De belangrijkste houtaantaster onder de weekdieren is de paalworm, Teredo spec. div., die net als de gribbel in alle wereldzeeën voorkomt. In verschillende gebieden komen diverse soorten voor, in de Middellandse Zee bijvoorbeeld vier. Paalwormen leven in zowel naald- als loofhout dat in zout of brak water dienst doet als meerpaal, sluisdeur, kadebescherming, dijkbescherming, rijshout enzovoorts. Aantasting vindt alleen dan plaats, als vrij rondzwemmende larven in het water aanwezig zij…
Paap, deplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigPaap, de
De Paap, oliemolen te Koog aan de Zaan, de windbrief werd gegeven in november 1627. Hij heeft gestaan aan en ten noorden van de Sluissloot, op de hoek van de Dors, en werd gesloopt in juni 1900.
17 januari 1866 is door de rijksveldwachter G. Tangering, gestationeerd te Zaandam, opgespoord en aangehouden de persoon van H. M. van Koog aan de Zaan, oud 16 jaar, beschuldigd van
Paard, het Bonteplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigPaard, het Bonte
Paard, het Bonte
Paard, het Jongeplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigPaard, het Jonge
Snuifmolen te Westzaandam, zie: Het Vooltje.
Paard, het Witteplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigPaard, het Witte
Oliemolen te Wormerveer.
De windbrief werd gegeven in september 1634. Hij heeft gestaan aan weg en Zaan, ten zuiden van de latere oliefabriek De Toekomst (thans onderdeel Croklaan bv) en werd gesloopt in 1894.
oliemolen molen
Paard, het Witteplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigPaard, het Witte
Pelmolen te Oostzaandam.
De eerste vermelding dateert uit maart 1716. Hij heeft gestaan nabij en ten westen van de Weer, ten zuiden en op enige afstand van de Pantepadsloot, en werd in 1815 afgebroken, om herbouwd te worden op de plaats van de verbrande pelmolen De
Paard, het Zwarteplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigPaard, het Zwarte
Pelmolen te Oostzaandam.
De windbrief werd gegeven in september 1690. Hij werd in juni 1741 door brand verwoest, waarna na geruime tijd herbouw volgde. Hij heeft gestaan aan en ten Westen van de Gouw, ten zuiden en op enige afstand van de Pantepadsloot, en werd in februari 1838 door brand verwoest.
In Wormerveer op het industrieterrein Molletjesveer gevestigd bedrijf, waarin displays, letterlijk: uitstallingen, showmateriaal voor reclame-doeleinden, bedoeld om producten in de detailhandel aantrekkelijk te presenteren, worden vervaardigd. De in de jaren '20 opgerichte onderneming heeft ongeveer 15 personen in dienst; men werkt in 1990 met een wisselend aantal uitzendkrachten.
Samenvattende naam voor de takken van sport waarbij het paard, aangespannen of bereden, een essentiële rol speelt. Binnen de paardensport bestaan verschillende disciplines:
* harddraverijen, snelheidswedstrijden in draf, over 300 tot 3000 meter, waarbij het paard voor een tweewielige wagen - een sulky - is gespannen;
In 1891 is in de Zaanstreek serieus de instelling van een paardetram overwogen. Om betere verbindingen tussen de Zaangemeenten te bereiken was overigens al sinds 1881 gespeeld met de gedachte een stoomtram aan te leggen. Met het oog op de veiligheid, vooral in de Westzijde te Zaandam, ging de voorkeur tenslotte uit naar een paardetram. De gemeenten wisten onderling echter geen overeenstemming te bereiken. Aan het begin van de 20e eeuw ontstond opnieuw het plan voor een stoomtram, waa…
Vroegere veemarkt te Zaandam, gehouden op de woensdag voor Pasen.
De markt werd georganiseerd door de 'Vereeniging ter Opbeuring van de Zaandamsche Veemarkt' en is sinds de tweede helft van de 19e eeuw tot aan de Tweede Wereldoorlog jaarlijks gehouden op de Gedempte Gracht. Voorafgaande aan de Paasmarkt werd een in de Zaanstreek befaamde loterij gehouden waarvan de hoofdprijs uit drie stuks rundvee bestond. De markt zelf, met in het verleden een grote aanvoer van koeien, schapen …
Pachter, deplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigPachter, de
In de Zaanstreek is in het verleden door de bewoners van vele paden een padgemeenschap gesticht met het oog op gezamenlijke belangen en plichten. Deze padgemeenschappen zijn er in vele gevallen toe overgegaan de gemaakte afspraken notarieel vast te leggen. Hiermee werden op een voor Holland unieke manier gedragsregels vastgelegd waaraan alle bewoners van het pad zich moesten houden. Vermoedelijk waren notariële bewonersovereenkomsten elders onbekend. Padregleme…
Verbinding tussen het oude centrum van Krommenie en de Vaartbrug, in 1850 aangelegd bij de bouw van de eerste veerbrug over de Nauernasche Vaart. Voordien was er ongeveer op dezelfde plaats een veer naar Wormerveer, dat men vanuit Krommenie via het Wormerveerder pad (een schelpenpad, dat eerder - voor verbreding - 't Padje heette) bereikte. Een zijpad van de hoofdstraat heette vroeger een laan; het weiland langs het Wormerveerder pad werd ook Padlaan genoemd (de naam Padt-laan als landa…
Vrijetijdsbesteding voor jongeren vanaf 7 jaar, spel en training, hetgeen moet leiden tot zelfredzaamheid binnen de leefgemeenschap en dienstverlening daaraan. De padvinderij is gebaseerd op het boek 'Verkennen door jongens' van Robert Baden Powell, met als strekking: 'de weg door het leven' zoeken en onderzoeken.
Houten pakhuis Maas, in 1875 in ambachtelijk-traditionele trant gebouwd ten behoeve van de graanopslag. Het met de lange gevel direct aan de Zaan gelegen pakhuis maakt deel uit van het gevarieerde industriële landschap langs de Zaanoevers waarin voedsel-, olie- en houtindustrie domineerden en het vervoer over water een essentiële vestigingsvoorwaarde was. Het nog steeds als opslagruimte in gebruik zijnde pakhuis Maas is door middel van een tussenlid uit 1982 verbonden met he…
Van 1876 tot 1919 heeft het Pakhuis Vrede aan de Oostzijde in Zaandam dienst gedaan als rijstopslag van de rijstpellerij Blans. De N.V. Gebroeders Blans, fabriek voor verwerking van graan, rijst en stijfselprodukten, ging onder invloed van de internationale concurrentie en de stopzetting van de aanvoer van rijst tijdens de Eerste Wereldoorlog, in 1919 failliet. Daarna diende de Vrede onder meer als pakhuis voor een veembedrijf. Sedert 1951 was het in bezit van bindmiddelenproducti…
Afzonderlijke opslagruimten voor voorraden grondstoffen, gerede producten enzovoort. Als industriestreek telde de Zaanstreek steeds een aanzienlijk aantal pakhuizen. In het kohier van 1731 werden er 286 opgesomd, benevens 8 Vleethuizen, 5 kaashuizen en 17 kaatsen (schuren zonder zolder en met schuin-aflopend dak, meestal als opslagruimte benut). In 1801 werden er alleen in Oostzaandam 45 zaadpakhuizen geteld. In 1919 verscheen de derde druk van het 'Pakhuisboek van de Zaanstreek', uit…
Palmboom, deplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigPalmboom, de
Meelmolen te Krommenie.
Hij werd vermoedelijk gebouwd in 1604. Hij heeft gestaan aan het eind van de Heiligeweg, dicht bij de Militaireweg, werd eind 1913 onttakeld (na enige jaren als doppenmaler in bedrijf te zijn geweest), en in mei 1924 volledig gesloopt.
Palmboom, deplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigPalmboom, de
Houtzaagmolen te Westzaan, paltrok.
De windbrief van de wagenschotzager werd gegeven in oktober 1721. Hij heeft gestaan aan en ten noorden van de Pronkersloot, en werd gesloopt in 1796.
Molentype, alleen toegepast voor de houtzagerij. De paltrokken, waarvan er meer dan 200 in de Zaanstreek draaiden, kenmerken zich door een aan drie zijden open werkvloer, de zaaggrond, een geteerd dus donker uiterlijk en het feit dat bij het kruien de gehele molenmassa over een rolring wordt rondgedraaid; de paltrok is hierdoor een onderkruier in tegenstelling tot de
De op de binnenzijde van een cirkelvormig, verticaal opgesteld, doek aangebrachte schildering, waarvan de beschouwers zich binnen de cirkel moeten begeven. Panorama's van deze aard zijn in 1787 bedacht en gepatenteerd door de kunstschilder Robert Barker uit Edinburgh. Vanuit het panorama werd in de 19e eeuw het diorama ontwikkeld, waarvan de gezichtshoek niet 360 graden, maar slechts een deel van de cirkelboog omvat.
Pans, Ralphplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigPans, Ralph
Maastricht, 2 januari 1952
mr. Raphael Joseph Jean Marie (Ralph) Pans, wethouder van Zaanstad tussen 1978 en 1990 in dat laatste jaar benoemd tot burgemeester van Rosmalen waarna hij ook nog burgemeester was in Almere.
Ralph Pans studeerde na de middelbare school rechtsgeleerdheid aan de R.U. te Groningen (doctoraal examen 1975) en was daarna juridisch medewerker van de sectie Gemeente, Gewest en Provincie in 1991: Centrum voor Lokaal Bestuur) van het wetenschappelijk bureau van …
Pad te Oostzaandam, aflopend van de Zuiddijk naar het Oostzijderveld. Het dankt zijn naam aan de familie Pant, die bij de vaststelling van het reglement in 1697 op het pad woonde. Het pad stond ook bekend als Dirck Claesseven, waarschijnlijk als verwijzing naar een lid van de familie Pant. Het pad is in 1858 door de gemeente Zaandam overgenomen.
Papegaai, deplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigPapegaai, de
Hennepklopper te Krommenie.
De enige vermelding dateert uit december 1653. Mogelijk kreeg hij later een andere naam.
Papegaai, deplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigPapegaai, de
Oliemolen, en later verf- en snuifmolen, te Assendelft.
De eerste vermelding dateert uit 1685. Tussen 1693 en 1711 werd hij ingericht als verf- en snuifmolen. Hij heeft gestaan aan de Nauernasche Vaart, nabij Nauerna, en werd gesloopt in 1827.
