volksblad1

Index

Dit is een index van alle beschikbare pagina's gesorteerd op namespaces.

  • Wat kun je met de ZaanWiki?plugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigWat kun je met de ZaanWiki?

    ~~SLIDESHOW~~

    Wat kun je met de ZaanWiki?

    * Zoeken op ieder woord of woorden * Bladeren door de encyclopedie * Registreren * Tekst aanpassen * Onderwerpen toevoegen * Spelregels & Moderators

    Zoeken
  • Internationale Vrouwendag op 8 maart in de Zaanstreekplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigInternationale Vrouwendag op 8 maart in de Zaanstreek

    In 1949 hield de Nederlandse Vrouwenbeweging Zaanstreek-Noord een viering met als thema “Tegen Koloniale Oorlog in Indonesië en tegen het Marshall-plan”. Met zang en pianospel. Jaarlijks vonden er in de Zaangemeenten dergelijke vieringen plaats tot 1981. In 1981 richtten vrouwen, betrokken bij Het Vrouwenoverleg, een 8 maartcomité op. De organisatie werd breder gedragen. Dat jaar vond in De Pellekaanschool, voorheen De Lindenboomschool, een…
  • Aafjes, Jan Pieterplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigAafjes, Jan Pieter

    Assendelft 17 april 1911 - 14 april 1983

    Aanvankelijk zuivelhandelaar te Krommenie, betrokken bij de regionale en later voorzitter van de landelijke organisatie in deze branche. Hij maakte zich sterk voor een schappelijke melkprijs. Jan Pieter Aafjes was later fractie-voorzitter en gemeenteraadslid voor de Partij van de Arbeid en geruime tijd wethouder van Krommenie, in welke functie hij tevens lid was van de Ontwikkelingsraad en bestuurslid van de
  • Aafke, het Jongeplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigAafke, het Jonge

    Houtzaagmolen te Wormerveer, wipmolen. Het bouwjaar van de lattenzager is niet bekend; in mei 1895 werd hij in veiling verkocht en kort daarna gesloopt. Hij heeft gestaan aan de Zwartsloot, ten westen van de Noorddijk.

    molen houtzaagmolen
  • Aagt, Langeplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigAagt, Lange

    Houtzaagmolen te Westzaandam, paltrok, bijnaam van De Nieuwe (ook wel: Jonge) *Dekker.

    molen houtzaagmolen
  • Aanbestedingplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigAanbesteding

    Opdracht van een werk of levering na vergelijking der inschrijvingen in de Bouwnijverheid en tot in de 19e eeuw ook in andere sectoren.

    Aanbesteding geschiedt tegenwoordig door inlevering van gesloten en ondertekende inschrijvingsformulieren; het werk wordt tijdens of na een openbare of besloten bijeenkomst doorgaans gegund aan de laagste inschrijver. Vroeger bestond het gebruik dat tijdens deze bijeenkomst van opdrachtgever en inschrijvers werd ingezet tegen lagere prijs dan de …
  • Aanmeldenplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigAanmelden

    Wil je meedoen en stukjes schrijven en/of verbeteren voor de Zaanwiki?

    Dat kan. Meld je dan aan door onderstaand formulier in te vullen. Wij zullen dan handmatig een gebruiker aanmaken met een automatisch gegenereerd wachtwoord. Je krijgt per mail bericht met je inloggegevens.
  • Aanmonsteringplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigAanmonstering

    Het in dienst nemen, op de monsterrol brengen, van scheepsvolk. Aanmonsteren gebeurde doorgaans in herbergen; in Zaandam werden in de 17e en 18e eeuw voor bijvoorbeeld de Walvisvaart schepelingen aangemonsterd in de herbergen op en rond de Dam, voornamelijk in de herberg 'Spitsbergen` (zie ook:
  • Aannemersplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigAannemers

    Zie: Bouwnijverheid en *NVOB.
  • Aanpraten en opzittenplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigAanpraten en opzitten

    Aan het eind van zijn reis door Noord-Holland in 1816 bezocht de Engelsman Johnson Zaandam. Hij laat zich over Zaanse zeden, gewoonten en gebruiken inlichten door iemand, die daar zeer goed bekend is en deze vertelt het een en ander over het vrijen
  • Aanslibbingplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigAanslibbing

    De oorspronkelijke aanleg van de dijken langs IJ en Zaan volgde niet overal nauwkeurig de grenzen tussen land en water. Aldus ontstonden kleine en grote stukken Buitendijks land. Soms breidden deze zich uit of ontstonden nieuwe stukken buitendijks land door aanslibbing of verlanding (bijvoorbeeld rietlanden langs de Zaan). Deze stukken werden veelal weer later ingedijkt door middel van kale dijken, kaden of beschoeiingen vlak aan het water.
  • Aap, Deplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigAap, De

    (ook Het Aapie). Bijnaam van oliemolen in Oostzaandam. Zie De Woudaap, De.

    oliemolen molen
  • Aardappelen- en groentendrogerijplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigAardappelen- en groentendrogerij

    Tussen 1917 en 1920 door oliefabriek De Vrede te Westknollendam (eigendom van de fa. P.H. Kaars Sijpesteijn) bedreven activiteit, samenhangend met de penibele voedselsituatie in de Eerste Wereldoorlog. De benodigde snij-, droog- en wasmachines werden geleverd door de NV Nederlandsche Groenten- en Vruchtendroogerij te Breda, waarmee een samenwerkingsovereenkomst werd afgesloten.
  • Aardbevingplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigAardbeving

    Schokkende of trillende beweging van een gedeelte der aardkorst, door de werking van onderaardse krachten; in de Zaanstreek nauwelijks geregistreerd. Enkele wél waargenomen bevingen zijn hier vermeld. Toen St. Willebrordus in Rome verbleef in het jaar 695 werd gemeld dat in de lage landen niet alleen hevige stormen woedden, maar ook een aardbeving was gevoeld.
  • Aardolie- en steenkoolhandelplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigAardolie- en steenkoolhandel

    Handelstak, belangrijk geworden met de komst van de stoommachines en later de elektriciteit. Steenkool, ook wel eens “zwart goud` genoemd, is een verzamelnaam voor een groot aantal delfstoffen met zeer verschillende eigenschappen. Alle zijn zwart van kleur en worden in lagen, meestal diep onder de aardoppervlakte, aangetroffen; ze danken hun ontstaan aan langzame ontleding en omzetting van grote hoeveelheden (meestal plantaardig) materiaal. Steenkool werd op grote s…
  • Abbing, Janplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigAbbing, Jan

    (1945/46 (?))

    Zanger, sologitarist, arrangeur en tekstschrijver uitkomend in de bands The Devotions (onder de naam John Hatton), symfonische rockgroep Turf, Rock-á-bop en kort bij de George Baker Selection. In 1986 nam hij deel aan de Soundmixshow met een imitatie van Barry Manilow. Later koos hij voor de countrymuziek en toerde door het land onder de naam JJ Johns. In 2001 nam hij onder die naam een CD op in San Francisco.
  • Abdij van Egmondplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigAbdij van Egmond

    Klooster te Egmond, gesticht in het midden van de 10e eeuw, verwoest in 1573. Over de relatie tussen de Zaanstreek en de abdij is weinig bekend. Maar vast staat dat deze laatste flinke stukken land in de streek heeft bezeten, met name bij Assendelft. In de 11e en 12e eeuw ontving de abdij in totaal dertien verschillende schenkingen uit Assendelft.
  • Abraham, deplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigAbraham, de

    Pelmolen te Oostzaandam, scheldnaam: De Jood, later De Jonge Abraham genoemd. De windbrief werd gegeven in maart 1695. De molen heeft gestaan aan het Kalf. In april 1766 werd hij, na blikseminslag, door brand geheel verwoest. Herbouw volgde en de nieuwe molen kreeg de naam De Jonge Abraham. Deze werd gesloopt in 1916, na de laatste jaren van zijn bestaan als doppenmolen dienst te hebben gedaan.
  • Abrahams Offerande (Westzaandam)plugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigAbrahams Offerande (Westzaandam)

    Houtzaagmolen te Westzaandam, paltrok. De windbrief van de balkenzager werd gegeven in augustus 1689. De molen stond ter hoogte van de tegenwoordige Langestraat. Hij werd gesloopt in 1898.

    westzaandam paltrok balkenzager
  • Abrahams Offerande (Oostzaandam)plugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigAbrahams Offerande (Oostzaandam)

    Houtzaagmolen te Oostzaandam, paltrok. De windbrief van de balkenzager werd gegeven in september 1716 aan Abraham Jansz. Drijver. De molen was toen al enige jaren in bedrijf. Hij heeft gestaan ten westen van de Gouw, nabij het Hanenpad en werd in 1755 gesloopt.
  • Abspoel, mr. Jan Jacobusplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigAbspoel, mr. Jan Jacobus

    Hazerswoude, 6 juni 1917 - Zaandam, 18 oktober 1987

    mr. Jan Jacobus Abspoel, jurist, groeide op in Epe en begon zijn juridische loopbaan als Ambtenaar van het Openbaar Ministerie bij het Kantongerecht te Arnhem, vergelijkbaar met de functie van officier van justitie. Van 1957 tot 1976 was hij officier van justitie te Amsterdam, namens het Openbaar Ministerie voerde hij spraakmakende processen tegen de Maagdenhuisbezetters en tegen schrijver Gerard van het Reve wegens g…
  • Accijnsplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigAccijns

    Belasting op levens en genotsmiddelen, geheven dadelijk bij de vervaardiging of bij de verhandeling. Als zodanig nog steeds als rijksbelasting gebruikelijk. Accijnzen konden vroeger, al in de 17e eeuw, ook verzwaard worden door opcenten, verhogingen van het oorspronkelijke bedrag der rijksbelasting met een bepaald percentage, ten bate van de provincie, de
  • Accijnshuisjesplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigAccijnshuisjes

    Plaatsen waar accijns bepaald en geheven werd. In de Zaanstreek zijn twee accijnshuisjes bekend op de Grote Sluis te Zaandam. Aldaar moesten sommige handelaren hun waren uitladen om deze te laten tellen, wegen, of meten. De twee nog aanwezige pandjes zijn in het begin van de 18e eeuw gebouwd. Eén daarvan vormde sinds de
  • Achillesplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigAchilles

    In 1873 te Zaandam opgerichte gymnastiekvereniging, aanvankelijk ook als schermvereniging bekend onder de naam Gymnastiek- en Schermvereniging Achilles Zaandam, voorheen Gymnastiek- en Exercitievereniging Achilles. Enkele jongelui, Jan Cornelis Keg, Cornelis Pieter Korff, Cornelis Mats Jr. en Arend Latenstein sloten zich aaneen om na het verlaten der school de gymnastiek nog te kunnen blijven beoefenen. Dit gaf aanleiding tot de oprichting.
  • Acht Staten, d'plugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigAcht Staten, d'

    d'Acht Staten, later genoemd Acht Staten, verpleeg- en verzorgingshuis te Wormerveer, onderdeel van zorgorganisatie Evean. Acht Staten ligt in Wormerveer, middenin een woonwijk, vlakbij het NS-station en het Wilhelminapark. Acht Staten biedt langdurige verzorging aan ouderen. Ook is er ruimte voor ouderen die tijdelijk zorg nodig hebben. Aan Acht Staten grenzen zorgwoningen die via woningcorporatie Parteon worden verhuurd.
  • Acht bv, deplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigAcht bv, de

    Gereedschapmakenj te Krommenie. Het bedrijf werd in 1970 opgericht door acht voormalige werknemers van Thomassen & Drijver/Verblifa (Verenigde Blikfabrieken) nv die in verband met de sluiting van de vestiging van dit bedrijf te Krommenie, zonder werk dreigden te komen. Voor de financiering van hun bedrijf maakten de acht gebruik van het geld dat zij kregen in het kader van de afvloeiingsregeling. Leiding van het bedrijf was in handen van Cees Bakker.
  • Achter de Kerkplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigAchter de Kerk

    Naam, in de volksmond, van een buurtje te Zaandijk, westelijk, dus gerekend vanaf de de Lagedijk achter de Nederlands Hervormde kerk. Het buurtje was dicht bezet met houten arbeiderswoninkjes en een enkele stolpboerderij. Als een klein eilandenrijk, doorsneden door smalle sloten. De buurtschap ontstond in 1709/1710, toen het land aan weerszijden van de toen gegraven
  • Achterberg, Jaapplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigAchterberg, Jaap

    Zaandam, 20 december 1914 - Ladelund Neuengamme, 29 november 1944

    Jacob (Jaap) Achterberg, verzetsstrijder, lid van de CPN, zoon van Aaltje Hoorn en Maarten Achterberg. De vrouw van Jaap, Klazien, zette zich samen met Trien Mans en Bep Koemans in de jaren dertig in voor vluchtelingen uit Duitsland.
  • Achtersluispolderplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigAchtersluispolder

    Polder, oorspronkelijk Sluispolder, gelegen buiten de Noorder IJ- en Zeedijk in Zaandam, het meest zuidelijke gebied van Zaanstad, aan drie zijden omgeven door Zijkanaal G, het Noordzeekanaal en Zijkanaal H. Vermoedelijk viel de Sluispolder rond de 13e eeuw, de tijd van de eerste omvangrijke bedijkingen, droog. De polder werd in de 16e eeuw ingedijkt. Weliswaar dateert de polder uit de Middeleeuwen maar was in die periode nooit bewoond of bebouwd. Ook industrie, in de vorm van…
  • Achteruit, deplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigAchteruit, de

    Meelmolen te Wormer, ook de Achteruitsmolen of de Prins van Oranje genoemd. De windbrief werd gegeven tussen 1584 en 1601. Hij heeft gestaan aan en ten oosten van de Middentilsloot, nabij en ten noorden van de dorpsbebouwing, en werd gesloopt in 1743.
  • Achterzaanplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigAchterzaan

    Het gedeelte van de Zaan, benoorden de sluizen in de Dam te Zaandam, zie voorts: Binnenzaan
  • Actie Barstplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigActie Barst

    Overconsumptie is op 13 november 1973 de reden waarom leerlingen van 25 Zaanse middelbare scholen naar Zaandam fietsten om daar op de markt mee te werken aan een grote manifestatie rond het thema overconsumptie. Actiegroepen, politieke partijen, overheidsinstellingen en leerlingen verstrekten, met behulp van spelletjes en toneelstukjes informatie over overconsumptie. In de Oostzijderkerk werd een forumdiscussie gehouden, waaraan minister Vorrink, PSP-kamerlid Van der Lek en staatsse…
  • Actie Stikplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigActie Stik

    Van 28 april tot 5 mei 1971 werd de actie Stik! in de Zaanstreek gehouden, waarbij de milieuvervuiling in het middelpunt van de belangstelling stond. Op scholen werden informatieboekjes over de milieuvervuiling besproken waarin uitvoerig aandacht werd besteed aan de niet zo hoopvolle situatie in de Zaanstreek. Beroemde vogelweidegebieden werden bedreigd door luchtvervuiling, sommige plantensoorten kwamen niet meer voor, bovendien treiterden vieze luchtjes de Zaanstreek, voortkomend u…
  • Adamie, Janplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigAdamie, Jan

    Jan Adamie, Zaans Orangist in 18e eeuw. Adamie wordt voor het eerst genoemd als kapitein van de Oranje-schutterij bij de installatie van Willem IV als stadhouder in 1766. In 1788 was Adamie de stuwende kracht achter een Orangistische optocht van Krommenie naar Wormerveer.
  • Adderenbosplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigAdderenbos

    Voormalig bos bij de Ham, westelijk van Krommenie. De naam komt voor in een handvest van september 1357 (Ende die dyck sal leggen tusschen den Adderenbosch ende dat Westeynde van 't Delfrack) en wordt genoemd door Hendrick Jacobsz Soeteboom in de Zaanlandse Arcadia (1658) met onder meer de vermelding 'Hier waren in mijn jonge jaren nog een meenigte van Boomen'. Ook de naam Edersbosch komt voor. De oude aanduiding Busch, nog herkenbaar in: Bus en Dam, en als naam voor de smalle dijkwe…
  • Adel, Reinier denplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigAdel, Reinier den

    Wormerveer, 27 januari 1950

    Reinier Willem Jan den Adel, beeldend kunstenaar, keramist, woonachtig in Nauerna, studeerde in 1974 af aan de Gerrit Rietveld academie te Amsterdam. Hij was bestuurslid van de Culturele Raad Nauerna en is docent keramiek en beeldhouwen aan het Centrum voor kunst, cultuur en creativiteit in West-Friesland de
  • Adelaar, deplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigAdelaar, de

    Houtzaagmolen te Westzaandam, paltrok. De windbrief van de balkenzager werd gegeven in juni 1714. De molen heeft op de noordkant van het Langeland gestaan, ten oosten van en nabij de latere Provincialeweg. Hij werd vermoedelijk kort na juli 1812 gesloopt.
  • Adelaar, deplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigAdelaar, de

    Voormalige zeepziederij van de firma Jan Dekker aan het Zaandijkerwegje te Wormerveer. Nadat de zeepfabricage werd beëindigd is het gebouw lang als pakhuis in gebruik geweest. Na enkele fusies, de firma Jan Dekker lieerde zich aan de Chemische fabriek Naarden en deze werd later door Unilever overgenomen, en ten gevolge van de deplorabele staat van het gebouw kwam het verouderde pand buiten gebruik.
  • Admiraal, Albertusplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigAdmiraal, Albertus

    Koog aan de Zaan, 12 september 1909 – Zeist, 21 februari 1977

    Albertus Admiraal, wethouder voor de Anti Revolutionaire Partij in Zaandam van 1945 tot 1949. Nadien burgemeester van Enkhuizen en later Bussum. Admiraal werd geboren te Koog in een protestants gezin.
  • Admiraal Tromp, deplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigAdmiraal Tromp, de

    Verfmolen te Westzaan, en later Westzaandam, ook kortweg de Tromp genoemd, bijgenaamd de Kakkeba, in Zaandam bekend als de Bruinvis. De windbrief werd gegeven in september 1690. De molen stond oorspronkelijk te Westzaan, aan en ten westen van de Gouw tussen de Papenpadsloot en de Roggebloemsloot. In 1804 werd hij verkocht voor afbraak. Hij werd daarna herbouwd op het erf van de gesloopte oliemolen de
  • Admiraalzeilenplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigAdmiraalzeilen

    Het manoeuvreren van pleziervaartuigen ( in de Zaanstreek vooral boeiers) in verband. In de 17e eeuw lieten verschillende Admiraliteiten of Admiraliteitscolleges in de Republiek der Zeven Provinciën hun zeilschepen bij wijze van vlootschouw in formatie manoeuvres uitvoeren. Wanneer dit gebruik door de pleziervaart is overgenomen is onbekend.
  • ADO-Scholtz bvplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigADO-Scholtz bv

    Papierwarenbedrijf in Krommenie. De basis voor het bedrijf werd gelegd in augustus 1927 toen de grossierderij in handelsdrukwerk van N.G. Kerssens werd ondergebracht in de Algemene Drukkerij Onderneming (ADO), een drukkerij-combinatie van Schouten en Van Diepen uit Assendelft. Tegelijkertijd werd Kerssens opgenomen in de directie. In 1962 splitsten de drukkerijen Schouten en Van Diepen zich af en nam Kerssens de bedrijfsnaam en de voorraden van ADO over.
  • Adserà Riba, Enricplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigAdserà Riba, Enric

    Cabra del Campo, Spanje, 1939 FlickrCreative Commons Enric Adserà Riba, geboren in 1939 in het Spaanse Catalonië, groeide op in een land dat herstelde van een burgeroorlog. Hij ontving les van Josep Busquets, beeldhouwer uit Barcelona. Daarna bezocht hij de Escuela de Bellas Artes te Barcelona. Hij was daarna lid van Centro Artístico Sant Lluc en Cúpula del Coliseum in Barcelona tot 1960.
  • Adventcantorijplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigAdventcantorij

    Met twee vieringen nam de Adventcantorij na 42½ jaar afscheid van de Protestantse Gemeente van Zaandam onder de bezielende leiding van hoboïst/dirigent Ruud van der Brugge; op 21 april in de Westzijderkerk en op 5 mei in de kerk waar zij op 29 november 1970 ook haar eerste kerkdienst verzorgde: de Noorderkerk van waaruit de Adventcantorij uiteindelijk ook vaarwel werd gezegd.
  • Afbeeldingen uploadenplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigAfbeeldingen uploaden

    Hieronder kunt u foto's uploaden.

    Er moet aan de volgende voorwaarde voldaan worden

    * De afbeelding moet absoluut rechtenvrij zijn * Vermeld altijd de naam van de fotograaf. Mocht deze niet bekend zijn, vul dan 'Onbekend' in
  • Afvalwaterplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigAfvalwater

    Door industrie en huishoudens op het oppervlaktewater of de riolering na gebruik geloosd water, dat door verontreiniging problemen kan opleveren voor het milieu. Het Hoogheemraadschap van de Uitwaterende Sluizen in Kennemerland en West-Friesland, gevestigd te Edam, belaste zich met de zorg voor en de controle van het opper vlaktewater.
  • Agatheparkplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigAgathepark

    Ongeveer 5,5 ha groot park in Krommenie, voor een deel uit waterpartijen bestaand, gelegen aan Parklaan en Eikelaan, langs de Noorder-Durgsloot. De oorspronkelijke naam van het weiland waar nu het Agathepark ligt, is ‘Vlieland’.

    Het weiland werd overgenomen in de jaren 1929-1931 van enkele boeren, gefinancierd en aangelegd in het kader van de werkverschaffing door de ondernemers
  • Agglomeratieplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigAgglomeratie

    “Samenklontering, samenhangende bewoning, in het bijzonder een complex van steden en voorsteden. Voor de Zaanstreek is de samenhang met Amsterdam van bepalende betekenis. Zie: Agglomeratie-overleg.
  • Agglomeratie-overlegplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigAgglomeratie-overleg

    Overleg (sedert 1969) tussen een aantal gemeenten in de agglomeratie Amsterdam. Naar aanleiding van het voorontwerp van de wet “Groot Amsterdam' nam een aantal gemeenten in de agglomeratie Amsterdam in het midden van de jaren '60 het initiatief tot het voeren van overleg, aanvankelijk uitsluitend over het voorontwerp van wet. De Zaanse gemeenten namen niet deel aan dit overleg, aangezien zij niet bij het wetsontwerp waren betrokken.
  • Agrarische bedrijvigheidplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigAgrarische bedrijvigheid

    Zie: Boerenbedrijf.
  • Agt, J.J.F.W. vanplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigAgt, J.J.F.W. van

    Auteur van 'De Nederlandse monumenten van geschiedenis en kunst'. In (het inmiddels wel gedateerde) deel VIII, De provincie Noord-Holland, Eerste stuk: Waterland en omgeving ('s-Gravenhage 1953) is een aantal belangrijke monumenten in de Zaanstreek vastgelegd.
  • Ahold nv, Koninklijkeplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigAhold nv, Koninklijke

    Het laatste Ahold-logo De naam Koninklijke Ahold werd gevoerd tot 23 juli 2016, daarna werd Ahold Delhaize de handelsnaam als primaire detailhandelsorganisatie, die levensmiddelen en andere consumentenproducten verkoopt via winkelketens in Nederland als
  • Aircraft Recovery Group 1940-1945plugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigAircraft Recovery Group 1940-1945

    Op 6 november 1986 te Assendelft opgerichte stichting, aanvankelijk vanaf 1975 een vereniging, die zich ten doel stelt in de Tweede Wereldoorlog neergestorte vliegtuigen te bergen en crashes van vliegtuigen in globaal het gebied tussen Alkmaar en de grens van Noord- en Zuid-Holland te onderzoeken. Gevonden resten, met name uit de Zaanstreek, zijn ondergebracht in een voormalige kruitkamer van het Heemskerkse Fort Veldhuis, onderdeel van de Stelling Amsterdam aa…
  • Aa, Abraham Jacob van derplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigAa, Abraham Jacob van der

    Amsterdam, 6 december 1792 - Gorinchem, 21 maart 1857 Abraham Jacob van der Aa 1792-1857 Abraham Jacob van der Aa, 19e-eeuwse auteur en letterkundige, vooral bekend vanwege zijn twee grote woordenboeken: 'Aardrijkskundig Woordenboek der Nederlanden' dat tussen 1836 en 1854 in 14 delen verscheen en het twaalfdelige 'Biografisch Woordenboek der Nederlanden (12 delen 1852). Hij gaf zeer veel geschriften uit zoals het Aardrijkskundig Woordenboek van Noord-Brabant, de Gesch…
  • AJCplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigAJC

    Zie: Arbeiders Jeugd Centrale (AJC) Jeugd Centrale.
  • Akker, Theo van denplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigAkker, Theo van den

    Zaandam 4 maart 1946

    Beeldend, voornamelijk grafisch kunstenaar. Van den Akker ontving tezamen met Leo Poelmeijer, Wim Koster en Selma Timmerman de Cultuurprijs 1979 van de gemeente Zaanstad, in verband met hun gezamenlijke ontwerp van een aantal grafische panelen voor het wijkcentrum 'De Poelenburcht' te Zaandam.
  • Akkerbouwplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigAkkerbouw

    Agrarische bedrijvigheid. In verband met de huidige bodemgesteldheid is het overgrote deel van de Zaanstreek ongeschikt voor akkerbouw; in het verleden werden hier veel grotere oppervlakten voor benut. Een vrij algemeen aanvaarde theorie luidt dat het huidige laagveenpakket waaruit de Zaanstreek bestaat, is ontstaan door erosie en inklinking van oorspronkelijk hoogveen. In de middeleeuwen werd hierop graan verbouwd; het was noodzakelijk het hoogveen te ontwateren en men groef daartoe …
  • Akkerman, Ir. Janplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigAkkerman, Ir. Jan

    Zaandam, 20 mei 1872 – Den Haag, 10 maart 1954 Ir. Jan Akkerman 1872-1954 Ir. Jan Akkerman, directeur van de NV Techn. Handelmij. Akkerman & Co., gehuwd met Maria Elisabeth Knapen, voordien met Clara Elise Wafelbakker. Na de HBS te Zaandam te hebben bezocht, werkte Akkerman gedurende 21 jaar bij de HIJSM te Haarlem. Vervolgens studeerde hij te Delft aan de Technische Hogeschool, die hij in 1896 als werktuigkundig ingenieur verliet.
  • Al Verderplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigAl Verder

    Kunst- (voornamelijk dicht-)genootschap te Zaandam in de 18e eeuw. Als late navolger van de rederijkerskamers (kamers van rhetorike`). die naar Frans voorbeeld sinds het begin van de 15e eeuw in de zuidelijke Nederlanden ontstonden, zich naar het noorden verplaatsten en in de provincie Holland tot bloei kwamen, is ook enige tijd in de Zaanstreek een dichtgenootschap in stand gehouden. Hoewel de betekenis ervan uiterst gering was en geenszins tot een duurzame literaire traditie leidde,…
  • Albert Heijnplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigAlbert Heijn

    (Inter)nationaal levensmiddelenconcern gevestigd te Zaandam:

    Zie:

    * Albert Heijn jr

    * Gerrit Jan Hein

    * Albert Heijn (supermarkt)

    * Koninklijke Ahold nv

    kruidenier
  • Albert Heijn (supermarkt)plugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigAlbert Heijn (supermarkt)

    Albert Heijn, winkelketen opgericht in 1887 door Albert Heijn sr (1865-1945) in Oostzaan. Hij kocht op 1 mei 1887 voor een bedrag van 4.643.23 gulden de winkel met inventaris van zijn vader en moest bovendien enkele jaren een huursom van 260 gulden betalen; zijn vrouw Maartje stond in de winkel en hij bezocht fabrikanten om de tussenhandel over te slaan; voorts ging hij in Oostzaan met een hondenkar langs de deuren.
  • Albert Keijzer Zaandamplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigAlbert Keijzer Zaandam

    Internationaal transportbedrijf gevestigd in Zaandam. Oorspronkelijk als bodedienst in 1920 opgericht door Albert Keijzer (1902-1972), die in de eerste tijd gebruik maakte van een hondenkar. Later stapte hij over op paard-en-wagen en in 1926 werd de eerste auto, een T-Ford, aangeschaft.
  • Alberti, Jacobusplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigAlberti, Jacobus

    Zaandijk, 30 juli 1762 - Krommenie, 18 maart 1836 Jacobus Alberti, eerste burgemeester van Krommenie Jacobus Johan Christiaan Alberti was de eerste burgemeester van Krommenie, zoon van de hervormde predikant Johannes Christiaan Alberti. In zijn jonge jaren te Zaandijk was hij kapitein van het
  • Alberti, Louise Catharina Mariaplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigAlberti, Louise Catharina Maria

    Naarden, 10 februari 1864 - Zaandijk, 24 februari 1923

    Louise Catharina Maria Alberti, ongehuwd, woonachtig van 1890 tot haar dood in 1948 in het pand aan de Lagedijk 82, gebouwd door de Zaandijker arts Dr. Jan Mulder. Zij was een dochter van de Hilversummer burgemeester Jacobus Alberti (1814-1873).
  • Albionplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigAlbion

    Cricketclub in Zaandam, opgericht in 1885. De vereniging, die als enige in de Zaanstreek de cricketsport bedreef, heeft langer dan veertig jaar bestaan. In 1925 is het 40-jarig bestaan nog feestelijk gevierd. Het jaar van opheffing is niet gevonden. Aangezien de eerste Nederlandse cricketclub, UD in Deventer, in 1875 was ontstaan en de Nederlandsche Cricketbond in 1881 kon Albion worden beschouwd als een der oudste verenigingen. De oprichters waren L. Simonsz, J. Endt, J. Poel, J. Brat,…
  • Aldertsluis, Janplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigAldertsluis, Jan

    Voormalige sluis in de Assendelver IJ-dijk, gelegen aan de rand van de Zuiderpolder, nabij de latere afdamming van het Wijkermeer. De Jan Aldertsluis werd aangelegd in de 15e eeuw en gebruikt voor het inlaten en spuien van water. Eind 17e eeuw verkeerde de sluis in bouwvallige staat en werd hij afgedamd.
  • Aldi distributiecentrumplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigAldi distributiecentrum

    Een Aldi distributiecentrum verrees in 1986 op industrieterrein Westerspoor aan de Kleine Tocht 44 te Zaandam. De investering waarmee vijf miljoen gulden was gemoeid leverde Zaandam tweehonderd nieuwe arbeidsplaatsen op. Voor de bouw van het circa 25.000 m2 omvattende centrum tekende van het Belgische NV
  • Alkmaar Packet, NVplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigAlkmaar Packet, NV

    Bootdienst over onder andere de Zaan tussen Amsterdam en Alkmaar, zowel goederen- als personenvervoer. In 1863 bewoog zakenman C. Bosman enige andere zakenlieden er toe een commanditaire vennootschap op aandelen aan te gaan, welke onmiddellijk overging tot het doen bouwen van een schroefstoomboot. Deze moest een geregelde dienst gaan onderhouden tussen Alkmaar en Amsterdam. Reeds langere tijd voeren er veren tussen Zaandam en Alkmaar enerzijds, en Zaandam en Amsterdam anderzi…
  • Allan, Johannes Jacobusplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigAllan, Johannes Jacobus

    Westzaan 13 oktober 1862 - Driehuis 7 juli 1933

    Westzaans ondernemer en politicus. Het geslacht Allan was in de 19e en 20e eeuw een van de meest vooraanstaande geslachten van Westzaan, met als meest opvallende exponent de hier genoemde Johannes Jacobus, naar wie een gedeelte van de
  • Allan, Willem Frederikplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigAllan, Willem Frederik

    Westzaan, 25 december 1881 - Zaandijk, 28 februari 1958 Willem Frederik Allan 1881-1959 Willem Frederik Allan, burgemeester van Koog aan de Zaan in de periode 1936-1944, werd in 1902 aangesteld als tweede voorwerker en later penningmeester in het bestuur van de Gymnastiek Vereniging Jahn. Het diploma Engelse Handelscorrespondentie van de Vereniging Leraren in het boekhouden werd hem in 1904 uitgereikt. Van 1907 tot 1909 was hij werkzaam bij Brandwaarborg Maatschappij Ko…
  • alle_afbeeldingenplugin-autotooltip__default
  • Alle Pagina'splugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigAlle Pagina's

    Alle Pagina's
  • Allochtonenplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigAllochtonen

    Inwoners die van elders afkomstig zijn, in tegenstelling tot autochtonen, de oorspronkelijke streekbevolking. Als allochtoon worden meer in het bijzonder de bevolkingsgroepen aangeduid die uit het buitenland afkomstig zijn. In 1988 woonden in Zaanstad 7.841 personen van een andere dan de Nederlandse nationaliteit, dit is 6,1 procent van het totaal. Sinds omstreeks 1955 is het aantal allochtonen in de Zaanstreek gestadig toegenomen.
  • Almanak, deplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigAlmanak, de

    Hennepklopper te Assendelft. De molen werd gebouwd in 1623. Hij heeft gestaan aan de Dwarsdijk (de tegenwoordige Communicatieweg) en werd rond 1718 gesloopt.
  • Almanak, deplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigAlmanak, de

    Oorspronkelijk oliemolen te Jisp en later pelmolen te Oost-Zaandam, bijgenaamd: het Boekie. Het bouwjaar is niet bekend; de eerste vermelding dateert van juni 1683. In een onbekend jaar werd hij van zijn standplaats te Jisp, nabij de Wormergangsloot, vervoerd naar Oostzaandam, waar hij als pelmolen werd herbouwd, ten noorden van de Almanaksloot. In december 1926 werd de molen geheel door brand verwoest. De laatste jaren van zijn bestaan werd hij gebruikt als
  • Alozerij, Gerritplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigAlozerij, Gerrit

    (Oostzaan 1872-Den Haag 1960) Kunstschilder, werkte voornamelijk in Den Haag. Stadsgezichten, landschappen en portretten.

    kunstenaar
  • Alphen, Henri vanplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigAlphen, Henri van

    (Arnhem, 28 december 1881 – Haarlem, 4 juni 1966)

    Henri van Alphen’s begon bij de gemeentesecretarie te Zutphen. In mei 1918 werd hij benoemd als de burgemeester van Westzaan waar hij tevens kanton-rechter plaatsvervanger was.
  • Alphenaar Stansen bvplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigAlphenaar Stansen bv

    Stansbedrijf te Wormerveer, oorspronkelijk te Zaandijk, en voorts lange tijd aan de Jan Bestevaerstraat te Koog. Het bedrijf werd als cartonnagefabriek opgericht in 1927. In 1954 werd het besluit genomen tot de specialisatie in stanswerk. Alphenaar werd daardoor voornamelijk afleveringsbedrijf voor de grafische industrie. Dit had een zodanige groei tot gevolg dat in 1968 het huidige bedrijfspand aan de Industrieweg (nr. 13) te Wormerveer kon worden betrokken.
  • Alreso Elektronica BVplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigAlreso Elektronica BV

    Elektrotechnisch bedrijf te Zaandam. Alreso werd opgericht in 1972 door Kornelis Tjalsma (1944-1996). Het bedrijf begon aan de Westzijde, verhuisde nog in het oprichtingsjaar naar het Breedweer te Koog, in 1974 naar het Zuideinde te Wormerveer waar een uitslaande brand begin november 1975 het pand inclusief werkplaats en magazijn volledig in de as legde. De schade bedroeg een miljoen gulden. In 1976 volgde een verhuizing naar de Zeemansstraat te Zaandam, in 1984 naar de Ar…
  • Altmann, Hendrikplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigAltmann, Hendrik

    Zaandam 7 november 1791 - Rotterdam 23 november 1863

    Hendrik Altmann, schrijver, onderwijzer, bestuurder, lithograaf en kunstenaar, maakte zich als liefhebber verdienstelijk aan de beoefening van de teken- en schilderkunst en wijdde zich in het bijzonder aan kerkinterieurs, landschappen en portretten, werkte voornamelijk in Rotterdam.
  • Amateuristische kunstbeoefeningplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigAmateuristische kunstbeoefening

    Zie de afzonderlijke trefwoorden: Beeldende kunst kunst, Muziek en Toneel waarvan de laatste twee nagenoeg geheel de amateuristische beoefening betreffen.
  • Amateursportplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigAmateursport

    Zie bij Sport en de daarvan afgeleide trefwoorden.
  • Ambachtplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigAmbacht

    Oorspronkelijk vooral een ondergeschikte openbare betrekking: men sprak onder andere van schout-ambacht, bode-ambacht enzovoort. De diensten die door de schouten als rechtsvorderaars voor de graaf werden verricht, werden ambacht genoemd, vandaar de aanduiding
  • Ambachtplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigAmbacht

    In de economie dat deel der productie dat, in tegenstelling tot die in fabrieken, zonder tussenpersonen tot stand komt. Er is een onmiddellijke verhouding tussen producent en consument; kenmerkend is dat de ambachtsman het product geheel vervaardigt of tenminste voor een groot deel. Terwijl vroeger een aanzienlijk deel van de productie ambachtelijk werd vervaardigd, is de taak van de ambachtsman sinds de 19e eeuw steeds meer door de industrie overgenomen.
  • Ambachtsheerlijkheidplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigAmbachtsheerlijkheid

    Historisch belangrijk begrip, waaraan drie betekenissen moeten worden toegekend:

    * het aan een ambachtsheer toegekende overheidsgezag met alle daaraan verbonden rechten; * het gebied waarover dit gezag zich uitstrekte; *
  • Ambachtsschoolplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigAmbachtsschool

    Aanvankelijk de naam van een instelling waarop, wat ook wel lager technisch onderwijs heet, wordt gegeven. Door organisatorische en structurele wijzigingen in het onderwijs werd de naam Ambachtsschool gewijzigd in Lagere Technische School, LTS. In het spraakgebruik wordt de eerste onderwijsinstelling van deze aard, de P.W. Jedelooschool aan de Westzijde te Zaandam, waarin ook een middelbare beroepsopleiding was gevestigd, als 'ambachtsschool' aangeduid.
  • Ambulancevervoerplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigAmbulancevervoer

    Vervoer van zieken- en ongevallenslachtoffers, in de Zaanstreek uitgevoerd door Boon's Ambulance bv en de Dienst Volksgezondheid (voorheen ook door Erven Jan de Boer). Zie: Gezondheidszorg

    economie
  • Amelandplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigAmeland

    Straat in Zaandam, het doodlopende pad loopt dicht ten zuiden van en evenwijdig aan de Mallegatsloot. De naam van het pad bestond al in de 17e eeuw als Aemland, dit is 'het land van Aem' en werd toen afwisselend gebruikt met de aanduiding Paardeven. In 1643 werd voor dit Aemland een 'order voor 't padt' opgesteld.
  • Amersfoort, Nynke vanplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigAmersfoort, Nynke van

    Stavoren 1943

    In de Zaanstreek werkend kunstenaar, weef- en batikwerk alsmede zeefdruk op stof; Wormer.

    De website van Nynke van Amersfoort meldt in april 2015: ,,Door een eenzijdige verlamming als gevolg van een herseninfarct ben ik genoodzaakt mijn activiteiten stop te zetten. Mijn atelier zal worden gesloten. Deze website is per medio november 2015 uit de lucht.
  • Amicis, Edmondo deplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigAmicis, Edmondo de

    Imperia 21 oktober 1846 - Bordighera 11 maart 1908

    Edmondo de Amicis, Italiaans auteur, bekend geworden als schrijver van reisboeken. In [Olanda], vertaald als Nederland en zijn bewoners (Utrecht, 1985) geeft De Amicis ondermeer een beschrijving van Zaandam, dat hij in 1873 bezocht.
  • Ammeraal Conveyor Belting bvplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigAmmeraal Conveyor Belting bv

    Oorspronkelijk Zaans familiebedrijf op het gebied van proces- en transportbanden, sinds juli 1985 gevestigd te Heerhugowaard. In 1950 begon Th. Ammeraal sr., die toen dertig jaar ervaring had in de fabricage van technische weefsels, Ammeraals Weverijen te Wormer. In 1953 werd het bedrijf naar Wormerveer verplaatst, waar een grotere ruimte in gebruik werd genomen. In 1954 werd in het Brabantse Schaijk met de productie van eindloos geweven banden begonnen. Later werde…
  • Amor Vincit Omniaplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigAmor Vincit Omnia

    Uitgeverij te Westzaan, in 1979 opgericht door Jaap Leguijt. De uitgeverij is gespecialiseerd in Zaanse titels.

