1

• 1.2.6. De schoolstrijdplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_big1.2.6. De schoolstrijd
  
  In de 19e eeuw lag in de nationale wetgeving het accent op het openbaar onderwijs. Dat was al het onderwijs dat bekostigd werd uit openbare kassen. De rest was bijzonder. Er was neutraal-bijzonder en confessioneel-bijzonder onderwijs. Zeer machtig was het korps van Schoolopzieners, dat voor 2/3 deel uit predikanten bestond. Het Protestantisme had in zijn algemeenheid, ook inhoudelijk, een grote invloed op het openbaar onderwijs.
• 1.2.7. Schoolloopbaanpatronenplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_big1.2.7. Schoolloopbaanpatronen
  
  Via Neeltje Mulder leren we het schoolloopbaanpatroon van gegoede burgerkinderen in de eerste helft van de 19e eeuw kennen. Het onderwijs begon op 4-jarige leeftijd: de bewaarschool. Er werd reeds gewerkt met letters en een soort leesboekjes. Op 6-jarige leeftijd gingen de kinderen naar de lagere school. Uit de beschrijving blijkt dat er ook onderwijs in vreemde talen werd gegeven. Deze beschrijving komen we tegen in het boek Uit den goeden ouden tijd; ruim 60, 70 …
• 1.3.1. Situatie omstreeks 1900plugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_big1.3.1. Situatie omstreeks 1900
  
  Omstreeks 1900 had Zaandam:
  
  * 8 openbare lagere scholen met iets meer dan 1700 leerlingen. * 3 gesubsidieerde scholen, de Winter- avond- en Herhalingsschool, de Volkszangschool en een cursus Engelse taal, met totaal ongeveer 260 leerlingen,
• 1.3.2. Schoolgeldplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_big1.3.2. Schoolgeld
  
  In het begin van de 20e eeuw was het lager onderwijs nog niet kosteloos. Ondanks de invoering van de Leerplicht in 1900 werd er nog steeds schoolgeld geheven. Pas in 1948 vervielen de bepalingen betreffende het heffen van schoolgeld uit de Lager-onderwijswet van 1920.
• 1.3.4. Speciaal onderwijsplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_big1.3.4. Speciaal onderwijs
  
  Tot 1985 Buitengewoon Onderwijs, de Zaandamse schoolarts, de in 1904 benoemde dr. C.J. van der Loo, zette zich vanaf het moment van zijn benoeming in om in de Zaanstreek tot stichting van een school voor buitengewoon onderwijs te komen. Het ging dan om een school voor moeilijk en zeer moeilijk lerende kinderen, debielen en imbecielen. In 1989 spreekt men over scholen voor speciaal onderwijs; deze zijn ingericht voor verschillende specifieke groepen leerlingen. In 1901…
• 1.3.6. Schoolwerktuinenplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_big1.3.6. Schoolwerktuinen
  
  Schoolwerktuinen speelden in de Zaanstreek binnen het basisonderwijs al snel een belangrijke rol. Vanaf het moment dat in Nederland schoolwerktuinen werden gesticht, 1920 in Den Haag en Amsterdam, ijverden ook in Zaandam mensen voor de realisering daarvan. In 1929 deed de heer Van Enkhuizen van de plantsoenendienst een poging om in Zaandam een schooltuin in te richten. In december 1929 werd een vereniging opgericht die zich aansloot bij de school-werktuinkring Noord-Holl…
• 1.3.7. Schoolverzuimplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_big1.3.7. Schoolverzuim
  
  Schoolverzuim is altijd een onderwerp geweest dat met de regelmaat van de klok terugkeerde in de discussies over onderwijs. In 1878 werd in Zaandijk de vereniging Getrouw schoolbezoek opgericht, omdat men vond dat het schoolverzuim de spuigaten uitliep. Deze vereniging trachtte op vele manieren het schoolbezoek te stimuleren. Dit deed zij door het uitreiken van prijzen bij het behalen van bepaalde prestaties, meestal in de vorm van bijbeltjes, en door het organiseren van e…

2

• 2.1. Inleidingplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_big2.1. Inleiding
  
  Economische Geschiedenis en structuur
  
  2.1. Inleiding
  
  2 De structuur van de Zaanse economie Uit de algemene inleiding is gebleken dat in beginsel een reeks van structuurbepalende elementen en factoren bruikbaar is om een goed beeld te geven van de economie van de Zaanstreek. Er zijn ook verscheidene rapporten en andere publicaties over dit onderwerp beschikbaar, zie de bronvermelding. In het beperkte kader van een encyclopedie bijdrage zou het te ver voeren alle aspecten in beschouwing te nemen…

A

• Aanvulling ENHABO van wikipedia:plugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigAanvulling ENHABO van wikipedia:
  
  Hier staan foto's indien we toestemming krijgen per mail zouden kunnen gebruiken: --- Kelvin Voskuyl 2016/04/12 12:41 --- Kelvin Voskuyl 2016/04/26 11:09
  
  Aanvulling ENHABO van wikipedia:
  
  krantenartikel
  
  Geschiedenis
  
  Vroege geschiedenis
  
  De oorsprong van het bedrijf lag bij een pionie…

B

• Babel - Zaans Architectuurplatformplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigBabel - Zaans Architectuurplatform
  
  AANPASSEN: EIGEN TEKST GEBRUIKEN. DEZE TEKST IS LETTERLIJK OVERGENOMEN VAN DE WEBSITE VAN STICHTING BABEL.
  
  Babel heeft zich de afgelopen 15 jaar ontwikkeld tot een gewaardeerd platform op het gebied van architectuur, stedelijke ontwikkeling en de inrichting van het landschap en openbare ruimte in de Zaanstreek. Babel wordt gedragen door vrijwilligers met uiteenlopende meningen, maar met de gezamenlijke ambitie om de kwaliteit van stad, dorp en landschap in de…

O

• Opmaakregels (syntax)plugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigOpmaakregels (syntax)
  
  DokuWiki ondersteunt eenvoudige opmaakregels om gegevensbestanden zo leesbaar mogelijk te maken. Deze pagina bevat alle mogelijke regels die u kunt gebruiken om uw teksten vorm te geven. Kijk naar de broncode van deze pagina door op de knop

S

• S
• Sabelplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigSabel
  
  Ondernemersgeslacht te Zaandam in de 19e en 20e eeuw. In 1867 kwam August Wilhelm Friedrich Zabel (1844-1917) in deze streken, zoon van Gottlieb Zabel en Henriette Jenz uit Mlijkovel Kosjesen in Polen. De Zabels waren begin 18e eeuw van Zweden naar Polen getrokken en August vocht voor Pruisen bij Koniggratz. Hij was op weg naar Amerika, maar kwam in Nederland andere Polen tegen, die door de crisis gedwongen waren te repatriëren. Hij besloot in Holland te blijven en vond werk als grondwerk…
• Sabel, Augustplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigSabel, August
  
  Zaandam, 17 oktober 1899 - Bergen NH, 24 augustus 1980
  
  August Willem Teunzoon Sabel, verffabrikant, verzetsman, voorman van de Zaandamse Noodorganisatie. August Sabel was in de Tweede Wereldoorlog, nadat hij in maart 1944 gevangen had gezeten, een van de belangrijke krachten voor de succesvolle Zaandamse Noodorganisatie, die in de hongerwinter een grote hoeveelheid voedsel onder de bevolking distribueerde. In het kort na de oorlog verschenen
• Sabel, Klaasplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigSabel, Klaas
  
  Klaas Sabel, geboren in Koog aan de Zaan, dirigent, schrijver, componist en muziekdocent, studeerde schoolmuziek en compositie aan de conservatoria in Alkmaar en Amsterdam. Zijn passie voor muziektheater ontstond op de middelbare school. Als muziekdocent doceerde hij aan de Europese School in Bergen waar hij als muzikaal leider en componist aan Oliver, Grease, Grand Hotel, Tommy en The Commitments meewerkte. Twee eigen musicals, Circus Bonz en Dido & Aeneas, beleefden daar hun pre…
• Saenredam, Joannesplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigSaenredam, Joannes
  
  Zaandam 1565 – Assendelft 6 april 1607
  
  Tekenaar en graveur, Joannes Saenredam, soms genoemd
  
  * Jan Saenredam, * Jan Pietersz. Zaenredam, * Jan Sanredam, * Jan Pietersz. Saenredam, * Jan Pietersz. Sanredam, * Jan Zaenredam,
• Saenredam, Pieter Jansz.plugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigSaenredam, Pieter Jansz.
  
  Assendelft, 9 juni 1597 - Haarlem, 31 mei 1665 Wikipedia Tekenaar, schilder en etser, Pieter Saenredam, geboren te Assendelft, zoon van Joannes Saenredam, ging op zijn 15e jaar in de leer bij de Haarlemse kunstenaar Frans Pietersz. de Grebber, die vooral als portretschilder naam had gemaakt. Op diens atelier, waar Saenredam 10 jaar bleef, werkte hij samen met onder anderen Jacob van Campen, de bouwmeester. Eerder was hij naar Haarlem getogen en in de leer geweest bij zi…
• Saens Harmonie Orkest (SHO)plugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigSaens Harmonie Orkest (SHO)
  
  Het Saens Harmonie Orkest (SHO), met als statutaire zetel Zaanstad, is op 1 januari 2002 opgericht. Het is ontstaan door de fusie van Muziekgezelschap Harmonie uit Assendelft met Harmonie Wormerveer. Dirigent werd Henk Oenema, hij was de laatste dirigent van Harmonie Wormerveer. Oenema werd echter vrij snel opgevolgd door
• Saens Theaterfestivalplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigSaens Theaterfestival
  
  Het Saens Theaterfestival vindt sinds haar oprichting in 2013 jaarlijks plaats in Het Wapen van Assendelft. Buiten een driekoppige jury mag ook het publiek zich een mening vormen over de voorstellingen waardoor het toekennen van de waarderingsprijzen objectiever verloopt. Aan het eind van de middag volgt doorgaans een masterclass waar het publiek ook bij betrokken wordt, waarna de jury de (wissel)prijzen verdeelt. 's Avonds staat een voorstelling op het programma. In 2017 …
• Saentje,'tplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigSaentje,'t
  
  Was een bioscoop aan de Noorderkerkstraat in de Klauwershoek. De bioscoop had drie zalen: één met 300 plaatsen en twee met elk 94 plaatsen. Het complex verving in 1980 de gesloten Zaandamse bioscopen Flora, gevestigd op de hoek Vinkenstraat/Westzijde, en Apollo aan de Dam.
• Saenzplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigSaenz
  
  Saenz, Lokale Energie Maatschappij, stichting in 2015 in het leven geroepen door de Commissie Duurzaamheid van de Bedrijvenvereniging Noorderveld-Molletjesveer gevestigd te Wormerveer. Ondernemers op deze bedrijventerreinen besloten de lokale energievoorziening in eigen handen te nemen.
• Sagen en legendenplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigSagen en legenden
  
  Verhalen die oorspronkelijk zijn gebaseerd op gebeurtenissen die werkelijk plaatsvonden, maar daarna door de overlevering en de fantasie van de vertellers zijn overwoekerd, zodat het onderscheid tussen feiten fictie niet meer duidelijk is. Een sage heeft uitsluitend een historische achtergrond, een legende dikwijls ook een godsdienstig karakter. Mythen (verhalen over goden, halfgoden of goddelijke voorouders) zijn in de Zaanstreek niet overgeleverd.
• Salamander, deplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigSalamander, de
  
  Papiermolen te Koog. De windbrief werd gegeven in juli 1660. Hij heeft gestaan aan en ten noorden van de Relkenpadsloot, ongeveer halverwege tussen de tegenwoordige spoorlijn en de Watering, en werd in september 1742 door brand verwoest.
• Salomo's Rechtplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigSalomo's Recht
  
  Houtzaagmolen te Westzaandam, paltrok, ook De Koning Salomo genoemd. De windbrief van de wagenschotzager gegeven in september 1671 Hij heeft gestaan ten westen van de tegenwoordige spoorlijn, en werd gesloopt in 1886.
  
  molen houtzaagmolen
• Salomo's Rechtplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigSalomo's Recht
  
  Houtzaagmolen te Westzaandam, paltrok, ook De Koning Salomo genoemd. De windbrief van de wagenschotzager gegeven in september 1671 Hij heeft gestaan ten westen van de tegenwoordige spoorlijn, en werd gesloopt in 1886.
  
  molen houtzaagmolen
• Samas-Groep nv.plugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigSamas-Groep nv.
  
  (Groot)handelsonderneming en producent van voornamelijk de kantoorinrichting en -uitrusting betreffende artikelen, gevestigd te Maarssen, Utrecht. De Samas-groep kwam voort uit het aanvankelijk te Zaandijk en later te Zaandam gevestigde
• Samenvoegingplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigSamenvoeging
  
  In de Zaanstreek zijn herhaaldelijk samenvoegingsplannen voorgesteld; een aantal daarvan werd ook daadwerkelijk uitgevoerd. Daarnaast is de samenvoeging van Krommenie en Krommeniedijk bekend in 1816. Het bekendst is de samenvoeging in de Franse tijd tot de stad Zaandam in 1811 en die tot Zaanstad in 1974.
• Samson, deplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigSamson, de
  
  Mosterdmolen te Krommenie. De eerste vermelding dateert uit juli 1705. Hij heeft gestaan aan 't Blok, en is tussen 1727 en 1732 verdwenen.
  
  mosterdmolen krommenie
• Samson, deplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigSamson, de
  
  Oliemolen te Wormerveer. De windbrief werd gegeven in maart 1631. Hij heeft gestaan aan weg en Zaan, ten noorden van de latere zeepziederij de Adelaar, en werd gesloopt in 1893.
  
  oliemolen molen
• Sanders, Annemarieplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigSanders, Annemarie
  
  Koog aan de Zaan, 3 april 1958
  
  Annemarie Sanders-Keijzer was een Nederlands ruiter. Zij nam drie maal deel aan de Olympische Spelen en won daarbij in totaal één zilveren medaille.
  
  Sanders won als lid van het dressuurteam op de Olympische Zomerspelen in 1992 met Tineke Bartels, Anky van Grunsven en Ellen Bontje een zilveren medaille. Ook in 1984 en 1988 nam ze deel.
• Sanders, ​Daanplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigSanders, ​Daan
  
  Beverwijk, 29 september 1944
  
  Daniel Harry (Daan) Sanders werd in 1970 lid van de PvdA en belandde in de lokale politiek, wisselend als raadslid, fractievoorzitter van 1978 tot 1986 en wethouder van 1986 tot 1990.
  
  Sanders kwam na een opleiding aan de Sociale Academie in dienst bij een bank. Een klein jaar later werd hij tot hoofd personeel bij een bedrijf te Zwanenburg benoemd en gelijktijdig docent aan de Sociale school van het NKV te Beverwijk. In mei 1976 aanvaardde hij de …
• Sans pareilplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigSans pareil
  
  Uitspraak, toegeschreven aan keizer Napoleon Bonaparte toen hij Oost- en Westzaandam in 1811 bezocht. Sans pareil betekent Zonder gelijke, of Zonder weerga. Napoleon moet dit gezegd hebben toen hij, staande bij de sluis in de Zaan-dam, over de Achterzaan keek en de talrijke molens zag.
• Sante, Jaap vanplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigSante, Jaap van
  
  Zaandam 6 juni 1912 - Zaandam 15 maart 1980
  
  Jacob Willem (Jaap) van Sante, auteur van “Het dagverhaal van Aafje Gijsen 1773-1775” (Wormerveer 1986) en samensteller van de registers van een tiental naoorlogse boeken over de Zaanstreek. Van Sante, leraar wiskunde aan het
• Sante, Mia vanplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigSante, Mia van
  
  Zaandam, 25 december 1942 - Amsterdam, 20 juli 2004
  
  Maart 1965, Maria Josepha Mia van Sante 22 jaar uit Zaandam trekt haar stoute schoenen aan: „Ik pakte twee koffers, nam een enkele reis Parijs en de volgende dag was ik Blue Bell girl
• Sante, Sophia vanplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigSante, Sophia van
  
  Zaandam, 11 augustus 1925 - Amsterdam, 9 december 2007 Sophia van Sante, mezzo-sopraan, 1925-2007 Sophia Maria Christina van Sante, zangeres, mezzo-sopraan, dochter van Simon Bernardus van Sante (1876-1936) en Maria Sophia Christina Willenborg (1885-1960). Sophia van Sante had een langdurige relatie met Henk J.M. Muller (1923-1980), muziekdocent en -criticus. Zij werd als jongste van zeven kinderen geboren in een katholiek gezin in Zaandam. Haar vader was architect, haar moede…
• Scadoplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigScado
  
  Producent van kunstharsen, die tussen 1965 en 1980 de productie van Adriaan Honig's Kunsthars Industrie nv te Zaandam, later Zaanchemie, voortzette. Scado werd in 1948 door W.A.M. ten Doeschate opgericht binnen het familiebedrijf Schaepman en Co te Zwolle (verf). De naam Scado is een samenstelling van de eerste letters van Schaepman, met weglating van de 'h' en ten Doeschate. In 1965 nam Scado de activa van nv
• Schaalsmeerplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigSchaalsmeer
  
  Polder in de Polder Wormer, Jisp en Neck. Toen het nog een meer was, werd het ook wel Schaalsmeer genoemd, nu heet het ook wel Schaalsmeerpolder. In 1631 gingen de bestuurders van Wormer, onder aanvoering van burgemeester Gerrit Lams “de Oude' tot droogmaking over. Zie ook
• Schaalsmeerplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigSchaalsmeer
  
  Buitenobject sociale zorgverlening. Zie Gehandicaptenzorg
• Schaalsmeermolen, deplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigSchaalsmeermolen, de
  
  Watermolen te Wormer. Hij is gebouwd in 1631 en gesloopt in 1926 en bemaalde de Schaalsmeer
  
  watermolen molen wormer
• Schaap, Erikplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigSchaap, Erik
  
  Erik Schaap (1961) schreef na afronding van zijn studie journalistiek onder meer voor het Noordhollands Dagblad en de weekbladen De Tijd en Vrij Nederland. Hij publiceert artikelen en boeken die veelal de Tweede Wereldoorlog beslaan.
• Schaap, het Bruineplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigSchaap, het Bruine
  
  Houtzaagmolen te Oostzaandam, achtkante bovenkruier. De windbrief van de balkenzager werd gegeven in september 1726 aan Jan Jansz. Bruijn. Hij heeft gestaan aan en ten westen van de Gouw. ten zuiden en op enige afstand van het Sluispad naar de Hanenpadsluis, en werd in oktober 1917 gesloopt.
• Schaap, het Groteplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigSchaap, het Grote
  
  Houtzaagmolen te Westzaandam, zeskante bovenkruier, zie: Het Jonge Schaap
• Schaap, het Jongeplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigSchaap, het Jonge
  
  Houtzaagmolen te Westzaandam, zeskante bovenkruier, ook Het Grote Schaap genoemd. De windbrief van de balkenzager werd gegeven in september 1683 aan Jan Claesz. Schaap. Hij heeft gestaan ten westen van de spoorlijn, in het verlengde van de Stationsstraat, en werd gesloopt in mei 1942.
• Schaap, het Kleineplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigSchaap, het Kleine
  
  Houtzaagmolen te Westzaandam, paltrok, zie: Het Witte Schaap, het Bruine
• Schaap, het Vetteplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigSchaap, het Vette
  
  Oliemolen te Zaandijk. De windbrief werd gegeven in augustus 1618. Injanuari 1791 werd hij na zware stormschade gesloopt en herbouwd. De nieuwe molen was aanvankelijk geheel met spanen bekleed, later werd dit riet. In april 1911 werd hij van zijn standplaats ongeveer tegenover de tegenwoordige lagere school de Werf afgebroken en vervoerd naar Wijdenes, waar hij als korenmolen werd herbouwd.
• Schaap, het Witteplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigSchaap, het Witte
  
  Houtzaagmolen te West zaandam, paltrok. ook Het Kleine Schaap genoemd. De windbrief van de wagenschotzager, en later balkenzager, werd vermoedelijk gegeven in oktober 1646. In 1653 werd hij verplaatst, mogelijk omdat hij in de weg stond bij het verlengen of verbreden van een sloot. Hij heeft gestaan in het verlengde van de Stationsstraat en werd gesloopt in 1889.
• Schaap, het Witteplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigSchaap, het Witte
  
  Houtzaagmolen te Westzaan, paltrok. De wagenschotzager, en later balkenzager, werd gebouwd in 1731. Hij heeft gestaan nabij en ten oosten van de wegsloot, niet ver van de dijk, en werd gesloopt in 1890.
• Schaap, het Zwarteplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigSchaap, het Zwarte
  
  Houtzaagmolen te Westzaandam, paltrok. De windbrief van de balkenzager werd gegeven in september 1659. Hij werd injuli 1834 door brand verwoest waarna herbouw volgde, en werd in 1872 afgebroken van zijn standplaats aan en ten westen van de Vaart, om in Leiden te worden herbouwd.
• Schaap, Janplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigSchaap, Jan
  
  Zaandam 18 mei 1928 - Wormerveer 26 mei 2014
  
  Jan Schaap, dirigent en docent directie harmonie en fanfare. Jan Schaap studeerde klarinet, theorie en koor- en orkestdirectie aan het Utrechts Conservatorium. Aan het Koninklijk Conservatorium te Den Haag behaalde hij het diploma directie harmonie en fanfare. In Madrid studeerde hij bovendien orkestdirectie bij Igor Markevitsj.
• Schaap, Janplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigSchaap, Jan
  
  Krommenie 1811 - Krommenie 26 juli 1889
  
  Jan Schaap Louriszoon, zeildoekfabrikant, voorts aanvankelijk wethouder van zijn geboortedorp en in 1850 benoemd tot burgemeester. Schaap schreef het boekje 'Krommenie en omstreken tijdens den 80-jarigen strijd tegen Spanje' (Zaandijk 1872). Hij was een betrouwbaar geschiedschrijver. Verondersteld wordt dat hij de geschiedenis van Krommenie uitgebreid heeft beschreven; het manuscript zou echter verloren zijn gegaan. Wel wordt in het gemeente…
• Schaap, Jan Claeszplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigSchaap, Jan Claesz
  
  Fabrikant te Wormerveer in de 17e eeuw, vooral bekend gebleven als dichter; hij werd in dat verband wel 'de Zaanse Cats' genoemd. Over het leven van Jan Claesz Schaap is niet te veel bekend. Hij was een der stichters van oliemolen De Ram en was ook in dit bedrijf werkzaam, en was eigenaar van een huis aan de
• Schaap, Willemplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigSchaap, Willem
  
  Wormerveer 1892 - Wormerveer 30 juli 1944
  
  Willem Schaap uit Wormerveer werd op 30 juli 1944 in zijn woonplaats neergeschoten tijdens een vuurgevecht tussen leden van de Raad van Verzet en de Duitsers. Een reconstructie met dank aan Erik Schaap:
• Schaapherder, deplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigSchaapherder, de
  
  Houtzaagmolen te Oostzaandam, paltrok. De windbrief van de balkenzager werd gegeven in april 1659. Hij heeft gestaan aan en ten westen van de Gouw, nabij de Kerksloot, en werd gesloopt in 1802.
  
  houtzaagmolen molen paltrok
• Schaapherder, de Oudeplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigSchaapherder, de Oude
  
  Houtzaagmolen te Koog, paltrok. zie: De Herder, de
• Schaar, Gerritplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigSchaar, Gerrit
  
  13 december 1878 - 5 december 1964
  
  Gerrit Schaar stond in de Zaanstreek bekend als één van de 'grote vier' dirigenten van de muziekverenigingen. (Albert Meijns van Ons Genoegen Wormerveer van 1904-1964, Jan Steijn van Apollo Zaandijk van 1907-1922, Toon de Vries van Zaandijks Fanfare van 1919-1954 en Gerrit Schaar van Onderling Genoegen Krommenie van 1902-1964).
• Schaar, Hendrikplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigSchaar, Hendrik
  
  Broer van Gerrit Schaar en van 1912 tot 1954 dirigent van fanfarekorps (en later brass-band) Eensgezindheid te Wormer.
  
  dirigent
• Schaatsenrijdenplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigSchaatsenrijden
  
  Volkssport, als vermaak of sport beoefend, in het verleden een belangrijk winters vervoermiddel. Schaatsenrijden ontstond vrijwel zeker in Scandinavië, waar het reeds in de 10e eeuw wordt vermeld. Van daaruit verspreidde het zich verder over Europa. Schaatsen kan, ondanks de Scandinavische oorsprong, typisch Nederlands worden genoemd.
• Schaft kuikenslachterijen bvplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigSchaft kuikenslachterijen bv
  
  Voormalige pluimveeslachterij te Oostzaan. De grondslag voor het bedrijf werd in 1963 gelegd door Klaas Schaft. De voormalige werknemer van slachter Rep ging voor zichzelf slachten in een pand aan het Zuideinde. Het bedrijf groeide geleidelijk. Midden jaren '70 werd het verplaatst naar de
• Schaft, Hannieplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigSchaft, Hannie
  
  Jannetje Johanna Schaft (roepnaam Jo), het meisje met het rode haar, wordt op 16 september 1920 in Haarlem geboren. Vader Pieter, bestuurslid van de socialistisch getinte Bond van Nederlandse Onderwijzers, is leraar aan de Rijks Kweekschool. Moeder Aafje komt uit een fel socialistisch predikantengezin. Jo is een uitstekende leerling, weinig contact met klasgenootjes, soms gepest vanwege rood haar en sproeten.
• Schakel, deplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigSchakel, de
  
  Jeugdvereniging van de Nationale Christen Geheel Onthouders Vereniging (NCGOV). De Zaanse afdeling werd in 1927 opgencht Deze gemengde jeugdvereniging was bestemd voor jongeren van 16 tot 23 jaar. Doelstelling was het verspreiden van het blauwe ideaal; dit in combinatie met een grote sociale bewogenheid, voortkomend uit de geloofsbeleving. De activiteiten lagen op het gebied van film. toneel, tentoonstellingen en discussie. Ook organiseerde de vereniging jeugdkampeerkampen op de Sto…
• Schakenplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigSchaken
  
  Denksport, in de Zaanstreek vóór 1924 niet in verenigingsverband gespeeld. Schaken doet men op een bord met 64 vakjes (velden), waarop twee spelers met elk 16 stukken van uiteenlopende waarde tegenover elkaar staan.
  