Straat, sloot en sluis te Zaandam (west), lopend van de Zaan naar het Westzijderveld. Straat, sloot, sluis en kerk zijn vernoemd naar het woord Paap, een deels in onbruik geraakt mild scheldwoord voor een katholiek persoon. Het woord was van oorsprong een scheldwoord voor de paus. Het is dan ook een verbastering van Papa, oftewel paus. Niet alleen de paus, maar ook de lokale geestelijke werd dorpspaap, parochiepaap of mispaap genoemd. Later werd het de benaming…
Papierbaal, de Grauweplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigPapierbaal, de Grauwe
Papiermolen te Westzaandam.
De eerste vermelding dateert uit 1694. Hij heeft gestaan ten oosten van de Vaart, achter het Kauwerspad, en kwam in juni 1765 in slopershanden.
Papierfabrikeurs Koolplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigPapierfabrikeurs Kool
KOOL (& COMP.), Jan: Familiebedrijf te Zaandijk (1774-1837), opgericht in 1774 door Jan Aggesz. Kool (1742-1816) met compagnons Gerrit Caescoper Honigzoon (1718-1778) en diens zoon Claas Gerritsz. Honig (1745-1813), werkzaam met witpapiermolen De (Zwarte) Bonsem te Koog aan de Zaan.
Wormer bezat de papiermolen De Eendragt die zijn bestaan begon als oliemolen op 30 maart 1685 op naam van Simon Pietersz. Fent. In het jaar 1726 werd de molen verkocht aan Jan Pietersz. Coopman die hem ombouwde tot papiermolen. Dee grondstof hiervoor bestond uit oude kledingstukken. In de voddenschuur werden deze gesorteerd door vrouwen en kinderen, die het vuil, de knopen en haken verwijderden. Vervolgens scheurden zij de stof met een vast mes op een bank tot reepje…
Papiermolen, de Oudeplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigPapiermolen, de Oude
Belangrijke tak van nijverheid in de Zaanstreek, thans echter bijna geheel verdwenen. Lange tijd is aangenomen dat de papiermakerij in China werd uitgevonden in het jaar 105 door Ts'ai Lun. Op grond van recente archeologische ontdekkingen wordt de vinding thans rond het begin van onze jaartelling gedateerd. In de Zaanstreek is de papierfabricage een belangrijke tak van nijverheid geweest; het bestaan van circa 60 papiermolens is bekend.
Paradijsvogel, deplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigParadijsvogel, de
Cacaomolen, en oorspronkelijk blauwselmolen, te Westzaan, ook Jonge Dirk genoemd.
Het molentje werd gebouwd in 1827 en heeft gestaan ten oosten van de weg, en werd in 1875 tot stellinghoogte afgebroken. De later gebouwde cacao- en chocoladefabriek van de Gebr.
Parel, deplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigParel, de
Watermolen te Assendelft.
De molen (met een vlucht van ongeveer 29 meter de grootste Zaanse molen) werd in 1848 gebouwd om de Veenpolder te bema1en. In 1883 werd hij door brand verwoest.
In de Zaanstreek zijn pas sinds het einde van de 19e eeuw enkele parken ingericht. De oudste zijn:
* het Volkspark ingericht in 1890 in Zaandam-West, in 2009 grootschalig gerenoveerd, * het Wilhelminapark te Wormerveer uit 1898, * het Kogerpark of het Wandelpark Koog, in de jaren '20 aan de gemeente geschonken, is met zijn 2 hectare van bescheiden omvang.
Straat in Zaandam west, direct ten noorden van de Bullekerk en lopend van de Westzijde naar de Provincialeweg (N203). De straat is genoemd naar het in 1890 geopende Volkspark, maar heette tot dat jaar Noorderkerkpad. Nog eerder heette het Jan Prinsenpad. In 1679 kreeg het Jan Prinsenpad benoorden de nieuwe kerk aan de
In de tweede helft van de 18e eeuw burgemeester in de Banne van Westzaanden. Parlie ging de geschiedenis in als een burgemeester die andermans fuiken lichtte. Op dat misdrijf is hij zelfs twee maal betrapt. Aldus de notaris-protocollen van Symon Jongewaard.
Het fijnhakken en tot poeder vermalen van Braziliaans verfhout, met name roodhout. Dit werk is in de 17e eeuw bij privilege vooral verricht in de rasphuizen, detentie-inrichtingen voor wetsovertreders, landlopers en bedelaars. Voor de Zaanstreek was het aan het Amsterdamse rasphuis verleende monopolie van belang; dientengevolge moest een in Zaandijk gebouwde
Parseleimolen, deplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigParseleimolen, de
Verfmolen te Zaandijk, verbastering van Braziliemolen. Hij werd gebouwd in 1601 (als eerste Zaanse verfmolen, zie: Verffabricage) en reeds afgebroken in 1602 en vervoerd naar Amsterdam, waar hij als korenmolen werd herbouwd. In 1635 werd een nieuwe Parseleimolen gebouwd, nu niet aan de Zaan, maar binnendijks. Hij werd gesloopt in mei 1669. Zie:
Vorm van 17e-, 18e- en 19e-eeuwse bedrijfsvoering, waarbij het ondernemingskapitaal door tenminste twee personen was gestort. De eigenaars richtten daartoe een rederij op. De aandelen in het kapitaal werden 'parten' genoemd, de uit te keren winst werd naar rato van het aantal parten verdeeld. Bij een vergelijking met huidige ondernemingsvormen heeft de partenrederij nog het meeste weg van de besloten vennootschap.
Hoewel nauwelijks behorend tot de Zaanse folklore, is vermeldenswaardig dat in de 19e eeuw, mogelijk ook al eerder, het 'aierepikke' ('eitje-tik') ter gelegenheid van Pasen algemeen verbreid was. Het werd in het openbaar, op straat, als spel beoefend.
Passer, deplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigPasser, de
Oliemolen te Oostzaandam, zie: Het Leven.
oliemolen molen
Pasveer, Janplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigPasveer, Jan
Coevorden, 10 februari 1933 - Zaandam, 15 januari 2005
Dirigent, muziekpedagoog, kerkmusicus. Jan Pasveer kreeg zijn eerste kerkorgellessen van Willem Hendrik Zwart, als oud-Zaandammer organist in Coevorden. Als 14-jarige was hij al organist in Oosterhesselen en op zijn 16e dirigeerde hij zijn eerste koor. Daartoe volgde hij directielessen bij R. Beintema. Op aandringen van zijn leermeester Zwart solliciteerde Pasveer bij de gereformeerde Zuiderkerk in Zaandam. Hij werd benoemd na…
Kathinka Pasveer, fluitiste, artistiek leider en docente fluit aan het Koninklijk Conservatorium van Den Haag, dochter van dirigent Jan Pasveer (1933-2005), studeerde aan datzelfde Conservatorium bij Frans Vester. Gedurende haar laatste studiejaar was ze fluitist van het Gewestelijk Orkest Zuid-Holland.
In de 19e eeuw en het begin van de 20e eeuw voor verlichting gebruikte geraffineerde olie. In de Zaanstreek, waar men vertrouwd was met de olieslagerij, is door verscheidene bedrijven patentolie geproduceerd. Een van de fabrikanten was Ericus Gerardus
Voor de invoering van een ondernemersbelasting (in 1893) was in Nederland het patent een officieel door de overheid uitgereikt bewijs dat bevoegdheid gaf tot het uitoefenen van handel, handwerk, beroep of bedrijf. Aan het regelmatig (meestal jaarlijks) te vernieuwen patentrecht waren kosten verbonden. Dit was een l9e-eeuwse vorm van bedrijfsbelasting. De
In 1887 door de Amsterdamse arbeider Klaas Kater opgericht Nederlandsch Werkliedenverbond Patrimonium, waaruit later de christelijke vakbeweging is voortgekomen. Patrimonium streefde naar lotsverbetering van de werkende klasse. In 1882 is een eerste openbare vergadering in de Zaanstreek gehouden, in 1883 volgde de oprichting van de afdeling in Wormerveer, in 1884 die te Zaandam en in 1887 die te Koog-Zaandijk. Was het verbond aanvankelijk vooral politiek actief (getracht werd een te…
Groep veranderingsgezinden, die in de Zaanstreek grote aanhang kreeg onder het welgestelde deel van de burgerij in de jaren '80 van de 18e eeuw. De patriotten waren vertegenwoordigd in Burger-sociëteiten, waaruit later de Exercitiegenootschappen of genootschappen van de wapenhandel voortkwamen. De patriotten waren de tegenstrevers van de in de Zaanstreek minder op de voorgrond tredende
Periode tussen 1780 en 1787 waarin de republiek der Nederlanden op de rand van een burgeroorlog stond, beëindigd door een inval van de Pruisische troepen, die het stadhouderlijk gezag herstelden. In de Patriottentijd stonden Patriotten en Orangisten tegenover elkaar. De patriotten verweten stadhouder Willem V de slechte situatie in het land. Deze was niet in de laatste plaats ontstaan door de desastreus verlopen
De in Assendelft geboren Cees Paul studeerde cum laude af in de Nieuwe geschiedenis en de Zeegeschiedenis aan de Vrije Universiteit in Amsterdam. In het boek ‘Zaankanters en het water’ beschrijft Cees Paul de geschiedenis van de scheepsbouw op het platteland. Daarbij concentreert hij zich in het bijzonder op de ontwikkelingen in Zaanstreek aan het einde van de zestiende en het begin van de zeventiende eeuw.
Paul, Louisplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigPaul, Louis
(Assendelft, 24 juli 1947)
Beeldend kunstenaar, beeldhouwer (plastieken). Louis Paul werd opgeleid aan de Rijksacademie voor Beeldende Kunsten te Amsterdam. Hij woont en werkt in Zaandam.
beeldend_kunstenaar
Paus Jut, deplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigPaus Jut, de
Houtzaagmolen te Westzaandam, paltrok.
De eerste vermelding van de balkenzager de Paus Jut of De Jut dateert uit 1676. Hij heeft gestaan op de plaats van het tegenwoordige Volkspark in Zaandam en werd waarschijnlijk kort na 1815 gesloopt.
molen westzaandam paltrok balkenzager
Pauw, deplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigPauw, de
Oliemolen te Assendelft.
De eerste vermelding dateert uit 1676. Hij heeft gestaan aan de Nauernase Vaart, ten noorden van Nauerna, en kwam in 1896 in slopershanden.
oliemolen molen
Pauw, deplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigPauw, de
Houtzaagmolen te Westzaandam, achtkante bovenkruier.
De windbrief van de balkenzager werd gegeven in maart 1657. De molen heeft gestaan aan de Nieuwe Haven en wordt voor het laatst vermeld in januari 1805.