    In 2018 waren ruim 30 boekjes en kalenders verschenen waaronder:

    * Hans Bosma - Heel de ziekenhuizen - Van plaatselijk Zaans ziekenhuis naar De Heel.
  • Amsterdamplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigAmsterdam

    Buurgemeente van de Zaanstreek, reeds vroeg van grote betekenis voor met name de economische ontwikkeling van de streek,

    Voor meer informatie zie de volgende hoofdstukken van het onderdeel economie

    * 1.2.5. stad_en_platteland_economische_tegenstellingen,

    * 2.1. economische expansie,

    * 2.4.2. industriele expansie waardoor?,

    * 2.10.3. economisc verval waardoor,

    * 3.2.3. instellingen van economisch_nut en

    *
  • Amsterdamsche Kanaal Maatschappijplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigAmsterdamsche Kanaal Maatschappij

    Maatschappij waaraan in 1858 de concessie voor het graven van het Noordzeekanaal en de inpoldering van het IJ werd verleend, op 23 januari 1863 door een wet bekrachtigd. Aangezien bij het graven van het kanaal Amsterdamse belangen prevaleerden (zie in dit verband bij:
  • Anarchismeplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigAnarchisme

    Theorie die een maatschappelijke ordening met de grootst denkbare autonomie van het individu nastreeft en als consequentie hiervan de volledige afwezigheid van elke regeerdwang beoogt. Deze beginselen zijn al zeer oud, ze zijn als filosofisch toekomstideaal reeds verdedigd door Zeno (342-270 v.Chr.), stichter van de Stoïcijnse school.
  • Anderson, Ankeplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigAnderson, Anke

    (1963) Harpiste, die enige tijd docente was bij de Gemeentelijke Muziekschool Zaanstad. Zij was tevens onderdeel van het Arpeggio Trio. Voor diverse cd's werkte ze samen met blokfluitist Robert Bakker. Tegenwoordig werkt ze bij een muziekschool in Katwijk
  • ANDOplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigANDO

    Algemene Nederlandse Drankbestrijders Organisatie, zie: Drankbestrijding
  • ANJO, ANgob Jongeren Organisatieplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigANJO, ANgob Jongeren Organisatie

    Jongeren-organisatie van de Algemene Nederlandse Geheel Onthouders Bond, zie: Drankbestrijding.
  • Ankersmederijplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigAnkersmederij

    Toeleveringsbedrijf van de Zaanse Scheepsbouw in de 17e en 18e eeuw, vooral geconcentreerd aan en nabij de Zuiddijk en de Hogendijk te Zaandam. De ankersmederijen werden gedreven in Partenrederij. Vermaard was de anker- en kettingsmederij Valkenburg nabij de Hogendijk. Een andere zeer grote ankersmederij was gevestigd aan een pad dat daaraan zijn naam dankte, het Ankersmid, ter hoogte van het huidige Ankersmidplein. Zie ook:
  • Ankum, Leendert Albertplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigAnkum, Leendert Albert

    Amsterdam, 25 november 1895 - Zaandam, 20 oktober 1970

    Burgemeester te Koog aan de Zaan van 1946 tot eind 1960, daarna nog een aantal maanden waarnemend burgemeester van Heiloo. Leendert Albert Ankum, vader van Leopold Alfred Ankum, werd na de lagere school diamantbewerker. In de
  • Ankum, Leopold Alfredplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigAnkum, Leopold Alfred

    Amsterdam, 21 augustus 1932 - Koog aan de Zaan, 3 april 2007

    Prof. dr Leopold Alfred Ankum, zoon van de Koogse burgemeester Leendert Albert Ankum, groeide op te Koog, aldaar woonachtig. Vanaf 1970 hoogleraar bedrijfseconomie aan de faculteit der Economische Wetenschappen van de Universiteit van Amsterdam.
  • Anna Paulowna Romanowplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigAnna Paulowna Romanow

    Sint-Petersburg 18 januari 1795 – Den Haag 1 maart 1865

    Grootvorstin van Rusland, in 1816 gehuwd met kroonprins Willem, de latere koning Willem II. Zij bezocht Zaandam in 1831. Het Czaar Peterhuisje aan het Krimp was haar eigendom; het was haar door Koning Willem 1 in 1818 ten geschenke gegeven ter gelegenheid van de geboorte van zijn kleinzoon Alexander.
  • Annexatieplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigAnnexatie

    Inlijving bij het grondgebied. Ten onrechte heeft men het in verschillende bij de samenvoeging tot Zaanstad betrokken gemeenten doen voorkomen alsof Zaandam de overige dorpen wilde annexeren. Dit was onjuist, aangezien van meet af aan de bedoeling was dat deze samenvoeging (overigens uiteindelijk een besluit van de rijksoverheid) tot de vorming van een geheel nieuwe gemeente zou leiden. Overigens had de rijksoverheid reeds in 1848 het voornemen enkele Zaangemeenten samen te voegen; di…
  • Anno 1961plugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigAnno 1961

    [Totel van het eerste nummer. Bron Archief Zaans Erfgoed]

    Anno 1961, was een blad dat werd uitgegeven door de vereniging Vrienden van het Zaanse Schans, later van de vereniging Vrienden van het Zaanse Huis. Er zijn totaal 160 nummers uitgegeven. Het laatste verscheen in in 2001, daarna ging het blad over in het blad Zaanse Erfgoed, als orgaan van de
  • Anti-Revolutionaire Partij (ARP)plugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigAnti-Revolutionaire Partij (ARP)

    Eerste georganiseerde politieke partij in Nederland. In 1879 ontstaan door bundeling van de reeds bestaande plaatselijke anti-revolutionaire kiesverenigingen op basis van het door Abraham Kuyper geschreven beginselprogramma. Uitgangspunten van dit programma waren:
  • Antjeplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigAntje

    Houtzaagmolen te Westzaandam, kleine achtkante bovenkruier, zie: het Jonge Vool, het Hinkende.
  • Apie, hetplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigApie, het

    Oliemolen te Oostzaandam, zie: de Woudaap, De

    oliemolen molen
  • Apolloplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigApollo

    Muziekvereniging (harmonie-orkest), in 1894 opgericht te Zaandijk. Doelstelling was niet alleen de beoefening van muziek, maar ook het verlenen van medewerking aan manifestaties der arbeidersbeweging. De oprichters en aanvankelijke leden waren volgelingen van
  • Apostolisch werkplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigApostolisch werk

    Geestelijke stroming bestaande uit verschillende gemeenten, waarvan twee in de Zaanstreek aanwezig: het Apostolisch Genootschap en de Nieuw-Apostolische Kerk Genootschap en Zendingsgemeente komen voort uit één moederkerk, die in 1833 op een landgoed bij Londen uit de Anglicaanse kerk ontstond. Gestreefd werd naar kerk-eenheid, maar desondanks deden zich verscheidene splitsingen voor. In Nederland waren de apostelen actief vanaf 1863. Belangrijk werd vooral de Hersteld-Apostolis…
  • Apothekenplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigApotheken

    Inrichtingen waar geneesmiddelen worden bereid en/of ten verkoop worden aangeboden. Een zeer groot deel dezer middelen kan niet vrij worden verkocht, maar mag uitsluitend op recept van huisarts of specialist worden afgegeven. In verband hiermee en ter controle door de overheid is het aantal vestigingen beperkt.
  • Appelboom, deplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigAppelboom, de

    Oliemolen te Westzaan. De windbrief werd gegeven in juli 1695; rijkelijk laat, want al in oktober 1692 werd de molen opgenomen in een assurantiecontract. Na 1868 werd hij gebruikt voor het verwerken van cacao-afval. Hij heeft gestaan ongeveer tegenover de watertoren, en werd omstreeks 1900 gesloopt.
  • Appelboom, deplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigAppelboom, de

    Pelmolen te Oostzaandam. De windbrief werd gegeven in september 1727. De molen heeft gestaan ten oosten en op enige afstand van de Gouw, nabij en ten zuiden van het Smaal. In november 1849 ging hij door brand verloren.

    molen pelmolen
  • April-meistakingen 1943plugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigApril-meistakingen 1943

    De tweede grote staking dateert van april/mei 1943. De directe aanleiding was het in Berlijn genomen besluit dat Nederlandse militairen van mei 1940 alsnog in krijgsgevangenschap zouden worden genomen. Aan die staking werd in de Zaanstreek voornamelijk in Krommenie meegedaan. Vrijdag 30 april legden 700 arbeiders van de
  • Aquariumverenigingenplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigAquariumverenigingen

    In de Zaanstreek waren ooit drie aquariumverenigingen, waarvan thans (1990) nog een actief is.

    Doelstelling van deze vereniging is: het bevorderen van de aquarium- en terrariumkunde. Dit tracht men te bereiken door het houden van lezingen, tentoonstellingen, huiskeuringen bij de aangesloten leden en het organiseren van excursies. Daarnaast wordt informatie verstrekt omtrent het houden van een aquarium en terrarium. In Zaandam waren twee verenigingen:
  • Arbeid, deplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigArbeid, de

    Zie: Supplement, woningbouw.

    De oprichting van de Algemene Coöperatieve Wormerveerse Woningbouwvereniging 'De Arbeid' G.A. op 9 september 1915 werd niet door iedereen toegejuicht. De gemeente vond De Arbeid te links en werkte aanvankelijk tegen. De Arbeid hield zich echter strikt aan haar doel, men diende uitsluitend volkshuisvesting-belangen In 1977 werd de naam gewijzigd in Wormerveerse Woningbouwvereniging 'De Arbeid'.
  • Arbeiders Jeugd Centrale (AJC)plugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigArbeiders Jeugd Centrale (AJC)

    Zelfstandige jeugdbeweging, opgericht door de SDAP, met financiële steun van het NVV. Direct na de oprichting van de landelijke AJC, in maart 1918, werden er in de Zaanstreek afdelingen opgericht en werden leden van de Jeugd Centrale actief, aanvankelijk onder toezicht en met hulp van het NVV en de SDAP, en later meer en meer als zelfstandige jeugdbeweging. Er ontstonden twee Zaanse afdelingen. In het café van Klein te Assendelft werd de afdeling Noord opgericht,…
  • Arbeiders-organisatieplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigArbeiders-organisatie

    Zie: Communisme, Socialisme, Vakverenigingen, alsmede Arbeiders Jeugd Centrale (AJC) Jeugd Centrale.
  • Arbeidersbewegingplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigArbeidersbeweging

    Zie:

    * Anarchisme, * Communisme, * Socialisme, * Vakverenigingen, alsmede * Arbeiders Jeugd Centrale.
  • Arbeiderspers, nvplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigArbeiderspers, nv

    In 1929 door de SDAP en NVV te Amsterdam opgerichte drukkerij en uitgeverij. Voor de Tweede Wereldoorlog groeide het bedrijf snel uit door onder meer de productie van kranten en tijdschriften, waaronder 'Het Volk' als landelijk dagblad met een grote oplage. Na de oorlog werd dit laatste voortgezet als 'Het Vrije Volk'. De in 1967 overleden
  • Arbeidsbureauplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigArbeidsbureau

    Zie: Gewestelijk Arbeidsbureau. Zie ook, in verband met de brand in het Arbeidsbureau Oostzijde Zaandam, mei 1943 en de bomaanslag op dat in de Stationsstraat te Zaandam in januari 1945: Tweede Wereldoorlog , 3.

    tweede_wereldoorlog
  • Arbeidsenquête 1891plugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigArbeidsenquête 1891

    Zie Arbeidsomstandigheden en Gezondheidszorg 2.3..
  • Arbeidsinspectieplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigArbeidsinspectie

    Overheidscontrole op de naleving der arbeidswetgeving. Deze inspectie is internationaal voorgeschreven in en na het vredesverdrag van Versailles (1919-1923) en daarna aangescherpt. In Nederland is zij al ingesteld sinds de eerste Arbeidswet (1899). De dienst der arbeidsinspectie houdt zich in praktijk vooral bezig met het controleren van voorschriften die betreffende de werkplek zijn gesteld inzake de veiligheid, gezondheidsaspecten, arbeidstijden enzovoort. Daarbij staan de in…
  • Arbeidsomstandighedenplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigArbeidsomstandigheden

    De omstandigheden waaronder arbeid wordt verricht. Een complex van factoren, zoals: veiligheid op de werkplaats, een (on)gezonde werksituatie, arbeidsverhoudingen op micro-, meso- en macro-niveau, loonvorming, arbeidsvoorwaarden, besluitvorming binnen de onderneming, bereikbaarheid van het werk, et cetera, en daarnaast ook tijdgebonden normen, bepaalt de kwaliteit van de arbeidsomstandigheden.
  • Arbeidsongevallenplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigArbeidsongevallen

    Zie: Arbeidsomstandigheden.
  • Arbeidsplaatsen en bedrijfsgrootteplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigArbeidsplaatsen en bedrijfsgrootte

    Onder een arbeidsplaats wordt verstaan: een betaalde functie waarin meer dan 15 uur per week wordt gewerkt. De bedrijfsgrootte wordt (althans hier) bepaald door het aantal arbeidsplaatsen dat een bedrijf biedt. De werkgelegenheid wordt gevormd door het totaal aantal arbeidsplaatsen. Door optelling van het aantal arbeidsplaatsen binnen economische sectoren is inzicht te krijgen in de Werkgelegenheid die de verschillende bedrijfstakken door de eeuwen heen boden …
  • Arbeidsverhoudingenplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigArbeidsverhoudingen

    De (rechts-)betrekkingen tussen werkgevers en werknemers (ook: de verhouding met betrekking tot de arbeid.) Bij het vaststellen van de arbeidsverhoudingen kan ook de overheid betrokken zijn. Werkgevers, werknemers en overheid geven vorm aan de arbeidsvoorwaarden en de sociaal-economische politiek. De partners verkeren in een onderhandelings-, overlegen strijdsituatie, vooral in periodes voorafgaande aan de vaststelling van de collectieve arbeidsovereenkomsten (CAO's).
  • Archeologieplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigArcheologie

    Bestudering en reconstructie van de bewoningsgeschiedenis in de ruimste zin, aan de hand van in de bodem aangetroffen sporen van menselijke activiteiten. In de Zaanstreek heeft de archeologie door opgravingen bij Assendelft en door de bestudering van het daar gevonden materiaal aangetoond dat het gebied reeds 600 jaar voor Christus bewoond was.
  • Archeologische Werkgemeenschap van Nederland, afdeling Zaanstreek e.o.plugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigArcheologische Werkgemeenschap van Nederland, afdeling Zaanstreek e.o.

    Nadat in 1955 de eerste bodemvondsten in de Assendelver polders waren ontdekt is in 1960 als derde afdeling van de Werkgemeenschap een Zaanse vereniging opgericht. De doelstelling is:
  • Archiefplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigArchief

    Het geheel van bescheiden die zijn opgemaakt of ontvangen door een instelling of persoon en die bestemd zijn om bewaard te worden. Archieven zijn te verdelen in overheids- en niet-overheids-archieven. Een archief onderscheidt zich van een verzameling of een collectie, of dat nu een bibliotheek, een museumcollectie of bijvoorbeeld een postzegelverzameling is: archiefstukken vormen een bewijs van de handelingen, rechten en verplichtingen van de instantie of persoon door wie het archief, …
  • Architectuurplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigArchitectuur

    Bouwstijl, bouwkunst, de kunst en de leer van het ontwerpen en uitvoeren van bouwwerken. Zie ook: Bouwen in de Zaanstreek.

    Voor de 17e- en 18e-eeuwse houtbouw in de Zaanstreek geldt dat deze, ondanks allerlei verschillen, zoveel overeenkomsten vertoont dat van een Zaanse bouwstijl kan worden gesproken. Deze specifieke stijl wordt gezien als een belangrijk aspect van de eigen Zaanse cultuur in vroeger eeuwen.
  • Arend, deplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigArend, de

    Houtzaagmolen te Oostzaandam, paltrok. Het bouwjaar is onbekend, evenmin of hij als balkenzager of wagenschotzager in bedrijf is geweest. De molen komt voor in een kaartboek van de Oostzijde uit 1693, iets ten noorden van de latere Magere brug. Verdere gegevens ontbreken.
  • Arend, deplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigArend, de

    Houtzaagmolen te Gostzaandam. paltrok. Het bouwjaar van de balkenzager is niet bekend; hij wordt voor het eerst vermeld in een assurantiecontract uit mei 1736. Hij heeft gestaan ten westen van de Gouw, nabij het tegenwoordige Kattegat en werd in mei 1770 door brand verwoest.
  • Arend, n.v. deplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigArend, n.v. de

    Cacao- en chocoladefabriek te Wormerveer, zie J. Pette Hz., J Hz.
  • Arend, de Blauweplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigArend, de Blauwe

    Naernase Vaart Hennepklopper te Krommenie. De windbrief werd gegeven in april 1693 aan Symon Blauwe c.s. Hij heeft gestaan aan de Nauernasche Vaart, op het noordeinde van de dijk. In 1904 werd er een dieselmotor in geplaatst en in 1913 werd hij gesloopt.

    molen hennepklopper
  • Arend, de Blauweplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigArend, de Blauwe

    Oliemolen te Westzaandam. De windbrief werd gegeven in april 1656 aan Claes Dircksz. Blaeuw. In 1879 werd de molen gesloopt omdat hij in de weg stond bij de aanleg van de spoorlijn naar Enkhuizen. Hij stond iets noordelijk van deze spoorlijn, aan weg en Zaan.
  • Arend, de Bonteplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigArend, de Bonte

    Houtzaagmolen te Westzaandam, zeskante bovenkruier. De windbrief van de balkenzager werd gegeven in november 1719 aan Cornelis de Bont. De molen heeft gestaan aan en ten oosten van de Watering. Hij werd in 1905 gesloopt, waarna een stoomhoutzagerij met dezelfde naam op zijn erf werd gebouwd.
  • Arend, de Groeneplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigArend, de Groene

    Oliemolen te Wormerveer. De windbrief werd gegeven in mei 1649. De molen heeft gestaan aan en ten oosten van de Nauernase Vaart, tegenover de Noordersluis van Krommenie, en kwam in 1804 in slopershanden. Bij de molen was een sluis gelegen, die Groene
  • Arend, de Witteplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigArend, de Witte

    Hennepklopper te Krommenie, zie: de Feniks, De

    molen hennepklopper
  • Arend, de Zwarteplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigArend, de Zwarte

    Meelmolen te Wormer, niet genoemd door Pieter Boorsma in Duizend Zaanse Molens. Waarschijnlijk stond de molen ook onder een andere naam bekend, onder welke Boorsma hem opnam. De Zwarte Arend wordt genoemd in een verkoopcontract uit maart 1668.

    Andere vermeldingen zijn niet bekend
  • Arend, de Groteplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigArend, de Grote

    Houtzaagmolen te Westzaandam, paltrok. De windbrief van de wagenschotzager werd gegeven in november 1713. De molen stond aan en ten noorden van de Papenpadsloot, ten westen van de latere spoorlijn. De laatst bekende vermelding is in een assurantiecontract uit 1760. Vermoedelijk is hij kort daarna gesloopt.
  • Arend, de Blauweplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigArend, de Blauwe

    Houtzaagmolen te Westzaandam, paltrok. De windbrief van de wagenschotzager werd gegeven in november 1726. Hij heeft gestaan aan en ten noorden van de Papenpadsloot en werd gesloopt in 1875.

    molen houtzaagmolen
  • Arendsluis, de Groeneplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigArendsluis, de Groene

    Voormalige sluis in de Noordervaartdijk aan de westkant van de Nauernasche Vaart, die toegang gaf tot de polder Westzaan, ter hoogte van het oostelijk gelegen huidige Noordsterpark te Wormerveer en het westelijk gelegen huidige Agathepark te Krommenie. De sluis werd reeds bij het graven van de Vaart (1633-1634) aangelegd; de naam ontstond vijftien jaar later toen in zijn nabijheid oliemolen de
  • Arentz, Isaacplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigArentz, Isaac

    Oegstgeest 1824 - Zaandam 1910

    Isaac Arentz, tekenleraar en van 1850 tot 1896, drijvende kracht achter de Zaandamse stadstekenschool. Hij leidde verscheidene bekende kunstenaars op, onder wie Jacob Taanman, Klaas van Vliet, Rens Lensselink en Freek Engel. Door Heijnen getypeerd als leden van de 'eerste generatie' Zaanse schilders. Zijn opvolger was Albert Beerends.
  • Aribaplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigAriba

    Chocoladefabriek te Zaandijk. aan het einde van de Eerste Wereldoorlog ten gevolge van gebrek aan grondstoffen opgeheven. Zie: Van der Woude, Ad van der en Dekker. Arie de Bruinspad. Kort pad (circa tachtig meter lang) te Zaandijk. gelegen tussen het Ezelspad en het Weeshuispad. Van het Arie de Bruinspad is geen padreglement bekend. Het pad wordt in de tweede helft van de 17e eeuw vermeld als Jacob Kalenpad, vermoedelijk vernoemd naar een van de eerste padmeesters. Arie de Bruin, naar wie…
  • Ariërverklaringplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigAriërverklaring

    Zie: Tweede Wereldoorlog Wereldoorlog 3.
  • Ariskensmolen, deplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigAriskensmolen, de

    Ariskensmolen, de
  • Arismolen, Deplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigArismolen, De

    Meelmolen in Wormer, ook De Ariskenmolen of De Liefde genoemd. De Windbrief werd gegeven tussen 1584 en 1601. De molen heeft gestaan aan en ten oosten van de Arisveersloot (later de Uilsloot), ten zuiden van de bebouwing. Hij is na 1698 verdwenen.
  • Arissesplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigArisses

    Ondernemersgeslacht te Westzaan in de 17e en 18e eeuw. De Rolrederij was niet beperkt tot Krommenie. Ook in Westzaan kwamen rolrederfamilies voor, zoals bijvoorbeeld voor vijf generaties de familie Arisses.

    In 1612 overleed in Krommeniedijk Aris Gerritsz, die met zijn zonen Jan Arisz (geb. ca. 1595) en Arian Arisz de rolrederij en spinnerij bedreef. Jan Arisz trouwde Guurtje Willems uit Westzaan en hun zoon Willem Jansz Arisses (ca. 1630-1688), gehuwd met Lijsbeth Jansz, was rolreder …
  • Armenhuizenplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigArmenhuizen

    Zie: Wees- en armenzorg- en armenzorg.
  • Armenraad Zaandamplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigArmenraad Zaandam

    Armenraden dateren uit de periode 1913-1935. Na 1945 noemden de Armenraden zich Sociale Raden. Armenraden konden worden ingesteld en bestonden uit vertegenwoordigers van gemeentelijke, kerkelijke en particuliere instellingen van weldadigheid. De burgerlijke instellingen van weldadigheid waren verplicht deel te nemen, de overige instellingen mochten daar zelf over beslissen. In 1923 bestonden er 31 Armenraden, in 1934 waren dat er 29. Bij de inwerkingtreding van de Algemene Bij…
  • Armenzorgplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigArmenzorg

    Zie: Wees- en armenzorg- en armenzorg.
  • Armoedeplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigArmoede

    Zie: Economische geschiedenis geschiedenis 1.1.3., 3.1.1., zie: Bedelarij.
  • Arnoldus, de Jongeplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigArnoldus, de Jonge

    Houtzaagmolen te Oostzaandam, paltrok, oorspronkelijke naam het Bonte Paard, vaak de Nol genoemd. De eerste vermelding van de balkenzager dateert uit een brandcontract van januari 1768. Bekend is echter dat de molen er al vóór die tijd stond, toen onder de naam het Bonte Paard. Hij heeft gestaan ten westen van de Gouw, aan en ten zuiden van de Hanenpadsloot, en werd in 1895 gesloopt.
  • Arresledenplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigArresleden

    Zie: IJsvermaak.
  • Artillerie Inrichtingen (AI)plugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigArtillerie Inrichtingen (AI)

    Producent van munitie te Zaandam, aan het Noordzeekanaal ten oosten van de voormalige Hembrug op de zuidwestelijke hoek van de Voorzaan. De productie van de munitie werd in de jaren 1885-1889 vanuit Delft naar Zaandam overgebracht. Op 1 januari 1973 werd het staatsbedrijf omgezet in een naamloze vennootschap onder de naam Eurometaal nv.
  • Artsenlaboratoriaplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigArtsenlaboratoria

    Zie: Gezondheidszorg
  • ARTzaanstadplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigARTzaanstad

    ARTzaanstad, ook wel ARTZNSTD, is sinds 2017 een voortzetting van het Kunstcentrum en is gehuisvest op het Hembrugterrein, Projectielgebouw (gebouw nr. 72/436, 308 en 342), Middenweg 72 te Zaandam.

    Externe link

    * ARTZNSTD
  • Asielplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigAsiel

    Zie: Dierenbescherming
  • Aslan, Denizplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigAslan, Deniz

    Zaandam, 9 februari 1989

    Deniz Aslan is een Nederlandse/Turkse professioneel rechtsback uitkomend voor FC Emmen. Hij doorliep de jeugdopleiding van Ajax en maakte in 2010 de overstap naar Helmond Sport waar hij op 13 augustus 2010 debuteerde in het betaald voetbal. Na de eerste helft van het seizoen, toonde Bursaspor interesse die de rechterverdediger transfereerde naar Antalyaspor, Linyitspor en Elazığspor om vervolgens uit te komen voor Boluspor, Karşıyaka en Kartalspor. In de …
  • Asmetaplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigAsmeta

    Vroegere naam van Assenburg bv te Assendelft, welke onderneming deel uitmaakt van de Samas-groep n.v. Zie: Aspa bv bv.

    economie
  • Asmolensplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigAsmolens

    Waarschijnlijk een in de 17e en 18e eeuw gebruikte naam voor de inrichtingen waar potas werd gebrand. Potas werd gebruikt voor het zieden van de gebeukte hennepvezels bij de zeildoekfabricage. Teneinde wit zeildoek te kunnen weven (de duurdere kwaliteiten) moest de van nature grauwgrijze grondstof gebleekt worden door deze te koken met loog. Dit loog werd uit potas gebrand.
  • Aspa bvplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigAspa bv

    Tot internationaal bedrijf uitgegroeide onderneming in de branches kantoorinrichting, -meubelen en -machines, alsmede kantoorartikelen, en -automatisering, zowel de handel hierin als de productie hiervan. Sinds 1977 is Aspa een werkmaatschappij van de Samas-Groep nv. Deze naamloze vennootschap, waarvan de aandelen op de beurs van Amsterdam zijn genoteerd, is gevestigd te Maarssen, maar de wortels van het bedrijf liggen in de Zaanstreek. De hoofdvestiging van Aspa bv is thans Utrecht, in…
  • Aschnegotieplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigAschnegotie

    Deze Aschnegotie ook wel Asch-compagnie genoemd, was een bedrijf dat een lucratieve handel voerde in Pot- en Weedas en was onlosmakelijk verbonden met molen “De Schenker“.

    De geschiedenis:

    Op 3 maart 1672 kocht Jan Dirksz. Schenk, -hij was toen 27 jaar-, een klein molentje zie
  • Assema, Co vanplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigAssema, Co van

    Zaandam, 22 februari 1955

    Co van Assema, beeldend kunstenaar, schilder en graficus te Krommenie.

    Het raadselachtige en poëtische van mijn werk komt allemaal voort uit realistische, alledaagse dingen. Vaak zijn het verwijzingen naar dingen die ik gezien en meegemaakt heb. Het besef van de natuur om me heen met al z’n prachtige vormen, de kracht van de wind en het water, de hoogte en diepte, ’t groeiproces. Maar zeker de plek en de sporen van mensen die achterblijven; het afval, …
  • Assenburg bvplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigAssenburg bv

    Produktiebedrijf van stalen meubelen, voornamelijk kantoormeubilair, te Assendelft, deel uitmakend van de divisie Industrie van de Samas-groep nv. Zie: Aspa bv bv.

    economie
  • Assendelftplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigAssendelft

    Voormalige zelfstandige gemeente, sinds 1 januari 1974 deel uitmakend van Zaanstad. De samenvoeging stuitte bij de bevolking op grote weerstand. Assendelft wenste deze niet en bepleitte samen met Krommenie een gemeente Krommenie-Assendelft. De rijksoverheid besliste evenwel anders.
  • Assendelft, de Heren vanplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigAssendelft, de Heren van

    Leden van een in de late middeleeuwen in belang toegenomen geslacht als beheerders van het grafelijke leengoed in de vorm van de latere heerlijkheid van Assendelft. Onder enig historisch voorbehoud wordt de Assendelftse dorpsschout Barthoud, die in 1265 trouwde met vrouwe Maria van Heemskerk, aangemerkt als stamvader van dit adellijke geslacht. Zijn zoon, Gheraet (of Gerrit), werd in 1306 beleend met een “weer` (een aantal stukken land tussen hoofdsloten) bij het meertj…
  • Assendelfterplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigAssendelfter

    De Assendelfter is een oud-Nederlands kippenras, een pelhoen, ontstaan in de Zaanstreek.

    In 1981 hebben de liefhebbers en fokkers van de Assendelfter hoender zich verenigd in de Assendelfter en Noord-Hollandse Blauwen Club. De club telt circa 150 leden.

    kip hoen
  • Assendelver kastenplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigAssendelver kasten

    Gebruikelijke naam voor de in de Zaanstreek aan het eind der 17e eeuw vervaardigde kasten (losse meubelstukken), waarvan de panelen beschilderd zijn met bijbelse voorstellingen en die verder druk versierd zijn met geschilderde bloemmotieven en -ranken. Mede door hun zeldzaamheid zijn deze kasten zeer kostbaar; officieel zijn er niet meer dan twaalf tot vijftien ter wereld bekend. Om verschillende redenen wordt de voorkeur gegeven aan de aanduiding
  • Assendelver schilderwerkplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigAssendelver schilderwerk

    Ten onrechte verleende benaming aan het tegenwoordig in huisvlijt beoefende beschilderen van gebruiksvoorwerpen zoals dienbladen enzovoort in een bepaalde stijl en met bepaalde kleuren. De gebruikte bloemmotieven doen enigszins denken aan die op
  • Assendelver Veenpolderplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigAssendelver Veenpolder

    Drooggemaakte polder van ruim 317 hectare tegen de Nauernasche Vaart bij Assendelft.

    Het polderpeil is 3,615 meter beneden NAP. De polder maakte oorspronkelijk deel uit van de Zuiderpolder. In de Franse tijd (1804) werd vergunning verleend tot vervening of turfwinning. In 1845 was deze zó ver gevorderd dat een meer was ontstaan waarop men besloot tot het aanleggen van een omringdijk en droogmaking. In 1848 is daarna het eerste gewas geoogst in de Drooggemaakte Veenpolder…
  • Assendelver Zeedijkplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigAssendelver Zeedijk

    Vóór de afsluiting van het IJ het deel der zuidelijke zeewering van het Noorderkwartier, nu een slaperdijk die zich feitelijk uitstrekt van Nauerna tot aan de vroegere Nieuwendam in de Crommenije bij Busch en Dam. In 1851 moest voor het onderhoud der gehele zuidelijke zeewering 5,28% der lasten door de vanouds dijkplichtigen van de Assendelver Zeedijk worden opgebracht.
  • Assendelver Wielerbaanplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigAssendelver Wielerbaan

    Toen bekend werd dat de beroemde 6-daagse wielerbaan in Rotterdam na 36 dagen in gebruik geweest te zijn in 1937 te koop was, toonde de Gemeente Assendelft met steun van omliggende gemeentes hier belangstelling voor. Aan plannen ontbrak het niet.
  • Associatie Uitvaartverzorgingplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigAssociatie Uitvaartverzorging

    In 1930 te Zaandam opgericht samenwerkingsverband van Begrafenisondernemingen .
  • Assum, deplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigAssum, de

    Oliemolen te Assendelft, zie: Het Huis Assumburg

    oliemolen molen
  • Assumburgplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigAssumburg

    Kasteel in de buurt Assum, vroeger behorend tot Uitgeest en thans tot de gemeente Heemskerk (dus buiten de Zaanstreek) dat vroeger tot woonstee diende van de Heren van Assendelft Zie ook: Slot aan de Vliet.

    De huidige grondvorm van Slot Assumburg (dat nu al tientallen jaren als Jeugdherberg in gebruik is) ontstond omstreeks 1540, toen Gerrit van Assendelft het gebouw ingrijpend liet verbouwen. Ook in de 17e eeuw zijn vergaande veranderingen aan het slot doorgevoerd. Het oorspronkeli…
  • Assumburg, Huisplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigAssumburg, Huis

    Tegenwoordig hotel met maximaal 120 bedden in Assendelft, tegenover het voormalige gemeentehuis in de kom van het dorp. Vroeger tot 1911, dorpsherberg met waarschijnlijk een lange geschiedenis.

    Naar verluidt is deze herberg ontstaan op de plaats van het Jachthuis van de Heren van Assendelft. Het is zeer lang gebruikelijk geweest dat de pacht van de boeren in het Huis Assumburg werd afgedragen aan de landeigenaren. Het verdient vermelding dat de gemeente Zaanstad nu een overeenk…
  • Assumburg, het Huisplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigAssumburg, het Huis

    Het Huis Assemburg, olie- en pelmolen te Assendelft, meestal de Assum genoemd. De kolossale molen werd gebouwd in 1780; één van de eerste participanten was mr. A.A. Deutz, heer van Assendelft. Hij heeft gestaan aan de Nauernasche Vaart bij
  • Assurantie Club Zaanstreekplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigAssurantie Club Zaanstreek

    Vereniging van verzekeraars opgericht op 6 mei 1958. Het eerste bestuur bestond uit de heren R. Kakes (voorzitter), B. Bark (secretaris) en P. Janse (penningmeester en later voor een periode van twintig jaar voorzitter. Bij de oprichting telde de vereniging 58 leden, welk aantal is gestegen tot 395 in 1991. Doel van de vereniging is het bevorderen van de kennis over het verzekeringswezen, zulks door het organiseren van lezingen, excursies en cursussen.
  • Atenplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigAten

    Naam van een doopsgezind geslacht, aanvankelijk woonachtig in Krommeniedijk en Krommenie, later vooral te Wormerveer, maar ook te Zaandam. Gerrit Jacob Boekenoogen brengt de oorsprong van de familienaam in verband met ate, een Zaans woord dat tot het eind der vorige eeuw in gebruik was met de betekenis vader.
  • Aten, Firma Remmertplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigAten, Firma Remmert

    Houtzagerij te Zaandam, zie Stoomzagerij De Bark
  • Aten, Hankplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigAten, Hank

    Koog aan de Zaan, 31 maart 1919 -

    Janneke (Hank) Aten, kunstenares, weeftechnieken, doorliep de Hogere Handelsschool van het Gemeentelijk Lyceum in Zaandam en studeerde aan de Kunstnijverheids­school in Amsterdam. Zij woonde en werkte in Koog aan de Zaan, Haarlem, Zaandam tot 1945, Amsterdam tot 1950, Huizen (NH); sinds 1968 in Bussum.
  • Aten, Janplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigAten, Jan

    Wormerveer 17 januari 1896 - Haarlem 27 juni 1979

    Makelaar in effecten en onroerend goed te Wormerveer, in de Zaanstreek vooral bekend geworden als publicist over de regionale geschiedenis. Aten was een der redacteuren van het maandblad De Zaende en lange tijd voorzitter van het historisch gezelschap
  • Aten, Remmertplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigAten, Remmert

    Zaandam, 9 augustus 1895 - Zaandam, 15 augustus 1984

    Remmert Aten, houthandelaar en verzetsman. Aten is de tweede zoon in een gezin met zeven kinderen. Zijn vader was de eigenaar van houtzagerij De Bark.

    Tijdens de oorlog bracht hij geld en goederen rond bij joodse onderduikers. Hij was bestuurslid van een onderafdeling van het Nationaal Steunfonds
  • Aten, Willemplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigAten, Willem

    Zaandam, 15 januari 1894 - Soestdijk, 12 juli 1973 Zicht op houthandel Remmert Aten in het Westzijderveld Directeur en mede-eigenaar van houthandel en -zagerij De Bark te Zaandam. Kreeg bekendheid als amateur-kunstschilder, werkte als zodanig in Zaandam, Haarlem en van 1959 af in Laren N.H. Tekenaar van het vlakke Nederlandse landschap en portretten.
  • Atlanticplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigAtlantic

    Restaurant aan de Zuiderhoofdstraat (Kerkbuurt) te Krommenie, tevens verhuur van zaal- en vergaderruimte. De geschiedenis van Atlantic is te herleiden tot het jaar 1588, toen op deze plaats al de herberg De Pynas was gevestigd (een pinas was een 16e-eeuws type zeil- en oorlogsschip). In 1716 werd de naam veranderd in Het Veerschuytje, in 1795 werd deze De Veerschuyt. Er was toen een stalhouderij (“een uitspanning`) aan verbonden die zeker tot het begin van onze eeuw als zodanig is gebr…
  • Atletiekplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigAtletiek

    Lycurgus, AV

    Atletiek

    Sport, in de Zaanstreek door naar schatting 2000 personen (waarvan 800 in verenigingsverband) beoefend. Atletiek wordt wel aangeduid als 'de moeder van de sporten'. Door de grote aandacht voor lopen, springen en werpen legt de atletiek de nadruk op de grondvormen van bewegen, die in bijna alle andere sporten bestaan.
  • Autobedrijvenplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigAutobedrijven

    Bedrijven die zich bezig houden met verkoop, onderhoud en/of herstel van auto's. Zie ook: Economische geschiedenis geschiedenis 3.104. Binnen de branche wordt van veel namen gebruik gemaakt, zoals autobedrijven, automobielbedrijven, garagebedrijven, garages, autohandels, auto-dealers, auto-service-bedrijven, of auto-reparatie bedrijven. Autobedrijven in de strikte zin des woords houden zich bezig met verkoop en onderhoud van automobielen. Daarnaast zijn er bedrijven die zijn gespe…
  • Autobusdienstenplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigAutobusdiensten

    Vervoersbedrijven. zie: Streekvervoer
  • Automatisering Management Nederland (AMN) bvplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigAutomatisering Management Nederland (AMN) bv

    Adviesbureau op gebied van informatica te Zaandam en thans Leiden. Het adviesbureau kwam voort uit het in mei 1983 opgerichte bureau AVC Consulting. Nadat in 1984 een klein systeemhuis werd overgenomen, werd de naam per januari 1985 gewijzigd in AMN. Het bedrijf was oorspronkelijk gevestigd aan de Vincent van Goghweg te Zaandam; later werd het verplaatst naar de Kleine Tocht en nog later naar de Ronde Tocht. AMN adviseert op het gebied van automatise…
  • Auwel, deplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigAuwel, de

    Meelmolen te Wormer, zie: de Auwelsmolen, De
  • Auwelsmolen, Deplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigAuwelsmolen, De

    Meelmolen in Wormer, ook de Auwel, de Valk, de Wester en de Duvelsmolen genoemd. De windbrief werd gegeven tussen 1584 en 1601. Hij stond ten oosten van de Westerveersloot, achter de huizen (ter hoogte van de tegenwoordige Zaandammerstraat). De molen werd gesloopt rond 1743.
  • Avis (ondernemersgeslacht)plugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigAvis (ondernemersgeslacht)

    Ondernemersgeslacht uit de 19e eeuw. De firma der Sociëteit van de Blauwselfabriek en Negotie te Westzaan ging in 1824 in liquidatie en werd verworven door Cornelis Avis sr. (gest. 1839) stijfselfabrikant te Oostzaan, die zijn zoon Cornelis Avis Cz. (1804-1863) tot beheerder aanstelde. Deze Cornelis vestigde zich direct te Westzaan. In 1825 werd procuratie verleend aan Cornelis Avis, Cornelis Al en Cornelis Vet, de laatsten hadden als vorige eigenaren gewerkt. In 1827…
  • Avis, blauwselfabriekplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigAvis, blauwselfabriek

    Blauwselfabriek te Westzaan, in 1969 geliquideerd. Zeven Zaanse ondernemers begonnen in 1701 een rederij met de productie van blauwsel in de molen De Blauwe Hengst. Dit was waarschijnlijk een rosmolen; de eerste vermelding van de windmolen van deze naam dateert uit 1743. De zeven brachten te zamen f 14.000 in. In de Blauwe Hengst werd vooral cobalt verwerkt tot blauwsel. Het procedé daarvoor kreeg men pas in de 19e eeuw volledig onder de knie. (zie voorts:
  • Avondscholenplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigAvondscholen

    Zie: Onderwijs
  • AWN Zaanstreek-Waterlandplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigAWN Zaanstreek-Waterland

    AWN Zaanstreek-Waterland is een afdeling van de AWN, de Vereniging van Vrijwilligers in de Archeologie. De landelijke AWN is opgericht in 1951. De Zaanse afdeling is opgericht in 1960.

    De vereniging houdt zich bezig met het vergroten en verspreiden van kennis over het verleden van Zaanstreek-Waterland en omgeving en de zorg voor archeologisch erfgoed. De werkzaamheden bestaan vooral uit onderzoek, educatie en voorlichting.
  • AZplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigAZ

    Het oude logo van AZ '67 In 1967 opgericht als beroepsvoetbalclub AZ'67, een afkorting voor Alkmaar Zaanstreek-combinatie, uitkomend in de eerste divisie van de competitie betaald voetbal (1991). De toevoeging '67 is sinds 1986 uit de naam verdwenen. Hoewel
  • Azijnfabricageplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigAzijnfabricage

    Zie: Mosterd- en specerijmalerij.
  • B.C. Nieuwenhuijs Restauratiebedrijfplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigB.C. Nieuwenhuijs Restauratiebedrijf

    Restaurator Bart Nieuwenhuijs (1979) verzamelde in zijn jeugd antieke objecten van Zaanse molens en huizen en was actief bij de modelbouwclub van het Pink in Koog aan de Zaan. Daarmee ontstond passie voor molens, Zaanse houtbouw en ambachtswerk. Na zijn LTS timmer-opleiding bekwaamde hij zich via het leerlingstelsel van SPB, en werkte bij het Zaans restauratiebedrijf
  • Baak, Jan vanplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigBaak, Jan van

    Wormerveer 5 februari 1933

    Jan van Baak, accordeonist, klarinettist, dirigent, speelde vanaf z'n achtste jaar accordeon, voornamelijk in de Zaanstreek en omgeving met een voorkeur voor jazzmuziek. Hij speelde onder andere met de Meteors, bij de Soos, De Jonge Prins en Jasper Sman in Wormerveer, de Katholieke Bond aan de Zaandamse Oostzijde alsook het Zaantheater. Hij dirigeerde
  • Baanakkersplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigBaanakkers

    Zie: Landschap 3.4.
  • Baardsnijderijplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigBaardsnijderij

    Tak van nijverheid, het snijden van walvisbaarden; ook: de werkplaats waar het beroep werd uitgeoefend. De baardsnijderij was verbonden met de Walvisvaart, en is nooit van grote omvang geweest; de nijverheid werd vooral in en buiten Oostzaan uitgeoefend. In de baardsnijderijen werden baarden of baleinen van walvissen verwerkt. De baarden bestaanuit dunne en dicht bij elkaar staande hoornplaten, in de plaats van tanden, in de bek van de baardwalvissen, die worden gebruikt om plank…
  • Baars en Zoon, Jplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigBaars en Zoon, J

    Sigarenmakerij/sigarenfabriek te Krommenie, opgericht in 1867, geliquideerd in 1935 maar elders voortgezet. Van een eenmansbedrijf in een houten huis aan de Padlaan, groeide het bedrijf in vijftig jaar uit tot werkgever van 450 arbeiders. In het jaar 1917 werden 580.000 sigaren per week gemaakt door 220 sigarenmakers, 83 bosjesmakers en 149 sigarensorteerders, plakkers, strippers en vochters. Tussen 1903 en 1913 ontstonden nevenvestigingen in Cuijk, Roosendaal, Heerlen, Wagenin…
  • Baart-haven, Isaacplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigBaart-haven, Isaac

    In 1970 gegraven haven in de Achtersluispolder van ongeveer een kilometer lengte en negentig meter breedte, die dit industriegebied toegankelijk maakt voor kleine zeeschepen. Met name schepen die hout verscheepten en de lading tot 1970 vooral handmatig losten aan de oude houthaven ter hoogte van Het Eiland in de Voorzaan, maakten gebruik van de haven.
  • Baart, Isaäcplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigBaart, Isaäc

    Leiden, 9 februari 1914 - Zaandam, 17 oktober 1967

    Burgemeester van Zaandam van april 1966 tot oktober 1967. Isaäc Baart werd geboren te Leiden, als 15-jarige jongen trad hij in dienst bij de Algemene Nederlandse Metaalbewerkers Bond. Tijdens de Tweede Wereldoorlog werkte hij op het hoofdkantoor van de Verenigde Blikfabrieken te Amsterdam; na de oorlog keerde hij terug in het vakverenigingswerk. Hij werd in 1953 secretaris van de inmiddels omgedoopte Algemene Nederlandse Metaal B…
  • Baas (Baes)plugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigBaas (Baes)

    Invloedrijk geslacht in de 17e en 18e eeuw, nauw verwant aan het eveneens belangrijke geslacht Vis te Zaandijk. Dirck Pietersz. Baes, geboren omstreeks 1615, was meester molenmaker, schepen in de banne van Westzaan en als zodanig burgemeester van Zaandijk. De geslachtsnaam ontstond vermoedelijk doordat deze Dirck Pietersz. en zijn broer Claas Pietersz. baas-timmerman waren.
  • Baas Kzn., Gerritplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigBaas Kzn., Gerrit

    Wormer, 26 februari 1884 - Amsterdam, 6 juni 1978

    Gerrit Baas Kzn, zoon van Klaas Baas, scheepsbouwer, en van Maartje Verdam. Op 10 april 1910 trad hij in het huwelijk met Maria Offenberg, met wie hij twee dochters en vijf zoons kreeg. Na haar overlijden op 27 december 1940 hertrouwde hij op 8 juni 1942 met Geertrui Elizabeth Schilpzand. Baas was vakbondsbestuurder christelijke handels- en kantoorbedienden, lid van de Amsterdamse gemeenteraad en wethouder voor de Anti-Revolu…
  • Badhuizenplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigBadhuizen

    Bad-inrichtingen, in de tweede helft van de vorige eeuw opgericht in vrijwel alle tot de Zaanstreek behorende gemeenten, inmiddels gesloten en goeddeels vergeten. Naast de hier bedoelde binnenbadhuizen was er ook een aantal badhuizen aan open water, onder andere in Zaandam bij het (Pont-)eiland in de Voorzaan, te Zaandijk aan het Wijd, aan de
  • Badmintonplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigBadminton

    Sport, in de Zaanstreek vanaf 1967 in verenigingsverband beoefend. Badminton werd door Engelse leger-officieren ontdekt in Brits-Indië. In 1873 werd de sport voor het eerst in Europa gespeeld op een tuinfeest in Badminton. Er wordt aan deelgenomen door twee spelers of door twee teams van twee spelers, die met lichte rackets een shuttle ('pluimbal') over een ruim 1,50 meter hoog net slaan. Gescoord wordt als de shuttle op de vloer van de speelhelft van de tegenpartij wordt geslagen, of…
  • Baggerwerkenplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigBaggerwerken

    In de jaren voor de Eerste Wereldoorlog was de Zaan ter hoogte van Zaandijk zo ondiep dat de modderbanken op een enkele plek zelfs boven water uitstaken. Over het jaar 1910 werd gemeld

    'Op een warme zomerdag kon het gebeuren dat de mensen zich de ogen uitkeken toen daar midden in de Zaan op de modderbank twee jongens zich behaaglijk hadden geïnstalleerd en daar, als gold het de gewoonste zaak van de wereld, thee dronken.
  • Bagijn, deplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigBagijn, de

    Oliemolen te Koog. De eerste vermelding dateert van februari 1691, maar de molen was waarschijnlijk veel ouder. Hij heeft gestaan aan en ten zuiden van de Bagijnsloot (de grens tussen de gemeenten Koog en Zaandijk), vermoedelijk ter hoogte van de latere spoorlijn, en werd gesloopt tussen 1809 en 1814.
  • Bak, Deplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigBak, De

    Watermolen in de Enge Wormer. De Enge Wormer werd bemalen door twee in 1637 gebouwde watermolens. Zij werden samen de Vinkemolens of de Kop en de Bak (kop en schotel) genoemd. Toen de Enge Wormer in 1879 een stoomgemaal kreeg, werd een van de molens (De Kop) gesloopt en werd De Bak ingericht tot pelmolen
  • Baker, Georgeplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigBaker, George

    Hoorn 8 december 1944

    Artiestennaam van de Wormerveerder Hans Bouwens, leider van de popmuziekformatie The George Baker Selection. Zanger/gitarist Baker speelde eerder in de band Soul Invention.

    Aangezien het soulrepertoire hem onvoldoende commerciële mogelijkheden bood, ontbond hij deze formatie. Zoekend en experimenterend ontwikkelde hij nadien zijn eigen stijl, al herkenbaar aanwezig op de eerste LP van de George Baker Selection, Little Green Bag uit 1969, tevens de titel va…
  • Bakker, Albertplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigBakker, Albert

    1847 - 1902

    Zie 1.2.5 de_maatschappij_tot_nut_van_t_algemeen
  • Bakker, Barend Hendrikplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigBakker, Barend Hendrik

    Zaandam 31 januari 1879 - Hilversum 4 juli 1951

    Barend Hendrik Bakker, geboren te Zaandam, architect, wethouder en burgemeester, was van 1 januari 1903 tot 1 januari 1906 verbonden aan het bureau van de gemeente-architect van Hilversum. Op 5 december 1911 deed hij zijn intrede in de Hilversumse gemeenteraad.
  • Bakker Zaandam, Janplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigBakker Zaandam, Jan

    Bouw- en aannemersbedrijf, opgericht op 6 december 1920 door Jan Bakker uit Zaandam als bouw- en aannemersbedrijf J. Bakker. Tot 1960 wordt de onderneming uitgeoefend als firma, een eenmanszaak. Vanaf 18 december 1960 is de onderneming ondergebracht in de NV Bouw- en Aannemersbedrijf J. Bakker. In december 1961 werd het bedrijf omgezet in een NV. In 1976 wordt de NV omgezet in een BV, Bouw- en Aannemersbedrijf J. Bakker BV.
  • Bakker, Ceesplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigBakker, Cees

    Halfweg, 29 januari 1916 - Haarlem, 31 maart 1988

    Cees Bakker, beroepswielrenner/stayer, was betrokken bij de bouw van de wielerbaan in Assendelft in 1937 en ging er daarna ook zelf op fietsen. Met de Brabander Dominicus won hij er een avondvijfdaagse. Daarna stapte hij over naar het stayeren ofwel het wielrennen achter de motor. In 1938 won hij tijdens de nationale kampioenschappen de finale voor B-stayers, en mocht hij uitkomen in de finale van de A-stayers.
  • Bakker, Corplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigBakker, Cor

    Zaandam, 2 oktober 1918 - 18 december 2011

    Cor Bakker, beroepswielrenner van 1942 tot 1955, lid van de Zaanse wielervereniging DTS, zowel actief op de weg als op de baan; op beide werd hij gerekend tot de Nederlandse top. Als deelnemer reed hij 18 zesdaagsen waarvan hij er één in Barcelona in 1952 winnend afsloot. Amsterdammer Henk Lakeman, bijgenaamd 'De Zingende Wielrenner' was zijn vaste zesdaagse-partner. Zij vulden elkaar goed aan, Bakker was sterk in de jacht; Lakeman een uit…
  • Bakker, Cornelisplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigBakker, Cornelis

    Koog aan de Zaan 5 februari 1863 - Utrecht 19 augustus 1933

    Arts in Broek in Waterland, bekend geworden door onderzoek naar de folklore aldaar. Hij was een belangrijk informant van Gerrit Jan Boekenoogen, inzake het taalgebruik in Noord-Holland. Zowel zijn inventarisatie van vroegere volksliedjes en -verhalen als zijn onderzoek naar volksgeneesmiddelen en -magie trokken de aandacht. Over de laatste onderwerpen publiceerde hij 'Volksgeneeskunde in Waterland' (Amsterdam, 1928), …
  • Bakker, de Jongeplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigBakker, de Jonge

    Houtzaagmolen te Wormerveer, bovenkruier, ook de Twee Goede Vrienden genoemd. De wagenschotzager was al aanwezig in 1670; het bouwjaar is onbekend. Hij heeft gestaan aan en ten oosten van de Nauernase Vaart en werd in 1745 afgebroken en naar Maasland vervoerd, waar hij werd herbouwd.
  • Bakker Jz., Grafische Kunstinrichting S.plugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigBakker Jz., Grafische Kunstinrichting S.

    Voormalige drukkerij te Zaandijk, aan de Provincialeweg op de grens met Koog. De omstreeks de eeuwwisseling opgerichte drukkerij muntte direct uit door de hoge kwaliteit der vervaardigde producten. Opmerkelijk daarbij was de vroege en veelvuldige toepassing van fotografie, waarvoor Bakker eigen fotografen in dienst had.
  • Bakker, Gerritplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigBakker, Gerrit

    Amsterdam, 26 augustus 1914 - Zaandam, 10 december 1984

    Gerardus Maria George (Gerrit) Bakker, gemeente-architect van Zaandam, stedebouwkundige, Gerrit Bakker kwam in 1950 in dienst van de gemeente Zaandam als technisch ambtenaar. Kort nadien werd hij benoemd tot gemeente-architect, in 1957 tot stedenbouwkundige. Als zodanig is hij ook zeer kort, tot zijn pensionering, oktober 1974, in functie geweest bij Zaanstad. Door zijn inbreng bij de vormgeving van oostelijk Zaandam en a…
  • Bakker, Hannyplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigBakker, Hanny

    (Zaandijk, 1955)

    Beeldend kunstenaar, kunstschilder. Hanny Bakker ontving haar opleiding aan de Hogeschool voor de Kunsten te Utrecht. Ze woont en werkt te Zaandam en haar stijl is expressief met gebruik van veel kleur. Haar werk heeft zowel figuratieve als abstracte kenmerken.
  • Bakker, deplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigBakker, de

    Houtzaagmolen te Oostzaandam, achtkante bovenkruier. De eerste vermelding van de balkenzager dateert uit juni 1681. Hij heeft gestaan op de noordoosthoek van het Wester-Kattegat, het tegenwoordige eiland van William Pont. De molen ging in april 1787 door brand verloren, maar werd herbouwd. Hij werd afgebroken in 1872 en herbouwd, volgens sommige bronnen in Alkmaar en volgens andere in Leeuwarden.
  • Bakker, deplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigBakker, de

    Houtzaagmolen te Westzaan, paltrok. De windbrief van de wagenschotzager werd gegeven in december 1674 aan Willem Jansz. Backer. In 1707 ging hij door brand verloren, waarna echter herbouw volgde. Hij heeft gestaan nabij de dijk en de Overtoom, ten westen van de weg, en werd gesloopt in 1748.
  • Bakker, Marcusplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigBakker, Marcus

    Zaandam 20 juni 1923 - 24 december 2009 Marcus Bakker in z'n jonge jaren Communistisch voorman, lid Tweede Kamerfractie CPN van 1956 tot in 1982 waarvan lang als fractievoorzitter, voorts tal van andere partij-functies. Marcus Bakker werd geboren te Zaandam aan het
  • Bakker, deplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigBakker, de

    Oliemolen te West-Knollendam. De windbrief werd gegeven in augustus 1689. Hij was vanaf de Zaan de eerste molen aan de Tochtsloot en ging in januari 1909 geheel door brand verloren.

    oliemolen molen
  • Bakker, deplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigBakker, de

    Pelmolen te Oostzaandam. De windbrief werd gegeven in september 1690. Hij heeft gestaan aan en ten noorden van de Kopermolensloot, ten westen en op enige afstand van de Gouw, en werd gesloopt in het begin van de 19e eeuw.

    molen pelmolen
  • Bakker, Riekeltplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigBakker, Riekelt

    Urk, 6 januari 1913 - Zaandijk, 05 februari 1973

    Riekelt Bakker, echtgenoot van Maria Jacoba van der Schoor, directeur van het Juliana Ziekenhuis te Zaandam, wethouder, loco-burgemeester en tenslotte burgemeester van Zaandijk. Riekelt Bakker kwam op 16-jarige leeftijd in dienst van de
  • Bakker, Simonplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigBakker, Simon

    Krommenie, 21 februari 1789 - 1847

    Zeildoekfabrikant te Krommenie in de 19e eeuw die historisch onderzoek over voornamelijk zijn woonplaats verrichtte. Van zijn bewaard gebleven dagboeknotities is onder meer gebruik gemaakt door zijn tijdgenoot burgemeester
  • Bakkerij De Zeeuwplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigBakkerij De Zeeuw

    Geen enkele bronvermelding!

    Bakkerij De Zeeuw

    Reeds in 1855 werd door Cornelis Dekker de grondslag gelegd voor bakkerij De Zeeuw. De bakkerij aan de Vinkenstraat 54 onderging in 1920 een belangrijke uitbreiding. De bestaande bakkerij bleek te klein waarop vernieuwing onvermijdelijk bleek. Verschillende moderne werktuigen werden aangeschaft zoals de elektrische kneedmachine, die in minder dan geen tijd het meel tot deeg verwerkte.
  • Bakkerijen bakkerijproduktenplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigBakkerijen bakkerijprodukten

    Zie: Brood, banket enzovoort, zie ook: Beschuitbakkerij .
  • Bakkerijgrondstoffenplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigBakkerijgrondstoffen

    Zie: Meelfabrieken en Hero de Jager, Hero de (supplement).
  • Bakkerijmuseum In de Gecroonde Duijvekaterplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigBakkerijmuseum In de Gecroonde Duijvekater

    In de Zaanse Schans (Zeilenmakerspad 4) ingerichte kleine museumwinkel met l9e-eeuws interieur, annex oude bakkerij. Het uit 1658 daterende huis is in de zomer van 1970 naar de Schans verplaatst van het Hazepad te Zaandijk. Daar was het pand al sinds 1753 als bakkerij in gebruik geweest. De winkel is geschonken door
  • Bakkers in Krommenieplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigBakkers in Krommenie

    Zo lang Krommenie bestaat wordt er brood gebakken. Bakte eerst ieder nog zijn eigen brood, omstreeks 1500 ontstonden beroepen als brood-, koeken-, beschuit- en wafelbakkers. Deze drie laatste typen zijn opgegaan in wat wij later onze brood-, koek- en banketbakkers zijn gaan noemen.
  • Bakkersgezellenvereniging Voorwaartsplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigBakkersgezellenvereniging Voorwaarts

    Aan het eind van de 19e eeuw ontstond een actieve Zaanse vakbeweging, die zich vooral inzette voor beëindiging van de nachtarbeid. Vooral nadat E.G. Verkade in 1886 de Stoombroodfabriek De Ruijter was begonnen, ontstond een even hevige als langdurige strijd om nachtarbeid waar mogelijk te beperken.
  • Bakkerspadplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigBakkerspad

    Naam van voormalige paden te Westzaandam en Zaandijk. In 1671 werd van het 'Jan Barentsz Backerspat in de Molenbuyrt' (te Westzaandam) een reglement vastgesteld. Barentsz Jansz. Backer was de eerste bewoner. Andere namen voor dit pad waren Barent de Backerspat, Keesje Stuurmanspad, Meester Cornelis Stuurmanspad, Jan Koenepad, Jan Maartenspad. De namen verwijzen naar de bewoners van het pad en naar de bakkerij die aan het pad gevestigd was. Aan het einde van het pad lagen de houtzaag…
  • Baksteenplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigBaksteen

    Metselsteen. Bakstenen werden direct van de fabriek gekocht. Ze werden voorgeschreven in de bestekken, die dan meestal de kwaliteit (hardheid) en de herkomst vermeldden. De kwaliteit werd bepaald door de plaats die de gevormde stenen in de ovens hadden. Des te dichter bij het vuur, des te harder en intenser van kleur ze waren.
  • Baljuwplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigBaljuw

    Sinds de 13e eeuw gebruikte naam voor een vertegenwoordiger (= afzetbare ambtenaar) van de graven van Holland. De baljuwen werden ingesteld als tegenwicht tegen de machtsaanmatiging van de leenmannen, die zich veelal het erfelijk bezit der lagere grafelijke ambten hadden verworven. De baljuw kreeg in het hem toevertrouwde gebied (het baljuwschap) in de eerste en voornaamste plaats de zorg voor de rechtspraak. De Zaanstreek maakte in de grafelijke tijd deel uit van het Baljuwschap van Ken…
  • Balkenhandelplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigBalkenhandel

    Zie: Houthandel. Zie ook: Economische geschiedenis geschiedenis 2.6.2., 3.6.3.
  • Balkenhavenplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigBalkenhaven

    Haven bij houtzaagmolen of houtzagerij waar ongezaagd hout werd bewaard. Ook: de eigennaam van het deel van de Nieuwe Haven te Zaandam dat voor dit doel was ingericht. In het verleden wemelde het in de Zaanstreek van de balkenhavens; iedere houtzaagmolen (en later machinale houtzagerij) stond aan het water en bezat minstens een haven(tje). Zeer bekend was de balkenhaven ten westen van het eiland in de
  • Balkenvlotten.plugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigBalkenvlotten.

    1. Dikwijls zeer lange en brede vlotten, samengesteld uit verschillende lagen boomstammen, die vanuit de Elzas, Zwarte Woud, Main en Neckar via de Rijn onder meer naar de Zaanstreek werden vervoerd ter verwerking in de houtzagerijen. Deze vlotten waren het grootst in de 18e eeuw en bevatten toen soms tot ongeveer 18.000 kubieke meter hout, terwijl er bemanningen tot 500 koppen voorkwamen. Nadat ze met de stroom mee ons land hadden bereikt, werden ze in kleinere vlotten van toch n…
  • Balkenzagerplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigBalkenzager

    Windmolens tot het zagen van planken en ribben uit boomstammen, als vroegste en lange tijd ook belangrijkste tak van nijverheid in de Zaanstreek. Zoals bekend werd de zagerij met behulp van molens (uitvinding van Cornelis Corneliszoon van Uytgeest) hier het eerst toegepast; voordien werden alle balken, stammen enzovoort met de hand verzaagd. Het totale aantal zaagmolens in de Zaanstreek heeft volgens opgave van
  • Balletplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigBallet

    Ook toen Lodewijk XIV (de Zonnekoning, 1638-1715) te corpulent was geworden om zelf nog mee te dansen bleef hij zijn beste kunstenaars (zowel de hofcomponist als schrijvers, de hof dansen werden nog afgewisseld met zang, voordrachten pantomime) op drachten geven tot het maken van nieuwe balletten.
  • Ballintijn-Metz, Grethaplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigBallintijn-Metz, Gretha

    Gretha Ballintijn-Metz speelt met regelmaat op het orgel van de Zaandamse Noorderkerk, zij werkt mee aan vieringen in het ZMC, AMC en het AvL en heeft orgellessen gevolgd bij Gerrit Metz, Maaike Stapersma, Jaap Zwart en Cor Brandenburg. In Hilversum was zij repetitor van het Gereformeerd Kerkkoor van de Zuiderkerk. In Zaandam vanaf 1984 tot juli 2001 was zij organist van de Paaskerk. In 1996 volgde de benoeming tot tweede organist van de Oostzijderkerk in Zaandam.
  • Ban (banne)plugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigBan (banne)

    Rechtsgebied, streek die stond onder de rechtspraak van éénzelfde rechter, thans verouderd. De Zaanstreek bestond vroeger uit de banne van Assendelft, van Westzaan en Krommenie, van Wormer, Jisp en Neck, en van Oostzaan. Zie: Bestuur en rechtspraak.

    Bekend was de uitdrukking 'de ban omlopen' (of: omrijden,), dit was een wandeling (of rijtoer) de ban rond. Men onderscheidde
  • Ban, Abe van derplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigBan, Abe van der

    Westzaan, 14 oktober 1946

    Abe van den Ban is een voormalig voetballer.

    voetbal
  • Bank van leningplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigBank van lening

    Gemeentelijke instelling in de 19e eeuw te Zaandam waar tegen onderpand leningen konden worden verkregen, in de volksmond: lommerd. De Zaandamse bank van lening werd in 1815 door de gemeente gevestigd aan het Spinhuispad. Vanaf het begin werd veel gebruik gemaakt van de instelling; de gemeente moest meermalen het bedrijfskapitaal verhogen. Daarnaast ontving de bank gelden uit de openbare verkoop van onderpanden op niet (op tijd) afgeloste leningen. In 1868 werden gemiddeld ieder…
  • Bankwezenplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigBankwezen

    Banken zijn ondernemingen met als historische hoofdfunctie het verlenen van bemiddeling tussen vraag en aanbod van krediet. Zij hebben in de loop der tijd tal van nevenfuncties tot zich getrokken met het doel het financieel verkeer te vergemakkelijken en bewegen zich tegenwoordig ook in zekere mate op het terrein van bepaalde verzekeringen, als beleggingsadviseurs en als reisbureaus.
  • Banneplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigBanne

    Zie: Ban (banne) en Bestuur en rechtspraak 1.2.4.
  • Bannehofplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigBannehof

    Algemeen gebruikte naam voor het voormalige gemeentehuis van Zaanstad, ofschoon feitelijk niet juist; officieel luidde de naam: Gemeentehuis Zaanstad, en was het adres: Bannehof 1. Het Bannehof werd gebouwd in de jaren 1974-'75 als rechtstreeks gevolg van de samenvoeging van zeven gemeenten tot Zaanstad per 1 januari 1974, naar ontwerp van ir.
  • Banning, dr. Cornelisplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigBanning, dr. Cornelis

    (Bolsward 1894)

    Huisarts te Zaandam, later geneeskundig Hoofdinspecteur van het Staatstoezicht op de Volksgezondheid. De aan de Oostzijde te Zaandam gevestigde dokter Banning had medicijnen gestudeerd aan de Gemeente-Universiteit van Amsterdam. Hij promoveerde in 1931 aan de Rijks Universiteit te Utrecht op het proefschrift 'De voeding te Zaandam' in 1929/ 1930.
  • Banning, deplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigBanning, de

    Snuifmolen te Westzaan. De windbrief werd gegeven in februari 1730. Hij heeft gestaan aan en ten oosten van de Reef, tegenover de Krabbelbuurt, en is gesloopt in 1814.
  • Barend Roestplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigBarend Roest

    Houtzaagmolen te Westzaandam, bovenkruier, zie: de Bonte Ekster

    molen houtzaagmolen
  • Bark, deplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigBark, de

    Houtzaagmolen te Westzaandam, zeskante bovenkruier. De windbrief van de balkenzager werd gegeven in april 1708. Hij heeft gestaan op enige afstand en ten oosten van de Watering, en werd in 1876 gesloopt, waarna een stoomhoutzagerij op zijn plaats werd gebouwd.
  • Bark, deplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigBark, de

    Oliemolen te Oostzaandam, abusievelijk ook wel de Brak genoemd. De windbrief werd gegeven in november 1685 aan Gerrit Jansz. Bark. De molen heeft gestaan aan de Noordervaldeursloot, de precieze standplaats is niet bekend. In november 1702 ging hij door brand verloren, waarna herbouw volgde. In december 1713 werd hij, na blikseminslag, opnieuw door brand verwoest.
  • Bark, deplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigBark, de

    Zagerij van Remmert Aten (1861-1938) te Zaandam. In 1883 werd de uit 1726 stammende wagenschotzager De Tarweakker gekocht door Remmert Aten. Met de aankoop van De Tarweakker startte Aten een nieuwe houthandel. Na enkele jaren verkocht Aten de molen aan houtzager Pieter de Lange, die er tot 1902 mee bleef werken. Waarna de molen gesloopt werd.
  • Barndegatplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigBarndegat

    Gekanaliseerde sloot op de grens van Zaandam en Oostzaan, uitkomend op Zijkanaal H., oorspronkelijk een meer. Hierna: de Barndegatdam, de Barndegatsluis en de Barndegatter Watermolens (later gemaal).

    Het meer ontstond als braak in de Oostzaner Zeedijk; niet bekend is wanneer. Het lag tussen de Zaandamse Achtersluispolder en de Oostzaanse Buitendijk, en werd gedempt en deels gekanaliseerd tijdens het graven van het Noordzeekanaal en Zijkanaal H. De naam van het meer ging over op de …
  • Bart, Bartel Jacobszplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigBart, Bartel Jacobsz

    Oorspronkelijk rooms katholiek priester Bartholemeus Wilhelmi, doch reeds zeer vroeg hervormd predikant; waarschijnlijk afkomstig uit Naarden. Bartel Jacobsz. Bart werd in 1561 door de bisschop van Utrecht aangesteld als pastoor van Oostzaan. Het verhaal van Bartel Jacobsz staat uitgebreid beschreven in het boek Geschiedenis der Zaanlanden, daterend uit 1849 door Jacob Honig.
  • Bart Natuursteenplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigBart Natuursteen

    Ben Bruin stond in 1932 aan de basis van de Zaandijkse onderneming Bart Natuursteen. De ondernemer liet een pand aan de Guisweg 43-45 bouwen en vestigde er een steenhouwerij met bovenwoning. Bram Bart nam de steenhouwerij op 1 augustus 1947 over. Gerard Bart volgde Bram Bart in 1984 op waarmee de steenhouwerij werd overgenomen door de tweede generatie. Vijf jaar later trad zijn zoon Aby toe waarna hij in 1992 deel nam aan de vennootschap.
  • Bartelsluisplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigBartelsluis

    Sluis en daarnaar vernoemde buurtschap in Wormer. De Bartelsluis werd gebouwd in 1638 in samenhang met de droogmaking van de Enge Wormer, en verbond de Westerveer- en de Enge Wormerringsloot met de Zaan. Gedurende de bouw heette de sluis de Westersluis, later ging de sluis onder de naam Zaansluis door het leven. De sluis werd vooral druk gebruikt in de eerste jaren, door de
  • Barthélemy-Kronenberg, Maaike Adrianaplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigBarthélemy-Kronenberg, Maaike Adriana

    Zaandam, 4 juli 1886 - Den Haag, 10 april 1970

    Beeldend kunstenaar, kunstschilder, Maaike Kronenberg ontving een opleiding aan de Academie voor beeldende kunsten in 's-Gravenhage. Zij schilderde portretten en landschappen en werkte in Zaandam, Den Haag en op Java alwaar zij op verschillende plaatsen als tekenlerares bij het onderwijs betrokken was.
  • baseballplugin-autotooltip__defaulttest
  • Basiliekplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigBasiliek

    Het woord basiliek heeft twee betekenissen:

    De bouwkundige betekenis van een basiliek: een driebeukige kerk met een hoge middenbeuk, die hoog in de zijwanden ramen heeft zodat het licht over de daken van de zijbeuken invalt.

    Bij de kerkelijke
  • Basisonderwijsplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigBasisonderwijs

    Sinds 1985 de naamgeving voor het onderwijs aan leerlingen van 4 tot 12 à 13 jaar. Voordien bekend als Kleuter- en Lager Onderwijs, gegeven in aparte scholen. Per 1 april 1987 maakten er in de Zaanstreek 15.010 leerlingen deel uit van het basisonderwijs. Zie verder:
  • Basketbalplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigBasketbal

    Sport; ofschoon de eerste Zaandamse vereniging reeds in 1960 werd opgericht, duurde het tot 1970 voor er duurzaam in de Zaanstreek kon worden gespeeld. Basketbal, een sport waarbij twee teams van vijf spelers pogen een bal door een circa drie meter hoog aan een bord opgehangen ring (de basket) te gooien, werd in 1891 bedacht door de Canadees dr. James Naismith. Naismith werkte bij het Springfield College, een instelling van de Young Men's Christian Association, die ook in Nederland wa…
  • Bataafse Republiekplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigBataafse Republiek

    De Nederlandse staat van 1795 tot 1806, van de ondergang van de Republiek der Nederlanden tot de stichting van het Koninkrijk Holland. Vanaf 1801 was de officiële naam van Nederland het Bataafs Gemenebest. In de Zaanstreek waren er de nodige gebeurtenissen tijdens en in samenhang met de periode der Bataafse Republiek, zoals het oprichten van
  • Bauling, Janusplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigBauling, Janus

    Koog, 29 december 1906 - Deventer, 20 januari 1974

    Als radio-amateur oprichter van de eerste draadomroep in Nederland.

    De Eerste Nederlandse Radio Centrale van Janus Bauling verzorgde ook zelf uitzendingen.

    Bewoners van de Stationsstraat te Koog herinneren zich dat Bauling in en na 1926 opnamen maakte van het draaiorgel van Prins en Pot. Zij hoorden buiten op straat dit orgel spelen en konden de muziek tegelijk ook binnen op hun radio, via het draadje, volgen.
  • Bax, Willemplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigBax, Willem

    Zutphen 16 november 1836 - Den Dolder 29 mei 1918

    Nederlands hervormd predikant, één van de eerste predikanten die tot de SDAP toetraden. Ds. Bax was tussen 1884 en 1910 voorganger te Zaandam-Oost, in deze periode lag ook zijn toenadering tot de arbeidersbeweging. Bax groeide op te Zutphen, zijn vader, orthodox predikant, overleed jong. Na zijn studie theologie te Leiden werd hij achtereenvolgens predikant te Herkingen (1861), Delden (1863), Zierikzee (1874) en Zaandam-Oost (1884-1…
  • Beatrixbrugplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigBeatrixbrug

    In de jaren 1957 en '58 gebouwde oeververbinding tussen Oost- en Westzijde te Zaandam, dichtbij en ten noorden van het sluizencomplex, geopend op 3 december 1958. Voor de aanleg van de brug en vooral voor die van de aansluitende wegen als de huidige Peperstraat moesten veel panden worden gesloopt. Nadat de brug opgeleverd was moest in de Westzijde het verkeers-belemmerende pand van De Gruyter alsnog worden weggebroken. De kosten zijn door één en ander aanzienlijk hoger opgelopen dan…
  • Beaumont, Jan vanplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigBeaumont, Jan van

    [|Heer Jan van Beaumont (tekening van Piet Hein Zijl voor 'Onvoltooid Verleden']](omstreeks 1288- 1356), eigenlijke naam Jan van Henegouwen, Heer van Beaumont. Jan van Beaumont was een zoon van Graaf Jan van Holland en een broer en neef van diens opvolgers, de graven Willem III en IV. Van deze laatsten was hij een toegewijde helper. Van Beaumont leidde als ridder in 1326 een expeditie naar Engeland die tot afzetting van koning Edward II leidde. Ook nam hij deel aan een misluk…
  • Bedelarijplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigBedelarij

    De staat waartoe mensen zonder inkomen of vermogen en zonder ondersteuning door een armbestuur kunnen vervallen; in de Zaanstreek weinig voorgekomen, met uitzondering van het begin van de 19e eeuw. Vanaf 1500 heeft Holland, dus ook de Zaanstreek, betrekkelijk weinig last gehad van bedelarij. Over het algemeen was hier, weliswaar vaak slecht betaald, maar voldoende werk voorhanden. Desondanks werd bedelarij door de bevolking als een van de grootste plagen van de tijd gezien.
  • Bedelingplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigBedeling

    Zie: Arbeidsomstandigheden en Wees- en armenzorg- en armenzorg.
  • Bedrijfsgrootteplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigBedrijfsgrootte

    Zie: Arbeidsplaatsen en bedrijfsgrootte en bedrijfsgrootte.
  • Bedstedeplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigBedstede

    Slaapplaats; deze waren meestal in de wandbetimmering van de vertrekken opgenomen. De afmetingen bedroegen doorgaans 4à4½ x 6à7 voet. Ook in het opkamertje boven de kelder en langs de schuinte van het dakvlak op zolders waren bedsteden gemaakt. In boerderijen werden voor de knechts bedsteden uitgebouwd in de hooiberging, die bereikbaar waren vanaf de koegang. In Noord-Holland werden deze koets of koes genoemd.
  • Beeldende kunstplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigBeeldende kunst

    Meest algemeen gebruikte benaming voor die takken van kunstbeoefening waarmee een bepaald gegeven in vlak of ruimte wordt uitgedrukt. Hiertoe behoren de beeldhouwkunst en de schilderkunst met alle daarmee verwante kunsten, zoals tekenkunst, grafische kunst, fotografische kunst, emailleerkunst, mozaiek en verscheidene mengvormen en toegepaste kunsten. Volgens sommige kunstgeleerden valt ook de
  • Beeldenstormplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigBeeldenstorm

    Met ernstige gewelddadigheden gepaard gaand verwijderen van beelden, sieraden en schilderijen uit de Rooms Katholieke kerken, zoals dat in de tijd der Hervorming herhaaldelijk is voorgekomen. Hoewel er elders eerder beeldenstormen zijn geweest, onder meer Zürich in 1521, Kopenhagen in 1530 en in Augsburg 1537 wordt in Holland met de aanduiding beeldenstorm vooral de volksbeweging van augustus-september 1566 bedoeld, die inderdaad als een vernietigende storm heeft huisgehouden.
  • Beeldentuinplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigBeeldentuin

    .

    Eén der laatst overgebleven Zaanse Overtuinen te Zaandijk. De Beeldentuin hoorde als overtuin aanvankelijk bij het pand Lagedijk 104, het latere raadhuis van Zaandijk.

    Als overtuin was en is de Beeldentuin uitzonderlijk door de vijf grote witte beelden, die er in 1804 werden geplaatst.
  • Beeldhouwkunstplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigBeeldhouwkunst

    Vorm van Beeldende kunst waarbij met hamer en beitel in hard materiaal, hout, kalk- of zandsteen, graniet, marmer, gewerkt wordt. Vooraf wordt een klein model in was of leem gemaakt en dit, meestal in gips gegoten, dient als voorbeeld om op grotere schaal te worden uitgevoerd. Een beeldhouwwerk heeft een driedimensionale verschijning en is daardoor naast zicht- ook tastbaar.
  • Beeldsnijder, Joost Janszplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigBeeldsnijder, Joost Jansz

    Zie: Topografie. Beeldsnijder tekende in 1575 in opdracht van de hertog van Alva en ten behoeve van de Spaanse legerleiding, een kaart van een deel van Noord-Holland. waarop in het bijzonder de waterstaatkundige toestand van de Zaanstreek met voor die tijd grote nauwkeurigheid is weergegeven. Deze vroegste (dat wil zeggen: niet later gereconstrueerde) kaart is in publikaties over de streek vele malen gereproduceerd.
  • Beeldsnijderijplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigBeeldsnijderij

    Ambacht, uitgeoefend in de 17e en vooral 18e eeuw ter kunstige versiering in hout van schepen, gevels, kerkinterieurs enzovoort. De in de Zaanstreek bedreven beeldsnijderij, vooral nog zichtbaar in de kuiven en de verdere versieringsmotieven (bijvoorbeeld guirlandes, bloemkransen en vazen) op de houten gevels van historische huizen, wordt algemeen in verband gebracht met de ambachtslieden die zich met het oog op de scheepsbouw in Zaandam hadden gevestigd. Dit vermoeden wordt vers…
  • Beer, Deplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigBeer, De

    Oliemolen en later verfmolen in Wormer, meestal het Beertje genoemd.

    De windbrief werd gegeven in september 1649. Het was een kleine molen die gewoonlijk ´t Beertje werd genoemd. In 1655 kocht Pieter Clasz. Pietersen van Jan Heijndricksen en Pieter Jansz. Engel de helft van een oliemolen, genaamd De Beer voor f. 2015.- Op 12 maart 1656 werd de hennepkoeksmolen, dus een molen met één slagwerk, de Beer in zijn geheel verkocht voor f. 2375.-.
  • Beer, deplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigBeer, de

    Scheepswerf te Zaandam, geliquideerd in 1964. Scheepswerf De Beer kwam voort uit Scheepswerf Kraaier, Scheepswerf, en werd na de Tweede Wereldoorlog begonnen door J. Kraaier en A. de Beer. De werf legde zich aanvankelijk toe op de jachtbouw, later ook op de bouw van grotere stalen schepen. Dankzij opdrachten uit Indonesië voor havenboten. loodsboten en coasters werd de werf in de jaren 1953-1957 belangrijk uitgebreid. Het aantal werknemers steeg tot circa 250. De juridische vorm werd i…
  • Beer, de Grauweplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigBeer, de Grauwe

    Houtzaagmolen te Westzaandam, achtkante Bovenkruier. De in 1604 voor rekening van Dirck Sybrandtsz gebouwde balkenzager wordt beschouwd als de eerste bovenkruier onder de houtzaagmolens. In juni 1834 werd de molen getroffen door bliksem, hij verbrandde echter niet. Hij werd in april 1891 tot stellinghoogte afgebroken en naar Beesel in Limburg vervoerd, waar hij, onder dezelfde naam, als korenmolen werd herbouwd. Daar werd hij in 1944 door oorlogshandelingen verwoest, waarna res…
  • Beer, de Jongeplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigBeer, de Jonge

    Houtzaagmolen te Oostzaandam, achtkante Bovenkruier, meestal `t Beertje genoemd. De balkenzager was aanwezig in 1817. ln 1859 werd hij geheel herbouwd. Reeds in december van dat jaar (vijf maanden na de voltooiing van de herbouw) werd hij door brand verwoest. Verrnoede brandstichting is nooit bewezen. De molen werd opnieuw herbouwd, maar ging injuni 1893, na blikseminslag, wederom door brand verloren. Hij heeft gestaan ten oosten van de Zuiddijk, tussen het Sluispad en het Weerpa…
  • Beer, de Jongeplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigBeer, de Jonge

    Houtzaagmolen te Westzaandam, bovenkruier. De windbrief van de balkenzager is niet bekend. De molen was vermoedelijk al in 1678 aanwezig; de eerste vermelding dateert uit 1683. Hij heeft gestaan niet ver en ten westen van de latere spoorlijn, en is vóór 1828 door sloop verdwenen.
  • Beer, de Oudeplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigBeer, de Oude

    Houtzaagmolen te Westzaandam, achtkante Bovenkruier. zie: de Grauwe Beer

    molen houtzaagmolen
  • Beer, de Witteplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigBeer, de Witte

    Houtzaagmolen te Westzaandam, paltrok. De windbrief van de balkenzager werd gegeven in oktober 1681. Hij heeft gestaan ten oosten van de Watering. nabij het Blauwe Arendspad, het. De laatst bekende vermelding stamt uit 1753, vermoedelijk is hij kort daarna gesloopt.
  • Beernink, Antoonplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigBeernink, Antoon

    Wormerveer, 19 februari 1919 - Aussenkommando Fallersleben, 2 april 1945

    Antoon Willem Beernink, ongehuwd, afkomstig uit een Gereformeerd nest en fabrieksarbeider bij de Koninklijke Cacao- en Chocoladefabrieken NV Erve H. de Jong in Wormerveer verleende vanaf 1942 hulp aan onderduikers en gaf vanaf 1943 met
  • Beertema, Harmplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigBeertema, Harm

    Zaandam, 9 maart 1952

    Harm Jan Beertema is politicus sinds 17 juni 2010, lid van de Tweede Kamerfractie van de PVV. Hij was 34 jaar werkzaam in het middelbaar beroepsonderwijs en vier jaar bestuurslid van Beter Onderwijs Nederland. Harm Beertema is woordvoerder onderwijs en was Statenlid in Zuid-Holland.
  • Beertje, hetplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigBeertje, het

    Houtzaagmolen te Oostzaandam, achtkante bovenkruier. zie: de Jonge Beer, De
  • Beertje, hetplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigBeertje, het

    Oliemolen en later verfmolen te Wormer. zie: de Beer, De

    oliemolen molen
  • Beets, Nicolaasplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigBeets, Nicolaas

    Haarlem 13 september 1814 – Utrecht 13 maart 1903

    Predikant en letterkundige te Haarlem, wellicht nog meer bekend onder de naam Hildebrand. Beets, in de literatuurgeschiedenis als vooraanstaand schrijver genoemd vanwege zijn Camera Obscura
  • Beets, Willem Janplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigBeets, Willem Jan

    (Wormerveer 20 juli 1922-Zaandam 07 februari 2009)

    Vakbondsbestuurder (onder andere voorzitter NVV en FNV, afd. Zaanstreek) en gemeenteraadslid (Partij van de Arbeid) te Wormerveer en later Zaanstad. Willem Beets werd geboren in Wormerveer, in welke gemeente hij steeds bleef wonen. Als jongen werd hij lid van de Arbeiders Sport Bond, daarna van de
  • Begraafplaatsenplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigBegraafplaatsen

    Terreinen aangewezen om de doden te begraven. Een aantal begraafplaatsen is bij kerken als kerkhof gesitueerd. De vroegere gewoonte om ook ín de kerken te begraven is in 1808 wettelijk afgeschaft, tegelijk met de invoering van de verplichting om registers van het begraven bij te houden. Hiermee was men vrij algemeen reeds in de loop van de 18e eeuw begonnen. Vóór 1808 waren er al kerkhoven in gebruik omdat er binnen de kerkmuren, afgezien van een beperkt aantal bestaande familie…
  • Begrafenisplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigBegrafenis

    De teraardebestelling van een overledene op een begraafplaats, vroeger algemeen, eind jaren tachtig voor ruim 53% verdrongen door verbranding in een Crematorium (landelijk is dit percentage aanzienlijk lager, namelijk ongeveer 40%). De regeling van begrafenis of crematie is in handen van
  • Begrafenisfondsenplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigBegrafenisfondsen

    Het Zaanse woord dodenbos laat zich eenvoudig verklaren wanneer men bedenkt dat de wekelijkse bijdragen met een bus werden opgehaald. De uitspraak van het woord bus was bos, vandaar.

    Merkwaardigerwijs werd vroeger een werkelijk bos een bus genoemd (denk aan Busch en Dam in noordelijk Krommenie). De klanken o en u waren in de woorden bos en bus dus als het ware verwisseld.
  • Begrafenisondernemingenplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigBegrafenisondernemingen

    .

    De regeling en verzorging van begrafenis of crematie (uitvaartverzorging) berust bij organisaties die zijn ontstaan door bundeling van particuliere begrafenisondernemers, die het begraven in het verleden doorgaans als nevenfunctie naast hun eigenlijke beroep uitoefenden. Dikwijls belastte de koster of een plaatselijke kapper zich met de uitvoering van begrafenissen, deze beschikte over een aantal dragers die hem incidenteel bijstonden Deze situatie heeft tot het be…
  • Behangschilderingplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigBehangschildering

    Zie: Beschilderd behang.
  • Beieren, Albrecht vanplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigBeieren, Albrecht van

    Zie: Bestuur en rechtspraak 1.2.2.
  • Beieren, Jacoba vanplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigBeieren, Jacoba van

    Zie: Bestuur en rechtspraak. 1.2.3.
  • Bejaardenoordenplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigBejaardenoorden

    Ooit door de rijksoverheid geïntroduceerde benaming voor verzorgings- en verpleeghuizen voor ouderen die om gezondheidsredenen niet meer volledig zelfstandig kunnen wonen. Behalve voor de eigen bewoners vervullen de instellingen ook een verzorgende functie voor in de omgeving zelfstandig wonende ouderen. Daarnaast is aandacht voor de toewijding aan met name psychogeriatrische patiënten met lichte geestelijke storingen zoals verwardheid of vergeetachtigheid.
  • Bejaardenzorgplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigBejaardenzorg

    Welzijnszorg specifiek toegespitst op bejaarden; verschoven van particulieren en/of kerkelijke instanties naar de overheid. Bejaardenzorg als aparte welzijnszorg ontstond voor het eerst duidelijk na de Tweede Wereldoorlog. In de 19e eeuw en daarvoor maakte de bejaardenzorg deel uit van de algemene armenzorg (zie:
  • Bel, deplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigBel, de

    Papiermolen te Wormerveer, zie: de Vergulde Bijkorf. De Vergulde .
  • Bel, deplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigBel, de

    Papiermolen te Wormerveer, zie: de Vergulde Bijkorf. De Vergulde .
  • Belangenvereniging Industriegebied Achtersluispolder (BIA)plugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigBelangenvereniging Industriegebied Achtersluispolder (BIA)

    Belangenvereniging, opgericht in december 1982 op initiatief van een aantal in het Industriegebied Achtersluispolder gevestigde bedrijven, met het doel:

    * gemeenschappelijke belangen gezamenlijk te behartigen;
  • Belangenvereniging Westzanerdijkplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigBelangenvereniging Westzanerdijk

    Belangenvereniging Westzanerdijk, ook BV WSTZNRDK, opgericht in 1978, is een voortzetting van de Werkgroep Westzanerdijk. De BV WSTZNRDK stelt zich als vereniging ten doel zich zo actief mogelijk in te zetten voor de behartiging van gezamenlijke bewonersbelangen binnen de grenzen van het verenigingsgebied. Versterken van de sociale cohesie, vergroten van de betrokkenheid door bewonersparticipatie, investeren in samenwerkingen met organisaties en het vergroten va…
  • Belastingplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigBelasting

    Verplichte bijdrage tot de openbare geldmiddelen. Belastingen kunnen worden verdeeld in directe en indirecte belastingen. Directe belastingen op grond, vermogen, inkomsten of personeel kunnen niet worden afgewenteld. Indirecte belastingen, als registratie-, zegel- en hypotheekrechten, successierecht, accijnzen en worden niet rechtstreeks door de belastingplichtige aan de fiscus betaald. In het hierna volgende artikel wordt de historische ontwikkeling van de belastingheffingen in de Za…
  • Belgische Straatplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigBelgische Straat

    Straat te Zaandam, zijstraat van de Oostzijde. De straat kreeg bij de aanleg in 1914 haar naam na de val van Antwerpen in dat jaar, ter herinnering aan de Belgische vluchtelingen, die daarna ook naar Zaandam kwamen. Samen met de Brusselse straat en de Luikse straat vormt de Belgische straat de Belgische buurt.
  • Belgische vluchtelingenplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigBelgische vluchtelingen

    Na het Duitse bombardement op Antwerpen op 4 augustus 1914 trokken naar schatting een miljoen Belgen de grens over naar het naar het neutrale Nederland. De vluchtelingen werden opgevangen in tentenkampen in steden als Roosendaal en Bergen op Zoom en in opvangkampen van Nunspeet, Ede, Amersfoort en Amsterdam, maar ook vonden zij onderdak bij particulieren.
  • Bennebroek, deplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigBennebroek, de

    Snuif- en schelpzandmolen te Oostzaandam. De windbrief werd gegeven in mei 1700. Hij heeft gestaan ten oosten en op enige afstand van de Gouw, aan en ten noorden van de Pantepadsloot. Gegevens over zijn verdwijnen ontbreken; in 1814 stond de molen er nog.
  • Berg, de Koperenplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigBerg, de Koperen

    Pelmolen te Westzaan, zie: de Jonge Dolfijn, De
  • Berisford Cacaoplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigBerisford Cacao

    Cacaofabriek te Wormer, opgericht als Wessanen Cacao in 1921, uitgegroeid tot in omvang het derde cacaobonen verwerkende bedrijf in de streek. Het bedrijf werd opgericht door de directie van Koninklijke Wessanen nv, op de plaats van de vroegere molen de Moriaan aan de Veerdijk te Wormer. In de eerste jaren was de fabriek van bescheiden omvang; met enkele cacaospitten en -persen zal men slechts 500 tot 1000 ton cacaobonen per jaar hebben kunnen verwerken. Het bedrijf produceerde …
  • Berkhout, Rensplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigBerkhout, Rens

    Nijmegen, 9 maart 1940 Rens Berkhout Laurens Frans (Rens) Berkhout kwam in maart 1943 naar de Zaanstreek, waar hij sindsdien bleef wonen. In 1963/1964 was hij voorzitter van de afdeling Zaanstreek van de liberale jongeren-organisatie JOVD, in 1970 kwam hij voor de VVD in de gemeenteraad van Zaandam. Na de samenvoeging in 1974 was hij raadslid van Zaanstad, in 1981 fractievoorzitter van de VVD.
  • Bernhardbrug, Prinsplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigBernhardbrug, Prins

    Prins Bernhardbrug te Zaandam, gezien naar het westen. Op de achtergrond de grote, inmiddels verdwenen, gashouder van het gemeentelijk gasbedrijf. Rolbasculebrug, ontworpen en uitgevoerd door bouwkundig opzichter D. Voet, werkzaam sedert 1919 bij de dienst Gemeentewerken. Aanvankelijk één der twee, later drie en nog later één der vier bruggen, de in 1938 meest noordelijke, die het gemotoriseerd verkeer in Zaandam tussen Westzijde en Oostzijde met elkaar verbonden, gebouwd in…
  • Bertholet, Louisplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigBertholet, Louis

    Amsterdam, 19 december 1950

    Beeldend kunstenaar en autodidact te Zaandam; tekenaar, graficus, etser, zeefdrukker, schilder, lichtschilder en fotograaf maar vooral beoefenaar van fotografiek. Bij deze laatste techniek wordt fotografische beeldvervreemding bereikt door aan het met de camera verkregen resultaat elementen toe te voegen of dit anderszins te manipuleren.
  • Beschermd dorpsgezichtplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigBeschermd dorpsgezicht

    De aanwijzing tot beschermd dorps- of stadsgezicht is geregeld in de Monumentenwet van 1966. Deze wet houdt zich allereerst bezig met de afzonderlijke monumenten, maar daarbij is als nieuw element het bewaren van gehele historische straten of buurten gevoegd. In de memorie van toelichting bij de wet wordt verklaard
  • Bescherming Bevolking (BB)plugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigBescherming Bevolking (BB)

    Organisatie ter ongewapende bescherming van de bevolking, in de Zaanstreek ingesteld per 1 januari 1953, ontbonden in 1986. Bescherming Bevolking ontstond na en als reactie op de Tweede Wereldoorlog.

    Tijdens de oorlog was duidelijk geworden dat bijvoorbeeld bij luchtaanvallen ook de burgerbevolking aan gevaren kon zijn blootgesteld. Daarom werd er grote waarde gehecht aan de instelling van een goed georganiseerde bevolkingsbescherming, die onder buitengewone omstand…
  • Beschilderde behangselsplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigBeschilderde behangsels

    Wandbekleding, ontstaan als laatste fase van het 18e-eeuwse streven om met textiel de behaaglijkheid binnenshuis op te voeren. Men wenste daar in het koude jaargetijde niet meer dik gekleed te gaan, daarom verving men de slecht brandende schouw door de
  • Beschoeiingplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigBeschoeiing

    Door palen gesteunde houten of betonnen wand langs het water, om de oever te beschermen tegen afkalving, uitspoeling en/of instorting. Van oudsher zijn de meeste buitendijkse erven en terreinen langs de Zaan van een beschoeiing voorzien. In het verleden waren
  • Beschuitplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigBeschuit

    Tegenwoordig vrijwel uitsluitend fabrieksmatig vervaardigd baksel van tarwemeel, gist, eipoeder, blanke stroop, suiker en zout water, waaraan door het tweemaal te bakken een zekere brosheid en lichtheid is verleend, ook wel tafelbeschuit, terwijl vroeger vooral de aanzienlijk hardere scheepsbeschuit werd gebakken.
  • Beschuitbakkerijplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigBeschuitbakkerij

    Zie: Beschuit. Op deze plaats wordt uitsluitend de beschuitnijverheid te Wormer en Jisp behandeld, die gedurende de hele 17e eeuw, maar, zij het in mindere mate daarvóór, en daarna van aanzienlijke omvang was. Bij deze samenvatting van door anderen, maar voornamelijk door
  • Beschuitfabriekenplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigBeschuitfabrieken

    Zie: Beschuit Ten onrechte wordt soms verband gelegd tussen de Beschuitbakkerij in Wormer en Jisp in de 17e en 18e eeuw en de Zaandamse beschuitfabrieken die rond de laatste eeuwwisseling tot stand zijn gekomen. Dat verband bestaat niet. De fabrieksmatige vervaardiging van tafelbeschuit ontstond bijna 150 jaar na de teloorgang van de scheepsbeschuitbakkerij en was daarvan niet de voortzetting. Hoewel ook Albert Heijn (Zie:
  • Beschuittorenplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigBeschuittoren

    Beschuittoren omstreeks 1789 Beschuittoren, Beschuitstoren en ook Beschuitbakkerstoren te Wormer, gebouwd in 1620, waarin een klok die de beschuitbakkers waarschuwde hun vuren te doven, of aangaf wanneer de vuren ontstoken mochten worden; gesloopt in 1896. De Wormer en Jisper
  • Beschuitvaartplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigBeschuitvaart

    Het vervoer per zeilschip van de Wormer en Jisper beschuit in de 17e en vroege 18e eeuw. Het transport geschiedde vooral naar Amsterdam, maar had ook plaats naar de oostelijke provincies en zelfs tot Hamburg, Zweden en Denemarken toe. Ook in deze verre bestemmingen werd de beschuit voor een deel en detail verkocht, dus uitgevent. De
  • Besjes Tasplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigBesjes Tas

    Tabaksstamper en oorspronkelijk houtzaagmolen te Westzaan, zie: de Tas.

    molen houtzaagmolen tabaksstamper
  • Bestevaer, Deplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigBestevaer, De

    De Bestevaer, oliemolen en later papiermolen in Assendelft. De eerste vermelding dateert uit 1649. In 1669 was hij al ingericht als papiermolen. Hij stond aan de Delft, tegenover de Kerkbuurt, en verdween kort na december 1848 door sloop.
  • Bestevaerspad, Janplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigBestevaerspad, Jan

    Pad te Koog, iets ten zuiden van de Sluissloot, lopend vanaf de Lagedijk. Het pad, dat beter bekend was als Piet Tuinenpad, kreeg in 1754 een padreglement. Al lang voor de Tweede Wereldoorlog is de naam veranderd in Jan Bestevaerstraat.
  • Bestratingplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigBestrating

    De aanleg, het onderhoud en de reparatie van verharde wegen met asfalt, klinkers en dergelijke. Zie: Overheidszorg 3.6. In de Zaanstreek zijn naar schatting circa 5,5 miljoen m² straten, wegen, trottoirs en pleinen verhard, de provinciale en rijkswegen niet meegerekend. Alleen in Zaanstad beslaat de gemeentelijke open verharding in de vorm van klinkerbestrating ongeveer 3,2 miljoen m², de gesloten verharding in de vorm van asfalt ruim 750.000 m² en de oppervlakte aan trottoirs en ple…
  • Bestuurplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigBestuur

    Bestuur
  • Bethelplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigBethel

    Voormalig houten evangelisatiegebouwtje van rechtzinnig hervormden (gesticht door de Vereeniging ter Verbreiding der Waarheid), dat in 1926 uit Castricum werd overgeplaatst naar de Pieter Ghijsenlaan te Zaandam, bij de Norit-fabrieken. Het gebouwtje, niet veel groter dan een schuur, was aan alle kanten voorzien van de naam Bethel, tot op het dak toe, waarschijnlijk om belangstelling bij de treinreizigers te wekken. Dat zo'n merkwaardige excentrische plek was gekozen had een paar oorzaken…
  • Betlehem, deplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigBetlehem, de

    Oliemolen te Wormer. Het bouwjaar is niet bekend; de eerste vermelding dateert uit 1678. De molen heeft gestaan aan en ten zuiden van de Zuiderganssloot, ten oosten van het Weiver, en werd gesloopt in 1807.

    oliemolen molen
  • Betlemplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigBetlem

    Voormalige autobusonderneming te Zaandam, zie: Streekvervoer.
  • Betlem, Maartenplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigBetlem, Maarten

    Zaandijk, 13 januari 1881 - Hilversum, 29 december 1957

    Beeldend kunstenaar, geboren te Zaandijk, getrouwd met Hillegonda Das, schilder, aquarellist en tekenaar van vooral dorpsgezichten en oude gedeelten van Hilversum en omgeving. Om die reden heeft Betlem vooral in het Gooi, waarnaar hij op zijn negentiende jaar verhuisde, bekendheid verworven.
  • Betonfabricageplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigBetonfabricage

    Bedrijfstak, belangrijk in de 20e eeuw, met in de Zaanstreek een aantal voor het merendeel later weer verdwenen fabrieken, die werk boden aan ca. 100 personen. Beton, ofschoon al toegepast door de Romeinen, werd als bouwmateriaal eerst belangrijk in de 19e en vooral in de 20e eeuw.
  • Bets, Firmaplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigBets, Firma

    De firma P. & K. Bets, beurt- en binnenvaartbedrijf te Zaandijk, ontstond toen vader Bets in 1848 overleed en zijn zonen met de oude schuit Hendrika van 18 ton de kost voor het gezin moesten verdienen. Later kocht men voor 900 gulden in Beverwijk een schuit die 10 last lijnzaad kon vervoeren, gevolgd door een oude Friese tjalk. Van firma de Wed. Standlander en Middelhoven werd een schip van 44 ton overgenomen.
  • Beursplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigBeurs

    Gebouw waar kooplieden op gezette tijden bijeen komen om te handelen of over handelszaken te overleggen. In de Zaanstreek heeft in deze zin geen beurs bestaan, althans niet officieel. Zaanse kooplieden gingen al in de 17e eeuw varend naar Amsterdam om daar de beurzen in verschillende grondstoffen of producten te bezoeken. Hierbij moet niet in de eerste plaats worden gedacht aan de latere Koopmansbeurs, vóór de beurs van Berlage was dat een in 1840-1842 door de architect
  • Beursplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigBeurs

    Som geld, bijeen gebracht of beschikbaar gesteld om onvermogenden te steunen, vergelijkbaar met de tegenwoordige studiebeurzen. In deze betekenis wordt gewezen op de Beurs voor Zeevarenden, een in 1615 opgericht fonds ter ondersteuning van zeelieden die door Duinkerker, Biscayer of Barbarijer kapers gevangen werden gehouden.
  • Beurtvaart binnenvaartplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigBeurtvaart binnenvaart

    Het vervoer te water is duizenden jaren afhankelijk geweest van óf menselijke of dierlijke spierkracht óf van de wind als krachtbron. Het kon alleen plaats hebben met geroeide of gezeilde vaartuigen, dan wel met voortgeboomde of met een jaaglijn getrokken scheepjes. Zeker in de waterrijke Zaanstreek waren de bewoners vrijwel geheel op het vervoer te water aangewezen, hetzelfde gold voor de aan- en afvoer van de bedrijven, die dan ook aan vaarwater waren gesitueerd. De Zaa…
  • Beuse, Pieterplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigBeuse, Pieter

    Purmerend, 10 november 1933 - Purmerend, 23 december 1999

    Piet Beuse, zoon van een kaashandelaar, burgemeester van Oostzaan van 1986 tot 1991. Voor zijn benoeming te Oostzaan was Beuse ingenieur, vanaf 1974 twaalf jaar PvdA-wethouder en locoburgemeester in groeikern Purmerend, met onder andere ruimtelijke ordening, woningbouw en stadsvernieuwing in zijn portefeuille.
  • Bevolkingplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigBevolking

    Per 1 januari 1988 telde de Zaanstreek 148.113 inwoners. De meesten (128.833) woonden in Zaanstad. Wormer had 11.235 inwoners, Oostzaan 7.102 en Jisp 943 (bron: CBS). De volgende uitsplitsingen gelden alleen voor Zaanstad, de hier weergegeven, van de gemeente ontvangen cijfers wijken in zeer geringe mate af van de CBS-gegevens. Het aantal vrouwen bedroeg 64.934, het aantal mannen 63.913. Dit is geheel in overeenstemming met het landelijke beeld.
  • Bevolkingsregistersplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigBevolkingsregisters

    Zie: Tweede Wereldoorlog 3.

    tweede_wereldoorlog
  • Bewaaronderwijsplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigBewaaronderwijs

    Zie: Onderwijs 1.2.3.
  • Bewoningsgeschiedenisplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigBewoningsgeschiedenis

    Bodemvondsten hebben aangetoond dat de Zaanstreek reeds vóór het begin van de jaartelling bewoners had. De oudste sporen daarvan zijn in 1975 aangetroffen in het westelijk deel van de Assendelver polders, de daar tot nu toe gevonden vroegste bewoning dateert van omstreeks 600 jaar v.Chr. Zie:
  • Bezem, deplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigBezem, de

    Oliemolen te Wormerveer, ook de Bezemmaker genoemd. De windbrief werd gegeven in januari 1682. Hijheeft gestaan aan de Zaan, buitendijks, ten noorden van de latere oliefabriek de Tijd en werd gesloopt in 1896.

    oliemolen molen
  • Bezemmaker, deplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigBezemmaker, de

    Oliemolen te Wormerveer, zie: de Bezem, de

    oliemolen molen
  • Bibliotheekplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigBibliotheek

    Boekenverzameling, ook de plaats waar zo'n verzameling is opgesteld. Er bestaan particuliere, niet openbaar toegankelijke bibliotheken, waaronder die van bedrijven, verenigingen en instellingen met beperkte toegankelijkheid, en openbare bibliotheken.
  • Bienes, Marionplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigBienes, Marion

    Frankfurt am Main, 29 augustus 1925 – Den Haag, 9 september 2014

    Marion Bienes, dierenrechtenactiviste, operettezangeres, mannequin en cabaretière die als Duitse van Joodse afkomst de Holocaust overleefde. Nadat ze terugkeerde uit het concentratiekamp Bergen-Belsen werkte ze als operettezangeres en cabaretière, eerst in New York, later in Amsterdam, Berlijn en Locarno. In 1975 eindigde deze carrière en voerde zij acties tegen vivisectie.
  • Bierbrouwerijplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigBierbrouwerij

    Tak van nijverheid, in de Zaanstreek slechts op bescheiden schaal uitgeoefend. Voor zover bekend heeft wat de Zaanstreek betreft alleen in Krommeniehorn een bierbrouwerij gestaan. Het is niet bekend hoe lang en in welke hoeveelheden deze
  • Bierman, Janplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigBierman, Jan

    Krommenie, 5 juli 1915 - Sachsenhausen, 4 maart 1945

    Krommenieër Jan Bierman, alias Jan de Braber, verzetsstrijder, verrichtte koeriersdiensten, verzorgde onderduikers, copiïst, vervalste persoonsbewijzen en organiseerde verspreid over het land illegale bijeenkomsten.
  • Big, het Jongeplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigBig, het Jonge

    Oliemolen te Assendelft, en later pelmolen en oliemolen te Zaandijk. Het bouwjaar en de standplaats te Assendelft zijn niet bekend. In mei 1675 werd de windbrief gegeven voor de herbouw van de oliemolen te Zaandijk, als pelmolen. Hier heeft hij gestaan nabij en ten zuiden van de Sluissloot. ln 1728 werd hij weer ingericht als oliemolen. De laatste jaren van zijn bestaan verwerkte hij cacao-afval, in november 1923 ging hij door brand verloren.
  • Big, het Oudeplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigBig, het Oude

    Pelmolen te Koog en oorspronkelijk Assendelft. Het bouwjaar van de molen in Assendelft is niet bekend. De eerste vermelding dateert uit 1653. Omstreeks 1685 werd hij van zijn standplaats aan de Delft, op de grens van de Noorder- en de Zuiderpolder, verplaatst naar Koog, waar hij ten zuiden van de Weelsloot en ten oosten en op enige afstand van de Watering werd neergezet. Hij werd in 1791 afgebroken.
  • Bij, deplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigBij, de

    Puddingfabriek De Bij werd in 1899 opgericht naast de bestaande N.V. Stijfselfabriek 'De Bijenkorf' uit 1895 voor het maken van maïsstijfsel. In de loop der jaren werden er onder andere maizena de Honig-bakmixen en John-Moirpudding geproduceerd evenals artikelen van het merk AJP, een Groninger puddingfabriek wiens merk in 1975 wordt ingelijfd. Na sluiting in 2003 bleef de voormalige Honigfabriek een beeldbepalend industrieel gebouw aan de Zaan. Eind 2014 is de fabriek verbouwd en aangep…
  • Bijenkorf, deplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigBijenkorf, de

    Houtzaagmolen te Westzaandam, paltrok. De balkenzager werd voor het eerst vermeld in 1707. Hij heef gestaan in de omgeving van de huidige Langestraat en werd vermoedelijk kort na 1748 gesloopt.

    houtzaagmolen westzaandam paltrok
  • Bijenkorf, deplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigBijenkorf, de

    Pelmolen te Oostzaandam. De windbrief werd gegeven aan Gerrit Symonsz. Honig in januari 1685. Hij heeft gestaan aan de Dopsloot en werd in mei 1743 door brand verwoest.

    pelmolen oostzaandam
  • Bijkorf. De Verguldeplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigBijkorf. De Vergulde

    Papiermolen in Wormerveer, ook de Bel genoemd. De eerste vermelding dateert uit 1699. Hij heeft gestaan aan en ten oosten van de Pieterpadsloot, ten noorden van de tegenwoordige spoorlijn. De molen werd in januari 1775 door brand verwoest. De herbouwde molen werd afgebroken in 1816.
  • Bijkorf, de Verguldeplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigBijkorf, de Vergulde

    De Vergulde Bijkorf te Zaandijk, ook de Guisman genoemd, was de eerste witpapiermolen in de Zaanstreek, uitgerust met een maalbak of ‘Hollander’. Cornelis Jansz Honigh kocht de Wormer molen, waar hij bekend stond als de Kwikstaart, in 1662 en liet hem in 1668 verplaatsen naar het Guispad te Zaandijk. Cornelis Jansz Honigh had vier zonen, waarschijnlijk allen papiermakers. De jongsten, Jacob en Adriaan, volgden hem bij zijn overlijden dat in 1668 plaats had in zijn zaken op.…
  • Bijl, deplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigBijl, de

    Houtzaagmolen te Oostzaandam, achtkante bovenkruier. De windbrief van de balkenzager is niet bekend; de eerste vermelding dateert uit mei 1710. Hij heeft gestaan aan en ten zuiden van de Zuidervaldeursloot, en werd in augustus 1876 door brand verwoest.
  • Bijl, de Witteplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigBijl, de Witte

    Houtzaagmolen te Westzaandam, paltrok. De windbrief van de wagenschotzager, en latere balkenzager , is onbekend; de eerste vermelding dateert uit 1695. Hij heeft gestaan aan en ten noorden van de Dijksloot van de Westzanerdijk, en werd in 1894 gesloopt.
  • Bijlmannenplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigBijlmannen

    Scheepsbeschieters, zelfstandige ambachtslieden als toeleveranciers aan de Zaanse scheepsbouw.

    Zie: Economische geschiedenis 2.5.6 2.5.6 Toeleverende bedrijven scheepsbouw en walvisvaart
  • Bijl, de Witteplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigBijl, de Witte

    Oliemolen te Wormerveer. De windbrief werd gegeven in september 1685. De molen werd gesloopt in 1857 en vervangen door stoomoliefabriek de Tijd van Wessanen nv, Koninklijke, die in de loop derjaren tot een omvangrijk gebouwencomplex is uitgegroeid.

    molen oliemolen

    oliemolen molen
  • Bijnamenplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigBijnamen

    Zoals overal elders was het ook in de Zaanstreek gebruikelijk dat aan personen een bijnaam werd gegeven. Dit gebruik is vrijwel geheel verdwenen: alleen in kleine dorpsgemeenschappen worden zulke bijnamen nog wel gebezigd. Gezegd wordt dat het gebruik samenhing met het veelvuldig voorkomen van dezelfde familienamen in de dorpen: ter onderscheiding van gelijknamige buurtgenoten duidde men hen elk met een naamstoevoeging of een geheel bedachte naam aan. Doordat vaak uiterlijke kenmerken …
  • Bijzonder onderwijsplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigBijzonder onderwijs

    Zie: Onderwijs 1.2.6., 1.3.3. en 1.3.10.
  • Biljartenplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigBiljarten

    Spel dat zich tot binnensport ontwikkelde. Met biljart wordt tevens de rechthoekige, met doorgaans groen laken beklede tafel aangeduid waarop het spel wordt beoefend. Het wordt gespeeld met drie ivoren ballen en een keu, een circa 1.40 meter lange stootstok.
  • Binken, Wimplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigBinken, Wim

    Wormer, 26 maart 1893 - Bergen-Belsen, 9 maart 1945 Wim Binken 1893-1945 Wilhelmus (Wim) Binken, woonachtig aan het Oosteinde in Wormer was als verzetsman aangesloten bij de Landelijke Onderduikers organisatie LO. Deze illegale organisatie verzorgde onder meer bonkaarten voor hen die zich onttrokken aan de Arbeitseinsatz. Ondergedoken mannen kwamen niet in aanmerking voor distributiekaarten. Bonkaarten werden noodgedwongen verkregen door overvallen op distributiekantoren.
  • Binnenkruierplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigBinnenkruier

    Molentype dat alleen in Noord-Holland voorkomt en dan nog uitsluitend als poldermolen. Bij de bovenkruiers, waartoe de binnenkruiers behoren, het in de Zaanstreek meest voorkomende molentype, wordt de kap met het wiekenkruis op de wind gedraaid met behulp van een krui-inrichting die zich buiten aan het molenlijf bevindt. Bij de binnenkruiers wordt het op de wind draaien echter binnen de molen geregeld door middel van een aan de onderbouw van de kap bevestigde windas met spaken. Daa…
  • Binnenlandse Strijdkrachten (BS)plugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigBinnenlandse Strijdkrachten (BS)

    De Binnenlandse Strijdkrachten (BS), officieel: Nederlandse Binnenlandse Strijdkrachten (NBS), was een op 5 september 1944 officieel opgezette bundeling van de tot dan toe weinig samenwerkende eigenlijke verzetsgroepen. De Binnenlandse Strijdkrachten kwam dan ook voort uit de drie belangrijkste verzetsgroepen: de
  • Binnenvaartplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigBinnenvaart

    Zie: Beurtvaart binnenvaart/binnenvaart.
  • Binnenzaanplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigBinnenzaan

    Soms nog gebruikte benaming voor de Zaan benoorden de sluizen te Zaandam, herinnerend aan de tijd dat IJ en Voorzaan nog een open verbinding met de Zuiderzee vormden; de naam duidde zo de tegenstelling met het buitenwater aan. Meer algemeen was en is de aanduiding
  • Binsbergen, Nolplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigBinsbergen, Nol

    Zaandam, 12 januari 1908 - Zaandam, 25 september 1945

    Nol Binsbergen, fotograaf en cineast, met name actief als vogelfotograaf en -beschrijver. Na een kennismaking met Jan P. Strijbos, een bekend vogelfotograaf uit Haarlem, besloot Binsbergen in het begin van de jaren '30 zich geheel aan de vogelfotografie en de natuurstudie te wijden. Dat was in een tijd dat de technische hulpmiddelen voor fotografen nog beperkt waren. Telelenzen bestonden niet, de fotograaf moest de vogels d…
  • Birmaplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigBirma

    Gebruikelijke aanduiding van een voormalige rijstpellerij langs de Zaan, aan de Oostzijde te Zaandam. Het gebouw werd in 1876 door Hendrik Blans neergezet; na een brand in 1883 werd het herbouwd en uitgebreid. Zoals de andere grote pellerijen werd Birma na de oorlog 1914-1918 geliquideerd in 1919.
  • Bischoffplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigBischoff

    Manufacturen- en textielhandel te Zaandam, opgericht in 1895, verdwenen in 1980. Bischoff, in de jaren voor en na de Tweede Wereldoorlog een uitgebreide winkelketen, werd begonnen in 1895, toen Willem Bischoff een kleine manufacturenhandel begon op de hoek van de Stationsstraat en de Westzijde te Zaandam. Op dezelfde plaats werd in 1905 begonnen met de bouw van een monumentaal winkelpand.
  • Biscuitfabriekenplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigBiscuitfabrieken

    Bedrijven die zich specialiseren in de productie van biscuits: droog, bros en daardoor duurzaam klein gebak van tarwebloem met vet, suiker, vanille enzovoort, dat als versnapering wordt gegeten. Biscuits worden in vele smaak- en vormvariëteiten geproduceerd en zijn door de fabrieksmatige vervaardiging goedkoper dan de (banket-)bakkerskoekjes. In de Zaanstreek bestaan nog twee biscuitfabrieken (Koninklijke Verkade en Swart-Vicomte. beide te Zaandam), enkele andere zijn verdwenen…
  • Blaasbalg, deplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigBlaasbalg, de

    Volmolen te Zaandijk. De windbrief werd gegeven injuli 1639. Hij heeft gestaan ten noorden van het Guispad. Jaar en wijze van verdwijnen zijn onbekend; in 1657 was hij nog aanwezig.
  • Blaauw, Dirkplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigBlaauw, Dirk

    (1701-1782) Papiermaker en -handelaar te Wormerveer. Als zoon van eenvoudige mensen, Jan Allertsz. Dral en Neeltie Blaauw, erfde Dirk Blaauw van zijn grootvader van moeders zijde (Dirk Cornelisz Blaauw, naar wie Dirk was vernoemd), de papiermolen de Oude
  • Blaauwe Hof, hetplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigBlaauwe Hof, het

    Hof van oorspronkelijk twintig woningen aan het Hennepad te Wormerveer. In 1766 kocht Dirk Jansz Blaauw van zijn eigen firma een stuk grond waar hij twintig, Loosjes spreekt over 22 woningen, liet neerzetten. Deze woningen waren bedoeld voor op zijn papiermolens werkende arbeiders en hun families. Aan het wonen in het Hof werden door Blaauw wel voorwaarden gesteld; de bewoners moesten gnap en ordentelijk van gedrag zijn.
  • Blank, Hendrikplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigBlank, Hendrik

    Krommenie 4 november 1888 – Amsterdam 2 mei 1943

    Hendrik (Henk) Blank, woonachtig aan de Zuiderhoofdstraat 73 te Krommenie was fabrieksarbeider bij de blikfabrieken in Krommenie.

    November 1942 raakt het Duitse leger ingesloten bij Stalingrad. 31 januari 1943 heroveren de Russen Stalingrad, 90.000 Duitse soldaten worden gevangen genomen en 150.000 gedood. Dag en nacht worden Duitse steden en industrieën gebombardeerd. Duitsland heeft meer arbeiders nodig en bedacht iets nieuws: …
  • Blanken, Janplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigBlanken, Jan

    Zwammerdam 27 februari 1896 - Wormerveer 30 juli 1983

    Het echtpaar Jan Blanken en Alice Blanken-Blendofsky, wonend op Blok 62 Krommenie, kreeg tijdens de bezetting van Nederland te maken met meerdere dilemma’s. Jan Blanken was namens de SDAP wethouder in Krommenie. Op 8 mei 1941 werd burgemeester
  • Blankestijn, Theoplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigBlankestijn, Theo

    Wormerveer, 1938

    Beeldend kunstenaar, wonend in Oostknollendam. Aquarellen en (kleur)lithografieën, voornamelijk landschappen.

    Theo Blankestijn (1938) werd opgeleid in Haarlem en aan de Vrije Academie in Den Haag. Hij begint in 1955 met aquarelleren, heeft een voorliefde voor het water en landschap en reist veel door Frankrijk vanwege de impressionisten waar hij zich sterk voelt aangetrokken. Sfeer en intimiteit zijn onlosmakelijk verbonden aan zijn werk.
  • Blansplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigBlans

    Ondernemersgeslacht in de 19e en begin 20e eeuw. Dat ondernemerschap in de Zaanstreek niet alleen was weggelegd voor doopsgezinden bewees de Katholieke familie Blans die afkomstig was uit de Katholieke enclaves Haaldersbroek en het Kalf.
  • Blans, Hendrikplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigBlans, Hendrik

    Hendrik Blans (1801-1884) gehuwd met Elisabeth Besbrink (1808-1891) was koopman en fabrikant met de pelmolens De Wildschutter, De Houtsnip en De Abraham. Toen De Houtsnip verbrandde bouwde Hendrik's zoon Klaas Blans (1831-1878), gehuwd met Johanna Clasina Rietveld (1833-1916), op deze plek weer een molen met dezelfde naam. Bovendien kwam hij in 1873 in het bezit van De Grauwe Gans en De Wildschutter. De zaken gingen blijkbaar voortreffelijk, want Klaas Blans besloot in 1876 een m…
  • Blans, Mariaplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigBlans, Maria

    Zaandam, 16 november 1908 - Heemstede, 20 november 1994

    Maria Wilhelmina Helena Blans geboren te Zaandam als dochter van Helena Bernarda Christina Philomena van Basten Batenburg (1871-1949) en Thomas Martinus Blans (1866-1942). Zij huwde met Clement Alphonse Hubert Regout, en studeerde aan de Rijksacademie van Beeldende Kunsten te Amsterdam, exposeerde in 1939 met
  • Blaupot ten Cate, Stevenplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigBlaupot ten Cate, Steven

    (Noordbroek 29 januari 1807 - Hoogezand 9 september 1884) Steven Blaupot ten Cate, bron: Beeldbank UvA Steven Blaupot ten Cate, liberaal politicus en doopsgezind predikant. In 1839 werd hij beroepen bij de Doopsgezinde gemeente aan de Oostzijde. In 1848 verhuisde hij omwille van familie-omstandigheden en gezondheidsredenen en werd beroepen in Hoogezand.
  • Blauw, de Oudeplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigBlauw, de Oude

    Papiermolen te Wormerveer, ook de Ouwe Romp genoemd. De windbrief werd gegeven in november 1621. De molen werd oorspronkelijk gebouwd aan de Zaan, pal ten noorden van de Zuidersluis, later werd hij veldinwaarts geplaatst, aan en ten noorden van de Zuidersluissloot, ten westen van de tegenwoordige spoorlijn. In november 1879 ging hij door brand verloren.
  • Blauwboer, deplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigBlauwboer, de

    Houtzaagmolen te Oostzaandam, paltrok. zie: de Blauwe Boer van der Ley, J.B. de.
  • Blauwe Arendspad, hetplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigBlauwe Arendspad, het

    Pad aan de Westzijde te Zaandam, iets ten noorden van de spoorlijn naar Hoorn, in het verleden ook wel Bakkerspad genoemd. Het reglement van het Blauwe Arendspad stamt uit 1725. Het pad werd vernoemd naar oliemolen De Blauwe Arend, die in 1879 plaats moest maken voor de spoorlijn.
  • Blauwe-endplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigBlauwe-end

    In de Zaanstreek het vertrek dat in blauwe kleuren was geschilderd. In boerderijen in Noordholland het met blauwbakken bevloerde deel van de stal, waar 's zomers werd gewoond.

    Literatuur: L. Brandts Buys, De landelijke bouwkunst in Noordholland.
  • Blauwepadplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigBlauwepad

    Pad aan de Westzijde te Zaandam, in het verleden vooral bekend als Jacob Claesz. Noomenpad. Het padreglement van het Jacob Claes Noomenpad werd vastgesteld in 1656, maar het pad was veel ouder. In een vermelding uit 1638 is reeds sprake van Het Jacob Claes Nomespad, anders het Blauwe Padt
  • Blauwselmakerijplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigBlauwselmakerij

    Economische sector in de 18e, 19e en 20e eeuw, thans niet meer in de Zaanstreek aanwezig. Blauwsel werd gebruikt om de wat gelige tint van wasgoed, papier, pigment en dergelijke mooi wit te maken, en vond ook toepassing `int couleuren der inlandsche porceleynen'
  • Blauwselmolensplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigBlauwselmolens

    Zie: Blauwselmakerij. waar de gang van zaken in de grootste fabriek (Avis (ondernemersgeslacht) te Westzaan) is beschreven. In Westzaan hebben echter nog drie andere blauwselmolens gestaan, alsmede twee in Zaandijk en een in Zaandam (West). in welke molens voornamelijk ultramarijn werd vermalen. Dit gebeurde op de gebruikelijke manier met kantstenen die op een leggersteen walsten. Het met enkele andere grondstoffen gemengde maalgoed werd gebuild of gezeefd en diende om goor of ge…
  • Blauwselvat, het Gekroondeplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigBlauwselvat, het Gekroonde

    Blauwselmolen te Zaandijk. De windbrief werd gegeven in juni 1741, maar de molen was toen al drie jaar in bedrijf. Hij heeft gestaan aan de Nieuwe Vaan, in Achter de Kerk, en werd gesloopt in 1827 en naar Texel overgebracht.

    molen blauwselmolen
  • Bleekbodenplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigBleekboden

    Werknemers van de (voomamelijk Oostzaanse) linnenblekerijen. Zie: Economische geschiedenis geschiedenis 2.5.5., zie ook: Blekerij
  • Blees, Gerrit Janplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigBlees, Gerrit Jan

    Zaandam, 4 mei 1877 - Zaandam, 14 maart 1961

    Boekhandelaar in Zaandam, tevens antiquaar en kunsthandelaar, amateur astroloog en auteur van verschillende geschriften, waarvan het boekje 'De Westzijde te Zaandam in 1883' het meest bekend werd. Blees zette in 1915 de door zijn vader in 1883 opgerichte boek- en kantoorboekhandel voort en kreeg door zijn erudiete liefde voor het boek landelijke bekendheid in vakkringen.
  • Blees en Kluyvers Houtimport bvplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigBlees en Kluyvers Houtimport bv

    In 1919 te Zaandam door P.J. Kluyver en J.G. Blees opgerichte handelsonderneming, oorspronkelijk gevestigd aan de Ooievaarstraat en na enkele jaren verplaatst naar een houten kantoor achter Stationsstraat 1.

    Kluyver kwam uit een geslacht van houthandelaren (zijn vader was eigenaar van de in 1876 gebouwde stoomzagerij De
  • Blees Kantoorinrichters bvplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigBlees Kantoorinrichters bv

    Kantoorinrichtingsbedrijf te Zaandam. Het bedrijf werd opgericht in juni 1883 door de 32-jarige kantoorbediende Klaas Blees Gzn.(1851-1915), die in een gehuurd huis aan de Westzijde een boek- en kantoorboekhandel begon. Het eerste jaar dreef zijn vrouw de winkel, maar toen het bedrijfje levensvatbaar bleek nam Blees in 1884 ontslag als procuratiehouder om zich geheel aan zijn eigen zaak te wijden.
  • Blees Houtwolplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigBlees Houtwol

    Voormalige houtwolfabriek te Zaandam, in het begin van de jaren '20 opgericht door J.G. Blees (zie: Blees en Kluyver) in een tot dan toe als stoomzagerij ingericht bedrijf in het Westzijderveld te Zaandam. De fabriek werkte met twee houtwolschaven en was de enige producent van dit vroeger veel gebruikte verpakkingsmateriaal in de Zaanstreek. Gezegd wordt dat het fabrieksgebouw, waarin de eerdere balkenzagen verticaal geplaatst waren, niet geheel berekend was op de horizontaal werk…
  • Bleker, de ( I )plugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigBleker, de ( I )

    Houtzaagmolen en oorspronkelijk volmolen te Oostzaandam achtkante bovenkruier, ook de Klamp genoemd. De windbrief werd gegeven in januari 1646 aan Pieter Jansz. Bleecker. In 1726 werd de molen in een assurantie-contract opgenomen ten name van Klas Klamp Kleijndert. Dit is de eerste vermelding als zaagmolen (
  • Bleker, deplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigBleker, de

    Houtzaagmolen te Westzaandam, paltrok. ook de Gele Kat genoemd. De windbrief van de wagenschotzager is onbekend. De eerst bekende vermelding stamt uit 1668` wanneer hij wordt verkocht. Hij heeft gestaan ten westen van het tegenwoordige NS-station en werd begin 1762 verkocht om weggehaald te worden.
  • Bleker, deplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigBleker, de

    Houtzaagmolen te Westzaandam, paltrok. De wagenschotzager werd gebouwd in 1725 ten oosten van de Gouw, aan en ten noorden van de Dijksloot. Hij werd na verkoop in 1742 gesloopt en herbouwd op het erf van de afgebroken molen de Valk achter het Stuurmanspad.
  • Bleker, deplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigBleker, de

    Pelmolen te Oostzaandam en aanvankelijk Westzaandam` ook De Mier genoemd. De eerste vermelding van de molen is in een Brandcontract van juni 1681` ten name van Pieter Pietersz. Gorter van de Mier. De molen, die in onbekend jaar werd verplaatst van de westkant van de Zaan naar de oostkant, heeft gestaan nabij en ten westen van de Gouw, tegenover het Grote
  • Blekerijplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigBlekerij

    Tak van nijverheid met als doel een zuiver witte kleur te geven aan van nature grauwe textielsoorten zoals linnen en katoen. Tegenwoordig worden de vezels of garens daarvan met chemische middelen gebleekt, vroeger behandelde men de geweven stoffen, later ook de garens, door ze te spoelen in een mengsel van plantenas en water. Hierna volgde een behandeling met zure melk, vervolgens werd met schoon water gespoeld en tenslotte stelde men het materiaal bloot aan zonlicht. De op deze manier…
  • Blijdschap, deplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigBlijdschap, de

    Meelmolen te Assendelft. De bovenkruier had minstens twee voorgangers. De eerste. vrijwel zeker een standaardmolen` wordt voor het eerst vermeld in 1411, vermoedelijk is hij in de Spaanse tijd verwoest.In augustus 1578 kwam de toestemming om een nieuwe meelmolen te bouwen; jaar en wijze van verdwijnen van deze zijn niet bekend, maar vermoedelijk was hij al in 1664 vervangen door de bovenkruier. Hij heeft gestaan aan en ten noorden van de tegenwoordige
  • Blijf-van-mijn-Lijfhuisplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigBlijf-van-mijn-Lijfhuis

    Het eerste Blijf-van-mijn-Lijfhuis werd veertig jaar geleden opgericht in Amsterdam. Andere steden volgden, waaronder Zaanstreek in de jaren ‘80. Er werden vrouwen en hun kinderen opgevangen die niet meer thuis konden wonen aangezien zij te maken hadden met huiselijk geweld. De woonvoorziening is voor de vrouwen een eerste stap naar weer zelfstandig wonen. Door groepen als Tegen haar Wil werd actie gevoerd voor een Blijfhuis in Zaanstad. Bij een discussiebijeenkomst werd…
  • Blikemba nvplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigBlikemba nv

    Blikemballage-bedrijf te Zaandam. In 1948 ontstaan door een fusie tussen het Zaandamse bedrijf Snaas en Van Kalsbeek en het bedrijf van Van der Wal te IJsselmuiden. De Zaandamse fabriek met circa 80 werknemers werd in 1956 verplaatst naar Hoorn. In 1970 werd Blikemba overgenomen door Numans Blikfabrieken te Amsterdam.
  • Blikindustrieplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigBlikindustrie

    Economische sector, emballage-industrie. Ontstaan in de 19e eeuw. In de Zaanstreek belangrijk vanaf einde 19e eeuw tot 1970. Zaanlandia Blik te Krommenie is het laatst overgebleven bedrijf. Algemeen Blikindustrie is in Nederland een van de belangrijkste emballage-industrieën, zowel wat betreft productie-niveau als wat betreft de werkgelegenheid.
  • BLO (Buitengewoon Lager Onderwijs)plugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigBLO (Buitengewoon Lager Onderwijs)

    Zie: Onderwijs 1.3.4.
  • Block W.T.plugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigBlock W.T.

    Zaandam 31 mei 1684 - 8 mei 1775

    Zaandamse scheepsbouwer, die even verdienstelijk als langdurig mr. scheepstimmerman was op de werven der Oostindische compagnie (VOC) in Amsterdam. In 1775, op 90-jarige leeftijd liet hij daar de 154ste onder zijn leiding gebouwde koopvaarder te water lopen. Er bleven enkele aan hem gewijde lofdichten bewaard.
  • Bloeddief` deplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigBloeddief` de

    Oliemolen te Oostzaandam. zie: de Virgilius, De

    molen oliemolen

    oliemolen molen
  • Bloem van Zaandijk, Deplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigBloem van Zaandijk, De

    Toneelspel geschreven door Gerrit Jan Honig en C. van der Zeyde ter gelegenheid van het 400-jarig bestaan van Zaandijk in 1894. Het spel is in dat jaar vijf maal opgevoerd door de toenmalige toneelvereniging Bogaers. Ruim vijftig jaar later, namelijk in 1946, volgden ter herdenking van de bevrijding nog enkele opvoeringen door een gelegenheids-ensemble van het lange naspel.
  • Bloemendaal en Laanplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigBloemendaal en Laan

    Voormalig oliebedrijf in Wormerveer en rijstpellerij in Wormer. Opgericht in 1872, beëindigd in 1966. De oprichters waren Frederik Bloemendaal en zijn jongere halfbroers Remmert en Jan Adriaan Laan. Hun moeder, Elisabeth Avis, was eerst getrouwd met de Krommenieër zeildoekfabrikant Gerrit Bloemendaal en na diens overlijden met Adriaan Laan, firmant van Wessanen en Laan, die in 1851 overleed.
  • Bloemendaler Hoeksluisplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigBloemendaler Hoeksluis

    Schutsluis met valdeur-opstelling te Wormerveer, bij het samenkomen van de Noorddijk met het dijkje van de Karnemelksepolder, gesloten in het midden van de 18e eeuw. De sluis had een zeer geringe betekenis. Er was geen sluiswachter. De plaats waar het sluisje lag wordt soms nog de Bloemendaler Hoek genoemd.
  • Bloemgrachtplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigBloemgracht

    Pad aan de Oostzijde van Zaandam` aangelegd in 1656 als het Cornelis Pietersz Bleeckers Ven ofde Bloeme Graft. Bleeckers was de eigenaar van het ven waarop het pad werd aangelegd. De Bloemgracht kreeg onmiddellijk bij de aanleg een padreglement. De familie Bloem (die het pand op de hoek van het pad met de Oostzijde bewoonde) was van dit reglement vrijgesteld.
  • Blois. - vanplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigBlois. - van

    Zie: Van Bloys, Baljuwschap van
  • Blokplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigBlok

    Vroegere naam van vele stukken land in de noordelijke Zaanstreek (Assendelft, Krommenie). De naam houdt wel verband met het begrip `blokakker`, een korte dwarsakker. Er waren verscheidene Bloksloten. In Krommenie herinnert de naam van een haaks op
  • Blokker, Hannyplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigBlokker, Hanny

    Lutjewinkel, 7 juni 1945

    Beeldend kunstenaar te Westzaan, voornamelijk etsen en pentekeningen.

    Externe link

    Website Hanny Blokker,

    beeldend_kunstenaar
  • Blokmakerijplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigBlokmakerij

    Ambacht in de 17e en 18e eeuw uitgeoefend in een onbekend aantal, voornamelijk Zaandamse, werkplaatsen. Men maakte er de vele voor de scheepsbouw benodigde grote en kleine katrollen (`blokken'). Aangezien er duizenden grote zeilvaartuigen, voornamelijk fluitschepen, op de Zaandamse werven zijn gebouwd en de blokken ook nog ettelijke andere toepassingen vonden (in allerlei hijswerktuigen, het luiwerk van molens enzovoort) moet de productie niet onbelangrijk zijn geweest. Gegeven…
  • Blokmaler (blokmaalder)plugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigBlokmaler (blokmaalder)

    Aanduiding voor de functie van meesterknecht op de oliemolens. De blokmaalder werkte doorgaans aan het naslag.
  • Blom Cornelisplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigBlom Cornelis

    (Koedijk 1927-Amsterdam 1988) Na een handelsopleiding, gevolgd door een theologische studie, raakte C. Blom betrokken bij het welzijnswerk, eerst als directeur van een buurthuis in AmsterdamNoord, vervolgens bij “Ons Huis, in Koog, waaraan hij 25 jaar (van 1962 tot 1987) leiding gaf. Hij kwam in deze functie in aanraking met de
  • Bloys, Baljuwschap vanplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigBloys, Baljuwschap van

    In de landsheerlijke periode naam van de door Jan van Beaumont verenigde heerlijkheden (lenen van het graafschap van Holland) waartoe Westzaan en Krommenie behoorden en waarvan de zetel in Beverwijk was. Door dit laatste werd ook wel over het baljuwschap van der Wijk gesproken. Zie:
  • Blusbotenplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigBlusboten

    Een blusboot of brandweervaartuig (BRV) is een schip dat is uitgerust om vanaf het water een brand te bestrijden. Dit kan een brand aan boord van een schip zijn, maar ook een brand aan de wal die vanaf het water beter is te bereiken. Een blusboot kan ook dienst doen als drijvende pompeenheid en eenheden aan land van grote hoeveelheden water voorzien.
  • Bobeldijk, Félicienplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigBobeldijk, Félicien

    Koog aan de Zaan, 17 oktober 1876 - Amsterdam, 30 januari 1964 Cees Bolding Impressionistisch kunstschilder, geboren in Koog aan de Zaan, die voornamelijk in Amsterdam heeft gewerkt, maar ook in de Brabant en de Zaanstreek.

    In zijn boek 'Jeugdprentjes' (Lochem 1934) heeft hij op een alleraardigste manier de belevenissen uit zijn jongensjaren in de Jan Bestevaerstraat in Koog beschreven, geïllustreerd met tekeningen van de Zaanstreek, zoals hij die zich herinnerde. Bobeld…
  • Bobeldijk, Jochemplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigBobeldijk, Jochem

    Zaandam, 12 april 1920 – Egmond aan Zee, 18 november 2010

    Joachim (Jochem) Bobeldijk was een Nederlands kanovaarder. Hij nam tweemaal deel aan de Olympische Spelen, maar keerde zonder medailles huiswaarts. Hij eindigde in de kajakrace over 10.000 meter op de Olympische Spelen van 1948 als zesde. In 1952 eindigde hij als achtste bij de Olympische Zomerspelen. Bobeldijk, lid van kanovereniging Quo Vadis uit Koog aan de Zaan was diverse keren Nederlands kampioen.
  • Bodamer International bvplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigBodamer International bv

    Handelsonderneming te Zaandam. De handelsondememing werd opgericht in februari 1969 door H. Scheffer. Het bedrijf im- en exporteerde professionele elektronische componenten (met name voor lucht- en ruimtevaart en communicatietechnieken) en vertegenwoordigde Amerikaanse, Engelse en Franse producenten daarvan. Bodamer werd in 1990 overgenomen door Acal Auriema te Eindhoven; de activiteiten te Zaandam werden nadien beëindigd. De medewerkers kwamen bij Acal Auriema in diens…
  • Boddaertcentraplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigBoddaertcentra

    Zie: Jeugdzorg
  • Bodemgesteldheidplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigBodemgesteldheid

    Zie: Economische geschiedenis geschiedenis 1.1.1., zie ook: Landschap Bodemvondsten. Zie: Archeologie
  • Boed, de.plugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigBoed, de.

    Dienstencentrum bij de in 1972 gebouwde Gortershof te Zaandijk, een complex van 152 bejaardenwoningen waarbij de Boed als recreatiezaal dient. De naam is ontleend aan de Zaanse volkstaal: een kleine schuur bij een boerderij of achter het huis werd vroeger een boed genoemd.
  • Boeierplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigBoeier

    Vroeger veel voorkomend type zeilvaartuig. Een rondbodem, gebouwd van gangen en zowel van voren als aan de achterzijde opgeboeid. Verdere kenmerken zijn een betrekkelijk hoog grootzeil met een korte gebogen gaffel, een voorbij de mast stekende brede fok en zijzwaarden. De boeiers hadden uitstekende zeileigenschappen en werden voor de pleziervaart gebruikt. Voor de Zaanse kooplieden was het niet ongebruikelijk met de eigen boeier de beurs in Amsterdam te bezoeken. Welgestelde families in …
  • Boeke, ds. Rudolphplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigBoeke, ds. Rudolph

    Noordwijkerhout, 15 juni 1906 – Leusden, 21 januari 1994

    Ds. Rudolph Boeke, van 1936 tot in 1944 predikant van de Hervormde kerk in Krommeniedijk, auteur van het boek Krommeniedijk en zijn kerk (1950). Hij huwde op 25 oktober 1962 met met Marie Helena Lefever.
  • Boekenoogen, Gerrit Jacobplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigBoekenoogen, Gerrit Jacob

    Wormerveer 18 april 1868 - Leiden 26 augustus 1930

    Taalkundige, vooral bekend geworden door zijn academische proefschrift 'De Zaanse Volkstaal', waarop hij in 1896 in Leiden cum laude promoveerde. De hoofdinhoud van dit in 1897 uitgegeven lijvige werk wordt gevormd door het Idioticon, waarvan is getuigd dat het buiten kijf het meest volledige en best bewerkte woordenboek van enige Nederlandse streektaal is.
  • Boekhandelplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigBoekhandel

    In het algemeen gesproken heeft de boekhandel in de Zaanstreek steeds een kleinschalig en enigszins dorps karakter behouden. De nabijheid van Amsterdam maakte een specialistische of wetenschappelijke boekhandel zowel onnodig als onmogelijk. Zo is ook slechts een enkele maal een antiquariaat van enige omvang in de streek werkzaam geweest
  • Boekie, hetplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigBoekie, het

    Pelmolen te Oostzaandam, zie: de Almanak, de
  • Boender, deplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigBoender, de

    Houtzaagmolen te Oostzaandam` paltrok, zie: de Boendennaker

    molen houtzaagmolen
  • Boendermaker, deplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigBoendermaker, de

    Houtzaagmolen te Oostzaandam, paltrok, meestal de Boender genoemd. De windbrief van de balkenzager werd gegeven aan de Wed. Jan Boendermaker in juli 1728. De molen heeft gestaan aan het Sluispad ten zuiden van de Hanenpadsloot, hij werd gesloopt in 1880, om plaats te maken voor de stoom-houtzagerij de Morgenster.
  • Boenwalplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigBoenwal

    Houten planken vloer (beun) of steiger aan de kant van het water, ook boenstoep of walstoep genoemd. Vrijwel ieder huis in de Zaanstreek had een boenwal, waar emmers en vaten werden geboend, en de was en de afwas werden gedaan. Dit was bijzonder onhygiënisch; dikwijls stond onmiddellijk naast de boenwal het pleetje. Vanaf het midden van de 19e eeuw kreeg men oog voor deze ongezonde situatie. Artsen beijverden zich om de Zaanstreek zo snel mogelijk aangesloten te krijgen op de waterleidi…
  • Boer van der Ley, J.B. deplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigBoer van der Ley, J.B. de

    1836 - Breda december 1899

    Schrijver van enkele boekjes over de Zaanstreek, De Geschiedenis der Zaanlanden, aan kinderen verhaald (twee delen, Zaandijk 1874). Het behelst de geschiedenis van de jaren 1581 tot 1874, in het bijzonder de historie van de opkomende bloei, welvaart en roem van de Zaanstreek. Er wordt duidelijk gemaakt, hoe de bewoners aan hun voornaamste takken van nijverheid zijn gekomen; welk aandeel zij hebben gehad in de lotswisseling der Zeven Provinci…
  • Boer, Jan Johannes deplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigBoer, Jan Johannes de

    Assendelft 20 februari 1879 - 14 september 1936

    Burgemeester van Assendelft van 1918 tot 1936, opvolger van zijn vader Klaas Cornelisz de Boer en voorganger van zijn zoon Jan de Boer.

    De Boer was zeer begaan met landbouw en veeteelt. Als secretaris-penningmeester maakte hij deel uit van de provinciale regelingscommissie voor de paardenfokkerij in Noord-Holland. Ook nam hij regelmatig deel aan het Concours hippique op Houtrust. In 1926 trad hij toe tot een commissie die …
  • Boer, Klaas Pieter deplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigBoer, Klaas Pieter de

    (Zaandam, 18 juli 1944)

    Keramist. Bracht als zodanig in Zaanstad en daarbuiten verscheidene grote kunstprojecten tot stand, onder meer de murale plastiek in het eerste gemeentehuis van Zaanstad Bannehof en keramische zuilen bij verpleeghuis Oostergouw en in de Russische Buurt.
  • Boer, Klaas Cornelisz deplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigBoer, Klaas Cornelisz de

    Optocht in 1904 ter ere van het 25-jarig jubileum van Burgemeester de Boer Assendelft, 10 oktober 1852 - Assendelft, 5 augustus 1936

    Burgemeester van Assendelft van 1879 tot 1918. Hij werd als boerenzoon al op zijn 26e tot burgemeester in zijn woonplaats benoemd. Zijn zoon
  • Boer, Margaretha deplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigBoer, Margaretha de

    (Amsterdam, 16-4-1939)

    M. de Boer vestigde zich in 1965 in Wormer. in 1970 kwam zij voor de PvdA in de gemeenteraad, vanaf 1974 als fractie-voorzitter. Zij was van 1975 tot 1978 lid van het bestuur van het Intergemeentelijk Samenwerkingsorgaan Waterland. In 1978 werd zij Statenlid in Noord-Holland, in 1983 voorzitter van de PvdA-fractie. Van 1987 tot 1993 was zij gedeputeerde in Noord-Holland. In 1993 werd De Boer benoemd tot Commissaris van de Koningin in de provincie Dre…
  • Boer, deplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigBoer, de

    Oliemolen te Oostzaandam, door zijn formaat meestal het Boerke genoemd. De eerste vermelding dateert uit 1697, maar de molen was veel ouder. Hij heeft gestaan ten westen en op enige afstand van de Knie, iets ten noorden van de Noordervaldeursloot. In 1889 werd hij gesloopt.
  • Boer, de Blauweplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigBoer, de Blauwe

    Houtzaagmolen te Oostzaandam, paltrok, ook de Blauwboer of de Langert genoemd. De eerste vermelding dateert uit een brandcontract van januari 1668. De molen heeft gestaan op het Wester-Kattegat, het latere eiland van William Pont, nu woongebied Het Zaaneiland, en werd in oktober 1793 tijdens een onweersbui geheel verwoest.
  • Boer, De Gekroondeplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigBoer, De Gekroonde

    Houtzaagmolen in Koog aan de Zaan, Paltrok.

    De Windbrief van de balkenzager werd gegeven in juli 1720. In 1738 werd hij afgebroken en vervoerd naar Westzaandam, waar hij werd neergezet ter vervanging van de afgebrande paltrok de Jonge Visser van welke molen hij de naam overnam. Hij heeft gestaan waar tegenwoordig de Machinistenstraat is.
  • Boer, de Verdwaaldeplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigBoer, de Verdwaalde

    Oliemolen te Oostzaandam. zie: de Sint Willebrordus.

    molen oliemolen

    oliemolen molen
  • Boer, Floris deplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigBoer, Floris de

    Assendelft, 3 maart 1846 - Groningen, 21 december 1908

    Prof. dr. Floris de Boer, aanvankelijk hulponderwijzer in Zaandam van 1864 tot 1866, vervolgens na een wiskundestudie in Leiden benoemd tot leraar in Deventer. Hij promoveerde in 1871 cum laude aan de Leidse Hogeschool op het proefschrift 'De analytische kenmerken der bijzondere punten van kromme lijnen en oppervlakten'. Hij werd in daarmee bevorderd tot doctor in de Wis- en Natuurkunde en Cosmographie.
  • Boer, Hendrika deplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigBoer, Hendrika de

    Krommenie, 12 maart 1939

    Beeldend kunstenaar, naamvariant Rie de Boer,sedert 1960 te Amsterdam. Beeldhouwer, graficus en grafiek. Werkt met kleinplastiek, gouaches, keramiek en houtsneden.

    Burgemeester Provily bij de eerste steen die nog moet worden ingemetseld.
  • Bok, deplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigBok, de

    Oliemolen en later papiermolen te Wormerveer. De windbrief werd (mogelijk) gegeven in juni 1631; in mei 1699 werd hij opgenomen in een assurantiecontract. Na 1803 werd hij ingericht tot papiermolen. Hij heeft gestaan achter het tegenwoordige Sluispad (toen `Bok z`n pad') ten zuiden van de Marktstraat en werd in 1863 of '61 gesloopt.
  • Boer, Jakob deplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigBoer, Jakob de

    (Westzaan 1918 - 2005)

    Gemeenteraadslid, wethouder en locoburgemeester van Westzaan. Achtereenvolgens voor de Partij van de Arbeid en Gemeentebelangen, tot hij in 1971 werd benoemd tot directeur van het Westzaanse bejaardentehuis Lambert Melisz.
  • Boer, Jan Adriaan deplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigBoer, Jan Adriaan de

    Den Helder 17 oktober 1902 - Zaandam 26 april 1989

    Kunstschilder, woonde en werkte in Weesp, Alkmaar, Amsterdam en Den Ilp, maar voornamelijk toch in Zaandam. De Boer bezocht de tekenschool in Weesp waar hij les kreeg van de kunstschilder
  • Boer, Jan deplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigBoer, Jan de

    Assendelft 1906 - 23 augustus 1982

    Burgemeester van Assendelft van 1936-1971. Vermeldenswaardig daarbij is dat De Boer zijn vader Jan Johannes de Boer opvolgde als burgemeester, die op zijn beurt het eerste-burgerschap voortzette van zijn vader Klaas Cornelisz de Boer. Daardoor kende Assendelft een aaneengesloten periode van niet minder dan 92 jaar onder het burgemeesterschap van de familie De Boer. Jan de Boer werd jong benoemd, op 29-jarige leeftijd. Na het overlijden van zijn v…
  • Boerderijplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigBoerderij

    Aanduiding voor het boerenbedrijf, bestaande uit de landerijen, het vee en de bedrijfsgebouwen. Het soort bedrijf, veeteelt, akkerbouw of gemengd bedrijf, werd in grote lijnen bepaald door een aantal factoren. Zie daarvoor ook onder Boerenbedrijf. Een boerderij heeft altijd een relatie tot de omringende natuurlijke of ontwikkelde omgeving. De grondsoort, de hoogteligging en ook de vervoersmogelijkheden over de weg of over het water waren in belangrijke mate bepalend. Voor de Zaanstree…
  • Boerejonker, deplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigBoerejonker, de

    Industrieel centrum van de Dienst Sociale werkvoorziening Werkvoorziening en als zodanig een van de drie werkverbanden waarin door de Zaanse gemeenten activiteiten worden georganiseerd ter uitvoering door personen die door een handicap op aangepast werk zijn aangewezen. De naam van het centrum is ontleend aan die van de in 1815 verbrande pelmolen. die ongeveer op dezelfde plaats in (Oost-)Zaandam heeft gestaan.
  • Boerenbedrijfplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigBoerenbedrijf

    Primaire bron van bestaan, in de Zaanstreek van oudsher beoefend. De belangrijkste landbouwtak in de Zaanstreek was en is de veehouderij; daarnaast worden op bescheidener schaal Akkerbouw en Tuinbouw bedreven. Een bijzondere, met name in Oostzaan zeer belangrijke, agrarische sector was de pluimveehouderij. Het in de onmiddellijke omgeving gelegen agrarische gebied van de Wijde Wormer is hier buiten beschouwing gelaten.
  • Boerenjongen, deplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigBoerenjongen, de

    Oliemolen te Wormerveer. De windbrief werd gegeven in juni 1695. Hij heeft gestaan aan de Noorddijk aan de Zaan, ten noorden van de oliefabriek De Tijd en werd vóór juni 1814 gesloopt.

    molen oliemolen
  • Boerenjonker, deplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigBoerenjonker, de

    Houtzaagmolen te Westzaandam, paltrok. De windbrief van de balkenzager werd gegeven in mei 1729. De molen stond waarschijnlijk ten westen van het tegenwoordige NS-station en werd in 1743 gesloopt.

    molen houtzaagmolen
  • Boerenjonker, deplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigBoerenjonker, de

    Pelmolen te Oostzaandam. De windbrief werd gegeven in september 1694 aan Dirck Aryaensz. Joncker. In augustus 1815 ging hij door brand verloren, waarna de pelmolen het Witte Paard op zijn plaats werd neergezet. Hij heeft gestaan aan en ten zuiden van de Boerenjonkersloot, tussen de weg en de Knie, ten noorden van het latere slachthuis.
  • Boerin, deplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigBoerin, de

    Oliemolen te Wormerveer. De windbrief werd gegeven in oktober 1691. Hij heeft gestaan aan de Noorddijk, ten noorden van de tegenwoordige oliefabriek De Tijd, en werd gesloopt in 1898.

    molen oliemolen

    oliemolen molen
  • Boerke, hetplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigBoerke, het

    Oliemolen te Oostzaandam, zie: De Boer van der Ley, J.B. de

    oliemolen molen
  • Boffenplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigBoffen

    Als er na de transactie werd geboft (dit bleef overigens een uitzondering) dan verbeurde de koper “den dubbelen wijnkoop'. Hij moest dus tweemaal het bedrag der verteringen vergoeden. Een zeer ongeloofwaardige overlevering wil dat een boffer, om gebruik te maken van dit oude recht, eerst drie maal met zijn achterwerk tegen de deur van het rechthuis moest bonken onder het zeggen van de woorden
  • Boffers (ook: gisboffers)plugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigBoffers (ook: gisboffers)

    Meelspijs. Kleine dikke pannekoeken met krenten, waarvan er verschillende tegelijk in een koekepan gebakken worden. Ze dienen vervolgens, bestrooid met suiker of besmeerd met stroop, als middagmaal. Elders heet soortgelijk gebak “'drie in de pan'.
  • Bofrechtplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigBofrecht

    Het Bofrecht komt er op neer dat men een reeds overeengekomen koop binnen drie etmalen nog ongedaan kon maken, mits men daartoe een verklaring voor schout en schepenen aflegde. Het was gebruikelijk dat koop en verkoop (van vee of land of van andere roerende of onroerende goederen) in een herberg werden gesloten, waarbij de verkoper het gelag betaalde.
  • Bogaersplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigBogaers

    Toneel- en reciteervereniging te Zaandijk, opgericht in 1857 en wellicht een der oudste Zaanse rederijkerskamers. Het gezelschap, waarvan de volledige naam luidde: Vereniging tot bevordering van uiterlijke welsprekendheid 'Bogaers`, is vlak voor de oorlog l9l4-'18 opgeheven. Het dankte zijn naam aan die van de dichter Adrianus Bogaers (1795-1870), die dus nog tijdens zijn leven door de Zaandijker elite vernoemd werd.
  • Bogertspadplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigBogertspad

    Pad te Oostzaandam. zie: Boomgaardspad
  • Bohemen, Marit vanplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigBohemen, Marit van

    Wormerveer, 16 september 1971

    Marit van Bohemen is een presentatrice en actrice.

    presentatrice actrice
  • Bok, deplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigBok, de

    Houtzaagmolen te Westzaan. Zie: het Kind van Weelde.

    molen houtzaagmolen
  • Bok, deplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigBok, de

    Meelmolen te Oostzaan, zie: het Wapen, Het van Oostzaan.

    molen papiermolen
  • Bok, de Barndeplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigBok, de Barnde

    Oliemolen te Jisp, ook de Barnde Molen genoemd. In mei 1699 werd hij tegen een laag bedrag opgenomen in een assurantiecontract; dit wijst erop dat het een kleine molen was, maar het is ook mogelijk dat hij na een brand (barnde = verbrande) provisioneel werd verzekerd. Later komt hij voor in het olieslagerscontract tegen een normaler bedrag. Hij heeft gestaan ten noorden van de Zuiderganssloot, en ging in december 1821 door brand verloren.
  • Boko bv dakbedekkersplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigBoko bv dakbedekkers

    Dakbedekkingsbedrijf te Westknollendam. Boko werd opgericht in maart 1961 door K.J. Bootsman te Westknollendam. Het bedrijf werkt voor bouwbedrijven en particulieren en groeide gestaag, In 1991 had Boko circa 120 personeelsleden in dienst. Het bedrijf voerde grote projecten uit, zoals de dakbedekking van de Stopera te Amsterdam, de renovatie van het dak van het Zaandamse theater De Speeldoos en de dakbedekking van het nieuwe politiebureau te Zaandijk.
  • Boksenplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigBoksen

    Sport, in de Zaanstreek voor de Tweede Wereldoorlog beoefend in het Café-Restaurant Thalia aan de Prins Hendrikkade in Zaandam, na de oorlog enige tijd in verenigingsverband.

    Ofschoon boksen reeds bekend is uit de Griekse oudheid, ontstond het moderne boksen in de 18e eeuw in Engeland. Het eerste Nederlandse kampioenschap werd pas in 1900 in Amsterdam gehouden. Boksen wordt beoefend door twee tegenstanders in een verheven ring. De bedoeling van een boksgevecht is de tegenstander buite…
  • Boll, Jaapplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigBoll, Jaap

    Jaap Boll werd bekend vanwege het verwijderen van springstofladingen uit de pijlers van de Hembrug, die de Duitsers wilden opblazen zodra de geallieerden hun opmars in Noord-Holland zouden voortzetten. Jaap Boll werd in maart 1952 onderscheiden met het Kruis van Verdienste door Koningin Juliana, omdat hij in belang van het Koninkrijk heeft gediend als lid van een illegale organisatie in Noord-Holland. Het Kruis van Verdienste werd hem op 11 juni 1952 uitgereikt door de Consul J.H.G. …
  • Bolding, Cornelis (Cees)plugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigBolding, Cornelis (Cees)

    Wormerveer, 7 januari 1897 - 's Gravenhage, 1 november 1979 Cees Bolding zelfportret, 1916. Beeldend kunstenaar, woonde en werkte in Wormerveer, Urk, Amsterdam, Den Haag en Scheveningen. Cees Bolding werd opgeleid aan de Rijksschool voor Kunstnijverheid en de Academie voor Beeldende Kunst onder de prof's van der Waay en Jurres, beide te Amsterdam. Naast vele olieverfschilderijen vervaardigde hij tekeningen, etsen, litho's, houtsneden, aquarellen, stadsgezichten, portr…
  • Bolding, Daanplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigBolding, Daan

    Zaandam, 31 oktober 1932 - Flayosc, Frankrijk, 4 juli 2015

    Oprichter van de eerste Juniorkamer in ons land in 1957, daarvan voorzitter; medeoprichter van de Federatie van Nederlandse Juniorkamers in 1960. Daarnaast vervulde Daan Bolding, directeur van
  • Bolding Verpakkingen bvplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigBolding Verpakkingen bv

    Producent van verpakkingen voor levensmiddelen te Zaandam. Het bedrijf werd opgericht in 1898 door de 19-jarige Daan Bolding. Aangezien hij op dat moment niet handelsbevoegd was moest zijn moeder, die een bakkerij had aan de Westzijde in Zaandam, enige jaren als eigenares optreden. De naam van het bedrijf luidde toen 'Firma Wed. W. Bolding', met als aanduiding 'Handelsdrukkerij en Papierhandel'. Het bedrijf vestigde zich in 1950 aan de Provincialeweg 200 te Zaandam. Tot …
  • Bom, deplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigBom, de

    Pelmolen te Oostzaan. De windbrief werd gegeven in februari 1695; rijkelijk laat, want de molen werd reeds in 1693 in een assurantiecontract opgenomen. In september 1703 was hij eigendom van Claes Jacobsz. Bom. Hij heeft gestaan aan en ten westen van het Zuideinde, en werd in 1799 afgebroken en vermoedelijk overgebracht naar Nieuwendam.
  • Bomenstichtingplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigBomenstichting

    Landelijke organisatie, opgericht in 1970 en zetelend in Utrecht. Sinds de oprichting wordt er gewerkt aan de bescherming van bomen, het vergroten van vakkennis en de belangstelling daarvoor, vooral op het gebied van de functies en de verzorging. Een van de activiteiten is de adoptie van waardevolle bomen. De eerste vond plaats in Kloetinge, Zeeland.
  • Bonplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigBon

    Verouderde uitdrukking, ook in de streektaal, voor een deel van een kast. Voordat in de 17e en 18e eeuw de eenpaneelskasten, waarachter legplanken waren aangebracht, in zwang kwamen, bestonden kasten meestal uit drie tot zes afzonderlijke delen, elk met een deurtje afgesloten. In een 16e-eeuwse inventaris staat bijvoorbeeld vermeld: “spijntgen. hangende in het voorhuys, waarin een bovenste bon, een middelste bon en een onderste bon` (Hoorn, 1593). In een andere inventaris (Leiden, 1616) is …
  • Bon Czn., bv Oliefactorij Pieterplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigBon Czn., bv Oliefactorij Pieter

    Bedrijf in Zaandam dat zich vanouds heeft gericht op de opslag en het vervoer van olieproducten en later chemische stoffen. Daarnaast houdt het zich ook bezig met railtransport, waartoe ketelwagons worden verhuurd. De reiniging hiervan en de controle erop behoren mede tot de doelstellingen. Ook reiniging van tankwagens behoort tot de taken.
  • Bonbonfabricageplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigBonbonfabricage

    Zie: Suikerwerkfabricken.
  • Bond van Zaanse muziekcorpsenplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigBond van Zaanse muziekcorpsen

    Zie: Muziek
  • Bond van Zaanse Brandweercorpsenplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigBond van Zaanse Brandweercorpsen

    Voorblad Gedenkboek 30 jaar Bond van Zaanse Brandweercorpsen 1952. Archief Gerrit J. Schenk Indien getracht wordt een overzicht te geven van de totstandkoming, werkwijze en bedoeling van de Bond van Zaanse Brandweercorpsen, is de vraag of er wel een juist beeld kan worden geschetst.
  • Bondenplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigBonden

    Zie: Vakbeweging
  • Bonekamp. J.plugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigBonekamp. J.

    Zie: Tweede Wereldoorlog Wereldoorlog 3.
  • Bonekamp, Janplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigBonekamp, Jan

    Velsen 19 mei 1914 - Amsterdam 21 juni 1944

    Johannes Lambertes (Jan) Bonekamp, verzetsstrijder, lid van de Centrale Bond van Transportarbeiders, kaderlid van de CPN. Al in het eerste bezettingsjaar nam Bonekamp deel aan de strijd tegen de Nazi-bezetters. Als chauffeur bij de Hoogovens stond hij vooraan in de rijen van de strijders en verspreidde illegale kranten en stakingsoproepen. Meerdere keren kwam hij voor de eisen van arbeiders op.
  • Bonkieshuisplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigBonkieshuis

    Uitbetalingsplaats van arbeiders in de Zaandammer haven, in 1893 geopend, in 1950 gesloopt. Het Bonkieshuis (waarschijnlijk een verbastering van 'Boompjeshuis', het was aanvankelijk het enige pand aan de boomrijke Havenstraat) werd door de havenarbeiders gebruikt als schaftlokaal, als onderkomen bij slecht weer en de lonen werden er uitbetaald. Voor de ingebruikname van het Bonkieshuis gebeurde dit in cafés. In het 'Wacht- en Uitbetalingslokaal', zoals de officiële naam luidde, was …
  • Bonsem, deplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigBonsem, de

    Houtzaagmolen te Westzaandam, paltrok. Het bouwjaar van de balkenzager is onbekend. De Bonsem (bunzing) werd voor het eerst vermeld in 1668, toen hij veranderde van eigenaar. Hij stond ten oosten van de Watering en verbrandde in maart 1892.
  • Bonsem, de Zwarteplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigBonsem, de Zwarte

    Oorspronkelijk volmolen, daarna papiermolen en tenslotte pelmolen te Koog aan de Zaan. De windbrief voor de geheel met hout beklede volmolen werd gegeven in september 1649. Vóór 1697 werd hij papiermolen en in december 1845 werd hij als pelmolen opgenomen in een assurantie-contract. Hij werd gesloopt in 1895. Op zijn erf staat nu de Christelijke school aan de Stationsstraat. Dit deel van de straat heette vroeger het
  • Bonsempadplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigBonsempad

    Vroeger een pad in Koog aan de Zaan, aan de noordkant van de huidige Stationsstraat. De zuidkant hiervan werd gevormd door het Vriesse pad. De naam Bonsempad dankte het aan de ter plekke gebouwde molen met de naam De Zwarte Bonsem. In de streektaal werd met een bonsem een bunzing aangeduid.
  • Bont, het Ouweplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigBont, het Ouwe

    Oliemolen te Oostzaandam. zie: het Oude Bonte Kalf

    oliemolen molen
  • Bontekoe, Gerritplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigBontekoe, Gerrit

    (1867-1954)

    Meer dan 25 jaar was Gerrit Bontekoe veldwachter in Westzaan. Een legendarische ordehandhaver met wie niet te spotten viel, al noemden de Westzaners hem spottend ‘Kontjeboe’. Bontekoe trad in 1898 aan als opvolger van Hendrik Hendriks, die na een dienstverband van 34 jaar met pensioen ging. Van de 200 sollicitanten was Bontekoe volgens burgemeester Steenberg ‘de rechte man op de rechte plaats (…) omdat hij in zich vereenigt alle eigenschappen, die men aan een uitst…
  • Bontjeplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigBontje

    Verkleinwoord van Bon, zie aldaar. De betekenis is tevens overgegaan op een laag kastje, gewoonlijk gebruikt als aanrecht. Hierin bevonden zich twee tot vier door deurtjes afgesloten 'bonnen'. Een dergelijk aanrecht werd 'rechtbon' genoemd.
  • Bood, Klaasplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigBood, Klaas

    Oudkarspel, 27 augustus 1922 - Westzaan, 22 februari 2018

    Klaas Bood, boerenzoon van een tuinder, werd geboren in Oud-Karspel in Noord Holland, maar woonde het grootste deel van zijn leven in de Zaanstreek. Al op de lagere school tekende hij veel en wilde hij graag kunstschilder worden. Van een gedegen opleiding hiervoor op bijvoorbeeld de Academie kon helaas geen sprake zijn. Bood moest al op jonge leeftijd aan het werk om financieel te kunnen bijdragen om het gezin te onderh…
  • Boogert, Johan van denplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigBoogert, Johan van den

    Zaandam, 23 november 1913 - Amsterdam, mei 1988

    Pianist Johan van den Boogert werd op 23 november 1913 te Zaandam geboren. Hij studeerde tot 1936 aan het Amsterdams Conservatorium waar hij het solistendiploma voor piano behaalde. In hetzelfde jaar verwierf hij de „Ehrenpreis
  • Boogschietenplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigBoogschieten

    Zie: Handboogschieten
  • Booij, Garage K.plugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigBooij, Garage K.

    Garage K. Booij, garagebedrijf aan het Zuideinde 44, te Koog aan de Zaan. Op de plaats waar Garage Booij is gelegen stond ooit de uit 1648 stammende en rond 1880 gesloopte oliemolen De Reus. De daar aan grenzende machinale oliefabriek in pakhuis De Reus ging in 1919 op de fles. Het vrijgekomen pakhuis gaf daarop onderdak aan een taxi-onderneming onder de naam garage Hoogendijk.
  • Boom (Bedrijfsleven Ondersteunt de Ontspannende Mens)plugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigBoom (Bedrijfsleven Ondersteunt de Ontspannende Mens)

    Stichting opgericht in juni 1987 door ondernemer J. Op den Velde, als reactie op de drastische bezuinigingen van de overheid. Voor activiteiten in sport, welzijn en cultuur is men steeds vaker aangewezen op geldelijke ondersteuning door het bedrijfsleven. Stichting Boom tracht de inzameling en verdeling van deze gelden te coördineren. In 1988 verdeelde de stichting een bedrag van ca. ƒ 50.000 aan onder andere
  • Boomgaardspadplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigBoomgaardspad

    Pad te Oostzaandam. Vanaf de Dam het eerste pad aan de Zuiddijk, genoemd naar de grote boomgaard die zich in de 17e eeuw aldaar bevond. Het eerste padreglement werd opgesteld in 1650, maar vermoedelijk bestond het pad toen al een periode. In 1787 volgde een tweede reglement. Om op het Boomgaardspad te komen moest men vanaf de Zuiddijk een smal paadje oplopen en daarna een brug over een smalle sloot oversteken. De sloot werd in 1907 gedempt, maar de smalle toegang bleef ongewijzigd…
  • Boomstamgrafkistplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigBoomstamgrafkist

    Zie: 3 Zuidelijke Zaanstreek 3. Ook in de Oudheidkamer te Assendelft wordt een (waarschijnlijk 11e-eeuwse) grafkist van deze aard bewaard,
  • Boonplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigBoon

    Ondernemersgeslacht te Wormerveer in de 19e eeuw, grondleggers van Koninklijke Fabrieken Boon bv. Jacob Willem Boon (1789-1863), gehuwd met Neeltje Emmer (1782-1859), was oorspronkelijk timmerman te Wormerveer, maar begon later als blauwselkoper. De blauwselkoperij was in de 18e en 19e eeuw geen onbelangrijke handelstak. Behalve in blauwsel handelden de blauwselkopers ook in specerijen en cacaobonen. Een drietal
  • Boon, Pietplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigBoon, Piet

    Assendelft, 16 april 1891 - Klötze 17 mei 1945

    Petrus (Piet) Boon was woonachtig aan de Dorpsstraat 683 in Assendelft, als vader van vijf dochters en zoon Gerard. Piet Boon was sigarenmaker, met vier broers eigenaar van de sigarenfabriek aan de Dorpsstraat 674. De fabriek telde tien personeelsleden.
  • Boon bv, Koninklijke Fabriekenplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigBoon bv, Koninklijke Fabrieken

    Cacaofantasieproductenfabriek en oorspronkelijk cacao-, chocolade- en blauwselfabriek te Wormerveer, ontstaan in 1813. Grondlegger van het bedrijf was Jacob Willem Boon (Zie: Boon ondernemersgeslacht), die in mei 1813 op bescheiden schaal met molen
  • Boon, Karla van derplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigBoon, Karla van der

    Zaandam, 9 oktober 1968

    Karla Irene Plugge-van der Boon is een voormalige waterpolospeelster en nam als keepster één maal deel aan de Olympische Spelen in 2000. Zij eindigde met het Nederlands team op de vierde plaats.

    olympier waterpolo
  • Boonakker, deplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigBoonakker, de

    Cacaomolen te Wormerveer, zie: de Jonge David, de
  • Boonakker, deplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigBoonakker, de

    Mosterd- en poedermolen, later cacaomolen te Wormerveer. De windbrief werd gegeven in februari 1749 aan Jan Willemsz. Boon. ln augustus 1809 werd hij door brand verwoest, waarna herbouw volgde. De nieuwe molen ging in september 1860 door brand verloren. Hij heeft gestaan achter het Schoolpad, ten noorden van de Zuidersluissloot.
  • Boonstoppel, deplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigBoonstoppel, de

    Volmolen te Oostzaandam. De eerste vermelding dateert uit mei 1673. Hij heeft gestaan aan en ten westen van de Knie, achter het Rad van Avontuurspad, en werd gesloopt in 1807.
  • Boonstra, Klaasplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigBoonstra, Klaas

    Krommenie, 11 oktober 1905 - Schore, 2 september 1999

    Klaas Boonstra, beeldend kunstenaar, vooral kunstschilder, maar ook tekenaar, aquarellist en glazenier, voorts muurschilderingen. Leerling van de Rijksacademie te Amsterdam, werkte daarna tot 1940 in Krommenie en vervolgens in Amsterdam en Den Haag. Boonstra werkte vrij naar zijn verbeelding en kreeg onder meer bekendheid door zijn Droombeelden.
  • Boorsma, Pieterplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigBoorsma, Pieter

    Koog aan de Zaan, 10 oktober 1871 - 19 september 1951 Het Pink Pieter Boorsma stamde uit een arbeidersgezin, was sociaal zeer bewogen en gold politiek gezien als anarchist. Als jongeman was hij bevriend met F. Domela Nieuwenhuis. De overlevering wil dat zij tijdens een staking bij het oliebedrijf Het Hart en De Zwaan ’s nachts getweeën in een lantaarnpaal vóór het huis van de directeur van het bedrijf klommen en leuzen riepen. Zijn opvattingen vertolkte hij later in een aantal …
  • Boot, Teunisplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigBoot, Teunis

    (Wormerveer 1859 - Koog 1939)

    Volksdichter. Teun Boot werd geboren in een arm gezin in Wormerveer-Noord en moest op zijn 9e jaar al van school. Hij ontwikkelde zich als autodidact, vertaalde gedichten en een roman ('En zij komt toch') uit het Duits en kreeg vooral bekendheid door zijn wekelijkse gedichten over wel en wee in de Zaanstreek, geplaatst in '
  • Boot, deplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigBoot, de

    Verfmolen en oorspronkelijk tabaksstamper te Koog. De windbrief werd gegeven in februari 1699. Mogelijk was deze laat aangevraagd, want in december 1696 was de molen al verzekerd tegen brandschade. Vanaf 1707 deed hij dienst als verfmolen. Hij heeft gestaan aan en ten noorden van de Sluissloot, ten oosten en op enige afstand van de Watering, en ging in juni 1888, na korte tijd koeken van maisafval te hebben geslagen, door brand verloren.
  • Boot, Instituutplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigBoot, Instituut

    Instituut voor stenografie en machineschrijven te Westknollendam. Het instituut werd opgericht in juni 1938 te Wormerveer, aan de Wilgenkade, door Jb. Boot, die toen al enige jaren les gaf in stenografie. Het pand van het instituut werd tijdens de Tweede Wereldoorlog druk gebruikt door de illegaliteit. In november 1945 werd verhuisd naar een pand aan de Wandelweg. Het instituut breidde nadien aanzienlijk uit met een kopieerinrichting, een accountantskantoor en een afdeling assur…
  • Boot, Jaapplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigBoot, Jaap

    Wormerveer, 1 maart 1903 - Dordrecht, 14 juni 1986

    Jan Jacobus (Jaap) Boot was een Nederlandse atleet, die zich had gespecialiseerd op de 100 meter en het verspringen. Hij nam in zijn loopbaan tweemaal deel aan de Olympische Spelen en veroverde hierbij in 1924 een bronzen medaille op de 4 x 100 m estafette samen met zijn teamgenoten Jan de Vries, Harry Broos en Rinus van den Berge.
  • Boot, Jaap (1918-2002)plugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigBoot, Jaap (1918-2002)

    Wormerveer, 7 maart 1918 - Purmerend, 20 april 2002

    Jaap Boot, in 1938 oprichter van Onderwijsinstituut Boot, was gedurende de tweede wereldoorlog verzetsman, leider van de Wormerveerse L.O. en chef-staf van district VI van de Binnenlandse Strijdkrachten. In die hoedanigheid had hij in Wormerveer kort na de bevrijding zo ongeveer alle touwtjes in handen. Boot was verspreider van de illegale Zaanse Trouw-editie.
  • Bootsman, deplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigBootsman, de

    Pelmolen te Oostzaandam. De eerste vermelding dateert uit mei 1752; de windbrief zou zijn gegeven in oktober 1751. De molen heeft gestaan aan en ten noorden van de Hanenpadsloot, ten oosten en op enige afstand van de Weer. Hij werd gesloopt in 1896 en overgebracht naar Oosterblokker, waar hij onder de naam de Krijgsman werd herbouwd als meelmolen. Begin jaren `80 in de twintigste eeuw werd hij geheel gerestaureerd.
  • Bootsman, deplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigBootsman, de

    Verfmolen te Wormer. De windbrief werd gegeven in februari 1699 aan Claes Dircksz. Bootsman. De molen heeft gestaan aan de Veerdijk, tegenover herberg De Jonge Prins, en is verbrand in september 1831. Op zijn erf werd later het pakhuis Smirna gebouwd.
  • Bootsmanmaat, deplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigBootsmanmaat, de

    Verfmolen en tabaksstamper te Wormer. De molen werd gebouwd in 1731 voor Klaas Dircksz. Bootsman. Hij heeft gestaan aan de Veerdijk, tegenover de Noorddijk en werd in augustus 1843 na blikseminslag door brand verwoest.
  • Bootwerkersplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigBootwerkers

    Zie: Eensgezindheid
  • Borstius, Jacobusplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigBorstius, Jacobus

    Purmerland, 25 juli 1612 - Rotterdam, 1 juli 1688

    Predikant te Wormerveer en Zaandijk en schrijver van boekjes met een cathachetische toon. Voor de Zaanstreek is Borstius vooral van betekenis als geschiedschrijver van Zaandijk. Dankzij zijn betrouwbare en nauwkeurige boekstaving, is van zowel het ontstaan als de eerste anderhalve eeuw meer bekend dan van welke Zaangemeente ook. Voor
  • Bos, E.G, (Bets)plugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigBos, E.G, (Bets)

    19 maart 1907 - 23 januari 1988

    Oud-gemeentelijk inspectrice van het onderwijs te Zaandam, Ridder in de Orde van Oranje Nassau. De uit Leeuwarden afkomstige Bets Bos wordt 16 april 1926 met 7 van de 11 stemmen benoemd als onderwijzeres aan de O.L.School van het Noordhollandse Oudesluis. Op 13 oktober 1928 rondt zij de cursus vervolgonderwijs in Zijpe met succes af. Begin augustus 1929 slaagt zij voor de hoofdacten. In november 1929 volgt de stap naar Zaandam waar zij als ond…
  • Bos, het Noordseplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigBos, het Noordse

    Houtzaagmolen, paltrok, later stoom-houtzagerij. Het bouwjaar van de molen, een balkenzager, is onbekend. Hij wordt voor het eerst vermeld in 1731. Hij werd in 1880 gesloopt en vervangen door een stoom-houtzagerij, waarop de molennaam overging. Op de terreinen van deze houtzagerij, ten zuiden van het westelijk deel van de Stationsstraat, werd later de woonbuurt het Noordsebos gebouwd.
  • Bos, Cornelis Hendricus van denplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigBos, Cornelis Hendricus van den

    Velsen, 10 november 1905 - Den Haag, 10 mei 1940

    Cornelis Hendricus van den Bos, was een Zaandamse chauffeur, die als militair bij 3-III Depot Cavalerie gewond raakte bij het bombardement op de Nieuwe Alexanderkazerne tijdens de Slag om Den Haag. Hij overleed later die dag in het Bronovo ziekenhuis.
  • Bos, Johannes Hendrik van denplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigBos, Johannes Hendrik van den

    Sloten, 22 november 1905 - Den Haag, 10 mei 1940

    Johannes Hendrik van den Bos, was een Zaandamse huzaar die op 10 mei 1940 sneuvelde als gevolg van het Duits bombardement op de Haagse Nieuwe Alexanderkazerne, tijdens de Slag om Den Haag. Als gevolg daarvan kwamen 66 huzaren van de Cavalerie om het leven. Naast de doden vielen er meer dan 150 gewonden.
  • Bosboom, Adriaanplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigBosboom, Adriaan

    Westzaan, 17 juli 1940

    Beeldend kunstenaar, woont en werkte in Zaandam, kwam op het Zaanlands Lyceum in aanraking met cultuur. Leerling van de Rijksnormaalschool te Amsterdam, schilder, aquarellist en tekenaar van landschappen en portretten, gaf les aan
  • Bosboom, Pietplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigBosboom, Piet

    Piet Bosboom, fabrieksarbeider, verzetsstrijder en onderduikadres, komt ter wereld in een klassiek Zaans arbeidersgezin. Vader Wolf en moeder Marianne moeten alle zeilen bijzetten om hun zeven overgebleven kinderen, twee overlijden binnen enkele maanden, voldoende eten te geven. Piet, nummer zes van de nakomelingen, wordt na zijn middelbare school arbeider bij de Zaandamse verffabriek Pieter Schoen.
  • Bosch, Ditta van denplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigBosch, Ditta van den

    Zaandam 29 juni 1914 - Veenendaal 9 februari 2005

    Ditta van den Bosch, kunstenaar, schilder. Zij was in de leer bij Roeland Koning (1898-1985) en Edith Pijpers. Zij maakte gebruikt van aquarel, glas in lood en olieverf voor haar portretten, landschappen, stillevens en kerkramen. Ditta van den Bosch was werkzaam in Schotland, Veenendaal, Zaandam, Zuid-Engeland, Zwitserland, Rhenen vanaf 1955 en Veenendaal omstreeks 1996.
  • Boschjespadplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigBoschjespad

    Voormalig pad in Koog aan de Zaan, later Boschjesstraat. Onder de nog eerdere naam Weeshuispad bezat het een padreglement genoemd in 1767. De aanduiding Boschjespad of -straat verwijst naar het vroegere Koger Bosje, een begroeid terrein dat ook ruimte bood voor de in nogal slechte staat verkerende velden van voetbalclub SDO, het latere KFC, en korfbalvereniging KZ. Aan het pad stonden het gemeentehuis en het politiebureau, terwijl op het terrein van het Koger Bosje later Ons Verplee…
  • Boshouwer, deplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigBoshouwer, de

    Houtzaagmolen te Westzaandam, paltrok. De windbrief van de wagenschotzager werd gegeven in maart 1723. Hij heeft gestaan ten oosten van de Watering, ten zuiden van molen De Bonsem en werd in januari 1744 verkocht onder voorwaarde dat hij voor maart van dat jaar zou worden gesloopt.
  • Bosman, Fokkeplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigBosman, Fokke

    Zaandam, 22 oktober 1893 - Zaandam, 2 november 1971

    Revolutionair socialist. Raadslid voor de CPH (zie: Communisme) en later voor de RSAP (zie: Socialisme 3.3. en 4.4) te Zaandam. Van beide partijen was hij ook lid van het hoofdbestuur.

    Zoon van Simon Bosman, winkelier, en Geertje Jeens de Jong. Op 1 augustus 1914 trad hij in het huwelijk met Trijntje Kwast, met wie hij een dochter en twee zonen kreeg. Pseudoniemen: Folesca, DEDS (De Eerste De Slechtste).
  • Bossenplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigBossen

    Vroegere zieken- en begrafenisfondsen. Elders ontstond deze vorm van onderlinge verzekering door en naast de gilden. Hoewel deze in de Zaanstreek niet hebben bestaan, zijn er sinds het begin van de 18e eeuw ettelijke bossen opgericht, zoals die van bootsgezellen, wevers, baanluiden (touwslagers), lijndraaiers (idem), timmerlieden en stijfselmakers. Bij het woord 'bos' denke men aan de bus waarmee de wekelijkse contributie (in feite dus de verzekeringspremie) werd opgehaald. Sommige bosse…
  • Bossu, Maximiliaan de Hennin, Graaf vanplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigBossu, Maximiliaan de Hennin, Graaf van

    (1542 - Antwerpen 21 december 1578)

    Afstammeling van een Henegouws geslacht, lid van de Raad van State en als vroom katholiek in de Spaanse tijd tijd aanvankelijk geheel aan de zijde van regering en kerk. Om die reden werd hij in 1567 in plaats van de uitgeweken Willem van Oranje benoemd tot stadhouder over Holland, Zeeland en Utrecht.
  • Botenmakerijplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigBotenmakerij

    De bouw van kleine boten zoals vletten en boeiers. Ook de bouw van vaartuigen voor de binnenvaart. Zie: Scheepsbouw
  • Botenmakersplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigBotenmakers

    Ook: schuitenmakers. Ambachtslieden die kleine vaartuigen bouwden en repareerden. Zie: Economische geschiedenis 2.5.1.
  • Botenmakersstraatplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigBotenmakersstraat

    Straat in Westzaandam ten zuiden van het Wijnkanspad, eerder Botenmakerspad en Jan Voogtenpad geheten.

    De naam Botenmaker komt van Floris Jansz. Botenmaker, bewoner van het pad, die voor het eerst genoemd wordt in een akte uit 1645 als hij een huis koopt op het Voochtenpad. De naam Voogtenpad is lastig te koppelen aan een bewoner van het pad aangezien er meerdere personen met deze 'achternaam' genoemd worden op dit pad.
  • Boterton, deplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigBoterton, de

    Houtzaagmolen te Westzaandam, paltrok, zie: De Koning.
  • Bouali, Aliplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigBouali, Ali

    Zaandam, 16 oktober 1981

    Ali Bouali, beter bekend als Ali B, is een Nederlands rapper en cabaretier uit Almere.

    rapper cabaretier
  • Boudewijn, Willeplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigBoudewijn, Wille

    Heemstede, 6 augustus 1947 - Emmen, 19 januari 2016 Wille Boudewijn 1947-2016 Wille Boudewijn, beeldend kunstenaar, keramist en beeldhouwer is autodidact, zij woonde en werkte in Assendelft en Zaandam. Daar vervaardigde zij onder meer een fries van meer dan 2 meter breed voor de Klimop-school. Later verhuisde zij naar Emmen.
  • Bouman, Andriesplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigBouman, Andries

    (Zaandam 11 mei 1900 - 29 november 1985)

    Gemeenteraadslid voor de ARP in Zaandam van 1955 tot 1966, vele jaren fractievoorzitter van de protestants-christelijke partijen. Op zijn initiatief werd in oktober 1961 de vereniging Vrienden van de Zaanse Schans (later:
  • Bouman, Gradaplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigBouman, Grada

    (Zaandam 25 juli 1929 - Den Haag 6 april 2019)

    Grada Henrica Bouman, beeldend kunstenaar, werkte in Zaandam, Zuid-Scharwoude, Hilversum en Den Haag. Zij kreeg na onderwijzeres te zijn geweest, haar opleiding beeldende kunsten en studeerde verder aan de Vrije Academie in Den Haag. Eerder ontving zij les van
  • Bourgondiëplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigBourgondië

    Margaretha en Philips van. Zie: Bestuur 1.2.3.
  • Bouwen in de Zaanstreekplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigBouwen in de Zaanstreek

    Het streekeigene van de Zaanstreek is in het bijzonder tot uiting gekomen bij het bouwen. Dit werd veroorzaakt doordat, in tegenstelling tot de rest van Nederland, in het gebied tussen Amsterdam en Alkmaar, waarbinnen de Zaanstreek is gelegen, de bodem een te geringe draagkracht had om zware stenen gebouwen te kunnen dragen. Vanaf het begin van de permanente bewoning van de Zaanstreek in de 11e eeuw tot aan het jaar 1901, toen het bouwen van hout in het gehele land werd …
  • Bouwinstallatiebedrijvenplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigBouwinstallatiebedrijven

    Zie: Installatiebedrijven.
  • Bouwman, deplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigBouwman, de

    Houtzaagmolen te Westzaandam, paltrok. Het bouwjaar van de wagenschotzager is onbekend. Hij wordt voor het eerst genoemd in een assurantiecontract uit 1729. Hij heeft gestaan achter het Bouwmanspad en werd vermoedelijk in 1752 gesloopt.

    molen houtzaagmolen
  • Bouwman, de Oudeplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigBouwman, de Oude

    Houtzaagmolen te Westzaandam, paltrok. De windbrief van de wagenschotzager is onbekend. De eerste vermelding dateert uit 1729, toen hij van eigenaar veranderde. Hij heeft gestaan ten westen van de Zuiderwatering en werd in 1745 verkocht om van het erf te halen.
  • Bouwmanspadplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigBouwmanspad

    Doodlopend pad in de Molenbuurt te Westzaandam, genoemd naar de paltrok-wagenschotzager 'De Bouwman'. ln 1719 was er een padreglement.
  • Bouwmeester, Bertplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigBouwmeester, Bert

    Zaandam, 28 juni 1959

    drs Berend Johannes (Bert) Bouwmeester, van 1990 tot 1997 wethouder van Zaanstad, daarvoor gemeenteraadslid voor D66. Na een studie tot bioloog werd Bert Bouwmeester wetenschappelijk administratief consultant en was hij eerste medewerker van de Stichting Marine Information Service. In mei 1987 kwam hij in de gemeenteraad van Zaanstad, in 1990 werd hij wethouder van milieu, volksgezondheid, bestuurszaken, woonruimteverdeling, nutsbedrijven en emancipatie.…
  • Bouwmeester, Janplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigBouwmeester, Jan

    Zaandam, 27 april 1912 - Neuengamme, 4 januari 1945

    Op 5 juni 1944 werd, achter een oven bij Verkade, tijdens zijn normale werk, de Zaandammer Jan Bouwmeester (32) gearresteerd. Hij was verspreider van het illegale blad Strijd, actief lid van de Katholieke Arbeidersbeweging en werd ingeschakeld in verzetsgroep De Typhoon. Hij was behulpzaam bij het uitreiken van bonkaarten aan onderduikers in Noord-Brabant.
  • Bouwnijverheidplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigBouwnijverheid

    Productiesector (secundaire sector, zie: Economische structuur) die zich bezighoudt met het vervaardigen, onderhouden en renoveren van bouwwerken. Naar de aard van de productie valt er in de Nederlandse situatie een onderscheid te maken tussen burgerlijke en utiliteitsbouw (B & U) enerzijds en grond-, weg- en waterbouw (GWW) anderzijds. De B & U kan worden onderscheiden in woningbouw en de realisatie van andere gebouwen, zoals bijvoorbeeld kantoren en andere bedrijfs- of overheid…
  • Bouwstijlenplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigBouwstijlen

    Bij de bestudering van de bouwkunst door de eeuwen heen, worden diverse bouwstijlen onderscheiden. De term bouwstijl heeft zowel betrekking op het geheel (bijvoorbeeld indeling van een gebouw, proporties) als op details (bijvoorbeeld versieringen). Verschillende bouwstijlen, die achtereenvolgens in Europa ontwikkeld werden, hadden en hebben alle delen van dat werelddeel als verspreidingsgebied, sommige zijn ook daarbuiten te vinden. Maar in elk land, in elke streek, en zelfs in elke…
  • Bovenkruierplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigBovenkruier

    Molentype. Wordt gekenmerkt door de draaibare kap. In tegenstelling tot de standerdmolen, de wipmolen en de paltrok, wordt bij de bovenkruier niet de gehele molenromp op de wind gedraaid, maar uitsluitend de kap waaraan het wiekenkruis is bevestigd. Hierdoor is een zwaarder geconstrueerde en ruimere molenromp mogelijk, eventueel met vast daarmee verbonden pakhuizen.
  • Bowlenplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigBowlen

    Sport, in de Zaanstreek door circa 250 personen in wedstrijdverband beoefend, én door een onbekend aantal recreanten. Bedoeling van het bowlen is met een zware bal 'pins' (kegels), die aan het einde van een lange houten baan staan, om te werpen. In een wedstrijd kunnen in tien beurten maximaal 300 punten worden gehaald.
  • Bozkurt, Emineplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigBozkurt, Emine

    Zaandam, 9 augustus 1967

    Drs. Emine Bozkurt, politica namens de Partij van de Arbeid. Zij was van 20 juli 2004 tot 1 juli 2014 lid van het Europees Parlement en maakte namens de PvdA deel uit van de fractie van de Progressieve Alliantie van Socialisten en Democraten (S&D). In 2017 was zij kandidaat bij de Tweede Kamerverkiezingen.
  • Braakplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigBraak

    Een braak, breek, kolk of wiel, is een gat dat ontstaat bij een dijkbreuk. Met het begrip braak wordt allereerst het gat in de dijk zelf aangeduid. Sedert de omdijking van de Zaanstreek zijn er talrijke braken ontstaan. Bij de vroegere zeedijken is dit nog zichtbaar: de gaten werden namelijk niet gedicht, maar men legde een nieuw stuk dijk aan, om de braak heen. Zo kregen de oude zeedijken hun kronkels. Met het begrip braak wordt tevens het gat aangeduid dat achter de doorgebroken dijk o…
  • Braaksluisjeplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigBraaksluisje

    Kleine schutsluis in de Braakdijk, die de Kalverpolder verbindt met de Braaksloot. De sluis dateert waarschijnlijk uit het einde van de 18e eeuw.
  • Braam, Prof. dr. Aris vanplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigBraam, Prof. dr. Aris van

    Zaandam, 1 juni 1923 - Wormerveer, 8 mei 2002

    Prof. dr. Aris van Braam, wetenschapper, en één van de belangrijkste naoorlogse publicisten over de Zaanstreek. Aris van Braam haalde in 1946 zijn doctoraal Sociografie, daarna volgde zijn benoeming tot eerste hoofd van het Sociografisch Bureau van Zaandam.
  • Braam bv, bouwbedrijf. vanplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigBraam bv, bouwbedrijf. van

    Bouwbedrijf te Zaandam. Het bedrijf werd in oktober 1931 opgericht door Jb. van Braam als metselaar-aannemer. De oprichter overleed tijdens de Tweede Wereldoorlog, waarna zijn zoon Jb. van Braam de zaak samen met zijn moeder voortzette. In 1956 werd H. van Braam - broer van Jb. jr. in de zaak opgenomen. Vanaf 1961 werd het bedrijf als nv voortgezet met beide broers als directeuren. In januari 1977 werd een samenwerkingsverband aangegaan met bouwbedrijf Merk Minnesma b…
  • Brak, deplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigBrak, de

    Onjuiste naamgeving voor oliemolen De Bark te Oostzaandam.
  • Brak waterplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigBrak water

    Water dat niet zoet of zout is. Door overstromingen van de zee, kwel (= doorsijpeling) en inlaat van water uit zeegaten kwam brak water in de Zaanstreek veelvuldig voor. Door het terugdringen van de zee invloed wordt het water in de Zaanstreek langzaam zoeter. Maatgevend voor de onderverdeling in zoet, brak en zout is het chloridegehalte van het water. In zoet water komt maximaal 300 milligram chloride per liter voor, in brak water tussen de 300 en 5000 mg. en in zout water meer dan …
  • Brand, Pieterplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigBrand, Pieter

    (Wormerveer, 1897 - Zaandam, 1985)

    Raadslid en wethouder te Zaandijk. Pieter Brand kwam in 1926 voor de SDAP in de gemeenteraad van Zaandijk. Hij zou, met enkele korte onderbrekingen, veertig jaar raadslid blijven. Kort na zijn intrede werd hij in 1928 wethouder. Hij bleef dat vijf jaar, maar moest in 1933 terugtreden. In dat jaar werd het voor rijksambtenaren in dienst van defensie (Brand werkte bij de Artillerie Inrichtingen) verboden om lid te zijn van de SDAP of het NVV. Nog …
  • Brand, Pietplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigBrand, Piet

    Koog aan de Zaan, 18 februari 1927 - Zaandam, 21 november 2013

    Pieter (Piet) Brand, voormalig chef-sportredacteur van De Typhoon, genoot tot de jaren negentig grote bekendheid als sportjournalist. Voor De Typhoon was hij bij vrijwel elke sport aanwezig om verslag te doen. Sportverenigingen wisten hem te vinden zodra er een primeur te vergeven was. Na zijn vervroegde uittreding (vut) kon hij niet meer voor De Typhoon aan de slag en schreef hij voor de
  • Brandcontractplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigBrandcontract

    Vorm van onderlinge verzekering. Voor het eerst in gebruik omstreeks het midden van de 17e eeuw. Brand was de schrik van bakkers, molenaars en alle in houten huizen wonende Zaankanters. De oliemolenaars waren de eersten die een brandcontract afsloten. Doorgaans werd overeengekomen dat bij de aanvang van het contract ieder één procent van de taxatieprijs van zijn molen inlegde. Hierdoor werd meteen de verzekerde waarde vastgesteld. Mocht er na een brand niet voldoende geld in kas z…
  • Branden.plugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigBranden.

    In de loop van de eeuwen is de Zaanstreek geteisterd door een groot aantal branden

    Uit de geschiedenis zijn de branden van 1664 in Jisp, 1702 in Krommenie en 1878 in Zaandijk het meest bekend. Daarnaast heeft zich een groot aantal branden bij olie- en
  • Brandenburg, Corplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigBrandenburg, Cor

    Cor Brandenburg kreeg bekendheid in de Zaanstreek als organist bij het Zaans Cantatekoor waar Jan Pasveer de directie over voerde. Hij is oprichter (2002) en dirigent van het Collegium Vocale Zaandam, opgericht om de 25 jaar oude traditie voort te zetten in de Westzijder- of
  • Brandenburg, Cornelisplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigBrandenburg, Cornelis

    Wormerveer, 5 december 1884 - Amsterdam, 18 november 1954 Deze ets van de kruising van de Keizersgracht en de Reguliersgracht is populair bij de toeristen, omdat men daar beide grachten met een groot aantal bruggen kan zien. Cornelis Brandenburg, zoon van Klaas Brandenburg en Bregje Woerdeman, genoot zijn eerste onderwijs van zijn vijftiende tot achttiende jaar van Georg Rueter op de tekenschool voor kunstambachten te Amsterdam. In diezelfde periode was hij werkzaam als a…
  • Brandpreventieplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigBrandpreventie

    Het geheel van maatregelen ter voorkoming van brand en het beperken van brandgevaar. Van het georganiseerd blussen van brand is in de Zaanstreek voor het eerst sprake in de 16e eeuw. Omdat branden vaak 's nachts ontstonden werd in het eerste reglement voor het blussen van brand voorgeschreven dat aan ieder huis een lantaarn met een kaars erin moest zijn opgehangen. Op die manier kon in geval van brand de weg naar de plaats van de brand worden verlicht.
  • Brandsma, Haringplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigBrandsma, Haring

    Franeker, 31 oktober 1917 - Oranienburg, 6 april 1945

    Haring Brandsma, ijzerwerker en sergeant radio-telegrafist, woonde in Koog aan de Zaan en zat ondergedoken op de werf van de Zaanlandse Scheepsbouw Maatschappij te Zaandam waar hij in het diepste geheim radiocontact met Engeland had. Bij de OD werd hij de technische hulp van het Hoofd Radio Dienst, Henk op den Velde (PAøOZ). Samen met zijn collega Marinus de Rijke bouwde, repareerde en onderhield hij daar de zenders voor h…
  • Brandweerplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigBrandweer

    Organisatie belast met het voorkomen, beperken en bestrijden van brand, het beperken van brandgevaar, het voorkomen en beperken van ongevallen bij brand en al hetgeen daarmee verband houdt. In grote steden bestaat de brandweer veelal uit beroepskrachten. Naast de beroepsbrandweer kent men de vrijwillige brandweer en de vrijwillige brandweer met beroepskern; dit laatste is in de Zaanstreek het geval.
  • Brandweer Assendelftplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigBrandweer Assendelft

    In Assendelft was reeds omstreeks 1500 sprake van enige regels van gemeentewegen ten aanzien van de brandbestrijding gevonden, in zo genaamde brandkeuren. Dit was de tijd toen de enige gereedschappen voor blussing van branden bestonden uit lederen emmers, ladders, haken en brandzeilen. Rond 1650 kreeg men ook de mogelijkheid tot het gebruik van de handbrandspuiten.
  • Brandweer Jispplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigBrandweer Jisp

    Vrijdagmorgen 16 augustus 1895 omstreeks elf uur werd de brandweer van Jisp op de been geroepen wegens het uitbreken van brand in de boerderij van P. Rot. Binnen enkele ogenblikken stond de gehele plaats in brand. Een deel van de inboedel kon worden gered. Of de brand het gevolg was van hooibroei of van ander onheil, is onbekend. Zeer spoedig waren ook de spuiten van het naburig Wormer ter plaatse. Huis en inboedel waren verzekerd evenals een groot deel van het hooi.
  • Brandweer Koog aan de Zaanplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigBrandweer Koog aan de Zaan

    Het oudst bekende reglement met betrekking tot de brandweer uit het gebied, dateert uit 1698 en wel voor de brandweer in Zaandijk. De reglementen, ook wel keuren genoemd, werden opgemaakt door het Bannebestuur dat zijn zetel had in het Rechthuis te Westzaan. Binnen de
  • Brandweer Krommenieplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigBrandweer Krommenie

    Op 14 januari 1914 werd een eerste vergadering gehouden om een vrijwillige brandweer op te richten en werd er een bestuur gekozen, bestaande uit de initiatiefnemers. M.J. Teer, G. Schut en DP.J. Krook.

    De onmiddellijke aanleiding tot de oprichting van de vereniging was een besluit van de gemeenteraad tot aanschaffing van een motorspuit. Tot dan toe placht men voor het blussen van brand gebruik te maken van brandkranen, voor het afleggen op de waterleidingen had men een spec…
  • Brandweer Krommenie (dorp)plugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigBrandweer Krommenie (dorp)

    1e motorspuit Krommenie 1914andbrandspuit Krommenie 1890. Bron Brandweer KrommenieSpuithuis Noorderhoofdstraat 110

    Reeds voor het jaar 1910 was dit spuithuis, -naast de kerk-, aan de Noorderhoofdstraat 110 al in gebruik voor de huisvesting van de door de
  • Brandweer Krommeniedijkplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigBrandweer Krommeniedijk

    Handbrandspuit Krommeniedijk nr. 6. 28 juni 1876 omstreeks een 's nacht ontstond door een ongeluk met een petroleumlamp, brand in een arbeiderswoning te Krommeniedijk, die zo snel toenam, dat de bewoners bijna niets van hun goederen, die niet te brandschade verzekerd waren, konden redden. ln weinig tijds was het perceel geheel afgebrand doch het gelukte de brandweer verdere verspreiding te voorkomen en het onmiddellijk daaraan grenzende woonhuis, ofschoon reeds door de vl…
  • Brandweer Westzaanplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigBrandweer Westzaan

    Rond 1900 bestond er een gemeentelijke plichtbrandweer waarbij ongeveer 500 man verplicht dienst moesten doen zodra er brand uitbrak. Deze werden verdeeld over vier brandspuiten. De discipline bij deze mannen was, mede vanwege de verplichting, ver te zoeken. Ook het onderhoud van het materieel liet veel te wensen over. Men oefende één keer per jaar voor een vergoeding van 50 cent.
  • Brandweer Wormerplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigBrandweer Wormer

    Vereniging Vrijwillige Brandweer te Wormer. Opgericht 24 november 1922.

    Officiële mededelingen bediening brandkranen

    Nu de bediening van de brandkranen zomede het beheer van het daarbij behorend materieel definitief door de Raad der gemeente Wormer aan bovengenoemde Vereniging is opgedragen, meent het bestuur het volgende onder de aandacht van de lezers van De Omroeper te moeten brengen.
  • Brandweerkazerne Wormerveerplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigBrandweerkazerne Wormerveer

    De Brandweer van Wormerveer bevolkte tot 2014 de centrale garage op de hoek Stationsstraat/Wandelweg, ooit het domicilie van de gasfabriek. In 2017 werd de locatie door de gemeente te koop gezet. Verschillende organisaties, politici en liefhebbers van historisch brandweermateriaal pleitten daarop voor behoud van de voormalige kazerne.
  • Brandweer Zaandamplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigBrandweer Zaandam

    De brandbestrijding was tot in de 17e eeuw vooral een aangelegenheid van de burgers zelf. Daarnaast werden in het midden van de 17e eeuw in Westzaandam brandmeesters aangesteld voor de leiding van de nieuw opgerichte plichtbrandweren. In het jaar 1649 werden tot
  • Brandweer Zaandam Kring 1plugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigBrandweer Zaandam Kring 1

    Kring 1 is de kring voor de Zuiddijk

    Spuithuizen en Materieel

    in 1697

    de No.1 Zuiderspuit, op de Zuiddijk ter hoogte van het Kattegat Handbrandspuit

    de No.2 Kerkespuit, bij de Oostzijderkerk Handbrandspuit

    in 1716

    de No.1 Zuiderspuit Hanenpad, op het
  • Brandweer Zaandam Kring 3plugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigBrandweer Zaandam Kring 3

    ,,We benne in rouw.’’ Klare taal van voorzitter Piet Hermanides (73) van de vrijwillige brandweervereniging kring 3 uit de Oostzijde in Zaandam. Hun onderkomen en De Mallemiering (zuigslang) is door de gemeente verkocht aan buurman café Zaanzicht, die het gaat gebruiken voor opslag en als garage. Kring 3 is als actieve brandweer vijf jaar geleden al opgeheven, vertellen Hans Huitema (64) en Hennie van Oostveen (63). Er waren te weinig vrijwilligers over. ,,Vroeger had …
  • Brandweer Zaandam Kring 4 (VB)plugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigBrandweer Zaandam Kring 4 (VB)

    Verzorgingsgebied ten westen van de Zaan en ten noorden van de Gedempte Gracht tot aan de grens met Koog aan de Zaan.

    Per 10 juli 1989 mocht tot wederopzegging de spuit gestald worden in het brandspuithuisje No. 6. Dit gebouwtje was tegen de Oostzijderkerk aan gebouw in de Zuiderkerkstraat.
  • Brandweer Zaandam Kring 6plugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigBrandweer Zaandam Kring 6

    Blusboot De Weer

    De blusboot is ontworpen door scheepsbouwkundige de heer W. Zwolsman en Kromhout Motoren Fabriek D. Goedkoop jr. N.V. te Amsterdam. Het casco is gebouwd op de scheepswerf Zaandam van de fa. J van der Molen aan de Zuiddijk te Zaandam. De inbouw van de motoren inclusief een Samofa hulpaggregaat, keerkoppelingen, leidingen en pompen zijn uitgevoerd bij de Fa. Schooneveld in de Oostzijde te Zaandam.
  • Brandweer Zaandam Kring 7plugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigBrandweer Zaandam Kring 7

    De geschiedenis

    Voor het jaar 0000

    Hier komt tekst.....

    Na de vervanging in 1974 is deze spuit nog diverse jaren in gebruik geweest bij de bedrijfsbrandweer van Flora Holland (v/h CCWS > Bloemenveiling Westland) - Naaldwijk (per 01-01-2010 Veiligheidsregio Haaglanden)
  • Brandweer Zaandam Kring 8plugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigBrandweer Zaandam Kring 8

    Kring 8 van buurtschap ‘t Kalf in Zaandam-Noord ​verhuisde in januari 2011 naar de grote kazerne aan het nabijgelegen Bernhardplein in Zaandam. De kazerne in ‘t Kalf bood plaats aan een tankautospuit en een personeel-/materiaalwagen met draagbare pomp. Naast de verplaatsing naar de nieuwe kazerne zijn de vrijwilligers ook samengevoegd per gelijke datum met de groep bemanningsleden van de Zaanse blusboot. Wat er met de kazerne gaat gebeuren was in 2011 nog niet duidelij…
  • Brandweer Zaandam Kring 10plugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigBrandweer Zaandam Kring 10

    Op 19 december 1913 werd bij verordening door Burgemeester en Wethouders een reorganisatie doorgevoerd, waarbij onder anderen een aparte waterleidingploeg, ook wel Brandkraanbedieners genoemd, geformeerd moest worden. Op 1 januari 1914 ging de waterleidingploeg officieel van start met als onderkomen een ruimte aan het Dampad.
  • Brandweer Zaandijkplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigBrandweer Zaandijk

    1942, 25 Jaar Vrijwillige Brandweer

    Zaterdag 5 september 1942 zal het 25 jaar geleden zijn, dat de Vereniging Vrijwillige Brandweer Zaandijk werd opgericht. De aanleiding tot deze oprichting was de grote brand bij de Oliefabriek De Liefde te Wormerveer, op 29 en 30 juni 1917, waar de nieuwe motorspuit, die door een commissie uit de burgerij aan de gemeente Zaandijk zou worden overgedragen, haar eerste vuurdoop onderging.
  • Brasser Jan (Witte Ko)plugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigBrasser Jan (Witte Ko)

    Uitgeest, 2 maart 1908 - Krommenie, 8 augustus 1991

    Witte Ko was de schuilnaam van de Noordhollander Jan Brasser in het gewapend verzet in 1940-1945. Witte Ko werd een begrip in de illegaliteit; de nazi’s maakten verbeten jacht op hem, zonder succes. Jan Brasser nam deel aan vele fameuze acties, samen met mensen als
  • Braun, Engelplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigBraun, Engel

    1927 - oktober 2008

    Engel Braun trad in 1948 toe tot de maalploeg van molen het Pink te Koog aan de Zaan. Sinds zijn VUT bij Loders Croklaan tot oktober 2006 was hij de hoofdmolenaar. In 1996 startte hij na de restauratie weer met olieslaan en droeg zijn kennis over op de jonge maalploegleden. Nadat hij het hoofdmolenaarschap had overgedragen bleef hij nog malen, meestal tijdens de seniorenmodelbouw op maandag, maar ook ontving hij doordeweeks nog schoolklassen en demonstreerde hi…
  • Brave Hendrikplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigBrave Hendrik

    In 1972 opgerichte vereniging voor 'alternatieve jongerenhuisvesting'. In de voorgaande jaren was door maatschappelijke veranderingen de behoefte aan huisvesting voor jongeren toegenomen. De vereniging streefde er aanvankelijk naar woningen voor die doelgroep te verwerven en te beheren. Daartoe werd een tiental slooppanden van de gemeente (Zaandam) verkregen, terwijl twee flats werden doorverhuurd namens woningbouwverenigingen Leo XIII en ZVH. In 1976 werd meegewerkt aan de oprich…
  • Braziliemolen, deplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigBraziliemolen, de

    Verfmolen te Zaandijk, zie: De Parseleimolen, de
  • Bredenhof, deplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigBredenhof, de

    Voormalige concerttuin te Zaandijk, eigendom van de familie Breet. De Bredenhof was aan het einde van de 19e eeuw een uitgebreide tuin, die de heer Breet geregeld openstelde voor openbaar toegankelijke activiteiten. Ook na zijn overlijden bleven de muziektent en de kinderspeeltuin nog lange tijd bestaan. De tuin moest evenwel meer en meer wijken voor de oprukkende bebouwing. De namen Bredenhof(dwars)straat en Parkstraat herinneren aan de particuliere tuin, die in de volksmond 'he…
  • Bredenhof stichtingplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigBredenhof stichting

    De Bredenhofstichting is een stichting die zich bezighoudt met het ondersteunen van goede doelen op het gebied van erfgoed, de streekgeschiedenis en het cultuurlandschap (slagenlandschap).

    De stichting, die in 2006 is opgericht biedt steun aan Zaanse vrijwilligersorganisaties die op deze terreinen concrete projecten willen realiseren. De ondersteuning kan zich uitstrekken tot advisering betreffende (zakelijke) aanpak, verwijzingen en ook directe financiële steun.
  • Breebaard, Janplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigBreebaard, Jan

    Wervershoof 29 april 1835 - Arnhem 3 november 1893

    Fotograaf Jan Breebaard leverde een belangrijke bijdrage aan het vastleggen van topografische beelden van de Zaanstreek. Hij deed dat nog juist voor onze omgeving tengevolge van de 19e-eeuwse industrialisatie ingrijpend veranderde. Zowel zijn foto's van het straatbeeld als zijn opnamen van Zaanerven zijn daarom van grote historisch-topografische betekenis.
  • Breed-oeverplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigBreed-oever

    Eilandje in het Zwet, tegenover de Oostertilsloot en bij het begin van het Roeipad. De naam duidt er op dat de Breedoever, nu zeer klein, vroeger aanzienlijk groter is geweest. Van het oorspronkelijk brede weiland is door afkalving vnjwel niets overgebleven .
  • Breed, Reijerplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigBreed, Reijer

    Alkmaar, 5 november 1950

    Reijer Breed, lokaal- en later landelijk activist in de homo-beweging, kwam anderhalf jaar oud in Zaandam wonen en verhuisde op zijn elfde naar Wormerveer. Als bestuurslid van de afdeling Zaanstreek/Waterland van de Nederlandse Vereniging tot Integratie van Homoseksualiteit COC organiseerde hij enkele acties in de Zaanstreek, waarmee hij landelijk aandacht trok; hij verscheen in een aantal televisieprogramma’s. Daarop volgde begin jaren '80 het verzoek …
  • Breedveld, Corstiaanplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigBreedveld, Corstiaan

    (Delft, 17 oktober 1921 - Zaandam, 12 augustus 2005)

    Raadslid van Zaandam en wethouder van Zaanstad. Cor Breedveld kwam naar de Zaanstreek toen in 1924 zijn vader, werkzaam bij de Artillerie Inrichtingen, werd overgeplaatst. In september 1958 werd hij voor de Partij van de Arbeid in de gemeenteraad van Zaandam gekozen; in 1962 werd hij voorzitter van de fractie. Hij was als raadslid lid van de Ontwikkelingsraad en bestuurslid van het Juliana-ziekenhuis. In '74 (onmiddelli…
  • Breedweer, hetplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigBreedweer, het

    Pad in Koog, waarvan in 1725 en 1736 een padreglement werd vastgesteld. Aan het Breedweer zijn van oudsher (ook thans nog) verschillende bedrijven gehuisvest; in de 18e eeuw onder meer een timmerwerf.

    actualiseren
  • Breems, de Oost-lndischeplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigBreems, de Oost-lndische

    Snuifmolen te Westzaan, ook de Breems genoemd. De molen werd gebouwd in 1728. Hij heeft gestaan aan en ten oosten van de Reef, ten zuiden van het Watermolenpad, en werd gesloopt in 1807.
  • Breetplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigBreet

    Fabrikantenfamilie te Zaandijk.

    Cornelis Arentsz Breet (1645-1682), gehuwd met Aryaantje Kasterkom (1648-1707), kwam van Gorredijk naar Zaandijk. Zijn zoon Arent Breet (1674-1748), gehuwd met Grietje Jacob Fols (1674-1729), was aldaar koopman en olieslager met de molens
  • Breet, Jacob Klaaszplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigBreet, Jacob Klaasz

    (1814 - Haarlem 12 januari 1884)

    Jacob Klaasz Breet, componist en zanger, broer van papierfabrikeur Cornelis Kz Breet, had geen belangstelling voor het papierbedrijf van de papiermakersfamilie Breet, maar werd zanger en componist.
  • Breeuwer, deplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigBreeuwer, de

    Houtzaagmolen te Westzaandam, zeskante bovenkruier. De windbrief van de balkenzager is niet bekend: de eerste vermelding dateert uit 1713. Hij werd in 1876 door een gelijknamige stoomhoutzagerij vervangen, die werd gesloopt voor de Vincent van Goghweg. Hij stond halverwege de Westzijde en Vaart.
  • Breeuwer, Klaasplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigBreeuwer, Klaas

    Zaandam, 25 november 1901 – Haarlem, 25 april 1961

    Klaas Jan Breeuwer, getrouwd met de eerste Miss Holland, Jopie Koopman, was een voetballer met een aanvallende rol. Breeuwer speelde voor ZVV, Haarlem (1923-25), ZVV (1925-26), ZFC (1926-1929) en opnieuw Haarlem, waarmee hij in 1932 kampioen tweede klasse werd. Voor Haarlem nam hij in 91 wedstrijden 85 doelpunten voor z'n rekening. Hij trad één maal aan voor het Nederlands elftal. Als basisspeler op de Olympische Zomerspelen in…
  • Breeuwerijplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigBreeuwerij

    Tak van nijverheid, verbonden met de scheepsbouw. Een breeuwer dichtte de naden tussen de delen van een schip, bijvoorbeeld met fijn mos, witwerk of oud, grof, uitgeplozen touw. Breeuwers waren gespecialiseerde vaklieden die waarschijnlijk in ploegen werkten. De familienaam Breeuwer herinnert nog aan het vak. Een ander woord voor breeuwen is kalefaten, terwijl ook de aanduiding '“klauwen' vroeger gebruikelijk was. De Klauwershoek te Zaandam dankt zijn naam aan het feit dat er veel br…
  • Bremer, Gustav Cornelis (Kees) irplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigBremer, Gustav Cornelis (Kees) ir

    Rotterdam, 7 juli 1880 - Arnhem, 14 augustus 1949

    ir. Gustav Cornelis Bremer, Rijksbouwmeester bij de Rijksgebouwendienst, bouwde in 1920 het postkantoor op de Dam te Zaandam, nadat het eerdere gebouw van de posterijen uit 1912 ter plaatse door verzakking van de fundering moest worden afgebroken.
  • Bridgeplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigBridge

    Denksport, kaartspel. In de Zaanstreek door ruim duizend personen in verenigingsverband beoefend. Bridge ontstond in de landen ten oosten van de Middellandse Zee en bereikte via Engeland in het begin van de 20e eeuw Nederland. In 1930 werd de Nederlandse Bridge Bond (NBB) opgericht. De sport wordt beoefend door vier spelers (twee teams). De bedoeling is zoveel mogelijk punten bij slagen te behalen.
  • Briemen, Ann vanplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigBriemen, Ann van

    Medmenham Engeland, 6 april 1935 - Krommenie, 26 november 2011

    Door een huwelijk met een Zaanse zeeman kwam Ann van Briemen in 1961 naar de Zaanstreek. Na een tijdje als vrijwilligster in het dierenasiel te hebben gewerkt, begon zij in 1963 als particulier in een woonboot aan het Kalf een bescheiden
  • Briemen, Rein vanplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigBriemen, Rein van

    25 april 1941

    Beeldend kunstenaar; olieverf, aquarellen, pastel, gouaches; surrealistisch, later neigend naar abstract. Rein van Briemen, eigenaar galerie ’t Vorstenburg in Zaandam begon na zijn middelbare school als autodidact te schilderen; hij kwam in de Contra-prestatie en later de BKR. Hij exposeerde onder meer in Den Haag, Amsterdam, Leiden, Berlijn en Dortmund.
  • Brijpot, deplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigBrijpot, de

    Oliemolen te Oostzaandam. De windbrief werd gegeven op 8 maart 1663. Hij heeft gestaan ten oosten en op enige afstand van de Gouw. aan en ten zuiden van de Zuidervaldeursloot, en werd gesloopt in 1887.

    molen oliemolen

    oliemolen molen
  • Bril, deplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigBril, de

    Houtzaagmolen te Westzaandam. paltrok. zie: De l“Veldlust.
  • Brinkman, Anthonie Gerritplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigBrinkman, Anthonie Gerrit

    Zaandam 2 oktober 1934

    Anthonie Gerrit Brinkman, geboren 02 oktober 1934 te Zaandam, Wethouder Zaanstad. CDA-voorzitter van de plaatselijke fractie. Na activiteiten in de Arjos en bestuurslidmaatschap van de plaatselijke Anti-Revolutionaire afdeling werd Anton Brinkman in 1978 raadslid van Zaanstad namens het CDA.
  • Brinkman, Willemplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigBrinkman, Willem

    Een prominent figuur in de hulpverlening aan onderduikers, en dan vooral aan ondergedoken Joodse kinderen, is de Zaandamse boekhandelaar Willem Brinkman. Omstreeks 1942 hoort hij in de Gereformeerde kerk aan de Vinkenstraat dominee
  • Britzel, ds Hendricusplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigBritzel, ds Hendricus

    Makkum, 10 september 1871 - Heemstede, 25 maart 1944

    Voorganger van de doopsgezinde gemeente te Wormerveer van 1902 tot 1938. Ds H. Britzel was enige tijd vermaner in Ytens (Fr) alvorens hij in Wormerveer werd beroepen. Hier raakte hij direct betrokken bij de Oprichting van
  • Broederplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigBroeder

    Meelspijs` die in de Zaanstreek tot in de Tweede Wereldoorlog veelvuldig werd gegeten. elders ^Jan in de zak' genoemd. Broeder wordt bereid door tarwemeel met ei, melk en gist _te kneden en in een linnen zak te doen. die toegeknoopt in een pan met water geruime tijd wordt gekookt, totdat het binnenste van de broeder broodachtig wordt. De buitenkant van de broeder blijft echter vochtig en glibberig. Daardoor en door de ronde vorm is broeder moeilijk met een mes te snijden. Hij kan echter…
  • Broeders, deplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigBroeders, de

    Pelmolen te Oostzaandam. zie: De Twee Gebroeders, De
  • Broek, Aris vanplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigBroek, Aris van

    Zaandam 1754 - Zaandam 28 september 1835

    Aris van Broek Adriaanszoon, zoon van houthandelaar Adriaan van Broek en Aaltje Maarten Nomen, gehuwd met Trijntje Duijn, was in de 18e eeuw, reeds op negentienjarige leeftijd een vooraanstaand reder en
  • Broekbosplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigBroekbos

    Zie: Landschap 3.6.
  • Broerse bv, Bramplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigBroerse bv, Bram

    Schoonmaakbedrijf te Zaandam. Het bedrijf werd in het midden van de jaren '50 door de broers Jan en Bram Broerse gesticht. Aanvankelijk begonnen zij als zelfstandig glazenwasser, maar de bedrijfsactiviteiten werden al snel met schoonmaakwerkzaamheden uitgebreid. Het bedrijf was gevestigd aan de Paltrokstraat.
  • Brolsma, Ulkeplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigBrolsma, Ulke

    Grou, 29 december 1943

    Ulke Brolsma, voorlichter voor de gemeente Zaanstad van 1988 tot 2004, afkomstig uit een literaire- en drukkersfamilie uit Grou, volgde de kweekschool en de School voor Journalistiek, werd aangesteld als hoofdredacteur van de universiteitskrant in Wageningen en ging naderhand de voorlichting in, onder meer bij de Rijksvoorlichtingsdienst.
  • Broodplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigBrood

    Voedsel, uit gekneed, gerezen en gebakken deeg van meel met water of melk bereid en als zodanig van oudsher het belangrijkste volksvoedsel. Brood wordt vervaardigd in bakkerijen, oorspronkelijk zeer ambachtelijke, kleinschalige bedrijven, waarvan er in elke gemeenschap een opmerkelijk aantal was gevestigd.
  • Broodfabriekenplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigBroodfabrieken

    Zie: Brood Sinds de tweede helft der 19e eeuw is steeds gepoogd het volksvoedsel brood op industriële wijze te vervaardigen. In de steden ontstonden de eerste broodfabrieken omstreeks 1870.

    De eerste fabrieksmatige productie van brood in de Zaanstreek werd in 1886 door E.G. Verkade (Zie
  • Broodkorf, deplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigBroodkorf, de

    Oliemolen te Koog. zie: De Christoffel, de

    oliemolen molen
  • Broodkorfspadplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigBroodkorfspad

    Niet meer bestaand pad te Koog, waar in 1753 een padreglement voor werd vastgesteld.
  • Brouwer, deplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigBrouwer, de

    Houtzaagmolen te Westzaan dam, paltrok. De windbrief van de balkenzager werd gegeven injanuari 1648. Hij heeft gestaan ten zuiden van het vroegere Meester Comelispad en werd gesloopt in 1745.
  • Brouwer, deplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigBrouwer, de

    Snuifmolen te Westzaandam. De windbrief werd gegeven in februari 1749; eigenaar was Jan Brouwer. De molen stond aan en ten zuiden van de Papenpadsloot, tussen de tegenwoordige spoorlijn en de Watering, en werd gesloopt in 1806.
  • Brouwer, Wed. K.plugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigBrouwer, Wed. K.

    Een van de aanvankelijk kleine werven aan het Rustenburg was in 1857 opgericht door Klaas Brouwer (1820-1874), dit is nu de oudste scheepswerf in de Zaanstreek.

    Brouwer kwam uit Durgerdam, waar zijn voorouders al in de 17e eeuw de scheepsbouw uitoefenden. Op het Rustenburg kocht hij de bestaande helling van de weduwe G. van der Horst. Zijn zoon, Pieter Brouwer, zag in dat de bouw van grotere schepen op den duur betere mogelijkheden voor de werf bood. Dit was op het Rustenburg…
  • Brouwerijplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigBrouwerij

    Zie: Bierbrouwerij
  • Brouwersgrachtplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigBrouwersgracht

    Brouwersgracht, niet meer bestaand pad te Westzaandam. Het pad ging op in het Klein-Rome en kreeg in 1730 een padreglement.

    pad gracht
  • Brucker, Alfred Oskarplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigBrucker, Alfred Oskar

    (Aalen, Oostenrijk, 1910 - Zaanstad 12-04-1993)

    Beeldend kunstenaar, aanvankelijk schilder en tekenaar, later vooral beeldhouwer en modelleur. Brucker woonde en werkte in Aalen, Heilbronn, Stuttgart, Zaandam en Koog. Hij volgde beeldhouwlessen aan de Akademie (1930-1932) en ging vooral beelden en ornamenten in hout vervaardigen. Deze betrokkenheid bij de
  • Bruggenplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigBruggen

    In de waterrijke Zaanstreek moest terwille van het landverkeer een groot aantal bruggen worden aangelegd. Daarvan zijn de verkeersbruggen over de Zaan afzonderlijk behandeld, zie: Beatrixbrug, Bernhardbrug, Julianabrug, Noordbrug, Spoorbrug, Dr. J.M. den Uylbrug, Wilhelminabrug, Willem Alexanderbrug en Zaanbrug, alsmede de verdween Hoopbrug en de Noorderbrug.

    De bruggen over de Zaan maken slechts een klein deel uit van het totale aantal. In z'n algemeenheid kan worden gezegd dat er…
  • Bruggen, Carry vanplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigBruggen, Carry van

    Caroline Lea de Haan Smilde, 1 januari 1881 – Laren, 16 november 1932

    Fragment uit 'De drie deuren' door Carry van Bruggen: 'Ik heb precies als de anderen gedaan'. ,,Toch spijt het mij dat de anderen precies zo deden als ik. Het spijt mij ook dat er autobussen zijn, en dat de wegsloot is gedempt over de Mallegatsluis, en dat je geen honderdvijftig molens meer ziet van de steiger bij De Waakzaamheid, en dat Klaasje Berg, de eigenaar van een kleine kruidenierswinkel, waa…
  • Bruigom, deplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigBruigom, de

    Houtzaagmolen te Westzaandam, paltrok. De balkenzager werd vermoedelijk in 1694 gebouwd, in de omgeving van het legenwoordige NS-station. Hij werd gesloopt in 1741.
  • Bruijn, Corplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigBruijn, Cor

    Wormerveer, 17 mei 1883 – Hilversum, 16 november 1978

    Cornelis Pieter (Cor) Bruijn, onderwijzer en onderwijsvernieuwer, later vooral bekend geworden als schrijver met een zeer omvangrijk oeuvre van romans en jeugdboeken.

    Cor Bruijn was de oudste uit een gezin van tien kinderen. Zijn vader was eerst werkzaam als smid in de zaak van zijn grootvader Klinkenberg, maar nam in 1885 een kleine kruidenierszaak aan het Noordeinde te Wormerveer over. Niet minder dan twintig van zijn later…
  • Bruiloftsgebruikenplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigBruiloftsgebruiken

    Zie: Folklore
  • Bruin, Annieplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigBruin, Annie

    Zaandijk, 24 september 1870 - Blaricum, 24 juni 1961

    Anne Marthe Elizabeth (Annie) Bruin, beeldend kunstenaar, woonde en werkte in Laren. Zij studeerde onder leiding van J.L. Vleming te Zutphen en van J.D. Huibers te Amsterdam. Zij behaalde M.O. tekenen op de Rijksnormaalschool voor tekenonderwijs te Amsterdam. Schilderde en tekende voornamelijk bloemen, stillevens en landschappen. Een van haar meest bekende werken was
  • Bruin, Jan Gerritplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigBruin, Jan Gerrit

    Zaandam, 30 oktober 1923 - Zaandam, 27 oktober 2004

    Jan Gerrit Bruin, Nederlands verzetsman tijdens de Tweede Wereldoorlog. Tijdens de oorlog werd hij Kleine Jantje genoemd en vormde vanwege zijn technische vaardigheden als machinebankwerker en constructeur een belangrijke schakel in het verzet. Hij was aangesloten bij de Binnenlandse Strijdkrachten, in 1944 opgenomen in de Gewestelijke Sabotage Afdeling. Hij repareerde en onderhield wapens die tijdens droppings waren beschad…
  • Bruinessen bv, J.G. vanplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigBruinessen bv, J.G. van

    Scheepvaartbedrijf te Zaandam. Het bedrijf ontstond in juli 1932 toen J.G. van Bruinessen een beurtvaartbedrijf van Gorree overnam, gevestigd in de Sijbrandsteeg te Zaandam. Aanvankelijk hield de oprichter zich uitsluitend bezig met de kleine beurtvaart op Amsterdam met een motordekschuitje van 16 ton. Daarnaast verwierf hij agentschappen van soortgelijke ondernemingen in het land. In 1947 nam zijn zoon, J.G. van Bruinessen, de zaak over. Het bedrijf hield zich toen ook …
  • Bruinsma-Kleijwegt, Hannieplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigBruinsma-Kleijwegt, Hannie

    Nij Beets, 1936

    Johanna (Hannie) Bruinsma-Kleijwegt oud PvdA-politica, lid van De Raad voor het KLPD, voorzitster van de Keuringsdienst van Waren en Zaanstad's burgemeester van 1992 tot 1996. Zus Dineke van As-Kleijwegt was van 1990 tot 2007 burgemeester van Assen, broer Corstiaan Kleijwegt bekleedde het burgemeestersambt van Hellevoetsluis.
  • Bruinvis. deplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigBruinvis. de

    Oliemolen te Wormer. De windbrief werd gegeven in december 1652. Hij heeft gestaan aan de Veerdijk. buitendijks, iets ten zuiden van de tegenwoordige Zaanbrug. en werd in 1878 afgebroken. Naar verluidt werd hij herbouwd in Meppel. Claes Jacobsz. Knol uit 1683. Hij verbrandde in september 1842, waarna herbouw volgde. De nieuwe molen werd in 1872 gesloopt` waarna een gelijknamige stoomhoutzagerij op zijn plaats verrees, die al in augustus 1874 verbrandde. De fabriek werd toen elde…
  • Bruinvis, deplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigBruinvis, de

    Pelmolen te Westzaandam` achtkante bovenkruier. Het bouwjaar is niet bekend4 De molen wordt voor het eeist genoemd in een assurantiecontract uit 1750, maar naar verluidt bestond hij al in 1703. Hij stond ten westen van de Watering en werd vóór 1796 gesloopt.
  • Bruinvis, deplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigBruinvis, de

    Verfmolen te Westzaan en later Westzaandam, zie: de Admiraal Tromp.

    verfmolen molen
  • Bruinvis, de Zwarteplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigBruinvis, de Zwarte

    Houtzaagmolen te Westzaandam, zeskante bovenkruier. ook de Knol genoemd. De windbrief van de balkenzager is niet bekend. De molen wordt voor het eerst genoemd in een brandcontract ten name van
  • Bruinvls, deplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigBruinvls, de

    Oliemolen te Wcstzaandam. Het bouwjaar is niet bekend. De molen heeft gestaan aan en ten noorden van de Westzanerdijk. iets oostelijk van de Gouw. Hij werd vóór 1804 gesloopt` waarna op zijn erf de uit Westzaan a?tomstige Admiraal, Albertus Tromp werd herbouwd; deze papiermolen had vanaf die tijd als bijnaam De Bruinvis.
  • Bruynzeel, Cornelisplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigBruynzeel, Cornelis

    (1875- 1955)

    Fabrikant, grondlegger van de Bruynzeel-fabrieken.

    Reeds op 22-jarige leeftijd richtte C. Bruynzeel, telg uit een geslacht van timmerlieden, een eigen bedrijf op: de Stoomtimmerfabriek De Arend te Rotterdam. Met zijn twee zoons, Kees en Willem, maakte hij direct na de Eerste Wereldoorlog al plannen om een gespecialiseerde deurenfabriek te stichten. Nadat het Rotterdamse bedrijf in 1919 door brand was verwoest richtten vader en zoons Bruynzeel de nv Holl…
  • Bruynzeel, Cornelis (Kees)plugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigBruynzeel, Cornelis (Kees)

    (1900-1980)

    Oudste zoon van de stichter en directeur van verschillende Bruynzeel-fabrieken in binnen- en buitenland. zie: Bruynzeel-bedrijven..

    Behalve door zijn ondernemerschap heeft Kees Bruynzeel grote bekendheid verworven als zeezeiler. Hij nam in 1936 met de 'Zeearend' als eerste Nederlander deel aan de transatlantische zeilwedstrijd Bermuda-Cuxhaven en won in '37 de Fastnet-race. Vervolgens nam hij het initiatief tot oprichting van de Noordzeeclub, een vereni…
  • Bruynzeel Nellyplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigBruynzeel Nelly

    (Zaandam 1929). Kunstnijveraarster. pottenbakster . werkte in Zaandam, Uppsala, Amsterdam en Voorthuizen en was enkele jaren als ontwerpster verbonden aan de nv Keramische industrie Fris te Edam.
  • Bruynzeel, Willemplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigBruynzeel, Willem

    (Rotterdam, 1901 - Zaandam, 1978)

    Fabrikant, zoon van Cornelis Bruynzeel, en medeoprichter en directeur van verschillende Bruynzeel-bedrijven. Evenals zijn broer Kees was Willem Bruynzeel meer dan 50 jaar aan de Bruynzeel-bedrijven verbonden. Evenals deze bevorderde hij in hoge mate de internationale expansie van deze ondernemingen. Naar zijn eigen woorden had hij zijn vorming niet in het minst ontvangen tijdens een verblijf in Amerika, waar hij als koksmaat naartoe was geva…
  • Bruynzeel-bedrijven.plugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigBruynzeel-bedrijven.

    Complex van houtverwerkende bedrijven dat producten vervaardigt voor de bouwerij. Voortgekomen uit Rotterdams bedrijf. Eerste vestiging in Zaandam in 1921 aan de Nieuwe Zeehaven. Uitgegroeid tot concern onder Holdingmaatschappij Bruynzeel bv met fabrieken op verschillende plaatsen in Nederland en voorts in Indonesië, Suriname, Zuid-Afrika, Brazilië, Duitsland en Frankrijk.
  • BS (Binnenlandse strijdkrachten)plugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigBS (Binnenlandse strijdkrachten)

    Zie: Binnenlandse Strijdkrachten (BS)

    tweede_wereldoorlog
  • Buhrs Zaandam bvplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigBuhrs Zaandam bv

    Machinefabriek te Zaandam, dochteronderneming van de Hittech Group te Den Haag.

    Opgericht door Th. Buhrs, die in 1908 met een eigen kapitaal van 7 stuivers een lening van tweehonderd gulden en twee man personeel aan de Zuiddijk 58-62 te Zaandam een smederij en reparatiebedrijf begon. In de eerste tijd werden alle mogelijke werkzaamheden aangepakt, maar al vrij snel ontwikkelde de smederij zich tot machinefabriek, vond steeds verdere specialisatie plaats en werd begonnen me…
  • Buijs Pz, Willemplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigBuijs Pz, Willem

    Koog aan de Zaan, 1844 - 1924

    Willem Buijs Pz, schrijver van het boek De molens aan de Zaanstreek (Koog 1919), een eerste poging om op grond van archiefonderzoek een overzicht te geven van de molens die ooit in de streek werkten. Buijs somde hierin 812 Zaanse molens op. Willem Buijs was middenknecht of tweede man op een paltrok in het Zaandamse Westzijderveld.
  • Buis, deplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigBuis, de

    Oliemolen te Westzaan. De eerste vermelding dateert uit november 1693. de laatste uit 1729. Standplaats en jaar en wijze van verdwijnen zijn niet bekend. Buls, de. Oliemolen te Wormer, ook de Buismolen genoemd. De windbrief werd gegeven in augustus 1632 aan Cornelis Jansz. Buijs. De molen heeft gestaan aan de Enge Wormerringsloot, ten oosten van de Aressloot. en werd vermoedelijk kort na januari 1696 gesloopt.
  • Buis, deplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigBuis, de

    Snuifmolen en later houtzaagmolen en tabaksstamper te Westzaan, ook wel het Busje genoemd. De eerste vermelding van het molentje dateert uit 1726. Later werd hij omgebouwd tot lattenzager. Hij heeft gestaan aan en ten oosten van de Korte Reef, ten zuiden van het Watermolenpad, en ging in februari 1832 door brand verloren.
  • Buismolen, deplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigBuismolen, de

    Oliemolen te Wormer` zie: de Buis, de

    oliemolen molen
  • Buitendijkplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigBuitendijk

    Voormalig stuk rietland. buiten de Noorder lJ- en Zeedijk te Oostzaan. Het was het Oostzaanse gedeelte van de Achtersluispolder; er heeft extensieve veeteelt op plaatsgevonden. De Buitendijk werd in de jaren zestig van de 19e eeuw een deel van de inpolderingen van de IJ-polders. het gebied lag ten westen van de huidige Coentunnelweg.
  • Buitendijks landplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigBuitendijks land

    De aanleg van dijken in de 13e eeuw en daarna, volgde lang niet overal nauwkeurig de grenzen tussen land en water. Men legde zoveel mogelijk rechte stukken dijk aan en sneed de landtongen in het IJ en de Zaan geheel of ten dele af. Hierdoor ontstonden grote stukken buitendijks land, zoals op de hierbij gereproduceerde kaart naar
  • Buitengewoon onderwijsplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigBuitengewoon onderwijs

    Zie: Onderwijs 1.3.4.
  • Buitenhuizen (polder)plugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigBuitenhuizen (polder)

    Voormalige buitendijkse polder, vroeger geheel behorend tot het grondgebied van Assendelft, na de inpoldering van het IJ en het graven van het Noordzeekanaal grotendeels in de IJ-polders bij Spaarndam, dus ten zuiden van het kanaal, gelegen.
  • Buitenhuizenplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigBuitenhuizen

    Buurtschap in de gemeente Zaanstad, direct aan het IJ en later het Noordzeekanaal Buitenhuizen, gelegen aan de zuidkant van Assendelft, in Polder Buitenhuizen. De poldernaam komt van een stuk land, een landtongpolder, gelegen buiten de dijk in het IJ. Vermoedelijk is de plaats ouder is dan de polder, een duiding voor de huizen, net buiten de dijk gelegen.
  • Buitenlands Vrouwenoverleg 1982-2014plugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigBuitenlands Vrouwenoverleg 1982-2014

    Het Buitenlands Vrouwen Overleg (BVO) is in 1982 opgericht door zeven buitenlandse vrouwen met verschillende etnische achtergronden. Zij wilden de krachten bundelen om hun stem beter te laten horen bij beleidszaken rondom van emancipatie en participatie van buitenlandse vrouwen. In 1986 werd een eigen centrum geopend op de Joachim Kleinsorgstraat.
  • Buitenmuseum Enkhuizenplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigBuitenmuseum Enkhuizen

    Openluchtmuseum van het Zuiderzeemuseum te Enkhuizen. In het Buitenmuseum zijn 135 woningen en werkplaatsen bijeengebracht (met de daarbij behorende straatjes. bruggetjes en tuinen) uit de dorpen rond de in 1932 afgesloten Zuiderzee. Als enig Zaans pand werd midden jaren '70 het woonhuis Lagedijk 156 Zaandijk naar het Buitenmuseum overgebracht. Naast het pand is een Zaanse siertuin ingericht.
  • Bul. deplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigBul. de

    Houtzaagmolen te Westzaandain. paltrok` zie: de Christoffel, de

    molen houtzaagmolen
  • Bul, deplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigBul, de

    Oliemolen te Oostzaandam. De eerste vermelding dateert uit 1636. Uit een akte uit 1638 blijkt dat hij heeft gestaan aan het Kalf. Verdere gegevens ontbreken.

    oliemolen molen
  • Bul, deplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigBul, de

    Watermolen te Assendelft, ook de Hoop genoemd. De molen werd gebouwd in 1634. ln 1870 Werd hij na blikseminslag door brand verwoest. waarna herbouw volgde. De nieuwe molen stond ook als de Hoop bekend. Hij heeft gestaan aan de Nauemasche Vaart. en werd in 1886. na langdurige stilstand. gesloopt.
  • Bul, de.plugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigBul, de.