  Het spel is ontstaan in Azië. In de 5e eeuw werden varianten van het huidige spel in Indië, China en Perzië gespeeld. Na tal van veranderingen kreeg het spel pas in de 16e eeuw de huidige vorm. In Nederland werd in 1873 de Nederlandse Schaakbond opgericht. Het is niet beke…
• Schansplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigSchans
  
  Open of gesloten verdedigingswerk in het veld. Schansen kwamen in heel Europa voor. Bij oorlogsvoering in vooral dunbevolkte gebieden konden zij van groot strategisch belang zijn. In de Zaanstreek, het drassige Zaanse polderland leende zich uitstekend voor verdediging met schansen, waren schansen vooral van belang in de
• Schapenpadplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigSchapenpad
  
  Voormalig pad te Westzaandam tussen het Zeemanspad (Zeemansstraat) en het Haringpad (zuidelijk deel Stationsstraat). Het Schapenpad kreeg in 1728 een reglement.
  
  straat pad
• Schavemaker Transport bvplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigSchavemaker Transport bv
  
  Transportbedrijf, aanvankelijk te Assendelft, in 1982 verhuisd naar Beverwijk omdat de locatie in Assendelft te klein werd en omdat men op dat moment de Hoogovens als grootste klant had. Men heeft ook vestigingen in Polen en Slowakije. Het bedrijf werd in 1966 opgericht door H.C. Schavemaker als eenmanszaak en houdt zich vanaf het begin bezig met internationaal transport. Het bedrijf groeide in 1991 naar een personeelsbezetting van 40 man. De juridische vorm werd omgeze…
• Scheelenkuhlenplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigScheelenkuhlen
  
  Stichting tot Behoud van het Stoomschip Scheelenkuhlen (1927) te Koog aan de Zaan die sindsdien toeziet op haar behoud.
  
  De Scheelenkuhlen is onmiskenbaar een Duitse naam. Dat is ook niet zo vreemd, dit schip is gebouwd in Neuhof/Hamburg en heeft haar hele dienstbare leven op de Elbe gevaren voor het Wasser- und Schiffahrtsamt, vergelijkbaar met Rijkswaterstaat. In 1976 is ze naar Wormer afgevoerd om gesloopt te worden.
• Scheepmakersplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigScheepmakers
  
  Ondernemers-eigenaren of mede-eigenaren van de vroegere Zaanse scheepswerven, die grotere binnenschepen en zeeschepen (fluiten, galjoten, pinassen, smakschepen enzovoort) bouwden.
  
  Zie: Scheepsbouw en Economische geschiedenis 2.5.1.
• Scheepsbouwplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigScheepsbouw
  
  Nijverheid, het produceren en/of repareren van vaartuigen. Dit kunnen houten, metalen, betonnen en/of kunststof schepen zijn, zowel voor de binnen- als voor zeevaart. De bouw van bijvoorbeeld booreilanden wordt ook tot de scheepsbouw gerekend; deze sector is echter nooit in de Zaanstreek bedreven.
• scheepsbouwplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigIs het een idee dit op te splitsen tot losse artikelen --- Kelvin Voskuyl 2019/10/04 14:01
• Scheepsrederijplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigScheepsrederij
  
  Zie: Rederij
• Scheepvaartplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigScheepvaart
  
  Zie: Rederij, Oostzeevaart, Beurtvaart binnenvaart/binnenvaart, Beschuitvaart en Arbeidsplaatsen en bedrijfsgrootte en bedrijfsgrootte.
• Scheet, deplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigScheet, de
  
  Oliemolen te Oostzaandam, zie: De Koning Salomo, De William.
  
  oliemolen molen
• Scheetje, hetplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigScheetje, het
  
  Houtzaagmolen te Koog. bovenkruier, zie: De Jonge Hovenier, de
• Scheffer, Maartenplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigScheffer, Maarten
  
  Westzaan, 26 oktober 1912 – Amsterdam, 18 december 1979
  
  Maarten Scheffer, NSB-er, Nazi-politieman te Zwolle en bekend als één van de beulen van kamp Erica in Ommen. Scheffer woonde tot 1942 in de Koogse Boschjesstraat 10 woonde en vertrok daarna met zijn echtgenote naar Amsterdam.
• Scheldnamenplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigScheldnamen
  
  Zie: Bijnamen.
• Schellingerhoudt, Boudewijn (Bouk)plugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigSchellingerhoudt, Boudewijn (Bouk)
  
  Zaandam 4 mei 1919 - Zaandam 19 september 2010
  
  Boudewijn Schellingerhoudt, professioneel wielrenner van 1942 tot 1954, Nederlands kampioen op de weg in 1946. In 1949 eindigde hij als derde in het eindklassement van de Ronde van Nederland. Hij nam in 1947 deel aan de Tour de France, won daarin geen etappes en bereikte de finish in Parijs niet. De naam Bouk kreeg hij pas in het verloop van zijn wielercarrière.
• Schelpzandmalerijplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigSchelpzandmalerij
  
  Tak van molenindustrie, in de Zaanstreek (dikwijls gecombineerd met de biksteenmalerij) bedreven in tien molens en een aantal speelmolentjes. In de molens werden van het strand aangevoerde schelpen tot poeder gemalen en daarna gezeefd of gebuild. Het fijnste schelpzand werd gebruikt bij de productie van fijn aardewerk, het grovere zand werd onder meer als schuurmiddel gebruikt, bij het (nat)schuren van metalen voorwerpen. Die laatste toepassing kreeg ook het biksteenzand, dat …
• Scheltema, Mr Jacobus vanplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigScheltema, Mr Jacobus van
  
  Franeker 14 maart 1767 - Utrecht 25 september 1835
  
  Schrijver van enkele ook voor de Zaanstreek belangrijke geschiedkundige boeken. Van Scheltema was van 1811 tot 1814 vrederechter in Zaandam. Van zijn literaire werk worden hier genoemd:
• Schenk, Jan Dirckszplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigSchenk, Jan Dircksz
  
  Geboren in 1645 te Wormerveer
  
  Jan Dircksz Schenk is de stamvader van één van de Zaanse families Schenk en grondlegger van de “Aschnegotie” die onlosmakelijk verbonden was met de schelpzandmolen “De Schenker“ Vele familieleden waren aan deze Aschnegotie en de de schelpzandmolen verbonden als
• Schenk, Klaasplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigSchenk, Klaas
  
  Voormalig papierbedrijf aan de Oostzijde te Zaandam. Het bedrijf werd in 1823 begonnen door de 14-jarige Klaas Schenk Pieterszoon. Drie dagen per week ventte hij met briefpapier en schrijfgerei; zijn overige tijd besteedde hij aan de vervaardiging van papieren zakken, toen nog een nieuwigheid. Het succes hiervan was groot en het afzetgebied, aanvankelijk tussen Amsterdam en Alkmaar, breidde zich uit. Het bedrijf werd uitgebreid met de zonen van Klaas Pzn: Klaas, Johannes, die na …
• Schenker, Deplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigSchenker, De
  
  “”“”“”“” In 1639 wordt “een erffgen Saendijcx tusschen Wormerveer en die Saendijck” verkocht aan Jan IJsbrantsz. Eddes, een molenmaker uit Uitgeest. Deze bouwt op dit erf, dat binnendijks lag, een woonhuis en later een molentje.
• Schepel, hetplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigSchepel, het
  
  Oliemolen te Wormer. De eerste vermelding dateert uit 1654. Hij heeft gestaan aan de Wormerringdijk, buitendijks, en werd gesloopt in 1825. Later werd op zijn erf een pakhuis met dezelfde naam gebouwd.
  
  oliemolen molen
• Schependoenmakersplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigSchependoenmakers
  
  Kooplieden die niet zelf het scheepstimmervak uitoefenden, maar die hun bestaan vonden in het voor eigen rekening of voor die van derden doen uitvoeren van de bouw van schepen. Zie: Scheepsbouw en Economische geschiedenis 2.5.1 .
• Schepenenplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigSchepenen
  
  Zie: Bestuur en Rechtspraak 1.1.4. en 2.1.3.
• Schepramenplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigSchepramen
  
  (ook schepvormen genoemd).
  
  In de papiermolens gebruikte, van koperdoek geweven matjes, die in een houten omlijsting waren gevat en werden toegepast bij het met de hand scheppen van papier.
  
  Op het koperdoek werden - vooral in de schepramen die voor fijnere, witte papiersoorten werden gebruikt - met koperdraad figuren aangebracht, waardoor de watermerken (dikwijls handelsmerken) ontstonden.
• Schermer, geslachtplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigSchermer, geslacht
  
  In de 18e en 19e eeuw belangrijk rooms-katholiek koopmansgeslacht in Wormerveer.
  
  Jan Adriaensz Schermer was in Wormer begonnen met de verfmolen De Karn en kocht in 1703 daarbij oliemolen De Rozenboom aan de Noorddijk te Wormerveer.
  
  Zijn zoon, Simon Schermer
• Schermer, Simonplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigSchermer, Simon
  
  Wormerveer, juli 1747 – Wormerveer 7 november 1810
  
  Simon Schermer, Republikeins gezind, unitariër, Rooms-Katholiek en koopman was een Nederlands politicus in de periode 1796-1801. Geboren als oudste van drie kinderen van koopman Jan Schermer en Catharina van Scherpenhof, werd hij op 29 juli 1747 te Wormer gedoopt. Op 23 oktober 1768 huwde hij Antje Kistemaker, die hem vijf kinderen schonk.
• Scherphuis, Albertha Geertruida (Ageeth)plugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigScherphuis, Albertha Geertruida (Ageeth)
  
  (Zaandam, 30 maart 1933 – Amsterdam, 16 april 2012)
  
  Journaliste en later ook televisiepresentatrice. Ageeth Scherphuis werkte van 1955 tot 1960 voor dagblad De Typhoon en werd daarna televisie-omroepster voor de AVRO. Zij verhuisde uit de Zaanstreek en ging programma's maken voor AVRO en NOS. Bekend werden het kinderprogramma 'Varen is fijner dan je denkt'. het actualiteitenprogramma 'Scala'. de kunstrubriek 'Uit de kunst' en het emancipatieprogramma `O…
• Scheurwater, deplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigScheurwater, de
  
  Watermolen te Westzaan. De enige vermeldingen dateren uit 1681 en '82. Verdere gegevens ontbreken.
• Schiermonnikoogplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigSchiermonnikoog
  
  Straat te Zaandam-West, nabij de grens met Koog. Schiermonnikoog is een nieuwe straat, die haar naam kreeg in verband met het nabij gelegen oude pad Ameland. De naam Ameland was niet een verwijzing naar het Waddeneiland, maar een verbastering van Aemland ('land van Aem'). Schiermonnikoog werd ook wel Schimmelkoog of Schelmekoog genoemd.
• Schieter, deplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigSchieter, de
  
  Houtzaagmolen te Westzaandam, zeskante bovenkruier, zie: De Wildschieter, de.
• Schietsportplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigSchietsport
  
  Krijgskunst aan het eind van de 19e eeuw in de Zaanstreek beoefend. sinds de jaren zestig van de 20e eeuw als sport aanwezig.
  
  In de schietsport, georganiseerd binnen de Koninklijke Nederlandse Schutters Associatie, worden de volgende disciplines onderscheiden: groot en klein kaliber, luchtdruk en historische wapens voor geweer en pistool en kleiduivenschieten. In de Zaanstreek wordt merendeels met klein kaliber geschoten. Een accommodatie voor kleiduivenschieten is niet aanwezig.
• Schijf, Daamplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigSchijf, Daam
  
  In 1743 een veelbesproken (en bespotte) Zaandamse scheepsontwerper, die een binnenvaartschip bedacht met mechanische aandrijving, dus zonder zeilen of riemen. Hij wist enkele kooplieden voor zijn idee te winnen; het schip werd op de werf van Jan Bol aan het Bootemakerspad in Westzaandam gebouwd en kreeg de naam 'Volg my'.
• Schijtjager, de.plugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigSchijtjager, de.
  
  Oliemolen te Oostzaandam, zie: De Kogmeeuw, De
  
  oliemolen molen
• Schilderkunstplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigSchilderkunst
  
  Tak van kunstbeoefening, zowel beroepsmatig als amateuristisch bedreven, zie: Beeldende kunst. Bekende, uit de Zaanstreek afkomstige, schilders waren in vroeger eeuwen Jacob Cornelisz van Oostzanen (1470-1533) en Pieter Jansz Saenredam (1597-1665). In de 19e en 20e eeuw heeft een groot aantal kunstschilders in onze streek gewerkt.
• Schildersbuurtplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigSchildersbuurt
  
  Buurt te Zaandam-West, zuidelijk van de spoorlijn Zaandam-Purmerend. De buurt werd eind jaren '20-beginjaren '30 van de 20e eeuw gebouwd. De straten in de wijk dragen namen van vaderlandse schilders. De Vincent van Goghweg is een der belangrijkste oost-west-routes in Zaandam-West.
• Schilp, deplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigSchilp, de
  
  Oliemolen te Wormerveer, ook De Schilpmolen genoemd. De eerste vermelding dateert uit mei 1648. Hij heeft gestaan aan de Noorddijk. buitendijks, en werd gesloopt kort najanuari 1804. Schilpmolen, de. Naam van oliemolens te Oostzaandam en Wormerveer. zie: De Schilp.
• Schilp, deplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigSchilp, de
  
  Oliemolen te Oostzaandam. ook De Schilpmolen genoemd. De eerste vermelding dateert uit september 1678. Hij heeft gestaan aan en ten zuiden van de Zuidervaldeursloot en ten westen van de Gouw. en werd gesloopt in 1762.
  
  oliemolen molen
• Schilp, Dirkplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigSchilp, Dirk
  
  (Haarlem 1893-1969)
  
  Socialist, vakbondsactivist. Dirk Schilp groeide op in Wormerveer. Op 12-jarige leeftijd ging hij werken bij Machinefabriek P.M. Duyvis; hier kwam hij in aanraking met de arbeidersbeweging. Tijdens de Eerste Wereldoorlog werd hij lid van het dagelijks bestuur van de afdeling Zaandam van de Bond van Losse Rijkswerklieden (als vakman was hij als dienstplichtige in de
• Schilpruimpje. hetplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigSchilpruimpje. het
  
  Schelpzandmolen te Wormerveer. zie; De Schenker
• Schilstra, Johannes Jouke (Johan)plugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigSchilstra, Johannes Jouke (Johan)
  
  (Apeldoorn, 28 februari 1915 - Bergen, 3 februari 1998)
  
  Auteur van een aantal publicaties die (al dan niet deels) de Zaanstreek behandelen. Van het meeste belang voor de Zaanstreek is 'De Polder Oostzaan' (Oostzaan 1979), dat hij samenstelde en waarvoor hij het artikel 'Blik in het verleden' schreef. Andere publicaties zijn 'In de Gecroonde Duyvekater' (Krommenie 1978), 'Wie water deert' (Edam 1969), 'De Stolp te kijk' (Wormerveer 1990). De oud-leraar Engels w…
• Schinkeldijkplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigSchinkeldijk
  
  Een binnendijk, die aansluit op een hogere zeedijk en daarmee een hoek vormt. In de Zaanstreek werd de lagedijk aan de oostkant van de Zaan, (van de Dam tot `t Kalf) Schinkeldijk genoemd. Na 1811 werd de naam `Oostzijde`. De eerste vermelding van de Schinkeldijk dateert uit 1414.
• Schipper Gzn nv, Houthandel P.plugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigSchipper Gzn nv, Houthandel P.
  
  Tot 1970 zelfstandige houthandel te Zaandam, daarna gefuseerd met Houthandel Donker te Zaandijk. Houthandel Schipper werd opgericht in januari 1887 door P. Schipper Gzn. Twee jaar tevoren had hij de paltrokmolen De Wildeboer gekocht, waarin hij in 1887 zelfstandig begon te zagen; eerder had hij samengewerkt met houthandelaar Couwenhoven. Zijn zoon W. Schipper kwam in 1891 in de zaak en werd in 1898 gelijkwaardig compagnon.
• Schipper Houthandel bv.plugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigSchipper Houthandel bv.
  
  Houthandel te Zaandam, ontstaan uit een fusie van nv Houthandel v/h P. Donker & Zn. te Zaandijk en Houthandel P. Schipper Gzn. nv te Zaandam, in 1985 opgegaan in Donker & Middelhoven.
  
  economie
• Schipper Kaas bvplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigSchipper Kaas bv
  
  Kaasgroothandel en producent van rook- of smeltkaas sinds 1908, gelegen aan de Westzanerdijk te Zaandam, op de grens met Westzaan. Bij gebrek aan troonopvolgers in 2011 ingelijfd bij Logistiek concern A-ware Food Group uit Lopik.
  
  Op deze locatie waren in de 17e-eeuw diverse buitengaatse scheepswerven gevestigd ten behoeve van de walvisvaart op Groenland en de Straat Davis. De drie grootste scheepswerven behoorden omstreeks 1685 tot halverwege de 18e eeuw toe aan het Zaanse ge…
• Schipper Zaandijk bvplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigSchipper Zaandijk bv
  
  Groothandel in glas, porselein en aardewerk te Wormer, aanvankelijk onder andere gevestigd te Westzaan en aan de Lagedijk te Zaandijk. Het bedrijf werd in 1865 door J. Schipper als een handel in galanterieën te Westzaan begonnen, nadat hij eerder als marskramer met een hondekar, en later met een trekschuit handel dreef in lampeglazen, aardewerk, borden, kommen en lampetstellen. Rond 1900 werd de groothandel opgezet voor met name de Zaanstreek, Waterland en het gebied rond A…
• Schipper, Jacobplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigSchipper, Jacob
  
  Zaandam, 19 december 1915 - Zaandijk, 20 juli 2010
  
  Architect BNA te Zaandam Jaap Schipper ontving zijn opleiding aan de HTS te Haarlem in 1935 en de Academie van Bouwkunst te Amsterdam in 1942. In 1935 werd hij als stedebouwkundig tekenaar bij de gemeente Velsen aangesteld, vervolgens van 1943-45 als stedebouwkundige bij de Dienst Noordoostpolder Werken te Zwolle en van 1946 tot 1948 als assistent van Ir. W. van Tijen aan de herbouwplannen van Velsen en IJmuiden. In 1948-'49 w…
• Schipper, Janplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigSchipper, Jan
  
  Westzaan, 5 februari 1889 - Zaandam, 13 december 1967
  
  Gemeente-architect van Zaandam, Jan Schipper was een zoon van de molentimmerman Jacob Schipper. Na een korte opleiding op het kantoor van de aannemer-architect Lucas Molenaar trad hij als opzichter-tekenaar in dienst bij
• Schipper, Lieuwe C.plugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigSchipper, Lieuwe C.
  
  (Zaandam 1808-Velp 1870)
  
  Kinderdichter en samensteller van een uitgebreid “Liber Amicorum'. Lieuwe Schipper, thans nagenoeg vergeten, genoot in zijn tijd een zekere reputatie als kinderdichter. Nicolaas Beets schreef een voorwoord voor zijn eerste boekje, “Gedichtjes voor kinderen” (Haarlem 1838), en noemde hem 'Schipper, wiens kennismaking mij zeer aangenaam was'. Na “Gedichtjes voor kinderen' (duidelijk beïnvloed door Hieronymus van Alphen) verschenen nog vier dichtbundel…
• Schipper-Schramm, Ernaplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigSchipper-Schramm, Erna
  
  Hamburg, 29 juni 1908 - Amstelveen, 29 maart 1994
  
  Erna Maria Hermine (Erna) Schipper-Schramm, beeldend kunstenaar, schilder, (strip)tekenaar, pastellist, kunstnijveraar werd te Hamburg geboren, doorliep de middelbare- en aansluitend de tweejarige Handelsschool. Het gezin emigreerde naar Nederland toen zij de achttienjarige leeftijd bereikte. Zij verrichte kantoorwerkzaamheden in Amsterdam op het hoofdkantoor van haar vader, directeur van een fabriek in Zaandam.

§...

...

• Schipperslaanplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigSchipperslaan
  
  Straat te Koog, op de Koger Hem. Het pad kreeg in 1683 een reglement en werd ook wel Groote Koogven of Stinkpad genoemd. Deze laatste naam verwijst naar een leerlooierij die aan het pad gestaan heeft. Het achtervoegsel 'laan' is een verbastering van 'land'.
• Schoemaker bv, Janplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigSchoemaker bv, Jan
  
  Cacaoboterfabriek en cacao-extractiebedrijf, voorzover bekend het eerste ter wereld, te Zaandam opgericht in 1923. Grondleggers van het bedrijf waren de gebroeders Jan en Piet Schoemaker, die in juni 1923 begonnen met de in- en verkoop van granen, zaden en peulvruchten; zij werkten voornamelijk op de Amsterdamse beurs. Al snel gingen zij zich ook bezig houden met de verwerking van cacao-afval. De leeggeperste cacaopulp, waarvan cacao-koeken werden gemaakt, bevatte nog ca. 25 …
• Schoen, deplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigSchoen, de
  
  Houtzaagmolen te Oostzaandam. paltrok, later De Jonge Zalm genoemd. De eerste vermelding van de balkenzager dateert uit 1677. In 1711 was hij in het bezit van Pieter Gerritsz. Salm die de molennaam veranderde. Hij heeft gestaan aan en ten westen van de Gouw, in het verlengde van het Kattegat, en kwam in 1749 in slopershanden.
• Schoen, de Gekroondeplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigSchoen, de Gekroonde
  
  'De Gekroonde Schoen', verfmolen te Westzaandam, evenals 'De Tromp' tot de oudste verfmolens in de Zaanstreek behorend, voorlopers van de oudste fabriek en wat bereide verf betreft, één der grootste in Europa, die van Pieter Schoen en Zoon. Ter bescherming van de windkracht werd een windbrief verleend in 1722 aan de eigenaar, Pieter Schoen Simonzoon, zodat er op korte afstand geen andere windmolens mochten worden gebouwd. De molen heeft gestaan iets ten oosten van de Gouw, …
• Schoen, Gerritplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigSchoen, Gerrit
  
  Zaandam 24 augustus 1915
  
  Raadslid en wethouder te Zaandam en Zaanstad voor de CPN; ereburger van beide gemeenten. De toekenning van het ereburgerschap aan Schoen in 1982 was een unanieme beslissing van de raad.
  
  Gerrit Schoen werd op 15-jarige leeftijd timmerman. Tijdens de oorlog was hij actief in het verzet tegen de Duitse bezetters. Na de oorlog werd hij vrijgesteld voor de Algemene Bond van Werkers in de bouwnijverheid, één van de bonden binnen de Eenheids Vakcentrale tot 1…
• Schoenlapper, deplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigSchoenlapper, de
  
  Oliemolen te Oostzaandam, zie: De Sint Lucas.
  
  oliemolen molen
• Schokbosplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigSchokbos
  
  Het Schokbos of Kleibos, bestaande uit beplanting bij en rondom het B-cluster op het Hembrugterrein, kenmerkt zich in het Zaanse landschap door haar groene karakter. Het bos staat op kleigrond afkomstig van het graven van het Noordzeekanaal tussen 1865 en 1876. Het is het enige bos in het Zaanse veenweidegebied en is van cultuur-, militair-, en architectuur-historische waarde als voorbeeld van een gaaf bewaard gebleven samenstel van beplanting volgens een schema uit begin 20ste eeuw, b…
• Schol BV, Joh.plugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigSchol BV, Joh.
  