Pauw, deplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigPauw, de
Houtzaagmolen te Oostzaandam, bovenkruier.
De eerste vermelding van de balkenzager dateert uit 1707. Hij heeft gestaan op het Wester-Kattegat, het tegenwoordige eiland in de Voorzaan, en werd in 1758 gesloopt.
Pieter Pauw, houthandelaar, gehuwd op 28 april 1892 met Elisabeth Margaretha Jacoba Pont, directeur van houthandel William Pont, liberaal raadslid van Zaandam van 1894 tot 1906, liet in 1899 het pand aan de
Pauwin, deplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigPauwin, de
Houtzaagmolen en later verfmolen te Oostzaandam, zeskante bovenkruier.
De eerste vermelding dateert uit 1671. In 1741 werd hij ingericht tot verfmolen. Hij heeft gestaan aan de Zaan, tegenover de Schoolmeesterstraat, en werd in 1903 gesloopt.
Peelen, Janplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigPeelen, Jan
Renkum, 9 december 1910 - 22 april 1997
Als enige in de Zaanstreek drager van de Militaire Willemsorde, één van de 17 burgers die deze hoge onderscheiding na 1940 ontvingen. Jan Peelen, een boerenzoon, zag kans op 22 oktober 1944 een groep van 138 Engelsen, voornamelijk Airbornes die tijdens de Slag bij Arnhem waren ingesloten, door de Duitse linies en over de Rijn te smokkelen. Over deze spectaculaire redding, die bekend werd onder de naam Operatie Pegasus I is het boek 'Het begon…
Peet Antplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigPeet Ant
Houtzaagmolen te Westzaandam, kleine achtkante bovenkruier.
Zie: Het Jonge Vool.
Peeters, Hendrik (Henk)plugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigPeeters, Hendrik (Henk)
Amsterdam 1899 - Koog aan de Zaan, 27 juni 1959
Henk Peeters werd in 1899 geboren te Amsterdam. Op achttienjarige leeftijd trad hij als jongste bediende in dienst bij de Nederlandsche-Handel-Maatschappij. Zes jaar later werd hij door
Gerrit Peijs debuteerde in het seizoen 1965-1966 als betaald voetbalspeler bij DWS maar verkaste al snel naar Haarlem.
In het eerste seizoen behaalde de verdedigende middenvelder het kampioenschap van de toenmalige tweede divisie, twee seizoenen later gevolgd door promotie naar de eredivisie. Promotie en degradatie wisselden elkaar nog twee keer af waarop hij zijn professionele voetballoopbaan in 1978 afsloot. Peijs speelde 368 wedstrijden voor Haarlem waa…
Krommenie, 17 juni 1841 - Den Haag, 30 januari 1922
Baltus Hendrik Pekelharing, met de sociaal-democratie sympathiserend hoogleraar, roepnamen: Baltus, Bal, Pekel, Peek, Pekie, was de zoon van Cornelis Pekelharing, medicus, en Johanna van Ree.
Zaandam, 19 juli 1848 - Utrecht, 18 september 1922
Cornelis Adrianus Pekelharing was een Nederlands fysioloog. Geboren in Zaandam als zesde kind van arts Cornelis en zijn vrouw Johanna van Ree. Zijn eerste studies volgde hij op scholen in Zaandam. Volgens de familietraditie werd hij in 1865 toegelaten tot de studie geneeskunde aan de Universiteit van Leiden, maar zijn vader vond hem te jong en liet hem na een jaar thuis privé-studie, toetreden.
Zaandijk, 7 februari 1820 - Zaandijk, 26 januari 1900
Gerrit Pekelharing was volksdichter, schrijver en blokmaalder op oliemolens van de firma Gerrit Vis in Zaandijk en besteedde al zijn vrije uren aan letterkundige bezigheden. Er verschenen veel gedichten van zijn hand, waaronder in 1894
Pel, Bobplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigPel, Bob
Zaandam, 21 november 1914 - Huis ter Heide, 1 maart 2008
Robert Rudolf 'Bob' Pel behoorde tot de minder bekende Zaanse verzetsstrijders. Er is geen straat naar hem vernoemd en er zijn nauwelijks artikelen aan hem gewijd. Dat is onterecht. Rechercheur 'Bob' Pel behoorde namelijk tot de grootsten binnen de regionale illegaliteit.
Omstreeks 1660 gaandehouder van de eerste Hollandse pelmolen (zie: Pellerij), die aan de Zaan in Koog stond. Zijn eigenlijke naam was Pieter Adriaansz van Someren, de naam Pel ontstond als bijnaam en ging op zijn nageslacht over. Volgens Loosjes en J. Honig Jsz. Jr. werd De Oude Pelmolen (die later onder de naam
Zaandam 13 september 1889 – Ravensbrück 20 februari 1945
Geertruida Pel–Groot woont met haar man Wijnand Pel en kinderen aan de Prins Hendrikkade in Zaandam. Haar man is eigenaar van ouwelfabriek Primus, eveneens gevestigd aan de Prins Hendrikkade. Allerlei gezindten wonen er vreedzaam bij elkaar. Ook een NSB-gezin, maar zonder uitzondering spelen alle kinderen met elkaar op straat.
Wijk te Zaandam, in de jaren '60 van de 20e eeuw aangelegd in het Oostzijderveld, tussen de Watering, het Hoornseveld en Poelenburg. De wijk vormt, ook in de straatnaamgeving (1967) een geheel met het Hoornseveld en wordt door hoge flatgebouwen aan de rand gedomineerd.
Pelikaan, deplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigPelikaan, de
Tabaksstamper en mosterdmolen te Krommenie, ook De Goede Verwachting genoemd.
Hij werd gebouwd tussen 1702 en 1709 bij Krommeniehorn en werd in mei 1822 door brand verwoest.
Pelikaan, deplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigPelikaan, de
Pelmolen en later oliemolen te Koog aan de Zaan, ook De Pellecaan of De Oude Pelmolen genoemd.
De windbrief werd gegeven in juli 1639. Hij was de eerste pelmolen van de Zaanstreek; waarschijnlijk zelfs van ons land (zie voorts: Pellerij). De molen was bekleed met spanen, ook zijn kap had een houten bekleding. In 1754 werd hij vertimmerd tot oliemolen. Hij heeft gestaan aan de Zaan op de Koger Hem, op de naar hem genoemde Pellekaans hoek. In 1877 werd hij afgebroken en verplaats…
Pelikaan, Deplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigPelikaan, De
Oliemolen in Krommenie.
De windbrief werd gegeven in juni 1632. De molen stond aan de Heiligeweg, ten westen van de Indijk. Hij werd vermoedelijk tussen 1664 en 1680 gesloopt.
oliemolen molen
Pellecaan, deplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigPellecaan, de
Naam van zowel bedrijfstak als de inrichting waarin dit bedrijf wordt uitgeoefend; het ontdoen van het kroonkafje, meestal dop of pel genoemd, en de vruchtwand en zaadhuid van onder andere granen, zonder de korrel te breken. In de Zaanstreek is in vroeger eeuwen gerst gepeld, met gort als product. Gerst is niet eenvoudig te pellen, aangezien de dop is vergroeid met de korrel. Vanaf het midden van de 19e eeuw werd rijstpellerij belangrijk. De pellerij had een grote omvang in de Zaanstre…
Pelmolen, de Oudeplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigPelmolen, de Oude
Wormerveer, 5 november 1923 - Wormerveer, 9 april 2010
Cornelis (Cees) Pels, Verdienstelijk bestuurder van met name instellingen voor gehandicaptenzorg, voorzitter van de Stichting Zorg Geestelijk Gehandicapten Zaanstreek en van de Oudervereniging Zaanstreek, lid van de Commissie
Pels, Janplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigPels, Jan
Durgerdam 1909 - Krommenie 1989
Raadslid voor de CPN te Krommenie van 1946 tot de samenvoeging tot Zaanstad in 1974, waarvan de laatste 3,5 jaar wethouder. Jan Pels kwam al op jonge leeftijd in de Zaanstreek wonen, waar hij zich in de jaren '20 aansloot bij de communistische partij. In de
Maria (Rie) Pels was koerierster van de Gewestelijke Sabotage Afdeling Zaanstreek tijdens de Tweede Wereldoorlog. Zij kwam vanuit de KP Koog-Zaandijk over naar de GSA Zaanstreek-Zuid. In Koog-Zaandijk werkte ze als koerierster onder de KP-commandant Gerritsen. Zij bracht niet alleen rapporten en orders weg, maar vervoerde ook wapens. Rie Pels, commandant Gerritsen en nog een aantal van zijn mensen werden bij de GSA Zaanstreek-Zuid ingezet als groep II van het district. Het districtsco…
Marinus Adrianus Pelt, van de oprichting in 1866 tot 1911, dus gedurende 45 jaar, directeur van de gemeentelijke HBS te Zaandam, die in 1920 werd omgevormd tot Zaanlands Lyceum.
In 1882 werd van hem door de Commissie van Toezicht gemeld: 'De directeur blijft zichzelven onveranderlijk gelijk in toewijding, ijver en degelijk bestuur. Aan hem vooral is de gemeente dank verschuldigd voor het groot aandeel dat zijne persoonlijkheid steeds heeft ge…
Zaandamse vestiging van een Amerikaanse producent van smeer- en industriële reinigingsmiddelen.
De Zaandamse vestiging van Pennzoil kwam na diverse naamswijzigingen ten gevolge van overnames, fusies e.d. onder andere voort uit Albert Wijnberg Zaandam (AWZ) gevestigd in de Achtersluispolder. In november 1891 begon Albert Wijnberg aan de Westzijde in Zaandam een handel in patentolie en carbid, welk bedrijfje met behoud van naam in 1913 door D. van 't Kaar werd overgenomen. …
Peperboom, deplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigPeperboom, de
Oliemolen te Wormer, wipmolen.
De windbrief werd gegeven in juni 1695. Hij heeft gestaan aan de Wormerringdijk, binnendijks, iets ten noorden van het Zandpad en werd waarschijnlijk omstreeks 1814 gesloopt.
Het eerste pad waarvan een padreglement bekend is, is het Peperpad met een reglement uit 1622, in Oostzaandam, iets ten noorden van de Oostzijderkerk, iets ten noorden van de huidige Peperstraat.
Belangrijke doorgaande weg door het centrum van Zaandam-Oost, tussen de Beatrixbrug en de H. Gerhardstraat.
Ofschoon op geen enkele wijze meer als zodanig te herkennen was de Peperstraat een van de eerste paden in de Zaanstreek. Volgens een vermelding zou de Peperstraat al in 1622 een padreglement hebben gehad, indien juist is dit het oudst bekende padreglement. De Peperstraat moet al voor 1600 bebouwd zijn geweest. Aangezien wijn- en bierhandelaars hun kelders aan het pad hadden,…
Perenboom, deplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigPerenboom, de
Pelmolen te Oostzaandam.
De windbrief werd gegeven aan Adriaen Peereboom in oktober 1691. Hij heeft gestaan aan de Zuidervaldeursloot; de precieze standplaats is niet bekend, en werd vermoedelijk in mei 1735 door brand verwoest.
Perenboom, deplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigPerenboom, de
Oliemolen te Westzaan, en oorspronkelijk Assendelft.
De eerste vermelding dateert uit november 1693. Hij heeft gestaan aan de Nauernase Vaart, ongeveer tegenover de watertoren, en werd voor april 1805 gesloopt. Oorspronkelijk stond hij in Assendelft, gegevens over zijn verplaatsing ontbreken.
Perenboom, deplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigPerenboom, de
Pelmolen te Oostzaandam.
De windbrief werd gegeven in juni 1742. Hij heeft gestaan aan en ten westen van het Spouw, daar waar de Watering en de Weer samenkomen, en werd in december 1840 door brand verwoest.
IJzerhandel, gevestigd aan de Vredeweg te Zaandam.
Het bedrijf werd in 1835 opgericht door W. Perk, die op 22-jarige leeftijd aan het Zilverpad (de latere Gedempte Gracht) te Zaandam een winkeltje begon in onder andere spijkers en ijzeren potten. Om zijn waren te slijten, trok hij, voorzien van hoge hoed en reiszak met daarin monsterartikelen, te voet van de ene plaats naar de andere. Na 2 jaar werd zijn winkeltje te klein en vestigde hij zich aan de Westzijde ter hoogte van de latere…
Stichting met als doelstelling mensen aan (vast) werk te helpen via de uitzendformule.
Reeds in 1973 vatte de toenmalige directeur van het Gewestelijk Arbeidsbureau Zaanstreek het plan op om tot een non-profit organisatie te komen, die aan deelnemende bedrijven tijdelijke krachten ter beschikking zou stellen. Twaalf Zaanse bedrijven besloten hiertoe een stichting op te richten. Een bestaand eenmans-uitzendbureau werd overgenomen, de eigenares kwam i…
Vorm van inkomstenbelasting, onder deze naam toegepast in 1745 en enkele volgende jaren.
Quotisatie betekent: toerekening van ieders aandeel. Bij de belastingheffing was voordien niet of nauwelijks rekening gehouden met persoonlijk bezit en persoonlijke omstandigheden. Er werden 'repartitie-belastingen' geheven. Dat wil zeggen dat de overheid uitging van het totaalbedrag dat er aan belastingen moest binnenkomen, waarbij de verdeling over de burgers in feite van ondergeschi…
Pet, deplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigPet, de
De Pet, houtzaagmolen te Westzaandam, paltrok. De windbrief van de wagenschotzager en later balkenzager, werd gegeven in juni 1725. Hij heeft gestaan ten westen van de Watering, aan de naar hem genoemde Petsloot en werd in april 1938 gesloopt, waarna het bedrijf werd voortgezet met een door een motor aangedreven zaagmachine.
Franse sport, sinds 1977 in de Zaanstreek in clubverband beoefend.
Petanque is een vorm van Jeu de boules en wordt meestal in de buitenlucht gespeeld. Bedoeling van het spel is grotere metalen ballen zo dicht mogelijk te werpen bij een weggeworpen klein houten balletje. In 1977 werd door vijf 'francofielen' de Premier Club de Petanque opgericht, de eerste vereniging in Noord-Holland boven het Noordzeekanaal. Twee jaar later werd
Peter Iplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigPeter I
Georgius Henricus Petri, Evangelisch-luthers predikant te Zaandam van 1673-1703. Petri, geboren te Giessen in Hessen, studeerde theologie in Straatsburg en Utrecht. In 1673 werd hij vanuit Medemblik beroepen als predikant bij de Lutherse gemeente in Zaandam.
Cacao- en chocoladefabriek te Wormerveer, later De Arend genoemd, opgericht in 1870 en in 1937 overgenomen door de firma Boon.
Grondlegger van het bedrijf was J. Pette Hz., die bij zijn woning aan het Hennepad te Wormerveer een grossierderij dreef in onder meer blauwsel, stijfsel, spek, paardevlees en cacaopoeder. Zijn oudste zoon deed (mogelijk samen met zijn vader) proeven om van de cacaopoeder flikjes (naam afkomstig van de Amsterdamse chocoladefabrikant Casper Flick) te maken,…
Aan het eind van de 19e eeuw en het begin van de 20e eeuw moleneigenaars die waren voortgekomen uit het molenpersoneel.
Vooral de pelmolens waren sinds de jaren '70 van de 19e eeuw vervangen door stoomrijst- en gortfabrieken. De eigenaars van deze bedrijven deden hun molens aan de kant. De meeste vielen in handen van slopers, een aantal kwam echter in bezit van de meesterknechts, die hun beroep trouw wilden blijven. Door hun patroon werden zij in staat gesteld op billijke voorwaar…
‘Pfann is de man voor uw schoenreparaties’, staat te lezen in advertenties die in de dagbladen verschijnen. Het bedrijf is in 1921 begonnen als schoenmakerij in de Zaandamse Golofkinstraat waar grootvader Jan Hendrik Pfann (1892-1968) de eerste stappen zette voor wat later een bedrijf met vele vestigingen zou worden.
Phaff, Johannesplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigPhaff, Johannes
Amsterdam, 14 juni 1705 – Voorburg, 21 augustus 1762
Johannes Christiaansz Phaff, ook wel Johan, Kristeijaansz, Phaf, Pfaff of Pfaf, predikant, leraar en later plantage-eigenaar, nam het Luthersch predikantschap in Zaandam over van predikant Jacobus de Wijs van 23 februari 1727 tot 8 oktober 1741.
Phenix, deplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigPhenix, de
Voormalige rijstpellerij te Zaandam, zie: Pellerij
Phenix, deplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigPhenix, de
Hennepklopper te Krommenie, zie: De Feniks
Phenix, deplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigPhenix, de
Pelmolen te Oostzaandam, zie: De Feniks
Philips de Goedeplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigPhilips de Goede
Zie: Bestuur en Rechtspraak, 1.2.3.
Physisch Collegeplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigPhysisch College
Halverwege de 19e eeuw min of meer gereglementeerde genootschappen die zich bezighielden met de natuurkunde. Er werden op de wekelijkse bijeenkomsten lezingen en voordrachten gehouden en men hield zich bezig met natuurkundige proeven. In elk geval hebben Physische Colleges bestaan te Zaandam in de Collegietuin, op de plaats waar later de gasfabriek is gebouwd en te Zaandijk. Het laatste stond onder directie van de Wormerveerse schoolmeester Blok.
Aanvankelijk smederij te Zaandijk; uit dit bedrijf kwamen Metaalwarenfabriek Pielkenrood bv en Pielkenrood Water Treatment (Holland) bv voort, beide hierna behandeld. Jacob Pielkenrood (1862-1938) was als meesterknecht werkzaam bij de Sociëteit der IJzersmederij te Zaandijk, een gemeenschappelijke onderhoudsdienst van de eigenaren van de plaatselijke molens. Door de steeds verdergaande teruggang van het molenbestand aan het einde van de 19e eeuw bood deze dienstbetrekking op den duu…
Verfbedrijf te Zaandam, later omgedoopt tot Sigmacoatings, sinds 2008 onderdeel van PPG.
De familienaam Schoen kwam rond 1600 al op verschillende plaatsen voor en stamde vermoedelijk zelfs uit de 13e of 14e eeuw. In januari 1725 kreeg
Pietersz, Hendrikplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigPietersz, Hendrik
Westzaner Hendrik Pietersz, Heyndrik Pietersz of Heynric Pieterszoon, bijgenaamd oud-Heyn, Oudtheyn of Oud-Hein, stichter van Zaandijk, voor het eerst vermeld door de predikant van het dorp Jacob Borstius (1612-1680) en vervolgens overgenomen door
Pijl, deplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigPijl, de
Voormalige oliefabriek aan de Wormerringdijk (bij het Zuiderveer) in Wormer.
Op zondagmiddag 30 juni 1929 verbrandde de Olie- en Veekoekenfabriek “de Pijl”, gelegen aan de Ringdijk bij het Bartelsluisje. De brand werd bestreden door spuiten van Wormer, Wormerveer en Oost-Knollendam. Het pand was gevuld met zaad, lijnkoeken enz. Op de derde verdieping van de fabriek lagen veel goederen, bordpapier en drie-en-een-half ton voorslagkoeken. Over de oorzaak tastte men in het duister. De fab…
Pijpenkoppen; soms vind je ze nog op akkers, bij wegenaanleg of bebouwing. Vooral in de Randstad, in de provincies Utrecht, Groningen en Friesland moeten er rond 1960 nog zo’n 300.000 te vinden zijn geweest. Sindsdien is dit aantal rap minder geworden. In dit artikel wordt in vogelvlucht de geschiedenis, de verschijningsvormen en de determinatie van de pijpenkoppen behandeld. Er is al veel geschreven over pijpenkoppen, vooral door F.H.W. Friederich in zijn boekje Pijpelogie. Aan he…
Pijpkan, deplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigPijpkan, de
Houtzaagmolen te Westzaandam, achtkante bovenkruier, zie: De Notenboom.
Pik, deplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigPik, de
Houtzaagmolen te Westzaandam, achtkante bovenkruier, zie: De Liefde.
Pink, hetplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigPink, het
Oliemolen te Koog, in eigendom van Vereniging de Zaansche Molen. De windbrief werd gegeven in oktober 1620. Hij werd gebouwd als wipmolen; in 1751 werd deze vervangen door een achtkante bovenkruier. Oorspronkelijk had deze een met hout beklede kap, deze werd vervangen door rietbedekking nadat de molen in maart 1876 door storm zwaar was beschadigd. In november 1903 werd de molen opnieuw door storm beschadigd.
