking)