1

• 1.2.8. Enkele bekende onderwijsgevendenplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_big1.2.8. Enkele bekende onderwijsgevenden
  
  De Zaanstreek heeft in de periode tot 1900 een aantal destijds bekende onderwijsgevenden gehad. Genoemd zijn reeds:
  
  * de rector van de Latijnse school in Wormer [:donk|Maarten Donk]] Duncanus, 1541; * Dirck Az. Valcoogh en Jarigh Douwesz de Monighusen rond 1600 de schoolmeester-notarissen Krommenie;
• 1.3.12 Buitenlandse leerlingenplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_big1.3.12 Buitenlandse leerlingen
  
  Als gevolg van de werving van buitenlandse arbeiders in de jaren '60 en '70 nam het aantal leerlingen van buitenlandse origine in het onderwijs sterk toe. In 1988 is er nog steeds een toename van leerlingen uit de etnische bevolkingsgroepen. Voor de Zaanstreek gaat het vooral om Turkse, Marokkaanse, Surinaamse, Spaanse, Portugese en Kaapverdiaanse leerlingen. De grootste groep wordt gevormd door de Turken, die met name in Zaandam in de wijk Poelenburg woonachtig z…
• 1.3.3. Het bijzonder onderwijsplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_big1.3.3. Het bijzonder onderwijs
  
  Het begin van de 20e eeuw werd beheerst door een steeds sterker wordende schoolstrijd. Deze kreeg bij de grondwetsherziening van 1917 in principe en bij de uitvoering van de Lager-onderwijswet van Minister de Visser uit 1920 ook feitelijk haar beslag in de vorm van de volledige financiële gelijkschakeling van openbaar en bijzonder onderwijs.

2

• 2. Bestuur en rechtspraak van ca. 1600 tot en met 1813plugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_big2. Bestuur en rechtspraak van ca. 1600 tot en met 1813
  
  2.1. Ambten, in de banne van Westzaan
  
  Tot hiertoe zijn de veranderingen in bestuur en rechtspraak chronologisch benaderd. Dit was mogelijk omdat de banne tot het eind der 16e eeuw slechts één dorp van betekenis bevatte: Westzaan. De na deze periode talrijke ruzies tussen de opkomende gehuchten en het moederdorp Westzaan maken het wenselijk om, na globaal genomen, het jaar 1600 de verschillende ambten afzonderlijk te behandelen.
• 2.3.2. Beroepsonderwijsplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_big2.3.2. Beroepsonderwijs
  
  Bij het voortschrijden van de techniek in ambacht en industrie kwam van de vakopleiding in de bedrijven steeds minder terecht en deed zich de behoefte aan praktisch naast theoretisch onderricht steeds sterker gevoelen. Dit leidde tot de stichting van de Centrale Ambachtsschool voor de Zaanstreek. De eerste stap tot vorming van een inrichting voor Nijverheidsonderwijs werd door de Vereniging van Volksonderwijs in de Zaanstreek in 1908 gezet. Er werd een bestuur gevormd, s…

B

• B
• B.C. Nieuwenhuijs Restauratiebedrijfplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigB.C. Nieuwenhuijs Restauratiebedrijf
  
  Restaurator Bart Nieuwenhuijs (1979) verzamelde in zijn jeugd antieke objecten van Zaanse molens en huizen en was actief bij de modelbouwclub van het Pink in Koog aan de Zaan. Daarmee ontstond passie voor molens, Zaanse houtbouw en ambachtswerk. Na zijn LTS timmer-opleiding bekwaamde hij zich via het leerlingstelsel van SPB, en werkte bij het Zaans restauratiebedrijf
• Baak, Jan vanplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigBaak, Jan van
  
  Wormerveer 5 februari 1933
  
  Jan van Baak, accordeonist, klarinettist, dirigent, speelde vanaf z'n achtste jaar accordeon, voornamelijk in de Zaanstreek en omgeving met een voorkeur voor jazzmuziek. Hij speelde onder andere met de Meteors, bij de Soos, De Jonge Prins en Jasper Sman in Wormerveer, de Katholieke Bond aan de Zaandamse Oostzijde alsook het Zaantheater. Hij dirigeerde
• Baanakkersplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigBaanakkers
  
  Zie: Landschap 3.4.
• Baardsnijderijplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigBaardsnijderij
  
  Tak van nijverheid, het snijden van walvisbaarden; ook: de werkplaats waar het beroep werd uitgeoefend. De baardsnijderij was verbonden met de Walvisvaart, en is nooit van grote omvang geweest; de nijverheid werd vooral in en buiten Oostzaan uitgeoefend. In de baardsnijderijen werden baarden of baleinen van walvissen verwerkt. De baarden bestaanuit dunne en dicht bij elkaar staande hoornplaten, in de plaats van tanden, in de bek van de baardwalvissen, die worden gebruikt om plank…
• Baars en Zoon, Jplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigBaars en Zoon, J
  
  Sigarenmakerij/sigarenfabriek te Krommenie, opgericht in 1867, geliquideerd in 1935 maar elders voortgezet. Van een eenmansbedrijf in een houten huis aan de Padlaan, groeide het bedrijf in vijftig jaar uit tot werkgever van 450 arbeiders. In het jaar 1917 werden 580.000 sigaren per week gemaakt door 220 sigarenmakers, 83 bosjesmakers en 149 sigarensorteerders, plakkers, strippers en vochters. Tussen 1903 en 1913 ontstonden nevenvestigingen in Cuijk, Roosendaal, Heerlen, Wagenin…
• Baart, Isaäcplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigBaart, Isaäc
  
  Leiden, 9 februari 1914 - Zaandam, 17 oktober 1967
  
  Burgemeester van Zaandam van april 1966 tot oktober 1967. Isaäc Baart werd geboren te Leiden, als 15-jarige jongen trad hij in dienst bij de Algemene Nederlandse Metaalbewerkers Bond. Tijdens de Tweede Wereldoorlog werkte hij op het hoofdkantoor van de Verenigde Blikfabrieken te Amsterdam; na de oorlog keerde hij terug in het vakverenigingswerk. Hij werd in 1953 secretaris van de inmiddels omgedoopte Algemene Nederlandse Metaal B…
• Baart-haven, Isaacplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigBaart-haven, Isaac
  
  In 1970 gegraven haven in de Achtersluispolder van ongeveer een kilometer lengte en negentig meter breedte, die dit industriegebied toegankelijk maakt voor kleine zeeschepen. Met name schepen die hout verscheepten en de lading tot 1970 vooral handmatig losten aan de oude houthaven ter hoogte van Het Eiland in de Voorzaan, maakten gebruik van de haven.
• Baas (Baes)plugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigBaas (Baes)
  
  Invloedrijk geslacht in de 17e en 18e eeuw, nauw verwant aan het eveneens belangrijke geslacht Vis te Zaandijk. Dirck Pietersz. Baes, geboren omstreeks 1615, was meester molenmaker, schepen in de banne van Westzaan en als zodanig burgemeester van Zaandijk. De geslachtsnaam ontstond vermoedelijk doordat deze Dirck Pietersz. en zijn broer Claas Pietersz. baas-timmerman waren.
• Baas Kzn., Gerritplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigBaas Kzn., Gerrit
  
  Wormer, 26 februari 1884 - Amsterdam, 6 juni 1978
  
  Gerrit Baas Kzn, zoon van Klaas Baas, scheepsbouwer, en van Maartje Verdam. Op 10 april 1910 trad hij in het huwelijk met Maria Offenberg, met wie hij twee dochters en vijf zoons kreeg. Na haar overlijden op 27 december 1940 hertrouwde hij op 8 juni 1942 met Geertrui Elizabeth Schilpzand. Baas was vakbondsbestuurder christelijke handels- en kantoorbedienden, lid van de Amsterdamse gemeenteraad en wethouder voor de Anti-Revolu…
• Badhuizenplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigBadhuizen
  
  Bad-inrichtingen, in de tweede helft van de vorige eeuw opgericht in vrijwel alle tot de Zaanstreek behorende gemeenten, inmiddels gesloten en goeddeels vergeten. Naast de hier bedoelde binnenbadhuizen was er ook een aantal badhuizen aan open water, onder andere in Zaandam bij het (Pont-)eiland in de Voorzaan, te Zaandijk aan het Wijd, aan de
• Badmintonplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigBadminton
  
  Sport, in de Zaanstreek vanaf 1967 in verenigingsverband beoefend. Badminton werd door Engelse leger-officieren ontdekt in Brits-Indië. In 1873 werd de sport voor het eerst in Europa gespeeld op een tuinfeest in Badminton. Er wordt aan deelgenomen door twee spelers of door twee teams van twee spelers, die met lichte rackets een shuttle ('pluimbal') over een ruim 1,50 meter hoog net slaan. Gescoord wordt als de shuttle op de vloer van de speelhelft van de tegenpartij wordt geslagen, of…
• Baggerwerkenplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigBaggerwerken
  
  In de jaren voor de Eerste Wereldoorlog was de Zaan ter hoogte van Zaandijk zo ondiep dat de modderbanken op een enkele plek zelfs boven water uitstaken. Over het jaar 1910 werd gemeld
  
  'Op een warme zomerdag kon het gebeuren dat de mensen zich de ogen uitkeken toen daar midden in de Zaan op de modderbank twee jongens zich behaaglijk hadden geïnstalleerd en daar, als gold het de gewoonste zaak van de wereld, thee dronken.
• Bagijn, deplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigBagijn, de
  
  Oliemolen te Koog. De eerste vermelding dateert van februari 1691, maar de molen was waarschijnlijk veel ouder. Hij heeft gestaan aan en ten zuiden van de Bagijnsloot (de grens tussen de gemeenten Koog en Zaandijk), vermoedelijk ter hoogte van de latere spoorlijn, en werd gesloopt tussen 1809 en 1814.
• Bak, Deplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigBak, De
  
  Watermolen in de Enge Wormer. De Enge Wormer werd bemalen door twee in 1637 gebouwde watermolens. Zij werden samen de Vinkemolens of de Kop en de Bak (kop en schotel) genoemd. Toen de Enge Wormer in 1879 een stoomgemaal kreeg, werd een van de molens (De Kop) gesloopt en werd De Bak ingericht tot pelmolen
• Baker, Georgeplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigBaker, George
  
  Hoorn 8 december 1944
  
  Artiestennaam van de Wormerveerder Hans Bouwens, leider van de popmuziekformatie The George Baker Selection. Zanger/gitarist Baker speelde eerder in de band Soul Invention.
  
  Aangezien het soulrepertoire hem onvoldoende commerciële mogelijkheden bood, ontbond hij deze formatie. Zoekend en experimenterend ontwikkelde hij nadien zijn eigen stijl, al herkenbaar aanwezig op de eerste LP van de George Baker Selection, Little Green Bag uit 1969, tevens de titel va…
• Bakker Jz., Grafische Kunstinrichting S.plugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigBakker Jz., Grafische Kunstinrichting S.
  
  Voormalige drukkerij te Zaandijk, aan de Provincialeweg op de grens met Koog. De omstreeks de eeuwwisseling opgerichte drukkerij muntte direct uit door de hoge kwaliteit der vervaardigde producten. Opmerkelijk daarbij was de vroege en veelvuldige toepassing van fotografie, waarvoor Bakker eigen fotografen in dienst had.
• Bakker Zaandam, Janplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigBakker Zaandam, Jan
  
  Bouw- en aannemersbedrijf, opgericht op 6 december 1920 door Jan Bakker uit Zaandam als bouw- en aannemersbedrijf J. Bakker. Tot 1960 wordt de onderneming uitgeoefend als firma, een eenmanszaak. Vanaf 18 december 1960 is de onderneming ondergebracht in de NV Bouw- en Aannemersbedrijf J. Bakker. In december 1961 werd het bedrijf omgezet in een NV. In 1976 wordt de NV omgezet in een BV, Bouw- en Aannemersbedrijf J. Bakker BV.
• Bakker, Albertplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigBakker, Albert
  
  1847 - 1902
  
  Zie 1.2.5 de_maatschappij_tot_nut_van_t_algemeen
• Bakker, Barend Hendrikplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigBakker, Barend Hendrik
  
  Zaandam 31 januari 1879 - Hilversum 4 juli 1951
  
  Barend Hendrik Bakker, geboren te Zaandam, architect, wethouder en burgemeester, was van 1 januari 1903 tot 1 januari 1906 verbonden aan het bureau van de gemeente-architect van Hilversum. Op 5 december 1911 deed hij zijn intrede in de Hilversumse gemeenteraad.
• Bakker, Ceesplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigBakker, Cees
  
  Halfweg, 29 januari 1916 - Haarlem, 31 maart 1988
  
  Cees Bakker, beroepswielrenner/stayer, was betrokken bij de bouw van de wielerbaan in Assendelft in 1937 en ging er daarna ook zelf op fietsen. Met de Brabander Dominicus won hij er een avondvijfdaagse. Daarna stapte hij over naar het stayeren ofwel het wielrennen achter de motor. In 1938 won hij tijdens de nationale kampioenschappen de finale voor B-stayers, en mocht hij uitkomen in de finale van de A-stayers.
• Bakker, Corplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigBakker, Cor
  
  Zaandam, 2 oktober 1918 - 18 december 2011
  
  Cor Bakker, beroepswielrenner van 1942 tot 1955, lid van de Zaanse wielervereniging DTS, zowel actief op de weg als op de baan; op beide werd hij gerekend tot de Nederlandse top. Als deelnemer reed hij 18 zesdaagsen waarvan hij er één in Barcelona in 1952 winnend afsloot. Amsterdammer Henk Lakeman, bijgenaamd 'De Zingende Wielrenner' was zijn vaste zesdaagse-partner. Zij vulden elkaar goed aan, Bakker was sterk in de jacht; Lakeman een uit…
• Bakker, Cornelisplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigBakker, Cornelis
  
  Koog aan de Zaan 5 februari 1863 - Utrecht 19 augustus 1933
  
  Arts in Broek in Waterland, bekend geworden door onderzoek naar de folklore aldaar. Hij was een belangrijk informant van Gerrit Jan Boekenoogen, inzake het taalgebruik in Noord-Holland. Zowel zijn inventarisatie van vroegere volksliedjes en -verhalen als zijn onderzoek naar volksgeneesmiddelen en -magie trokken de aandacht. Over de laatste onderwerpen publiceerde hij 'Volksgeneeskunde in Waterland' (Amsterdam, 1928), …
• Bakker, deplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigBakker, de
  
  Houtzaagmolen te Oostzaandam, achtkante bovenkruier. De eerste vermelding van de balkenzager dateert uit juni 1681. Hij heeft gestaan op de noordoosthoek van het Wester-Kattegat, het tegenwoordige eiland van William Pont. De molen ging in april 1787 door brand verloren, maar werd herbouwd. Hij werd afgebroken in 1872 en herbouwd, volgens sommige bronnen in Alkmaar en volgens andere in Leeuwarden.
• Bakker, deplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigBakker, de
  
  Houtzaagmolen te Westzaan, paltrok. De windbrief van de wagenschotzager werd gegeven in december 1674 aan Willem Jansz. Backer. In 1707 ging hij door brand verloren, waarna echter herbouw volgde. Hij heeft gestaan nabij de dijk en de Overtoom, ten westen van de weg, en werd gesloopt in 1748.
• Bakker, deplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigBakker, de
  
  Pelmolen te Oostzaandam. De windbrief werd gegeven in september 1690. Hij heeft gestaan aan en ten noorden van de Kopermolensloot, ten westen en op enige afstand van de Gouw, en werd gesloopt in het begin van de 19e eeuw.
  
  molen pelmolen
• Bakker, deplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigBakker, de
  
  Oliemolen te West-Knollendam. De windbrief werd gegeven in augustus 1689. Hij was vanaf de Zaan de eerste molen aan de Tochtsloot en ging in januari 1909 geheel door brand verloren.
  
  oliemolen molen
• Bakker, de Jongeplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigBakker, de Jonge
  
  Houtzaagmolen te Wormerveer, bovenkruier, ook de Twee Goede Vrienden genoemd. De wagenschotzager was al aanwezig in 1670; het bouwjaar is onbekend. Hij heeft gestaan aan en ten oosten van de Nauernase Vaart en werd in 1745 afgebroken en naar Maasland vervoerd, waar hij werd herbouwd.
• Bakker, Gerritplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigBakker, Gerrit
  
  Amsterdam, 26 augustus 1914 - Zaandam, 10 december 1984
  
  Gerardus Maria George (Gerrit) Bakker, gemeente-architect van Zaandam, stedebouwkundige, Gerrit Bakker kwam in 1950 in dienst van de gemeente Zaandam als technisch ambtenaar. Kort nadien werd hij benoemd tot gemeente-architect, in 1957 tot stedenbouwkundige. Als zodanig is hij ook zeer kort, tot zijn pensionering, oktober 1974, in functie geweest bij Zaanstad. Door zijn inbreng bij de vormgeving van oostelijk Zaandam en a…
• Bakker, Hannyplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigBakker, Hanny
  
  (Zaandijk, 1955)
  
  Beeldend kunstenaar, kunstschilder. Hanny Bakker ontving haar opleiding aan de Hogeschool voor de Kunsten te Utrecht. Ze woont en werkt te Zaandam en haar stijl is expressief met gebruik van veel kleur. Haar werk heeft zowel figuratieve als abstracte kenmerken.
• Bakker, Marcusplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigBakker, Marcus
  
  Zaandam 20 juni 1923 - 24 december 2009 Marcus Bakker in z'n jonge jaren Communistisch voorman, lid Tweede Kamerfractie CPN van 1956 tot in 1982 waarvan lang als fractievoorzitter, voorts tal van andere partij-functies. Marcus Bakker werd geboren te Zaandam aan het
• Bakker, Riekeltplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigBakker, Riekelt
  
  Urk, 6 januari 1913 - Zaandijk, 05 februari 1973
  
  Riekelt Bakker, echtgenoot van Maria Jacoba van der Schoor, directeur van het Juliana Ziekenhuis te Zaandam, wethouder, loco-burgemeester en tenslotte burgemeester van Zaandijk. Riekelt Bakker kwam op 16-jarige leeftijd in dienst van de
• Bakker, Simonplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigBakker, Simon
  
  Krommenie, 21 februari 1789 - 1847
  
  Zeildoekfabrikant te Krommenie in de 19e eeuw die historisch onderzoek over voornamelijk zijn woonplaats verrichtte. Van zijn bewaard gebleven dagboeknotities is onder meer gebruik gemaakt door zijn tijdgenoot burgemeester
• Bakkerij De Zeeuwplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigBakkerij De Zeeuw
  
  Geen enkele bronvermelding!
  
  Bakkerij De Zeeuw
  
  Reeds in 1855 werd door Cornelis Dekker de grondslag gelegd voor bakkerij De Zeeuw. De bakkerij aan de Vinkenstraat 54 onderging in 1920 een belangrijke uitbreiding. De bestaande bakkerij bleek te klein waarop vernieuwing onvermijdelijk bleek. Verschillende moderne werktuigen werden aangeschaft zoals de elektrische kneedmachine, die in minder dan geen tijd het meel tot deeg verwerkte.
• Bakkerijen bakkerijproduktenplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigBakkerijen bakkerijprodukten
  
  Zie: Brood, banket enzovoort, zie ook: Beschuitbakkerij .
• Bakkerijgrondstoffenplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigBakkerijgrondstoffen
  
  Zie: Meelfabrieken en Hero de Jager, Hero de (supplement).
• Bakkerijmuseum In de Gecroonde Duijvekaterplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigBakkerijmuseum In de Gecroonde Duijvekater
  
  In de Zaanse Schans (Zeilenmakerspad 4) ingerichte kleine museumwinkel met l9e-eeuws interieur, annex oude bakkerij. Het uit 1658 daterende huis is in de zomer van 1970 naar de Schans verplaatst van het Hazepad te Zaandijk. Daar was het pand al sinds 1753 als bakkerij in gebruik geweest. De winkel is geschonken door
• Bakkers in Krommenieplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigBakkers in Krommenie
  
  Zo lang Krommenie bestaat wordt er brood gebakken. Bakte eerst ieder nog zijn eigen brood, omstreeks 1500 ontstonden beroepen als brood-, koeken-, beschuit- en wafelbakkers. Deze drie laatste typen zijn opgegaan in wat wij later onze brood-, koek- en banketbakkers zijn gaan noemen.
• Bakkersgezellenvereniging Voorwaartsplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigBakkersgezellenvereniging Voorwaarts
  
  Aan het eind van de 19e eeuw ontstond een actieve Zaanse vakbeweging, die zich vooral inzette voor beëindiging van de nachtarbeid. Vooral nadat E.G. Verkade in 1886 de Stoombroodfabriek De Ruijter was begonnen, ontstond een even hevige als langdurige strijd om nachtarbeid waar mogelijk te beperken.
• Bakkerspadplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigBakkerspad
  
  Naam van voormalige paden te Westzaandam en Zaandijk. In 1671 werd van het 'Jan Barentsz Backerspat in de Molenbuyrt' (te Westzaandam) een reglement vastgesteld. Barentsz Jansz. Backer was de eerste bewoner. Andere namen voor dit pad waren Barent de Backerspat, Keesje Stuurmanspad, Meester Cornelis Stuurmanspad, Jan Koenepad, Jan Maartenspad. De namen verwijzen naar de bewoners van het pad en naar de bakkerij die aan het pad gevestigd was. Aan het einde van het pad lagen de houtzaag…
• Baksteenplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigBaksteen
  
  Metselsteen. Bakstenen werden direct van de fabriek gekocht. Ze werden voorgeschreven in de bestekken, die dan meestal de kwaliteit (hardheid) en de herkomst vermeldden. De kwaliteit werd bepaald door de plaats die de gevormde stenen in de ovens hadden. Des te dichter bij het vuur, des te harder en intenser van kleur ze waren.
• Baljuwplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigBaljuw
  
  Sinds de 13e eeuw gebruikte naam voor een vertegenwoordiger (= afzetbare ambtenaar) van de graven van Holland. De baljuwen werden ingesteld als tegenwicht tegen de machtsaanmatiging van de leenmannen, die zich veelal het erfelijk bezit der lagere grafelijke ambten hadden verworven. De baljuw kreeg in het hem toevertrouwde gebied (het baljuwschap) in de eerste en voornaamste plaats de zorg voor de rechtspraak. De Zaanstreek maakte in de grafelijke tijd deel uit van het Baljuwschap van Ken…
• Balkenhandelplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigBalkenhandel
  
  Zie: Houthandel. Zie ook: Economische geschiedenis geschiedenis 2.6.2., 3.6.3.
• Balkenhavenplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigBalkenhaven
  
  Haven bij houtzaagmolen of houtzagerij waar ongezaagd hout werd bewaard. Ook: de eigennaam van het deel van de Nieuwe Haven te Zaandam dat voor dit doel was ingericht. In het verleden wemelde het in de Zaanstreek van de balkenhavens; iedere houtzaagmolen (en later machinale houtzagerij) stond aan het water en bezat minstens een haven(tje). Zeer bekend was de balkenhaven ten westen van het eiland in de
• Balkenvlotten.plugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigBalkenvlotten.
  
  1. Dikwijls zeer lange en brede vlotten, samengesteld uit verschillende lagen boomstammen, die vanuit de Elzas, Zwarte Woud, Main en Neckar via de Rijn onder meer naar de Zaanstreek werden vervoerd ter verwerking in de houtzagerijen. Deze vlotten waren het grootst in de 18e eeuw en bevatten toen soms tot ongeveer 18.000 kubieke meter hout, terwijl er bemanningen tot 500 koppen voorkwamen. Nadat ze met de stroom mee ons land hadden bereikt, werden ze in kleinere vlotten van toch n…
• Balkenzagerplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigBalkenzager
  
  Windmolens tot het zagen van planken en ribben uit boomstammen, als vroegste en lange tijd ook belangrijkste tak van nijverheid in de Zaanstreek. Zoals bekend werd de zagerij met behulp van molens (uitvinding van Cornelis Corneliszoon van Uytgeest) hier het eerst toegepast; voordien werden alle balken, stammen enzovoort met de hand verzaagd. Het totale aantal zaagmolens in de Zaanstreek heeft volgens opgave van
• Balletplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigBallet
  
  Ook toen Lodewijk XIV (de Zonnekoning, 1638-1715) te corpulent was geworden om zelf nog mee te dansen bleef hij zijn beste kunstenaars (zowel de hofcomponist als schrijvers, de hof dansen werden nog afgewisseld met zang, voordrachten pantomime) op drachten geven tot het maken van nieuwe balletten.
• Ballintijn-Metz, Grethaplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigBallintijn-Metz, Gretha
  
  Gretha Ballintijn-Metz speelt met regelmaat op het orgel van de Zaandamse Noorderkerk, zij werkt mee aan vieringen in het ZMC, AMC en het AvL en heeft orgellessen gevolgd bij Gerrit Metz, Maaike Stapersma, Jaap Zwart en Cor Brandenburg. In Hilversum was zij repetitor van het Gereformeerd Kerkkoor van de Zuiderkerk. In Zaandam vanaf 1984 tot juli 2001 was zij organist van de Paaskerk. In 1996 volgde de benoeming tot tweede organist van de Oostzijderkerk in Zaandam.
• Ban (banne)plugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigBan (banne)
  
  Rechtsgebied, streek die stond onder de rechtspraak van éénzelfde rechter, thans verouderd. De Zaanstreek bestond vroeger uit de banne van Assendelft, van Westzaan en Krommenie, van Wormer, Jisp en Neck, en van Oostzaan. Zie: Bestuur en rechtspraak.
  
  Bekend was de uitdrukking 'de ban omlopen' (of: omrijden,), dit was een wandeling (of rijtoer) de ban rond. Men onderscheidde
• Ban, Abe van derplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigBan, Abe van der
  
  Westzaan, 14 oktober 1946
  
  Abe van den Ban is een voormalig voetballer.
  
  voetbal
• Bank van leningplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigBank van lening
  
  Gemeentelijke instelling in de 19e eeuw te Zaandam waar tegen onderpand leningen konden worden verkregen, in de volksmond: lommerd. De Zaandamse bank van lening werd in 1815 door de gemeente gevestigd aan het Spinhuispad. Vanaf het begin werd veel gebruik gemaakt van de instelling; de gemeente moest meermalen het bedrijfskapitaal verhogen. Daarnaast ontving de bank gelden uit de openbare verkoop van onderpanden op niet (op tijd) afgeloste leningen. In 1868 werden gemiddeld ieder…
• Bankwezenplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigBankwezen
  
  Banken zijn ondernemingen met als historische hoofdfunctie het verlenen van bemiddeling tussen vraag en aanbod van krediet. Zij hebben in de loop der tijd tal van nevenfuncties tot zich getrokken met het doel het financieel verkeer te vergemakkelijken en bewegen zich tegenwoordig ook in zekere mate op het terrein van bepaalde verzekeringen, als beleggingsadviseurs en als reisbureaus.
• Banneplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigBanne
  
  Zie: Ban (banne) en Bestuur en rechtspraak 1.2.4.
• Bannehofplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigBannehof
  
  Algemeen gebruikte naam voor het voormalige gemeentehuis van Zaanstad, ofschoon feitelijk niet juist; officieel luidde de naam: Gemeentehuis Zaanstad, en was het adres: Bannehof 1. Het Bannehof werd gebouwd in de jaren 1974-'75 als rechtstreeks gevolg van de samenvoeging van zeven gemeenten tot Zaanstad per 1 januari 1974, naar ontwerp van ir.
• Banning, deplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigBanning, de
  
  Snuifmolen te Westzaan. De windbrief werd gegeven in februari 1730. Hij heeft gestaan aan en ten oosten van de Reef, tegenover de Krabbelbuurt, en is gesloopt in 1814.
• Banning, dr. Cornelisplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigBanning, dr. Cornelis
  
  (Bolsward 1894)
  
  Huisarts te Zaandam, later geneeskundig Hoofdinspecteur van het Staatstoezicht op de Volksgezondheid. De aan de Oostzijde te Zaandam gevestigde dokter Banning had medicijnen gestudeerd aan de Gemeente-Universiteit van Amsterdam. Hij promoveerde in 1931 aan de Rijks Universiteit te Utrecht op het proefschrift 'De voeding te Zaandam' in 1929/ 1930.
• Barend Roestplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigBarend Roest
  
  Houtzaagmolen te Westzaandam, bovenkruier, zie: de Bonte Ekster
  
  molen houtzaagmolen
• Bark, deplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigBark, de
  
  Houtzaagmolen te Westzaandam, zeskante bovenkruier. De windbrief van de balkenzager werd gegeven in april 1708. Hij heeft gestaan op enige afstand en ten oosten van de Watering, en werd in 1876 gesloopt, waarna een stoomhoutzagerij op zijn plaats werd gebouwd.
• Bark, deplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigBark, de
  
  Zagerij van Remmert Aten (1861-1938) te Zaandam. In 1883 werd de uit 1726 stammende wagenschotzager De Tarweakker gekocht door Remmert Aten. Met de aankoop van De Tarweakker startte Aten een nieuwe houthandel. Na enkele jaren verkocht Aten de molen aan houtzager Pieter de Lange, die er tot 1902 mee bleef werken. Waarna de molen gesloopt werd.
• Bark, deplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigBark, de
  
  Oliemolen te Oostzaandam, abusievelijk ook wel de Brak genoemd. De windbrief werd gegeven in november 1685 aan Gerrit Jansz. Bark. De molen heeft gestaan aan de Noordervaldeursloot, de precieze standplaats is niet bekend. In november 1702 ging hij door brand verloren, waarna herbouw volgde. In december 1713 werd hij, na blikseminslag, opnieuw door brand verwoest.
• Barndegatplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigBarndegat
  
  Gekanaliseerde sloot op de grens van Zaandam en Oostzaan, uitkomend op Zijkanaal H., oorspronkelijk een meer. Hierna: de Barndegatdam, de Barndegatsluis en de Barndegatter Watermolens (later gemaal).
  
  Het meer ontstond als braak in de Oostzaner Zeedijk; niet bekend is wanneer. Het lag tussen de Zaandamse Achtersluispolder en de Oostzaanse Buitendijk, en werd gedempt en deels gekanaliseerd tijdens het graven van het Noordzeekanaal en Zijkanaal H. De naam van het meer ging over op de …
• Bart Natuursteenplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigBart Natuursteen
  
  Ben Bruin stond in 1932 aan de basis van de Zaandijkse onderneming Bart Natuursteen. De ondernemer liet een pand aan de Guisweg 43-45 bouwen en vestigde er een steenhouwerij met bovenwoning. Bram Bart nam de steenhouwerij op 1 augustus 1947 over. Gerard Bart volgde Bram Bart in 1984 op waarmee de steenhouwerij werd overgenomen door de tweede generatie. Vijf jaar later trad zijn zoon Aby toe waarna hij in 1992 deel nam aan de vennootschap.
• Bart, Bartel Jacobszplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigBart, Bartel Jacobsz
  
  Oorspronkelijk rooms katholiek priester Bartholemeus Wilhelmi, doch reeds zeer vroeg hervormd predikant; waarschijnlijk afkomstig uit Naarden. Bartel Jacobsz. Bart werd in 1561 door de bisschop van Utrecht aangesteld als pastoor van Oostzaan. Het verhaal van Bartel Jacobsz staat uitgebreid beschreven in het boek Geschiedenis der Zaanlanden, daterend uit 1849 door Jacob Honig.
• Bartelsluisplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigBartelsluis
  
  Sluis en daarnaar vernoemde buurtschap in Wormer. De Bartelsluis werd gebouwd in 1638 in samenhang met de droogmaking van de Enge Wormer, en verbond de Westerveer- en de Enge Wormerringsloot met de Zaan. Gedurende de bouw heette de sluis de Westersluis, later ging de sluis onder de naam Zaansluis door het leven. De sluis werd vooral druk gebruikt in de eerste jaren, door de
• Barthélemy-Kronenberg, Maaike Adrianaplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigBarthélemy-Kronenberg, Maaike Adriana
  
  Zaandam, 4 juli 1886 - Den Haag, 10 april 1970
  
  Beeldend kunstenaar, kunstschilder, Maaike Kronenberg ontving een opleiding aan de Academie voor beeldende kunsten in 's-Gravenhage. Zij schilderde portretten en landschappen en werkte in Zaandam, Den Haag en op Java alwaar zij op verschillende plaatsen als tekenlerares bij het onderwijs betrokken was.
• baseballplugin-autotooltip__defaulttest
• Basiliekplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigBasiliek
  
  Het woord basiliek heeft twee betekenissen:
  
  De bouwkundige betekenis van een basiliek: een driebeukige kerk met een hoge middenbeuk, die hoog in de zijwanden ramen heeft zodat het licht over de daken van de zijbeuken invalt.
  
  Bij de kerkelijke
• Basisonderwijsplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigBasisonderwijs
  
  Sinds 1985 de naamgeving voor het onderwijs aan leerlingen van 4 tot 12 à 13 jaar. Voordien bekend als Kleuter- en Lager Onderwijs, gegeven in aparte scholen. Per 1 april 1987 maakten er in de Zaanstreek 15.010 leerlingen deel uit van het basisonderwijs. Zie verder:
• Basketbalplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigBasketbal
  
  Sport; ofschoon de eerste Zaandamse vereniging reeds in 1960 werd opgericht, duurde het tot 1970 voor er duurzaam in de Zaanstreek kon worden gespeeld. Basketbal, een sport waarbij twee teams van vijf spelers pogen een bal door een circa drie meter hoog aan een bord opgehangen ring (de basket) te gooien, werd in 1891 bedacht door de Canadees dr. James Naismith. Naismith werkte bij het Springfield College, een instelling van de Young Men's Christian Association, die ook in Nederland wa…
• Bataafse Republiekplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigBataafse Republiek
  
  De Nederlandse staat van 1795 tot 1806, van de ondergang van de Republiek der Nederlanden tot de stichting van het Koninkrijk Holland. Vanaf 1801 was de officiële naam van Nederland het Bataafs Gemenebest. In de Zaanstreek waren er de nodige gebeurtenissen tijdens en in samenhang met de periode der Bataafse Republiek, zoals het oprichten van
• Bauling, Janusplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigBauling, Janus
  
  Koog, 29 december 1906 - Deventer, 20 januari 1974
  
  Als radio-amateur oprichter van de eerste draadomroep in Nederland.
  
  De Eerste Nederlandse Radio Centrale van Janus Bauling verzorgde ook zelf uitzendingen.
  
  Bewoners van de Stationsstraat te Koog herinneren zich dat Bauling in en na 1926 opnamen maakte van het draaiorgel van Prins en Pot. Zij hoorden buiten op straat dit orgel spelen en konden de muziek tegelijk ook binnen op hun radio, via het draadje, volgen.
• Bax, Willemplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigBax, Willem
  
  Zutphen 16 november 1836 - Den Dolder 29 mei 1918
  
  Nederlands hervormd predikant, één van de eerste predikanten die tot de SDAP toetraden. Ds. Bax was tussen 1884 en 1910 voorganger te Zaandam-Oost, in deze periode lag ook zijn toenadering tot de arbeidersbeweging. Bax groeide op te Zutphen, zijn vader, orthodox predikant, overleed jong. Na zijn studie theologie te Leiden werd hij achtereenvolgens predikant te Herkingen (1861), Delden (1863), Zierikzee (1874) en Zaandam-Oost (1884-1…
• Beatrixbrugplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigBeatrixbrug
  
  In de jaren 1957 en '58 gebouwde oeververbinding tussen Oost- en Westzijde te Zaandam, dichtbij en ten noorden van het sluizencomplex, geopend op 3 december 1958. Voor de aanleg van de brug en vooral voor die van de aansluitende wegen als de huidige Peperstraat moesten veel panden worden gesloopt. Nadat de brug opgeleverd was moest in de Westzijde het verkeers-belemmerende pand van De Gruyter alsnog worden weggebroken. De kosten zijn door één en ander aanzienlijk hoger opgelopen dan…
• Beaumont, Jan vanplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigBeaumont, Jan van
  
  [|Heer Jan van Beaumont (tekening van Piet Hein Zijl voor 'Onvoltooid Verleden']](omstreeks 1288- 1356), eigenlijke naam Jan van Henegouwen, Heer van Beaumont. Jan van Beaumont was een zoon van Graaf Jan van Holland en een broer en neef van diens opvolgers, de graven Willem III en IV. Van deze laatsten was hij een toegewijde helper. Van Beaumont leidde als ridder in 1326 een expeditie naar Engeland die tot afzetting van koning Edward II leidde. Ook nam hij deel aan een misluk…
• Bedelarijplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigBedelarij
  
  De staat waartoe mensen zonder inkomen of vermogen en zonder ondersteuning door een armbestuur kunnen vervallen; in de Zaanstreek weinig voorgekomen, met uitzondering van het begin van de 19e eeuw. Vanaf 1500 heeft Holland, dus ook de Zaanstreek, betrekkelijk weinig last gehad van bedelarij. Over het algemeen was hier, weliswaar vaak slecht betaald, maar voldoende werk voorhanden. Desondanks werd bedelarij door de bevolking als een van de grootste plagen van de tijd gezien.
• Bedelingplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigBedeling
  
  Zie: Arbeidsomstandigheden en Wees- en armenzorg- en armenzorg.
• Bedrijfsgrootteplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigBedrijfsgrootte
  
  Zie: Arbeidsplaatsen en bedrijfsgrootte en bedrijfsgrootte.
• Bedstedeplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigBedstede
  
  Slaapplaats; deze waren meestal in de wandbetimmering van de vertrekken opgenomen. De afmetingen bedroegen doorgaans 4à4½ x 6à7 voet. Ook in het opkamertje boven de kelder en langs de schuinte van het dakvlak op zolders waren bedsteden gemaakt. In boerderijen werden voor de knechts bedsteden uitgebouwd in de hooiberging, die bereikbaar waren vanaf de koegang. In Noord-Holland werden deze koets of koes genoemd.
• Beeldende kunstplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigBeeldende kunst
  
  Meest algemeen gebruikte benaming voor die takken van kunstbeoefening waarmee een bepaald gegeven in vlak of ruimte wordt uitgedrukt. Hiertoe behoren de beeldhouwkunst en de schilderkunst met alle daarmee verwante kunsten, zoals tekenkunst, grafische kunst, fotografische kunst, emailleerkunst, mozaiek en verscheidene mengvormen en toegepaste kunsten. Volgens sommige kunstgeleerden valt ook de
• Beeldenstormplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigBeeldenstorm
  
  Met ernstige gewelddadigheden gepaard gaand verwijderen van beelden, sieraden en schilderijen uit de Rooms Katholieke kerken, zoals dat in de tijd der Hervorming herhaaldelijk is voorgekomen. Hoewel er elders eerder beeldenstormen zijn geweest, onder meer Zürich in 1521, Kopenhagen in 1530 en in Augsburg 1537 wordt in Holland met de aanduiding beeldenstorm vooral de volksbeweging van augustus-september 1566 bedoeld, die inderdaad als een vernietigende storm heeft huisgehouden.
• Beeldentuinplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigBeeldentuin
  
  .
  
  Eén der laatst overgebleven Zaanse Overtuinen te Zaandijk. De Beeldentuin hoorde als overtuin aanvankelijk bij het pand Lagedijk 104, het latere raadhuis van Zaandijk.
  
  Als overtuin was en is de Beeldentuin uitzonderlijk door de vijf grote witte beelden, die er in 1804 werden geplaatst.
• Beeldhouwkunstplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigBeeldhouwkunst
  
  Vorm van Beeldende kunst waarbij met hamer en beitel in hard materiaal, hout, kalk- of zandsteen, graniet, marmer, gewerkt wordt. Vooraf wordt een klein model in was of leem gemaakt en dit, meestal in gips gegoten, dient als voorbeeld om op grotere schaal te worden uitgevoerd. Een beeldhouwwerk heeft een driedimensionale verschijning en is daardoor naast zicht- ook tastbaar.
• Beeldsnijder, Joost Janszplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigBeeldsnijder, Joost Jansz
  
  Zie: Topografie. Beeldsnijder tekende in 1575 in opdracht van de hertog van Alva en ten behoeve van de Spaanse legerleiding, een kaart van een deel van Noord-Holland. waarop in het bijzonder de waterstaatkundige toestand van de Zaanstreek met voor die tijd grote nauwkeurigheid is weergegeven. Deze vroegste (dat wil zeggen: niet later gereconstrueerde) kaart is in publikaties over de streek vele malen gereproduceerd.
• Beeldsnijderijplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigBeeldsnijderij
  
  Ambacht, uitgeoefend in de 17e en vooral 18e eeuw ter kunstige versiering in hout van schepen, gevels, kerkinterieurs enzovoort. De in de Zaanstreek bedreven beeldsnijderij, vooral nog zichtbaar in de kuiven en de verdere versieringsmotieven (bijvoorbeeld guirlandes, bloemkransen en vazen) op de houten gevels van historische huizen, wordt algemeen in verband gebracht met de ambachtslieden die zich met het oog op de scheepsbouw in Zaandam hadden gevestigd. Dit vermoeden wordt vers…
• Beer, deplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigBeer, de
  
  Scheepswerf te Zaandam, geliquideerd in 1964. Scheepswerf De Beer kwam voort uit Scheepswerf Kraaier, Scheepswerf, en werd na de Tweede Wereldoorlog begonnen door J. Kraaier en A. de Beer. De werf legde zich aanvankelijk toe op de jachtbouw, later ook op de bouw van grotere stalen schepen. Dankzij opdrachten uit Indonesië voor havenboten. loodsboten en coasters werd de werf in de jaren 1953-1957 belangrijk uitgebreid. Het aantal werknemers steeg tot circa 250. De juridische vorm werd i…
• Beer, Deplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigBeer, De
  
  Oliemolen en later verfmolen in Wormer, meestal het Beertje genoemd.
  
  De windbrief werd gegeven in september 1649. Het was een kleine molen die gewoonlijk ´t Beertje werd genoemd. In 1655 kocht Pieter Clasz. Pietersen van Jan Heijndricksen en Pieter Jansz. Engel de helft van een oliemolen, genaamd De Beer voor f. 2015.- Op 12 maart 1656 werd de hennepkoeksmolen, dus een molen met één slagwerk, de Beer in zijn geheel verkocht voor f. 2375.-.
• Beer, de Grauweplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigBeer, de Grauwe
  
  Houtzaagmolen te Westzaandam, achtkante Bovenkruier. De in 1604 voor rekening van Dirck Sybrandtsz gebouwde balkenzager wordt beschouwd als de eerste bovenkruier onder de houtzaagmolens. In juni 1834 werd de molen getroffen door bliksem, hij verbrandde echter niet. Hij werd in april 1891 tot stellinghoogte afgebroken en naar Beesel in Limburg vervoerd, waar hij, onder dezelfde naam, als korenmolen werd herbouwd. Daar werd hij in 1944 door oorlogshandelingen verwoest, waarna res…
• Beer, de Jongeplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigBeer, de Jonge
  
  Houtzaagmolen te Oostzaandam, achtkante Bovenkruier, meestal `t Beertje genoemd. De balkenzager was aanwezig in 1817. ln 1859 werd hij geheel herbouwd. Reeds in december van dat jaar (vijf maanden na de voltooiing van de herbouw) werd hij door brand verwoest. Verrnoede brandstichting is nooit bewezen. De molen werd opnieuw herbouwd, maar ging injuni 1893, na blikseminslag, wederom door brand verloren. Hij heeft gestaan ten oosten van de Zuiddijk, tussen het Sluispad en het Weerpa…
• Beer, de Jongeplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigBeer, de Jonge
  
  Houtzaagmolen te Westzaandam, bovenkruier. De windbrief van de balkenzager is niet bekend. De molen was vermoedelijk al in 1678 aanwezig; de eerste vermelding dateert uit 1683. Hij heeft gestaan niet ver en ten westen van de latere spoorlijn, en is vóór 1828 door sloop verdwenen.
• Beer, de Oudeplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigBeer, de Oude
  
  Houtzaagmolen te Westzaandam, achtkante Bovenkruier. zie: de Grauwe Beer
  
  molen houtzaagmolen
• Beer, de Witteplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigBeer, de Witte
  
  Houtzaagmolen te Westzaandam, paltrok. De windbrief van de balkenzager werd gegeven in oktober 1681. Hij heeft gestaan ten oosten van de Watering. nabij het Blauwe Arendspad, het. De laatst bekende vermelding stamt uit 1753, vermoedelijk is hij kort daarna gesloopt.
• Beernink, Antoonplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigBeernink, Antoon
  
  Wormerveer, 19 februari 1919 - Aussenkommando Fallersleben, 2 april 1945
  
  Antoon Willem Beernink, ongehuwd, afkomstig uit een Gereformeerd nest en fabrieksarbeider bij de Koninklijke Cacao- en Chocoladefabrieken NV Erve H. de Jong in Wormerveer verleende vanaf 1942 hulp aan onderduikers en gaf vanaf 1943 met
• Beertema, Harmplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigBeertema, Harm
  
  Zaandam, 9 maart 1952
  
  Harm Jan Beertema is politicus sinds 17 juni 2010, lid van de Tweede Kamerfractie van de PVV. Hij was 34 jaar werkzaam in het middelbaar beroepsonderwijs en vier jaar bestuurslid van Beter Onderwijs Nederland. Harm Beertema is woordvoerder onderwijs en was Statenlid in Zuid-Holland.
• Beertje, hetplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigBeertje, het
  
  Oliemolen en later verfmolen te Wormer. zie: de Beer, De
  
  oliemolen molen
• Beertje, hetplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigBeertje, het
  
  Houtzaagmolen te Oostzaandam, achtkante bovenkruier. zie: de Jonge Beer, De
• Beets, Nicolaasplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigBeets, Nicolaas
  
  Haarlem 13 september 1814 – Utrecht 13 maart 1903
  
  Predikant en letterkundige te Haarlem, wellicht nog meer bekend onder de naam Hildebrand. Beets, in de literatuurgeschiedenis als vooraanstaand schrijver genoemd vanwege zijn Camera Obscura
• Beets, Willem Janplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigBeets, Willem Jan
  
  (Wormerveer 20 juli 1922-Zaandam 07 februari 2009)
  
  Vakbondsbestuurder (onder andere voorzitter NVV en FNV, afd. Zaanstreek) en gemeenteraadslid (Partij van de Arbeid) te Wormerveer en later Zaanstad. Willem Beets werd geboren in Wormerveer, in welke gemeente hij steeds bleef wonen. Als jongen werd hij lid van de Arbeiders Sport Bond, daarna van de
• Begraafplaatsenplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigBegraafplaatsen
  
  Terreinen aangewezen om de doden te begraven. Een aantal begraafplaatsen is bij kerken als kerkhof gesitueerd. De vroegere gewoonte om ook ín de kerken te begraven is in 1808 wettelijk afgeschaft, tegelijk met de invoering van de verplichting om registers van het begraven bij te houden. Hiermee was men vrij algemeen reeds in de loop van de 18e eeuw begonnen. Vóór 1808 waren er al kerkhoven in gebruik omdat er binnen de kerkmuren, afgezien van een beperkt aantal bestaande familie…
• Begrafenisplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigBegrafenis
  
  De teraardebestelling van een overledene op een begraafplaats, vroeger algemeen, eind jaren tachtig voor ruim 53% verdrongen door verbranding in een Crematorium (landelijk is dit percentage aanzienlijk lager, namelijk ongeveer 40%). De regeling van begrafenis of crematie is in handen van
• Begrafenisfondsenplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigBegrafenisfondsen
  
  Het Zaanse woord dodenbos laat zich eenvoudig verklaren wanneer men bedenkt dat de wekelijkse bijdragen met een bus werden opgehaald. De uitspraak van het woord bus was bos, vandaar.
  
  Merkwaardigerwijs werd vroeger een werkelijk bos een bus genoemd (denk aan Busch en Dam in noordelijk Krommenie). De klanken o en u waren in de woorden bos en bus dus als het ware verwisseld.
• Begrafenisondernemingenplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigBegrafenisondernemingen
  
  .
  
  De regeling en verzorging van begrafenis of crematie (uitvaartverzorging) berust bij organisaties die zijn ontstaan door bundeling van particuliere begrafenisondernemers, die het begraven in het verleden doorgaans als nevenfunctie naast hun eigenlijke beroep uitoefenden. Dikwijls belastte de koster of een plaatselijke kapper zich met de uitvoering van begrafenissen, deze beschikte over een aantal dragers die hem incidenteel bijstonden Deze situatie heeft tot het be…
• Behangschilderingplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigBehangschildering
  
  Zie: Beschilderd behang.
• Beieren, Albrecht vanplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigBeieren, Albrecht van
  
  Zie: Bestuur en rechtspraak 1.2.2.
• Beieren, Jacoba vanplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigBeieren, Jacoba van
  
  Zie: Bestuur en rechtspraak. 1.2.3.
• bejaardenoordenplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigBij het onderwerp 'bejaardenoorden' heb ik 3 x een stukje vet gemaakt, even bekijken a.u.b.
  
  NB deze tekst is in zijn geheel gedateerd, maar het onderwerp nog actueel, ik weet niet of het aan de huidige tijd moet worden aangepast. --- Judith Friso 2015/12/08 21:47
• Bejaardenoordenplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigBejaardenoorden
  
  Ooit door de rijksoverheid geïntroduceerde benaming voor verzorgings- en verpleeghuizen voor ouderen die om gezondheidsredenen niet meer volledig zelfstandig kunnen wonen. Behalve voor de eigen bewoners vervullen de instellingen ook een verzorgende functie voor in de omgeving zelfstandig wonende ouderen. Daarnaast is aandacht voor de toewijding aan met name psychogeriatrische patiënten met lichte geestelijke storingen zoals verwardheid of vergeetachtigheid.
• Bejaardenzorgplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigBejaardenzorg
  
  Welzijnszorg specifiek toegespitst op bejaarden; verschoven van particulieren en/of kerkelijke instanties naar de overheid. Bejaardenzorg als aparte welzijnszorg ontstond voor het eerst duidelijk na de Tweede Wereldoorlog. In de 19e eeuw en daarvoor maakte de bejaardenzorg deel uit van de algemene armenzorg (zie:
• Bel, deplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigBel, de
  
  Papiermolen te Wormerveer, zie: de Vergulde Bijkorf. De Vergulde .
• Bel, deplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigBel, de
  
  Papiermolen te Wormerveer, zie: de Vergulde Bijkorf. De Vergulde .
• Belangenvereniging Industriegebied Achtersluispolder (BIA)plugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigBelangenvereniging Industriegebied Achtersluispolder (BIA)
  
  Belangenvereniging, opgericht in december 1982 op initiatief van een aantal in het Industriegebied Achtersluispolder gevestigde bedrijven, met het doel:
  
  * gemeenschappelijke belangen gezamenlijk te behartigen;
• Belangenvereniging Westzanerdijkplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigBelangenvereniging Westzanerdijk
  
  Belangenvereniging Westzanerdijk, ook BV WSTZNRDK, opgericht in 1978, is een voortzetting van de Werkgroep Westzanerdijk. De BV WSTZNRDK stelt zich als vereniging ten doel zich zo actief mogelijk in te zetten voor de behartiging van gezamenlijke bewonersbelangen binnen de grenzen van het verenigingsgebied. Versterken van de sociale cohesie, vergroten van de betrokkenheid door bewonersparticipatie, investeren in samenwerkingen met organisaties en het vergroten va…
• Belastingplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigBelasting
  
  Verplichte bijdrage tot de openbare geldmiddelen. Belastingen kunnen worden verdeeld in directe en indirecte belastingen. Directe belastingen op grond, vermogen, inkomsten of personeel kunnen niet worden afgewenteld. Indirecte belastingen, als registratie-, zegel- en hypotheekrechten, successierecht, accijnzen en worden niet rechtstreeks door de belastingplichtige aan de fiscus betaald. In het hierna volgende artikel wordt de historische ontwikkeling van de belastingheffingen in de Za…
• Belgische Straatplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigBelgische Straat
  
  Straat te Zaandam, zijstraat van de Oostzijde. De straat kreeg bij de aanleg in 1914 haar naam na de val van Antwerpen in dat jaar, ter herinnering aan de Belgische vluchtelingen, die daarna ook naar Zaandam kwamen. Samen met de Brusselse straat en de Luikse straat vormt de Belgische straat de Belgische buurt.
• Belgische vluchtelingenplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigBelgische vluchtelingen
  
  Na het Duitse bombardement op Antwerpen op 4 augustus 1914 trokken naar schatting een miljoen Belgen de grens over naar het naar het neutrale Nederland. De vluchtelingen werden opgevangen in tentenkampen in steden als Roosendaal en Bergen op Zoom en in opvangkampen van Nunspeet, Ede, Amersfoort en Amsterdam, maar ook vonden zij onderdak bij particulieren.
• Bennebroek, deplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigBennebroek, de
  
  Snuif- en schelpzandmolen te Oostzaandam. De windbrief werd gegeven in mei 1700. Hij heeft gestaan ten oosten en op enige afstand van de Gouw, aan en ten noorden van de Pantepadsloot. Gegevens over zijn verdwijnen ontbreken; in 1814 stond de molen er nog.
• Berg, de Koperenplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigBerg, de Koperen
  
  Pelmolen te Westzaan, zie: de Jonge Dolfijn, De
• Berisford Cacaoplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigBerisford Cacao
  
  Cacaofabriek te Wormer, opgericht als Wessanen Cacao in 1921, uitgegroeid tot in omvang het derde cacaobonen verwerkende bedrijf in de streek. Het bedrijf werd opgericht door de directie van Koninklijke Wessanen nv, op de plaats van de vroegere molen de Moriaan aan de Veerdijk te Wormer. In de eerste jaren was de fabriek van bescheiden omvang; met enkele cacaospitten en -persen zal men slechts 500 tot 1000 ton cacaobonen per jaar hebben kunnen verwerken. Het bedrijf produceerde …
• Berkhout, Rensplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigBerkhout, Rens
  
  Nijmegen, 9 maart 1940 Rens Berkhout Laurens Frans (Rens) Berkhout kwam in maart 1943 naar de Zaanstreek, waar hij sindsdien bleef wonen. In 1963/1964 was hij voorzitter van de afdeling Zaanstreek van de liberale jongeren-organisatie JOVD, in 1970 kwam hij voor de VVD in de gemeenteraad van Zaandam. Na de samenvoeging in 1974 was hij raadslid van Zaanstad, in 1981 fractievoorzitter van de VVD.
• Bernhardbrug, Prinsplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigBernhardbrug, Prins
  
  Prins Bernhardbrug te Zaandam, gezien naar het westen. Op de achtergrond de grote, inmiddels verdwenen, gashouder van het gemeentelijk gasbedrijf. Rolbasculebrug, ontworpen en uitgevoerd door bouwkundig opzichter D. Voet, werkzaam sedert 1919 bij de dienst Gemeentewerken. Aanvankelijk één der twee, later drie en nog later één der vier bruggen, de in 1938 meest noordelijke, die het gemotoriseerd verkeer in Zaandam tussen Westzijde en Oostzijde met elkaar verbonden, gebouwd in…

§...

...

• Bertholet, Louisplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigBertholet, Louis
  
  Amsterdam, 19 december 1950
  
  Beeldend kunstenaar en autodidact te Zaandam; tekenaar, graficus, etser, zeefdrukker, schilder, lichtschilder en fotograaf maar vooral beoefenaar van fotografiek. Bij deze laatste techniek wordt fotografische beeldvervreemding bereikt door aan het met de camera verkregen resultaat elementen toe te voegen of dit anderszins te manipuleren.
• Beschermd dorpsgezichtplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigBeschermd dorpsgezicht
  
  De aanwijzing tot beschermd dorps- of stadsgezicht is geregeld in de Monumentenwet van 1966. Deze wet houdt zich allereerst bezig met de afzonderlijke monumenten, maar daarbij is als nieuw element het bewaren van gehele historische straten of buurten gevoegd. In de memorie van toelichting bij de wet wordt verklaard
• Bescherming Bevolking (BB)plugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigBescherming Bevolking (BB)
  
  Organisatie ter ongewapende bescherming van de bevolking, in de Zaanstreek ingesteld per 1 januari 1953, ontbonden in 1986. Bescherming Bevolking ontstond na en als reactie op de Tweede Wereldoorlog.
  
  Tijdens de oorlog was duidelijk geworden dat bijvoorbeeld bij luchtaanvallen ook de burgerbevolking aan gevaren kon zijn blootgesteld. Daarom werd er grote waarde gehecht aan de instelling van een goed georganiseerde bevolkingsbescherming, die onder buitengewone omstand…
• Beschilderde behangselsplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigBeschilderde behangsels
  
  Wandbekleding, ontstaan als laatste fase van het 18e-eeuwse streven om met textiel de behaaglijkheid binnenshuis op te voeren. Men wenste daar in het koude jaargetijde niet meer dik gekleed te gaan, daarom verving men de slecht brandende schouw door de
• Beschoeiingplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigBeschoeiing
  
  Door palen gesteunde houten of betonnen wand langs het water, om de oever te beschermen tegen afkalving, uitspoeling en/of instorting. Van oudsher zijn de meeste buitendijkse erven en terreinen langs de Zaan van een beschoeiing voorzien. In het verleden waren
• Beschuitplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigBeschuit
  
  Tegenwoordig vrijwel uitsluitend fabrieksmatig vervaardigd baksel van tarwemeel, gist, eipoeder, blanke stroop, suiker en zout water, waaraan door het tweemaal te bakken een zekere brosheid en lichtheid is verleend, ook wel tafelbeschuit, terwijl vroeger vooral de aanzienlijk hardere scheepsbeschuit werd gebakken.
• Beschuitbakkerijplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigBeschuitbakkerij
  
  Zie: Beschuit. Op deze plaats wordt uitsluitend de beschuitnijverheid te Wormer en Jisp behandeld, die gedurende de hele 17e eeuw, maar, zij het in mindere mate daarvóór, en daarna van aanzienlijke omvang was. Bij deze samenvatting van door anderen, maar voornamelijk door
• Beschuitfabriekenplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigBeschuitfabrieken
  
  Zie: Beschuit Ten onrechte wordt soms verband gelegd tussen de Beschuitbakkerij in Wormer en Jisp in de 17e en 18e eeuw en de Zaandamse beschuitfabrieken die rond de laatste eeuwwisseling tot stand zijn gekomen. Dat verband bestaat niet. De fabrieksmatige vervaardiging van tafelbeschuit ontstond bijna 150 jaar na de teloorgang van de scheepsbeschuitbakkerij en was daarvan niet de voortzetting. Hoewel ook Albert Heijn (Zie:
• Beschuittorenplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigBeschuittoren
  
  Beschuittoren omstreeks 1789 Beschuittoren, Beschuitstoren en ook Beschuitbakkerstoren te Wormer, gebouwd in 1620, waarin een klok die de beschuitbakkers waarschuwde hun vuren te doven, of aangaf wanneer de vuren ontstoken mochten worden; gesloopt in 1896. De Wormer en Jisper
• Beschuitvaartplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigBeschuitvaart
  
  Het vervoer per zeilschip van de Wormer en Jisper beschuit in de 17e en vroege 18e eeuw. Het transport geschiedde vooral naar Amsterdam, maar had ook plaats naar de oostelijke provincies en zelfs tot Hamburg, Zweden en Denemarken toe. Ook in deze verre bestemmingen werd de beschuit voor een deel en detail verkocht, dus uitgevent. De
• Besjes Tasplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigBesjes Tas
  
  Tabaksstamper en oorspronkelijk houtzaagmolen te Westzaan, zie: de Tas.
  
  molen houtzaagmolen tabaksstamper
• Bestevaer, Deplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigBestevaer, De
  
  De Bestevaer, oliemolen en later papiermolen in Assendelft. De eerste vermelding dateert uit 1649. In 1669 was hij al ingericht als papiermolen. Hij stond aan de Delft, tegenover de Kerkbuurt, en verdween kort na december 1848 door sloop.
• Bestevaerspad, Janplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigBestevaerspad, Jan
  
  Pad te Koog, iets ten zuiden van de Sluissloot, lopend vanaf de Lagedijk. Het pad, dat beter bekend was als Piet Tuinenpad, kreeg in 1754 een padreglement. Al lang voor de Tweede Wereldoorlog is de naam veranderd in Jan Bestevaerstraat.
• Bestratingplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigBestrating
  
  De aanleg, het onderhoud en de reparatie van verharde wegen met asfalt, klinkers en dergelijke. Zie: Overheidszorg 3.6. In de Zaanstreek zijn naar schatting circa 5,5 miljoen m² straten, wegen, trottoirs en pleinen verhard, de provinciale en rijkswegen niet meegerekend. Alleen in Zaanstad beslaat de gemeentelijke open verharding in de vorm van klinkerbestrating ongeveer 3,2 miljoen m², de gesloten verharding in de vorm van asfalt ruim 750.000 m² en de oppervlakte aan trottoirs en ple…
• Bestuurplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigBestuur
  
  Bestuur
• Bestuur en rechtspraak na 1813plugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigBestuur en rechtspraak na 1813
  
  * Inleiding * Tot 1600 * Van 1600 tot 1813 * Na 1813
  
  
  
  3.1. Periode 1813-1880
  
  3.1.1. Landelijke situatie.
  
  Invloed van en op landelijke en provinciale politiek.
  
  Na de Franse tijd is de situatie in de Zaanstreek grotendeels bepaald door de landsregering. De rechtspraak geschiedde sindsdien van staatswege, waarbij onafhankelijkheid en onpartijdigheid van de rechters in hoge mate gewaarborgd zijn. De eerdere situatie, waarin bestuur en rechtspraak v…
• Bestuur en rechtspraak tot ca. 1600plugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigBestuur en rechtspraak tot ca. 1600
  
  
  
  * Inleiding * Tot 1600 * Van 1600 tot 1813 * Na 1813
  
  1.1. Algemeen
  
  1.1.1. Het gewest Kennemerland
  
  De Zaanstreek maakt nu deel uit van de provincie Noord-Holland. Deze naam is pas in de 19e eeuw aan dit gewest gegeven. In de middeleeuwen werd met de naam Noord-Holland het gebied ten zuiden van de tegenwoordige grens met de provincie Zuid-Holland bedoeld. Het gebied dat nu Noord-Holland wordt genoemd bestond, globaal, uit de gew…
• Bethelplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigBethel
  
  Voormalig houten evangelisatiegebouwtje van rechtzinnig hervormden (gesticht door de Vereeniging ter Verbreiding der Waarheid), dat in 1926 uit Castricum werd overgeplaatst naar de Pieter Ghijsenlaan te Zaandam, bij de Norit-fabrieken. Het gebouwtje, niet veel groter dan een schuur, was aan alle kanten voorzien van de naam Bethel, tot op het dak toe, waarschijnlijk om belangstelling bij de treinreizigers te wekken. Dat zo'n merkwaardige excentrische plek was gekozen had een paar oorzaken…
• Betlehem, deplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigBetlehem, de
  
  Oliemolen te Wormer. Het bouwjaar is niet bekend; de eerste vermelding dateert uit 1678. De molen heeft gestaan aan en ten zuiden van de Zuiderganssloot, ten oosten van het Weiver, en werd gesloopt in 1807.
  
  oliemolen molen
• Betlemplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigBetlem
  
  Voormalige autobusonderneming te Zaandam, zie: Streekvervoer.
• Betlem, Maartenplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigBetlem, Maarten
  
  Zaandijk, 13 januari 1881 - Hilversum, 29 december 1957
  
  Beeldend kunstenaar, geboren te Zaandijk, getrouwd met Hillegonda Das, schilder, aquarellist en tekenaar van vooral dorpsgezichten en oude gedeelten van Hilversum en omgeving. Om die reden heeft Betlem vooral in het Gooi, waarnaar hij op zijn negentiende jaar verhuisde, bekendheid verworven.
• Betonfabricageplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigBetonfabricage
  
  Bedrijfstak, belangrijk in de 20e eeuw, met in de Zaanstreek een aantal voor het merendeel later weer verdwenen fabrieken, die werk boden aan ca. 100 personen. Beton, ofschoon al toegepast door de Romeinen, werd als bouwmateriaal eerst belangrijk in de 19e en vooral in de 20e eeuw.
• Bets, Firmaplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigBets, Firma
  
  De firma P. & K. Bets, beurt- en binnenvaartbedrijf te Zaandijk, ontstond toen vader Bets in 1848 overleed en zijn zonen met de oude schuit Hendrika van 18 ton de kost voor het gezin moesten verdienen. Later kocht men voor 900 gulden in Beverwijk een schuit die 10 last lijnzaad kon vervoeren, gevolgd door een oude Friese tjalk. Van firma de Wed. Standlander en Middelhoven werd een schip van 44 ton overgenomen.
• Beursplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigBeurs
  
  Som geld, bijeen gebracht of beschikbaar gesteld om onvermogenden te steunen, vergelijkbaar met de tegenwoordige studiebeurzen. In deze betekenis wordt gewezen op de Beurs voor Zeevarenden, een in 1615 opgericht fonds ter ondersteuning van zeelieden die door Duinkerker, Biscayer of Barbarijer kapers gevangen werden gehouden.
• Beursplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigBeurs
  
  Gebouw waar kooplieden op gezette tijden bijeen komen om te handelen of over handelszaken te overleggen. In de Zaanstreek heeft in deze zin geen beurs bestaan, althans niet officieel. Zaanse kooplieden gingen al in de 17e eeuw varend naar Amsterdam om daar de beurzen in verschillende grondstoffen of producten te bezoeken. Hierbij moet niet in de eerste plaats worden gedacht aan de latere Koopmansbeurs, vóór de beurs van Berlage was dat een in 1840-1842 door de architect
• Beurtvaart binnenvaartplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigBeurtvaart binnenvaart
  
  Het vervoer te water is duizenden jaren afhankelijk geweest van óf menselijke of dierlijke spierkracht óf van de wind als krachtbron. Het kon alleen plaats hebben met geroeide of gezeilde vaartuigen, dan wel met voortgeboomde of met een jaaglijn getrokken scheepjes. Zeker in de waterrijke Zaanstreek waren de bewoners vrijwel geheel op het vervoer te water aangewezen, hetzelfde gold voor de aan- en afvoer van de bedrijven, die dan ook aan vaarwater waren gesitueerd. De Zaa…
• Beuse, Pieterplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigBeuse, Pieter
  
  Purmerend, 10 november 1933 - Purmerend, 23 december 1999
  
  Piet Beuse, zoon van een kaashandelaar, burgemeester van Oostzaan van 1986 tot 1991. Voor zijn benoeming te Oostzaan was Beuse ingenieur, vanaf 1974 twaalf jaar PvdA-wethouder en locoburgemeester in groeikern Purmerend, met onder andere ruimtelijke ordening, woningbouw en stadsvernieuwing in zijn portefeuille.
• bevolkingplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigBevolking cijfers aanpassen
• Bevolkingplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigBevolking
  
  Per 1 januari 1988 telde de Zaanstreek 148.113 inwoners. De meesten (128.833) woonden in Zaanstad. Wormer had 11.235 inwoners, Oostzaan 7.102 en Jisp 943 (bron: CBS). De volgende uitsplitsingen gelden alleen voor Zaanstad, de hier weergegeven, van de gemeente ontvangen cijfers wijken in zeer geringe mate af van de CBS-gegevens. Het aantal vrouwen bedroeg 64.934, het aantal mannen 63.913. Dit is geheel in overeenstemming met het landelijke beeld.
• Bevolkingsregistersplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigBevolkingsregisters
  
  Zie: Tweede Wereldoorlog 3.
  
  tweede_wereldoorlog
• Bewaaronderwijsplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigBewaaronderwijs
  
  Zie: Onderwijs 1.2.3.
• Bewoningsgeschiedenisplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigBewoningsgeschiedenis
  
  Bodemvondsten hebben aangetoond dat de Zaanstreek reeds vóór het begin van de jaartelling bewoners had. De oudste sporen daarvan zijn in 1975 aangetroffen in het westelijk deel van de Assendelver polders, de daar tot nu toe gevonden vroegste bewoning dateert van omstreeks 600 jaar v.Chr. Zie:
• bewoningsgeschiedenisplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigBevolkingsgeschiedenis Gegevens aanpassen
• Bezem, deplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigBezem, de
  
  Oliemolen te Wormerveer, ook de Bezemmaker genoemd. De windbrief werd gegeven in januari 1682. Hijheeft gestaan aan de Zaan, buitendijks, ten noorden van de latere oliefabriek de Tijd en werd gesloopt in 1896.
  
  oliemolen molen
• Bezemmaker, deplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigBezemmaker, de
  
  Oliemolen te Wormerveer, zie: de Bezem, de
  
  oliemolen molen
• Bibliotheekplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigBibliotheek
  
  Boekenverzameling, ook de plaats waar zo'n verzameling is opgesteld. Er bestaan particuliere, niet openbaar toegankelijke bibliotheken, waaronder die van bedrijven, verenigingen en instellingen met beperkte toegankelijkheid, en openbare bibliotheken.
• bibliotheekplugin-autotooltip__defaultjaren en getallen aanpassen
• Bienes, Marionplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigBienes, Marion
  
  Frankfurt am Main, 29 augustus 1925 – Den Haag, 9 september 2014
  
  Marion Bienes, dierenrechtenactiviste, operettezangeres, mannequin en cabaretière die als Duitse van Joodse afkomst de Holocaust overleefde. Nadat ze terugkeerde uit het concentratiekamp Bergen-Belsen werkte ze als operettezangeres en cabaretière, eerst in New York, later in Amsterdam, Berlijn en Locarno. In 1975 eindigde deze carrière en voerde zij acties tegen vivisectie.
• bienes_marionplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigWat is de relevantie voor de Zaanstreek? Behalve dat ze daar woonde?
• Bierbrouwerijplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigBierbrouwerij
  
  Tak van nijverheid, in de Zaanstreek slechts op bescheiden schaal uitgeoefend. Voor zover bekend heeft wat de Zaanstreek betreft alleen in Krommeniehorn een bierbrouwerij gestaan. Het is niet bekend hoe lang en in welke hoeveelheden deze
• Bierman, Janplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigBierman, Jan
  
  Krommenie, 5 juli 1915 - Sachsenhausen, 4 maart 1945
  
  Krommenieër Jan Bierman, alias Jan de Braber, verzetsstrijder, verrichtte koeriersdiensten, verzorgde onderduikers, copiïst, vervalste persoonsbewijzen en organiseerde verspreid over het land illegale bijeenkomsten.
• Big, het Jongeplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigBig, het Jonge
  
  Oliemolen te Assendelft, en later pelmolen en oliemolen te Zaandijk. Het bouwjaar en de standplaats te Assendelft zijn niet bekend. In mei 1675 werd de windbrief gegeven voor de herbouw van de oliemolen te Zaandijk, als pelmolen. Hier heeft hij gestaan nabij en ten zuiden van de Sluissloot. ln 1728 werd hij weer ingericht als oliemolen. De laatste jaren van zijn bestaan verwerkte hij cacao-afval, in november 1923 ging hij door brand verloren.
• Big, het Oudeplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigBig, het Oude
  
  Pelmolen te Koog en oorspronkelijk Assendelft. Het bouwjaar van de molen in Assendelft is niet bekend. De eerste vermelding dateert uit 1653. Omstreeks 1685 werd hij van zijn standplaats aan de Delft, op de grens van de Noorder- en de Zuiderpolder, verplaatst naar Koog, waar hij ten zuiden van de Weelsloot en ten oosten en op enige afstand van de Watering werd neergezet. Hij werd in 1791 afgebroken.
• Bij, deplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigBij, de
  
  Puddingfabriek De Bij werd in 1899 opgericht naast de bestaande N.V. Stijfselfabriek 'De Bijenkorf' uit 1895 voor het maken van maïsstijfsel. In de loop der jaren werden er onder andere maizena de Honig-bakmixen en John-Moirpudding geproduceerd evenals artikelen van het merk AJP, een Groninger puddingfabriek wiens merk in 1975 wordt ingelijfd. Na sluiting in 2003 bleef de voormalige Honigfabriek een beeldbepalend industrieel gebouw aan de Zaan. Eind 2014 is de fabriek verbouwd en aangep…
• Bijenkorf, deplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigBijenkorf, de
  
  Pelmolen te Oostzaandam. De windbrief werd gegeven aan Gerrit Symonsz. Honig in januari 1685. Hij heeft gestaan aan de Dopsloot en werd in mei 1743 door brand verwoest.
  
  pelmolen oostzaandam
• Bijenkorf, deplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigBijenkorf, de
  
  Houtzaagmolen te Westzaandam, paltrok. De balkenzager werd voor het eerst vermeld in 1707. Hij heef gestaan in de omgeving van de huidige Langestraat en werd vermoedelijk kort na 1748 gesloopt.
  
  houtzaagmolen westzaandam paltrok
• Bijkorf, de Verguldeplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigBijkorf, de Vergulde
  
  De Vergulde Bijkorf te Zaandijk, ook de Guisman genoemd, was de eerste witpapiermolen in de Zaanstreek, uitgerust met een maalbak of ‘Hollander’. Cornelis Jansz Honigh kocht de Wormer molen, waar hij bekend stond als de Kwikstaart, in 1662 en liet hem in 1668 verplaatsen naar het Guispad te Zaandijk. Cornelis Jansz Honigh had vier zonen, waarschijnlijk allen papiermakers. De jongsten, Jacob en Adriaan, volgden hem bij zijn overlijden dat in 1668 plaats had in zijn zaken op.…
• Bijkorf. De Verguldeplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigBijkorf. De Vergulde
  
  Papiermolen in Wormerveer, ook de Bel genoemd. De eerste vermelding dateert uit 1699. Hij heeft gestaan aan en ten oosten van de Pieterpadsloot, ten noorden van de tegenwoordige spoorlijn. De molen werd in januari 1775 door brand verwoest. De herbouwde molen werd afgebroken in 1816.
• Bijl, deplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigBijl, de
  
  Houtzaagmolen te Oostzaandam, achtkante bovenkruier. De windbrief van de balkenzager is niet bekend; de eerste vermelding dateert uit mei 1710. Hij heeft gestaan aan en ten zuiden van de Zuidervaldeursloot, en werd in augustus 1876 door brand verwoest.
• Bijl, de Witteplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigBijl, de Witte
  
  Oliemolen te Wormerveer. De windbrief werd gegeven in september 1685. De molen werd gesloopt in 1857 en vervangen door stoomoliefabriek de Tijd van Wessanen nv, Koninklijke, die in de loop derjaren tot een omvangrijk gebouwencomplex is uitgegroeid.
  
  molen oliemolen
  
  oliemolen molen
• Bijl, de Witteplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigBijl, de Witte
  
  Houtzaagmolen te Westzaandam, paltrok. De windbrief van de wagenschotzager, en latere balkenzager , is onbekend; de eerste vermelding dateert uit 1695. Hij heeft gestaan aan en ten noorden van de Dijksloot van de Westzanerdijk, en werd in 1894 gesloopt.
• Bijlmannenplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigBijlmannen
  
  Scheepsbeschieters, zelfstandige ambachtslieden als toeleveranciers aan de Zaanse scheepsbouw.
  
  Zie: Economische geschiedenis 2.5.6 2.5.6 Toeleverende bedrijven scheepsbouw en walvisvaart
• Bijnamenplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigBijnamen
  
  Zoals overal elders was het ook in de Zaanstreek gebruikelijk dat aan personen een bijnaam werd gegeven. Dit gebruik is vrijwel geheel verdwenen: alleen in kleine dorpsgemeenschappen worden zulke bijnamen nog wel gebezigd. Gezegd wordt dat het gebruik samenhing met het veelvuldig voorkomen van dezelfde familienamen in de dorpen: ter onderscheiding van gelijknamige buurtgenoten duidde men hen elk met een naamstoevoeging of een geheel bedachte naam aan. Doordat vaak uiterlijke kenmerken …
• Bijzonder onderwijsplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigBijzonder onderwijs
  
  Zie: Onderwijs 1.2.6., 1.3.3. en 1.3.10.
• biljartplugin-autotooltip__defaultaanpassen
• Biljartenplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigBiljarten
  
  Spel dat zich tot binnensport ontwikkelde. Met biljart wordt tevens de rechthoekige, met doorgaans groen laken beklede tafel aangeduid waarop het spel wordt beoefend. Het wordt gespeeld met drie ivoren ballen en een keu, een circa 1.40 meter lange stootstok.
• Binken, Wimplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigBinken, Wim
  
  Wormer, 26 maart 1893 - Bergen-Belsen, 9 maart 1945 Wim Binken 1893-1945 Wilhelmus (Wim) Binken, woonachtig aan het Oosteinde in Wormer was als verzetsman aangesloten bij de Landelijke Onderduikers organisatie LO. Deze illegale organisatie verzorgde onder meer bonkaarten voor hen die zich onttrokken aan de Arbeitseinsatz. Ondergedoken mannen kwamen niet in aanmerking voor distributiekaarten. Bonkaarten werden noodgedwongen verkregen door overvallen op distributiekantoren.
• Binnenkruierplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigBinnenkruier
  
  Molentype dat alleen in Noord-Holland voorkomt en dan nog uitsluitend als poldermolen. Bij de bovenkruiers, waartoe de binnenkruiers behoren, het in de Zaanstreek meest voorkomende molentype, wordt de kap met het wiekenkruis op de wind gedraaid met behulp van een krui-inrichting die zich buiten aan het molenlijf bevindt. Bij de binnenkruiers wordt het op de wind draaien echter binnen de molen geregeld door middel van een aan de onderbouw van de kap bevestigde windas met spaken. Daa…
• Binnenlandse Strijdkrachten (BS)plugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigBinnenlandse Strijdkrachten (BS)
  
  De Binnenlandse Strijdkrachten (BS), officieel: Nederlandse Binnenlandse Strijdkrachten (NBS), was een op 5 september 1944 officieel opgezette bundeling van de tot dan toe weinig samenwerkende eigenlijke verzetsgroepen. De Binnenlandse Strijdkrachten kwam dan ook voort uit de drie belangrijkste verzetsgroepen: de
• Binnenvaartplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigBinnenvaart
  
  Zie: Beurtvaart binnenvaart/binnenvaart.
• Binnenzaanplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigBinnenzaan
  
  Soms nog gebruikte benaming voor de Zaan benoorden de sluizen te Zaandam, herinnerend aan de tijd dat IJ en Voorzaan nog een open verbinding met de Zuiderzee vormden; de naam duidde zo de tegenstelling met het buitenwater aan. Meer algemeen was en is de aanduiding
• Binsbergen, Nolplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigBinsbergen, Nol
  
  Zaandam, 12 januari 1908 - Zaandam, 25 september 1945
  
  Nol Binsbergen, fotograaf en cineast, met name actief als vogelfotograaf en -beschrijver. Na een kennismaking met Jan P. Strijbos, een bekend vogelfotograaf uit Haarlem, besloot Binsbergen in het begin van de jaren '30 zich geheel aan de vogelfotografie en de natuurstudie te wijden. Dat was in een tijd dat de technische hulpmiddelen voor fotografen nog beperkt waren. Telelenzen bestonden niet, de fotograaf moest de vogels d…
• Birmaplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigBirma
  
  Gebruikelijke aanduiding van een voormalige rijstpellerij langs de Zaan, aan de Oostzijde te Zaandam. Het gebouw werd in 1876 door Hendrik Blans neergezet; na een brand in 1883 werd het herbouwd en uitgebreid. Zoals de andere grote pellerijen werd Birma na de oorlog 1914-1918 geliquideerd in 1919.
• Bischoffplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigBischoff
  
  Manufacturen- en textielhandel te Zaandam, opgericht in 1895, verdwenen in 1980. Bischoff, in de jaren voor en na de Tweede Wereldoorlog een uitgebreide winkelketen, werd begonnen in 1895, toen Willem Bischoff een kleine manufacturenhandel begon op de hoek van de Stationsstraat en de Westzijde te Zaandam. Op dezelfde plaats werd in 1905 begonnen met de bouw van een monumentaal winkelpand.
• Biscuitfabriekenplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigBiscuitfabrieken
  
  Bedrijven die zich specialiseren in de productie van biscuits: droog, bros en daardoor duurzaam klein gebak van tarwebloem met vet, suiker, vanille enzovoort, dat als versnapering wordt gegeten. Biscuits worden in vele smaak- en vormvariëteiten geproduceerd en zijn door de fabrieksmatige vervaardiging goedkoper dan de (banket-)bakkerskoekjes. In de Zaanstreek bestaan nog twee biscuitfabrieken (Koninklijke Verkade en Swart-Vicomte. beide te Zaandam), enkele andere zijn verdwenen…
• Blaasbalg, deplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigBlaasbalg, de
  
  Volmolen te Zaandijk. De windbrief werd gegeven injuli 1639. Hij heeft gestaan ten noorden van het Guispad. Jaar en wijze van verdwijnen zijn onbekend; in 1657 was hij nog aanwezig.
• Blaauw, Dirkplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigBlaauw, Dirk
  
  (1701-1782) Papiermaker en -handelaar te Wormerveer. Als zoon van eenvoudige mensen, Jan Allertsz. Dral en Neeltie Blaauw, erfde Dirk Blaauw van zijn grootvader van moeders zijde (Dirk Cornelisz Blaauw, naar wie Dirk was vernoemd), de papiermolen de Oude
• Blaauwe Hof, hetplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigBlaauwe Hof, het
  
  Hof van oorspronkelijk twintig woningen aan het Hennepad te Wormerveer. In 1766 kocht Dirk Jansz Blaauw van zijn eigen firma een stuk grond` waar hij de twintig (Loosjes, Adriaan spreekt over 22) woningen liet neerzetten. Deze woningen waren bedoeld voor op zijn papiermolens werkende arbeiders en hun families. Aan het wonen in het Hof werden door Blaauw wel voorwaarden gesteld; de bewoners moesten `
• Blank, Hendrikplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigBlank, Hendrik
  
  Krommenie 4 november 1888 – Amsterdam 2 mei 1943
  
  Hendrik (Henk) Blank, woonachtig aan de Zuiderhoofdstraat 73 te Krommenie was fabrieksarbeider bij de blikfabrieken in Krommenie.
  