  Kraan- en Transportbedrijf, Hofleverancier, opgericht door Lieven Schol in 1900, gevestigd aan 't Kalf 33D te Zaandam. Lieven Schol begon het bedrijf op duizend vierkante meter aan de Oostzijde. Tot de werkzaamheden behoorde het plaatsen van maalstenen, het wisselen van roeden bij molens en het plaatsen van zware stoomketels in fabrieken, als bij de firma Boon in Wormerveer. Bovendien werden sloopwerkzaamheden uitgevoerd zoals de sloop van
• Schol, Jacobplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigSchol, Jacob
  
  (Den Helder, 9 november 1897 - Amsterdam, 9 oktober 1989)
  
  Beeldend kunstenaar, kunstschilder en aquarellist. Jacob Schol woonde geruime tijd in Zaandam, na 1939 in Amsterdam. Hij kreeg lessen van Jac. J. Koeman, Joh. Buning en Jan Peeters en schilderde vooral landschappen en zeegezichten. In het dagelijks leven was hij gezagvoerder en later eigenaar van een scheepvaartonderneming.
• Schol, Willemplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigSchol, Willem
  
  Zaandam, 25 augustus 1917 – Delft, 11 mei 1940
  
  Willem Schol, dienstplichtig korporaal, was ordonnans bij Staf 1 – Verkenner Afdeling 3e Regiment Huzaren. Op 11 mei 1940 raakte hij op de Akkerdijkseweg in gevecht met de vijand en sneuvelde.
• Scholenplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigScholen
  
  Zie: Onderwijs
• Scholenbouwplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigScholenbouw
  
  Zie: Onderwijs 1.3.10.
• Schollee BV, Aplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigSchollee BV, A
  
  Bouwbedrijf te Wormerveer. Het bedrijf werd in 1934 opgericht door Anton Schollee en houdt zich bezig met onderhoud, verbouw en nieuwbouw en fabriceert voor deze werkzaamheden kozijnen, ramen en dergelijke. De juridische vorm is na firma en NV omgezet in BV. Directeur en enig aandeelhouder in 1990 was P.M. Koelemeijer. In 1990 waren 14 personen bij Schollee BV werkzaam.
• Scholten, dr. mr. Hubart Gerhardplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigScholten, dr. mr. Hubart Gerhard
  
  (Haarlem, 28 april 1886 - Blaricum, 1 december 1955)
  
  Hubart Gerhard Scholten was gemeentesecretaris en ereburger van Zaandam. Hubart Scholten werd 19 april 1916 tot commies-redacteur ter secretarie van de gemeente Zaandam aangesteld en op 26 oktober 1917 als gemeentesecretaris van Zaandam benoemd; voordien was hij onderwijzer en leraar staatshuishoudkunde en handelsgeschiedenis te Haarlem.
• Scholten, Willem Antonieplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigScholten, Willem Antonie
  
  Rotterdam, 1 juni 1818 - Rotterdam, 30 april 1861 Willem Anthony Scholten 1818-1861 Willem Antonie Scholten werd op l oktober 1841, slechts 23 jaar oud, benoemd tot stadsarchitect van Purmerend. Hij behoorde in het midden van de negentiende eeuw tot de belangrijkste architecten van het land. Nadat hij zijn eerste grote werk, het nieuwe raadhuis van Zaandam in 1845 had ontworpen, bouwde hij in 1851 de Koepelkerk te Purmerend. In het stadhuis op de
• Schonau, Casparusplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigSchonau, Casparus
  
  Casparus Schonau, 17e-eeuws dichter, wonende 'tot Saenerdam in de Moolenbuurt'. Van zijn hand verschenen:
  
  * een Rym-Chronyck, Waer in Vertoont Wordt Verscheyde Geschiedenissen, de Welcke Door Godts Machten Gins en Weer Gheschiedt Zijn
• Schoo, dr H.J.M.plugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigSchoo, dr H.J.M.
  
  Zaandam, 26 mei 1872 - Amsterdam, 28 januari 1922
  
  Dr. Harmanus Johannes Marie Schoo, zoon van Johannes Schoo en Anna Gezina Grootes, malaria-kenner bij uitstek, doctor honoris causa in de medicijnen, patholoog-anatoom van het Wilhelmina-Gasthuis en raadslid van Krommenie. Dr. Schoo uit Krommenie was een pionier op het gebied van Malaria en de bestrijding. De Zaanstreek met het vele stilstaande en brakke water was een ideale plek voor het uitbreken van malaria epidemieën.
• Schook, Johanplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigSchook, Johan
  
  Ophemert, 10 Maart 1821 - Hilversum, 19 Juli 1909 J.E.C. Schook, Westzaans burgemeester van 1872 tot 1873 Johan Elius Christoph Schook was één jaar burgemeester van Westzaan, van 1872 tot 1873. Daarna werd hij burgemeester van Hilversum. Johan Schook was tevens correspondent in Noord-Holland van de Hollandsche Societeit van Levensverzekeringen
• Schoolartsendienstplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigSchoolartsendienst
  
  Organisatie van gezondheidszorg, als eerste in den lande opgericht te Zaandam in het jaar 1904 en vervolgens uitgegroeid tot de belangrijke afdeling Jeugdgezondheidszorg van de Dienst Volksgezondheid. Zie: Gezondheidszorg 2.3.2. en 3.2. en Onderwijs 1.3.9.
• Schoolgeldplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigSchoolgeld
  
  Zie: Onderwijs 1.3.2.
• Schoolmeester, deplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigSchoolmeester, de
  
  Papiermolen te Westzaan, bijgenaamd De Gauw- of Gouwdief, eigendom van Vereniging de Zaansche Molen. De Windbrief werd gegeven in juni 1695 maar de molen kwam al in september 1692 in bedrijf. De Schoolmeester staat aan de Watering, langs de oude Guisweg. In 1874, van 1957 tot 1964 en van 1998 tot 2002 werd de molen ingrijpend gerestaureerd. De Schoolmeester is, sedert in 1934 de laatste papiermolen in Noorwegen door brand verloren ging, als enige papiermolen ter wereld die op …
• Schoolradenplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigSchoolraden
  
  Zie: Onderwijs 1.3.10.
• Schoolstrijdplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigSchoolstrijd
  
  In de 19e eeuw lag in de nationale wetgeving het accent op het openbaar onderwijs. Dat was al het onderwijs dat bekostigd werd uit openbare kassen. De rest was bijzonder. Er was neutraal-bijzonder en confessioneel-bijzonder onderwijs. Zeer machtig was het korps van Schoolopzieners, dat voor 2/3 deel uit predikanten bestond. Het Protestantisme had in zijn algemeenheid, ook inhoudelijk, een grote invloed op het openbaar onderwijs.
• Schoolverzuimplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigSchoolverzuim
  
  Zie: Onderwijs 1.3.7.
• Schoolwerktuinenplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigSchoolwerktuinen
  
  Tuincomplexen voor scholieren, aangelegd (door verenigingen) om kinderen meer begrip bij te brengen voor de natuur. In de Zaanstreek zijn grotere complexen schooltuinen in Oostzaan en Zaandam, in het verleden ook in Koog. Voorts zijn er verschillende kleinere tuinen bij de scholen. In het begin van de 20e eeuw kwam er door het werk van onder anderen Jac. P. Thijsse en E. Heimans veel belangstelling voor alles wat leeft en groeit. Tijdens en na de Eerste Wereldoorlog werd deze b…
• Schoone, Jacobplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigSchoone, Jacob
  
  Zaandam, 29 maart 1909 - Neuengamme, 02 januari 1945
  
  Jacob of Jaap Schoone is 35 jaar geworden, geboren aan de Ringweg te Zaandam. Hij woonde later aan de Westzanerdijk 382 in Zaandam in bij de familie Vleeshakker. Jacob werd beschouwd als pleegzoon. Daar verbleven ook het Joodse echtpaar Alida Reindorp en Johannes Hendrik Slieker. Pieter Vleeshakker was veehouder en Jaap werkte in ploegendienst bij de Norit-fabriek. De Zaanse verzetsstrijder Mijndert van der Horst schreef in a…
• Schoone, K.plugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigSchoone, K.
  
  Orchideeën kwekerij te Assendelft. Als eenmansbedrijf gestart in 1925 door C. Schoone, die als jongste zoon uit een boerengezin met zeven kinderen een hectare land ter beschikking kreeg. Dit was te weinig om het boerenbedrijf te kunnen uitoefenen en hij werd tuinder. Hij startte een gemengd bedrijf van groenten en bloemen met de nadruk op chrysanten. Na de Tweede Wereldoorlog werd een begin gemaakt met het telen van lelies voor de bol. De slappe veengrond leende zich niet voor mecha…
• Schoonman, Geertplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigSchoonman, Geert
  
  Wormerveer, 31 augustus 1917 - Vliegveld Twente, 12 oktober 1944
  
  Verzetsman Geert Schoonman nam in Zaandam geen opvallende plaats in, doch in de donkere jaren 1940-1945 was hij een held, die het hoogste offer bracht voor het vaderland. Geert Schoonman was als verzetstrijder voornamelijk werkzaam in Overijssel waar hij zich in 1943 bij de Knokploeg-Enschede aansloot en tientallen gewapende acties uitvoerde.
• Schoor, Pieter van derplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigSchoor, Pieter van der
  
  Koog aan de Zaan, 3 april 1947
  
  Pieter van der Schoor was leerling aan de Ambachtsschool in Zaandam waar hij een schildersopleiding volgde bij Jouk Fris en Kempers. Toch werd hij pas schilder na een 40-jarig verblijf in de grafische- en reclamesector.
• Schoorlplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigSchoorl
  
  Geslacht van zilversmeden te Zaandijk.
  
  Gerardus Schoorl (1848-1919) vestigde zich in 1871 op Lagedijk 200 te Zaandijk, als kashouder van zilveren en gouden voorwerpen en streeksieraden. Met zijn zoon A1dert Schoorl (1875-1951) ontwikkelde hij de fabricage van wat weldra Zaans zilverwerk werd genoemd: kleine gebruiksvoorwerpen, zoals tasbeugels, molen-, wapen- en apostellepels, tabaks- en snuifdozen enzovoort, met voorstellingen in reliëf naar 17e-eeuwse schilderijen. Vooral na zijn de…
• Schoorsteen, deplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigSchoorsteen, de
  
  Houtzaagmolen te Oostzaandam, paltrok. De eerste vermelding van de balkenzager dateert uit 1672. Hij heeft gestaan aan de Zaan, in de vroeger naar hem genoemde Schoorsteenhoek, en werd gesloopt in 1741.
• Schotvangers (belastinginners)plugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigSchotvangers (belastinginners)
  
  Schotvanger of schotgaarder, de benaming voor een belastingontvanger die zorg droeg voor aan de landsheer verschuldigde grondrente, het innen van schotsgeld. De familienaam Schotvanger komt volgens het Meertens Instituut hier en daar nog voor in Noord-Holland.
• Schout en Schepenenplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigSchout en Schepenen
  
  De schout was een lokaal ambtenaar, belast met bestuurlijke en gerechtelijke taken en handhaving van de openbare orde. Hij was hoofd van het dorpsbestuur of de voornaamste bestuurder binnen een heerlijkheid die werd aangesteld door zijn heer om in diens naam te handelen. In het boerenambacht werd de schout ook wel huisman genoemd en was hij een niet-horig bezitter van een vrij overerfbare hoeve. In steden werd de schout gezien als hoofd van het justitieel apparaat; hij was o…
• Schoute, firma Jplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigSchoute, firma J
  
  Blikbedrijf, opgericht in 1902 als loodgieterswerkplaats aan de Lagedijk te Zaandijk. In het begin werd hoofdzakelijk reparatiewerk verricht, maar al spoedig werd ook de vervaardiging van emballage-artikelen ter hand genomen. Daar het pand aan de Lagedijk voor al deze werkzaamheden te klein werd, inmiddels waren enige knechten in dienst getreden, verhuisde het bedrijf in 1908 naar een groter pand aan de Parkstraat 6-8 in Zaandijk. De loodgieterswerkzaamheden werden daar verdron…
• Schoute, Hendrikplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigSchoute, Hendrik
  
  Wormer 28 september 1901 - Wormer 24 februari 1981
  
  In de jaren '30 en daarna volksdichter en -schrijver. Schoute werkte als 14-jarige op industriemolen De Jonge Prinses en publiceerde in De Zaanlander vele gedichten over het molenleven, daarbij legde hij als één der eersten ook de uitspraak van de Zaanse volkstaal vast. Schoute was gehuwd met Aagje Schaak.
• Schoute, Piet Heijnplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigSchoute, Piet Heijn
  
  Wormerveer, 26 april 1942 – Wassenaar, 4 juli 2015
  
  Piet Heijn Schoute, voormalig VVD-politicus en burgemeester van Wassenaar, studeerde politicologie aan de Rijksuniversiteit Leiden, was werkzaam in de geestelijke gezondheidszorg en actief in de lokale politiek. Schoute arriveerde in 1974 in de Leidse gemeenteraad van en werd daar vier jaar later wethouder. Van 1985 tot 2000 was hij de strak leidende burgemeester van Wassenaar. Dijkgraaf van het Hoogheemraadschap van Delfla…
• Schoute, Pieter Hendrikplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigSchoute, Pieter Hendrik
  
  Wormerveer, 21 januari 1846 - Groningen, 18 april 1913 Pieter Hendrik Schoute 1846-1913 Pieter Hendrik Schoute, bouwingenieur, later wiskundige. Geboren in een gezin van industriëlen gaf hij de voorkeur aan de beoefening van de wetenschap boven het leiden van een bedrijf, kon — nu hij de gemakkelijke weg om tot iets te komen verkoos boven de moeilijke — er immers wel zeker van zijn te slagen.
• Schouwplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigSchouw
  
  In de Zaanse bouwkunde een brede en hoge, tot aan het plafond reikende en betegelde schoorsteen in vroeger gebouwde woningen. bekend onder de naam Smuiger.
• Schouwplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigSchouw
  
  Zie: Bestuur en Rechtspraak. 2. 1 . 1.
• Schreefel, Robplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigSchreefel, Rob
  
  (Tegal, Indonesie, 4 november 1953)
  
  Beeldend kunstenaar, beeldhouwer. Rob Schreefel heeft zijn atelier in de Enge Wormer, hij kreeg zijn opleiding aan de Rietveld-academie te Amsterdam en werkt in steen, hout, brons, en polyester. '
• Schuilkerkenplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigSchuilkerken
  
  Toen de Hervorming in 1572 vaste voet in de Zaanstreek had gekregen, werd het aan de Katholieken verboden godsdienstoefeningen te houden. Voordien waren het juist de Protestanten geweest aan wie godsdienstvrijheid was ontzegd. Vóór en na 1572 zijn gelovigen niettemin in het geheim bijeen gekomen, op zolders van pakhuizen, in afgelegen woningen, boerderijen enzovoort. De niet direct als zodanig herkenbare
• Schutter, deplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigSchutter, de
  
  Houtzaagmolen te Oostzaandam, paltrok. De enige vermelding van de wagenschotzager dateert uit 1692. Hij heeft gestaan aan de Zuiddijk. Verdere gegevens ontbreken.
  
  houtzaagmolen paltrok
• Schutter, deplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigSchutter, de
  
  Pelmolen te Oostzaandam, zie: De Wildschutter
• Schutterijplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigSchutterij
  
  De plaatselijke schutterij van 1827 tot 1907, niet te verwarren met de schutterijen van voor de Franse Tijd, die na de Franse bezetting ingelijfd werden in het landsleger. De schutterij had tot taak de orde en rust in de gemeente te handhaven en kon daarnaast dienen ter aanvulling van de krijgsmacht. In deze verschilde de schutterij van na de Franse Tijd nauwelijks met die daarvoor. Ook de recrutering was gelijk: de manschappen waren dienstplichtigen en de officieren waren vrijwillig…
• Schuurbeque Boeye, jonkheer Henriplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigSchuurbeque Boeye, jonkheer Henri
  
  (Middelburg 1 juli 1858 - Laag-Soeren 22 september 1931)
  
  Henri François Schuurbeque Boeye was van 1895 tot 1898 burgemeester van de gemeente Wormerveer.
  
  burgemeester wormerveer
• Schuurman, dr. Antonius Johannes (Anton)plugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigSchuurman, dr. Antonius Johannes (Anton)
  
  ('s Heerenberg 1953).
  
  Auteur van het proefschrift 'Materiële cultuur en levensstijl. Een onderzoek naar de taal der dingen op het Nederlandse platteland in de 19e eeuw: De Zaanstreek, Oost-Groningen en Oost-Brabant, (handelsuitgave: Utrecht 1988). Schuurman studeerde geschiedenis aan de Katholieke Universiteit van Nijmegen (doctoraal 1978). Hij werkte vervolgens bij de Vakgroep Agrarische Geschiedenis van de Landbouw Universiteit te Wageningen. Zijn pr…
• Schuurman, Petraplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigSchuurman, Petra
  
  Wormerveer, 9 juni 1968
  
  Petra Schuurman, schaakster, speelde actief vanaf haar 17e jaar en passeerde in 2003 de 2300-grens, resulterend in de FM-titel. Naast diverse malen vice-kampioen van Nederland te zijn geweest speelde zij tien jaar voor Nederland op EK's en Olympiades.
• Schwabe BV, Dr. Willmarplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigSchwabe BV, Dr. Willmar
  
  Dr. Willmar Schwabe BV, fabriek van homeopathische geneesmiddelen, aanvankelijk gevestigd te Zaandam, in 1981 verplaatst naar Alkmaar. De basis voor het bedrijf werd in maart 1899 gelegd toen apotheker drs. F. van Dijk van de Hertenapotheek, gevestigd aan de Westzijde 152 te Zaandam, de Nederlandse vertegenwoordiging kreeg van de fabriek in homeopathische geneesmiddelen firma Dr. Willmar Schwabe te Leipzig.
• Schwarz, Henrietteplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigSchwarz, Henriette
  
  Zutphen, 7 november 1893 - Amsterdam, 12 april 1974
  
  Henriette Antoinette Schwarz, ook bekend als Henriette Polak, dochter van de fabrikant Levi Schwarz en Rebecca Vles, gehuwd met jurist en filosoof Leo Polak, die in de Tweede Wereldoorlog van het leven werd beroofd in het concentratiekamp Sachsenhausen.
• SCOZplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigSCOZ
  
  Stichting Centrum Onderwijsbegeleiding Zaandam. Zie: Onderwijs 1.3.9.
• SD (Sicherheits Dienst)plugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigSD (Sicherheits Dienst)
  
  Zie: Tweede Wereldoorlog Wereldoorlog 2.
• SDAPplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigSDAP
  
  Sociaal Democratische Arbeiders Partij, 1894 - 1947
  
  Na het Groninger congres van 1893 verlegde de hoofdstroom van het democratisch socialisme in Nederland zich naar een nieuw opgerichte partij: de door onder meer Pieter Jelles Troelstra (1860-1930) in 1894 opgerichte Sociaal Democratische Arbeiders Partij, SDAP. De Socialistenbond ging in 1899 in deze partij op. In de Zaanstreek heeft, meer en langer dan elders, het idealistische, opstandige en anarchistische karakter van het vroege SDB s…
• SDBplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigSDB
  
  Zie: Socialisme 3.1 _, 4.2.
• Secretaris in de banneplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigSecretaris in de banne
  
  Zie: Bestuur en Rechtspraak 2.1.5.
• Seignette bv, Aannemingsmaatschappij Jplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigSeignette bv, Aannemingsmaatschappij J
  
  Aannemingsbedrijf te Assendelft met verschillende gespecialiseerde 'dochters'. Het bedrijf werd in 1960 opgericht door Jan Seignette, die zich in loondienst verhuurde bij boeren in de wijde omtrek voor werkzaamheden als maaien, hooien en balen persen; daarnaast had hij een melkwijk. Hij begon voorts met het aanleggen van rioleringen en duikers. Dit werk werd steeds belangrijker. Seignette kwam in contact met het grond-, weg- en waterbouwbedrijf der firma B…
• Seijmour, Toonplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigSeijmour, Toon
  
  Middelburg, 16 oktober 1871 - Koog aan de Zaan, 27 december 1960
  
  Antonie Cornelis (Toon) Seijmour, vrij socialist te Koog, raadslid voor de Anti-Stemdwangpartij aldaar van 1927-1935, bestuurder van het PAS-Zaanstreek, bestuurslid van de libertaire school te Zaandijk. Toon Seijmour trouwde met Pieternella van den Berge op 4 mei 1894 te Middelburg, verhuisde aan het begin van de jaren '20 naar Koog; in Vlissingen was hij wegens zijn politieke activiteiten ontslagen bij Scheepswerf…
• Seizoenarbeid en -beloningplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigSeizoenarbeid en -beloning
  
  Zie: Arbeidsomstandigheden l.
• Selie, dansschoolplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigSelie, dansschool
  
  Dansschool te Zaandam. in 1947 opgericht door timmerman A. Selie. De dansschool begon in een gebouwtje aan de Vinkenstraat, na een aantal omzwervingen werd in 1957 verhuisd naar een nieuw gebouwd pand aan de Rosmolenstraat. Halverwege de jaren '70 nam dochter Tilda samen met haar man Wim Bikkel de school over. De heer A. Selie startte met lessen voor bejaarden in diverse dienstencentra. Eind jaren '80 werd een nieuwe dansschool in gebruik genomen in een voormalige gymnastiekza…
• Sem, Klaas Janszoon (†1800)plugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigSem, Klaas Janszoon (†1800)
  
  Westzaandams koopman. vooral bekend door zijn kaart '“De Zaanstroom', die werd gepubliceerd in het boek van Adriaan Loosjes 'Beschrijving van de Zaanlandsche Dorpen', (Haarlem, 1794).
  
  Zie: Topografie/cartografie.
• Seniorenraadplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigSeniorenraad
  
  Een op 2 mei 1990 in werking getreden raad in de gemeente Zaanstad. met als taakstelling het gevraagd of ongevraagd adviseren aan Burgemeester en Wethouders en/of de gemeenteraad over: de uitvoering van het ouderenbeleid; knelpunten en nieuwe ontwikkelingen, die een relatie hebben met onderdelen van het gemeentelijke ouderenbeleid; alsmede over nieuwe beleidsaspecten en adviezen over de ten behoeve van de uitvoering van het ouderenbeleid op de gemeentelijke (meerjaren) begrotingen …
• Serpent, hetplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigSerpent, het
  
  Oliemolen te Oostzaandam, zie: De Virgilius, De
  
  oliemolen molen
• Service-clubsplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigService-clubs
  
  Sociëteit-achtige verenigingen, meestal samengebracht op basis van beroepsindelingen, met als doelstelling vaak min of meer prominent maatschappelijke dienstverlening. Voorbeelden van dergelijke organisaties zijn: Rotary, Lionsclub Zaanstreek, Soroptimistclub Zaanstreek, Odd-fellows, Junior Kamer, Tafelronde en dergelijke. Van al dergelijke clubs bestaan in de Zaanstreek een of meer vertegenwoordigingen.
• Shebi-Kemi bvplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigShebi-Kemi bv
  
  Eerst Naarden-Kemi, later Sheby-Kemi onderdeel van het Unilever-concern. N.V. Chemische Fabriek Naarden en het Finse Kemi Oy besluiten in 1961, in samenwerking met Union Bag-Camp Paper Corporation, V.S., tot de bouw van een fabriek voor gefractioneerde tall-olie (een bij-product van cellulose bereiding uit naaldhout dat onder andere een rol speelt bij het maken van papier) op het terrein van Naarden-dochteronderneming Jan Dekker aan de Hogeweg te Wormerveer. In 1964 opende de fabr…
• Showboatplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigShowboat
  
  De Showboat, gelegen aan de Lagedijk 328 te Zaandijk, voormalig internaatschip Koningin Wilhelmina, aanvankelijk een stoomtrein-veerpont, gebouwd in 1898-1899, voer met goederenwagons heen en weer over de Zuiderzee van Enkhuizen naar Stavoren. Het 66 meter lange en 12 meter brede schip werd in 1927 ingelijfd bij de maatschappij tot Uitvoering der Zuiderzeewerken en in 1933 doorverkocht aan een bedrijf in Hendrik Ido Ambacht. Het Onderwijsfonds van de Binnenvaart werd in 1937 de nieuwe …
• Shtandartplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigShtandart
  
  De Shtandart is een replica van het fregat dat op bevel van Czaar Peter I werd gebouwd als commandoschip van de Baltische Russische vloot. De bouw werd gestart door een kleine groep vrijwilligers onder leiding van Vladimir Martus. Het is geen exacte replica. Martus deelde het schip in in vijf compartimenten en is voorzien van moderne gemakken als wasmachies, een generator en moderne navigatie.
• Sicking, Frederikus Johannes (Frits)plugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigSicking, Frederikus Johannes (Frits)
  
  Wormerveer 8 mei 1889 - Amsterdam 4 oktober 1980
  
  Frits Sicking, dirigent van Zaanlands Mannenkoor, klein mannenkoor De Zaankanters, Wormerveers Mannenkoor, de gemengde koren Johannes Verhulst te Krommenie en St. Caecilia te Wormerveer, en Toonkunstkoor en -orkest. De jaarlijkse uitvoering van Bach's Matthaüs Passion onder Sicking's leiding genoten grote faam.
• Sicking, Nolplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigSicking, Nol
  
  Nol Sicking is vanaf de jaren zeventig een belangrijke stimulerende figuur in de Zaanse pop- en fusionwereld. Na zijn studie Improviserend Musicus aan het Conservatorium van Amsterdam, was hij vanaf 1982 werkzaam bij Muziekschool Zaanstad, tegenwoordig
• Siertuinenplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigSiertuinen
  
  In tegenstelling tot de steden hebben tuinen in de Zaanstreek door de eeuwen heen een belangrijke plaats gehad in de gebouwde omgeving. Tot op heden behoort met uitzondering van de flatbebouwing - bij het overgrote deel van de woningen een erf, dat althans gedeeltelijk tot min of meer verzorgde tuin is ingericht. A1 sinds de 17e eeuw is echter steeds minder ruimte voor tuinaanleg overgebleven; in vergelijking met meer landelijke streken zijn de tuinen in de Zaanstreek hierdoor overwe…
• Sigarenmakerijplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigSigarenmakerij
  
  Nijverheid, in de Zaanstreek tussen 1880 en 1940 bedreven. De sigarenmakerij in de Zaanstreek was voornamelijk in Krommenie geconcentreerd. In dat dorp woonden veel ongeschoolde arbeidskrachten, en het handmatig maken van een sigaar vereiste wel enige vakkundigheid maar deze was snel op te doen. Daarnaast waren er ook sigarenmakers in Zaandam. Daar werkten de eersten in de huisindustrie.
• Sigma Coatingsplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigSigma Coatings
  
  Zie: Pieter Schoen
• Sikma, Keesplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigSikma, Kees
  
  Hennaarderadeel, 6 november 1902 - Rolde, 2 november 1990
  
  Kornelis (Kees) Sikma, gemeentesecretaris van Zaandam van 1951 tot 1967, kwam in 1929 naar Zaandam na een ambtelijke carrière in Drachten, waar hij adjunct-commies werd. Hij kreeg daar een aantal functies binnen de socialistische organisaties, zoals de
• Silooy, Sonnyplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigSilooy, Sonny
  
  Rotterdam, 31 augustus 1963
  
  Jan Jacobus Silooy, beter bekend als Sonny Silooy, voetballer, international. Sonny Silooy speelde als zesjarige leeftijd bij Zilvermeeuwen; een jaar later stapte hij over naar ZVV, waar hij tot zijn vijftiende bleef. Daarna vertrok hij naar Ajax, waar hij in 1980 een profcontract kreeg. In het seizoen 1983-'84 debuteerde hij in het Nederlands elftal, waar hij in totaal 22 keer voor werd geselecteerd. Voor zijn vertrek naar Matra Racing de Paris in 19…
• Simon Johannesplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigSimon Johannes
  
  Houtzaagmolen te Westzaandam, paltrok, bijgenaamd Dennenpoep. De balkenzager werd gebouwd in 1854 en gesloopt in 1886. Hij heeft gestaan ten westen van de spoorlijn, achter het Papenpad, en kreeg zijn bijnaam Dennenpoep omdat hij grotendeels van dennehout was gemaakt.
• Simon, Arieplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigSimon, Arie
  
  Rotterdam 8 januari 1931 Arie Simon voor zijn winkel aan de Oostzijde, geflankeerd door een baanrenner en een SIMON-baanfiets Arie Simon, oud-amateur wielrenner, geboren in Rotterdam, opgegroeid in Zaandam, eigenaar van wielersportzaak Simon Sport aan de Oostzijde in Zaandam, framebouwer, internationaal bekend als bouwer van derny’s. Na zijn Zaanse tijd in 1998 uitgeweken naar De Bemmert in het Belgische Neerpelt.
• Simonsz & Middelhoven Bouwspecialiteiten bvplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigSimonsz & Middelhoven Bouwspecialiteiten bv
  
  Houthandel te Wormerveer, ontstaan uit een fusie van de houthandels v/h H. Simonsz & Zoon te Zaandam en de Wed. Stadlander & Middelhoven bv te Wormerveer, in 1985 opgegaan in Donker & Middelhoven).
  
  economie
• Simonsz & Zoon., Houthandel nv v/h Hplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigSimonsz & Zoon., Houthandel nv v/h H
  
  Houtzagerij en houthandel te Zaandam; in 1965 na een fusie omgezet in Simonsz Weeteling en in 1981 na een fusie in Simonsz & Middelhoven. De houthandel werd gesticht door Johannes Simonsz (1790-1870), eerst gehuwd met Anna Maria Ebmeijer (gest. 1833) en daarna met de welgestelde burgemeestersdochter Aafje Dekker (gest. 1886), zoon van Hendrik Simonsz (1758-1827) en Elisabeth Rijger (1760-1795).
• Simonsz Weeteling nvplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigSimonsz Weeteling nv
  
  Houthandel te Zaandam, ontstaan in 1965 door een fusie tussen houthandel v/h H. Simonsz & Zoon en eenmansbouwbedrijf J. Weeteling te Zaandam.
  
  Duizenden Zaankanters waren 18 juni 1967 getuige van een enorme vuurzee, die woedde in vier loodsen van de hout- en eterniethandel Weeteling N.V., een dochteronderneming van de houthandel Simonsz N.V. Omstreeks half negen werd de brand ontdekt in een partij hout die op een dekschuit lag. In een mum van tijd sloeg het vuur over naar …
• Simonsz, Janplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigSimonsz, Jan
  
  Zaandam, 11 februari 1916 - Zaandam, 4 oktober 1999
  
  Johannes (Jan) Simonsz, houthandelaar, raads- en statenlid voor de VVD, voorzitter Kamer van Koophandel. Jan Simonsz werd na zijn opleiding aan de Technische Hogeschool te Delft opgeroepen door de Koninklijke Marine. Doordat hij tijdens de oorlog in Engeland verbleef duurde zijn diensttijd zeven jaar. Na de oorlog werd hij in 1950 tot directeur benoemd bij het familiebedrijf
• Sinfoniettaplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigSinfonietta
  
  Sinfonietta is het gevorderde jeugdorkest bij FluXus, waar jonge strijkers en blazers samen kunnen musiceren op hoog niveau. Onder leiding van Julia Barnes wordt gewerkt aan klankvorming, verschillende muziekstijlen en technieken van het samenspel. Ook flashmobs en collectieve improvisatie horen tot de mogelijkheden want het nieuwe klassiek is ook experimenteel!
• Singeling BVplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigSingeling BV
  
  Historisch reclamebord uit de jaren '40 Lasbedrijf, opgericht op 12 september 1940 door Johan Singeling. (1893) Het bedrijf was gevestigd aan de Westzijde 169a te Zaandam ter hoogte van de oude Gasfabriek. De oprichter behaalde als eerste in Nederland het diploma Autogeen Lasscher, een diploma dat werd uitgegeven door de Nederlandsche Acetyleen vereniging op 26 oktober 1929 te Amsterdam. Veel werk werd uitgevoerd bij Bruynzeel. Tijdens de watersnoodramp werd lasapparatuur uitgeleend…
• Sint Jacob, deplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigSint Jacob, de
  
  Pelmolen te Koog, ook De Slabbert genoemd. De windbrief werd gegeven aan Jacob Claasz. Cuyper in mei 1697, maar de molen was al vanaf 1694 in bedrijf. Hij heeft gestaan ten zuiden van de Weelsloot, ten westen en nabij de spoorlijn, en werd in april 1892 door brand verwoest.
• Sint Jacob, de Groteplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigSint Jacob, de Grote
  
  Houtzaagmolen te Westzaan, paltrok, meestal De Sinter genoemd. De Windbrief van de balkenzager werd gegeven in 1719 aan Jacob Dirksz. Groot. Hij stond aan en op enige afstand zuidelijk van de Pronkersloot, tussen weg en Gouw, en is in oktober 1922 door brand verwoest.
• Sint Janziekenhuisplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigSint Janziekenhuis
  
  De Sint Jan ontstond officieus in 1925 uit een combinatie van roomskatholieke wijk- en ziekenverpleging, uitgeoefend door de Kleine Zusters van de Heilige Joseph uit Heerlen in een pand aan de Oostzijde 61 te Zaandam. In 1925 werden daar twintig zieken opgenomen met 1173 ligdagen, terwijl de zusters 5000 huisbezoeken, prijs: 10 cent per bezoek, aflegden. In 1927 werd besloten een nieuw ziekenhuis te bouwen.
• Sint Lucas, deplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigSint Lucas, de
  
  Oliemolen te Oostzaandam, ook De Schoenlapper, De Luikes en De Lukes genoemd. De Windbrief werd gegeven in oktober 1679. Hij heeft gestaan nabij Haaldersbroek, buitendijks aan de noordoosthoek van de Poel, en werd gesloopt in 1910.
  
  oliemolen molen
• Sint Maartenplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigSint Maarten
  
  Jaarlijkse folkloristische viering door kinderen van de 11e november. Zij lopen dan in de vooravond met lichtjes (thans lampions) langs de huizen, bedelend om snoepgoed. De viering geschiedt in Noord-Holland in het bijzonder in de Zaanstreek, maar ook in West-Friesland, op Wieringen en in Alkmaar en omstreken. In Groningen (Stad en Lande) en in veel Friese dorpen wordt ook Sinter Maarten gevierd, in Friesland luidt de naam Sunte Mertensrinnen. Vroeger was de viering algemeen verspr…
• Sint Odulphusplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigSint Odulphus
  
  Naam van r.k. parochie en kerk in Assendelft, zie Rooms-katholieken.
  
  Odolf of Odulphus was in de 9e eeuw in Oirschot geboren en werkte aanvankelijk als pastoor aldaar, maar zette zich later in ter bekering van de nog 'heidense' (Germaanse) Friezen. Omstreeks 836 stichtte hij bij Stavoren een kapittel, dat tot bloei kwam en in de 14e eeuw nog de naam Sint-Olofklooster droeg. Over zijn leven is feitelijk weinig bekend. Een legende wil dat de klokken van het door Odulphus gestichte …
• Sint Pieter, deplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigSint Pieter, de
  
  Pelmolen te Oostzaandam. zie: De Hondeman
• Sint Pieter, deplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigSint Pieter, de
  
  Pelmolen te Oostzaandam. De windbrief werd gegeven in juni 1722. Hij heeft gestaan nabij en ten westen van de Gouw, en werd gesloopt in maart 1903, om. naar verluidt, vervoerd te worden naar Steenwijkerwold.
• Sint Pieter, deplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigSint Pieter, de
  
  Oliemolen te Westzaan, ook De Platvoet genoemd. De windbrief werd gegeven in september 1642. Hij heeft gestaan in de Krabbelbuurt. tussen de Gouw en de huizen, en werd in of kort na 1814 gesloopt.
  
  oliemolen molen westzaan
• Sint Willebrordus, deplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigSint Willebrordus, de
  
  Oliemolen te Oostzaandam, bijgenaamd De Verdwaalde Boer. De windbrief werd gegeven in oktober 1669. In 1892 werd hij ingericht als pelmolen. In november 1938, toen hij al een aantal jaren werd gebruikt voor het malen van foerage-artikelen, werd hij afgebroken tot stellinghoogte.
• Sint, Janplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigSint, Jan
  
  Wormerveer, 22 februari 1914 - Hardinxveld, 10 mei 1940
  
  Zaankanter Jan Sint bevond zich als Rode Kruis-soldaat op 11 mei 1940 met vijftien collega’s op het 70-tons Rode Kruis-schip, binnenvaarder De Hoop, varend op de Merwede in de richting van Sliedrecht. Het schip liep op een magnetische mijn die explodeerde en zonk. Tien van de opvarenden, waaronder Jan Sint, overleefden het debacle niet.
• Sinter, deplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigSinter, de
  
  Houtzaagmolen te Westzaan, zie: De Grote Sint Jacob.
• Sinterklaasplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigSinterklaas
  
  Sinterklaas, ook wel Sint-Nicolaas, de Sint of Goedheiligman, wie kent hem niet, geflankeerd door knechten die meestal staan te lachen en al eeuwen als Zwarte Piet door het leven gaan, heeft in de loop der eeuwen een vrijwel ontelbaar aantal bezoeken afgelegd aan Nederland om daar zijn verjaardag te vieren. Daarbij gaat hij zeer vrijgevig te werk want zo'n beetje alle inwoners van het land, stout of niet, ontvangen fraai ingepakte cadeau's terwijl zij avond aan avond ook hun schoen…
• Sipke Lootsma Stichtingplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigSipke Lootsma Stichting
  
  De Sipke Lootsma Stichting was gedurende korte tijd actief op het gebied van cultuurconservatie en historie in de Zaanstreek. De stichting werd in de zomer van 1970 opgericht op initiatief van de Vereniging tot Instandhouding en Uitbreiding der Zaanlandsche Oudheidkundige Verzameling
• Sjoelenplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigSjoelen
  
  Sport, die meer als gezelschapsspel wordt beoefend dan in toernooi- of competitieverband. In de Zaanstreek wordt sinds 1976 in clubverband gesjoeld.
  
  Het spel sjoelen ontstond waarschijnlijk (in rudimentaire vorm) op schuiten in de 17e eeuw. Passagiers doodden de tijd door met munten op een doel te mikken. Aangezien de munten nog wel eens overboord vlogen, werden deze later vervangen door houten schijven. De oudste Zaanse sjoelvereniging is het in 1976 opgerichte Zaanstad.
• Sjoerd Soetersplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigSjoerd Soeters
  
  Nes, 2 augustus 1947
  
  Sjoerd Soeters, architect en ereburger van de gemeente Zaanstad, in de Zaanstreek voornamelijk bekend als supervisor van het Project Inverdan en als architect van het nieuwe stadhuis bij station Zaandam.
  
  Soeters heeft een belangrijk stempel gezet op de vernieuwing van het stadshart van Zaandam. “Soeters heeft Zaanstad voor altijd op de kaart gezet, nationaal en internationaal”, aldus het college van B&W in een toelichting bij de benoeming tot ereburger. Voo…
• Skagerrakplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigSkagerrak
  
  Straat te Zaandam-oost, westelijk van de Zuiddijk tegenover het Eiland. Het Skagerrak is niet oud. De naamgeving naar de zee-engte tussen Denemarken en Noorwegen hangt samen met het al langer aanwezige Kattegat.
• Slabbert, deplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigSlabbert, de
  
  Pelmolen te Koog, zie: De Sint Jacob.
• Slachthuisplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigSlachthuis
  
  Gevestigd te Zaandam, eigendom van de gemeente Zaanstad, functioneerde tot 1985 als Openbaar Slachthuis voor die gemeente in combinatie met de gemeentelijke Vleeskeuringsdienst. Met de instelling van de Rijksdienst voor de keuring van Vee en Vlees werd dit verband verbroken en werd het slachthuis verhuurd aan een vleesgrossier, die het beheer en de exploitatie van de gemeente overnam.
• Slagenlandschapplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigSlagenlandschap
  
  Karakteristiek landschap voor de Zaanstreek. dat zich kenmerkt door lange, rechthoekige slagen land. met daartussen sloten en (haaks daarop) dwarssloten. Zie: Landschap 2., 3., 3.6. en Natuur in de Zaanstreek in de Zaanstreek 5.1., 5.2.
• Slager, Albertplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigSlager, Albert
  
  Hellendoorn/Nijverdal, 22 december 1885 - Soest, 24 oktober 1971
  
  Albertus Slager, burgemeester van Wormerveer tussen 1936 en 1950. Albert Slager werkte voor zijn benoeming als burgemeester van Wormerveer 28 jaar lang in Nederlands-Indië. Hij was hoofdambtenaar bij de Deli Spoorwegmaatschappij in Nederlands Indië en vóór zijn benoeming volontair ter secretarie van Abcoude-Baambrugge. Op 18 juli 1936 verwelkomde de Wormerveerse burgerij haar nieuwe magistraat, burgemeester A. Sla…
• Slagter, Teunisplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigSlagter, Teunis
  
  (Zwaag, 13 juni 1783 - Westzaan, 19 januari 1853) Teunis Slagter 1783-1853 Teunis Slagter, burgemeester van Westzaan, notaris te Zaandijk, makelaar en gemeente-ontvanger, was al in 1803 secretaris van de Banne Westzaanen geworden en in 1810 tot gemeentesecretaris van Westzaan benoemd. Deze laatste functie stond hij na enige tijd af aan A. Tip.
• Slaper, deplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigSlaper, de
  
  Watermolen te Oostzaan. De grote achtkante bovenkruier werd gebouwd in 1651. Hij heeft gestaan aan het eind van de Watering, bij het Barndegat, en werd in oktober 1878 door brand verwoest, waarna herbouw volgde. Hij werd gesloopt in juni 1914.
  
  watermolen molen oostzaan
• Slavenburg, Gerrit Aryplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigSlavenburg, Gerrit Ary
  
  Schiedam, 31 mei 1899 - Heiloo, 22 november 1978
  
  Beeldend kunstenaar, kunstschilder, aquarellist en tekenaar. Gerrit Slavenburg woonde lange tijd in Koog, waar hij ook werkzaam was op het kantoor van vatenhandel Evenblij. Hij kreeg schilderlessen van
• Slicksluisplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigSlicksluis
  
  Zie: Zuidersluis
• Slijperijplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigSlijperij
  
  Molennijverheid, slechts in twee kleine molentjes, beide te Koog, uitgevoerd. De slijpinrichting werd vooral gebruikt om het ijzerwerk uit de laden (slagpersen) van de oliemolens vlak te maken, maar ook andere ijzeren voorwerpen werden er geslepen.
• Slijpmolen, deplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigSlijpmolen, de
  
  Slijpmolen te Koog. De kleine achtkante, geheel met riet bedekte, grondzeiler heeft gestaan aan en ten zuiden van de Sluissloot, ten westen van de spoorweg, op de Slijpakker. Hij werd gesloopt omstreeks 1890.
• Slinger, Harryplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigSlinger, Harry
  
  ONDER CONSTRUCTIE
  
  Slinger, Harry
  
  (Amsterdam, 10 augustus 1949)
  
  Zanger en acteur die vooral bekend is van de Amsterdamse groep Drukwerk tot 1990. Met deze groep behaalde hij grote hits als 'Je loog tegen mij'. Hij is sinds 1991 woonachtig in Westzaan. Na zijn verhuizing begon hij een solocarrière met het album
• Slop, Cornelisplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigSlop, Cornelis
  
  Zaans volksdichter, vooral bekend geworden door de honderden versjes over de molens, die hij in de jaren '20 en '30 met grote regelmaat in De Zaanlander plaatste. Ook in 'De Geheelonthouder' zijn veel gedichten van hem opgenomen, voor de eerste maal in 1914. In 1933 verscheen een bloemlezing 'Zaansche en andere versjes', waarin 70 van zijn gedichten zijn opgenomen. Met
• Slot aan de Buschplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigSlot aan de Busch
  
  Volgens de overlevering een eens aanwezig kasteel aan de Bus bij Krommenie; in werkelijkheid heeft dit slot echter nooit bestaan. Soeteboom noemde in zijn Zaanlandse Arkadia 'het slot van der Krommenye', terwijl hij tevens schreef over het adellijke geslacht Van den Bussche. Beide hebben niet bestaan, maar latere geschiedschrijvers namen zijn vermeldingen over en combineerden deze met elkaar.
• Slot aan de Vlietplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigSlot aan de Vliet
  
  Middeleeuwse woonplaats van de latere vrijheren van Assendelft, in het zuidelijk deel van Assendelft, bij het toen nog niet drooggemaakte meertje de Vliet. Er zijn geen afbeeldingen van het 'slot' bekend, waarschijnlijk is het een van steen gebouwde en versterkte burcht geweest, die in of vlak na 1400 is gebouwd en reeds in 1426 door brand verloren ging. Wellicht is reeds in 1306 door Gerrit (Gheraet) van Assendelft een (versterkte?) woonstee op dezelfde plaats gebouwd, aangez…
• Slot Assumburgplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigSlot Assumburg
  
  Zie: Assumburg
• Slot', deplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigSlot', de
  
  Watermolen te Assendelft, zie: De Waterdief, de
• Slotenplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigSloten
  
  Gegraven waterlopen. dienende tot waterafvoer, als landscheiding en als vaarweg. ln het Zaanse landschap zijn de vele (tenminste duizend of meer) sloten van grote betekenis geweest. In de 20e eeuw kregen grote delen van het door de vele sloten doorsneden polderland een bestemming als woonbebouwing of anderszins, waardoor de sloten werden gedempt of de gehele bouwlocatie met opgebracht zand werd bedekt. Hierdoor zijn inmiddels vele sloten verdwenen.
• Sluijs, Barthold Arnold van derplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigSluijs, Barthold Arnold van der
  
  Haarlemmermeer, 3 juli 1885 – Alkmaar, 30 december 1945
  
  Barthold Arnold van der Sluijs, ook wel geschreven als van der Sluis en van der Sluys, administrateur te Haarlem was NSB-burgemeester van Zaandam van 3 april 1942 tot 30 april 1942. Op 1 mei 1942 werd hij aangesteld als burgemeester van Alkmaar.
• Sluisoordplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigSluisoord
  
  Oude naam voor de Achtersluispolder. zie aldaar.
• Sluispadplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigSluispad
  
  Officiële naam voor paden te Wormerveer en Zaandam, alsmede in de volksmond de aanduiding van vele paden, die evenals in Koog, Wormerveer en Zaandam langs een sluissloot liepen. De huidige Sluisstraat te Koog heette in het verleden Sluispad. Van het pad is geen
• Sluispolderplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigSluispolder
  
  Zie: Achtersluispolder.
• Sluisslootplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigSluissloot
  
  Sloot die van en naar een sluis loopt. ln de Zaanstreek waren tientallen sluizen en dus ook vele sluissloten. In een aantal gevallen werd de sloot naar de sluis toe gegraven; in andere gevallen werd een sluis aangelegd bij het einde van een al bestaande sloot. Binnen de latere woonbebouwing zijn de sluissloten dikwijls de enige bewaard gebleven sloten.

§...

...

• Sluiswachter, deplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigSluiswachter, de
  
  Verfmolen. oorspronkelijk ook tabaksstamper, te Oostzaandam. De Windbrief werd gegeven in mei 1696. ln december 1737 werd hij door brand verwoest, waarna herbouw volgde. Hij heeft gestaan aan en ten zuiden van de Noordervaldeursloot, niet ver van de huizen, en werd gesloopt in mei 1897.
• Sluizenplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigSluizen
  
  Bouwwerken tussen twee wateroppervlaktes met een verschillend peil. Sluizen werden aangelegd met het doel water in te laten of uit te slaan (in- of uitlaatsluis, spuisluis, duikersluis), of schepen door te laten (schutsluis). In de Zaanstreek waren tientallen sluizen, waarvan sommige essentieel waren voor de ontwikkeling van de dorpen. Naarmate het waterverkeer minder belangrijk werd en gemalen de waterhuishouding eenvoudiger regelden, nam het aantal sluizen in de streek af.
• Smaalplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigSmaal
  
  Pad te Zaandam-Oost, iets noordelijk van de Prins Bernhardbrug. De naam van het pad, dat in 1757 een reglement kreeg, is een verbastering van 'smal'.
  
  pad oostzaandam
• Smalspoorplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigSmalspoor
  
  De Zaanstreek kende in het verleden een aantal spoortrajecten waarop smalspoortreinen rondreden. Sommigen wisten te vertellen dat deze werden gebruikt bij het vervoer van zand, nodig voor de aanleg van nieuwe provinciale wegen in de vooroorlogse jaren, maar het fijne was er tot nu toe niet van bekend. Als inwoner van de Zaanstreek én spoorwegliefhebber was dit voor Jan van der Male reden om eens te onderzoeken hoe dat heeft gezeten.
• Smederijplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigSmederij
  
  Ambacht waarbij metaal verhit wordt en vervolgens met behulp van een hamer of een pers in gewenste vorm wordt gebracht. In de 17e en 18e eeuw waren in de Zaanstreek relatief veel smederijen aanwezig, als toeleveringsbedrijf voor andere bedrijfstakken (met name
• Smid, deplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigSmid, de
  
  Houtzaagmolen te Westzaandam. paltrok. De eerste vermelding van de Balkenzager dateert uit 1713. Hij heeft gestaan aan en ten noorden van de Papenpadsloot, ten oosten van de Vaart. en werd in november 1888 door brand verwoest. waama De Rust van 't Vaderland, de van 't Vaderland op zijn plaats werd neergezet en de naam van De Smid overnam. Deze werd in juni 1917 gesloopt.
• Smidslaanplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigSmidslaan
  
  Straat te Zaandijk. ontstaan voor 1756. Aanvankelijk stond het pad bekend als het Darmenpad, welke naam ontstond in verband met een daar gevestigde slachterij. In 1756 werd Hendrick Willemsz. Smit de eerste bewoner van het pad en veranderde de naam.
• Smileysplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigSmileys
  
  DokuWiki can convert text smileys to their graphically equivalent. The default images and the user defined images are automatically shown in the Smiley picker of the toolbar.
  
  The default smileys images are stored in the lib/images/smileys/ directory and configured in the
• Smit Expeditie bvplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigSmit Expeditie bv
  
  Expeditiebedrijf te Zaandam; oorspronkelijk beurtvaart-, later wegvervoers- en op- en overslagbedrijf. Uit het familie-archief blijkt dat Cornelis Arisz. Smit in 1770 al goederen vervoerde. Als stichtingsjaar wordt echter 1797 aangehouden, toen Aris Cornelisz Smit, de tweede zoon van voornoemde Cornelis Arisz., vanaf Koog een beurtveer op Alkmaar begon. Een jaar eerder had zijn oudere broer Hendrik Cornelisz het beurtveer op Amsterdam van zijn vader te
• Smit, Adrianus Wilhelmus (Arie)plugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigSmit, Adrianus Wilhelmus (Arie)
  
  (Zaandam, 15 april 1916-Denpasar, Bali, 23 maart 2016 )
  
  Beeldend kunstenaar, schilderijen, litho's en andere grafiek. Smit ontving een opleiding tekenen en binnenhuis-architectuur aan de Academie voor Beeldende kunsten in Rotterdam. In 1938 vertrok hij naar Batavia, in verband met een aanstelling als lithograaf bij de topografische afdeling van het KNIL aldaar. In 1942 werd hij door de Japanners gevangen genomen en tewerkgesteld aan de 'dodenspoorlijn' in Siam (…
• Smit, Evertplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigSmit, Evert
  
  (Koog aan de Zaan, 1774 - Koog aan de Zaan, 14 februari 1843)
  
  Evert Smit, koopman, olieslager, peller, stijfselfabrikant en scheepsreder. Smit ontwikkelde zich als olieslager tot een belangrijk fabrikant met ongeveer 20 molens. Hij voer als reder met verschillende schepen op vooral West-Indië. In 1797 huwde hij met Trijntje Honig (1774-1823).
• Smit, Evertplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigSmit, Evert
  
  (Zaandam 1914-Bad Kissingen BRD. 1986).
  
  Danser. Evert Smit volgde een opleiding tot gymnastiekleerkracht te Amsterdam. In de jaren `30 gaf het beroemde Amerikaanse ballet van Martha Graham een aantal voorstellingen in ons land. Ter aanvulling van haar gezelschap zocht zij medewerkers via de Academie. Zo belandde Smit in de wereld van de dans. Tijdens een tournee door Duitsland kwam hij in contact met Kurt Jooss, die hem engageerde. Hij werkte mee aan het befaamde ballet 'Der grüne…
• Smit, geslachtplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigSmit, geslacht
  
  Oorspronkelijk uit Oldemarkt (n.w. Overijssel) afkomstig geslacht van Zaanse kooplieden en fabrikanten. In Overijssel waren de voorvaderen smidsbaas, waardoor de familienaam kan worden verklaard. In de 18e eeuw en aan het begin van de 19e eeuw kwamen Gerrit Cornelisz Smit. Cornelis Cornelisz Smit en Wiechert Andriesz Smit afzonderlijk en als bakkers naar de Zaanstreek. Van hen werd Cornelis Cornelisz Smit (Oldemarkt 1734-Koog 1801) de grondlegger van het Koogse geslacht van zaken…
• Smit, Jacobplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigSmit, Jacob
  
  (Oostzaan, 1913 - 1990)
  
  De laatste dijkgraaf van de Polder Oostzaan, meer dan 25 jaar bestuurder van deze polder. Jacob Smit, veehouder van beroep, kwam in het begin van de jaren '50 in het bestuur van de Polder Oostzaan. Bij het opgaan van deze polder in Het
• Smit, Josjeplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigSmit, Josje
  
  Amsterdam, 25 december 1926 - Amsterdam, 30 augustus 2003
  
  Jansje (Josje) Smit, beeldend kunstenaar, woonde geruime tijd in Oostzaan, daarna in Amsterdam. Haar werk bestond uit handgevormde keramiek, wandtapijten en -versieringen in appliqué-werk. Zij kreeg haar opleiding van Cephar Stouthamer, met wie ze in het huwelijk trad.
• Smit, Klaasplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigSmit, Klaas
  
  (1878-1931)
  
  Groenteman en zoon van kastelein van 'Zaanzicht' in Zaandijk, schreef zijn eerste revue in 1922 ter gelegenheid van het eerste lustrum van voetbalvereniging Zaandijk. Deze had zo veel succes dat nog in hetzelfde jaar een tweede revue ( “'Langs de Zaan') tot stand kwam.
• Smit, Marianneplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigSmit, Marianne
  
  (1984)
  
  Harpiste die op haar 11e begon. Voor dat ze met harp begon speelde ze piano. In eerste instantie kreeg zij les van haar moeder, later van Anke Anderson Haar moeder is ook harpiste en was ook harpdocente bij de Gemeentelijke Muziek en Dansschool in Zaandam. Ze werd als jong talent toegelaten aan het Sweelinck Conservatorium. In 1998 deed ze mee aan het RTL-programma 'Solo voor een kind'. Ze deed ook 3 keer mee aan het Prinses Christina Concours
• Smit, mr. Hendrik Janplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigSmit, mr. Hendrik Jan
  
  Assendelft, 25 februari 1814 - Haarlem, 25 mei 1892
  
  Hendrik Jan Smit, liberaal burgemeester van Zaandam in de periode 1 juni 1852 tot 1 december 1871. Liberaal Tweede- en Eerste Kamerlid uit de Zaanstreek, in zowel de periode vóór als na 1848. Was advocaat en oliefabrikant in Zaandam en bekleedde diverse functies op waterstaatkundig gebied. Smit kwam in 1847 in de Tweede Kamer en steunde de grondwetsherziening. Keerde in 1852 niet terug in de Kamer vanwege zijn benoeming …
• Smit, Pieter Adrianusplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigSmit, Pieter Adrianus
  
  Koog aan de Zaan, 25 september 1913 - Berlijn-Tegel, 4 juni 1943
  
  Machinebankwerker, constructeur, behoorde tot de Zaanse afdeling van de Stijkelgroep. Verrichtte spionage in de stellingen IJmuiden en Den Helder. Gevangen gezeten in het Oranjehotel vanaf 26 april 1941, vervoerd naar Berlijn op 26 maart 1942, op 4 juni 1943 te Tegel gefusilleerd.
• Smit, Willemplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigSmit, Willem
  
  Koog aan de Zaan 9 september 1887 - Koog aan de Zaan 19 februari 1942
  
  Auteur van toneelstukjes met Zaanstalige dialogen, De Rafelskaer en Theetaid in de Haremakerai
• Smits, Mattheüsplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigSmits, Mattheüs
  
  (Heerlen, 1953)
  
  Mattheüs Smits, pianodocent, muziekpedagoog die in 1985 zijn pianostudio opende in Krommenie. Daarvoor had hij in hetzelfde dorp een pianostudio aan de Insulindelaan, maar hij vertrok daar omdat hij wegens geluidsoverlast geen gebruik mocht maken van één van zijn vleugels. Mattheus Smits staat bekend als een grote tegenstander van geïnstitutionaliseerde kunst: altijd voorspelde hij het failliet van het gesubsidieerde cultuurbestel. ‘Alles wat permanent aan een i…
• Smokkelarijplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigSmokkelarij
  
  Sluikhandel, handel waarbij belastingen of verbodsbepalingen worden omzeild. Voor en tijdens de Franse tijd was smokkelen in en buiten de Nederlanden lucratief. Doordat overal andere belastingen golden konden zelfs op korte afstanden van elkaar geweldige prijsverschillen bestaan. Controle was zeer moeilijk. In de Zaanstreek kon men bijvoorbeeld de controle bij de
• Smous, deplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigSmous, de
  
  Verfmolen te Westzaandam, zie: De Reizenaar, de.
• Smuigerplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigSmuiger
  
  Oudheidkamer Stookplaats, schouw, in de vroegere Zaanse bouwtraditie. De brede tot aan de zoldering betegelde smuigers worden als specifiek Zaans beschouwd. Ze waren aan de bovenkant voorzien van een naar voren welvende 'kuif` in verband met een zo groot mogelijke warmte-afgifte. De ijzeren vloerplaat op de grond werd ook gebruikt voor voetverwarming. Om de vuurnis werd steeds een haardplaat geplaatst om de tegels van de smuiger te beschermen.
• Sneeuwvalplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigSneeuwval
  
  Enkele keren is in de Zaanstreek uitzonderlijk veel sneeuw gevallen. Op 18. 19 en 20 februari 1692 werd de Zaanstreek getroffen door een zeer zware sneeuwstorm. Op sommige plaatsen lag de sneeuw tot aan de dakgoten opgestoven. Aan `t Kalf keek men vanaf de grote sneeuwhopen over de daken van de huizen. Velen waren van de buitenwereld afgesloten. Op 3 januari 1809 was er een hevige sneeuwstorm: in de Middel te Westzaan lag de sneeuw' tot aan de daken. In 1947 moesten opnieuw de Westzan…
• Snel, Fredplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigSnel, Fred
  
  Koog aan de Zaan, 7 augustus 1952
  
  Fred Snel, musicus, bassist en muziekleraar komt uit een muzikaal milieu en kan veel instrumenten bespelen. Zijn vader was organist van de Zaandijkse kerk en er werd thuis veel naar klassieke muziek geluisterd. Fred kreeg gitaar-, orgel- en blokfluitles en speelde in zijn jeugd in een bandje met kinderen uit de buurt. Dit leidde tot optredens bij nachtclubbandjes en een kortstondig verblijf bij de rhythm & blues-groep van Rob Hoeke.
• Snijder, deplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigSnijder, de
  
  Oliemolen en later verfmolen te Wormer, ook de Jan Snijdersmolen genoemd. De windbrief werd gegeven in januari 1634. Tussen 1736 en 1747 werd hij ingericht als verfmolen. Hij heeft gestaan aan de Nieuwe Vaart. op de hoek met de Kokersloot, en werd in april 1884. na blikseminslag, door brand verwoest.
• Snijdersmolen, de Janplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigSnijdersmolen, de Jan
  
  Oliemolen te Wormer. zie: De Snijder, de
  
  oliemolen molen
• Snijramenplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigSnijramen
  
  In een aantal Zaanse koopmanshuizen, afhankelijk van de bouwperiode, toegepaste bovenlichten (ramen boven de toegangsdeur), die rijk zijn versierd met snijwerk. Bestonden deze bovenlichten voordien nog uit glas-in-lood-raampjes, aan het einde van de 18e eeuw ontstond - in overeenstemming met het toen heersende stijlgebruik - de neiging tot versiering met snijwerk in hout, kleurig geschilderd en soms van bladgoud voorzien. Dikwijls werden voor de versieringen allegorische voorstellinge…
• Snoek, deplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigSnoek, de
  
  Houtzaagmolen te Westzaandam, achtkante bovenkruier, vermoedelijk de officiële naam van De Dordtse Maagd
• Snoek, deplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigSnoek, de
  
  Houtzaagmolen te Oostzaandam, Paltrok. De eerste vermelding dateert uit januari 1711. De molen heeft gestaan aan en ten noorden van de Pantepadsloot. ten oosten en nabij de Gouw, en werd gesloopt na 1828.
• Snuif, Cornelis Janplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigSnuif, Cornelis Jan
  
  Zaandijk, 25 Mei 1872 - Enschede, 14 december 1929
  
  Cornelis Jan Snuif werd te Zaandijk geboren. Aan de Universiteit te Amsterdam studeerde hij voor apotheker. Na in december 1902 met goed gevolg zijn examen te hebben afgelegd, was de Zaankanter van geboorte eerst korte tijd provisor te Rotterdam, waarna hij zich als apotheker te Enschede vestigde. Een uitgebreid terrein van werkzaamheid, vooral ook op geschiedkundig gebied, zou Snuif, vorser op studeerkamer en in archief, …
• Snuifmalerijplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigSnuifmalerij
  
  Zie: Tabaksstamperij en Economische geschiedenis geschiedenis 2.6.4.
• Snuifmolen, deplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigSnuifmolen, de
  
  Snuifmolen te Krommenie. Het bouwjaar is niet bekend. Hij heeft gestaan aan de Durgsloot. ten westen van de Zuiderhoofdstraat. en werd in december 1833 door brand verwoest.
• Snuiver, Deplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigSnuiver, De
  
  Snuifmolen in Krommenie. Zie: De Vrijheid.
• Sociaal-economische structuurplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigSociaal-economische structuur
  
  Zie: Economische geschiedenis structuur.
• Sociale werkvoorzieningplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigSociale werkvoorziening
  
  Werkvoorziening volgens de Wet Sociale Werkvoorziening (1969), die tot doel heeft werkgelegenheid te bieden aan personen die vanwege een handicap niet aan het arbeidsproces deel kunnen nemen; in de Zaanstreek ondergebracht bij de Dienst Sociale Werkvoorziening Zaanstreek, een dienst van gemeente Zaanstad, maar werkzaam voor de hele streek. Jisp, Oostzaan en Wormer dragen bij naar rato van het aantal uit hun gemeente geplaatste personen.
• Sociale Zekerheidplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigSociale Zekerheid
  
  Onder de sociale zekerheid wordt verstaan de door de wetgever gewaarborgde materiele bestaanszekerheid. De vele wetten waarin deze zekerheid geregeld is. kunnen onderverdeeld worden in de sociale verzekeringen (werknemersverzekeringen en volksverzekeringen, gefinancierd uit de opbrengst van door werkgevers en werknemers betaalde premies) en de sociale voorzieningen, die voor alle ingezetenen gelden en uit de algemene middelen (belastingopbrengsten) worden gefinancierd. Onnvikk…
• Socialismeplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigSocialisme
  
  Politieke stroming, strevend naar een maatschappijvorm waarin niet, zoals in het 19e-eeuwse kapitalisme, het bezit, maar de arbeid centraal staat en onder meer gericht op gelijke ontwikkelingskansen voor alle leden van de gemeenschap. Het socialisme is sinds de tweede helft van de 19e eeuw van zeer grote en wijd verbreide invloed, ook in Nederland. De Zaanstreek had lange tijd de naam
• Sociografisch Bureau Zaanstreekplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigSociografisch Bureau Zaanstreek
  
  Voormalige instelling voor het verrichten van onderzoek op sociaal, economisch en statistisch gebied, het geven van voorlichting op deze terreinen en het samenstellen van een documentatie-archief betreffende het sociale en economische leven in de Zaanstreek. Het per 1 januari 1950 opgerichte bureau berustte op een samenwerking van negen Zaanse gemeenten, Assendelft, Jisp, Koog, Krommenie, Westzaan, Wormer, Wormerveer, Zaandam en Zaandijk met de
• Socolaat, deplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigSocolaat, de
  
  Snuifmolen te Westzaandam, zie: Het Chocolaadje, het
• Soep soeparomaplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigSoep soeparoma
  
  Zie: Exter Aroma BV, Honig Merkartikelen BV.
• Soeteboom, Deplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigSoeteboom, De
  
  Stoom- en later elektrisch gemaal in de Hogendijk in Zaandam. Het naar Hendrick Soeteboom genoemde gemaal werd in 1873-1874 geplaatst op de fundamenten van de Hornersluis en zorgt voor de doorstroming van het oppervlaktewater. Het stoomgemaal werd gerenoveerd in 1898 en geëlektrificeerd in 1917.
• Soeteboom, Hendrick Jacobsz.plugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigSoeteboom, Hendrick Jacobsz.
  
  Oost-Zaandam, 1616 - Zaandam 1678
  
  ook wel: Soet, Zoet, of Zoeteboom
  
  Hendrick Jacobsz. Soeteboom, eerste Zaanse geschiedschrijver; boekverkoper en uitgever. Naar Soeteboom is meermalen onderzoek gedaan, onder anderen door
• Sol, Janplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigSol, Jan
  
  Zaandam 22 april 1872 -
  
  Jan Sol, musicus, zanger (bas), in 1896 gehuwd met Alida Barbera Ellerman, was muzikaal bijzonder talentrijk en trad op zijn 11e jaar al op als violist. Zijn ouders Gerrit Sol en Sijtje van Zaane wilden echter dat hij medicijnen ging studeren. Tijdens en na zijn studie gaf hij ettelijke malen medewerking aan concerten als viool-solist. Pas in 1898, toen hij zich al gevestigd had, legde hij zich op de zang toe. Hij studeerde bij de toen bekende muziek-pedagoog …
• Soldaat, deplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigSoldaat, de
  
  Papiermolen in Wormerveer. De windbrief werd gegeven in maart 1695. Hij heeft gestaan aan de Soldaatsloot, ten zuiden van het Krommenieërpad, ten oosten van de Watering. en kwam in 1839 in slopershanden.
• Soli Deo Gloriaplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigSoli Deo Gloria
  
  Zie: Muziek 2.1.3.
• Sollas Holland bvplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigSollas Holland bv
  
  Machinefabriek met verscheidene vestigingen, onder meer te Wormer, waar het bedrijf ontstond. Voorloper van het bedrijf was de nv Machinefabriek De Verwachting die op 25 augustus 1948 werd gevestigd aan de Veerdijk te Wormer.
  
  De aanvankelijke activiteiten bestonden uit het verrichten van reparaties en het maken van speciale apparatuur voor de Zaanse industrie. Al snel ging men zich toeleggen op ontwikkeling, productie en verkoop van apparaten en machines voor het verpakken v…
• Sonoy, Diederik vanplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigSonoy, Diederik van
  
  (Kalkar 1529 - Pieterburen 2 juni 1597)
  
  Jonkheer Diederik van Sonoy, Staats krijgsman in de Spaanse tijd, is als gouverneur over Noord Holland regent van de Zaanstreek. De edelman uit Cleef veroverde posities in geheel Noord-Holland boven het IJ. Tot 1588 trad hij op als regent van de Zaanstreek. Dit gebied was voor hem belangrijk, vooral doordat het nabij het Spaansgezinde Amsterdam lag. De veelal ongeregelde troepen onder zijn bewind, verdedigden de streek met wisselend …
• Sontvaartplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigSontvaart
  
  Zie: Oostzeevaarr
• Sopjespadplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigSopjespad
  
  Vroeger wel de naam van de Rozengracht.
• Soroptimistclub Zaanstreekplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigSoroptimistclub Zaanstreek
  
  Vrouwenvereniging, opgericht in 1956 te Zaandam. Het Soroptimisme stelt zich onder meer ten doel: het bevorderen van het op moreel hoogstaande wijze uitoefenen van beroep en functie; het bevorderen van daadwerkelijke erkenning van de rechten van de mens, in het bijzonder die van de vrouw; het levendig houden van de geest van hulpvaardigheid en van begrip voor de medemens, het bevorderen van goede intemationale verstandhoudingen.
• Spaans, Jaapplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigSpaans, Jaap
  
  Amsterdam 28 juni 1939 - Amsterdam 23 oktober 2017
  
  Jacob (Jaap) Spaans, organist, orgeldeskundige, musicoloog en priester studeerde Theologie en Muziekwetenschappen aan de universiteiten van Amsterdam en Utrecht. Zijn specialisaties waren: Middeleeuwse Muziekwetenschap bij Prof. Dr. J. Smits van Waesberge Organologie bij Prof. Dr. M.A. Vente. Hij studeerde orgel bij Piet Rippen en Haite van der Schaaf. Van 1963-1973 was Jaap Spaans als organist verbonden aan de Oud-Katholieke kerk…
• Spaanse griepplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigSpaanse griep
  
  De beruchte Spaanse griep-pandemie stamde uit de jaren 1918-1920. De wereldwijde epidemie eiste naar schatting 20 tot 100 miljoen levens, een aantal dat het totale dodental van de Eerste Wereldoorlog ruimschoots overtrof. Het virus dat de Spaanse griep veroorzaakte was van het type H1N1. Ook de Zaanstreek ontkwam niet aan de ijzeren greep waarmee de Spaanse griep de bevolking in haar macht had.
• Spaanse tijdplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigSpaanse tijd
  
  Lokale aanduiding voor de jaren 1572 tot en met 1576, de tijd waarin de Zaanstreek gedeeltelijk door troepen in Spaanse dienst bezet was. Feitelijk is het een foutieve naamgeving van de eerste jaren van de opstand in de Nederlanden tegen de toenmalige vorst,
• Spaarbank te Wormerveer, Verenigingplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigSpaarbank te Wormerveer, Vereniging
  
  Hoewel de spaarbanken in de Zaanstreek goeddeels zijn behandeld bij het trefwoord Maatschappij tot bevordering der Toonkunst tot Nut van `t Algemeen, verdient de Wormerveerse vereniging aparte vermelding. Deze spaarbank kwam tot stand in 1850. nadat pogingen tot oprichting door genoemde maatschappij waren mislukt. Plaatselijke kooplieden en fabrikanten brachten renteloos de waarborgsom van f 3000 bijeen, een bedrag dat naar hun mening “voor de inrigting volst…
• Spadestekenplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigSpadesteken
  
  Middeleeuws recht, dat kon worden uitgeoefend door de eigenaar van een of meer percelen polderland. De daarop rustende lasten (bijvoorbeeld in verband met het dijkonderhoud) konden zo zwaar drukken dat een eigenaar ze onmogelijk kon dragen. Door letterlijk een spade te steken (het plaatsen van een schop of spade op het betreffende perceel) kon men aangeven dat men zijn verplichtingen niet wenste na te komen en daarmee van de eigendom afzag. De zo 'gemerkte` percelen vervielen dan aa…
• Spatter, deplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigSpatter, de
  
  Oliemolen te Wormer. De Windbrief werd gegeven in december 1658, maar de molen was al ouder. In december 1787 verd hij door brand verwoest. waarna herbouw volgde. Hij heeft gestaan aan de Wormerringdijk, binnendijks, en werd, met zware stormschade, in 1901 gesloopt. Op zijn erf kwam later de stoom-gortpellerij Mercurius.
• Specerijmalerijplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigSpecerijmalerij
  
  Molennijverheid van betrekkelijk geringe betekenis, aangezien specerijen in het verleden duur waren en daardoor weinig werden gebruikt. ln de specerijmolens werden bijvoorbeeld peper en kaneel met kantstenen fijngemalen en daarna gebuild. In de Zaanstreek waren drie molens voor het malen van specerijen ingericht. twee te Westzaandam en een te Oostzaandam. Zie voorts:
• Speciaal onderwijsplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigSpeciaal onderwijs
  
  Zie: Onderwijs 1.3.4.
• Speeldoos, deplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigSpeeldoos, de
  
  Schouwburg-concertzaal aan de Vincent van Goghweg in Zaandam, met ongeveer 700 zitplaatsen, opende haar deuren op 2 januari 1970 na een bouwperiode van drie jaar. De officiële opening geschiedde door mr. F.J. Kranenburg, commissaris van de Koningin in Noord-Holland, door het mechaniek van een speeldoos in werking te stellen. Er was muziek van het Radio Promenade Orkest o.l.v. Jan Schaap.
• Speelgoedfabricageplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigSpeelgoedfabricage
  
  Zie: Bruynzeek Louwen Houtbewerking bv Houtbewerking en Reijne & Zonen bv.
• Speeltuinwerkplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigSpeeltuinwerk
  
  Het speeltuinwerk ontstond uit de behoefte om kinderen veilig te laten spelen en hun door een goede begeleiding te leren met elkaar om te gaan. Later werden vanuit speeltuinverenigingen ook binnenactiviteiten georganiseerd, aanvankelijk alleen voor kinderen en later ook voor tieners en volwassenen. Enkele verenigingen begaven zich ook zelfs op het terrein van muziek. sport en ballet. In de jaren `60 en
• Speelwagen, deplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigSpeelwagen, de
  
  Van 1946 t/m 1955 (laargangen) verschenen “Populair maandblad. gewijd aan de historische schoonheid. folklore en geschiedenis in Hollands Noorderkwartier`. Het tijdschrift. uitgegeven door Meijers Boek- en Handelsdrukkerij te Wormerveer. stond onder redactie van Th. P.H. Wortel en G. Kühne. Het bevatte voor namelijk bijdragen over West-Friesland. incidenteel ook over de Zaanstreek en geeft nog steeds een goed inzicht van vooral de folkloristische bijzonderheden van NoordHolland b…
• Spekham Duyvis, Janplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigSpekham Duyvis, Jan
  
  (Koog aan de Zaan 23 mei 1838-Batavia 11 november 1877
  
  Spekham Duyvis was van 1866 tot 1874 burgemeester van Koog aan de Zaan. Hij vertrok in 1874 naar Nederkands Indië waarhij 5 jaar leter op 39 jarige leeftijd overleed. .
• Spelen en spelletjesplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigSpelen en spelletjes
  
  Hoewel de hieronder opgesomde spelen en spelletjes lang niet alle specifiek Zaans waren, wordt een aantal bijzondere vormen van vermaak, vroeger door volwassenen en/of kinderen bedreven, vermeld. Door allerlei maatschappelijke ontwikkelingen, waaronder bijvoorbeeld ook de toename van dikwijls meer prestatiegerichte sportbeoefening, ging de belangstelling voor eerdere spelen verloren; ze raakten in het vergeetboek. Dat is voldoende reden voor een kort overzicht van in het ve…
• Spes Vivaplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigSpes Viva
  
  Tijdens de ambtsperiodes van de Gereformeerde ds. Breukelaar en ds. De Vries werd in 1926, na veel voorafgaande onderhandelingen en berekeningen een Gereformeerd Rust- en Verzorgingstehuis gesticht aan de Oostzijde 111 te Zaandam, Spes Viva genaamd. Het huis van rijstpeller Nicolaas Blans werd daartoe verbouwd en uitgebreid met een etage die als kraamkliniek werd ingericht. Ouden van dagen die niet meer thuis konden wonen werden op voorstel van de diaconie in het tehuis opgenomen waar…
• SPI Standbouw Produkties Internationaal bvplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigSPI Standbouw Produkties Internationaal bv
  
  Standbouwbedrijf te Assendelft. Het bedrijf werd opgericht in 1959 als dochteronderneming van Bureau Haven Vormgeving en Publiciteit te Krommenie en ging in 1972 als zelfstandige bv verder, met dochteronderneming SPI Systeemform GmbH te Würzburg (Duitsland). Het bedrijf houdt zich bezig met de produktie van onderdelen bestemd voor tentoonstellingen en tentoonstellingsstands en kwam als eerste met een bouwsysteem voor standbouw. Veel van de werkzaamhede…
• Spigt, Jaapplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigSpigt, Jaap
  
  Amsterdam, 1 december 1923 - Amsterdam, 31 juli 1999
  
  Jaap Spigt studeerde er aan het conservatorium bij Anthon van der Horst (orgel), Willem Smalt (piano), Johan Feltkamp (fluit), Johannes den Hertog en Jaap Spaanderman (orkest- en koordirectie). Jaap Spigt werd in 1966 benoemd als dirigent van
• Spijbelenplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigSpijbelen
  
  Zie: Onderwijs 1.3.7.
• Spijkerboorplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigSpijkerboor
  
  Gehucht bij de kruising van het Noordhollands Kanaal, de Knollendammervaart en de Beemsterringvaart. Bij de gemeentelijke herindeling van Waterland onderdeel van Wormerland geworden, daarvoor tot Jisp behorend. De indeling bij Wormerland leidde tot protesten. Een aantal bewoners wilde liever bij Graft-De Rijp behoren, waar de buurtschap sterk op georiënteerd is. De buurtschap ligt in vier polders: Kamerhop, Beemster, Starnmeer en Wormer, Jisp en Neck. Het gemeentebestuur van Graft-D…
• Spijsolie-industrieplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigSpijsolie-industrie
  
  Zie: Olieslagerij en -fabricage. Zie ook; Economische geschiedenis geschiedenis 3.6.4.
• Spijt, deplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigSpijt, de
  
  Meelmolen te Wormer, ook De Spijtmolen genoemd. De windbrief werd gegeven tussen 1584 en 1601. Hij heeft gestaan ten westen van de Middentilsloot, ten noorden van de huizen, en werd gesloopt vóór oktober 1711.
• Spijtmolen, deplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigSpijtmolen, de
  
  Meelmolen te Wormer, zie: De Spijt, de
• Spinbanenplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigSpinbanen
  
  Zie: Spinhuizen
• Spinbol, deplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigSpinbol, de
  
  Oliemolen en later verfmolen te Assendelft. Hij werd vermoedelijk gebouwd in 1641 . De wipmolen (in de Zaanstreek Spinbol genoemd) werd omstreeks 1735 ingericht tot verfmolen. Hij heeft gestaan als vierde molen vanaf het noorden aan de Nauemase Vaart, en werd in april 1855 door brand verwoest.
• Spinbol, Deplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigSpinbol, De
  
  Houtzaagmolen in Oostzaandam, paltrok, ook Het Spinrokken genoemd.
  
  De eerste vermelding van de balkenzager dateert uit november 1726. De molen stond op het Westerkattegat, het tegenwoordige eiland in de Voorzaan, en werd in april 1750 door storm verwoest, waarna
• Spinhuispadplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigSpinhuispad
  
  Tijdelijke naam van het Stikkelspad, het westelijke deel van de Stationsstraat te Zaandam, ontstaan in samenhang met de daar destijds aanwezige spinbaan.
  
  straat pad westzaandam
• Spinhuizenplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigSpinhuizen
  
  Voor er in de 19e eeuw stoomspinnerijen ontstonden was het spinnen en twijnen handwerk, waarbij gebruik werd gemaakt van spinklossen en spinnewielen. Voor alle geweven stoffen, van welk materiaal dan ook, werden de garens dus in handwerk vervaardigd.
• Spinrokken, hetplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigSpinrokken, het
  
  Houtzaagmolen te Oostzaandam, paltrok, zie: De Spinbok
• Spintje, hetplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigSpintje, het
  
  Spintje, het
• Spits Beheer bvplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigSpits Beheer bv
  
  Beheersmaatschappij te Zaandam, met als werkmaatschappijen Autospits BV, Rentaspits BV en Reklaspits BV. In 1926 begon de Zaandammer Albert Spits (1904-1996) een wagenmakerij in de Houtrakpolder aan de overzijde van het Noordzeekanaal, tegenover de Nauernasche Polder. In 1931 ontwikkelde Spits een platte boerenwagen, smal voor zwaar vervoer en breed voor licht vervoer, met een onderdoordraaiend 'voorstel'. Zijn ontwerp was succesvol, talrijke boeren lieten hun wagens door Spits …
• Splunteren-Leeghwater, Anna vanplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigSplunteren-Leeghwater, Anna van
  
  (Zaandam 1930)
  
  Stuwende kracht achter een groot aantal uitwisselingen in het kader van de Jumelage. Bij de eerste grote sportjumelage in Zaandam in 1961 raakte Anna van Splunteren bij de organisatie betrokken. Met een onderbreking van drie jaar (1970-73) was zij sedertdien bij tientallen uitwisselingen betrokken. Zij ontving hiervoor het ereburgerschap van Neukoln (deelgemeente West-Berlijn. Dld) en de
• Spoorbrugplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigSpoorbrug
  
  Brug in een spoorlijn. In de Zaanstreek zijn verschillende spoorbruggen aanwezig.
  
  * De bekendste Zaanse spoorbrug, de Hembrug is verdwenen en vervangen door de Hemtunnel. * In de Hoornselijn ligt een aanvankelijk uit 1884 daterende enkelspoors
• Spoorbrug Hoornselijnplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigSpoorbrug Hoornselijn
  
  In de door de Hollandsche IJzeren Spoorweg Maatschappij (HSM) geëxploiteerde Hoornselijn ligt een aanvankelijk uit 1884 daterende enkelspoors spoorbrug over de Zaan, een draaibrug met twee openingen van ieder 18 meter, in de latere zeventiger jaren uitgebreid naar een dubbel spoor en in 1991 door een geheel nieuw exemplaar vervangen.
• Spoorbuurtplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigSpoorbuurt
  
  Buurt te Zaandam-west tussen de Provincialeweg, de Botenmakersstraat, de Klokbaai en de Parkstraat. De buurt, voorzien van koninklijke straatnamen als Nassaustraat, Emmastraat, Anna Paulownastraat, Willemstraat, Oranjestraat en Mauritsstraat werd aan het einde van de 19e eeuw aangelegd. Verder behoorden de Oranjesteeg, Oranjedwarsstraat en de 2e Oranjestraat tot deze buurt.
• spoorwegenplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigOpvallend is dat er in de loop van de tijd Zaanse bedrijven geen eigen spoorwegaansluiting hadden. Elders gebeurde dat veelvuldig. Mogelijke verklaringen zijn dat de bedrijven te klein waren voor een eigen spoorwegaansluiting, te ver van de spoorweg lagen, of te weinig gebruik maakten van spoorvervoer.
• Spoorwegenplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigSpoorwegen
  
  Voor de aanleg van de Noord Hollandsche Staatsspoorweg Uitgeest-Zaandam werd reeds in 1856 concessie verleend. De lijn werd van het noordwesten uit aangelegd en in 1869 door de Hollandsche IJzeren Spoorwegmaatschappij (H.IJ.S.M.) in exploitatie genomen. Langs de lijn kwam in de Zaanstreek een viertal stations. Het station Krommenie/Assendelft lag vlak ten zuiden van Krommenie (2500 inw. ). maar op het grondgebied van de gemeente Assendelft, Wormerveer (1000 inwoners) kreeg een statio…
• Spoorwegongeval Zaandam Kerstavond 1993plugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigSpoorwegongeval Zaandam Kerstavond 1993
  
  Op kerstavond 24 december 1993 vond er een spoorwegongeval plaats op de overgang van de Hoornse lijn en de Provincialeweg. Een auto reed met hoge snelheid in de richting van station Zaandam en negeerde de spoorbomen.Het eerste rijtuig werd in de flank geraakt en uit de rails gedrukt. De ontspoorde trein ramde een pijler van het bovenliggende spoorwegviaduct. De ravage was enorm. Een 45-jarige man uit Purmerend kwam om het leven, 31 inzittenden raakten …
• Spoorwegstaking 1944plugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigSpoorwegstaking 1944
  
  Zie: Tweede Wereldoorlog Wereldoorlog 2.
• Sportplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigSport
  
  Geheel van oefeningen en ontspanning. die vaardigheid of kracht vergen en bevorderen. De verschillende in de Zaanstreek in verenigingsverband beoefende sporten zijn als afzonderlijke trefwoorden in deze encyclopedie opgenomen. Zie:
  
  * Albion *
• Sportaccommodatiesplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigSportaccommodaties
  
  Voorzieningen ten behoeve van sportbeoefening, gefinancierd uit gemeenschapsgelden en/of particuliere middelen. De navolgende opsomming kan niet meer dan een momentopname zijn. Voortdurende veranderingen hebben plaats, onder meer door bezuinigingen, fusies van verenigingen en het verminderen van gemeentelijke accommodaties. Daarnaast is er een toename te constateren van particuliere accommodaties, met name op het gebied van de racketsporten. ln de toekomst wordt een verdere u…
• Sportfondsenbad Zaanlandplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigSportfondsenbad Zaanland
  
  Onder zeer grote belangstelling van Zaankanters van allerlei rang en stand, vond de feestelijke opening plaats van het Sportfondsenbad Zaanland op 5 april 1940. Reeds van verre was, vooral op de Provincialeweg, dankzij de feestelijke verlichting van het fraaie gebouw met de glazen koepel, te zien dat er aan de anders in de avond zo stille Mauvestraaat, iets bijzonders te gebeuren stond. Rond acht uur bleek dat de belangstelling voor het heuglijk feit der opening van het…
• Sportraadplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigSportraad
  
  Adviesorgaan van het gemeentebestuur van Zaanstad op het gebied van sportzaken. De Sportraad, waarin vertegenwoordigers uit de Zaanse sportwereld, werd in 1978 geïnstalleerd. In 1974, kort na de vorming van Zaanstad, werd een commissie opgericht met de taak B&W te adviseren over de mogelijkheden tot instelling van een sportraad. Nog in datzelfde jaar werd door de commissie het advies uitgebracht een dergelijke raad in te stellen.
• Sprenger, Henkplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigSprenger, Henk
  
  (Oostknollendam, 3 januari 1919 - 29 december 2005)
  
  Striptekenaar, bekend van de strip Kick Wilstra die vanaf 1949 verscheen in diverse kranten waaronder in de jaren '50 ook in de Typhoon en zelfs nog een tijdje in Frankrijk. Sprenger groeide op in Wormerveer, Krommenie Amsterdam en Badhoevedorp. Zijn vader werkte op kantoor en later als handelsreiziger. Sprenger tekende al als kind en zelfs als hij in dienst moet zet hij het door. In zijn diensttijd werkte hij bij het Militai…
• Spronk–Coerse J.Eplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigSpronk–Coerse J.E
  
  Amsterdam, 9 januari 1875 - Zaandam, 21 december 1943
  
  Johanna Elisabeth Spronk–Coerse, eerste vrouw in de gemeenteraad van Zaandam. Vestigde zich aldaar op 2 december 1899 vanuit Amsterdam. In 1917 verschijnt in het blad de Proletarische Vrouw een adressenlijst waar men zich kan opgeven als clublid of abonnee bij Mevr. J.E. Spronk–Coerse.
• Spuitfeestplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigSpuitfeest
  
  Feest voor leden van de vrijwillige brandweer, dat om de drie jaar werd gehouden. In de dorpsgemeenschappen waren de spuitfeesten belangrijke sociale gebeurtenissen. Het eerste spuitfeest werd in oktober 1881 gehouden te Zaandijk in cafe De Zwaan. Het bekendst werden echter de feesten te Koog. Deze hielden ook het langst stand. In 1927 werden ze zelfs weer hervat. Het belangrijkste onderdeel van het spoitfeest was het maal, officieel heette het feest dan ook
• Spuithuissteeg, Eerste en Tweedeplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigSpuithuissteeg, Eerste en Tweede
  
  Voormalige stegen te Zaandam (Oost), vanaf de Zuiddijk in de richting van de Zaan, iets ten zuiden van het Kattegat. Aan de stegen stonden slechts enkele woningen. In 1931 vervielen de namen en werden de stegen wat adressering betreft deel van de Zuiddijk.
• Squashplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigSquash
  
  Sport met rackets en een kleine bal, gespeeld (door twee of vier personen) in een gesloten ruimte van bijna 10 meter lengte en ruim 6 meter breedte. Squash is een jonge sport, die in Engeland ontstond.
  
  Pas in de jaren zeventig kwam de sport naar Nederland. Behalve in verenigingsverband wordt de sport vooral ongeorganiseerd beoefend op gehuurde banen. In 1979 werd in de Zaanstreek de Zaanse Squash en Racquetball Club (ZSRC) De Stip opgericht. Op dat moment waren er voor de club nog geen …
• SS (Schut: Staffel)plugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigSS (Schut: Staffel)
  
  Zie: Tweede Wereldoorlog 2.
  
  tweede_wereldoorlog
• Staat en kerk in het onderwijsplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigStaat en kerk in het onderwijs
  
  Evenals elders in het land werd in de middeleeuwen het onderwijs in de Zaanstreek vooral door de kerk verzorgd in de parochiescholen. Slechts zeer weinig leerlingen volgden onderwijs. Vanaf de 13e eeuw ontstond een zekere organisatie in het onderwijs door de eerste vormen van bewaarschoolonderwijs in de begijnenschooltjes en kwam er een aanzet tot schooltoezicht.
• Stad Jbz, Pieter van derplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigStad Jbz, Pieter van der
  
  Zaandijk, 28 april 1850 - Vlissingen, 4 april 1905
  
  Pieter van der Stad Jbz, zoon van Jacob van der Stad, timmerman, en Aagje Schipper, huisvrouw, was één van de figuren uit de beginperiode van het socialisme, die gedurende enkele jaren in het middelpunt van de activiteit stonden, maar even snel van het toneel verdwenen als zij opgekomen waren. Hij was een socialistisch redenaar, leidende figuur binnen de Zaanse Sociaal Democratische Bond SDB, zie:
• Stadhuis Zaandamplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigStadhuis Zaandam
  
  Zie; “Gemeentehuizen en zie ook de afbeeldingen op blz. 89 en 643. Toegevoegd kan nog worden dat het voormali ge stadhuis als monument is beschermd. Het gebouw verloor na de vorming van Zaanstad zijn functie als raadhuis, maar huisvestte nog een aantal jaren enkele gemeentelijke diensten. terwijl het ook nog werd gebruikt voor huwelijksvoltrekkingen. Na de bouw van een
• Stadlander en Middelhoven bv, De Wedplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigStadlander en Middelhoven bv, De Wed
  
  Voormalige houthandel te Zaandam, opgericht in 1804 door Antje van Eys, weduwe van H. Stadlander en haar schoonzoon J.B. Middelhoven. Zij begonnen het bedrijf op een terrein aan de Oostzijde te Zaandam, later bekend als het Land van Middelhoven, als voortzetting van de activiteiten van de overleden koopman H. Stadlander. Ook diens
• Stadsarmenschoolplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigStadsarmenschool
  
  Zie: Onderwijs 1.2.3.
• Stadskantoorplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigStadskantoor
  
  In 1991 aan het Ebbehout (Westerspoor) gebouwd kantoor ten behoeve van de gemeente Zaanstad. waarin de Sociale Dienst. een Hulpsecretarie en de Dienst Stadsontwikkeling en Openbare Werken zijn gehuisvest.
• Stadsontwikkeling en Openbare Werken, Dienst (DSOW)plugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigStadsontwikkeling en Openbare Werken, Dienst (DSOW)
  
  Gemeentelijke dienst van Zaanstad. voortgekomen uit Gemeentewerken Zaanstad, die op zijn beurt weer ontstond uit de verschillende afdelingen Gemeentewerken voor de samenvoeging tot Zaanstad in 1974. Vooruitlopend op deze samenvoeging was er al een vorm van samenwerking tussen de verschillende Zaanse gemeenten in het
• Stadspostplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigStadspost
  
  Particuliere postbestellingsdienst, opgericht in 1984. De oprichting van de Stadspost was een initiatief van K. Blokker. die directeur was van de Stadspost te Amsterdam en Haarlem. Het bedrijf vestigde zich in de Klauwershoek te Zaandam. De stads- en streekpostdiensten ondermijnden het monopolie van de
• Stadsrecht Zaandamplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigStadsrecht Zaandam
  
  Zie: Bestuur en Rechtspraak 2.2.5.
• Stadsvlag en -wapenplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigStadsvlag en -wapen
  
  In 1974 is voor Zaanstad een vlag en een gemeentewapen ontworpen. De stadsvlag herinnert aan de vroegere walvisvaart. Walvisvaarders voerden in hun vlaggen een kruis. een symbool dat in de vlag van Zaanstad is overgenomen. Eerder. in de 17e en 18e eeuw. werd op zee een eigen vlag gevoerd door de uit Zaandam afkomstige schepen. S.
• Stadt & Partners, E.G. van deplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigStadt & Partners, E.G. van de
  
  E.G. van de Stadt & Partners, in 1974 door Ericus (Ricus) Gerhardus van de Stadt (Zaandam, 4 februari 1910 – Heiloo, 7 september 1999) opgerichte vennootschap van jachtontwerpers. Ricus groeide, na een opleiding HTS uit tot grondlegger en ontwerper van de industriële jachtbouw in Nederland. Zijn voorkeur ging uit naar recreatievaartuigen, in het bijzonder zeilschepen.
• Stadt, Engel van deplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigStadt, Engel van de
  
  Zaandam, 14 augustus 1746 - Zaandam, 23 juli 1819
  
  Engel van de Stadt, enige zoon van Huybert en Sijtje van de Stadt, was driemaal getrouwd, eerst met Neeltje Duyn (1747-1768) dochter van een snuifmolenaar, toen met Maritje Thopas (1746-1777) dochter van een houtkoper met wie hij naar het Kattegat in Oostzaandam verhuisde en tenslotte met Guurtje Kroeger (1750-1827) dochter van een peller en loodwitmaler. Alle drie echtgenotes waren welgesteld en hielpen zijn financiële pos…
• Stadt, Huybert van deplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigStadt, Huybert van de
  
  Zaandam, 1786 - 1844
  
  Huybert van de Stadt, hervormd, houthandelaar en -zager, zeereder, burgemeester van Zaandam en lid van Provinciale Staten, gehuwd met Guurtje Zwaardemaker (1792-1868), kwam in 1813 in de firma, die vanaf dat moment 'Engel van de Stadt en Zoonen' zou heten, in 1814 gevolgd door zijn broer Cornelis van de Stadt (1793-1857), eerst gehuwd met Maartje Corver (1794-1827) en daarna met Cornelia Hendrika Geukema (1794-1853). Na de dood van hun vader zetten Hu…
• Stadt, van deplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigStadt, van de
  
  Ondernemersgeslacht in Zaandam, vanaf het begin van de 18e eeuw actief in met name de houthandel. Vele leden van de familie van de Stadt waren actief in houtzaken. Eén familiebedrijf, Engel van de Stadt & Zoonen, is zeven generaties van vader op zoon vererfd.
• Stakingplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigStaking
  
  Het tijdelijk neerleggen van het werk als protest of om zekere eisen af te dwingen, met name op het gebied van lonen of arbeidsvoorwaarden. In de industriële Zaanstreek is meer gestaakt dan in meer landelijke gebieden. De stakingen hadden met name plaats in de Zaanse gemeenten waar de industrie sterk vertegenwoordigd was; in Oostzaan, Wormer, Jisp, Westzaan en Assendelft waren nooit omvangrijke stakingen. De meeste en grootste stakingen hadden in Zaandam en Wormerveer plaats. Niet alle…
• Stam & Zn. bv, Jbplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigStam & Zn. bv, Jb
  
  Bouw- en aannemersbedrijf te Wormerveer. Het bedrijf werd opgericht in 1890 door Jb. Stam te Oostknollendam. Hij werd in 1944 opgevolgd door zijn zoon S. Stam. die in 1966 door zijn zoon J.J.P. Stam werd opgevolgd. Het bedrijf werd in 1955 verplaatst naar Wormerveer, het kantoor naar Wormer, en houdt zich bezig met activiteiten op het gebied van utiliteitsbouw (fabrieken en scholen), onderhoud. renovatie en nieuwbouw. Bij Stam & Zn. waren in 1991 25 personen in dienst.
• Stam, Ceesplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigStam, Cees
  
  Koog aan de Zaan 2 november 1945
  
  Cees Stam was van 1971 tot 1979 profwielrenner, vooral bekend door zijn successen bij het stayeren. Stam werd in 1970 bij de amateurs wereldkampioen stayeren. Na zijn overstap naar de professionals werd hij in 1973, 1974 en 1977 wereldkampioen. In 1975 was hij Europees kampioen. Tweede plaatsen op het WK stayeren behaalde hij in 1972, 1975, 1976. Brons behaalde hij in 1978 en 1979. Hij werd tweede bij de Europese kampioenschappen in 1973 en in 1975 …
• Stam, de Oudeplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigStam, de Oude
  
  Houtzaagmolen te Westzaandam, paltrok. De eerste vermelding van de balkenzager dateert uit 1692. Zijn erf ligt onder de tegenwoordi ge Rustenburgdwarsstraat; hij kwam in 1750 in slopershanden.
• Stam, Debbyplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigStam, Debby
  
  Zaandijk, 24 juli 1984
  
  Debby Pilon-Stam is een Nederlandse volleyballer die speelt voor de Poolse club BPS Muszynianka Fakro Muszyna. Debby Pilon-Stam maakte in 2004 haar debuut in Oranje en speelde sindsdien meer dan 350 interlands. In haar rijke carrière won ze goud (2007) en brons (2016) in de World Grand Prix en twee keer zilver op het EK (2009 en 2015). In 2017 eindigde de libero met haar team als vierde op de Olympische Spelen van Rio de Janeiro.

§...

...

