Krommeniedijk
Klein dorp in de gemeente Zaanstad, deel van Krommenieplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigKrommenie
Voormalige zelfstandige gemeente in het noorden van de Zaanstreek, per 1 januari 1974 opgegaan in Zaanstad. Na Zaandam in omvang de tweede gemeente van de streek. De samenvoeging tot Zaanstad leidde in Krommenie tot veel protesten. Krommenie wenste deze niet en bepleitte samen met Assendelft een gemeente Krommenie-Assendelft. De rijksoverheid besliste evenwel anders. Krommenie zelf is feitelijk ook een samenvoeging van een aantal woonkernen. Naast Krommenie behoren ook het tot 1816 ze….
Krommeniedijk bestaat feitelijk uit een lage dijk langs het voormalige Kromme IJ (Crommenijeplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigCrommenije
Beeldsnijder, Joost Jansz Oorspronkelijk een breed water, dat - buiten de omringdijk gelegen - tot 1357 een open verbinding vormde tussen het Wijkermeer (de noordelijke uitloper van het IJ, het ) en het Langmeer (deel uitmakend van de Schermer, thans nog als Lange Meer een gedeelte van het Alkmaardermeer). In genoemd jaar werd de). De geschiedenis van Krommeniedijk is niet los te zien van die van Krommenie. Het is niet bekend welke bewoningskern er eerder was. Volgens mr. D. Visplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigVis, Mr. Dirk
Nederhorst den Berg 8 juli 1906 - Driebergen 2002
Auteur van een groot aantal belangrijke publicaties over de Zaanstreek op historisch gebied. Mr. Dirk Vis stamt uit een oud Zaans geslacht en bracht zijn jeugd door in Westzaan.
Na een opleiding aan de HBS in Zaandam en een rechtenstudie aan de Gemeente Universiteit in Amsterdam waar hij in 1931 afstudeerde, werkte hij korte tijd als advocaat en procureur, maar in 1933 ging hij als illustrator en kunstschilder werken. is Krommenie het oudste dorp, dat uit Westzaan ontstond. En kwam daarna Krommeniedijk uit Krommenie voort. Hij plaatst het jaar van ontstaan van Krommeniedijk in mogelijk 1357. Het jaar dat het Crommenije door de Nieuwedamplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigNieuwedam
(1). Dam in het Kromme IJ, waardoor het Wijkermeer (uitloper van het IJ) van het Langemeer (deel van de Schermer) werd afgesloten. De dam werd in 1357 aangelegd, maar de tegelijkertijd aangelegde sluis stond meestal open. Ondanks protesten van onder meer Alkmaar ging deze sluis, naar aanleiding van een verordening van het Hoogheemraadschap, voorgoed dicht. Schepen konden toen alleen via een kleine overtoom (een overhaal) in het IJ komen. Het Kromme IJ is, mede door de aanleg van de Ni… werd afgesloten. Zekerheid ontbreekt echter.
Krommenie en Krommeniedijk hadden steeds veel met elkaar te maken. Kerkelijk waren beide dorpen één tot 1593, in welk jaar Krommeniedijk zich afscheidde. In 1729 echter werd de banne van Krommenie een ambachtsheerlijkheid en gekocht door Krommenie. Krommeniedijk wenste niet bij te dragen aan de koopsom van fl. 25.000 en was sedertdien bestuurlijk ondergeschikt aan Krommenie. In 1816 volgde de samenvoeging met Krommenie. De naam Krommeniedijk is volgens G.J. Boekenoogenplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigBoekenoogen, Gerrit Jacob
Wormerveer 18 april 1868 - Leiden 26 augustus 1930
Taalkundige, vooral bekend geworden door zijn academische proefschrift 'De Zaanse Volkstaal', waarop hij in 1896 in Leiden cum laude promoveerde. De hoofdinhoud van dit in 1897 uitgegeven lijvige werk wordt gevormd door het Idioticon, waarvan is getuigd dat het buiten kijf het meest volledige en best bewerkte woordenboek van enige Nederlandse streektaal is. niet ouder dan de 18e eeuw.
Eerder was de naam 'Crommenieërdijk'. De oorsprong van de naam laat zich makkelijk raden; het dorp ontstond immers aan de dijk langs het Crommenije. Journalist G.J. Visserplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigVisser, Gerrit
Marken Binnen 1912 - Krommenie 1993 Gerrit Visser 1912-1993 Journalist en bestuurslid van meerdere organisaties te Krommenie.
Gerrit Visser werkte voor de Tweede Wereldoorlog als fabrieksarbeider, maar ging na 1945 de journalistiek in. Hij schreef voor verscheidene landelijke en lokale dag- en weekbladen als Het Vrije Volk, het dagblad De Nieuwe Dag en later voor De Typhoon. Hij maakte raadsverslagen in alle Zaanse gemeente-huizen. Eind jaren '40 werd hij redacteur van de, die het boekje 'Zeven eeuwen Krommeniedijk' schreef, noemde 1280 als het beginjaar van de geschiedenis van het dorp. In dat jaar werd op last van graaf Floris V de Westdijk opgeworpen, die het achterliggende land tegen het Crommenije beschermde. Rond 1357 werd deze Westdijk onderdeel van een veel langere waterkering, die de Nieuwe Dam bij Krommenie verbond met de Knollendam bij het gelijknamige dorp.