  November 1942 raakt het Duitse leger ingesloten bij Stalingrad. 31 januari 1943 heroveren de Russen Stalingrad, 90.000 Duitse soldaten worden gevangen genomen en 150.000 gedood. Dag en nacht worden Duitse steden en industrieën gebombardeerd. Duitsland heeft meer arbeiders nodig en bedacht iets nieuws: …
• Blanken, Janplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigBlanken, Jan
  
  Zwammerdam 27 februari 1896 - Wormerveer 30 juli 1983
  
  Het echtpaar Jan Blanken en Alice Blanken-Blendofsky, wonend op Blok 62 Krommenie, kreeg tijdens de bezetting van Nederland te maken met meerdere dilemma’s. Jan Blanken was namens de SDAP wethouder in Krommenie. Op 8 mei 1941 werd burgemeester
• Blankestijn, Theoplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigBlankestijn, Theo
  
  Wormerveer, 1938
  
  Beeldend kunstenaar, wonend in Oostknollendam. Aquarellen en (kleur)lithografieën, voornamelijk landschappen.
  
  Theo Blankestijn (1938) werd opgeleid in Haarlem en aan de Vrije Academie in Den Haag. Hij begint in 1955 met aquarelleren, heeft een voorliefde voor het water en landschap en reist veel door Frankrijk vanwege de impressionisten waar hij zich sterk voelt aangetrokken. Sfeer en intimiteit zijn onlosmakelijk verbonden aan zijn werk.
• Blansplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigBlans
  
  Ondernemersgeslacht in de 19e en begin 20e eeuw. Dat ondernemerschap in de Zaanstreek niet alleen was weggelegd voor doopsgezinden bewees de Katholieke familie Blans die afkomstig was uit de Katholieke enclaves Haaldersbroek en het Kalf.
• Blans, Hendrikplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigBlans, Hendrik
  
  Hendrik Blans (1801-1884) gehuwd met Elisabeth Besbrink (1808-1891) was koopman en fabrikant met de pelmolens De Wildschutter, De Houtsnip en De Abraham. Toen De Houtsnip verbrandde bouwde Hendrik's zoon Klaas Blans (1831-1878), gehuwd met Johanna Clasina Rietveld (1833-1916), op deze plek weer een molen met dezelfde naam. Bovendien kwam hij in 1873 in het bezit van De Grauwe Gans en De Wildschutter. De zaken gingen blijkbaar voortreffelijk, want Klaas Blans besloot in 1876 een m…
• Blans, Mariaplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigBlans, Maria
  
  Zaandam, 16 november 1908 - Heemstede, 20 november 1994
  
  Maria Wilhelmina Helena Blans geboren te Zaandam als dochter van Helena Bernarda Christina Philomena van Basten Batenburg (1871-1949) en Thomas Martinus Blans (1866-1942). Zij huwde met Clement Alphonse Hubert Regout, en studeerde aan de Rijksacademie van Beeldende Kunsten te Amsterdam, exposeerde in 1939 met
• Blaupot ten Cate, Stevenplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigBlaupot ten Cate, Steven
  
  (Noordbroek 29 januari 1807 - Hoogezand 9 september 1884) Steven Blaupot ten Cate, bron: Beeldbank UvA Steven Blaupot ten Cate, liberaal politicus en doopsgezind predikant. In 1839 werd hij beroepen bij de Doopsgezinde gemeente aan de Oostzijde. In 1848 verhuisde hij omwille van familie-omstandigheden en gezondheidsredenen en werd beroepen in Hoogezand.
• Blauw, de Oudeplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigBlauw, de Oude
  
  Papiermolen te Wormerveer, ook de Ouwe Romp genoemd. De windbrief werd gegeven in november 1621. De molen werd oorspronkelijk gebouwd aan de Zaan, pal ten noorden van de Zuidersluis, later werd hij veldinwaarts geplaatst, aan en ten noorden van de Zuidersluissloot, ten westen van de tegenwoordige spoorlijn. In november 1879 ging hij door brand verloren.
• Blauwboer, deplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigBlauwboer, de
  
  Houtzaagmolen te Oostzaandam, paltrok. zie: de Blauwe Boer van der Ley, J.B. de.
• Blauwe Arendspad, hetplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigBlauwe Arendspad, het
  
  Pad aan de Westzijde te Zaandam, iets ten noorden van de spoorlijn naar Hoorn, in het verleden ook wel Bakkerspad genoemd. Het reglement van het Blauwe Arendspad stamt uit 1725. Het pad werd vernoemd naar oliemolen De Blauwe Arend, die in 1879 plaats moest maken voor de spoorlijn.
• Blauwe-endplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigBlauwe-end
  
  In de Zaanstreek het vertrek dat in blauwe kleuren was geschilderd. In boerderijen in Noordholland het met blauwbakken bevloerde deel van de stal, waar 's zomers werd gewoond.
  
  Literatuur: L. Brandts Buys, De landelijke bouwkunst in Noordholland.
• blauwepadplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigBlauwe pad na de 2de wereldoorlog verdwenen ?????? Freek de Jonge schrijft over zijn jeugd na de oorlog over het Blauwe pad
• Blauwepadplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigBlauwepad
  
  Pad aan de Westzijde te Zaandam, in het verleden vooral bekend als Jacob Claesz. Noomenpad. Het padreglement van het Jacob Claes Noomenpad werd vastgesteld in 1656, maar het pad was veel ouder. In een vermelding uit 1638 is reeds sprake van Het Jacob Claes Nomespad, anders het Blauwe Padt
• Blauwselmakerijplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigBlauwselmakerij
  
  Economische sector in de 18e, 19e en 20e eeuw, thans niet meer in de Zaanstreek aanwezig. Blauwsel werd gebruikt om de wat gelige tint van wasgoed, papier, pigment en dergelijke mooi wit te maken, en vond ook toepassing `int couleuren der inlandsche porceleynen'
• Blauwselmolensplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigBlauwselmolens
  
  Zie: Blauwselmakerij. waar de gang van zaken in de grootste fabriek (Avis (ondernemersgeslacht) te Westzaan) is beschreven. In Westzaan hebben echter nog drie andere blauwselmolens gestaan, alsmede twee in Zaandijk en een in Zaandam (West). in welke molens voornamelijk ultramarijn werd vermalen. Dit gebeurde op de gebruikelijke manier met kantstenen die op een leggersteen walsten. Het met enkele andere grondstoffen gemengde maalgoed werd gebuild of gezeefd en diende om goor of ge…
• Blauwselvat, het Gekroondeplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigBlauwselvat, het Gekroonde
  
  Blauwselmolen te Zaandijk. De windbrief werd gegeven in juni 1741, maar de molen was toen al drie jaar in bedrijf. Hij heeft gestaan aan de Nieuwe Vaan, in Achter de Kerk, en werd gesloopt in 1827 en naar Texel overgebracht.
  
  molen blauwselmolen
• Bleekbodenplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigBleekboden
  
  Werknemers van de (voomamelijk Oostzaanse) linnenblekerijen. Zie: Economische geschiedenis geschiedenis 2.5.5., zie ook: Blekerij
• Blees en Kluyvers Houtimport bvplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigBlees en Kluyvers Houtimport bv
  
  In 1919 te Zaandam door P.J. Kluyver en J.G. Blees opgerichte handelsonderneming, oorspronkelijk gevestigd aan de Ooievaarstraat en na enkele jaren verplaatst naar een houten kantoor achter Stationsstraat 1.
  
  Kluyver kwam uit een geslacht van houthandelaren (zijn vader was eigenaar van de in 1876 gebouwde stoomzagerij De
• Blees Houtwolplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigBlees Houtwol
  
  Voormalige houtwolfabriek te Zaandam, in het begin van de jaren '20 opgericht door J.G. Blees (zie: Blees en Kluyver) in een tot dan toe als stoomzagerij ingericht bedrijf in het Westzijderveld te Zaandam. De fabriek werkte met twee houtwolschaven en was de enige producent van dit vroeger veel gebruikte verpakkingsmateriaal in de Zaanstreek. Gezegd wordt dat het fabrieksgebouw, waarin de eerdere balkenzagen verticaal geplaatst waren, niet geheel berekend was op de horizontaal werk…
• Blees Kantoorinrichters bvplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigBlees Kantoorinrichters bv
  
  Kantoorinrichtingsbedrijf te Zaandam. Het bedrijf werd opgericht in juni 1883 door de 32-jarige kantoorbediende Klaas Blees Gzn.(1851-1915), die in een gehuurd huis aan de Westzijde een boek- en kantoorboekhandel begon. Het eerste jaar dreef zijn vrouw de winkel, maar toen het bedrijfje levensvatbaar bleek nam Blees in 1884 ontslag als procuratiehouder om zich geheel aan zijn eigen zaak te wijden.
• Blees, Gerrit Janplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigBlees, Gerrit Jan
  
  Zaandam, 4 mei 1877 - Zaandam, 14 maart 1961
  
  Boekhandelaar in Zaandam, tevens antiquaar en kunsthandelaar, amateur astroloog en auteur van verschillende geschriften, waarvan het boekje 'De Westzijde te Zaandam in 1883' het meest bekend werd. Blees zette in 1915 de door zijn vader in 1883 opgerichte boek- en kantoorboekhandel voort en kreeg door zijn erudiete liefde voor het boek landelijke bekendheid in vakkringen.
• Bleker, deplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigBleker, de
  
  Houtzaagmolen te Westzaandam, paltrok. De wagenschotzager werd gebouwd in 1725 ten oosten van de Gouw, aan en ten noorden van de Dijksloot. Hij werd na verkoop in 1742 gesloopt en herbouwd op het erf van de afgebroken molen de Valk achter het Stuurmanspad.
• Bleker, deplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigBleker, de
  
  Houtzaagmolen te Westzaandam, paltrok. ook de Gele Kat genoemd. De windbrief van de wagenschotzager is onbekend. De eerst bekende vermelding stamt uit 1668` wanneer hij wordt verkocht. Hij heeft gestaan ten westen van het tegenwoordige NS-station en werd begin 1762 verkocht om weggehaald te worden.
• Bleker, deplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigBleker, de
  
  Pelmolen te Oostzaandam en aanvankelijk Westzaandam` ook De Mier genoemd. De eerste vermelding van de molen is in een Brandcontract van juni 1681` ten name van Pieter Pietersz. Gorter van de Mier. De molen, die in onbekend jaar werd verplaatst van de westkant van de Zaan naar de oostkant, heeft gestaan nabij en ten westen van de Gouw, tegenover het Grote
• Bleker, de ( I )plugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigBleker, de ( I )
  
  Houtzaagmolen en oorspronkelijk volmolen te Oostzaandam achtkante bovenkruier, ook de Klamp genoemd. De windbrief werd gegeven in januari 1646 aan Pieter Jansz. Bleecker. In 1726 werd de molen in een assurantie-contract opgenomen ten name van Klas Klamp Kleijndert. Dit is de eerste vermelding als zaagmolen (
• Blekerijplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigBlekerij
  
  Tak van nijverheid met als doel een zuiver witte kleur te geven aan van nature grauwe textielsoorten zoals linnen en katoen. Tegenwoordig worden de vezels of garens daarvan met chemische middelen gebleekt, vroeger behandelde men de geweven stoffen, later ook de garens, door ze te spoelen in een mengsel van plantenas en water. Hierna volgde een behandeling met zure melk, vervolgens werd met schoon water gespoeld en tenslotte stelde men het materiaal bloot aan zonlicht. De op deze manier…
• Blijdschap, deplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigBlijdschap, de
  
  Meelmolen te Assendelft. De bovenkruier had minstens twee voorgangers. De eerste. vrijwel zeker een standaardmolen` wordt voor het eerst vermeld in 1411, vermoedelijk is hij in de Spaanse tijd verwoest.In augustus 1578 kwam de toestemming om een nieuwe meelmolen te bouwen; jaar en wijze van verdwijnen van deze zijn niet bekend, maar vermoedelijk was hij al in 1664 vervangen door de bovenkruier. Hij heeft gestaan aan en ten noorden van de tegenwoordige
• Blijf-van-mijn-Lijfhuisplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigBlijf-van-mijn-Lijfhuis
  
  Het eerste Blijf-van-mijn-Lijfhuis werd veertig jaar geleden opgericht in Amsterdam. Andere steden volgden, waaronder Zaanstreek in de jaren ‘80. Er werden vrouwen en hun kinderen opgevangen die niet meer thuis konden wonen aangezien zij te maken hadden met huiselijk geweld. De woonvoorziening is voor de vrouwen een eerste stap naar weer zelfstandig wonen. Door groepen als Tegen haar Wil werd actie gevoerd voor een Blijfhuis in Zaanstad. Bij een discussiebijeenkomst werd…
• Blikemba nvplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigBlikemba nv
  
  Blikemballage-bedrijf te Zaandam. In 1948 ontstaan door een fusie tussen het Zaandamse bedrijf Snaas en Van Kalsbeek en het bedrijf van Van der Wal te IJsselmuiden. De Zaandamse fabriek met circa 80 werknemers werd in 1956 verplaatst naar Hoorn. In 1970 werd Blikemba overgenomen door Numans Blikfabrieken te Amsterdam.
• Blikindustrieplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigBlikindustrie
  
  Economische sector, emballage-industrie. Ontstaan in de 19e eeuw. In de Zaanstreek belangrijk vanaf einde 19e eeuw tot 1970. Zaanlandia Blik te Krommenie is het laatst overgebleven bedrijf. Algemeen Blikindustrie is in Nederland een van de belangrijkste emballage-industrieën, zowel wat betreft productie-niveau als wat betreft de werkgelegenheid.
• BLO (Buitengewoon Lager Onderwijs)plugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigBLO (Buitengewoon Lager Onderwijs)
  
  Zie: Onderwijs 1.3.4.
• Block W.T.plugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigBlock W.T.
  
  Zaandam 31 mei 1684 - 8 mei 1775
  
  Zaandamse scheepsbouwer, die even verdienstelijk als langdurig mr. scheepstimmerman was op de werven der Oostindische compagnie (VOC) in Amsterdam. In 1775, op 90-jarige leeftijd liet hij daar de 154ste onder zijn leiding gebouwde koopvaarder te water lopen. Er bleven enkele aan hem gewijde lofdichten bewaard.
• Bloeddief` deplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigBloeddief` de
  
  Oliemolen te Oostzaandam. zie: de Virgilius, De
  
  molen oliemolen
  
  oliemolen molen
• bloemplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigIn 1094 bij het 500 jarig bestaan van zaandijk is door een groep zaandijkse vrouwen de Zaanse Kaper opgericht, die diverse zaanse kostuums heeft gemaakt.
• Bloem van Zaandijk, Deplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigBloem van Zaandijk, De
  
  Toneelspel geschreven door Gerrit Jan Honig en C. van der Zeyde ter gelegenheid van het 400-jarig bestaan van Zaandijk in 1894. Het spel is in dat jaar vijf maal opgevoerd door de toenmalige toneelvereniging Bogaers. Ruim vijftig jaar later, namelijk in 1946, volgden ter herdenking van de bevrijding nog enkele opvoeringen door een gelegenheids-ensemble van het lange naspel.
• Bloemendaal en Laanplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigBloemendaal en Laan
  
  Voormalig oliebedrijf in Wormerveer en rijstpellerij in Wormer. Opgericht in 1872, beëindigd in 1966. De oprichters waren Frederik Bloemendaal en zijn jongere halfbroers Remmert en Jan Adriaan Laan. Hun moeder, Elisabeth Avis, was eerst getrouwd met de Krommenieër zeildoekfabrikant Gerrit Bloemendaal en na diens overlijden met Adriaan Laan, firmant van Wessanen en Laan, die in 1851 overleed.
• Bloemendaler Hoeksluisplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigBloemendaler Hoeksluis
  
  Schutsluis met valdeur-opstelling te Wormerveer, bij het samenkomen van de Noorddijk met het dijkje van de Karnemelksepolder, gesloten in het midden van de 18e eeuw. De sluis had een zeer geringe betekenis. Er was geen sluiswachter. De plaats waar het sluisje lag wordt soms nog de Bloemendaler Hoek genoemd.
• Bloemgrachtplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigBloemgracht
  
  Pad aan de Oostzijde van Zaandam` aangelegd in 1656 als het Cornelis Pietersz Bleeckers Ven ofde Bloeme Graft. Bleeckers was de eigenaar van het ven waarop het pad werd aangelegd. De Bloemgracht kreeg onmiddellijk bij de aanleg een padreglement. De familie Bloem (die het pand op de hoek van het pad met de Oostzijde bewoonde) was van dit reglement vrijgesteld.
• Blois. - vanplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigBlois. - van
  
  Zie: Van Bloys, Baljuwschap van
• Blokplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigBlok
  
  Vroegere naam van vele stukken land in de noordelijke Zaanstreek (Assendelft, Krommenie). De naam houdt wel verband met het begrip `blokakker`, een korte dwarsakker. Er waren verscheidene Bloksloten. In Krommenie herinnert de naam van een haaks op
• Blokker, Hannyplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigBlokker, Hanny
  
  Lutjewinkel, 7 juni 1945
  
  Beeldend kunstenaar te Westzaan, voornamelijk etsen en pentekeningen.
  
  Externe link
  
  Website Hanny Blokker,
  
  beeldend_kunstenaar
• Blokmakerijplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigBlokmakerij
  
  Ambacht in de 17e en 18e eeuw uitgeoefend in een onbekend aantal, voornamelijk Zaandamse, werkplaatsen. Men maakte er de vele voor de scheepsbouw benodigde grote en kleine katrollen (`blokken'). Aangezien er duizenden grote zeilvaartuigen, voornamelijk fluitschepen, op de Zaandamse werven zijn gebouwd en de blokken ook nog ettelijke andere toepassingen vonden (in allerlei hijswerktuigen, het luiwerk van molens enzovoort) moet de productie niet onbelangrijk zijn geweest. Gegeven…
• Blokmaler (blokmaalder)plugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigBlokmaler (blokmaalder)
  
  Aanduiding voor de functie van meesterknecht op de oliemolens. De blokmaalder werkte doorgaans aan het naslag.
• Blom Cornelisplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigBlom Cornelis
  
  (Koedijk 1927-Amsterdam 1988) Na een handelsopleiding, gevolgd door een theologische studie, raakte C. Blom betrokken bij het welzijnswerk, eerst als directeur van een buurthuis in AmsterdamNoord, vervolgens bij “Ons Huis, in Koog, waaraan hij 25 jaar (van 1962 tot 1987) leiding gaf. Hij kwam in deze functie in aanraking met de
• Bloys, Baljuwschap vanplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigBloys, Baljuwschap van
  
  In de landsheerlijke periode naam van de door Jan van Beaumont verenigde heerlijkheden (lenen van het graafschap van Holland) waartoe Westzaan en Krommenie behoorden en waarvan de zetel in Beverwijk was. Door dit laatste werd ook wel over het baljuwschap van der Wijk gesproken. Zie:
• Blusbotenplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigBlusboten
  
  Een blusboot of brandweervaartuig (BRV) is een schip dat is uitgerust om vanaf het water een brand te bestrijden. Dit kan een brand aan boord van een schip zijn, maar ook een brand aan de wal die vanaf het water beter is te bereiken. Een blusboot kan ook dienst doen als drijvende pompeenheid en eenheden aan land van grote hoeveelheden water voorzien.
• Bobeldijk, Félicienplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigBobeldijk, Félicien
  
  Koog aan de Zaan, 17 oktober 1876 - Amsterdam, 30 januari 1964 Cees Bolding Impressionistisch kunstschilder, geboren in Koog aan de Zaan, die voornamelijk in Amsterdam heeft gewerkt, maar ook in de Brabant en de Zaanstreek.
  
  In zijn boek 'Jeugdprentjes' (Lochem 1934) heeft hij op een alleraardigste manier de belevenissen uit zijn jongensjaren in de Jan Bestevaerstraat in Koog beschreven, geïllustreerd met tekeningen van de Zaanstreek, zoals hij die zich herinnerde. Bobeld…
• Bobeldijk, Jochemplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigBobeldijk, Jochem
  
  Zaandam, 12 april 1920 – Egmond aan Zee, 18 november 2010
  
  Joachim (Jochem) Bobeldijk was een Nederlands kanovaarder. Hij nam tweemaal deel aan de Olympische Spelen, maar keerde zonder medailles huiswaarts. Hij eindigde in de kajakrace over 10.000 meter op de Olympische Spelen van 1948 als zesde. In 1952 eindigde hij als achtste bij de Olympische Zomerspelen. Bobeldijk, lid van kanovereniging Quo Vadis uit Koog aan de Zaan was diverse keren Nederlands kampioen.
• Bodamer International bvplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigBodamer International bv
  
  Handelsonderneming te Zaandam. De handelsondememing werd opgericht in februari 1969 door H. Scheffer. Het bedrijf im- en exporteerde professionele elektronische componenten (met name voor lucht- en ruimtevaart en communicatietechnieken) en vertegenwoordigde Amerikaanse, Engelse en Franse producenten daarvan. Bodamer werd in 1990 overgenomen door Acal Auriema te Eindhoven; de activiteiten te Zaandam werden nadien beëindigd. De medewerkers kwamen bij Acal Auriema in diens…
• Boddaertcentraplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigBoddaertcentra
  
  Zie: Jeugdzorg
• Bodemgesteldheidplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigBodemgesteldheid
  
  Zie: Economische geschiedenis geschiedenis 1.1.1., zie ook: Landschap Bodemvondsten. Zie: Archeologie
• Boed, de.plugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigBoed, de.
  
  Dienstencentrum bij de in 1972 gebouwde Gortershof te Zaandijk, een complex van 152 bejaardenwoningen waarbij de Boed als recreatiezaal dient. De naam is ontleend aan de Zaanse volkstaal: een kleine schuur bij een boerderij of achter het huis werd vroeger een boed genoemd.
• Boeierplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigBoeier
  
  Vroeger veel voorkomend type zeilvaartuig. Een rondbodem, gebouwd van gangen en zowel van voren als aan de achterzijde opgeboeid. Verdere kenmerken zijn een betrekkelijk hoog grootzeil met een korte gebogen gaffel, een voorbij de mast stekende brede fok en zijzwaarden. De boeiers hadden uitstekende zeileigenschappen en werden voor de pleziervaart gebruikt. Voor de Zaanse kooplieden was het niet ongebruikelijk met de eigen boeier de beurs in Amsterdam te bezoeken. Welgestelde families in …
• Boeke, ds. Rudolphplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigBoeke, ds. Rudolph
  
  Noordwijkerhout, 15 juni 1906 – Leusden, 21 januari 1994
  
  Ds. Rudolph Boeke, van 1936 tot in 1944 predikant van de Hervormde kerk in Krommeniedijk, auteur van het boek Krommeniedijk en zijn kerk (1950). Hij huwde op 25 oktober 1962 met met Marie Helena Lefever.
• Boekenoogen, Gerrit Jacobplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigBoekenoogen, Gerrit Jacob
  
  Wormerveer 18 april 1868 - Leiden 26 augustus 1930
  
  Taalkundige, vooral bekend geworden door zijn academische proefschrift 'De Zaanse Volkstaal', waarop hij in 1896 in Leiden cum laude promoveerde. De hoofdinhoud van dit in 1897 uitgegeven lijvige werk wordt gevormd door het Idioticon, waarvan is getuigd dat het buiten kijf het meest volledige en best bewerkte woordenboek van enige Nederlandse streektaal is.
• Boekhandelplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigBoekhandel
  
  In het algemeen gesproken heeft de boekhandel in de Zaanstreek steeds een kleinschalig en enigszins dorps karakter behouden. De nabijheid van Amsterdam maakte een specialistische of wetenschappelijke boekhandel zowel onnodig als onmogelijk. Zo is ook slechts een enkele maal een antiquariaat van enige omvang in de streek werkzaam geweest
• boekhandelplugin-autotooltip__defaultbestaande boekhandels aanpassen
• Boekie, hetplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigBoekie, het
  
  Pelmolen te Oostzaandam, zie: de Almanak, de
• Boender, deplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigBoender, de
  
  Houtzaagmolen te Oostzaandam` paltrok, zie: de Boendennaker
  
  molen houtzaagmolen
• Boendermaker, deplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigBoendermaker, de
  
  Houtzaagmolen te Oostzaandam, paltrok, meestal de Boender genoemd. De windbrief van de balkenzager werd gegeven aan de Wed. Jan Boendermaker in juli 1728. De molen heeft gestaan aan het Sluispad ten zuiden van de Hanenpadsloot, hij werd gesloopt in 1880, om plaats te maken voor de stoom-houtzagerij de Morgenster.
• Boenwalplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigBoenwal
  
  Houten planken vloer (beun) of steiger aan de kant van het water, ook boenstoep of walstoep genoemd. Vrijwel ieder huis in de Zaanstreek had een boenwal, waar emmers en vaten werden geboend, en de was en de afwas werden gedaan. Dit was bijzonder onhygiënisch; dikwijls stond onmiddellijk naast de boenwal het pleetje. Vanaf het midden van de 19e eeuw kreeg men oog voor deze ongezonde situatie. Artsen beijverden zich om de Zaanstreek zo snel mogelijk aangesloten te krijgen op de waterleidi…

§...

...

• Boer van der Ley, J.B. deplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigBoer van der Ley, J.B. de
  
  1836 - Breda december 1899
  
  Schrijver van enkele boekjes over de Zaanstreek, De Geschiedenis der Zaanlanden, aan kinderen verhaald (twee delen, Zaandijk 1874). Het behelst de geschiedenis van de jaren 1581 tot 1874, in het bijzonder de historie van de opkomende bloei, welvaart en roem van de Zaanstreek. Er wordt duidelijk gemaakt, hoe de bewoners aan hun voornaamste takken van nijverheid zijn gekomen; welk aandeel zij hebben gehad in de lotswisseling der Zeven Provinci…
• Boer, deplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigBoer, de
  
  Oliemolen te Oostzaandam, door zijn formaat meestal het Boerke genoemd. De eerste vermelding dateert uit 1697, maar de molen was veel ouder. Hij heeft gestaan ten westen en op enige afstand van de Knie, iets ten noorden van de Noordervaldeursloot. In 1889 werd hij gesloopt.
• Boer, de Blauweplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigBoer, de Blauwe
  
  Houtzaagmolen te Oostzaandam, paltrok, ook de Blauwboer of de Langert genoemd. De eerste vermelding dateert uit een brandcontract van januari 1668. De molen heeft gestaan op het Wester-Kattegat, het latere eiland van William Pont, nu woongebied Het Zaaneiland, en werd in oktober 1793 tijdens een onweersbui geheel verwoest.
• Boer, De Gekroondeplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigBoer, De Gekroonde
  
  Houtzaagmolen in Koog aan de Zaan, Paltrok.
  
  De Windbrief van de balkenzager werd gegeven in juli 1720. In 1738 werd hij afgebroken en vervoerd naar Westzaandam, waar hij werd neergezet ter vervanging van de afgebrande paltrok de Jonge Visser van welke molen hij de naam overnam. Hij heeft gestaan waar tegenwoordig de Machinistenstraat is.
• Boer, de Verdwaaldeplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigBoer, de Verdwaalde
  
  Oliemolen te Oostzaandam. zie: de Sint Willebrordus.
  
  molen oliemolen
  
  oliemolen molen
• Boer, Floris deplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigBoer, Floris de
  
  Assendelft, 3 maart 1846 - Groningen, 21 december 1908
  
  Prof. dr. Floris de Boer, aanvankelijk hulponderwijzer in Zaandam van 1864 tot 1866, vervolgens na een wiskundestudie in Leiden benoemd tot leraar in Deventer. Hij promoveerde in 1871 cum laude aan de Leidse Hogeschool op het proefschrift 'De analytische kenmerken der bijzondere punten van kromme lijnen en oppervlakten'. Hij werd in daarmee bevorderd tot doctor in de Wis- en Natuurkunde en Cosmographie.
• Boer, Hendrika deplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigBoer, Hendrika de
  
  Krommenie, 12 maart 1939
  
  Beeldend kunstenaar, naamvariant Rie de Boer,sedert 1960 te Amsterdam. Beeldhouwer, graficus en grafiek. Werkt met kleinplastiek, gouaches, keramiek en houtsneden.
  
  Burgemeester Provily bij de eerste steen die nog moet worden ingemetseld.
• Boer, Jakob deplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigBoer, Jakob de
  
  (Westzaan 1918 - 2005)
  
  Gemeenteraadslid, wethouder en locoburgemeester van Westzaan. Achtereenvolgens voor de Partij van de Arbeid en Gemeentebelangen, tot hij in 1971 werd benoemd tot directeur van het Westzaanse bejaardentehuis Lambert Melisz.
• Boer, Jan Adriaan deplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigBoer, Jan Adriaan de
  
  Den Helder 17 oktober 1902 - Zaandam 26 april 1989
  
  Kunstschilder, woonde en werkte in Weesp, Alkmaar, Amsterdam en Den Ilp, maar voornamelijk toch in Zaandam. De Boer bezocht de tekenschool in Weesp waar hij les kreeg van de kunstschilder
• Boer, Jan deplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigBoer, Jan de
  
  Assendelft 1906 - 23 augustus 1982
  
  Burgemeester van Assendelft van 1936-1971. Vermeldenswaardig daarbij is dat De Boer zijn vader Jan Johannes de Boer opvolgde als burgemeester, die op zijn beurt het eerste-burgerschap voortzette van zijn vader Klaas Cornelisz de Boer. Daardoor kende Assendelft een aaneengesloten periode van niet minder dan 92 jaar onder het burgemeesterschap van de familie De Boer. Jan de Boer werd jong benoemd, op 29-jarige leeftijd. Na het overlijden van zijn v…
• Boer, Jan Johannes deplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigBoer, Jan Johannes de
  
  Assendelft 20 februari 1879 - 14 september 1936
  
  Burgemeester van Assendelft van 1918 tot 1936, opvolger van zijn vader Klaas Cornelisz de Boer en voorganger van zijn zoon Jan de Boer.
  
  De Boer was zeer begaan met landbouw en veeteelt. Als secretaris-penningmeester maakte hij deel uit van de provinciale regelingscommissie voor de paardenfokkerij in Noord-Holland. Ook nam hij regelmatig deel aan het Concours hippique op Houtrust. In 1926 trad hij toe tot een commissie die …
• Boer, Klaas Cornelisz deplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigBoer, Klaas Cornelisz de
  
  Optocht in 1904 ter ere van het 25-jarig jubileum van Burgemeester de Boer Assendelft, 10 oktober 1852 - Assendelft, 5 augustus 1936
  
  Burgemeester van Assendelft van 1879 tot 1918. Hij werd als boerenzoon al op zijn 26e tot burgemeester in zijn woonplaats benoemd. Zijn zoon
• Boer, Klaas Pieter deplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigBoer, Klaas Pieter de
  
  (Zaandam, 18 juli 1944)
  
  Keramist. Bracht als zodanig in Zaanstad en daarbuiten verscheidene grote kunstprojecten tot stand, onder meer de murale plastiek in het eerste gemeentehuis van Zaanstad Bannehof en keramische zuilen bij verpleeghuis Oostergouw en in de Russische Buurt.
• Boer, Margaretha deplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigBoer, Margaretha de
  
  (Amsterdam, 16-4-1939)
  
  M. de Boer vestigde zich in 1965 in Wormer. in 1970 kwam zij voor de PvdA in de gemeenteraad, vanaf 1974 als fractie-voorzitter. Zij was van 1975 tot 1978 lid van het bestuur van het Intergemeentelijk Samenwerkingsorgaan Waterland. In 1978 werd zij Statenlid in Noord-Holland, in 1983 voorzitter van de PvdA-fractie. Van 1987 tot 1993 was zij gedeputeerde in Noord-Holland. In 1993 werd De Boer benoemd tot Commissaris van de Koningin in de provincie Dre…
• Boerderijplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigBoerderij
  
  Aanduiding voor het boerenbedrijf, bestaande uit de landerijen, het vee en de bedrijfsgebouwen. Het soort bedrijf, veeteelt, akkerbouw of gemengd bedrijf, werd in grote lijnen bepaald door een aantal factoren. Zie daarvoor ook onder Boerenbedrijf. Een boerderij heeft altijd een relatie tot de omringende natuurlijke of ontwikkelde omgeving. De grondsoort, de hoogteligging en ook de vervoersmogelijkheden over de weg of over het water waren in belangrijke mate bepalend. Voor de Zaanstree…
• Boerejonker, deplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigBoerejonker, de
  
  Industrieel centrum van de Dienst Sociale werkvoorziening Werkvoorziening en als zodanig een van de drie werkverbanden waarin door de Zaanse gemeenten activiteiten worden georganiseerd ter uitvoering door personen die door een handicap op aangepast werk zijn aangewezen. De naam van het centrum is ontleend aan die van de in 1815 verbrande pelmolen. die ongeveer op dezelfde plaats in (Oost-)Zaandam heeft gestaan.
• Boerenbedrijfplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigBoerenbedrijf
  
  Primaire bron van bestaan, in de Zaanstreek van oudsher beoefend. De belangrijkste landbouwtak in de Zaanstreek was en is de veehouderij; daarnaast worden op bescheidener schaal Akkerbouw en Tuinbouw bedreven. Een bijzondere, met name in Oostzaan zeer belangrijke, agrarische sector was de pluimveehouderij. Het in de onmiddellijke omgeving gelegen agrarische gebied van de Wijde Wormer is hier buiten beschouwing gelaten.
• Boerenjongen, deplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigBoerenjongen, de
  
  Oliemolen te Wormerveer. De windbrief werd gegeven in juni 1695. Hij heeft gestaan aan de Noorddijk aan de Zaan, ten noorden van de oliefabriek De Tijd en werd vóór juni 1814 gesloopt.
  
  molen oliemolen
• Boerenjonker, deplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigBoerenjonker, de
  
  Pelmolen te Oostzaandam. De windbrief werd gegeven in september 1694 aan Dirck Aryaensz. Joncker. In augustus 1815 ging hij door brand verloren, waarna de pelmolen het Witte Paard op zijn plaats werd neergezet. Hij heeft gestaan aan en ten zuiden van de Boerenjonkersloot, tussen de weg en de Knie, ten noorden van het latere slachthuis.
• Boerenjonker, deplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigBoerenjonker, de
  
  Houtzaagmolen te Westzaandam, paltrok. De windbrief van de balkenzager werd gegeven in mei 1729. De molen stond waarschijnlijk ten westen van het tegenwoordige NS-station en werd in 1743 gesloopt.
  
  molen houtzaagmolen
• Boerin, deplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigBoerin, de
  
  Oliemolen te Wormerveer. De windbrief werd gegeven in oktober 1691. Hij heeft gestaan aan de Noorddijk, ten noorden van de tegenwoordige oliefabriek De Tijd, en werd gesloopt in 1898.
  
  molen oliemolen
  
  oliemolen molen
• Boerke, hetplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigBoerke, het
  
  Oliemolen te Oostzaandam, zie: De Boer van der Ley, J.B. de
  
  oliemolen molen
• Boffenplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigBoffen
  
  Als er na de transactie werd geboft (dit bleef overigens een uitzondering) dan verbeurde de koper “den dubbelen wijnkoop'. Hij moest dus tweemaal het bedrag der verteringen vergoeden. Een zeer ongeloofwaardige overlevering wil dat een boffer, om gebruik te maken van dit oude recht, eerst drie maal met zijn achterwerk tegen de deur van het rechthuis moest bonken onder het zeggen van de woorden
• Boffers (ook: gisboffers)plugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigBoffers (ook: gisboffers)
  
  Meelspijs. Kleine dikke pannekoeken met krenten, waarvan er verschillende tegelijk in een koekepan gebakken worden. Ze dienen vervolgens, bestrooid met suiker of besmeerd met stroop, als middagmaal. Elders heet soortgelijk gebak “'drie in de pan'.
• Bofrechtplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigBofrecht
  
  Het Bofrecht komt er op neer dat men een reeds overeengekomen koop binnen drie etmalen nog ongedaan kon maken, mits men daartoe een verklaring voor schout en schepenen aflegde. Het was gebruikelijk dat koop en verkoop (van vee of land of van andere roerende of onroerende goederen) in een herberg werden gesloten, waarbij de verkoper het gelag betaalde.
• Bogaersplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigBogaers
  
  Toneel- en reciteervereniging te Zaandijk, opgericht in 1857 en wellicht een der oudste Zaanse rederijkerskamers. Het gezelschap, waarvan de volledige naam luidde: Vereniging tot bevordering van uiterlijke welsprekendheid 'Bogaers`, is vlak voor de oorlog l9l4-'18 opgeheven. Het dankte zijn naam aan die van de dichter Adrianus Bogaers (1795-1870), die dus nog tijdens zijn leven door de Zaandijker elite vernoemd werd.
• Bogertspadplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigBogertspad
  
  Pad te Oostzaandam. zie: Boomgaardspad
• Bohemen, Marit vanplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigBohemen, Marit van
  
  Wormerveer, 16 september 1971
  
  Marit van Bohemen is een presentatrice en actrice.
  
  presentatrice actrice
• Bok, deplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigBok, de
  
  Oliemolen en later papiermolen te Wormerveer. De windbrief werd (mogelijk) gegeven in juni 1631; in mei 1699 werd hij opgenomen in een assurantiecontract. Na 1803 werd hij ingericht tot papiermolen. Hij heeft gestaan achter het tegenwoordige Sluispad (toen `Bok z`n pad') ten zuiden van de Marktstraat en werd in 1863 of '61 gesloopt.
• Bok, deplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigBok, de
  
  Meelmolen te Oostzaan, zie: het Wapen, Het van Oostzaan.
  
  molen papiermolen
• Bok, deplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigBok, de
  
  Houtzaagmolen te Westzaan. Zie: het Kind van Weelde.
  
  molen houtzaagmolen
• Bok, de Barndeplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigBok, de Barnde
  
  Oliemolen te Jisp, ook de Barnde Molen genoemd. In mei 1699 werd hij tegen een laag bedrag opgenomen in een assurantiecontract; dit wijst erop dat het een kleine molen was, maar het is ook mogelijk dat hij na een brand (barnde = verbrande) provisioneel werd verzekerd. Later komt hij voor in het olieslagerscontract tegen een normaler bedrag. Hij heeft gestaan ten noorden van de Zuiderganssloot, en ging in december 1821 door brand verloren.
• Boko bv dakbedekkersplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigBoko bv dakbedekkers
  
  Dakbedekkingsbedrijf te Westknollendam. Boko werd opgericht in maart 1961 door K.J. Bootsman te Westknollendam. Het bedrijf werkt voor bouwbedrijven en particulieren en groeide gestaag, In 1991 had Boko circa 120 personeelsleden in dienst. Het bedrijf voerde grote projecten uit, zoals de dakbedekking van de Stopera te Amsterdam, de renovatie van het dak van het Zaandamse theater De Speeldoos en de dakbedekking van het nieuwe politiebureau te Zaandijk.
• Boksenplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigBoksen
  
  Sport, in de Zaanstreek voor de Tweede Wereldoorlog beoefend in het Café-Restaurant Thalia aan de Prins Hendrikkade in Zaandam, na de oorlog enige tijd in verenigingsverband.
  
  Ofschoon boksen reeds bekend is uit de Griekse oudheid, ontstond het moderne boksen in de 18e eeuw in Engeland. Het eerste Nederlandse kampioenschap werd pas in 1900 in Amsterdam gehouden. Boksen wordt beoefend door twee tegenstanders in een verheven ring. De bedoeling van een boksgevecht is de tegenstander buite…
• Bolding Verpakkingen bvplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigBolding Verpakkingen bv
  
  Producent van verpakkingen voor levensmiddelen te Zaandam. Het bedrijf werd opgericht in 1898 door de 19-jarige Daan Bolding. Aangezien hij op dat moment niet handelsbevoegd was moest zijn moeder, die een bakkerij had aan de Westzijde in Zaandam, enige jaren als eigenares optreden. De naam van het bedrijf luidde toen 'Firma Wed. W. Bolding', met als aanduiding 'Handelsdrukkerij en Papierhandel'. Het bedrijf vestigde zich in 1950 aan de Provincialeweg 200 te Zaandam. Tot …
• Bolding, Cornelis (Cees)plugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigBolding, Cornelis (Cees)
  
  Wormerveer, 7 januari 1897 - 's Gravenhage, 1 november 1979 Cees Bolding zelfportret, 1916. Beeldend kunstenaar, woonde en werkte in Wormerveer, Urk, Amsterdam, Den Haag en Scheveningen. Cees Bolding werd opgeleid aan de Rijksschool voor Kunstnijverheid en de Academie voor Beeldende Kunst onder de prof's van der Waay en Jurres, beide te Amsterdam. Naast vele olieverfschilderijen vervaardigde hij tekeningen, etsen, litho's, houtsneden, aquarellen, stadsgezichten, portr…
• Bolding, Daanplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigBolding, Daan
  
  Zaandam, 31 oktober 1932 - Flayosc, Frankrijk, 4 juli 2015
  
  Oprichter van de eerste Juniorkamer in ons land in 1957, daarvan voorzitter; medeoprichter van de Federatie van Nederlandse Juniorkamers in 1960. Daarnaast vervulde Daan Bolding, directeur van
• Boll, Jaapplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigBoll, Jaap
  
  Jaap Boll werd bekend vanwege het verwijderen van springstofladingen uit de pijlers van de Hembrug, die de Duitsers wilden opblazen zodra de geallieerden hun opmars in Noord-Holland zouden voortzetten. Jaap Boll werd in maart 1952 onderscheiden met het Kruis van Verdienste door Koningin Juliana, omdat hij in belang van het Koninkrijk heeft gediend als lid van een illegale organisatie in Noord-Holland. Het Kruis van Verdienste werd hem op 11 juni 1952 uitgereikt door de Consul J.H.G. …
• Bom, deplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigBom, de
  
  Pelmolen te Oostzaan. De windbrief werd gegeven in februari 1695; rijkelijk laat, want de molen werd reeds in 1693 in een assurantiecontract opgenomen. In september 1703 was hij eigendom van Claes Jacobsz. Bom. Hij heeft gestaan aan en ten westen van het Zuideinde, en werd in 1799 afgebroken en vermoedelijk overgebracht naar Nieuwendam.
• Bomenstichtingplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigBomenstichting
  
  Landelijke organisatie, opgericht in 1970 en zetelend in Utrecht. Sinds de oprichting wordt er gewerkt aan de bescherming van bomen, het vergroten van vakkennis en de belangstelling daarvoor, vooral op het gebied van de functies en de verzorging. Een van de activiteiten is de adoptie van waardevolle bomen. De eerste vond plaats in Kloetinge, Zeeland.
• Bonplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigBon
  
  Verouderde uitdrukking, ook in de streektaal, voor een deel van een kast. Voordat in de 17e en 18e eeuw de eenpaneelskasten, waarachter legplanken waren aangebracht, in zwang kwamen, bestonden kasten meestal uit drie tot zes afzonderlijke delen, elk met een deurtje afgesloten. In een 16e-eeuwse inventaris staat bijvoorbeeld vermeld: “spijntgen. hangende in het voorhuys, waarin een bovenste bon, een middelste bon en een onderste bon` (Hoorn, 1593). In een andere inventaris (Leiden, 1616) is …
• Bon Czn., bv Oliefactorij Pieterplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigBon Czn., bv Oliefactorij Pieter
  
  Bedrijf in Zaandam dat zich vanouds heeft gericht op de opslag en het vervoer van olieproducten en later chemische stoffen. Daarnaast houdt het zich ook bezig met railtransport, waartoe ketelwagons worden verhuurd. De reiniging hiervan en de controle erop behoren mede tot de doelstellingen. Ook reiniging van tankwagens behoort tot de taken.
• Bonbonfabricageplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigBonbonfabricage
  
  Zie: Suikerwerkfabricken.
• Bond van Zaanse Brandweercorpsenplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigBond van Zaanse Brandweercorpsen
  
  Voorblad Gedenkboek 30 jaar Bond van Zaanse Brandweercorpsen 1952. Archief Gerrit J. Schenk Indien getracht wordt een overzicht te geven van de totstandkoming, werkwijze en bedoeling van de Bond van Zaanse Brandweercorpsen, is de vraag of er wel een juist beeld kan worden geschetst.
• Bond van Zaanse muziekcorpsenplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigBond van Zaanse muziekcorpsen
  
  Zie: Muziek
• Bondenplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigBonden
  
  Zie: Vakbeweging
• Bonekamp, Janplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigBonekamp, Jan
  
  Velsen 19 mei 1914 - Amsterdam 21 juni 1944
  
  Johannes Lambertes (Jan) Bonekamp, verzetsstrijder, lid van de Centrale Bond van Transportarbeiders, kaderlid van de CPN. Al in het eerste bezettingsjaar nam Bonekamp deel aan de strijd tegen de Nazi-bezetters. Als chauffeur bij de Hoogovens stond hij vooraan in de rijen van de strijders en verspreidde illegale kranten en stakingsoproepen. Meerdere keren kwam hij voor de eisen van arbeiders op.
• Bonekamp. J.plugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigBonekamp. J.
  
  Zie: Tweede Wereldoorlog Wereldoorlog 3.
• Bonkieshuisplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigBonkieshuis
  
  Uitbetalingsplaats van arbeiders in de Zaandammer haven, in 1893 geopend, in 1950 gesloopt. Het Bonkieshuis (waarschijnlijk een verbastering van 'Boompjeshuis', het was aanvankelijk het enige pand aan de boomrijke Havenstraat) werd door de havenarbeiders gebruikt als schaftlokaal, als onderkomen bij slecht weer en de lonen werden er uitbetaald. Voor de ingebruikname van het Bonkieshuis gebeurde dit in cafés. In het 'Wacht- en Uitbetalingslokaal', zoals de officiële naam luidde, was …
• Bonsem, deplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigBonsem, de
  
  Houtzaagmolen te Westzaandam, paltrok. Het bouwjaar van de balkenzager is onbekend. De Bonsem (bunzing) werd voor het eerst vermeld in 1668, toen hij veranderde van eigenaar. Hij stond ten oosten van de Watering en verbrandde in maart 1892.
• Bonsem, de Zwarteplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigBonsem, de Zwarte
  
  Oorspronkelijk volmolen, daarna papiermolen en tenslotte pelmolen te Koog aan de Zaan. De windbrief voor de geheel met hout beklede volmolen werd gegeven in september 1649. Vóór 1697 werd hij papiermolen en in december 1845 werd hij als pelmolen opgenomen in een assurantie-contract. Hij werd gesloopt in 1895. Op zijn erf staat nu de Christelijke school aan de Stationsstraat. Dit deel van de straat heette vroeger het
• bonsem_zwarteplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigchristelijke school aan het Bonsumpad/Stationsstraat in Koog aan de Zaan bestaat niet meer.
• Bonsempadplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigBonsempad
  
  Vroeger een pad in Koog aan de Zaan, aan de noordkant van de huidige Stationsstraat. De zuidkant hiervan werd gevormd door het Vriesse pad. De naam Bonsempad dankte het aan de ter plekke gebouwde molen met de naam De Zwarte Bonsem. In de streektaal werd met een bonsem een bunzing aangeduid.
• Bont, het Ouweplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigBont, het Ouwe
  
  Oliemolen te Oostzaandam. zie: het Oude Bonte Kalf
  
  oliemolen molen
• Bontekoe, Gerritplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigBontekoe, Gerrit
  
  (1867-1954)
  
  Meer dan 25 jaar was Gerrit Bontekoe veldwachter in Westzaan. Een legendarische ordehandhaver met wie niet te spotten viel, al noemden de Westzaners hem spottend ‘Kontjeboe’. Bontekoe trad in 1898 aan als opvolger van Hendrik Hendriks, die na een dienstverband van 34 jaar met pensioen ging. Van de 200 sollicitanten was Bontekoe volgens burgemeester Steenberg ‘de rechte man op de rechte plaats (…) omdat hij in zich vereenigt alle eigenschappen, die men aan een uitst…
• Bontjeplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigBontje
  
  Verkleinwoord van Bon, zie aldaar. De betekenis is tevens overgegaan op een laag kastje, gewoonlijk gebruikt als aanrecht. Hierin bevonden zich twee tot vier door deurtjes afgesloten 'bonnen'. Een dergelijk aanrecht werd 'rechtbon' genoemd.
• Bood, Klaasplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigBood, Klaas
  
  Oudkarspel, 27 augustus 1922 - Westzaan, 22 februari 2018
  
  Klaas Bood, boerenzoon van een tuinder, werd geboren in Oud-Karspel in Noord Holland, maar woonde het grootste deel van zijn leven in de Zaanstreek. Al op de lagere school tekende hij veel en wilde hij graag kunstschilder worden. Van een gedegen opleiding hiervoor op bijvoorbeeld de Academie kon helaas geen sprake zijn. Bood moest al op jonge leeftijd aan het werk om financieel te kunnen bijdragen om het gezin te onderh…
• Boogert, Johan van denplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigBoogert, Johan van den
  
  Zaandam, 23 november 1913 - Amsterdam, mei 1988
  
  Pianist Johan van den Boogert werd op 23 november 1913 te Zaandam geboren. Hij studeerde tot 1936 aan het Amsterdams Conservatorium waar hij het solistendiploma voor piano behaalde. In hetzelfde jaar verwierf hij de „Ehrenpreis
• Boogschietenplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigBoogschieten
  
  Zie: Handboogschieten
• Booij, Garage K.plugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigBooij, Garage K.
  
  Garage K. Booij, garagebedrijf aan het Zuideinde 44, te Koog aan de Zaan. Op de plaats waar Garage Booij is gelegen stond ooit de uit 1648 stammende en rond 1880 gesloopte oliemolen De Reus. De daar aan grenzende machinale oliefabriek in pakhuis De Reus ging in 1919 op de fles. Het vrijgekomen pakhuis gaf daarop onderdak aan een taxi-onderneming onder de naam garage Hoogendijk.
• Boom (Bedrijfsleven Ondersteunt de Ontspannende Mens)plugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigBoom (Bedrijfsleven Ondersteunt de Ontspannende Mens)
  
  Stichting opgericht in juni 1987 door ondernemer J. Op den Velde, als reactie op de drastische bezuinigingen van de overheid. Voor activiteiten in sport, welzijn en cultuur is men steeds vaker aangewezen op geldelijke ondersteuning door het bedrijfsleven. Stichting Boom tracht de inzameling en verdeling van deze gelden te coördineren. In 1988 verdeelde de stichting een bedrag van ca. ƒ 50.000 aan onder andere
• Boomgaardspadplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigBoomgaardspad
  
  Pad te Oostzaandam. Vanaf de Dam het eerste pad aan de Zuiddijk, genoemd naar de grote boomgaard die zich in de 17e eeuw aldaar bevond. Het eerste padreglement werd opgesteld in 1650, maar vermoedelijk bestond het pad toen al een periode. In 1787 volgde een tweede reglement. Om op het Boomgaardspad te komen moest men vanaf de Zuiddijk een smal paadje oplopen en daarna een brug over een smalle sloot oversteken. De sloot werd in 1907 gedempt, maar de smalle toegang bleef ongewijzigd…
• Boomstamgrafkistplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigBoomstamgrafkist
  
  Zie: 3 Zuidelijke Zaanstreek 3. Ook in de Oudheidkamer te Assendelft wordt een (waarschijnlijk 11e-eeuwse) grafkist van deze aard bewaard,
• Boonplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigBoon
  
  Ondernemersgeslacht te Wormerveer in de 19e eeuw, grondleggers van Koninklijke Fabrieken Boon bv. Jacob Willem Boon (1789-1863), gehuwd met Neeltje Emmer (1782-1859), was oorspronkelijk timmerman te Wormerveer, maar begon later als blauwselkoper. De blauwselkoperij was in de 18e en 19e eeuw geen onbelangrijke handelstak. Behalve in blauwsel handelden de blauwselkopers ook in specerijen en cacaobonen. Een drietal
• Boon bv, Koninklijke Fabriekenplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigBoon bv, Koninklijke Fabrieken
  
  Cacaofantasieproductenfabriek en oorspronkelijk cacao-, chocolade- en blauwselfabriek te Wormerveer, ontstaan in 1813. Grondlegger van het bedrijf was Jacob Willem Boon (Zie: Boon ondernemersgeslacht), die in mei 1813 op bescheiden schaal met molen
• Boon, Karla van derplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigBoon, Karla van der
  
  Zaandam, 9 oktober 1968
  
  Karla Irene Plugge-van der Boon is een voormalige waterpolospeelster en nam als keepster één maal deel aan de Olympische Spelen in 2000. Zij eindigde met het Nederlands team op de vierde plaats.
  
  olympier waterpolo
• Boon, Pietplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigBoon, Piet
  
  Assendelft, 16 april 1891 - Klötze 17 mei 1945
  
  Petrus (Piet) Boon was woonachtig aan de Dorpsstraat 683 in Assendelft, als vader van vijf dochters en zoon Gerard. Piet Boon was sigarenmaker, met vier broers eigenaar van de sigarenfabriek aan de Dorpsstraat 674. De fabriek telde tien personeelsleden.
• boon2plugin-autotooltip__defaultPette op de Markstraat bestaat niet meer
• Boonakker, deplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigBoonakker, de
  
  Cacaomolen te Wormerveer, zie: de Jonge David, de
• Boonakker, deplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigBoonakker, de
  
  Mosterd- en poedermolen, later cacaomolen te Wormerveer. De windbrief werd gegeven in februari 1749 aan Jan Willemsz. Boon. ln augustus 1809 werd hij door brand verwoest, waarna herbouw volgde. De nieuwe molen ging in september 1860 door brand verloren. Hij heeft gestaan achter het Schoolpad, ten noorden van de Zuidersluissloot.
• Boonstoppel, deplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigBoonstoppel, de
  
  Volmolen te Oostzaandam. De eerste vermelding dateert uit mei 1673. Hij heeft gestaan aan en ten westen van de Knie, achter het Rad van Avontuurspad, en werd gesloopt in 1807.
• Boonstra, Klaasplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigBoonstra, Klaas
  
  Krommenie, 11 oktober 1905 - Schore, 2 september 1999
  
  Klaas Boonstra, beeldend kunstenaar, vooral kunstschilder, maar ook tekenaar, aquarellist en glazenier, voorts muurschilderingen. Leerling van de Rijksacademie te Amsterdam, werkte daarna tot 1940 in Krommenie en vervolgens in Amsterdam en Den Haag. Boonstra werkte vrij naar zijn verbeelding en kreeg onder meer bekendheid door zijn Droombeelden.
• Boorsma, Pieterplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigBoorsma, Pieter
  
  Koog aan de Zaan, 10 oktober 1871 - 19 september 1951 Het Pink Pieter Boorsma stamde uit een arbeidersgezin, was sociaal zeer bewogen en gold politiek gezien als anarchist. Als jongeman was hij bevriend met F. Domela Nieuwenhuis. De overlevering wil dat zij tijdens een staking bij het oliebedrijf Het Hart en De Zwaan ’s nachts getweeën in een lantaarnpaal vóór het huis van de directeur van het bedrijf klommen en leuzen riepen. Zijn opvattingen vertolkte hij later in een aantal …
• Boot, deplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigBoot, de
  
  Verfmolen en oorspronkelijk tabaksstamper te Koog. De windbrief werd gegeven in februari 1699. Mogelijk was deze laat aangevraagd, want in december 1696 was de molen al verzekerd tegen brandschade. Vanaf 1707 deed hij dienst als verfmolen. Hij heeft gestaan aan en ten noorden van de Sluissloot, ten oosten en op enige afstand van de Watering, en ging in juni 1888, na korte tijd koeken van maisafval te hebben geslagen, door brand verloren.
• Boot, Instituutplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigBoot, Instituut
  
  Instituut voor stenografie en machineschrijven te Westknollendam. Het instituut werd opgericht in juni 1938 te Wormerveer, aan de Wilgenkade, door Jb. Boot, die toen al enige jaren les gaf in stenografie. Het pand van het instituut werd tijdens de Tweede Wereldoorlog druk gebruikt door de illegaliteit. In november 1945 werd verhuisd naar een pand aan de Wandelweg. Het instituut breidde nadien aanzienlijk uit met een kopieerinrichting, een accountantskantoor en een afdeling assur…
• Boot, Jaapplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigBoot, Jaap
  
  Wormerveer, 1 maart 1903 - Dordrecht, 14 juni 1986
  
  Jan Jacobus (Jaap) Boot was een Nederlandse atleet, die zich had gespecialiseerd op de 100 meter en het verspringen. Hij nam in zijn loopbaan tweemaal deel aan de Olympische Spelen en veroverde hierbij in 1924 een bronzen medaille op de 4 x 100 m estafette samen met zijn teamgenoten Jan de Vries, Harry Broos en Rinus van den Berge.
• Boot, Jaap (1918-2002)plugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigBoot, Jaap (1918-2002)
  
  Wormerveer, 7 maart 1918 - Purmerend, 20 april 2002
  
  Jaap Boot, in 1938 oprichter van Onderwijsinstituut Boot, was gedurende de tweede wereldoorlog verzetsman, leider van de Wormerveerse L.O. en chef-staf van district VI van de Binnenlandse Strijdkrachten. In die hoedanigheid had hij in Wormerveer kort na de bevrijding zo ongeveer alle touwtjes in handen. Boot was verspreider van de illegale Zaanse Trouw-editie.
• Boot, Teunisplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigBoot, Teunis
  
  (Wormerveer 1859 - Koog 1939)
  
  Volksdichter. Teun Boot werd geboren in een arm gezin in Wormerveer-Noord en moest op zijn 9e jaar al van school. Hij ontwikkelde zich als autodidact, vertaalde gedichten en een roman ('En zij komt toch') uit het Duits en kreeg vooral bekendheid door zijn wekelijkse gedichten over wel en wee in de Zaanstreek, geplaatst in '
• Bootsman, deplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigBootsman, de
  
  Pelmolen te Oostzaandam. De eerste vermelding dateert uit mei 1752; de windbrief zou zijn gegeven in oktober 1751. De molen heeft gestaan aan en ten noorden van de Hanenpadsloot, ten oosten en op enige afstand van de Weer. Hij werd gesloopt in 1896 en overgebracht naar Oosterblokker, waar hij onder de naam de Krijgsman werd herbouwd als meelmolen. Begin jaren `80 in de twintigste eeuw werd hij geheel gerestaureerd.
• Bootsman, deplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigBootsman, de
  
  Verfmolen te Wormer. De windbrief werd gegeven in februari 1699 aan Claes Dircksz. Bootsman. De molen heeft gestaan aan de Veerdijk, tegenover herberg De Jonge Prins, en is verbrand in september 1831. Op zijn erf werd later het pakhuis Smirna gebouwd.
• Bootsmanmaat, deplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigBootsmanmaat, de
  
  Verfmolen en tabaksstamper te Wormer. De molen werd gebouwd in 1731 voor Klaas Dircksz. Bootsman. Hij heeft gestaan aan de Veerdijk, tegenover de Noorddijk en werd in augustus 1843 na blikseminslag door brand verwoest.
• Bootwerkersplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigBootwerkers
  
  Zie: Eensgezindheid
• Borstius, Jacobusplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigBorstius, Jacobus
  
  Purmerland, 25 juli 1612 - Rotterdam, 1 juli 1688
  
  Predikant te Wormerveer en Zaandijk en schrijver van boekjes met een cathachetische toon. Voor de Zaanstreek is Borstius vooral van betekenis als geschiedschrijver van Zaandijk. Dankzij zijn betrouwbare en nauwkeurige boekstaving, is van zowel het ontstaan als de eerste anderhalve eeuw meer bekend dan van welke Zaangemeente ook. Voor
• Bos, Cornelis Hendricus van denplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigBos, Cornelis Hendricus van den
  
  Velsen, 10 november 1905 - Den Haag, 10 mei 1940
  
  Cornelis Hendricus van den Bos, was een Zaandamse chauffeur, die als militair bij 3-III Depot Cavalerie gewond raakte bij het bombardement op de Nieuwe Alexanderkazerne tijdens de Slag om Den Haag. Hij overleed later die dag in het Bronovo ziekenhuis.
• Bos, E.G, (Bets)plugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigBos, E.G, (Bets)
  
  19 maart 1907 - 23 januari 1988
  
  Oud-gemeentelijk inspectrice van het onderwijs te Zaandam, Ridder in de Orde van Oranje Nassau. De uit Leeuwarden afkomstige Bets Bos wordt 16 april 1926 met 7 van de 11 stemmen benoemd als onderwijzeres aan de O.L.School van het Noordhollandse Oudesluis. Op 13 oktober 1928 rondt zij de cursus vervolgonderwijs in Zijpe met succes af. Begin augustus 1929 slaagt zij voor de hoofdacten. In november 1929 volgt de stap naar Zaandam waar zij als ond…
• Bos, het Noordseplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigBos, het Noordse
  
  Houtzaagmolen, paltrok, later stoom-houtzagerij. Het bouwjaar van de molen, een balkenzager, is onbekend. Hij wordt voor het eerst vermeld in 1731. Hij werd in 1880 gesloopt en vervangen door een stoom-houtzagerij, waarop de molennaam overging. Op de terreinen van deze houtzagerij, ten zuiden van het westelijk deel van de Stationsstraat, werd later de woonbuurt het Noordsebos gebouwd.
• Bos, Johannes Hendrik van denplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigBos, Johannes Hendrik van den
  
  Sloten, 22 november 1905 - Den Haag, 10 mei 1940
  
  Johannes Hendrik van den Bos, was een Zaandamse huzaar die op 10 mei 1940 sneuvelde als gevolg van het Duits bombardement op de Haagse Nieuwe Alexanderkazerne, tijdens de Slag om Den Haag. Als gevolg daarvan kwamen 66 huzaren van de Cavalerie om het leven. Naast de doden vielen er meer dan 150 gewonden.
• Bosboom, Adriaanplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigBosboom, Adriaan
  
  Westzaan, 17 juli 1940
  
  Beeldend kunstenaar, woont en werkte in Zaandam, kwam op het Zaanlands Lyceum in aanraking met cultuur. Leerling van de Rijksnormaalschool te Amsterdam, schilder, aquarellist en tekenaar van landschappen en portretten, gaf les aan
• Bosboom, Pietplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigBosboom, Piet
  
  Piet Bosboom, fabrieksarbeider, verzetsstrijder en onderduikadres, komt ter wereld in een klassiek Zaans arbeidersgezin. Vader Wolf en moeder Marianne moeten alle zeilen bijzetten om hun zeven overgebleven kinderen, twee overlijden binnen enkele maanden, voldoende eten te geven. Piet, nummer zes van de nakomelingen, wordt na zijn middelbare school arbeider bij de Zaandamse verffabriek Pieter Schoen.
• Bosch, Ditta van denplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigBosch, Ditta van den
  
  Zaandam 29 juni 1914 - Veenendaal 9 februari 2005
  
  Ditta van den Bosch, kunstenaar, schilder. Zij was in de leer bij Roeland Koning (1898-1985) en Edith Pijpers. Zij maakte gebruikt van aquarel, glas in lood en olieverf voor haar portretten, landschappen, stillevens en kerkramen. Ditta van den Bosch was werkzaam in Schotland, Veenendaal, Zaandam, Zuid-Engeland, Zwitserland, Rhenen vanaf 1955 en Veenendaal omstreeks 1996.
• Boschjespadplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigBoschjespad
  
  Voormalig pad in Koog aan de Zaan, later Boschjesstraat. Onder de nog eerdere naam Weeshuispad bezat het een padreglement genoemd in 1767. De aanduiding Boschjespad of -straat verwijst naar het vroegere Koger Bosje, een begroeid terrein dat ook ruimte bood voor de in nogal slechte staat verkerende velden van voetbalclub SDO, het latere KFC, en korfbalvereniging KZ. Aan het pad stonden het gemeentehuis en het politiebureau, terwijl op het terrein van het Koger Bosje later Ons Verplee…
• Boshouwer, deplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigBoshouwer, de
  
  Houtzaagmolen te Westzaandam, paltrok. De windbrief van de wagenschotzager werd gegeven in maart 1723. Hij heeft gestaan ten oosten van de Watering, ten zuiden van molen De Bonsem en werd in januari 1744 verkocht onder voorwaarde dat hij voor maart van dat jaar zou worden gesloopt.
• Bosman, Fokkeplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigBosman, Fokke
  
  Zaandam, 22 oktober 1893 - Zaandam, 2 november 1971
  
  Revolutionair socialist. Raadslid voor de CPH (zie: Communisme) en later voor de RSAP (zie: Socialisme 3.3. en 4.4) te Zaandam. Van beide partijen was hij ook lid van het hoofdbestuur.
  
  Zoon van Simon Bosman, winkelier, en Geertje Jeens de Jong. Op 1 augustus 1914 trad hij in het huwelijk met Trijntje Kwast, met wie hij een dochter en twee zonen kreeg. Pseudoniemen: Folesca, DEDS (De Eerste De Slechtste).
• Bossenplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigBossen
  
  Vroegere zieken- en begrafenisfondsen. Elders ontstond deze vorm van onderlinge verzekering door en naast de gilden. Hoewel deze in de Zaanstreek niet hebben bestaan, zijn er sinds het begin van de 18e eeuw ettelijke bossen opgericht, zoals die van bootsgezellen, wevers, baanluiden (touwslagers), lijndraaiers (idem), timmerlieden en stijfselmakers. Bij het woord 'bos' denke men aan de bus waarmee de wekelijkse contributie (in feite dus de verzekeringspremie) werd opgehaald. Sommige bosse…
• Bossu, Maximiliaan de Hennin, Graaf vanplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigBossu, Maximiliaan de Hennin, Graaf van
  
  (1542 - Antwerpen 21 december 1578)
  
  Afstammeling van een Henegouws geslacht, lid van de Raad van State en als vroom katholiek in de Spaanse tijd tijd aanvankelijk geheel aan de zijde van regering en kerk. Om die reden werd hij in 1567 in plaats van de uitgeweken Willem van Oranje benoemd tot stadhouder over Holland, Zeeland en Utrecht.
• Botenmakerijplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigBotenmakerij
  
  De bouw van kleine boten zoals vletten en boeiers. Ook de bouw van vaartuigen voor de binnenvaart. Zie: Scheepsbouw
• Botenmakersplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigBotenmakers
  
  Ook: schuitenmakers. Ambachtslieden die kleine vaartuigen bouwden en repareerden. Zie: Economische geschiedenis 2.5.1.
• Botenmakersstraatplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigBotenmakersstraat
  
  Straat in Westzaandam ten zuiden van het Wijnkanspad, eerder Botenmakerspad en Jan Voogtenpad geheten.
  
  De naam Botenmaker komt van Floris Jansz. Botenmaker, bewoner van het pad, die voor het eerst genoemd wordt in een akte uit 1645 als hij een huis koopt op het Voochtenpad. De naam Voogtenpad is lastig te koppelen aan een bewoner van het pad aangezien er meerdere personen met deze 'achternaam' genoemd worden op dit pad.
• Botenmakersstraatplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigBotenmakersstraat
  
  Straat in Westzaandam ten zuiden van het Wijnkanspad, eerder Botenmakerspad en Jan Voogtenpad geheten.
  
  De naam Botenmaker komt van Floris Jansz. Botenmaker, bewoner van het pad, die voor het eerst genoemd wordt in een akte uit 1645 als hij een huis koopt op het Voochtenpad. De naam Voogtenpad is lastig te koppelen aan een bewoner van het pad aangezien er meerdere personen met deze 'achternaam' genoemd worden op dit pad.
• Boterton, deplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigBoterton, de
  
  Houtzaagmolen te Westzaandam, paltrok, zie: De Koning.
• Bouali, Aliplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigBouali, Ali
  
  Zaandam, 16 oktober 1981
  
  Ali Bouali, beter bekend als Ali B, is een Nederlands rapper en cabaretier uit Almere.
  
  rapper cabaretier
• Boudewijn, Willeplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigBoudewijn, Wille
  
  Heemstede, 6 augustus 1947 - Emmen, 19 januari 2016 Wille Boudewijn 1947-2016 Wille Boudewijn, beeldend kunstenaar, keramist en beeldhouwer is autodidact, zij woonde en werkte in Assendelft en Zaandam. Daar vervaardigde zij onder meer een fries van meer dan 2 meter breed voor de Klimop-school. Later verhuisde zij naar Emmen.
• Bouman, Andriesplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigBouman, Andries
  
  (Zaandam 11 mei 1900 - 29 november 1985)
  
  Gemeenteraadslid voor de ARP in Zaandam van 1955 tot 1966, vele jaren fractievoorzitter van de protestants-christelijke partijen. Op zijn initiatief werd in oktober 1961 de vereniging Vrienden van de Zaanse Schans (later:
• Bouman, Gradaplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigBouman, Grada
  
  (Zaandam 25 juli 1929 - Den Haag 6 april 2019)
  
  Grada Henrica Bouman, beeldend kunstenaar, werkte in Zaandam, Zuid-Scharwoude, Hilversum en Den Haag. Zij kreeg na onderwijzeres te zijn geweest, haar opleiding beeldende kunsten en studeerde verder aan de Vrije Academie in Den Haag. Eerder ontving zij les van
• Bourgondiëplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigBourgondië
  
  Margaretha en Philips van. Zie: Bestuur 1.2.3.
• Bouwen in de Zaanstreekplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigBouwen in de Zaanstreek
  
  Het streekeigene van de Zaanstreek is in het bijzonder tot uiting gekomen bij het bouwen. Dit werd veroorzaakt doordat, in tegenstelling tot de rest van Nederland, in het gebied tussen Amsterdam en Alkmaar, waarbinnen de Zaanstreek is gelegen, de bodem een te geringe draagkracht had om zware stenen gebouwen te kunnen dragen. Vanaf het begin van de permanente bewoning van de Zaanstreek in de 11e eeuw tot aan het jaar 1901, toen het bouwen van hout in het gehele land werd …
• Bouwinstallatiebedrijvenplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigBouwinstallatiebedrijven
  
  Zie: Installatiebedrijven.
• Bouwman, deplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigBouwman, de
  
  Houtzaagmolen te Westzaandam, paltrok. Het bouwjaar van de wagenschotzager is onbekend. Hij wordt voor het eerst genoemd in een assurantiecontract uit 1729. Hij heeft gestaan achter het Bouwmanspad en werd vermoedelijk in 1752 gesloopt.
  
  molen houtzaagmolen
• Bouwman, de Oudeplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigBouwman, de Oude
  
  Houtzaagmolen te Westzaandam, paltrok. De windbrief van de wagenschotzager is onbekend. De eerste vermelding dateert uit 1729, toen hij van eigenaar veranderde. Hij heeft gestaan ten westen van de Zuiderwatering en werd in 1745 verkocht om van het erf te halen.
• Bouwmanspadplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigBouwmanspad
  
  Doodlopend pad in de Molenbuurt te Westzaandam, genoemd naar de paltrok-wagenschotzager 'De Bouwman'. ln 1719 was er een padreglement.
• Bouwmeester, Bertplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigBouwmeester, Bert
  
  Zaandam, 28 juni 1959
  
  drs Berend Johannes (Bert) Bouwmeester, van 1990 tot 1997 wethouder van Zaanstad, daarvoor gemeenteraadslid voor D66. Na een studie tot bioloog werd Bert Bouwmeester wetenschappelijk administratief consultant en was hij eerste medewerker van de Stichting Marine Information Service. In mei 1987 kwam hij in de gemeenteraad van Zaanstad, in 1990 werd hij wethouder van milieu, volksgezondheid, bestuurszaken, woonruimteverdeling, nutsbedrijven en emancipatie.…
• Bouwmeester, Janplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigBouwmeester, Jan
  
  Zaandam, 27 april 1912 - Neuengamme, 4 januari 1945
  
  Op 5 juni 1944 werd, achter een oven bij Verkade, tijdens zijn normale werk, de Zaandammer Jan Bouwmeester (32) gearresteerd. Hij was verspreider van het illegale blad Strijd, actief lid van de Katholieke Arbeidersbeweging en werd ingeschakeld in verzetsgroep De Typhoon. Hij was behulpzaam bij het uitreiken van bonkaarten aan onderduikers in Noord-Brabant.
• Bouwnijverheidplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigBouwnijverheid
  
  Productiesector (secundaire sector, zie: Economische structuur) die zich bezighoudt met het vervaardigen, onderhouden en renoveren van bouwwerken. Naar de aard van de productie valt er in de Nederlandse situatie een onderscheid te maken tussen burgerlijke en utiliteitsbouw (B & U) enerzijds en grond-, weg- en waterbouw (GWW) anderzijds. De B & U kan worden onderscheiden in woningbouw en de realisatie van andere gebouwen, zoals bijvoorbeeld kantoren en andere bedrijfs- of overheid…
• Bouwstijlenplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigBouwstijlen
  
  Bij de bestudering van de bouwkunst door de eeuwen heen, worden diverse bouwstijlen onderscheiden. De term bouwstijl heeft zowel betrekking op het geheel (bijvoorbeeld indeling van een gebouw, proporties) als op details (bijvoorbeeld versieringen). Verschillende bouwstijlen, die achtereenvolgens in Europa ontwikkeld werden, hadden en hebben alle delen van dat werelddeel als verspreidingsgebied, sommige zijn ook daarbuiten te vinden. Maar in elk land, in elke streek, en zelfs in elke…
• Bovenkruierplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigBovenkruier
  
  Molentype. Wordt gekenmerkt door de draaibare kap. In tegenstelling tot de standerdmolen, de wipmolen en de paltrok, wordt bij de bovenkruier niet de gehele molenromp op de wind gedraaid, maar uitsluitend de kap waaraan het wiekenkruis is bevestigd. Hierdoor is een zwaarder geconstrueerde en ruimere molenromp mogelijk, eventueel met vast daarmee verbonden pakhuizen.
• Bowlenplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigBowlen
  
  Sport, in de Zaanstreek door circa 250 personen in wedstrijdverband beoefend, én door een onbekend aantal recreanten. Bedoeling van het bowlen is met een zware bal 'pins' (kegels), die aan het einde van een lange houten baan staan, om te werpen. In een wedstrijd kunnen in tien beurten maximaal 300 punten worden gehaald.
• Bozkurt, Emineplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigBozkurt, Emine
  
  Zaandam, 9 augustus 1967
  
  Drs. Emine Bozkurt, politica namens de Partij van de Arbeid. Zij was van 20 juli 2004 tot 1 juli 2014 lid van het Europees Parlement en maakte namens de PvdA deel uit van de fractie van de Progressieve Alliantie van Socialisten en Democraten (S&D). In 2017 was zij kandidaat bij de Tweede Kamerverkiezingen.
• Braakplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigBraak
  
  Een braak, breek, kolk of wiel, is een gat dat ontstaat bij een dijkbreuk. Met het begrip braak wordt allereerst het gat in de dijk zelf aangeduid. Sedert de omdijking van de Zaanstreek zijn er talrijke braken ontstaan. Bij de vroegere zeedijken is dit nog zichtbaar: de gaten werden namelijk niet gedicht, maar men legde een nieuw stuk dijk aan, om de braak heen. Zo kregen de oude zeedijken hun kronkels. Met het begrip braak wordt tevens het gat aangeduid dat achter de doorgebroken dijk o…
• Braaksluisjeplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigBraaksluisje
  
  Kleine schutsluis in de Braakdijk, die de Kalverpolder verbindt met de Braaksloot. De sluis dateert waarschijnlijk uit het einde van de 18e eeuw.
• Braam bv, bouwbedrijf. vanplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigBraam bv, bouwbedrijf. van
  
  Bouwbedrijf te Zaandam. Het bedrijf werd in oktober 1931 opgericht door Jb. van Braam als metselaar-aannemer. De oprichter overleed tijdens de Tweede Wereldoorlog, waarna zijn zoon Jb. van Braam de zaak samen met zijn moeder voortzette. In 1956 werd H. van Braam - broer van Jb. jr. in de zaak opgenomen. Vanaf 1961 werd het bedrijf als nv voortgezet met beide broers als directeuren. In januari 1977 werd een samenwerkingsverband aangegaan met bouwbedrijf Merk Minnesma b…
• Braam, Prof. dr. Aris vanplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigBraam, Prof. dr. Aris van
  
  Zaandam, 1 juni 1923 - Wormerveer, 8 mei 2002
  
  Prof. dr. Aris van Braam, wetenschapper, en één van de belangrijkste naoorlogse publicisten over de Zaanstreek. Aris van Braam haalde in 1946 zijn doctoraal Sociografie, daarna volgde zijn benoeming tot eerste hoofd van het Sociografisch Bureau van Zaandam.
• Brak waterplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigBrak water
  
  Water dat niet zoet of zout is. Door overstromingen van de zee, kwel (= doorsijpeling) en inlaat van water uit zeegaten kwam brak water in de Zaanstreek veelvuldig voor. Door het terugdringen van de zee invloed wordt het water in de Zaanstreek langzaam zoeter. Maatgevend voor de onderverdeling in zoet, brak en zout is het chloridegehalte van het water. In zoet water komt maximaal 300 milligram chloride per liter voor, in brak water tussen de 300 en 5000 mg. en in zout water meer dan …
• Brak, deplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigBrak, de
  
  Onjuiste naamgeving voor oliemolen De Bark te Oostzaandam.
• Brand, Pietplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigBrand, Piet
  
  Koog aan de Zaan, 18 februari 1927 - Zaandam, 21 november 2013
  
  Pieter (Piet) Brand, voormalig chef-sportredacteur van De Typhoon, genoot tot de jaren negentig grote bekendheid als sportjournalist. Voor De Typhoon was hij bij vrijwel elke sport aanwezig om verslag te doen. Sportverenigingen wisten hem te vinden zodra er een primeur te vergeven was. Na zijn vervroegde uittreding (vut) kon hij niet meer voor De Typhoon aan de slag en schreef hij voor de
• Brand, Pieterplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigBrand, Pieter
  
  (Wormerveer, 1897 - Zaandam, 1985)
  
  Raadslid en wethouder te Zaandijk. Pieter Brand kwam in 1926 voor de SDAP in de gemeenteraad van Zaandijk. Hij zou, met enkele korte onderbrekingen, veertig jaar raadslid blijven. Kort na zijn intrede werd hij in 1928 wethouder. Hij bleef dat vijf jaar, maar moest in 1933 terugtreden. In dat jaar werd het voor rijksambtenaren in dienst van defensie (Brand werkte bij de Artillerie Inrichtingen) verboden om lid te zijn van de SDAP of het NVV. Nog …
• Brandcontractplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigBrandcontract
  
  Vorm van onderlinge verzekering. Voor het eerst in gebruik omstreeks het midden van de 17e eeuw. Brand was de schrik van bakkers, molenaars en alle in houten huizen wonende Zaankanters. De oliemolenaars waren de eersten die een brandcontract afsloten. Doorgaans werd overeengekomen dat bij de aanvang van het contract ieder één procent van de taxatieprijs van zijn molen inlegde. Hierdoor werd meteen de verzekerde waarde vastgesteld. Mocht er na een brand niet voldoende geld in kas z…
• Branden.plugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigBranden.
  
  In de loop van de eeuwen is de Zaanstreek geteisterd door een groot aantal branden
  
  Uit de geschiedenis zijn de branden van 1664 in Jisp, 1702 in Krommenie en 1878 in Zaandijk het meest bekend. Daarnaast heeft zich een groot aantal branden bij olie- en
• Brandenburg, Corplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigBrandenburg, Cor
  
  Cor Brandenburg kreeg bekendheid in de Zaanstreek als organist bij het Zaans Cantatekoor waar Jan Pasveer de directie over voerde. Hij is oprichter (2002) en dirigent van het Collegium Vocale Zaandam, opgericht om de 25 jaar oude traditie voort te zetten in de Westzijder- of
• Brandenburg, Cornelisplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigBrandenburg, Cornelis
  
  Wormerveer, 5 december 1884 - Amsterdam, 18 november 1954 Deze ets van de kruising van de Keizersgracht en de Reguliersgracht is populair bij de toeristen, omdat men daar beide grachten met een groot aantal bruggen kan zien. Cornelis Brandenburg, zoon van Klaas Brandenburg en Bregje Woerdeman, genoot zijn eerste onderwijs van zijn vijftiende tot achttiende jaar van Georg Rueter op de tekenschool voor kunstambachten te Amsterdam. In diezelfde periode was hij werkzaam als a…

§...

...

• Brandpreventieplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigBrandpreventie
  
  Het geheel van maatregelen ter voorkoming van brand en het beperken van brandgevaar. Van het georganiseerd blussen van brand is in de Zaanstreek voor het eerst sprake in de 16e eeuw. Omdat branden vaak 's nachts ontstonden werd in het eerste reglement voor het blussen van brand voorgeschreven dat aan ieder huis een lantaarn met een kaars erin moest zijn opgehangen. Op die manier kon in geval van brand de weg naar de plaats van de brand worden verlicht.
• Brandsma, Haringplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigBrandsma, Haring
  
  Franeker, 31 oktober 1917 - Oranienburg, 6 april 1945
  
  Haring Brandsma, ijzerwerker en sergeant radio-telegrafist, woonde in Koog aan de Zaan en zat ondergedoken op de werf van de Zaanlandse Scheepsbouw Maatschappij te Zaandam waar hij in het diepste geheim radiocontact met Engeland had. Bij de OD werd hij de technische hulp van het Hoofd Radio Dienst, Henk op den Velde (PAøOZ). Samen met zijn collega Marinus de Rijke bouwde, repareerde en onderhield hij daar de zenders voor h…
• Brandweerplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigBrandweer
  
  Organisatie belast met het voorkomen, beperken en bestrijden van brand, het beperken van brandgevaar, het voorkomen en beperken van ongevallen bij brand en al hetgeen daarmee verband houdt. In grote steden bestaat de brandweer veelal uit beroepskrachten. Naast de beroepsbrandweer kent men de vrijwillige brandweer en de vrijwillige brandweer met beroepskern; dit laatste is in de Zaanstreek het geval.
• Brandweer Assendelftplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigBrandweer Assendelft
  
  In Assendelft was reeds omstreeks 1500 sprake van enige regels van gemeentewegen ten aanzien van de brandbestrijding gevonden, in zo genaamde brandkeuren. Dit was de tijd toen de enige gereedschappen voor blussing van branden bestonden uit lederen emmers, ladders, haken en brandzeilen. Rond 1650 kreeg men ook de mogelijkheid tot het gebruik van de handbrandspuiten.
• Brandweer Jispplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigBrandweer Jisp
  
  Vrijdagmorgen 16 augustus 1895 omstreeks elf uur werd de brandweer van Jisp op de been geroepen wegens het uitbreken van brand in de boerderij van P. Rot. Binnen enkele ogenblikken stond de gehele plaats in brand. Een deel van de inboedel kon worden gered. Of de brand het gevolg was van hooibroei of van ander onheil, is onbekend. Zeer spoedig waren ook de spuiten van het naburig Wormer ter plaatse. Huis en inboedel waren verzekerd evenals een groot deel van het hooi.
• Brandweer Koog aan de Zaanplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigBrandweer Koog aan de Zaan
  
  Het oudst bekende reglement met betrekking tot de brandweer uit het gebied, dateert uit 1698 en wel voor de brandweer in Zaandijk. De reglementen, ook wel keuren genoemd, werden opgemaakt door het Bannebestuur dat zijn zetel had in het Rechthuis te Westzaan. Binnen de
• Brandweer Krommenieplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigBrandweer Krommenie
  
  Op 14 januari 1914 werd een eerste vergadering gehouden om een vrijwillige brandweer op te richten en werd er een bestuur gekozen, bestaande uit de initiatiefnemers. M.J. Teer, G. Schut en DP.J. Krook.
  
  De onmiddellijke aanleiding tot de oprichting van de vereniging was een besluit van de gemeenteraad tot aanschaffing van een motorspuit. Tot dan toe placht men voor het blussen van brand gebruik te maken van brandkranen, voor het afleggen op de waterleidingen had men een spec…
• Brandweer Krommenie (dorp)plugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigBrandweer Krommenie (dorp)
  
  1e motorspuit Krommenie 1914andbrandspuit Krommenie 1890. Bron Brandweer KrommenieSpuithuis Noorderhoofdstraat 110
  
  Reeds voor het jaar 1910 was dit spuithuis, -naast de kerk-, aan de Noorderhoofdstraat 110 al in gebruik voor de huisvesting van de door de
• Brandweer Krommeniedijkplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigBrandweer Krommeniedijk
  
  Handbrandspuit Krommeniedijk nr. 6. 28 juni 1876 omstreeks een 's nacht ontstond door een ongeluk met een petroleumlamp, brand in een arbeiderswoning te Krommeniedijk, die zo snel toenam, dat de bewoners bijna niets van hun goederen, die niet te brandschade verzekerd waren, konden redden. ln weinig tijds was het perceel geheel afgebrand doch het gelukte de brandweer verdere verspreiding te voorkomen en het onmiddellijk daaraan grenzende woonhuis, ofschoon reeds door de vl…
• Brandweer Westzaanplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigBrandweer Westzaan
  
  Rond 1900 bestond er een gemeentelijke plichtbrandweer waarbij ongeveer 500 man verplicht dienst moesten doen zodra er brand uitbrak. Deze werden verdeeld over vier brandspuiten. De discipline bij deze mannen was, mede vanwege de verplichting, ver te zoeken. Ook het onderhoud van het materieel liet veel te wensen over. Men oefende één keer per jaar voor een vergoeding van 50 cent.
• Brandweer Wormerplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigBrandweer Wormer
  
  Vereniging Vrijwillige Brandweer te Wormer. Opgericht 24 november 1922.
  
  Officiële mededelingen bediening brandkranen
  
  Nu de bediening van de brandkranen zomede het beheer van het daarbij behorend materieel definitief door de Raad der gemeente Wormer aan bovengenoemde Vereniging is opgedragen, meent het bestuur het volgende onder de aandacht van de lezers van De Omroeper te moeten brengen.
• Brandweer Zaandamplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigBrandweer Zaandam
  
  De brandbestrijding was tot in de 17e eeuw vooral een aangelegenheid van de burgers zelf. Daarnaast werden in het midden van de 17e eeuw in Westzaandam brandmeesters aangesteld voor de leiding van de nieuw opgerichte plichtbrandweren. In het jaar 1649 werden tot
• Brandweer Zaandam Kring 1plugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigBrandweer Zaandam Kring 1
  
  Kring 1 is de kring voor de Zuiddijk
  
  Spuithuizen en Materieel
  
  in 1697
  
  de No.1 Zuiderspuit, op de Zuiddijk ter hoogte van het Kattegat Handbrandspuit
  
  de No.2 Kerkespuit, bij de Oostzijderkerk Handbrandspuit
  
  in 1716
  
  de No.1 Zuiderspuit Hanenpad, op het
• Brandweer Zaandam Kring 10plugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigBrandweer Zaandam Kring 10
  
  Op 19 december 1913 werd bij verordening door Burgemeester en Wethouders een reorganisatie doorgevoerd, waarbij onder anderen een aparte waterleidingploeg, ook wel Brandkraanbedieners genoemd, geformeerd moest worden. Op 1 januari 1914 ging de waterleidingploeg officieel van start met als onderkomen een ruimte aan het Dampad.
• Brandweer Zaandam Kring 3plugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigBrandweer Zaandam Kring 3
  
  ,,We benne in rouw.’’ Klare taal van voorzitter Piet Hermanides (73) van de vrijwillige brandweervereniging kring 3 uit de Oostzijde in Zaandam. Hun onderkomen en De Mallemiering (zuigslang) is door de gemeente verkocht aan buurman café Zaanzicht, die het gaat gebruiken voor opslag en als garage. Kring 3 is als actieve brandweer vijf jaar geleden al opgeheven, vertellen Hans Huitema (64) en Hennie van Oostveen (63). Er waren te weinig vrijwilligers over. ,,Vroeger had …
• Brandweer Zaandam Kring 4 (VB)plugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigBrandweer Zaandam Kring 4 (VB)
  
  Verzorgingsgebied ten westen van de Zaan en ten noorden van de Gedempte Gracht tot aan de grens met Koog aan de Zaan.
  
  Per 10 juli 1989 mocht tot wederopzegging de spuit gestald worden in het brandspuithuisje No. 6. Dit gebouwtje was tegen de Oostzijderkerk aan gebouw in de Zuiderkerkstraat.
• Brandweer Zaandam Kring 6plugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigBrandweer Zaandam Kring 6
  
  Blusboot De Weer
  
  De blusboot is ontworpen door scheepsbouwkundige de heer W. Zwolsman en Kromhout Motoren Fabriek D. Goedkoop jr. N.V. te Amsterdam. Het casco is gebouwd op de scheepswerf Zaandam van de fa. J van der Molen aan de Zuiddijk te Zaandam. De inbouw van de motoren inclusief een Samofa hulpaggregaat, keerkoppelingen, leidingen en pompen zijn uitgevoerd bij de Fa. Schooneveld in de Oostzijde te Zaandam.
• Brandweer Zaandam Kring 7plugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigBrandweer Zaandam Kring 7
  
  De geschiedenis
  
  Voor het jaar 0000
  
  Hier komt tekst.....
  
  Na de vervanging in 1974 is deze spuit nog diverse jaren in gebruik geweest bij de bedrijfsbrandweer van Flora Holland (v/h CCWS > Bloemenveiling Westland) - Naaldwijk (per 01-01-2010 Veiligheidsregio Haaglanden)
• Brandweer Zaandam Kring 8plugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigBrandweer Zaandam Kring 8
  
  Kring 8 van buurtschap ‘t Kalf in Zaandam-Noord ​verhuisde in januari 2011 naar de grote kazerne aan het nabijgelegen Bernhardplein in Zaandam. De kazerne in ‘t Kalf bood plaats aan een tankautospuit en een personeel-/materiaalwagen met draagbare pomp. Naast de verplaatsing naar de nieuwe kazerne zijn de vrijwilligers ook samengevoegd per gelijke datum met de groep bemanningsleden van de Zaanse blusboot. Wat er met de kazerne gaat gebeuren was in 2011 nog niet duidelij…
• Brandweer Zaandijkplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigBrandweer Zaandijk
  
  1942, 25 Jaar Vrijwillige Brandweer
  
  Zaterdag 5 september 1942 zal het 25 jaar geleden zijn, dat de Vereniging Vrijwillige Brandweer Zaandijk werd opgericht. De aanleiding tot deze oprichting was de grote brand bij de Oliefabriek De Liefde te Wormerveer, op 29 en 30 juni 1917, waar de nieuwe motorspuit, die door een commissie uit de burgerij aan de gemeente Zaandijk zou worden overgedragen, haar eerste vuurdoop onderging.
• Brandweerkazerne Wormerveerplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigBrandweerkazerne Wormerveer
  
  De Brandweer van Wormerveer bevolkte tot 2014 de centrale garage op de hoek Stationsstraat/Wandelweg, ooit het domicilie van de gasfabriek. In 2017 werd de locatie door de gemeente te koop gezet. Verschillende organisaties, politici en liefhebbers van historisch brandweermateriaal pleitten daarop voor behoud van de voormalige kazerne.
• Brasser Jan (Witte Ko)plugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigBrasser Jan (Witte Ko)
  
  Uitgeest, 2 maart 1908 - Krommenie, 8 augustus 1991
  
  Witte Ko was de schuilnaam van de Noordhollander Jan Brasser in het gewapend verzet in 1940-1945. Witte Ko werd een begrip in de illegaliteit; de nazi’s maakten verbeten jacht op hem, zonder succes. Jan Brasser nam deel aan vele fameuze acties, samen met mensen als
• Braun, Engelplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigBraun, Engel
  
  1927 - oktober 2008
  
  Engel Braun trad in 1948 toe tot de maalploeg van molen het Pink te Koog aan de Zaan. Sinds zijn VUT bij Loders Croklaan tot oktober 2006 was hij de hoofdmolenaar. In 1996 startte hij na de restauratie weer met olieslaan en droeg zijn kennis over op de jonge maalploegleden. Nadat hij het hoofdmolenaarschap had overgedragen bleef hij nog malen, meestal tijdens de seniorenmodelbouw op maandag, maar ook ontving hij doordeweeks nog schoolklassen en demonstreerde hi…
• Brave Hendrikplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigBrave Hendrik
  
  In 1972 opgerichte vereniging voor 'alternatieve jongerenhuisvesting'. In de voorgaande jaren was door maatschappelijke veranderingen de behoefte aan huisvesting voor jongeren toegenomen. De vereniging streefde er aanvankelijk naar woningen voor die doelgroep te verwerven en te beheren. Daartoe werd een tiental slooppanden van de gemeente (Zaandam) verkregen, terwijl twee flats werden doorverhuurd namens woningbouwverenigingen Leo XIII en ZVH. In 1976 werd meegewerkt aan de oprich…
• Braziliemolen, deplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigBraziliemolen, de
  
  Verfmolen te Zaandijk, zie: De Parseleimolen, de
• Bredenhof stichtingplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigBredenhof stichting
  
  De Bredenhofstichting is een stichting die zich bezighoudt met het ondersteunen van goede doelen op het gebied van erfgoed, de streekgeschiedenis en het cultuurlandschap (slagenlandschap).
  
  De stichting, die in 2006 is opgericht biedt steun aan Zaanse vrijwilligersorganisaties die op deze terreinen concrete projecten willen realiseren. De ondersteuning kan zich uitstrekken tot advisering betreffende (zakelijke) aanpak, verwijzingen en ook directe financiële steun.
• Bredenhof, deplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigBredenhof, de
  
  Voormalige concerttuin te Zaandijk, eigendom van de familie Breet. De Bredenhof was aan het einde van de 19e eeuw een uitgebreide tuin, die de heer Breet geregeld openstelde voor openbaar toegankelijke activiteiten. Ook na zijn overlijden bleven de muziektent en de kinderspeeltuin nog lange tijd bestaan. De tuin moest evenwel meer en meer wijken voor de oprukkende bebouwing. De namen Bredenhof(dwars)straat en Parkstraat herinneren aan de particuliere tuin, die in de volksmond 'he…
• Breebaard, Janplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigBreebaard, Jan
  
  Wervershoof 29 april 1835 - Arnhem 3 november 1893
  
  Fotograaf Jan Breebaard leverde een belangrijke bijdrage aan het vastleggen van topografische beelden van de Zaanstreek. Hij deed dat nog juist voor onze omgeving tengevolge van de 19e-eeuwse industrialisatie ingrijpend veranderde. Zowel zijn foto's van het straatbeeld als zijn opnamen van Zaanerven zijn daarom van grote historisch-topografische betekenis.
• Breed, Reijerplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigBreed, Reijer
  
  Alkmaar, 5 november 1950
  
  Reijer Breed, lokaal- en later landelijk activist in de homo-beweging, kwam anderhalf jaar oud in Zaandam wonen en verhuisde op zijn elfde naar Wormerveer. Als bestuurslid van de afdeling Zaanstreek/Waterland van de Nederlandse Vereniging tot Integratie van Homoseksualiteit COC organiseerde hij enkele acties in de Zaanstreek, waarmee hij landelijk aandacht trok; hij verscheen in een aantal televisieprogramma’s. Daarop volgde begin jaren '80 het verzoek …
• Breed-oeverplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigBreed-oever
  
  Eilandje in het Zwet, tegenover de Oostertilsloot en bij het begin van het Roeipad. De naam duidt er op dat de Breedoever, nu zeer klein, vroeger aanzienlijk groter is geweest. Van het oorspronkelijk brede weiland is door afkalving vnjwel niets overgebleven .
• Breedveld, Corstiaanplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigBreedveld, Corstiaan
  
  (Delft, 17 oktober 1921 - Zaandam, 12 augustus 2005)
  
  Raadslid van Zaandam en wethouder van Zaanstad. Cor Breedveld kwam naar de Zaanstreek toen in 1924 zijn vader, werkzaam bij de Artillerie Inrichtingen, werd overgeplaatst. In september 1958 werd hij voor de Partij van de Arbeid in de gemeenteraad van Zaandam gekozen; in 1962 werd hij voorzitter van de fractie. Hij was als raadslid lid van de Ontwikkelingsraad en bestuurslid van het Juliana-ziekenhuis. In '74 (onmiddelli…
• Breedweer, hetplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigBreedweer, het
  
  Pad in Koog, waarvan in 1725 en 1736 een padreglement werd vastgesteld. Aan het Breedweer zijn van oudsher (ook thans nog) verschillende bedrijven gehuisvest; in de 18e eeuw onder meer een timmerwerf.
  
  actualiseren
• Breems, de Oost-lndischeplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigBreems, de Oost-lndische
  
  Snuifmolen te Westzaan, ook de Breems genoemd. De molen werd gebouwd in 1728. Hij heeft gestaan aan en ten oosten van de Reef, ten zuiden van het Watermolenpad, en werd gesloopt in 1807.
• Breetplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigBreet
  
  Fabrikantenfamilie te Zaandijk.
  
  Cornelis Arentsz Breet (1645-1682), gehuwd met Aryaantje Kasterkom (1648-1707), kwam van Gorredijk naar Zaandijk. Zijn zoon Arent Breet (1674-1748), gehuwd met Grietje Jacob Fols (1674-1729), was aldaar koopman en olieslager met de molens
• Breet, Jacob Klaaszplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigBreet, Jacob Klaasz
  
  (1814 - Haarlem 12 januari 1884)
  
  Jacob Klaasz Breet, componist en zanger, broer van papierfabrikeur Cornelis Kz Breet, had geen belangstelling voor het papierbedrijf van de papiermakersfamilie Breet, maar werd zanger en componist.
• Breeuwer, deplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigBreeuwer, de
  
  Houtzaagmolen te Westzaandam, zeskante bovenkruier. De windbrief van de balkenzager is niet bekend: de eerste vermelding dateert uit 1713. Hij werd in 1876 door een gelijknamige stoomhoutzagerij vervangen, die werd gesloopt voor de Vincent van Goghweg. Hij stond halverwege de Westzijde en Vaart.
• Breeuwer, Klaasplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigBreeuwer, Klaas
  
  Zaandam, 25 november 1901 – Haarlem, 25 april 1961
  
  Klaas Jan Breeuwer, getrouwd met de eerste Miss Holland, Jopie Koopman, was een voetballer met een aanvallende rol. Breeuwer speelde voor ZVV, Haarlem (1923-25), ZVV (1925-26), ZFC (1926-1929) en opnieuw Haarlem, waarmee hij in 1932 kampioen tweede klasse werd. Voor Haarlem nam hij in 91 wedstrijden 85 doelpunten voor z'n rekening. Hij trad één maal aan voor het Nederlands elftal. Als basisspeler op de Olympische Zomerspelen in…
• Breeuwerijplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigBreeuwerij
  
  Tak van nijverheid, verbonden met de scheepsbouw. Een breeuwer dichtte de naden tussen de delen van een schip, bijvoorbeeld met fijn mos, witwerk of oud, grof, uitgeplozen touw. Breeuwers waren gespecialiseerde vaklieden die waarschijnlijk in ploegen werkten. De familienaam Breeuwer herinnert nog aan het vak. Een ander woord voor breeuwen is kalefaten, terwijl ook de aanduiding '“klauwen' vroeger gebruikelijk was. De Klauwershoek te Zaandam dankt zijn naam aan het feit dat er veel br…
• Bremer, Gustav Cornelis (Kees) irplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigBremer, Gustav Cornelis (Kees) ir
  
  Rotterdam, 7 juli 1880 - Arnhem, 14 augustus 1949
  
  ir. Gustav Cornelis Bremer, Rijksbouwmeester bij de Rijksgebouwendienst, bouwde in 1920 het postkantoor op de Dam te Zaandam, nadat het eerdere gebouw van de posterijen uit 1912 ter plaatse door verzakking van de fundering moest worden afgebroken.
• Bridgeplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigBridge
  
  Denksport, kaartspel. In de Zaanstreek door ruim duizend personen in verenigingsverband beoefend. Bridge ontstond in de landen ten oosten van de Middellandse Zee en bereikte via Engeland in het begin van de 20e eeuw Nederland. In 1930 werd de Nederlandse Bridge Bond (NBB) opgericht. De sport wordt beoefend door vier spelers (twee teams). De bedoeling is zoveel mogelijk punten bij slagen te behalen.
• Briemen, Ann vanplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigBriemen, Ann van
  
  Medmenham Engeland, 6 april 1935 - Krommenie, 26 november 2011
  
  Door een huwelijk met een Zaanse zeeman kwam Ann van Briemen in 1961 naar de Zaanstreek. Na een tijdje als vrijwilligster in het dierenasiel te hebben gewerkt, begon zij in 1963 als particulier in een woonboot aan het Kalf een bescheiden
• Briemen, Rein vanplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigBriemen, Rein van
  
  25 april 1941
  
  Beeldend kunstenaar; olieverf, aquarellen, pastel, gouaches; surrealistisch, later neigend naar abstract. Rein van Briemen, eigenaar galerie ’t Vorstenburg in Zaandam begon na zijn middelbare school als autodidact te schilderen; hij kwam in de Contra-prestatie en later de BKR. Hij exposeerde onder meer in Den Haag, Amsterdam, Leiden, Berlijn en Dortmund.
• Brijpot, deplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigBrijpot, de
  
  Oliemolen te Oostzaandam. De windbrief werd gegeven op 8 maart 1663. Hij heeft gestaan ten oosten en op enige afstand van de Gouw. aan en ten zuiden van de Zuidervaldeursloot, en werd gesloopt in 1887.
  
  molen oliemolen
  
  oliemolen molen
• Bril, deplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigBril, de
  
  Houtzaagmolen te Westzaandam. paltrok. zie: De l“Veldlust.
• Brinkman, Anthonie Gerritplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigBrinkman, Anthonie Gerrit
  
  Zaandam 2 oktober 1934
  
  Anthonie Gerrit Brinkman, geboren 02 oktober 1934 te Zaandam, Wethouder Zaanstad. CDA-voorzitter van de plaatselijke fractie. Na activiteiten in de Arjos en bestuurslidmaatschap van de plaatselijke Anti-Revolutionaire afdeling werd Anton Brinkman in 1978 raadslid van Zaanstad namens het CDA.
• Brinkman, Willemplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigBrinkman, Willem
  
  Een prominent figuur in de hulpverlening aan onderduikers, en dan vooral aan ondergedoken Joodse kinderen, is de Zaandamse boekhandelaar Willem Brinkman. Omstreeks 1942 hoort hij in de Gereformeerde kerk aan de Vinkenstraat dominee
• Britzel, ds Hendricusplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigBritzel, ds Hendricus
  
  Makkum, 10 september 1871 - Heemstede, 25 maart 1944
  
  Voorganger van de doopsgezinde gemeente te Wormerveer van 1902 tot 1938. Ds H. Britzel was enige tijd vermaner in Ytens (Fr) alvorens hij in Wormerveer werd beroepen. Hier raakte hij direct betrokken bij de Oprichting van
• Broederplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigBroeder
  
  Meelspijs` die in de Zaanstreek tot in de Tweede Wereldoorlog veelvuldig werd gegeten. elders ^Jan in de zak' genoemd. Broeder wordt bereid door tarwemeel met ei, melk en gist _te kneden en in een linnen zak te doen. die toegeknoopt in een pan met water geruime tijd wordt gekookt, totdat het binnenste van de broeder broodachtig wordt. De buitenkant van de broeder blijft echter vochtig en glibberig. Daardoor en door de ronde vorm is broeder moeilijk met een mes te snijden. Hij kan echter…
• Broeders, deplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigBroeders, de
  
  Pelmolen te Oostzaandam. zie: De Twee Gebroeders, De
• Broek, Aris vanplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigBroek, Aris van
  
  Zaandam 1754 - Zaandam 28 september 1835
  
  Aris van Broek Adriaanszoon, zoon van houthandelaar Adriaan van Broek en Aaltje Maarten Nomen, gehuwd met Trijntje Duijn, was in de 18e eeuw, reeds op negentienjarige leeftijd een vooraanstaand reder en
• Broekbosplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigBroekbos
  
  Zie: Landschap 3.6.
• Broerse bv, Bramplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigBroerse bv, Bram
  
  Schoonmaakbedrijf te Zaandam. Het bedrijf werd in het midden van de jaren '50 door de broers Jan en Bram Broerse gesticht. Aanvankelijk begonnen zij als zelfstandig glazenwasser, maar de bedrijfsactiviteiten werden al snel met schoonmaakwerkzaamheden uitgebreid. Het bedrijf was gevestigd aan de Paltrokstraat.
• Brolsma, Ulkeplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigBrolsma, Ulke
  
  Grou, 29 december 1943
  
  Ulke Brolsma, voorlichter voor de gemeente Zaanstad van 1988 tot 2004, afkomstig uit een literaire- en drukkersfamilie uit Grou, volgde de kweekschool en de School voor Journalistiek, werd aangesteld als hoofdredacteur van de universiteitskrant in Wageningen en ging naderhand de voorlichting in, onder meer bij de Rijksvoorlichtingsdienst.
• Broodplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigBrood
  
  Voedsel, uit gekneed, gerezen en gebakken deeg van meel met water of melk bereid en als zodanig van oudsher het belangrijkste volksvoedsel. Brood wordt vervaardigd in bakkerijen, oorspronkelijk zeer ambachtelijke, kleinschalige bedrijven, waarvan er in elke gemeenschap een opmerkelijk aantal was gevestigd.
• Broodfabriekenplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigBroodfabrieken
  
  Zie: Brood Sinds de tweede helft der 19e eeuw is steeds gepoogd het volksvoedsel brood op industriële wijze te vervaardigen. In de steden ontstonden de eerste broodfabrieken omstreeks 1870.
  
  De eerste fabrieksmatige productie van brood in de Zaanstreek werd in 1886 door E.G. Verkade (Zie
• Broodkorf, deplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigBroodkorf, de
  
  Oliemolen te Koog. zie: De Christoffel, de
  
  oliemolen molen
• Broodkorfspadplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigBroodkorfspad
  
  Niet meer bestaand pad te Koog, waar in 1753 een padreglement voor werd vastgesteld.
• Brouwer, deplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigBrouwer, de
  
  Snuifmolen te Westzaandam. De windbrief werd gegeven in februari 1749; eigenaar was Jan Brouwer. De molen stond aan en ten zuiden van de Papenpadsloot, tussen de tegenwoordige spoorlijn en de Watering, en werd gesloopt in 1806.
• Brouwer, deplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigBrouwer, de
  
  Houtzaagmolen te Westzaan dam, paltrok. De windbrief van de balkenzager werd gegeven injanuari 1648. Hij heeft gestaan ten zuiden van het vroegere Meester Comelispad en werd gesloopt in 1745.
• Brouwer, Wed. K.plugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigBrouwer, Wed. K.
  
  Een van de aanvankelijk kleine werven aan het Rustenburg was in 1857 opgericht door Klaas Brouwer (1820-1874), dit is nu de oudste scheepswerf in de Zaanstreek.
  
  Brouwer kwam uit Durgerdam, waar zijn voorouders al in de 17e eeuw de scheepsbouw uitoefenden. Op het Rustenburg kocht hij de bestaande helling van de weduwe G. van der Horst. Zijn zoon, Pieter Brouwer, zag in dat de bouw van grotere schepen op den duur betere mogelijkheden voor de werf bood. Dit was op het Rustenburg…
• Brouwerijplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigBrouwerij
  
  Zie: Bierbrouwerij
• Brouwersgrachtplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigBrouwersgracht
  
  Brouwersgracht, niet meer bestaand pad te Westzaandam. Het pad ging op in het Klein-Rome en kreeg in 1730 een padreglement.
  
  pad gracht
• Brucker, Alfred Oskarplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigBrucker, Alfred Oskar
  
  (Aalen, Oostenrijk, 1910 - Zaanstad 12-04-1993)
  
  Beeldend kunstenaar, aanvankelijk schilder en tekenaar, later vooral beeldhouwer en modelleur. Brucker woonde en werkte in Aalen, Heilbronn, Stuttgart, Zaandam en Koog. Hij volgde beeldhouwlessen aan de Akademie (1930-1932) en ging vooral beelden en ornamenten in hout vervaardigen. Deze betrokkenheid bij de
• Bruggenplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigBruggen
  
  In de waterrijke Zaanstreek moest terwille van het landverkeer een groot aantal bruggen worden aangelegd. Daarvan zijn de verkeersbruggen over de Zaan afzonderlijk behandeld, zie: Beatrixbrug, Bernhardbrug, Julianabrug, Noordbrug, Spoorbrug, Dr. J.M. den Uylbrug, Wilhelminabrug, Willem Alexanderbrug en Zaanbrug, alsmede de verdween Hoopbrug en de Noorderbrug.
  