• Stam, Dirkplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigStam, Dirk
  
  Wormerveer 3 april 1855 - Amsterdam 15 november 1925
  
  Aannemer-architect en fabrikant te Wormerveer. Dirk Maartenszoon Stam kwam uit een geslacht dat vijf generaties in brede zin in het bouwvak werkzaam was. Zijn overgrootvader Maarten Stam (1766-1855) en zijn grootvader Dirk Stam (1800-1835) waren molen- en huistimmerlieden, terwijl zijn vader Maarten Stam (1826-1903) een belangrijk aannemer was. Zijn zoon Martinus Stam (1886-1957) was aannemer-architect te Wormerveer. Dirk Stam bek…
• Stam, Gerritplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigStam, Gerrit
  
  Oostzaan 23 september 1929 - 11 september 2009
  
  Gerrit Stam, bestuurslid van voetbalvereniging OFC uit Oostzaan zette in 1985 een punt achter zijn 30-jarig bestuurslidmaatschap bij OFC. Samen met Piet Lust vormde secretaris Gerrit Stam jarenlang het gezicht van de toen nog dorpsclub OFC. De Gemeente Oostzaan kende hem in 1975 de Gouden Greep toe, een onderscheiding die gelijkgesteld mag worden met de erepenning.
• Stam, Janplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigStam, Jan
  
  Zaandam 1737 - Zaandam 28 november 1797
  
  18e-eeuwse graveur en tekenaar van stads- en dorpsgezichten, die in Zaandam heeft gewerkt in de jaren 1769-'70.
• Stam, Maartenplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigStam, Maarten
  
  Wormer 1766 - Wormerveer 18 februari 1855
  
  Maarten Dirksz Stam, Molen- en huistimmerman, zoon van Dirk Stam en Dieuwertje Dirks Prins, echtgenoot van Marretje Klijn en Aaltje Bartels Knevel. Overgrootvader van Dirk Stam en Dieuwertje Zeulevoet
• Stam, Martinus Joännesplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigStam, Martinus Joännes
  
  Wormerveer 1 juni 1886 - 1957
  
  Aannemer-architect te Wormerveer. Martinus Stam was de zoon van Dirk Maartenszoon Stam (1855-1925). Tijdens zijn studie aan de Technische Hochschule te Stuttgart voor civiel-ingenieur en architect legde hij zich vooral toe op de studie van het jonge vak betontechniek. In Nederland teruggekeerd ijverde hij met Kapt. der Genie P.W. Scharroo in 1915 voor de bouw van een betonfabriek in Utrecht die echter in Maastricht zou komen. Na samenwerking…
• stampeiplugin-autotooltip__default
• Stamtafelplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigStamtafel
  
  --- Gert van der Meer 2016/02/01 15:46
  
  Stamtafel
  
  Welkom aan de stamtafel!
  
  Hier kunnen jullie opmerkingen kwijt, die je nergens anders kwijt kunt. Je kunt opmerkingen plaatsen of vragen stellen. Je kunt dit ook gebruiken om voorstellen te doen over hoe we met bepaalde schrijfwijzen of andere zaken zouden moeten omgaan.
• Standerdmolenplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigStanderdmolen
  
  Type windmolen, in Nederland het oudste type, dat mogelijk al vanaf de 12e eeuw als korenmolen in bedrijf is geweest. Er wordt onderscheid gemaakt tussen de `open` en de gesloten' standerdmolen (ook: standaardmolen); gesloten standerdmolens hebben voor zover bekend niet in de Zaanstreek gestaan.
• Stapel en Baerveldtplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigStapel en Baerveldt
  
  Voormalige kano- en scheepswerf te Zaandam. Het bedrijf werd opgericht in 1929 als BS kanofabriek Stapel en Baerveldt. Naast kano's werden andere kleine houten vaartuigen vervaardigd. Het bedrijf kende een grote bloei in de Tweede Wereldoorlog toen houten schepen voor het onschadelijk maken van (magnetische) mijnen werden vervaardigd. Als gevolg van deze activiteiten kwam het bedrijf na de oorlog een jaar lang onder Militair Gezag. Nadien richtte men zich op de bouw, reparat…
• Star, deplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigStar, de
  
  Volmolen te Zaandijk. De Windbrief werd gegeven in december 1645. Hij heeft gestaan aan en ten noorden van de Guispadsloot, en werd voor 1697 afgebroken en vervoerd naar Oostzaandam. waar hij als papiermolen De Morgenster de werd herbouwd. Op zijn erf te Zaandijk kwam later papiermolen Het
• Starnmeerplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigStarnmeer
  
  Polder ten noorden van de Zaanstreek, gelegen tussen de Marker Polder, de Polder Wormer, Jisp en Nek, het Noordhollands Kanaal en de Markervaart. De polder werd in 1643 bedijkt en daarna drooggemaakt. Enkele huizen van de buurtschap Spijkerboor (gemeente Wormerland) liggen in de Starnmeer.
• Starreveld, Pieterplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigStarreveld, Pieter
  
  Koog aan de Zaan, 5 mei 1911 - Amersfoort, 18 april 1989
  
  Pieter Starreveld, beeldhouwer, medaillist en emailleur, ook tekenaar. ontving zijn opleiding aan de Kunstnijverheidsschool en de Rijksacademie te Amsterdam, met beeldhouwlessen van prof. J. Bronner. Hij was specialist in het bronsgieten en vervaardigde vele mens- en dierfiguren. Hij werkte onder meer in Bloemendaal, Amsterdam en Amersfoort.
• statplugin-autotooltip__default
• Stationsstraatplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigStationsstraat
  
  Straat in de richting van een spoorweg-station. In de Zaanstreek zijn Stationsstraten in: Zaandam, Koog, Wormerveer en Oostzaan, in Zaandam en Koog zijn ook Stationspleinen, in Koog ook een Stationsdwarsstraat. De naam Stationsstraat in Oostzaan doet wellicht vreemd aan. Deze loopt van
• Steegplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigSteeg
  
  Beloopbare ruimte tussen twee gebouwen. Soms openbare weg en van een naam voorzien. In de Zaanstreek lopen de stegen (meestal) vanaf de Lagedijken naar de Zaan toe, dit in tegenstelling tot de paden, die in het veld ontstonden.
  
  Bron:
  
  Anno 1961, nr. 96, Bouwkundig alfabet
• Steekbijl, deplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigSteekbijl, de
  
  Verfmolen te Westzaandam, zie: De Reizenaar, de
• Steen van Ommeren, Arend van denplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigSteen van Ommeren, Arend van den
  
  Zoelen, 5 februari 1842 – De Bilt, 24 september 1920
  
  Arend François Louis Gerard Henri van den Steen van Ommeren, was twee maal burgemeester, zoon van Diedrich Jacob Arend G.F. en Eleonora Cornelia Ruijsch, gehuwd op 23 maart 1867 met Adrienne Wilhelmine Sophie van Swieten. Hij werd op 13 september 1884 benoemd tot burgemeester van Krommenie als eerste burgemeester van buiten de Zaanstreek.
• Steenbakker - Krijger, Maartjeplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigSteenbakker - Krijger, Maartje
  
  Wormerveer, 22 september 1944 – Wormerveer, 29 december 2017 Maartje Krijger tosst voor de wedstrijd tussen de aspiranten van VVZ en ZVV Maartje Krijger, moeder van twee kinderen, voetbalscheidsrechter, volleybalster, penningmeester, secretaris, omroepster, sfeermaakster en Koninklijk onderscheiden, zorgde vanaf 1961 als één van de eerste generatie vrouwelijke scheidsrechters in ons land voor een kanteling in het denken over voetbal. In Noord-Holland, waar men al …
• Steenberg, Wilhelmplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigSteenberg, Wilhelm
  
  (Amsterdam, 16 april 1859 – Soestdijk, 21 maart 1944) W.F.W Steenberg 25 jaar burgemeester van Westzaan 1888-1913 Wilhelm Fokkelinus Wijbrand Steenberg was van 1888 tot 1913 burgemeester van Westzaan. Tijdens zijn ambtsperiode werd de waterleiding aangelegd en werd met gemeente Zaandam een contract gesloten voor de levering van gas.
• Steenhouwerijplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigSteenhouwerij
  
  Bedrijfstak waarin uit verschillende soorten natuursteen bijvoorbeeld graf- en gedenkstenen, dorpels, stoepen enz. worden vervaardigd. In de Zaanstreek was steeds een beperkt aantal steenhouwerijen in de vorm van kleine ambachtsbedrijven gevestigd. Het ambacht wordt hier genoemd omdat vooral in de 18e en 19e eeuw voortdurend Franse en Zuidbelgische steenhouwers zich in de Zaanstreek hebben gevestigd in verband met de vervaardiging van molenstenen en het onderhoud daarvan. Alle Zaa…
• Steenwerpenplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigSteenwerpen
  
  Traditionele sport. voorzover bekend alleen in Noord-Holland beoefend, en dan meestentijds door oudere personen. Steenwerpen kan zowel binnen als buiten worden beoefend. Binnen wordt met rubberen blokjes (van circa 10 centimeter omtrek) op een paaltje van 30 cm hoogte gegooid, met de bedoeling het paaltje omver te werpen, waarbij een vlak ervoor liggend 'blik' niet geraakt mag worden.
• Steenzagerijplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigSteenzagerij
  
  Molennijverheid. in de Zaanstreek alleen beoefend in een molen nabij de Hogendijk te Westzaandam. Deze molen is in ieder geval in de tweede helft van de 17e eeuw aanwezig geweest. Naam, bouwjaar en jaar en wijze van verdwijnen zijn niet bekend. Pieter Boorsma veronderstelde dat het zagen van steen en marmer in platen en zerken niet erg lonend was, anders zouden er wel meer molens in bedrijf zijn geweest.
• Steijn, Janplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigSteijn, Jan
  
  (1883-1939)
  
  In het eerste kwart van de 20e eeuw dirigent van harmonie 'Apollo' te Zaandijk. In het dagelijks leven dreef hij een muziekhandel in Zaandijk. later in Zaandam. Hij werd in 1907 dirigent van Apollo en bleef dat tot 1922. Binnen enkele jaren wist hij het orkest van de laagste. derde afdeling te voeren naar de afdeling 'Uitmuntendheid`_ waarin vele ere- en eerste prijzen werden behaald. Steijn werd in de Zaanse muziekwereld tot de 'grote vier` gerekend (de dirigenten Albe…
• Steijn, Willemplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigSteijn, Willem
  
  Assendelft, 28 januari 1914 - Haarlem, 23 augustus 1980
  
  Beeldend kunstenaar, vooral kunstschilder, maar ook tekenaar en etser. Wim Steijn was leerling van Herman Gorter uit Amsterdam en de bekende Haarlemse schilders Kees Verwey en Henri Frédéric Boot. Hij woonde en werkte in Assendelft, Oostzaan, Jisp en Wormer, tenslotte in Bentveld. Zijn werk, landschappen, figuren en stillevens in naturalistische trant, bevindt zich in musea en de rijkscollectie.
• Steijn, Willem Pieterplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigSteijn, Willem Pieter
  
  Zaandijk, 15 februari 1910 - Alkmaar, 7 oktober 2004
  
  Dirigent, zoon van Jan Steijn Willem Steijn ontving zijn instrumentale opleiding voor piano bij mw. P.W. Klerk, voor klarinet bij Piet Swager, klarinettist van het Concertgebouworkest, en cello bij zijn vriend Philip S. Vlessing. De opleiding tot koor-orkestdirigent ontving hij bij Marinus C. van de Roovaart en bij dr. Rudolf Mengelberg.
• Stellaart, Jaapplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigStellaart, Jaap
  
  Zaandijk, 7 december 1920 - Zaandam, 16 januari 1992
  
  Jacob (Jaap) Stellaart, beeldend kunstenaar, werkte in Zaandam aan het Haaldersbroek, voornamelijk olieverfschilderijen. Jaap Stellaart werkte al jong in een eigenzinnige abstracte schilderstijl die wel eens werd vergeleken met die van de toenmalige Cobragroep. Hij sloot zich niet bij deze groep aan, maar ging steeds als eenling zijn eigen weg, waarbij hij in beperkte kring bewondering oogstte. Op 16 februari 1990 ontving …
• Stelling, Dirkplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigStelling, Dirk
  
  Wormerveer 18 april 1904 - Kamp Vught op 17 juli 1944
  
  Aan het begin van de twintigste eeuw trouwt Cornelis Stelling met Trijntje Joon, zij gaan wonen aan de Noorddijk in Wormerveer. Cornelis is timmerman, meubelmaker en stoffeerder van beroep. Op 18 april 1904 wordt hun eerste zoon geboren, zijn naam is Dirk. Dirk krijgt nog een zus en een broertje. Als Dirk oud genoeg is gaat hij naar school D in de Marktstraat.
• Stempel- en graveerinrichtingenplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigStempel- en graveerinrichtingen
  
  Stempels worden al sinds eeuwen gemaakt. Het is mogelijk van losse letters woorden te vormen en af te drukken. Met deze werkzaamheden hielden zich graveurs bezig. Aanvankelijk werden de stempels uit hout gemaakt. De graveur tekende de beeltenis, de letters of de illustratie op het hout, waarna hij vervolgens met beiteltjes het hout naast de beeltenis wegstak en zodoende de stempel overhield. Dit stempel werd van inkt of verf voorzien en dan afgedrukt. Deze wijze …
• sterplugin-autotooltip__default
• Ster, deplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigSter, de
  
  Pelmolen te Oostzaan. De enige vermeldingen dateren uit 1739 en 1790. Hij heeft gestaan aan het Weerpad. Verdere gegevens ontbreken.
• Ster, de Verguldeplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigSter, de Vergulde
  
  Houtzaagmolen te Westzaandam, paltrok. De windbrief van de wagenschotzager werd gegeven in januari 1700. Hij heeft gestaan ten noorden van de tegenwoordige Parkstraat, bij de brug over de Vaart, en werd in 1888 gesloopt.
• Ster, de Witteplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigSter, de Witte
  
  Houtzaagmolen te Westzaandam, paltrok, ook De Haas genoemd, bijgenaamd De Tobbe. De eerste vermelding van de wagenschotzager, en na 1859 balkenzager, dateert uit 1694. Hij heeft gestaan aan en ten westen van de Vaart. Zijn bijnaam Tobbe dankte de molen aan zijn misvormde kap, die te wijd en te rond was.
• Sterfmanplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigSterfman
  
  Zie: Bestuur en Rechtspraak 2.2.2.
• Sterringa, Wiskeplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigSterringa, Wiske
  
  Westzaan, 1958
  
  Wiske Sterringa is de schrijfster van Zaans Vuur waarvan de uitvoering in 2014 in het Zaantheater plaats vond dankzij de bijdrage van 590 donateurs. Zonder hen was Zaans Vuur er niet geweest. Sterringa schreef onder andere de Zaanse locatievoorstellingen VIVO, Maria Maria en Cor Bruijn en de succesvolle Zadelpijn-voorstellingen. Ze is geboren en getogen in Westzaan.
• Steunfondsenplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigSteunfondsen
  
  Het steunen van mensen, die weinig of niets verdienden en dus armoe leden werd van oudsher gedaan uit christelijke naastenliefde en verplichtingen. De kloosters namen deze taak vaak op zich, maar rond ongeveer 1300 ontstonden er ook steunfondsen bij de gilden en diverse gemeenten. Ook werden ze vaak gesticht door bemiddelde weduwen, die hun gelden onder strikte voorwaarden vermaakten door bijvoorbeeld het stichten van tehuizen voor armen en wezen. Al deze activiteiten waren aanvank…
• Stichting Albert Heijn Erfgoedplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigStichting Albert Heijn Erfgoed
  
  Stichting Albert Heijn Erfgoed staat voor het behoud van het rijke verleden van de Zaanse Grootgrutter en probeert dit op verschillende manieren toegankelijk te maken en levendig te houden. De Stichting houdt zich bezig met het verzamelen van objecten, documenten, verhalen, beeld en geluid die kenmerkend zijn voor het winkelbedrijf. Deze erfgoedstukken worden voor huidige en toekomstige generaties behouden. Vaak zijn bronnen uit het verleden een inspiratie voor de…
• Stichting Autoladder Zaandamplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigStichting Autoladder Zaandam
  
  De Stichting Autoladder Zaandam, opgericht 15 mei 2009, zet zich in voor het behoud van een Metz ladder op een DAF Chassis, ooit het paradepaardje van Zaandams Rooie Haan. In 1967 werd deze ladderwagen aan het wagenpark toegevoegd, in 2003 werd het als afgedankt exemplaar in een weiland bij het Brabantse Ulicoten gespot. Na veel reuring staat de mobiele brandblusser weer in Zaandam en is de finale van de restauratie in zicht.
• Stichting Behoud Cultureel Erfgoed Verkadeplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigStichting Behoud Cultureel Erfgoed Verkade
  
  SBCEV, Stichting Behoud Cultureel Erfgoed Verkade, heeft kortweg tot doel het wekken van belangstelling voor het cultureel erfgoed van de voormalige Verkade Fabrieken en haar rechtsopvolgers en alles wat daaraan bevorderlijk is.
  
  SBCEV is voornemens om de door haar opgebouwde grote collectie cultureel erfgoed van de voormalige Verkade Fabrieken en haar rechtsopvolgers, de 'Verkade Collectie', onder de aandacht te (doen) brengen van het publiek door die…
• Stichting de Zaanse Schansplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigStichting de Zaanse Schans
  
  De Stichting Zaanse Schans is opgericht 1 oktober 1961 door zeven Zaangemeenten: Assendelft, Koog aan de Zaan, Krommenie, Westzaan, Wormerveer, Zaandam en Zaandijk. Het doel was de bevordering en totstandkoming van een typisch Zaanse Woonbuurt op een gebied in het uitbreidingsplan Zaanse Schans van de gemeente Zaandam.
• Stichting Historisch Oost-Knollendamplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigStichting Historisch Oost-Knollendam
  
  Stichting Historisch Oost-Knollendam bouwt haar archieven op door schenkingen zoals oude logboeken, ansichten, foto's, oude rekeningen of lidmaatschapskaarten. Het fotobestand in het SHOK archief telt ruim 6000 plaatjes en wordt nog regelmatig aangevuld met nieuwe beelden door donateurs en belangstellenden. Door het beschikbaar stellen van die oude beelden blijft de historie van het dorp zichtbaar. Veel van de historie is te zien in de vitrine kasten tijdens…
• Stichting Historisch Wormerplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigStichting Historisch Wormer
  
  Historisch Wormer is een stichting die zich bezig houdt met het behoud door restauratie van historische objecten die een relatie hebben met Wormer. Daartoe worden restauratoren gezocht die aantoonbaar op topniveau werken en dat het gerestaureerde object voor het publiek getoond wordt. De stichting Historisch Wormer regelt en betaalt de restauraties, gesteund door regionale fondsen. Ten behoeve van de restauratieprojecten wordt uitgebreid archiefonderzoek gedaan met …
• Stichting Make A Day for A Childplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigStichting Make A Day for A Child
  
  Stichting Make A Day for A Child, opgericht in 2017, gevestigd in Zaandam. De stichting stelt zich ten doel om minder bedeelde, of met een beperking kampende kinderen een ongelooflijke dag te bezorgen door hen in een oldtimer brandweervoertuig te vervoeren. De Stichting draait op donaties, gulle giften, legaten en Sponsors.
• Stichting Mobiele Artillerieplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigStichting Mobiele Artillerie
  
  Stichting Mobiele Artillerie ontstond begin jaren 90 naar het idee van een groep verzamelaars om de krachten te bundelen en zich samen in te zetten om materieel, dat ooit gebruikt is door de Nederlandse Artillerie Instellingen, samen te brengen. De gezamenlijke collectie werd onder één noemer bijeen gebracht waarop de Stichting Mobiele Artillerie (SMA) opgericht.
• Stichting Omroep Zaanstadplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigStichting Omroep Zaanstad
  
  De Stichting-Radio-Televisie-Internet Zaanstreek was tot 1 februari 2022 de lokale omroep van de gemeenten Zaanstad en Wormerland. De omroep is opgericht in 1983 onder de naam Stichting Omroep Zaanstad .
  
  De omroep maakte sinds 1987 radioprogramma's onder de naam SOZ Radio, sinds 1993 onder de naam Zaanradio. De omroep is in stereo te beluisteren via de 107.1 FM in de ether, via kabelfrequenties 103.3 FM in Zaanstad en 89.0 FM in Wormerland en via internet.
• Stichting Recitalplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigStichting Recital
  
  De Stichting Recital, opgericht door de zangeres Aleida van Dongen uit Zaandijk, organiseert al sedert 1991 gratis toegankelijke liedrecitals in de Kooger Vermaning aan de Lagendijk 34 te Koog aan de Zaan. Voor het komende seizoen heeft stichting Recital weer een aantal gerenommeerde artiesten uitgenodigd.
• Stickel, geslachtplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigStickel, geslacht
  
  In de 15e en 16e eeuw sterk verbreide familie, met een belangrijke vertakking in Westzaan. Willem Gerritsz Stickel was daar in 1498 eigenaar van een 'rijnscip`. Gerrit Jansz. Stickel was in 1548 schepen in dit dorp en Willem Gerritsz Stickel kreeg er in 1562 de functie van taxateur voor de tiende penning opgedrongen, tegen welke benoeming hij fel protesteerde. Voorts was Jacob Gerritsz Stickel meermalen schepen. Het geslacht was nauw verwant aan de gewichtige familie Stickel i…
• Stieropplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigStierop
  
  Natuurlijk gevormd water dat het Alkmaardermeer verbindt met de Markervaart. De Stierop behoorde vroeger tot de banne Krommenie.
• Stiers Wreedheidplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigStiers Wreedheid
  
  Des stiers wreedheid, gepleegd aan meester en vrouw. Hoewel deze geschiedenis sommigen bekend zal wezen, willen we haar in 't kort verhalen, aan de hand van de heer Jacob Honig Jz. Jr., die haar vrij uitvoerig te boek heeft gesteld. Beeld van de vrouw die door de stier op de horens wordt genomen. Foto Jan Lapère
• Stijfselbak, deplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigStijfselbak, de
  
  Oorspronkelijk volmolen. en later pel- en verfmolen te Oostzaandam. De eerste vermelding dateert uit 1675. In 1681 was hij vermoedelijk al pelmolen. in 1828 werd hij ingericht voor het malen van verfhout. Hij heeft gestaan aan en ten westen van de Gouw. iets noordelijk van het Kokspad, en werd in oktober 1869 door brand verwoest.
• Stijfselfabricageplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigStijfselfabricage
  
  Belangrijke bedrijfstak in de Zaanse economie, reeds aan het einde van de 16e eeuw aanwezig; vanaf de tweede helft van de 19e eeuw ook in (stoom)fabrieken, waarvan Zetmeelbedrijven De Bijenkorf (ZBB) als belangrijke producent is overgebleven. De stijfselfabricage bestaat uit het produceren van zetmeel en de daarvan afgeleide producten (modificaties) voor het stijven van textiel uit zetmeelhoudende producten, als aardappelen, mais, rijst en tarwe. Stijfsel is de algemene benami…
• Stijfselpakhuizenplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigStijfselpakhuizen
  
  Zie: Houten pakhuizen pakhuizen in de Zaanstreek.
• Stijkelgroepplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigStijkelgroep
  
  De Stijkelgroep ontstond vlak na de capitulatie. Johan Aaldrik (Han) Stijkel, alias dr. Eerland de Vries, (8 november 1911 – 4 juni 1943), was leider van de groep die uit ongeveer tachtig leden bestond, voornamelijk studenten, politieagenten, officieren en ondernemers. Als onderdeel van de OD, die zich voornamelijk richtte op de machtsovername rond en na de bevrijding. Generaal-majoor Hasselman leidde de militaire tak van deze vroege verzetsbeweging.
• Stijlkamersplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigStijlkamers
  
  'Pronkkamer' en 'Empire-kamer` in het pand 'Van ouds het Noorderhuis' aan de Kalverringdijk 17 (Zaanse Schans) te Zaandam.
  
  Deze kamers zijn tegen betaling te bezichtigen. Afgezien van de 18e- en 19e-eeuwse woninginrichting, vindt men er voorbeelden van de Zaanse klederdracht. Het koopmanshuis is in de opbouwperiode van de Zaanse Schans overgebracht vanuit Zaandijk, waar het juist benoorden de
• Stikkelspadplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigStikkelspad
  
  Het noordelijke deel van de Stationsstraat te Zaandam. Van het pad zijn twee reglementen bekend: één uit 1649 en één uit 1744. Het pad werd later ook wel Spinhuispad genoemd, naar de spinbaan die op het einde van het pad stond.
  
  straat pad westzaandam
• Stikwerkplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigStikwerk
  
  Zie: Zaans Veem bv Stikwerk.
• Stinkerd, deplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigStinkerd, de
  
  Pelmolen te Oostzaandam, zie: De Zwarte Walvis, Restaurant de
• Stodel, Hijmanplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigStodel, Hijman
  
  Amsterdam 8 juni 1912 – Midden-Europa 21 januari 1945
  
  Hijman Stodel, metaalarbeider, was getrouwd. Het echtpaar kreeg vier kinderen. Alle kinderen hebben de oorlog overleefd.
  