Eigenlijke Pinkstergebruiken zijn er in de Zaanstreek nauwelijks geweest. Alleen de viering van Luilak, op de zaterdag vóór Pinksteren, is folkloristisch interessant. Van de luilakviering is echter weinig of niets overgebleven. Van oudsher gold dat de schoonmaak op Luilak beëindigd moest zijn. Met Pinksteren verscheen men dan zo mogelijk in nieuwe kleding. Het was daarbij gebruikelijk een tochtje te maken; een lange wandeling, maar het liefst een rit met een wagen. Vandaar de vroeger…
Pinksternakel, deplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigPinksternakel, de
Watermolen te Oostzaandam.
Hij werd gebouwd in 1636, het jaar dat de Kalverpolder werd omdijkt. De naam is een verbastering van pastinaak, een in het wild groeiende wortelsoort. In 1913 werd hij geheel onttakeld en van een oliemotor voorzien. Hij heeft gestaan aan de Kalverringdijk, aan en ten westen van de Poel, en werd gesloopt in 1925, nadat De
In 1897 de bundeling van toen al bestaande vakverenigingen tot één Zaanse organisatie. Initiatiefnemer van het PAS was Pieter Molenaar, die de Bootwerkersvereniging, de Zaanse afdeling van de Typografenbond en de afdeling Zaandam van de Algemeene Nederlandsche Rijkswerkliedenbond wist te verenigen, met het doel gezamenlijk betere arbeidsvoorwaarden te bereiken. In de jaren rond de eeuwwisseling zijn tal van Zaanse categorale vakbonden opgericht, zoals die …
Vereniging tot Plaatselijk Nut, in Zaandam gevestigde vereniging met als doelstelling het bevorderen van het maatschappelijk welzijn van de bevolking, woonachtig binnen het ressort van de Kamer van Koophandel en Fabrieken voor de Zaanstreek.
Zij tracht dit doel te bereiken door het exploiteren van een hulpbank, het bevorderen van werkgelegenheid en het ontplooien van andere activiteiten, die aan het doel bevorderlijk kunnen zijn, waartoe desgewenst onderafdeling…
Plan Kalfplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigPlan Kalf
Woonwijk te Zaandam (oost) tussen de Kuil en de Poel, Haaldersbroek, de Wijde Wormer en het recreatiegebied Jagersveld. Plan Kalf werd voornamelijk in de jaren `70 uitgevoerd, nabij de oude buurtschap `t Kalf. De wijk bestaat uit laagbouw en een aantal flats van enkele lagen hoog. Plan Kalf werd voorzien van een wijk- en een winkelcentrum, alsmede een sporthal (De Tref). Eind 1990 woonden er 7934 personen in de wijk.
Officiële naam voor de sport, die in het spraakgebruik vaak als (wind-)surfen wordt aangeduid. Deze watersport wordt beoefend op een surfplank van kunststof, met daarop een zeil.
De waterrijke Zaanstreek is zeer geschikt om te surfen. Daarnaast trekken Zaanse plankzeilers naar het Uitgeestermeer, IJsselmeer of naar de Noordzee. Plankzeilen is een jonge sport, de eerste surfplanken verschenen pas rond 1970 in de Zaanstreek.
Woonwijk te Wormer, tussen de Dorpsstraat en het Zwet. De wijk, met aan de noord- en oostkant hoogbouw (en een ijsbaan, korfbalvelden, tennisbanen, een openluchtzwembad en een sporthal) werd in de periode 1967-1972 gebouwd. Begin 1990 woonden er ongeveer 3600 personen.
Plathannik, deplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigPlathannik, de
De ontwikkeling tot de democratisch gekozen volksvertegenwoordiging zoals wij die nu kennen, is geleidelijk gegaan. In Nederland werden de Staten al in 1588 dragers van de gewestelijke souvereiniteit, inplaats van de vorst. Hun afgevaardigden in de Staten-Generaal behartigden de zaken van de Unie in haar geheel.
De grootste vrouwenorganisatie in Nederland, en ook in de Zaanstreek. Bijna in alle dorpen is een afdeling aanwezig. Doelstelling van de vereniging is de vorming en ontwikkeling van vrouwen en hun besef van verantwoordelijkheid voor, alsmede hun deelname aan de samenleving te bevorderen, in het bijzonder in plattelandsgebieden. De vereniging staat open voor vrouwen van alle gezindten en onthoudt zich van elke partijpolitiek. De bond heeft drie hoofdact…
Platvoet, deplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigPlatvoet, de
Alle mannelijke bewoners, tussen bepaalde leeftijden (bv 18 en 40 jaar), waren in de Zaan-gemeenten onderworpen aan een dienstplicht bij brand. Zeker in de 2e helft van de 17 eeuw wanneer de slangenbrandspuiten in de gemeenten hun intrede deden was dit een algemene regel.
Ploeger, Janplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigPloeger, Jan
Amsterdam 1878 - Krommenie 1959
Amateurschilder, -tekenaar, -dichter en -musicus. Jan Ploeger was geen Zaankanter van geboorte, maar nadat hij in 1902 in Uitgeest bij de PTT gekomen was, werd hij in 1904 overgeplaatst als postbesteller naar Krommenie. Een fotograaf in Krommenie, Piet de Jong, toonde veel interesse voor oud-Krommenie. Ploeger voelde zich tot de tekenkunst aangetrokken en vervaardigde in de loop der jaren circa 1300 schilderijen. Van die schilderijen maakte Piet de …
Ploeger, Pplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigPloeger, P
Befaamde chirurgijn die het beroep van ledezetter beoefende in het dorp Jisp, die zich, evenals twee leden van het geslacht Taems, gedurende de gehele 17e eeuw vooral bezighielden met dislocatiën van botten en gewrichten, dat wil zeggen met het zetten van gebroken ledematen en de behandeling van ontwrichtingen. Zij trokken van heinde en verre patiënten, die voor de behandeling vaak langere tijd in Jisp verbleven. Onder deze patiënten waren ettelijke hoogwaardigheid…
Plooijer jr, Marcusplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigPlooijer jr, Marcus
Zaandam, 14 april 1921, Zaandam, 28 juni 1991
Raadslid voor de CPN te Zaandam en Zaanstad, met een lange staat van dienst. Timmerman Marcus Plooijer sloot zich in 1941 aan bij de illegale CPN; voordien was hij lid geweest van de
Plooijer sr, Marcusplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigPlooijer sr, Marcus
(Zaandam, 1885-1971)
Vakbondsbestuurder raadslid en wethouder te Zaandam. Marcus Plooijer werd op jonge leeftijd lid van de Timmerliedenbond en de SDAP. Vanaf 1910 bekleedde hij op plaatselijk niveau een aantal bestuursfuncties. In 1931 kwam hij in de Zaandamse gemeenteraad; daar bleef hij lid van tot deze in 1941 door de Duitsers werd ontbonden. In de oorlog speelde de familie Plooijer een rol in de actieve hulp aan joodse burgers.
Raadslid en wethouder (SDAP) te Zaandam, stakingsleider bij de Houtwerkersstakingen van 1929. Rein Plooijer werkte als houtwerker bij William Pont, toen hij tot vakbondsbestuurder van de Centrale Bond van Transportarbeiders (CBTA) werd benoemd. Hij was toen al actief binnen de SDAP; in 1923 was hij in de Zaandamse raad gekozen.
Pluijm, Henk van derplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigPluijm, Henk van der
(Zaandam, 18 april 1947)
Beeldend kunstenaar te Zaandam, kunstschilder. Henk van der Pluijm is autodidact, schildert met olieverf en acryl en vervaardigt gouaches.
Tak van industrie die zich bezig houdt met het fokken (vermeerderen, inclusief broeden) en verwerken van pluimvee (kippen, kalkoenen, eenden en ganzen), in de Zaanstreek voornamelijk in Oostzaan geconcentreerd. Het eendenfokbedrijf was tot de crisisjaren van belang in Westzaan en vooral in Oostzaan. Tussen 1865 en 1915 hield vrijwel elke Oostzaanse familie zich wel op enige wijze bezig met het fokken van eenden en/of kippen. Evenals in Westzaan gebeurde dit op de a…
Plutspot, deplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigPlutspot, de
Houtzaagmolen te Westzaandam, achtkante bovenkruier, zie: De Gekroonde Liefde.
Op bescheiden schaal beoefende molennijverheid in de 18e eeuw. In de poedermolens werd pruikenpoeder gemalen; het einde van de pruikentijd (Franse revolutie) luidde ook snel het einde van de poedermalerij in. Poedermalerij werd beoefend in snuif- en verfmolens; met de in die molens geschikte kantstenen werd stijfsel tot poeder vermalen, waarna dit werd gebuild. Van zes molens is bekend dat daar poeder in is gemalen: drie te Oostzaandam, twee te Wormerveer en één te Oostzaan. Poed…
Poel, de (Hemmes)plugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigPoel, de (Hemmes)
Uitloper van de Zaan, tegenover Koog aan de Zaan. Het water ontstond in de late Middeleeuwen als een smalle, ondiepe vaart, die via een braak in de Wijde Wormer uitkwam. Door afkalving werd de Poel breder, hetgeen eveneens met de zuidelijker gelegen
Poel, de (Wormer)plugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigPoel, de (Wormer)
Water ten noorden van Wormer, direct aan de Zaan en overlopend in het Zwet. Het meertje ontstond in de vroege Middeleeuwen en kreeg door afkalving haar huidige grootte. In de 17e en 18e eeuw was de Poel een belangrijke handelsweg, vooral voor in Jisp geproduceerde goederen; geschut werd bij de
Stichting De Poelboerderij in Wormer beleefde in 1988 haar oprichting. Een groep betrokken mensen uit de Zaanstreek besefte dat de unieke natuurlijke en cultuurhistorische waarde van het Wormer- en Jisperveld wel eens door economische factoren verloren zou kunnen gaan.
Woonwijk en straat te Zaandam (oost), gebouwd eind jaren '50 en begin jaren '60, begrensd door het Darwinpark, de Twiskeweg, de Watering en de Zuidervaart. Poelenburg (genoemd naar paltrokmolen De Gekroonde Poelenburg) wordt gekenmerkt door hoogbouw. In de jaren '70 kreeg de buurt, waar zich veel allochtonen vestigden, een reputatie van vandalisme en vervuiling. In 1985 benoemde de ministerraad Poelenburg officieel tot probleemgebied; het rijk verplichtte zich kort daarna tot het …
Poelenburg, de Gekroondeplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigPoelenburg, de Gekroonde
Houtzaagmolen te Oostzaandam, paltrok.