  De bruggen over de Zaan maken slechts een klein deel uit van het totale aantal. In z'n algemeenheid kan worden gezegd dat er…
• Bruggen, Carry vanplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigBruggen, Carry van
  
  Caroline Lea de Haan Smilde, 1 januari 1881 – Laren, 16 november 1932
  
  Fragment uit 'De drie deuren' door Carry van Bruggen: 'Ik heb precies als de anderen gedaan'. ,,Toch spijt het mij dat de anderen precies zo deden als ik. Het spijt mij ook dat er autobussen zijn, en dat de wegsloot is gedempt over de Mallegatsluis, en dat je geen honderdvijftig molens meer ziet van de steiger bij De Waakzaamheid, en dat Klaasje Berg, de eigenaar van een kleine kruidenierswinkel, waa…
• Bruigom, deplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigBruigom, de
  
  Houtzaagmolen te Westzaandam, paltrok. De balkenzager werd vermoedelijk in 1694 gebouwd, in de omgeving van het legenwoordige NS-station. Hij werd gesloopt in 1741.
• Bruijn, Corplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigBruijn, Cor
  
  Wormerveer, 17 mei 1883 – Hilversum, 16 november 1978
  
  Cornelis Pieter (Cor) Bruijn, onderwijzer en onderwijsvernieuwer, later vooral bekend geworden als schrijver met een zeer omvangrijk oeuvre van romans en jeugdboeken.
  
  Cor Bruijn was de oudste uit een gezin van tien kinderen. Zijn vader was eerst werkzaam als smid in de zaak van zijn grootvader Klinkenberg, maar nam in 1885 een kleine kruidenierszaak aan het Noordeinde te Wormerveer over. Niet minder dan twintig van zijn later…
• Bruiloftsgebruikenplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigBruiloftsgebruiken
  
  Zie: Folklore
• Bruin, Annieplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigBruin, Annie
  
  Zaandijk, 24 september 1870 - Blaricum, 24 juni 1961
  
  Anne Marthe Elizabeth (Annie) Bruin, beeldend kunstenaar, woonde en werkte in Laren. Zij studeerde onder leiding van J.L. Vleming te Zutphen en van J.D. Huibers te Amsterdam. Zij behaalde M.O. tekenen op de Rijksnormaalschool voor tekenonderwijs te Amsterdam. Schilderde en tekende voornamelijk bloemen, stillevens en landschappen. Een van haar meest bekende werken was
• Bruin, Jan Gerritplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigBruin, Jan Gerrit
  
  Zaandam, 30 oktober 1923 - Zaandam, 27 oktober 2004
  
  Jan Gerrit Bruin, Nederlands verzetsman tijdens de Tweede Wereldoorlog. Tijdens de oorlog werd hij Kleine Jantje genoemd en vormde vanwege zijn technische vaardigheden als machinebankwerker en constructeur een belangrijke schakel in het verzet. Hij was aangesloten bij de Binnenlandse Strijdkrachten, in 1944 opgenomen in de Gewestelijke Sabotage Afdeling. Hij repareerde en onderhield wapens die tijdens droppings waren beschad…
• Bruinessen bv, J.G. vanplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigBruinessen bv, J.G. van
  
  Scheepvaartbedrijf te Zaandam. Het bedrijf ontstond in juli 1932 toen J.G. van Bruinessen een beurtvaartbedrijf van Gorree overnam, gevestigd in de Sijbrandsteeg te Zaandam. Aanvankelijk hield de oprichter zich uitsluitend bezig met de kleine beurtvaart op Amsterdam met een motordekschuitje van 16 ton. Daarnaast verwierf hij agentschappen van soortgelijke ondernemingen in het land. In 1947 nam zijn zoon, J.G. van Bruinessen, de zaak over. Het bedrijf hield zich toen ook …
• Bruinsma-Kleijwegt, Hannieplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigBruinsma-Kleijwegt, Hannie
  
  Nij Beets, 1936
  
  Johanna (Hannie) Bruinsma-Kleijwegt oud PvdA-politica, lid van De Raad voor het KLPD, voorzitster van de Keuringsdienst van Waren en Zaanstad's burgemeester van 1992 tot 1996. Zus Dineke van As-Kleijwegt was van 1990 tot 2007 burgemeester van Assen, broer Corstiaan Kleijwegt bekleedde het burgemeestersambt van Hellevoetsluis.
• Bruinvis, deplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigBruinvis, de
  
  Pelmolen te Westzaandam` achtkante bovenkruier. Het bouwjaar is niet bekend4 De molen wordt voor het eeist genoemd in een assurantiecontract uit 1750, maar naar verluidt bestond hij al in 1703. Hij stond ten westen van de Watering en werd vóór 1796 gesloopt.
• Bruinvis, deplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigBruinvis, de
  
  Verfmolen te Westzaan en later Westzaandam, zie: de Admiraal Tromp.
  
  verfmolen molen
• Bruinvis, de Zwarteplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigBruinvis, de Zwarte
  
  Houtzaagmolen te Westzaandam, zeskante bovenkruier. ook de Knol genoemd. De windbrief van de balkenzager is niet bekend. De molen wordt voor het eerst genoemd in een brandcontract ten name van
• Bruinvis. deplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigBruinvis. de
  
  Oliemolen te Wormer. De windbrief werd gegeven in december 1652. Hij heeft gestaan aan de Veerdijk. buitendijks, iets ten zuiden van de tegenwoordige Zaanbrug. en werd in 1878 afgebroken. Naar verluidt werd hij herbouwd in Meppel. Claes Jacobsz. Knol uit 1683. Hij verbrandde in september 1842, waarna herbouw volgde. De nieuwe molen werd in 1872 gesloopt` waarna een gelijknamige stoomhoutzagerij op zijn plaats verrees, die al in augustus 1874 verbrandde. De fabriek werd toen elde…
• Bruinvls, deplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigBruinvls, de
  
  Oliemolen te Wcstzaandam. Het bouwjaar is niet bekend. De molen heeft gestaan aan en ten noorden van de Westzanerdijk. iets oostelijk van de Gouw. Hij werd vóór 1804 gesloopt` waarna op zijn erf de uit Westzaan a?tomstige Admiraal, Albertus Tromp werd herbouwd; deze papiermolen had vanaf die tijd als bijnaam De Bruinvis.
• Bruynzeel Nellyplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigBruynzeel Nelly
  
  (Zaandam 1929). Kunstnijveraarster. pottenbakster . werkte in Zaandam, Uppsala, Amsterdam en Voorthuizen en was enkele jaren als ontwerpster verbonden aan de nv Keramische industrie Fris te Edam.
• Bruynzeel, Cornelisplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigBruynzeel, Cornelis
  
  (1875- 1955)
  
  Fabrikant, grondlegger van de Bruynzeel-fabrieken.
  
  Reeds op 22-jarige leeftijd richtte C. Bruynzeel, telg uit een geslacht van timmerlieden, een eigen bedrijf op: de Stoomtimmerfabriek De Arend te Rotterdam. Met zijn twee zoons, Kees en Willem, maakte hij direct na de Eerste Wereldoorlog al plannen om een gespecialiseerde deurenfabriek te stichten. Nadat het Rotterdamse bedrijf in 1919 door brand was verwoest richtten vader en zoons Bruynzeel de nv Holl…
• Bruynzeel, Cornelis (Kees)plugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigBruynzeel, Cornelis (Kees)
  
  (1900-1980)
  
  Oudste zoon van de stichter en directeur van verschillende Bruynzeel-fabrieken in binnen- en buitenland. zie: Bruynzeel-bedrijven..
  
  Behalve door zijn ondernemerschap heeft Kees Bruynzeel grote bekendheid verworven als zeezeiler. Hij nam in 1936 met de 'Zeearend' als eerste Nederlander deel aan de transatlantische zeilwedstrijd Bermuda-Cuxhaven en won in '37 de Fastnet-race. Vervolgens nam hij het initiatief tot oprichting van de Noordzeeclub, een vereni…
• Bruynzeel, Willemplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigBruynzeel, Willem
  
  (Rotterdam, 1901 - Zaandam, 1978)
  
  Fabrikant, zoon van Cornelis Bruynzeel, en medeoprichter en directeur van verschillende Bruynzeel-bedrijven. Evenals zijn broer Kees was Willem Bruynzeel meer dan 50 jaar aan de Bruynzeel-bedrijven verbonden. Evenals deze bevorderde hij in hoge mate de internationale expansie van deze ondernemingen. Naar zijn eigen woorden had hij zijn vorming niet in het minst ontvangen tijdens een verblijf in Amerika, waar hij als koksmaat naartoe was geva…
• Bruynzeel-bedrijven.plugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigBruynzeel-bedrijven.
  
  Complex van houtverwerkende bedrijven dat producten vervaardigt voor de bouwerij. Voortgekomen uit Rotterdams bedrijf. Eerste vestiging in Zaandam in 1921 aan de Nieuwe Zeehaven. Uitgegroeid tot concern onder Holdingmaatschappij Bruynzeel bv met fabrieken op verschillende plaatsen in Nederland en voorts in Indonesië, Suriname, Zuid-Afrika, Brazilië, Duitsland en Frankrijk.
• BS (Binnenlandse strijdkrachten)plugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigBS (Binnenlandse strijdkrachten)
  
  Zie: Binnenlandse Strijdkrachten (BS)
  
  tweede_wereldoorlog
• Buhrs Zaandam bvplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigBuhrs Zaandam bv
  
  Machinefabriek te Zaandam, dochteronderneming van de Hittech Group te Den Haag.
  
  Opgericht door Th. Buhrs, die in 1908 met een eigen kapitaal van 7 stuivers een lening van tweehonderd gulden en twee man personeel aan de Zuiddijk 58-62 te Zaandam een smederij en reparatiebedrijf begon. In de eerste tijd werden alle mogelijke werkzaamheden aangepakt, maar al vrij snel ontwikkelde de smederij zich tot machinefabriek, vond steeds verdere specialisatie plaats en werd begonnen me…
• Buijs Pz, Willemplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigBuijs Pz, Willem
  
  Koog aan de Zaan, 1844 - 1924
  
  Willem Buijs Pz, schrijver van het boek De molens aan de Zaanstreek (Koog 1919), een eerste poging om op grond van archiefonderzoek een overzicht te geven van de molens die ooit in de streek werkten. Buijs somde hierin 812 Zaanse molens op. Willem Buijs was middenknecht of tweede man op een paltrok in het Zaandamse Westzijderveld.
• Buijs, Andriesplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigBuijs, Andries
  
  Katwijk, 3 april 1925 - Emmeloord, 16 november 2014
  
  Andries Pieter Buijs, raadslid en wethouder te Zaandam, burgemeester van Urk. Andries Buijs kwam op zijn 14e jaar naar Zaandam, waar hij als pleegzoon van de Zaandamse schilder P. Dekker opgroeide. In de oorlog moest hij zijn betrekking als onderwijzer aan een protestants-christelijke school te Zaandam opgeven en onderduiken. Na de oorlog werd hij bankbediende en kassier bij de Nationale Handelsbank te Amsterdam. Daarnaast werd…
• Buijs, Jaapplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigBuijs, Jaap
  
  Jaap Jacob Buijs, ook wel Jaap Buys, boekhouder, houthandelaar, als verzetsman actief onder de schuilnaam Ruys, woonachtig aan de Rembrandtstraat 12 te Zaandam, werkte samen met Walraven van Hall.
  
  Voor de oorlog is Buijs overtuigd lid van de SDAP; hoewel hij, na te zijn begonnen als boekhouder, eigenaar is geworden van houthandel Onega. Dit is overigens geen bloeiend bedrijf; in de crisistijd is het een keer failliet gegaan. Van Hall is firmant van een Zaandams bankierskantoor. Ook…
• Buis, deplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigBuis, de
  
  Oliemolen te Westzaan. De eerste vermelding dateert uit november 1693. de laatste uit 1729. Standplaats en jaar en wijze van verdwijnen zijn niet bekend. Buls, de. Oliemolen te Wormer, ook de Buismolen genoemd. De windbrief werd gegeven in augustus 1632 aan Cornelis Jansz. Buijs. De molen heeft gestaan aan de Enge Wormerringsloot, ten oosten van de Aressloot. en werd vermoedelijk kort na januari 1696 gesloopt.
• Buis, deplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigBuis, de
  
  Snuifmolen en later houtzaagmolen en tabaksstamper te Westzaan, ook wel het Busje genoemd. De eerste vermelding van het molentje dateert uit 1726. Later werd hij omgebouwd tot lattenzager. Hij heeft gestaan aan en ten oosten van de Korte Reef, ten zuiden van het Watermolenpad, en ging in februari 1832 door brand verloren.
• Buismolen, deplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigBuismolen, de
  
  Oliemolen te Wormer` zie: de Buis, de
  
  oliemolen molen
• Buitendijkplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigBuitendijk
  
  Voormalig stuk rietland. buiten de Noorder lJ- en Zeedijk te Oostzaan. Het was het Oostzaanse gedeelte van de Achtersluispolder; er heeft extensieve veeteelt op plaatsgevonden. De Buitendijk werd in de jaren zestig van de 19e eeuw een deel van de inpolderingen van de IJ-polders. het gebied lag ten westen van de huidige Coentunnelweg.
• Buitendijks landplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigBuitendijks land
  
  De aanleg van dijken in de 13e eeuw en daarna, volgde lang niet overal nauwkeurig de grenzen tussen land en water. Men legde zoveel mogelijk rechte stukken dijk aan en sneed de landtongen in het IJ en de Zaan geheel of ten dele af. Hierdoor ontstonden grote stukken buitendijks land, zoals op de hierbij gereproduceerde kaart naar
• Buitengewoon onderwijsplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigBuitengewoon onderwijs
  
  Zie: Onderwijs 1.3.4.
• Buitenhuizenplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigBuitenhuizen
  
  Buurtschap in de gemeente Zaanstad, direct aan het IJ en later het Noordzeekanaal Buitenhuizen, gelegen aan de zuidkant van Assendelft, in Polder Buitenhuizen. De poldernaam komt van een stuk land, een landtongpolder, gelegen buiten de dijk in het IJ. Vermoedelijk is de plaats ouder is dan de polder, een duiding voor de huizen, net buiten de dijk gelegen.
• Buitenhuizen (polder)plugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigBuitenhuizen (polder)
  
  Voormalige buitendijkse polder, vroeger geheel behorend tot het grondgebied van Assendelft, na de inpoldering van het IJ en het graven van het Noordzeekanaal grotendeels in de IJ-polders bij Spaarndam, dus ten zuiden van het kanaal, gelegen.
• Buitenlands Vrouwenoverleg 1982-2014plugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigBuitenlands Vrouwenoverleg 1982-2014
  
  Het Buitenlands Vrouwen Overleg (BVO) is in 1982 opgericht door zeven buitenlandse vrouwen met verschillende etnische achtergronden. Zij wilden de krachten bundelen om hun stem beter te laten horen bij beleidszaken rondom van emancipatie en participatie van buitenlandse vrouwen. In 1986 werd een eigen centrum geopend op de Joachim Kleinsorgstraat.
• Buitenmuseum Enkhuizenplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigBuitenmuseum Enkhuizen
  
  Openluchtmuseum van het Zuiderzeemuseum te Enkhuizen. In het Buitenmuseum zijn 135 woningen en werkplaatsen bijeengebracht (met de daarbij behorende straatjes. bruggetjes en tuinen) uit de dorpen rond de in 1932 afgesloten Zuiderzee. Als enig Zaans pand werd midden jaren '70 het woonhuis Lagedijk 156 Zaandijk naar het Buitenmuseum overgebracht. Naast het pand is een Zaanse siertuin ingericht.
• Bul, deplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigBul, de
  
  Oliemolen te Oostzaandam. De eerste vermelding dateert uit 1636. Uit een akte uit 1638 blijkt dat hij heeft gestaan aan het Kalf. Verdere gegevens ontbreken.
  
  oliemolen molen
• Bul, deplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigBul, de
  
  Watermolen te Assendelft, ook de Hoop genoemd. De molen werd gebouwd in 1634. ln 1870 Werd hij na blikseminslag door brand verwoest. waarna herbouw volgde. De nieuwe molen stond ook als de Hoop bekend. Hij heeft gestaan aan de Nauemasche Vaart. en werd in 1886. na langdurige stilstand. gesloopt.
• Bul, de.plugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigBul, de.
  
  Houtzaagmolen te Oostzaandam. De molen wordt alleen genoemd in het kohier van verponding van Oostzaandam uit 17314 Verdere gegevens ontbreken.
• Bul. deplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigBul. de
  
  Houtzaagmolen te Westzaandain. paltrok` zie: de Christoffel, de
  
  molen houtzaagmolen
• Bullekerkplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigBullekerk
  
  Alom gebruikte volksnaam voor de Westzijderkerk te Zaandam. De Bullekerk is een kruiskerk, met ongelijke armen, die werd gebouwd tussen 1637 en 1640 op de resten van een Spaanse schans. De naam Bullekerk herinnert, evenals een beeldje op het kerkplein, aan een dramatische gebeurtenis uit 1647. zie:
• Bulthuis, Janplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigBulthuis, Jan
  
  Groningen 30 oktober 1750 - Amsterdam 29 mei 1801
  
  Topografisch belangrijk kunstenaar, maakte een tiental (veel gereproduceerde) tekeningen van en in de Zaanstreek. Jan Bulthuis kwam in de tekenkunst terecht via de behangselschilderij. Hij kreeg aan de Amsterdamse Tekenacademie lessen van J . Andriessen en bekwaamde zich in stads- en dorpsgezichten in Oost-Indische inkt.
• Bunschoten, Cornelisplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigBunschoten, Cornelis
  
  Ilpendam 15 juli 1887 - Koog 6 september 1979
  
  Ereburger van Koog. Vanaf de oprichting van de Kooger Football Club KFC in 1910 spande Ilpendammer Cornelis Bunschoten, die eerst in 1914 in Koog kwam wonen, zich voor de vereniging in; hij vervulde verscheidene bestuursfuncties. In 1924 nam hij het initiatief tot de oprichting van de Supportersvereniging Rood-Blauw, waarvan hij tot januari 1958 voorzitter bleef.
• Burcht, Deplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigBurcht, De
  
  Buitendijks plein in Oostzaandam in de nabijheid van de ten noorden gelegen Wilhelminasluis omringd door de Zuiddijk, A.F de Savornin Lohmanstraat en de gelijknamige straat Burcht aan de Voorzaan. De naam Burcht wordt voor het eerst genoemd in de 18e eeuw. Vast staat dat de Burcht niet, zoals wel geopperd is, de plek is waar het kasteel van de Heren van
• Burcht, de Gekroondeplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigBurcht, de Gekroonde
  
  Houtzaagmolen te Oostzaandam. paltrok. ook de Kronenburg genoemd. Het bouwjaar van de wagenschotzager is niet bekend. De molen werd ten name van Cornelis Kroon in 1758 opgenomen in een assuratiecontract. Omstreeks die tijd werd hij ook gesloopt. Hij heeft gestaan ten oosten van de Gouw. in het verlengde van de Prinsenstraat.
• Burgemeestersplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigBurgemeesters
  
  Assendelft naam plaats periode Willem Smit Maire Assendelft 20-07-1811 tot 1814 Schout-Burgemeester Pieter Smit Assendelft
• Burgemeestersplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigBurgemeesters
  
  afbeeldingNaamPlaatsPolitieke richtingperiodeWillem SmitAssendelft20-07-1811 tot 1814pieter_smitAssendelft1844 tot 1858francois_magloire_joseph_le_jay_wndAssendelft1858 tot 1879Boer, Klaas Cornelisz deAssendelft1879 tot 1918Boer, Jan Johannes deAssendelft1918 tot 14-09-1936Boer, Jan deAssendelft13-11-1936 tot 01-08-1971Happé, Willem FrederikAssendelft16-08-1971 tot 31-12-1973
• burgemeesters_zaandamplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_big!Ambtsperiode!!Naam burgemeester!!Partij of stroming 1779 Engel Huibertsz van de Stadt 1783 - 1784 Engel Huibertsz van de Stadt 1814 - 1815 Dirk Dekker en J. Vander 1815 - 1819 Engel Huibertsz van de Stadt 1819 - 1820 Dirk Dekker 1823 - 1828
• burgemeesters_zaandamplugin-autotooltip__defaultlijst van burgemeesters aanpassen
• Burgemeestersbuurtplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigBurgemeestersbuurt
  
  Woonwijk in Zuidoost-Zaandam. tussen Zuiddijk en Kepplerstraat. De wijk werd eind jaren `30 aangelegd en bestaat uit vijf straten, die alle zijn vernoemd naar voormalige burgemeesters van Zaandam. Deze zijn: G. van Orden (burgemeester 1838-1845). C. van de Stadt (1845-1852). Mr. HJ Smit (1852-1871). HJ4 Versteeg (1878-1894) en K. ter Laan (19141937).
• Burgzorg, Mitchellplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigBurgzorg, Mitchell
  
  Zaandam, 25 juli 1987
  
  Mitchell Burgzorg, voetballer en rapper onder de naam Priester, belandde via Hellas Sport bij Ajax waar hij na de jeugdopleiding moest vertrekken. Zijn carrière verliep via HFC Haarlem, waar hij in 2006/07 debuteerde in de Eerste divisie en het beloftenelftal van NEC. Zijn eredivisie-debuut volgde op 25 januari 2009 tegen Vitesse. In 2010 besloot NEC het contract met Burgzorg niet te verlengen waarna hij op proef bij AGOVV speelde, hetgeen geen contract…
• Burleson, Stanleyplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigBurleson, Stanley
  
  Zaandam, 1 september 1966
  
  Stanley Burleson, (musical)acteur, zanger, danser en choreograaf. Burleson volgde zanglessen bij Gerard Meyer, Jan Polak, Adriaan van Limpt, Frits Hassoldt en Alberto ter Doest. Daarnaast kreeg hij dansles van Tine Teeling, Ineke Huissen en Rick Atwell.
• Busplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigBus
  
  Zaans voor bos, meer in het bijzonder door bomen verruigd rietlandschap en zelfs uitsluitend laagliggend rietland. De bussen werden na het maaien onder water gezet om het nat weer te laten groeien; later werden ze dan weer drooggemalen. De toponiemen
• Bus(ch) en Damplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigBus(ch) en Dam
  
  Buurtschap onder Assendelft, nabij de Busch te Krommenie. In 1357 is in het Cromme IJ een dam gelegd, die Nieuwendam, Busschendam of Busch z'n Dam werd genoemd.
  
  De laatste naam is overgegaan op het later erbij ontstane buurtschapje.
• Busbrug De Bindingplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigBusbrug De Binding
  
  Busbrug De Binding over de Mallegatsloot vormt een verbinding tussen de Zaandamse nieuwbouwwijk Westerwatering en de woonwijk Westerkoog te Koog aan de Zaan. Aanvankelijk bedoeld voor fietsers en openbaar vervoer, later zou het verkeer zich van en naar Westerwatering via een al aangelegde corridor door de wijk Westerkoog kunnen verplaatsen. Op de corridor werden echter bouwwerken geplaatst.
• Busch, deplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigBusch, de
  
  Straat te Krommenie, waarvan de naam aangeeft dat ter plaatse een bos is geweest. Dat moet het Adderen- of Ederbos geweest zijn, dat door Soeteboom genoemd wordt. De naam van dit bos is ook terug te vinden in de namen van de buurtschap Bus en Dam en van het vermeende
• Busch, Idaplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigBusch, Ida
  
  Zaandam, 11 juli 1942
  
  Beeldend kunstenaar (gouaches), autodidact.
  
  beeldend_kunstenaar
• Busje, hetplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigBusje, het
  
  Houtzaagmolen en oorspronkelijk snuifmolen te Westzaan. bovenkruier. zie: de Buis, de
• Busschersluisplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigBusschersluis
  
  Voormalige sluis bij De Busch (Krommenie). De sluis werd voornamelijk ter beheersing van de waterstand gebruikt en is in 1871 geruimd.
• buterplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigTevens staat in dit artikel opgenomen bakkerij Buter aan de Gedempte Gracht in Zaandam met 120 !!!! zitplaatsen.
• Buter, Ir Huibertusplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigButer, Ir Huibertus
  
  Velsen, 7 september 1897 - Bergen N-H, 15 december 1976
  
  Huibertus Buter, ingenieur bij Van Gelder Zonen, werd in 1941 bestuurslid van de Vereniging Centrale Technische School Zaanstreek, vanaf 1947 was hij voorzitter. Hij bleef dat tot de opening van de Middelbare Technische School aan de Tjalkstraat te Zaandam uit 1973, die vijf jaar later naar hem werd vernoemd. In 1963 werd hij benoemd tot Ridder in de Orde van Oranje Nassau. In 1973 ontving hij de
• Buter, Jplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigButer, J
  
  Banketbakkerij en voormalig restaurant te Zaandam. De banketbakkerij van Buter kwam voort uit een banketbakkerij van P. Kater, die voor de Tweede Wereldoorlog was opgericht. Deze werd in 1949 door J. Buter overgenomen en uitgebouwd. De omzet nam in de loop der jaren sterk toe, mede dankzij diverse investeringen in pand en inventaris, en door uitbreiding van activiteiten.
• Buteressenceplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigButeressence
  
  Geur - en smaakstoffenfabriek te Zaandam.
  
  Het bedrijf werd in 1870 opgericht te Amsterdam door Hermann Buter, die natuurlijke aroma's ging vervaardigen. Rond de eeuwwisseling kreeg deze activiteit een meer industrieel karakter nadat een pand aan de Nieuwendammerdijk in Amsterdam-Noord was betrokken. Gaandeweg ging het bedrijf zich meer richten op speciaal ontwikkelde producten. In de jaren '30 deed de familie Toben zijn intrede in het bedrijf; de directie van Buteressence wor…
• Buullakenplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigBuullaken
  
  Geweven stof van grote sterkte, gebruikt voor de vervaardiging van bulen die in de oliemolens worden gebruikt. Deze stof werd vroeger in de Zaanstreek geproduceerd; de Weverijen Koster en Co. te Wormer zijn in de vorige eeuw als buullakenweverij begonnen.
• Buurt-, wijk- en opbouwwerkplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigBuurt-, wijk- en opbouwwerk
  
  Welzijnssector. In de Zaanstreek vanaf het begin van de 20e eeuw op particulier initiatief ontstaan, vanaf de jaren '50/'60 steeds meer een overheidszorg, die overigens nog steeds grotendeels dankzij werk van vrijwilligers bestaat.
• Buys, Cornelis (de Oude)plugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigBuys, Cornelis (de Oude)
  
  Kunstschilder, broer van J.C. van Oostzanen. Van Cornelis Buys de Oude is weinig meer bekend dan dat hij in Alkmaar van 1490 tot 1524 heeft gewerkt. Zijn zoon, Cornelis Buys II, in Alkmaar geboren en daar in 1546 overleden was een beroemd schilder. Het Rijksmuseum te Amsterdam bezit van hem een drieluik, met de bewening van Christus.
• Buys, Pplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigBuys, P
  
  Zie: supplement