  Hijman Stodel's naam staat vermeld op het Verblifa-monument als: H. STODEL ONBEKEND OUD 33 JAAR
• Stoel van Klaveren, bouwstoffen bvplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigStoel van Klaveren, bouwstoffen bv
  
  In 1971 door fusie van firma Stoel Bouwstoffen te Alkmaar en het Zaandamse bedrijf Van Klaveren ontstaan bedrijf, met in 1991 acht vestigingen van bouwmaterialen, vijf bouwmarkten en vier betonmortelcentrales in Noord-Holland, waaronder te Zaandam en Wormerveer.
• Stoel, de Groeneplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigStoel, de Groene
  
  Houtzaagmolen te Westzaandam, paltrok. De windbrief van de wagenschotzager werd gegeven in november 1641. Hij heeft gestaan ten oosten van de Watering. in het verlengde van de tegenwoordige Stationsstraat. en kwam in 1741 in slopershanden.
• Stoffels, Toonplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigStoffels, Toon
  
  Haarlem, 1907 - Zaandam, 1984
  
  Antonius (Toon) Stoffels, raadslid en wethouder in Zaandam voor de PvdA. Toon Stoffels sloot zich op 18-jarige leeftijd aan bij de SDAP. Direct na de oorlog werd hij actief in de toen opgerichte PvdA, terwijl hij zich ook inzette voor de Gezinszorg en de
• Stoffer, Janplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigStoffer, Jan
  
  Elburg, 20 april 1922 - Volendam, 21 september 2015
  
  Jan Stoffer begon rond 1939, op z’n zestiende, met worstelen bij de Zaanse Athleten Club De Halter aan het Breedweer in Koog aan de Zaan, later op een zolderverdieping van een gebouw aan de Reigerstraat, in 1956 in het gymnastieklokaal van de Havenschool, gevolgd door het gymlokaal van de Wilhelminaschool. De worstelpakken in de kleuren groen-wit waren niet in de winkel te koop. Ze werden meestal gebreid door de moeders van de wo…
• Stok, Andries van derplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigStok, Andries van der
  
  Wethouder in Zaandam in de Tweede Wereldoorlog
  
  De 47-jarige Andreas van der Stok was, toen Van Ravenswaay regerings-commissaris werd na de Februari-staking in juni '41, wethouder van de bedrijven geworden. Daarmede gaf hij blijk van ingenomenheid met de toestand, die door de bezetting was geschapen. Daarvoor had hij zich te verantwoorden voor de Zaanse kamer van het Haarlemse tribunaal, die donderdagmorgen 22 mei 1947 bijeenkwam.
• Stokvis, geslachtplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigStokvis, geslacht
  
  In de 18e eeuw een familie van kooplieden te Zaandijk. waarvan Jan Pietersz Stokvis (1689- 1763) omstreeks 1755 burgemeester werd. De Zaandijker veerschuit op Amsterdam heette naar deze familie `De Stokvis'. in de Franse tijd zelfs 'Le Stokfiche`.
• Stolk, Robert (Rob)plugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigStolk, Robert (Rob)
  
  Zaandam 23 februari 1946 - Amsterdam 31 maart 2001 stadhuis te Zaandam Medeoprichter en een der kopstukken van de provo-beweging. Provo, van provocatie, werd in 1965 te Amsterdam opgericht en verwierf zich snel nationale en zelfs internationale faam, zowel door het politiek-anarchistische engagement als door de beweging georganiseerde ludieke acties en alternatieve plannen, zoals het witte-fietsen-plan.
• Stolk, Swipplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigStolk, Swip
  
  (Zaandam, 3 januari 1944-Zaandam, 12 maart 2019)
  
  Zwerus Adrianus (Swip) Stolk, vormgever, docent aan de Academie voor Beeldende Kunst te Enschede en aan de Gerrit Rietveld Academie te Amsterdam, huisontwerper van het Groninger Museum, afgezien van één jaar opleiding autodidact.
• Stolp, deplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigStolp, de
  
  Snuifmolen te Westzaandam. De Windbrief werd gegeven aan Dirk Dirksz. Stolp in oktober 1696. In april 1760 werd hij door brand verwoest. waarna herbouw volgde; hij werd toen tevens ingericht als verfmolen. Hij heeft gestaan achter de tegenwoordige Rei gerstraat, nabij De
• Stolp, Janplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigStolp, Jan
  
  14 februari 1909 - 31 december 1944
  
  Jan Stolp, lid van de CPN en aangesloten bij het verzet, werd gearresteerd na verraad en opgesloten in de strafgevangenis Wete­ringschans te Amsterdam, later werd hij naar Kamp Amersfoort verbannen. In september '44 naar Neuengamme waarna hij te werk werd gesteld bij de Werkcommando's waar hij op 31 december 1944 om het leven kwam.
• Stoombootspelplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigStoombootspel
  
  Zaanse variatie van het bekende ganzenbord. in de vorm van een reis met de stoomboot [['Mercurius van Amsterdam naar Zaandam met het Czaar Peterhuisje als eindpunt. Het spel was door het plaatselijke karakter populair in de 19e-eeuwse Zaanstreek; het is in 1840 door de Arnhemse uitgever P.A. de Jong in de handel gebracht.
• Stoomkrachtplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigStoomkracht
  
  Aandrijfmiddel van machines; in de Zaanstreek stapten de industrieën in de tweede helft van de 19e eeuw massaal op stoomkracht over. Het ontstaan van stoomfabrieken in de Zaanstreek. Door de eeuwen heen heeft de mens geprobeerd om de spierkracht, nodig bij het in beweging krijgen van werktuigen, door andere krachten te vervangen. De meest voor de hand liggende manier was het gebruiken van dierkracht in de vorm van
• Stoomzuivelfabriek De Hoop Assendelftplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigStoomzuivelfabriek De Hoop Assendelft
  
  Aan de Stoomzuivelfabriek De Hoop, gelegen aan de Communicatieweg, zijn in 1919 twee vaste melkrijders aangesteld, P. de Graaf en W. Kleijn, zodat de deelhebbers niet meer zelf de melk naar de fabriek behoeven te brengen. Daar de fabriek nu is ingericht als zoetfabriek moet die melk 's morgens en 's avonds van de boerderijen gehaald worden.
• Stoomzuivelfabriek Valkstraatplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigStoomzuivelfabriek Valkstraat
  
  Een door boeren en melkslijters op te richten melkinrichting en stoomzuivelfabriek zal in 1905 gebouwd worden aan de Valkstraat in Zaandam. Aldaar is een terrein aangekocht van ongeveer 2400 M2. Vooraan de straat zal een woonhuis en kantoor worden gebouwd, terwijl op 22 meter afstand van de straat het fabrieksgebouw zal worden opgetrokken, dat ruim 600 M2 zal beslaan en geheel naar de eisen des tijds zal worden ingericht. Het gebouw wordt verdeeld in 20 afdelingen.…
• Stoop Care! Fransplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigStoop Care! Frans
  
  (Leeuwarden 1932).
  
  Raadslid voor de VVD te Krommenie en Zaanstad; lid Provinciale Staten. Na een opleiding aan de Koninklijke Academie voor Beeldende Kunsten kwam Carel Stoop naar Krommenie, waar hij onder meer voor Forbo Krommenie werkte en voor een reclame-adviesbureau; sedert 1981 wwas hij plaatsvervangend algemeen secretaris van de
• Stopnaald, deplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigStopnaald, de
  
  Papiermolen te Koog. Het kleine molentje werd in november 1833 door brand verwoest. volgens vermelding was hij niet lang daarvoor gebouwd. Hij heeft waarschijnlijk gestaan ten oosten van de tegenwoordige spoorlijn. ter hoogte van de Zuiderkerkstraat.
• Storm van Bentem & Kluyverplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigStorm van Bentem & Kluyver
  
  In 1750 in Koog onder de naam Compagnie van Verfmaelders opgerichte verfindustrie, aanvankelijk gedreven door Pieter en Gerrit Storm en Jan van Bentem. Blijkens het assurantiecontract van de verf- en snuifmaalders uit 1739 waren zowel Storm als Van Bentem al eerder eigenaar van één of meer verfmolens. Volgens een
• Storm, deplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigStorm, de
  
  Mosterdmolen te Assendelft. ook Het Rode Hert genoemd. Het molentje werd in 1808 aan de Nauemase Vaart in Assendelft neergezet. eerder stond het in Krommenie. Verdere gegevens ontbreken.
• Storm, deplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigStorm, de
  
  Verfmolen te Koog. De Windbrief werd gegeven in februari 1758. de molen was echter al ouder. Hij heeft gestaan aan en ten noorden van de Sluissloot. ten oosten en niet ver van de Watering. en werd in augustus 1866 door blikseminslag verwoest.
• Storm, deplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigStorm, de
  
  Oliemolen te Assendelft. zie: Het Rode Hert, Het.
  
  oliemolen molen
• Stormvloedplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigStormvloed
  
  Zie: Watersnood
• Straat Davisvaartplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigStraat Davisvaart
  
  Zie: Walvisvaart
• Straaten, Hendrik Franciscus vanplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigStraaten, Hendrik Franciscus van
  
  Westzaan, 1 december 1908 - Zeist, 11 november 1974
  
  Beeldend kunstenaar, houtgraveur, H.F. van Straaten werkte als brandgraveur in Westzaan en Wormer en koos als onderwerpen Zaanse molens, landschappen, dieren, naakten en stillevens.
• Straathoekwerkplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigStraathoekwerk
  
  Zie: Jeugdzorg en Maatschappelijk werk werk.
• Strandwallenplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigStrandwallen
  
  Zie: Archeologie 2.1.
• Streek-archief Waterlandplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigStreek-archief Waterland
  
  Archief voor (wat de Zaanstreek betreft) Wormerland. waterschap De Waterlanden (en de daarin opgegane voormalige polders). gevestigd in het Waterlandhuis te Purmerend. Het Streek-archief werd in 1979 gevormd; de in het archief berustende stukken waren voor die tijd verspreid over verschillende locaties en waren over het algemeen slecht toegankelijk. In totaal bevindt zich zo`n honderd strekkende meter Zaans archiefmateriaal in het Streek-archief, waaronder stukken uit …
• Streekplanplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigStreekplan
  
  Een door Provinciale Staten vastgesteld plan op het gebied van de ruimtelijke ordening. waarin de beoogde ontwikkelingen voor een deel van de provincie zijn vastgelegd. De Zaanstreek viel voor het eerst in 1953 onder een streekplan; hetjongste streekplan voor het Amsterdam-Noordzeekanaalgebied (waar de Zaanstreek voor het grootste deel onder valt) dateert van 1987. Sinds het tot stand komen van de woningwet (1901) is het takenpakket van de overheid op het gebied van de ruimtelijke or…
• Streekvervoerplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigStreekvervoer
  
  Door particulieren of overheid gedreven autobusdienst voor personenvervoer. Het streekvervoer in de Zaanstreek werd tot 1991 verzorgd door de Enhabo en de NZH; tot 1972 ook door de NACO (die dat jaar werd overgenomen door de NZH). Enhabo werd in 1991 door NZH overgenomen. In 1999 fuseerde de NZH samen met 3 andere bedrijven tot Connexxion. Er worden ook lijnen gereden door EBS. Streekvervoer is een onderdeel van het openbaar vervoer. Hiertoe behoren (behoorden) ook
• Stresa Baromeaplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigStresa Baromea
  
  Snuifmoleri te Westzaandam. De Windbrief werd gegeven in februari 1768. Hij heeft gestaan aan en ten westen van de Watering. nabij en ten zuiden van de Papenpadsloot. en werd waarschijnlijk kort na augustus 1805 gesloopt.
• Strijd, deplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigStrijd, de
  
  Oliemolen te Oostzaandam. De Windbrief werd gegeven in oktober 1686. Omstreeks 1896 werd hij doppenmolen. later werd hij gebruikt voor het verwerken van cacao-afval. In 1947 kwam de molen in het bezit van Vereniging De Zaansche Molen . maar hij werd in februari 1949 door brand verwoest. Hij heeft gestaan aan en ten zuiden van `t Kalf.
• Stroomberg, Jplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigStroomberg, J
  
  J. Stroomberg, adjunct-organist van de Nederlands Hervormde Gemeente te Amsterdam en leerling van A. Pomper, werd op 28 mei 1907 benoemd als organist van de Doopsgezinde Gemeente te Oost Zaandam. Stroomberg volgde J. W. Kersbergen op. Stroomberg werd uit 27 sollicitanten waarvan 20 deel namen aan het vergelijkend examen als nummer één op de voordracht geplaatst. De beoordelaars waren de J.W. Kersbergen,
• Struikelstenenplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigStruikelstenen
  
  De Werkgroep Struikelstenen Zaanstad wil in 2019 en 2020 alle Zaanse Joden die omkwamen tijdens de Tweede Wereldoorlog gedenken met een struikelsteen. Daarvoor is een aanzienlijk geldbedrag nodig. De werkgroep roept belangstellenden daarom op om één of meer struikelstenen te adopteren of op een andere manier financieel bij te dragen.
• Struyck, Nicolaasplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigStruyck, Nicolaas
  
  Amsterdam 21 mei 1686 - Amsterdam 15 mei 1769
  
  Nicolaas Struyck, 18e-eeuwse schrijver, voor de Zaanstreek van belang omdat hij onder meer in zijn 'Inleiding tot de Algemeene Geopgraphie' (Amsterdam 1740) mededelingen deed over de bevolkingsomvang en het aantal woningen. Hij berekende bijvoorbeeld ook het aantal geborenen in Westzaandam van 1695 tot 1714, waarbij hij vaststelde dat niet minder dan 42 % binnen het jaar kwam te sterven. Van hen die 20 jaar werden had toen 55 % ka…
• Struys, Jan Jansz.plugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigStruys, Jan Jansz.
  
  Jan Jansz Struys, 17e-eeuwse zeilmaker, waarschijnlijk circa 1630 in Wormer geboren. Ook Durgerdam, waar hij later gewoond heeft, wordt als zijn geboorteplaats genoemd. Hij schreef echter, als antwoord op de vraag waar hij vandaan kwam: 'Van Wormer'.
• Student, deplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigStudent, de
  
  Watermolen te Assendelft. Hij werd gebouwd in 1731. heeft gestaan aan de Nauemase Vaart. ongeveer tegenover het Watermolenpad. en werd gesloopt in 1892.
• Studiefondsenplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigStudiefondsen
  
  Zie: Steunfondsen
• Sturm bvplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigSturm bv
  
  Aannemings- en handelsbedrijf te Zaandam. Het bedrijf werd als nv opgericht in maart 1962 door W. J. Sturm. De bedrijfsvorm werd later omgezet in bv. Het bedrijf houdt zich bezig met grond-. weg- en waterbouwkundige werken. verhuur van en handel in daartoe benodigde materialen en het verrichten van hiermee verband houdende werkzaamheden. Bij Sturm waren in 1991 25 personen in dienst.
• Stuurman Cacao bvplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigStuurman Cacao bv
  
  Cacaomassafabriek te Koog, opgericht in 1908, in 1979 overgenomen door Gerkens Cacao Industrie. Het bedrijf werd opgericht in maart 1908 door Jan Stuurman Dzn te Koog aan de Zaan. Het hield zich oorspronkelijk bezig met fabricage van en handel in cacaoboter, -poeder en -massa. De oorspronkelijke naam Firma J. Stuurman Dz. werd in april 1940 gewijzigd in nv Cacaohandel en Industrie v/h J. Stuurman Dzn, in januari 1959 in Stuurman Cacao nv en in november 1972 in Stuurman Cacao B…
• Stuurman NV, Drukkerij A.plugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigStuurman NV, Drukkerij A.
  
  Drukkerij A. Stuurman NV, voormalige drukkerij te Zaandam, kwam voort uit de in 1753 gevestigde drukkerij H. Jukkers de Roode te Zaandam, die in 1793 werd voortgezet door Wed. H. Jukkers de Roode en Zoon Zaandam, die in 1801 op haar beurt werd opgevolgd door J. Jukkers de Roode, stadsdrukker te Zaandam.
• Stuurman, deplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigStuurman, de
  
  Houtzaagmolen te Oostzaandam. zie: Het Vergulde >Herr
• Stuurman, Reinierplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigStuurman, Reinier
  
  Zaandam, 6 december 1900 - Laren, 12 september 1984
  
  Reinier Stuurman, beeldend kunstenaar, kunstschilder, aquarellist, tekenaar en houtgraveur. Rein Stuurman kreeg lessen van Cees Bolding en Willem Jansen en bekwaamde zich verder aan de Rijksacademie voor Beeldende Kunst en aan de Hendrick de Keijserschool te Amsterdam. Hij begon als illustrator van kinderboeken, maar kreeg later grote bekendheid door zijn nauwkeurige afbeeldingen van vogels.
• Stuurman, Tineke (Ties)plugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigStuurman, Tineke (Ties)
  
  (Koog 1918-2001)
  
  Beeldend kunstenaar, vooral aquarellen, maar ook schilderijen, tekeningen en litho's. Ties Schaap-Stuurman was leerlinge van de Normaalschool voor tekenleraren in Amsterdam. In haar naturalistische aquarellen legt zij - naast bloemen, portretten en stillevens - in hoofdzaak het (Zaanse) landschap vast. Zij woonde en werkte in Koog, later in Zaandam.
• Stuurmanspadplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigStuurmanspad
  
  Oud. doodlopend pad vanaf de Westzijde. ten zuiden van de Langestraat te Zaandam. Aan de noordzijde ervan liep een sloot. die in 1866 door de bewoners aan de gemeente Zaandam werd overgedragen. Het pad was aanmerkelijk ouder. maar een padreglement is niet gevonden. De naam luidde aanvankelijk Keesje Stuurmanspad.
• Stuyt, Jan (Purmerend 1868-Den Haag 1934)plugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigStuyt, Jan (Purmerend 1868-Den Haag 1934)
  
  Architect, bouwde in 1916 te Wormerveer aan de Marktstraat de parochiekerk Onze Lieve Vrouw Geboorte.
• Suk, deplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigSuk, de
  
  Oliemolen te Oostzaandam. zie: De Virgilius, De
  
  oliemolen molen
• Surbeza (Stichting Surinaamse Belangen Zaanstad)plugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigSurbeza (Stichting Surinaamse Belangen Zaanstad)
  
  Stichting die tracht een goed leef-, werk- en woonklimaat te realiseren voor uit Suriname en de Antillen afkomstige inwoners van Zaanstad; opgericht in 1974. Surbeza is actief op het terrein van maatschappelijk, sociaal-cultureel en opbouwwerk met name voor vrouwen en jongeren. Voorts fungeert Surbeza als aanspreekpunt voor Surinamers, Surinaamse Nederlanders en Antillianen. Surbeza maakte gebruik van het voormalig gereformeerd kerkgebouw aan de …
• Swaentje, Hetplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigSwaentje, Het
  
  Voormalige herberg, later café in Westknollendam aan het uiterste noordelijke einde van de Zaan.
  
  Het Swaentje (d'Swan) werd al in de 18e eeuw genoemd, maar was misschien al veel ouder. De herberg stond als aanlegplaats bij passerende schippers bekend. In de 20e eeuw werd het café een trefpunt voor beoefenaars van de watersport.
• Swart Installatietechniek BVplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigSwart Installatietechniek BV
  
  Elektrotechnisch bureau te Zaandam. Het bedrijf werd in 1953 in Koog opgericht door C. Swart als firma onder naam. In 1955 verhuisde Swart Elektrotechnisch Bureau BV naar de Oostzijde 383 in Zaandam, waar een woning annex winkel en werkplaats werden betrokken in huur van papierfabriek Hellema. In 1963 werd het bedrijf verplaatst naar Corn. van Uitgeeststraat, waar een pand van firma Hazet werd gehuurd. De winkelverkoop van lampen en elektrische huishoudelijke appara…
• Swart Vicomte bvplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigSwart Vicomte bv
  
  De bakkerij van Swart Vicomte aan de Westzanerdijk omstreeks 1940 Van oorsprong twee onafhankelijke banketfabrieken te Zaandam en Westzaan, vanaf 1956 samengevoegd tot één bedrijf, aanvankelijk onder de naam Swart & Zn BV, na de fusie met Enkhuizer banket BV in 1986 onder de huidige naam.
• Swart, Wimplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigSwart, Wim
  
  Zaandam 30 september 1929 - Zaandam, 22 juli 1990
  
  Willem (Wim) Swart, journalist, begon zijn journalistieke carrière in 1947 als verslaggever bij De Waarheid. In 1953 schreef hij als freelancer voor De Zaanlander en maakte in 1965 de overstap naar Dagblad voor de Zaanstreek
• Sweepe, Hendrikplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigSweepe, Hendrik
  
  Zaandijk, 23 mei 1818 - Koog aan de Zaan, 08 januari 1892
  
  Hendrik Sweepe jr. bezat op Zaandijk een bakkerij waaruit later Goedhart suikerwerken ontstond en was sedert 1848 voorlezer en vanaf 1864 diaken bij de Doopsgezinde Gemeente. Toen hij op 8 januari 1892 op 73-jarige leeftijd overleed werd uit de nalatenschap voor f 60.000 aan legaten uitgekeerd.
• Swolfs, Josephusplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigSwolfs, Josephus
  
  Zaandam 8 mei 1915 - Vught 25 juli 1944
  
  Josephus Swolfs, roepnaam Sjef, laboratorium-assistent, zoon van Theodora Johanna Maria Renard en Josephus Franciscus Swolfs, wordt gevraagd om lid te worden van een communistische sabotageploeg in de Zaanstreek. Sjef en één van de leiders van de groep, Gerard, kennen elkaar, eerder werkten ze samen bij de Artillerie Inrichtingen. Sjef was afkomstig uit een arm gezin, zijn vader was ambtenaar met een karig loon. Sjef besluit lid te worde…
• Sybrandsz., Dirkplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigSybrandsz., Dirk
  
  In 1596 is de door Cornelis Corneliszoon van Uytgeest gebouwde kleine zaagmolen Het Juffertje per vlot naar een blijvende standplaats in Oostzaandam vervoerd. Koper was Oostzaandammer Dirck Sybrandsz van wie weinig nadere gegevens bekend zijn. Het Juffertje werd door Hendrick Jacobsz Soeteboom in 1658 'dese vruchtbare Moeder-moolen' genoemd en hij vermeldde ook: 'In voorige tijden liet men het Juffertje dus spreken:
• Sylvia, Madameplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigSylvia, Madame
  
  Aangenomen naam van Bianca Grafin Beck-Rzikowski, een adellijke helderziende die in 1930 meende de in Zaandam begraven schat van zeerover Claes Compaen te kunnen aanwijzen. De bewering van deze fantasierijke gravin leidde er toe dat het (armlastige) gemeentebestuur van Zaandam op 16 april 1930 een concessie verleende aan de Duitser Hans Langhirt om bij de Zuiddijk naar de vermeende schat te graven. De helft van de opbrengst zou de gemeente toevallen.
• Symonsz, Claesplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigSymonsz, Claes
  
  Claes Cornelis Symonz, Westzaans vrijbuiter uit de Middel, in de Spaanse tijd kapitein op verscheidene roei-jachten. Hij leidde een aanval op een soldijschip van de Spaanse bezetting in Zaandam. De overval slaagde, maar tijdens de vlucht voor oprukkende Spaanse troepen verging zijn boot in onweer. Slechts Symonsz en één van zijn makkers overleefden het daaropvolgende Spaanse spervuur. Naast
• Synagogeplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigSynagoge
  
  Sjoel waar de Nederlands Israëlitische Gemeente Zaandam bijeenkwam voor godsdienstoefeningen en onderricht in de joodse wetten, gevestigd aan oorspronkelijk de Rozengracht, nadien het Kuijperspad, later aan de Gedempte Gracht. Sinds 1974 is de Sjoel niet meer als zodanig in gebruik.

V

• van de Stadt, Cornelisplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigvan de Stadt, Cornelis
  
  Zaandam, 4 november 1793 – Zaandam, 16 juni 1857
  
  Als burgemeester van Zaandam is Cornelis van de Stadt ruim zeven jaar, tussen 1844 en 1852 in functie geweest, alhoewel het burgemeestersambt in een gemeente als Zaandam toen meer een nevenbetrekking of erebaantje was. Zijn salaris bedroeg slechts f 500 per jaar. Onder zijn bewind werd een nieuw gemeente- of stadhuis ontworpen door de stadsarchitect van Purmerend, W.A. Scholten. De eerste steen werd in 1846 gelegd door oud…