De eerste vermelding van de balkenzager dateert uit juli 1733, hij was toen eigendom van Pieter Jochemsz. Poelenburg. In december 1903 werd hij door brand verwoest, waarna in 1904 de in Koog aan de Zaan afgebroken molen
Poelgeest, Arie vanplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigPoelgeest, Arie van
Zaandam 27 december 1913 - Amsterdam 19 juli 2000
Arie van Poelgeest had geluk. Hij was een van de weinigen die niet meteen zijn Nederlanderschap was kwijtgeraakt bij terugkeer uit de Spaanse Burgeroorlog. Hij is echter later alsnog in de problemen gekomen door een brochure van Gerard Vanter, gepubliceerd in 1939 “Nederlanders onder Commando van Hollander Piet in Spanje”, waarin hij met naam en toenaam werd genoemd. Vanter beschrijft in het boekje een incident waarbij van P…
Poelmeijer, Leoplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigPoelmeijer, Leo
Zaandijk, 5 september 1934 - Heemskerk, 22 april 2018
Beeldend kunstenaar te Westzaan, graficus, aquarellist en muraal vormgever.
Leonardus Philippus (Leo) Poelmeijer volgde een opleiding aan de Grafische School te Amsterdam en ontving lessen van
Poelmolen, deplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigPoelmolen, de
Watermolen te Wormer, ook De Handschoen genoemd.
Hij is gebouwd in 1631, heeft gestaan aan de Poel, en werd gesloopt in 1878.
Schutsluis tussen de Zaan en de Poel (Polder Wormer, Jisp en Nek). De in 1630 gebouwde (houten) sluis was met name voor Jisp van belang en werd vooral in de 17e eeuw veel gebruikt. Toen in 1788 sprake was van vernieuwing kon slechts met de grootste moeite aan de kosten voldaan worden. Er werd zelfs nog overwogen een houten sluis aan te leggen. De stenen sluis die er uiteindelijk kwam, was 78 voet lang en 16 1/2 voet breed. Over de huidige sluis ligt een brug en daarnaast staat het gem…
Poelsnip, deplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigPoelsnip, de
Oliemolen te Oostzaandam.
De windbrief werd gegeven in maart 1695. Rijkelijk laat, want de molen werd gebouwd in 1689. In augustus 1863 werd, als eerste molen in de Zaanstreek, een van zijn houten roeden vervangen door een ijzeren. Het olieslaan in dag- en nachtbedrijf is in de Zaanstreek met deze molen het langst volgehouden. In februari 1922 werd hij tot stellinghoogte afgebroken. Het achtkant met kap werd naar Budel in Noord-Brabant vervoerd en als korenmolen herbouwd. In feb…
Poep, deplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigPoep, de
Molen te Westzaandam, meerdere bestemmingen, zie: De gekroonde Liefde.
Poep, de Nieuweplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigPoep, de Nieuwe
Molen te Westzaandam, meerdere bestemmingen, zie:De Gekroonde Liefde.
Poep, de Oudeplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigPoep, de Oude
Molen te Westzaandam, meerdere bestemmingen, zie: De Gekroonde Liefde.
Poepin, deplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigPoepin, de
Molen te Westzaandam, meerdere bestemmingen, zie: De Gekroonde Liefde.
Voorheen te Zaandam gevestigd essence- en smaakstoffenbedrijf; verplaatst naar Hilversum en aldaar onder de naam I.F.F. deel uitmakend van een internationaal concern.
Het bedrijf kwam voort uit nevenwerkzaamheden van Leopold Schwarz, zoon van een hotelhouder te Zutphen. Hij werkte in het hotel van zijn ouders, maar trad in de jaren '80 van de 19e eeuw ook op als agent van een essencefabriek, die voornamelijk aan bakkerijen leverde. In 1889 zette hij een eigen bedrijfje op waar…
Polder De Buitenlandenplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigPolder De Buitenlanden
Polder onder Assendelft en Beverwijk. Polder De Buitenlanden is in 1912 verenigd met De Kaagpolder. Met ingang van 1 januari 1951 werden de Polder De Buitenlanden en de Zuid-Wijkermeerpolder verenigd tot een nieuw waterschap met de naam Wijkermeerpolder.
Het Polderhuis dateert uit het begin van de 19e eeuw. Volgens de Rijksmonumentenlijst het enige monument in de Wijdewormer. Oorspronkelijk was het in gebruik en in eigendom van het Waterschap 'De Wijde Wormer' en was de vergaderlokaliteit van het polderbestuur. Kort na de oorlog was het waterschap van plan om het te slopen. Toen het geverfd moest worden, dacht men er aan het gebouw te carbolineren. Met behulp van de Rijksdienst voor Monumentenzorg wist burgemeester De Groot dit …
Een polder is een uitgestrektheid land, of een complex gronden, omsloten door dijken of kaden, waardoor het van het (meestal) hoger staande buitenwater - dit is buiten de dijken of kaden - is afgesloten. Alle sloten en vaarten binnen de polder hebben in het algemeen een gemeenschappelijke waterstand; de meest gewenste waterstand wordt het polderpeil genoemd. Men tracht dit polderpeil te onderhouden door bemaling of uitwatering, in gevallen dat de waterstand ten gevolge van neerslag te h…
Naamgeving voor dat deel van het justitieel apparaat dat zich bezig houdt met de controle op naleving van de wet, met opsporing en eventueel verbalisering van overtreders daarvan; de naam is ook van toepassing op de zich hiermee bezighoudende ambtenaren.
Het Militair Gezag te Zaandam riep half mei 1945 een Politieke Opsporingsdienst POD voor de Zaanstreek in het leven onder leiding van inspecteur Robert Rudolf Pel uit Zaandam, terzijde gestaan door Mr. J.A. van Dongen uit Wormerveer en H.D. Bruggeman uit Zaandam. Vanaf maandag, 14 mei 1945, konden aldaar dagelijks klachten wegens en inlichtingen in verband met politieke vergrijpen worden ingediend van 10:00 tot 12:00 uur. Landelijk opereerden tachtig DOP's die rond de…
Sinds september 1988 in het pand Westzijde 109 te Zaandam gevestigd museum van de stichting 'Historische Verzameling Nederlandse Politie'. De belangstelling voor de historie en ontwikkeling van de Nederlandse politie was lange tijd gering. Maar Zaandammer Theo Kalf had, als niet-politieman, al een grote verzameling historisch materiaal betreffende de politie opgebouwd. Hij kocht het vervallen pand Westzijde 109, ook bekend als Het Huis van Hallie van de Koninklijke Verkade en knap…
Pomeren, N. vanplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigPomeren, N. van
In Koog gewoond hebbende samensteller van de 'Brandkroniek, behelzende een korte beschrijving van alle branden aan de Zaanstreek en omliggende gemeenten, van 1656 tot october 1906'. Dit boekje, in twee drukken verschenen bij de Zaanlandsche Stoomdrukkerij v/h E.N. Smit te Koog aan de Zaan, somt in chronologische volgorde meer dan 800 branden op, waarvan ook een aantal buiten de Zaanstreek. Ondercommandant van de Vrijwillige Brandweer te Zaandam H.L.M. van Heijnsbergen te Zaandam…
Pont, Dirk Fransplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigPont, Dirk Frans
Zaandam 4 april 1893 - Hilversum 14 februari 1963
Dirk Frans Pont, bankbeambte, voorzitter van de vereniging voor politiek, Protestant, later Rooms Katholiek, zoon van houthandelaar William Pont, NSB-lid maar geen antisemiet, Hauptsturmführer, nam in 1941 twee joden in dienst die door anti-joodse maatregelen hun baan hadden verloren, burgemeester van achtereenvolgens Uithoorn, Hillegom en Apeldoorn.
Houthandel te Zaandam, bij Zaankanters beter bekend als NV Houthandel v/h William Pont, van welk bedrijf Pont-Meijer de voortzetting is. De in 1806 geboren William Pont richtte samen met Jacob Boot in 1828 te Edam de firma Jacob Boot & Comp. op. De 22-jarige Pont bracht een van zijn grootvader verkregen erfenis in. Zijn invloed in de kleine onderneming groeide geleidelijk, getuige enkele naamswijzigingen: van Jacob Boot & Comp, naar Firma Boot en Pont, vervolgens Pont & Boot en t…
Zie: Overzetveren, Oeververbindingen en Veerdiensten.
Poort, deplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigPoort, de
Pelmolen te Oostzaandam, zie: De Drie Gebroeders.
Poort, deplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigPoort, de
Houtzaagmolen te Koog aan de Zaan, paltrok.
De eerste vermelding van de balkenzager dateert uit 1733. Hij heeft gestaan ten noorden van de Mallegatsloot, ten westen van en nabij de tegenwoordige spoorlijn, en kwam in 1810 in slopershanden.
Poort, de Kleineplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigPoort, de Kleine
Houtzaagmolen te Koog aan de Zaan, paltrok.
Hij werd gebouwd rond 1876 en was uniek in zijn soort omdat het een gesloten paltrok was: hij had geen open luifels en daardoor leek het alsof hij op twee kleine schuurtjes stond die bij het kruien met de molen meedraaiden. Hij heeft gestaan aan en ten noorden van de Relkenpadsloot, ten westen van de spoorlijn, en werd gesloopt in 1921.
Poort, de Kleineplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigPoort, de Kleine
Houtzaagmolen te Koog aan de Zaan, bovenkruier.
De eerste vermelding van het, vermoedelijk geheel met hout bedekte, veerzagertje dateert uit april 1674. Niet lang daarna werd hij door een nieuwe veerzager vervangen, waarvoor de windbrief werd ontvangen door Maerten Poort in januari 1685. De molen was nog aanwezig in 1777. Standplaats en jaar en wijze van verdwijnen zijn niet bekend.
Poort, de Oudeplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigPoort, de Oude
Houtzaagmolen te Koog aan de Zaan, paltrok.
De eerste vermelding van de balkenzager dateert uit 1679. Hij heeft gestaan aan het Relkenpad, en werd vermoedelijk kort na september 1838 gesloopt.