'Het zal langs deze dijk zijn dat de eerste Krommeniedijkers zich vestigden' (Visser). In de visie van Visser strekte Krommeniedijk zich uit van De Ham tot de sloot de Indijkplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigIndijk
Water op de grens van Krommeniehorn en Krommeniedijk. Tot Krommeniedijk in 1817 bij Krommenie werd gevoegd vormde de Indijk de grens tussen beide gemeenten.. Oostelijk van de Indijk lag de buurtschap Krommeniehornplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigKrommeniehorn
Oude buurt. behorend tot Krommenie.
De buurtschap begon bij de Indijk (westelijk van die sloot lag Krommeniedijk) en maakte bij de Durgsloot een scherpe bocht (horn betekent bocht). De beschikbare gegevens over Krommeniehorn zijn zeer beperkt. Bekend is dat er in 1739 384 personen woonden. De ouderdom van de buurtschap is evenmin bekend., die bij de Durgsloot een haast haakse bocht maakte ('horn' betekent 'bocht'). De horn behoorde van oudsher bestuurlijk tot Krommenie. In de late Middeleeuwen was Krommeniedijk als bewoningskern belangrijker dan Krommenie.
Afname bevolking
In 1494 woonden er tenminste 300 personen aan de dijk. De eerste exacte cijfers dateren overigens pas van 1743, toen Krommeniedijk 492 inwoners telde. Toen was Krommenie al belangrijk groter. De bevolking van Krommeniedijk nam toen al geruime tijd af. Die ontwikkeling bleef doorgaan. In 1845 schreef Van der Aa in zijn Aardrijkskundig Woordenboek, dat het dorp vroeger een vrij aanzienlijk aantal huizen had gehad, maar inmiddels zeer was vervallen en slechts uit enkele boerenwoningen bestond.
Pas in de 20e eeuw, en dan vooral na de Tweede Wereldoorlog, was er weer sprake van bevolkingsgroei ofschoon de bebouwing zich nog altijd beperkt tot het deel direct langs de dijk. Krommeniedijk heeft altijd betrekkelijk geïsoleerd in het Zaanse land gelegen. Mogelijk daardoor werd het dorp reeds vroeg een toevluchtsoord voor doopsgezinde vluchtelingen uit de Zuidelijke Nederlanden. Krommeniedijk was een der eerste doopsgezinde gemeenten in Noord-Holland. Reeds in 1534 werden 69 inwoners van wederdoperij beschuldigd. Zie: Doopsgezinden (Doopsgezinde gemeenten)plugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigDoopsgezinden (Doopsgezinde gemeenten)
Protestants kerkgenootschap, broederschap, van grote betekenis in de Zaanse geschiedenis, zowel doordat de ondernemersstand sinds de 17e eeuw overwegend doopsgezind was als door het feit dat de leefgewoonten der doopsgezinden een stempel drukten op de streekmentaliteit. 3.6.
De rooms katholieke kerk werd in de Spaanse tijd door de hervormden overgenomen. Deze kerk, de bij het dorp opgeworpen schans en het dorp werden in 1574 door Spaanse troepen geplunderd en verwoest. Omstreeks het jaar 1600 werd ten behoeve van de belastingen een lijst opgemaakt van de bezigheden van de werkzame mannen. Van de 113 geregistreerden voeren er onder meer 36 als bootsman, waren er 21 landwerkers, 13 spinners, 8 zeevarenden in huur, 8 linnenwevers, 4 vissers, 4 hellingmannen, 3 mandenmakers, 2 vogelvangers, 2 schoenmakers en 2 bakkers.
Krommeniedijk was veel meer dan Krommenie voor een belangrijk deel aangewezen op de scheepvaart en de landbouw. Landbouw bleef hier geruime tijd belangrijk. Zie voorts: Krommenieplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigKrommenie
Voormalige zelfstandige gemeente in het noorden van de Zaanstreek, per 1 januari 1974 opgegaan in Zaanstad. Na Zaandam in omvang de tweede gemeente van de streek. De samenvoeging tot Zaanstad leidde in Krommenie tot veel protesten. Krommenie wenste deze niet en bepleitte samen met Assendelft een gemeente Krommenie-Assendelft. De rijksoverheid besliste evenwel anders. Krommenie zelf is feitelijk ook een samenvoeging van een aantal woonkernen. Naast Krommenie behoren ook het tot 1816 ze….
Literatuur:
G.J. Visser, Zeven eeuwen Krommeniedijk. Krommenie 1980;
R. Boeke. Krommeniedijk en haar kerk;
A.J. van der Aa. Aardrijkskundig Woordenboek der Nederlanden. Deel 6. Gorinchem 1845;
D. Vis. De Zaanstreek. Leiden 1948;
J. Honig Jsz. Jr. Geschiedenis der Zaanlanden deel 1. Zaandijk 1849;
G.J. Boekenoogen. De Zaanse Volkstaal. Zaandijk 1971;
S. Hart. De personele quotisatie in Krommenie en Krommeniedijk zoals die in 1742 is vastgesteld, in: De Zaende 1950;
D. Vis. Ieder het zijne. In De Zaende 1946.