Populaire muziek; strikt genomen valt onder de noemer pop alle muziek die in enige mate populair is of is geweest, maar meer in het algemeen wordt met popmuziek rock-'n-roll aangeduid en elke muziekvorm die daar stilistisch op voortbouwt. Daarmee wordt een onderscheid geschapen tussen pop en
Stan Poppe kwam in 1929 in Zaandam wonen en werd datzelfde jaar secretaris van de plaatselijke SDAP-afdeling. In 1931 werd hij voor de SDAP in de gemeenteraad gekozen; in 1932 maakte hij een geruchtmakende overstap naar de in dat jaar opgerichte Onafhankelijke Socialistische Partij (OSP). Ofschoon Poppe voor de SDAP in de raad was gekozen, weigerde hij zijn zetel op te geve…
Amateurfotograaf, die vanaf het einde van de jaren '40 (zoals journalist Jan Hottentot eens uitdrukte) 'Zaandam voor de sloper uit fotografeerde'. Henk Poppen, in het dagelijks leven werkzaam op het kantoor van
Sinds 1960 gevestigd in de Achtersluispolder en uitgegroeid tot één van de grotere werven in Zaandam; met zeer moderne bouwloodsen en hellingen toegerust. Specialiteit is het afbouwen en optuigen van grote elders gebouwde rompen. De zeer luxe zeil- en motorjachten zijn voornamelijk bestemd voor de export met name naar de Verenigde Staten. Daarnaast is de verbouw en reparatie van belang. Medio 1989 werd het bedrijf overgenomen door fa. Jongert uit Medemblik, er werkten toe…
Post, Lidaplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigPost, Lida
(Zaandam 1940)
Ontwikkelingswerkster, die gedurende een 17-jarig verblijf in Uba (Brazilië) een ziekenhuis, een SOS-kinderdorp, een kleuterschool enz. realiseerde. In deze plaats dragen verschillende instellingen sindsdien haar naam, terwijl een groot aantal Braziliaanse kinderen naar haar werd vernoemd. Ook in Columbia, waar zij eerder via de Stichting Nederlandse Vrijwilligers drie jaar werkzaam was, is een straat naar haar vernoemd.
Posthoorn, deplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigPosthoorn, de
Pelmolen te Oostzaan. De windbrief werd gegeven in december 1694. In januari 1721 werd hij door brand verwoest, waarna herbouw volgde. Hij heeft gestaan aan en ten oosten van de Watering, en werd in januari 1770 door brand verwoest.
Postkantoor aan de Damplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigPostkantoor aan de Dam
De bouw van het Postkantoor aan de Dam nam bijna drie jaar in beslag. Met het project, begeleid door de Rijksgebouwendienst ging veel tijd gemoeid met het heien van de 164 palen, elk met een lengte van 24 meter, alle rustend op de zandlaag. Volgens ambtenaar C.H. Haket was het voor het eerst dat er van deze lange palen in Zaandam gebruikt werden.
De in Zaandijk geboren Arjan Postma bracht zijn jeugd door in en om de Zaanstreek, studeerde geschiedenis maar werd boswachter voor het Landschap Noord-Holland. Jarenlang deed hij zijn werk met groot plezier, maar gaandeweg veranderden zijn werkzaamheden. Hij koos ervoor om freelance boswachter te worden. Hierdoor kan hij doen wat hij écht leuk vindt: buiten bezig zijn en voorlichting geven.
Potas is de oude naam voor kalium-carbonaat, dat aanvankelijk uit hout - of plantenas werd gebrand , geloogd en in zuivere toestand in potten werd bewaard. Potas werd gebruikt door de blekerijen, vooral die ten behoeve der zeildoekfabricage.
Jacob Honig Jsz. Jr. stelde het ontstaan van de Zaanse potasbranderij na 1680, maar dr. Regtdoorzee Greup-Roldanus, bekend door haar studie over de Haarlemse blekerijen, meende dat al vóór 1650 potas in de Zaanstreek werd gebrand. In 1700 we…
Pottenbakkerij op de Koogplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigPottenbakkerij op de Koog
Een berichtje over de vondst van enige aan elkaar gebakken scherven in het blad Grondspoor nr. 185 van september 2012 wekte de interesse van Erna Rem-Roth. De scherven, mogelijk misbaksels van een pottenbakkerij gevonden op de plaats van de in 2005 gesloopte bakkerij van Bolding op het Zuideinde in Koog aan de Zaan bleken achteraf aan elkaar te zijn gesmolten gesmolten door de grote hitte ontstaan tijdens de brand in 1901 bij de voorganger van Bolding, de latere beschu…
Preker, deplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigPreker, de
Houtzaagmolen te Westzaandam, paltrok, zie:De Zwarte Moriaan.
Prik, deplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigPrik, de
Pelmolen te Oostzaandam, zie: De Zeilenmaker.
Primus Ouwelfabriek bvplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigPrimus Ouwelfabriek bv
Ouwelfabriek te Zaandam oorspronkelijk gevestigd aan de Bleekersstraat en 0pgericht in 1916 door Jan Pel.
Jan Pel was van oorsprong timmerman, en richtte in 1916 een ouwelfabriek op. Hij had vier zoons (Wijbrand 1889, Cornelis 1894, Jan 1899, Pieter 1902) en een dochter (Dirkje 1890). De oudste zoon, Wijbrand ging werken in de fabriek van zijn vader.
Primus, deplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigPrimus, de
Ondernemersgeslacht te Wormerveer in de 18e en 19e eeuw.
Simon Jansz Prins (1738-1814), gehuwd met Trijntje Cornelis Makkes (1740-1823), was afkomstig uit De Rijp en vestigde zich in 1779 in de Dubbele Buurt te Wormerveer als bakker. Zijn jongste zoon Jan Simonsz Prins (1775-1837), gehuwd met Lobbrecht (Lopje) Pauw nam in 1802 de bakkerij van zijn vader over. De oudste zoon
Houtzaagmolen te Westzaan, ook De Prins van Jongewaard genoemd.
De windbrief van de balkenzager werd gegeven in oktober 1722 aan Gerrit Jongewaert. Hij heeft gestaan tussen het Zuideinde en de Gouw, en werd in 1806 gesloopt.
Prins van Jongewaard, deplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigPrins van Jongewaard, de
Houtzaagmolen te Westzaan, zie: De Jonge Prins van Friesland.
Prins van Oranje, deplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigPrins van Oranje, de
Houtzaagmolen te Westzaandam, paltrok, ook De Jonge Prins genoemd.
De wagenschotzager, en later balkenzager, bestond reeds in 1654. Hij heeft gestaan aan en ten westen van de Watering, noordoostelijk van het tegenwoordige NS-station en werd in 1872 gesloopt. In 1889 werd op deze plaats de stoomzagerij en -schaverij 'De Prins van Oranje' gebouwd, een bedrijf dat nog vele tientallen jaren zou worden voortgezet.
Prins van Oranje, deplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigPrins van Oranje, de
Wormerveer, 16 juli 1821 - Amsterdam, 10 januari 1902
Adrianus Prins, doopsgezind, graanhandelaar te Wormerveer, als koopman actief in Amsterdam en was daar later ook gemeenteraadslid. In de handelswereld en speciaal in de graanhandel was hij een algemeen bekende figuur, om zijn grote zakenkennis, zijn buitengewone werkkracht en zijn innemende vriendelijkheid bij iedereen geacht en bemind. Zijn helder inzicht in financiële en handelszaken bracht hem al spoedig in verschillende …
Cees Prins was in 1941 woonachtig aan de Harenmakerstraat 17 in Zaandam. Hier draaide Prins met leden van de illegale Communistische Partij op 25 februari 1941 op zolder in hoog tempo vellen papier door het stencilapparaat. Stencils met de oproep om het werk neer te leggen, uit protest tegen de Jodenvervolging. Dat was niet zonder gevaar. Harenmakersstraat 17 was gehorig en de regelmatige klik van de stencilmachine klonk atypisch voor deze woonomgeving. Niette…
Beeldend kunstenaar, kunstschilder. Cornelis Prins had aanvankelijk het beroep van gerechtsdeurwaarder. Hij woonde tot 1858 in Zaandam, daarna te Beverwijk en Leiden. Al is zijn werk (vooral portretten en figuren) nu niet meer bekend, toch heeft hij tijdens zijn leven vrij veel bekendheid genoten. Op 25-jarige leeftijd exposeerde hij al in Amsterdam (1844).
(Wormerveer, 4 september 1771 - 11 september 1843)
Cornelis Prins was van oorsprong graankoper, stijfselmaker en kaaskoper. In 1811 werd hij tijdens de Franse tijd maire van Wormerveer tot 1813 en burgemeester van Wormerveer van 1814 tot zijn dood in 1843.
Prins, deplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigPrins, de
Hotel, cafe en restaurant te Westzaan, oorspronkelijk, waarschijnlijk gelijktijdig met de bouw van de eerste kerk van Westzaan begonnen als herberg en paardestalling cq uitspanning onder eenhoofdige leiding. De herberg stond begin 17e eeuw bekend als 'Prins Mauritius'. Andere namen waren onder andere Prins Willem III rond 1685, De Koning William (1741), De Koning Frederik (1762) en De Bataaf tijdens de Franse Tijd. Daarna onder de huidige naam bekend.
Prins, de Jongeplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigPrins, de Jonge
Houtzaagmolen te Westzaandam, paltrok, zie: De Prins van Oranje.
Prins, de Jongeplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigPrins, de Jonge
Houtzaagmolen te Westzaandam, paltrok.
De windbrief van de balkenzager werd gegeven in mei 1673. Hij heeft gestaan iets ten oosten van de Watering, ten zuiden van de Mallegatsloot, en werd kort na juli 1745 gesloopt.
Prins, de Jongeplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigPrins, de Jonge
Voormalige herberg, later café-restaurant, te Wormerveer, omstreeks 1980 verbouwd tot een aantal woon-appartementen. De geschiedenis van de herberg is door J. Aten teruggevonden tot vóór 1643. In genoemd jaar sprak een akte van 'een huys en erff daer de Jonge Prins uythangt'. Verondersteld mag worden dat met de naam Prins Willem II (1626-1650) werd bedoeld, de enige zoon van stadhouder Frederik Hendrik. Het is echter ook denkbaar dat de aanduiding 'De Jonge Prins' is gekozen …
Prins, de Jongeplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigPrins, de Jonge
Oliemolen te Oostzaandam.
De eerste vermelding dateert uit oktober 1694. Hij heeft gestaan aan de Zaan op de grens van Zaandam en Wormer, en werd gesloopt in 1888.
Bestuurslid van de Bootwerkersvereniging Eensgezindheid (de eerste sterke vakorganisatie in de Zaanstreek), van de Nederlandse Scheeps- en Bootwerkersbond (NS en BB), van het Plaatselijk Arbeids Secretariaat (PAS), mede-oprichter en lid van het eerste bestuur van de Zaanse Bestuurders Bond (ZBB), tweede socialistische raadslid te Zaandam, wethouder te Zaandam voor de SDAP, Statenlid van Noord-Holland.
Wormerveer, 20 november 1812 - Wormerveer, 13 september 1865
Pieter Prins, kaashandelaar in Wormerveer, lid van de Provinciale Staten van Noord-Holland, lid van de Eerste Kamer der Staten-Generaal, in 1864 en 1865 burgemeester van Wormerveer. Geboren als zoon van
Prins, Willemplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigPrins, Willem
(Zaandam 1891-Utrecht 1968)
Bestuurder van verschillende verenigingen op 't Kalf te Zaandam, die in verband met zijn vele activiteiten bekend stond als 'de burgemeester van 't Kalf'. Willem Prins was 35 jaar achtereen voorzitter van zowel voetbalvereniging RCZ als de
Prinsenhof, deplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigPrinsenhof, de
Pelmolen en later doppenmolen te Westzaan.
De windbrief werd gegeven in februari 1722. In 1899 werd hij ingericht als doppenmolen. Hij staat aan en ten zuiden van de Weelsloot, en is de enige pelmolen die in de Zaanstreek is overgebleven.
Pad, later Prinsenstraat te Zaandam-Oost, van de Zuiddijk het veld instekend. Het pad gaf toegang tot de lijnbaan De Blauwe Arend en had al in 1643 een reglement. Het stond ook bekend onder de naam Jan Vingerlingsven. Beide namen verwijzen naar vroegere bewoners.
Prinses, de Jongeplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigPrinses, de Jonge
Pelmolen te Oostzaandam.
De windbrief werd gegeven in februari 1686. In oktober 1868 ging hij door brand verloren, waarna de afgebroken pelmolen De Feniks op zijn plaats werd herbouwd. Deze werd in 1934 onttakeld en in 1937 gesloopt. Hij heeft binnendijks aan de Kalverringdijk gestaan, niet ver van de gemeentegrens.
Sociaal-democratisch raadslid, coöperator, drankbestrijder, amateur-astronoom. Johan B. Prinsze werd in 1919 lid van de Jongelieden Geheel Onthouders Bond en in 1924 van de Algemene Nederlandse Geheel Onthouders Bond te Zaandam. In 1929 verliet hij deze laatste organisatie en werd hij, in verband met zijn socialistische overtuiging, lid van de Nederlandse Vereniging tot afschaffing van Alcoholhoudende Dranken. In 1934 verhuisd…
Over privé-muziekonderwijs in het verleden in de Zaanstreek is in de archieven nauwelijks iets te vinden. Dit is begrijpelijk omdat alles zich in de privé-sfeer afspeelde. Aangenomen mag worden dat instrumentaal onderwijs aan amateurs (uit de gegoede stand) gegeven werd door gevorderde amateurs, door onderwijzers met een akte muziek en door enkele professionele musici die in de streek woonden. Bekend is dat door het muziekgezelschap Tot Nut en Vermaak in november 1855 aan …
Pro Patriaplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigPro Patria
Houtzaagmolen te Westzaandam, paltrok.
De windbrief van de balkenzager werd gegeven in november 1687. Hij heeft gestaan nabij het tegenwoordige NS-station. en was in 1758 reeds gesloopt.
Door particulieren, kunstkringen, de departementen van de Maatschappij tot Nut van 't Algemeen, de Stichting Moderne Muziek, Jeugd en Muziek en de Zaandamse Gemeenschap werden in de Zaanstreek vele concerten georganiseerd. Bewondering verdient de Zaanse Kunstkring, die direct na de Tweede Wereldoorlog concerten van zeer hoge kwaliteit in vooral de
Prolpot, deplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigProlpot, de
Oliemolen te Oostzaandam.
De windbrief van de kleine molen werd gegeven in maart 1657. Hij heeft gestaan op de noordkant van de Hemmes, en werd in juni 1917 door brand verwoest.
oliemolen molen
Pronker, deplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigPronker, de
Houtzaag- en later papiermolen te Westzaan.
Voor het eerst vermeld in 1686; in 1688 werd hij voor de papierfabricage ingericht. Hij stond in het Zuideinde, en werd in 1870 gesloopt.
Oostzaan, 6 november 1868 - Purmerend, 20 februari 1939
Arie Cornelis Provily, zoon van C. Provily, genoot het eerste onderwijs van zijn vader en verder van J. P. Groot te Purmerend in piano, orgel, theorie en blaasinstrumenten, daarna van J. Hooft, organist en muziekonderwijzer te Zaandam, in orgel, piano en harmonieleer en uiteindelijk van Louis Sterk te Amsterdam in viool, harmonie, instrumentatieleer en contrapunt. Hij was organist en muziekdirecteur te Krommenie, d…
Krommenie, 9 september 1900 – Krommenie, 17 september 1977
Burgemeester van Krommenie van 1947 tot 1965; ereburger van deze gemeente. Jan Provily werd in 1947 burgemeester van zijn geboortedorp, na een ambtelijke carrière in Beemster en Hilversum. Tijdens de oorlog moest hij onderduiken, nadat de Duitsers fraude met bonkaarten op het Hilversumse gemeentehuis hadden ontdekt. Provily hield zich tijdens de oorlog voorts bezig met het verkrijgen van financiën ten beho…
In het Nederlandse bestel zijn de 12 provincies, van Latijn: provincia, ambtsgebied, oorspronkelijk 'wingewest', belangrijke bestuurlijke eenheden. Na de vorming van het Koninkrijk werden de samenstellende delen van de eerdere Republiek der Verenigde Nederlanden en de Generaliteitslanden in enigszins gewijzigde indeling de provincies van de nieuwe staat. Zij verloren daarmee hun souvereiniteit.
Belangrijke doorgangsweg door de Zaanstreek, die van Limmen tot het Noordzeekanaal, over het grondgebied van Krommenie, Wormerveer, Zaandijk, Koog aan de Zaan en Zaandam tot aan de Hempont loopt.
De weg, die tussen 1932 en 1934 geopend werd, zorgde mede voor het verdwijnen van het dorpse isolement. De weg werd, zoals de naam aangeeft, aangelegd op initiatief van de provincie Noord-Holland. Het toenemende wegverkeer had niet genoeg aan de bestaande verbindingen. Door de g…
De eerste volksvertegenwoordiging in de Bataafse Republiek.
Tot 1795 behoorde de Zaanstreek tot het platteland, dat in Den Haag door de Ridderschap werd vertegenwoordigd. In 1795 werd de ridderstand afgeschaft; het platteland was daardoor helemaal niet meer vertegenwoordigd. De Zaanse notabelen grepen hun kans: vertegenwoordigers van de
Willemstad N-B 27 oktober 1908 - Zaandam 21 mei 1996
Leraar aan het Zaanlands Lyceum te Zaandam, bestuurder van een groot aantal natuurbeschermingsorganisaties, voorzitter Zaandamse Gemeenschap, auteur/bewerker van een twintigtal voornamelijk schoolboeken.
Willemstad N-B 27 oktober 1908 - Zaandam 21 mei 1996
Leraar aan het Zaanlands Lyceum te Zaandam, bestuurder van een groot aantal natuurbeschermingsorganisaties, voorzitter Zaandamse Gemeenschap, auteur/bewerker van een twintigtal voornamelijk schoolboeken.
Pruis, deplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigPruis, de
Pelmolen te Westzaandam, achtkante bovenkruier, zie: De Koning van Pruisen .
Inrichting waarin vuile olie of traan nogmaals werd gekookt om er goede zuivere olie of traan uit te halen (17e en 18e eeuw).
De prutkokerijen werden dikwijls ook pruthuizen genoemd. Zie: Traankokerij en Walvisvaart. Zie ook: Economische geschiedenis 2.7.
Prutmolen, deplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigPrutmolen, de
Oliernolen te J isp. De enige vermelding dateert uit augustus 1709. Als hij, zoals de naam doet vermoeden, alleen voor het heien van prut (zaksel uit de oliebakken) is gebruikt, was hij van klein formaat. Verdere gegevens ontbreken.
Parochiale Sport Club Kalf, afgekort PSCK, is een voormalige voetbalvereniging te Zaandam, opgericht op 7 augustus 1934, gevestigd op Sportpark Kalverhoek aan de Zuiderweg achter 't Heerenhuis op de grens van Zaandam en de Wijdewormer. Het clubgebouw De Strijd werd gebouwd in 1979. De club had beschikking over twee voetbalvelden en een trainingsveld. Op 28 april 2010 fuseerde de vereniging met voetbalvereniging
Sinds 1 januari 1989 de naamgeving van het voormalige Staatsbedrijf der Posterijen, Telegrafie en Telefonie, de staat was rond 1990 aandeelhouder, met als werkmaatschappijen PTT-post BV en PTT-Telecommunicatie BV.
PTT-Nederland NV verschafte werk aan 100.000 werknemers in 1990 met in totaal 81.000 taken en is daarmee één van de grootste werkgevers van ons land. De PTT-Post BV omvatte vijf regiodirecties waaronder 167 bestuurscentra, veelal hoofdpostkantoren genoemd, ressortere…
Industriële vervaardiging van puddingpoeder, met als belangrijkste grondstoffen mais of rijst.
Puddingpoeder wordt als merkartikel in kleinverpakking in de handel gebracht. In de Zaanstreek werd puddingpoeder voor het eerst gefabriceerd door nv Stijfselfabriek De Bijenkorf(zie:
Beeldend kunstenaar, schilder, tekenaar en vooral vervaardiger van gouaches, Karel Puhl, die overwegend met abstracte vormen werkt, woonde geruime tijd in Zaandam; na onder andere een verblijf in Athene vertrok hij naar Alkmaar.
Pulp, deplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigPulp, de
Watermolen te Krommenie.
Hij werd gebouwd in 1634, heeft gestaan aan het uiterste noordeinde van de Nauernasche Vaart, en werd omstreeks 1875 gesloopt en vervangen door een stoomgemaal.
Puttelaar, Carla van denplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigPuttelaar, Carla van den
Zaandam, 1 november 1967
Carla van de Puttelaar is een Nederlands fotografe, gespecialiseerd in portretfotografie.
fotografe
Putten, Jasper vanplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigPutten, Jasper van
Amsterdam, 10 juli 1944 - 25 augustus 2009
Beeldend kunstenaar, schilder en etser. Jasper van Putten kreeg zijn opleiding aan de Grafische school en de Rietveldakademie in Amsterdam en heeft zich zelf daarna zoals veel anderen die daar vandaan komen, leren schilderen. Hij woonde en werkte vervolgens een aantal jaren in Krommenie gevolgd door Amsterdam. Zijn realistische, soms surrealistisch aandoende werk bestaat voor een groot deel uit met grote precisie uitgevoerde verbee…