    Houtzaagmolen te Oostzaandam. De molen wordt alleen genoemd in het kohier van verponding van Oostzaandam uit 17314 Verdere gegevens ontbreken.
  • Bullekerkplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigBullekerk

    Alom gebruikte volksnaam voor de Westzijderkerk te Zaandam. De Bullekerk is een kruiskerk, met ongelijke armen, die werd gebouwd tussen 1637 en 1640 op de resten van een Spaanse schans. De naam Bullekerk herinnert, evenals een beeldje op het kerkplein, aan een dramatische gebeurtenis uit 1647. zie:
  • Bulthuis, Janplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigBulthuis, Jan

    Groningen 30 oktober 1750 - Amsterdam 29 mei 1801

    Topografisch belangrijk kunstenaar, maakte een tiental (veel gereproduceerde) tekeningen van en in de Zaanstreek. Jan Bulthuis kwam in de tekenkunst terecht via de behangselschilderij. Hij kreeg aan de Amsterdamse Tekenacademie lessen van J . Andriessen en bekwaamde zich in stads- en dorpsgezichten in Oost-Indische inkt.
  • Bunschoten, Cornelisplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigBunschoten, Cornelis

    Ilpendam 15 juli 1887 - Koog 6 september 1979

    Ereburger van Koog. Vanaf de oprichting van de Kooger Football Club KFC in 1910 spande Ilpendammer Cornelis Bunschoten, die eerst in 1914 in Koog kwam wonen, zich voor de vereniging in; hij vervulde verscheidene bestuursfuncties. In 1924 nam hij het initiatief tot de oprichting van de Supportersvereniging Rood-Blauw, waarvan hij tot januari 1958 voorzitter bleef.
  • Burcht, Deplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigBurcht, De

    Buitendijks plein in Oostzaandam in de nabijheid van de ten noorden gelegen Wilhelminasluis omringd door de Zuiddijk, A.F de Savornin Lohmanstraat en de gelijknamige straat Burcht aan de Voorzaan. De naam Burcht wordt voor het eerst genoemd in de 18e eeuw. Vast staat dat de Burcht niet, zoals wel geopperd is, de plek is waar het kasteel van de Heren van
  • Burcht, de Gekroondeplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigBurcht, de Gekroonde

    Houtzaagmolen te Oostzaandam. paltrok. ook de Kronenburg genoemd. Het bouwjaar van de wagenschotzager is niet bekend. De molen werd ten name van Cornelis Kroon in 1758 opgenomen in een assuratiecontract. Omstreeks die tijd werd hij ook gesloopt. Hij heeft gestaan ten oosten van de Gouw. in het verlengde van de Prinsenstraat.
  • Burgemeestersplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigBurgemeesters

    Assendelft naam plaats periode Willem Smit Maire Assendelft 20-07-1811 tot 1814 Schout-Burgemeester Pieter Smit Assendelft
  • Burgemeestersplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigBurgemeesters

    afbeeldingNaamPlaatsPolitieke richtingperiodeWillem SmitAssendelft20-07-1811 tot 1814pieter_smitAssendelft1844 tot 1858francois_magloire_joseph_le_jay_wndAssendelft1858 tot 1879Boer, Klaas Cornelisz deAssendelft1879 tot 1918Boer, Jan Johannes deAssendelft1918 tot 14-09-1936Boer, Jan deAssendelft13-11-1936 tot 01-08-1971Happé, Willem FrederikAssendelft16-08-1971 tot 31-12-1973
  • burgemeesters_zaandamplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_big!Ambtsperiode!!Naam burgemeester!!Partij of stroming 1779 Engel Huibertsz van de Stadt 1783 - 1784 Engel Huibertsz van de Stadt 1814 - 1815 Dirk Dekker en J. Vander 1815 - 1819 Engel Huibertsz van de Stadt 1819 - 1820 Dirk Dekker 1823 - 1828
  • Burgemeestersbuurtplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigBurgemeestersbuurt

    Woonwijk in Zuidoost-Zaandam. tussen Zuiddijk en Kepplerstraat. De wijk werd eind jaren `30 aangelegd en bestaat uit vijf straten, die alle zijn vernoemd naar voormalige burgemeesters van Zaandam. Deze zijn: G. van Orden (burgemeester 1838-1845). C. van de Stadt (1845-1852). Mr. HJ Smit (1852-1871). HJ4 Versteeg (1878-1894) en K. ter Laan (19141937).
  • Burgzorg, Mitchellplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigBurgzorg, Mitchell

    Zaandam, 25 juli 1987

    Mitchell Burgzorg, voetballer en rapper onder de naam Priester, belandde via Hellas Sport bij Ajax waar hij na de jeugdopleiding moest vertrekken. Zijn carrière verliep via HFC Haarlem, waar hij in 2006/07 debuteerde in de Eerste divisie en het beloftenelftal van NEC. Zijn eredivisie-debuut volgde op 25 januari 2009 tegen Vitesse. In 2010 besloot NEC het contract met Burgzorg niet te verlengen waarna hij op proef bij AGOVV speelde, hetgeen geen contract…
  • Burleson, Stanleyplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigBurleson, Stanley

    Zaandam, 1 september 1966

    Stanley Burleson, (musical)acteur, zanger, danser en choreograaf. Burleson volgde zanglessen bij Gerard Meyer, Jan Polak, Adriaan van Limpt, Frits Hassoldt en Alberto ter Doest. Daarnaast kreeg hij dansles van Tine Teeling, Ineke Huissen en Rick Atwell.
  • Busplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigBus

    Zaans voor bos, meer in het bijzonder door bomen verruigd rietlandschap en zelfs uitsluitend laagliggend rietland. De bussen werden na het maaien onder water gezet om het nat weer te laten groeien; later werden ze dan weer drooggemalen. De toponiemen
  • Busbrug De Bindingplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigBusbrug De Binding

    Busbrug De Binding over de Mallegatsloot vormt een verbinding tussen de Zaandamse nieuwbouwwijk Westerwatering en de woonwijk Westerkoog te Koog aan de Zaan. Aanvankelijk bedoeld voor fietsers en openbaar vervoer, later zou het verkeer zich van en naar Westerwatering via een al aangelegde corridor door de wijk Westerkoog kunnen verplaatsen. Op de corridor werden echter bouwwerken geplaatst.
  • Busch, Idaplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigBusch, Ida

    Zaandam, 11 juli 1942

    Beeldend kunstenaar (gouaches), autodidact.

    beeldend_kunstenaar
  • Busch, deplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigBusch, de

    Straat te Krommenie, waarvan de naam aangeeft dat ter plaatse een bos is geweest. Dat moet het Adderen- of Ederbos geweest zijn, dat door Soeteboom genoemd wordt. De naam van dit bos is ook terug te vinden in de namen van de buurtschap Bus en Dam en van het vermeende
  • Bus(ch) en Damplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigBus(ch) en Dam

    Buurtschap onder Assendelft, nabij de Busch te Krommenie. In 1357 is in het Cromme IJ een dam gelegd, die Nieuwendam, Busschendam of Busch z'n Dam werd genoemd.

    De laatste naam is overgegaan op het later erbij ontstane buurtschapje.
  • Busje, hetplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigBusje, het

    Houtzaagmolen en oorspronkelijk snuifmolen te Westzaan. bovenkruier. zie: de Buis, de
  • Busschersluisplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigBusschersluis

    Voormalige sluis bij De Busch (Krommenie). De sluis werd voornamelijk ter beheersing van de waterstand gebruikt en is in 1871 geruimd.
  • Buter, Ir Huibertusplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigButer, Ir Huibertus

    Velsen, 7 september 1897 - Bergen N-H, 15 december 1976

    Huibertus Buter, ingenieur bij Van Gelder Zonen, werd in 1941 bestuurslid van de Vereniging Centrale Technische School Zaanstreek, vanaf 1947 was hij voorzitter. Hij bleef dat tot de opening van de Middelbare Technische School aan de Tjalkstraat te Zaandam uit 1973, die vijf jaar later naar hem werd vernoemd. In 1963 werd hij benoemd tot Ridder in de Orde van Oranje Nassau. In 1973 ontving hij de
  • Buter, Jplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigButer, J

    Banketbakkerij en voormalig restaurant te Zaandam. De banketbakkerij van Buter kwam voort uit een banketbakkerij van P. Kater, die voor de Tweede Wereldoorlog was opgericht. Deze werd in 1949 door J. Buter overgenomen en uitgebouwd. De omzet nam in de loop der jaren sterk toe, mede dankzij diverse investeringen in pand en inventaris, en door uitbreiding van activiteiten.
  • Buteressenceplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigButeressence

    Geur - en smaakstoffenfabriek te Zaandam.

    Het bedrijf werd in 1870 opgericht te Amsterdam door Hermann Buter, die natuurlijke aroma's ging vervaardigen. Rond de eeuwwisseling kreeg deze activiteit een meer industrieel karakter nadat een pand aan de Nieuwendammerdijk in Amsterdam-Noord was betrokken. Gaandeweg ging het bedrijf zich meer richten op speciaal ontwikkelde producten. In de jaren '30 deed de familie Toben zijn intrede in het bedrijf; de directie van Buteressence wor…
  • Buullakenplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigBuullaken

    Geweven stof van grote sterkte, gebruikt voor de vervaardiging van bulen die in de oliemolens worden gebruikt. Deze stof werd vroeger in de Zaanstreek geproduceerd; de Weverijen Koster en Co. te Wormer zijn in de vorige eeuw als buullakenweverij begonnen.
  • Buurt-, wijk- en opbouwwerkplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigBuurt-, wijk- en opbouwwerk

    Welzijnssector. In de Zaanstreek vanaf het begin van de 20e eeuw op particulier initiatief ontstaan, vanaf de jaren '50/'60 steeds meer een overheidszorg, die overigens nog steeds grotendeels dankzij werk van vrijwilligers bestaat.
  • Buijs, Andriesplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigBuijs, Andries

    Katwijk, 3 april 1925 - Emmeloord, 16 november 2014

    Andries Pieter Buijs, raadslid en wethouder te Zaandam, burgemeester van Urk. Andries Buijs kwam op zijn 14e jaar naar Zaandam, waar hij als pleegzoon van de Zaandamse schilder P. Dekker opgroeide. In de oorlog moest hij zijn betrekking als onderwijzer aan een protestants-christelijke school te Zaandam opgeven en onderduiken. Na de oorlog werd hij bankbediende en kassier bij de Nationale Handelsbank te Amsterdam. Daarnaast werd…
  • Buijs, Jaapplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigBuijs, Jaap

    Jaap Jacob Buijs, ook wel Jaap Buys, boekhouder, houthandelaar, als verzetsman actief onder de schuilnaam Ruys, woonachtig aan de Rembrandtstraat 12 te Zaandam, werkte samen met Walraven van Hall.

    Voor de oorlog is Buijs overtuigd lid van de SDAP; hoewel hij, na te zijn begonnen als boekhouder, eigenaar is geworden van houthandel Onega. Dit is overigens geen bloeiend bedrijf; in de crisistijd is het een keer failliet gegaan. Van Hall is firmant van een Zaandams bankierskantoor. Ook…
  • Buys, Pplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigBuys, P

    Zie: supplement
  • Buys, Cornelis (de Oude)plugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigBuys, Cornelis (de Oude)

    Kunstschilder, broer van J.C. van Oostzanen. Van Cornelis Buys de Oude is weinig meer bekend dan dat hij in Alkmaar van 1490 tot 1524 heeft gewerkt. Zijn zoon, Cornelis Buys II, in Alkmaar geboren en daar in 1546 overleden was een beroemd schilder. Het Rijksmuseum te Amsterdam bezit van hem een drieluik, met de bewening van Christus.
  • Cabaretplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigCabaret

    Mensch durf te leven Podiumkunst, ontstaan in Frankrijk in de tweede helft van de 19e eeuw, gekenmerkt door de afwisseling van voordracht, min of meer geïmproviseerde gesproken tekst en liedjes. Het cabaret, oorspronkelijk een café-kunst, werd naar het voorbeeld van onder meer de Parijse kunstenaar Aristide Bruant door Eduard Jacobs in Nederland via de Amsterdamse wijk De Pijp geïntroduceerd, spoedig op een meer eigen wijze nagevolgd door Koos Speenhoff en Jean Louis Pisuisse en vervolge…
  • Cacao-afvalmalerijplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigCacao-afvalmalerij

    Molennijverheid ontstaan en uitgeoefend aan het einde van de 19e en het begin van de 20e eeuw in niet meer rendabele oliemolens. De molens waarin cacao-afval werd gemalen stonden ook wel bekend als poeiermolens, poeieren is stampen. De grondstof voor de molens was cacao-afval, dat werd verkregen van fabrieken in binnen- en buitenland. Van dit afval werden koeken geslagen, waarbij nog veel cacaoboter kon worden uitgeperst. Dit product vond zijn weg terug naar de cacao-industri…
  • Cacaoboom, deplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigCacaoboom, de

    Cacaomolen en oorspronkelijk snuifmolen te Oostzaandam, later Koog en tenslotte Westzaan. Het kleine, geheel met hout bedekte molentje werd omstreeks 1726 gebouwd. Omstreeks 1830 werd hij op zijn standplaats te Oostzaandam 'aan weg en Zaan` ten noorden van de latere Noorderbrug, afgebroken en vervoerd naar Koog, waar hij aan de Zaan, aan het eind van het Noordeinde werd herbouwd. Na enige jaren werd hij opnieuw afgebroken en vervoerd naar Westzaan, waar hij ten zuiden van het Guis…
  • Cacaofabriek de Zaanplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigCacaofabriek de Zaan

    Cacaofabriek te Zaandijk, opgericht in 1911, is uitgegroeid tot een van 's werelds grootste cacaobonen-verwerkende industrieën. Het bedrijf werd opgericht als chocoladefabriek door de Onderlinge handelsvereniging de Onderneming te Zaandijk in april 1911 in de Wilhelminastraat.
  • Cacao-industrieplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigCacao-industrie

    Belangrijke drager van de Zaanse economie; in omvang en belang gegroeid in de 19e en 20e eeuw; ontwikkelde zich aanvankelijk in samenhang met de chocoladeindustrie; vooral na de Tweede Wereldoorlog vond er specialisatie plaats en verzelfstandigden beide sectoren. In 1985 werd in de Zaanstreek 132.000 ton cacaobonen verwerkt, dat is ca. 80 % van de totale Nederlandse cacao-industrie, en circa 7,5 % van de totale wereldoogst.
  • Caescoperplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigCaescoper

    Ondernemersgeslacht in 17e en 18e eeuw. Cornelis Arisz (1593-1677) te Westzaan, zoon van Arisz Dirksz en Guurtje (1554-1648), was gehuwd met Trijntje Jans (1592-1653). Hij was waarschijnlijk olieslager en bezat 3/8 part in Het Pink te Koog.

    Zijn zoon Aris Cornelis Caescoper (1618-1689) woonde in Koog en was ook getrouwd met een Trijntje Jans (1620-1687). Hij was naast olieslager met een part in
  • Calcar, prof. dr Co vanplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigCalcar, prof. dr Co van

    Koog aan de Zaan, 26 maart 1935 - Parijs, 15 december 1986

    Jacobus Josephus Maria (Co) van Calcar, psycholoog en vooraanstaand onderwijsvernieuwer, bijzonder hoogleraar aan de Universiteit van Amsterdam die gedurende meer dan vijftien jaar nauw bij het werk van de Bernard van Leer Foundation betrokken is geweest, internationaal voorvechter van de belangen van het kansarme kind, een creatieve, op de praktijk gerichte wetenschapper. Van Calcar behoorde tot de groep onder…
  • Callfplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigCallf

    De familie Callf, Calf of Kalf, is de naam van een welvarend Zaans koopliedengeslacht in de 17e en 18e eeuw. De naam verwijst naar de plaats van herkomst, het Kalf te Zaandam. De stamvader was Michiel Cornelisz Calff wiens geboortejaar niet bekend is; hij stierf in 1673. Zijn zoon Cornelis Michielsz Calff (1652-1721) staat als zeer vermogend te boek en werd vooral bekend vanwege zijn langdurige vriendschap met
  • Calsum, B. H. vanplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigCalsum, B. H. van

    Overleden in 1943

    B. H. van Calsum, eerste onderwijzer in de Zaanstreek die in Koog vanaf 1921 een speciale klas voor zwakzinnige leerlingen had geleid. In 1925 nam het college van Burgemeester en Wethouders van Koog aan de Zaan contact op met het college van Zaandam. In 1926 deden deze gemeenten een verzoek aan de regering voor subsidie waarna een financiële samenwerking mogelijk werd. Op 1 januari 1927 startte de school met Van Calsum als schoolhoofd, officieel aan de Park…
  • Capperplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigCapper

    Naam van een geslacht in Wormer in de 17e eeuw. C. Mol ('Uit de geschiedenis van Wormer') vermeldt Cornelis Eggesz. Capper en diens zoon Egge Cz. Capper, beiden koopman. Zij woonden in de buurt achter de kerk, toen de grootste van het dorp: 'volgens het belastingkohier stonden hier niet minder dan 38 huizen en enkele pakhuizen'. Egge Cornelisz. bezat hier drie panden, Evenals zijn vader was hij burgemeester van Wormer. Cornelis Eggesz. wordt als zodanig genoemd in 1654, zijn zoon in 1670…
  • Cardinaalplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigCardinaal

    Belangrijk en omvangrijk geslacht te Zaandam in de 17e en 18e eeuw. Gerrit Jacob Boekenoogen veronderstelt dat de familienaam aan een gevelsteen ontleend kan zijn. Jacob Willem van Sante deelt mee dat het na vele onderzoekingen nog niet mogelijk is gebleken de omvangrijke familie in samenhangend verband te brengen.
  • Cardinaal, Klaasplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigCardinaal, Klaas

    Zaandam 19 augustus 1787 - Utrecht 10 december 1863

    Klaas Cardinaal, aanvankelijk koopman, later beeldend kunstenaar als landschapsschilder, Lid der Verenigde Friese en Waterlandse Doopsgezinde Gemeente te Purmerend, Cardinaal woonde en werkte voornamelijk in Utrecht. Klaas Cardinaal was een zoon van Cornelis Cardinaal en Frouke Klaas Bleeker. Hij is getrouwd op 17 mei 1815 in Purmerend, Noord-Holland, Nederland met Hillegonda Veen, ze kregen twee kinderen. Op 6 december 182…
  • Carnavalplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigCarnaval

    Vooravond van de veertigdaagse vasten. ln de Zaanstreek vanaf 1970 in de openbaarheid gevierd, daarvoor beperkt tot de huiselijke kring. Carnaval wordt met name in katholieke landen en streken gevierd, en is van oorsprong Italiaans en waarschijnlijk een mengvorm van een Romeins lente- en Germaans offerfeest. Uit talloze Middelnederlandse geschriften blijkt de grote populariteit van de camavalsvieringen. Na de Reformatie beperkte de viering van het feest zich tot de streken onder de riv…
  • Caroplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigCaro

    Kleine verffabriek te Krommenie, in 1914 opgericht als agentuur- en commissiehandel in het voormalige café Wilhelmina aan de Zuidervaartdijk; in 1920 uitgebreid met een toen nieuw fabriekspand. Het bedrijf richtte zich op de produktie van hoogwaardige standverven. Het is, toevallig, gevestigd nabij de plaats waar van 1649 tot 1812 Krommenies enige verfmolen, Het Fortuin, stond.
  • Carpentier, Jaap deplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigCarpentier, Jaap de

    Koog, 26 augustus 1921 - Bergen, 1996

    Jacob (Jaap) de Carpentier, bijnaam Carp, waaronder de beeldend kunstenaar, kunstschilder en keramist zijn werk ondertekende. De Carpentier woonde en werkte sinds 1945 in het Noordhollandse Bergen. In de jaren '60 was hij de grondlegger van de Groep Bergen met aandacht voor jonge kunstenaars die onder zijn leiding wereldwijd deelnamen aan groepstentoonstellingen in zowel Amsterdam, Brussel, Antwerpen en Kopenhagen als Ottawa en Los Ange…
  • Carpentier, Nic deplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigCarpentier, Nic de

    Zaandam 17 februari 1882 - Zaandam 17 december 1965

    Nicolaas (Nic) de Carpentier, beeldend kunstenaar, autodidact met later een aantal lessen van Ko Koeman Landschapschilder, etser en aquarellist. De Carpentier legde zeer natuurgetrouw het landschap en de dikwijls al verdwenen bebouwing in de Zaanstreek vast.
  • Carpentier, Jan deplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigCarpentier, Jan de

    Zaandam 1934 - Alkmaar, 11 november 1989

    Journalist, kunstrecensent Jan de Carpentier kreeg een opleiding tot onderwijzer maar begaf zich in de journalistiek. Daarbij specialiseerde hij zich in het recenseren van klassieke muziek en beeldende kunst. Zijn Muzikale notities, jaren achtereen verschenen in
  • Cartografieplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigCartografie

    Kaartmakerij, de kunst van het vervaardigen van land- en zeekaarten, atlassen, plattegronden enz. Van de Zaanstreek of gedeelten hiervan, bestaan ettelijke kaarten, de oudste dateert van 1554. Een opsomming van de voor dit gebied belangrijke cartografen en hun werk is opgenomen bij het trefwoord
  • Castillionplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigCastillion

    Zie: Chatillon, graaf van Bloys Het geslacht Chatillon, de graven van Bloys, werd door Loosjes, Adriaan en anderen als Castillion aangeduid.
  • Cement- en trasmolensplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigCement- en trasmolens

    Windmolens waarin door middel van kantstenen, zoals in de olie- en verfmolens, cementsteen tot cement, danwel tufsteen tot grondstof voor het tras werd vermalen. Het verouderde tras was een verbinding van gemalen tufsteen met vette kalk tot een metselspecie, die zowel onder water als in de lucht zeer hard werd.
  • Centraalbouwplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigCentraalbouw

    Gebouw dat om een centraal punt is opgetrokken. met als plattegrond bijvoorbeeld een cirkel, een vierkant, een regelmatige veelhoek, bijvoorbeeld zes- of achtkant of een Grieks kruis met vier gelijke armen. Kerken worden van oudsher soms als centraalbouw opgetrokken. Middeleeuwse voorbeelden zijn in ons land echter zeldzaam en ontbreken in de Zaanstreek volledig.
  • Centrale keukensplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigCentrale keukens

    In de Tweede Wereldoorlog bevonden zich overal in het land door de gemeenten ingestelde diensten, die voor de verschaffing van warme maaltijden aan de bevolking zorgden. Maaltijden bestonden doorgaans uit stamppot; ze werden centraal gekookt en in gamellen naar verschillende distributiepunten gebracht. De gebruikers moesten er o.a. hun aardappel-distributiebonnen voor inleveren en een relatief lage vergoeding betalen.
  • Ceresplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigCeres

    Elektrisch watergemaal, ingezet ter beheersing van het waterpeil in de polder Wormer, Jisp en Neck. Het gemaal staat op de Veerdijk te Wormer, naast de Poelsluis. Het kunstwerk werd in 1878 als stoomgemaal opgeleverd.
  • Ceresplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigCeres

    Voormalige stijfselmakerij van de firma Korff aan de Oostzijde te Zaandam. De oorspronkelijke naam was Het Varken; nadat een pakhuis van de fa. Korff met de naam Ceres was verbrand, werd deze naam aan de stijfselmakerij gegeven. Er werd. zoals in alle andere stijfselmakerijen, tarwestijfsel vervaardigd. Het vele bij de fabricage benodigde water putte men uit de Zaan.
  • Cesar, Juliusplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigCesar, Julius

    Zie: Onderwijs 1.2.8,
  • Chatillon, graaf van Bloysplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigChatillon, graaf van Bloys

    1342 - Schoonhoven, 19 mei 1381

    In de vroege geschiedenis van de Zaanstreek, met name die van de heerlijkheid Zaanden, Westzaan, Krommenie en Krommeniedijk, speelden verschillende leden van het adellijke geslacht Chatillon als graven van Bloys een rol. Zaanden werd te zamen met het Land van Wijk, Wijk aan Zee, Wijk aan Duin en Spaarnwoude, als
  • Chemische grondstoffenindustrieplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigChemische grondstoffenindustrie

    Produktiesector, tak van nijverheid die, in het groot, gebruik maakt van scheikundige reacties en daarmee stoffen vervaardigt die al of niet verder worden be- of verwerkt.

    In de Zaanstreek is de uitsluitend op chemie gestoelde industrie steeds van bescheiden omvang geweest en gebleven. De toepassing van chemie of chemische technologie in delen van het productieproces is daarentegen in vele bedrijfstakken onmisbaar geworden; bedrijven die van zulke toepassingen…
  • Chevallier, Mathile Jacquesplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigChevallier, Mathile Jacques

    Ubbergen, 4 september 1853 - Herveld, 23 oktober 1909

    Mathile Jacques Chevallier, burgemeester van Krommenie van 1896 tot 1898, zoon van boekhandelaar Mathile Jacques Chevallier sr. en Geertruida Catharina Elisabeth Stienstra. Hij was actief op het gebied van geestelijke gezondheidszorg en onder andere met
  • Chirurgijnplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigChirurgijn

    Naam in de 17e en 18e eeuw voor de plattelandsheelmeester en scheepsdokter. Zie: Gezondheidszorg. Aangezien de opleidingseisen niet bijzonder hoog waren, was het aantal chirurgijns vrij groot. In Wormerveer, met toentertijd 1800 inwoners, waren halverwege de 18e eeuw bijvoorbeeld drie chirurgijns gevestigd. Omdat de medische spoeling dun was waren zij ook werkzaam als barbier.
  • Chocolaadje, hetplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigChocolaadje, het

    Snuifmolen te Westzaandam. ook de Socolaat genoemd. Het bouwjaar is niet bekend, maar ligt vóór 1727. De laatste vermelding dateert uit 1792. De molen heeft gestaan aan en ten westen van de Watering en aan en ten zuiden van de Papenpadsloot. De naam duidt er op dat hij mogelijk oorspronkelijk cacaomolen is geweest.
  • Chocolade-industrieplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigChocolade-industrie

    Belangrijke sector in de Zaanse economie, in omvang en belang gegroeid in de 19e, vanaf ca. 1840, en 20e eeuw. Ontwikkelde zich aanvankelijk in samenhang met de cacao-industrie. Vooral na de Tweede Wereldoorlog vond er specialisatie plaats en verzelfstandigden beide sectoren.
  • Choleraplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigCholera

    Zie: Gezondheidszorg 1.5.3.
  • Christelijk-Historische Unie, deplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigChristelijk-Historische Unie, de

    Politieke partij op christelijke grondslag, met in de Zaanstreek nooit meer dan een kleine aanhang.

    Afscheiding ARP

    De Christelijk-Historische Unie werd opgericht in juli 1908, ontstaan uit een fusie van drie groeperingen: de Vrije Anti-Revolutionairen, de Christelijk-Historische Kiezersbond, en de Bond van Kiesverenigingen op Christelijk-Historische grondslag. Deze drie groeperingen waren op verschillende gronden in verzet gekomen tegen de politiek van de…
  • Christelijke Jongelings-Verenigingplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigChristelijke Jongelings-Vereniging

    Christelijke Jongelings-Vereniging Hebt de Waarheid en den Vrede lief afdeling Zaandam van het Ned. Jongelingsverbond, opgericht 18 juli 1867 en goedgekeurd bij Koninklijk Besluit van 19 november 1888 was gevestigd aan de Langestraat 22 te Zaandam. De vereniging ontstond uit een fusie van de Gereformeerd getinte Jongeren-Vereniging
  • Christen Democratisch Appelplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigChristen Democratisch Appel

    Al geruime tijd voor 1977 bestond binnen de confessionele partijen in Nederland de wens om tot nauwere samenwerking te komen. Een onderzoek wees in 1965 reeds uit dat de helft van de gemeenten een gezamenlijke verkiezingslijst van de
  • Christen-Vrouwenbond, Nederlandseplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigChristen-Vrouwenbond, Nederlandse

    Interkerkelijke vrouwen-organisatie met landelijk ongeveer 80.000 leden (1987). De oprichting had plaats op 1 oktober 1919 naar aanleiding van de instelling van het algemeen kiesrecht. De doelstelling was en is het geven van voorlichting aan de leden, uitsluitend vrouwen, op staatkundig, maatschappelijk en cultureel terrein. De bond koos al meteen een emancipatorisch, op de vrouw gericht, beleid. Door middel van thema-avonden, koffie-ochtenden en cursussen word…
  • Christoffel, deplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigChristoffel, de

    Oliemolen te Koog, bijgenaamd De Broodkorf. De windbrief werd gegeven in september 1654 aan Stoffe! Baertsz. Veen. In oktober 1684 ging hij door brand verloren, waarna herbouw volgde. Hij heeft gestaan aan de Zaan, achteraan het Broodkorfspad, en werd gesloopt in 1887.
  • Chromos bvplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigChromos bv

    Industriële drukkerij, aanvankelijk te Zaandijk, later Krommenie. Het bedrijf ontstond op 1 augustus 1955, toen de directie van offsetdrukkerij Litho Zaanlandia Kleiman en Koene uiteenviel. H.D.P. Koene ging als enig eigenaar van industriële drukkerij Chromos verder. Aanvankelijk was het bedrijf gevestigd aan de Lagedijk te Zaandijk op 1500 vierkante meter. In 1966 verhuisde het naar een terrein tussen de
  • City-centerplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigCity-center

    Zie Winkeliersverenigingen.
  • city_coyoteplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigzaansepophistorie

    CITY COYOTE - KUNSTENAARSCOLLECTIEF

    Kunstenaarscollectief dat floreert in rafelranden, slooppanden en zwarte nagelranden. Opgericht tijdens de lockdown van 2020.

    Bezetting

    Jacob Passander - Woordkunst Micha Sprenger - Muziek Linda Willemszoon - Wonderland Lichtshow
  • Claasen, Hendrikus Willem (Henk)plugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigClaasen, Hendrikus Willem (Henk)

    (Oostzaan, 1939)

    Beeldend kunstenaar, non-figuratief schilder en tekenaar. Claasen woont en werkt in Amsterdam en gebruikte soms de schuilnaam “Manuel Autodidakt”. Hij ontving de Prijs van de Universiteit van Amsterdam (1964).
  • Cleveringa, Onckoplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigCleveringa, Oncko

    (Appingedam, 10 juni 1868 - Amsterdam, 15 juli 1931)

    Oncko Egberdinus Cleveringa was burgemeester van Koog aan de Zaan van 1898 tot 1908. Hij begon zijn loopbaan in 1894 als ambtenaar bij de secretarie te Koog aan de Zaan, een jaar later gevolgd door een benoeming als gemeentesecretaris en in 1896 die tot gemeenteontvanger, welke functies door hem werden vervuld tot 1898. Op 2 november 1898 werd hij benoemd tot burgemeester van Koog aan de Zaan. Cleveringa stond bekend als mi…
  • Clijnk, Evertplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigClijnk, Evert

    's Gravenhage, 17 november 1896 - Zaandam, 3 november 1977

    Everardus Petrus (Evert) Clijnk, Statenlid van 18 april 1935 tot 25 oktober 1966. Evert Clijnk maakte niet minder dan 31 jaar deel uit van Provinciale Staten, aanvankelijk van de fractie der Rooms-Katholieke Staatspartij, later van die der Rooms-Katholieke Volkspartij. In 1939 werd Clijnk benoemd als lid van de Raad van Toezicht op de provinciale bedrijven.
  • Clijnk, Pietplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigClijnk, Piet

    Zaandam, 30 juli 1899 – Zaandam, 15 mei 1967 Piet Clijnk achter zijn schildersezel Pieter Clijnk, beroepsschilder en lijstenmaker, autodidact, optimist, broer van Evert Clijnk, zoon van aannemer Theodorus Clijnk die onder meer de katholieke kerk aan de Oostzijde in Zaandam bouwde.
  • Cluysenaer, Theodoorplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigCluysenaer, Theodoor

    Breda, 24 september 1870 - Hilversum, 12 februari 1934 Burgemeester Cluysenaar wilde zich nooit laten fotograferen, hier is hij gesnapt door Henk Zwart uit Krommenie in zijn karakteristieke houding met hand aan de hoed bij de brand aan de Zaanweg op 2 april 1928.
  • Coentunnelplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigCoentunnel

    Door Rijkswaterstaat, directie Sluizen en Stuwen ontworpen en tussen 1961 en 1965 aangelegde, 1283 meter lange ondertunneling van het Noordzeekanaal als deel van de Ringweg A 10 Amsterdam en de Coentunnelweg A8 tussen de Zaanstreek en achterliggend Noord-Holland. De lengte van het onderwatergedeelte is 587 meter, de afrit aan de Zaanse kant 300 meter. De tunnel is zo diep aangelegd dat het Noordzeekanaal ter plaatse een diepte van 15,5 meter beneden NAP kan behouden bij een bodembree…
  • Collegium Vocale Zaandamplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigCollegium Vocale Zaandam

    Collegium Vocale Zaandam, opgericht in oktober 2002 om de 25 jaar oude traditie voort te zetten in de Westzijder- of Bullekerk in Zaandam maandelijks een Bachcantate uit te voeren en op de maandag voor Kerstmis de uitvoering van 'A festival of Lessons and Carols'.
  • Comité Algemeen Welzijnplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigComité Algemeen Welzijn

    Patriottische organisatie, die zich bezig hield met bestuur en onderwijs. en vooral met ondersteuning van de armen. In 1795 hield het te Oostzaandarn een collecte` waarvan de opbrengst werd omgezet in levensmiddelen. die aan de armen werden geschonken of voor lage prijzen verkocht. Een afvaardiging van het comité vertegenwoordigde in 1796 Westzaandam in het geschil met Westzaan over het bansbestuur.
  • Comité's van Waakzaamheidplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigComité's van Waakzaamheid

    Organisaties, opgericht na de Franse 'bevrijding', tot instandhouding van de verworvenheden van de Bataafse Republiek (zie Franse tijd). De comité's, die in de hele republiek ontstonden, hadden tot taak de contra-revolutie tegen te gaan. Met name in Krommenie waar de
  • Commandeurplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigCommandeur

    Zie: Walvisvaart. Verantwoordelijk leider van de vangstactiviteiten, tevens belast met de verantwoordelijkheid voor de vleet (uitrusting). In de beginjaren der walvisvaart werd het nautisch gedeelte dezer taak behartigd door de schipper, die veelal mede-reder was en als zodanig gedelegeerde van de rederij.
  • Commissie Verzijlplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigCommissie Verzijl

    In 1984 door de gemeente Zaanstad ingestelde en naar haar voorzitter genoemde commissie met als opdracht: 'Op basis van bestaand materiaal en bestaande kennis en uitgaande van de bestaande situatie aangeven wat gedaan zou kunnen worden om de positie van het bedrijfsleven te versterken.' De commissie bracht op 29 januari 1985 een rapport uit met een aantal aanbevelingen onder de titel: Zaanstreek de 'moeite' waard. Het rapport verscheen tevens in een oplage van 11.794 stuks. Ee…
  • Communicatiewegenplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigCommunicatiewegen

    Verbindingswegen. ontsluitingswegen tussen de verschillende woonkemen. Tot halverwege de 19e eeuw waren er nauwelijks verharde verbindingswegen. Het verkeer binnen en naar de waterrijke Zaanstreek was voor een groot deel vaarverkeer. De eerste communicatieweg - van Westzaan via Assendelft naar Heemskerk en verder naar Beverwijk ~ was een gevolg van particulier initiatief. De broers
  • Communicatiewegsluisplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigCommunicatiewegsluis

    Voormalige schutsluis tussen de Noorderpolder en de Veenpolder bij de kruising van de Communicatieweg (Oost) en de Dorpsstraat te Assendelft. Niet bekend is wanneer de sluis werd aangelegd. In 1897 werd de sluis vernieuwd en in 1975 gesloopt in verband met de aanleg van het diepriool.
  • Communismeplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigCommunisme

    Politieke stroming, met in de Zaanstreek lange tijd grote aanhang en belangrijke invloed.

    Algemeen

    Onder communisme wordt verstaan: een maatschappelijk stelsel waarin de productiemiddelen gemeenschappelijk eigendom zijn en waarin bij de verdeling der voortgebrachte goederen en diensten het beginsel wordt gevolgd dat elk lid van de gemeenschap daarover kan beschikken naar behoefte. Bij ontbreken van dit stelsel wordt onder communisme tevens verstaan: het streven naar die maatsch…
  • Compaen, Klaasplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigCompaen, Klaas

    Oostzaan 1587 - Oostzaan 25 februari 1660

    Claes Gerritszoon Compaen of Klaas Compaen, beruchte Oostzaanse zeerover, die tussen 1623 en 1627 tot de meest beruchte Barbarijse zeerovers behoorde door honderden schepen te kapen. De vader van Claes was lid van Dirck Claesz Duyvel's watergeuzenbende die zich in de Zaanstreek tegen het landsbestuur verzette en als kapitein onder Diederik Sonoy vocht voor het Alkmaars Ontzet in 1573. Claes groeide daardoor op in een tijd van opstand en…
  • Compagnieschappenplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigCompagnieschappen

    Zie: Economische geschiedenis geschiedenis 2.6.2.
  • Conscriptieplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigConscriptie

    Conscription (Frans = registratie, loting). De inschrijving van alle jongemannen voor verplichte legerdienst in de Franse tijd. De conscriptie van 1813 leidde tot de opstand tegen het Franse gezag. Napoleon had, om zijn troepen aan te vullen en uit te breiden, onvoldoende aan de vrijwilligers uit het voormalige koninkrijk Holland.
  • Contactgroep Bedrijven Oostzaan (CBO)plugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigContactgroep Bedrijven Oostzaan (CBO)

    Contactgroep Bedrijven Oostzaan, opgericht in 1950, behartigt de belangen van ondernemers in Oostzaan. In het bijzonder zodra gezamenlijk optreden noodzakelijk blijkt. Circa 95 bedrijven zijn aangesloten bij de belangenorganisatie.

    economie oostzaan
  • Contelaar & Hartplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigContelaar & Hart

    Assurantiekantoor te Krommenie. Het kantoor werd opgericht in april 1924 door J.J. Contelaar & K. Hart en heeft sindsdien een gelijkmatige groei ondergaan. De oprichters traden in 1966 uit de vennootschap onder firma, die werd overgenomen door A. Hoekstra en C. Hart die in 1961 als vennoten intraden. De naam van het kantoor bleef ongewijzigd. Meer dan 50 % van de omzet, ca. f 5 mln. in 1991, werd verkregen doordat voor een aantal verzekeringsmaatschappijen als gevolmachtigde we…
  • Contelaar, Jocoplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigContelaar, Joco

    Amsterdam, 2 juni 1899 -

    Johannes Jacobus (Joco) Contelaar was de stamvader van voetbalvereniging QSC, vanaf de oprichting in 1915 was hij meer dan 50 jaar bestuurslid en daarvan tot 1966 meer dan 25 jaar voorzitter. Niet alleen werd hij tot erevoorzitter van QSC benoemd, maar ook verkreeg hij het
  • Continentaal stelselplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigContinentaal stelsel

    In de Zaanstreek meestal Douane-stelsel genoemd, ingesteld door Napoleon Bonaparte bij het Decreet van Berlijn op 21 november 1806 waarbij alle handel met Engeland door een hoeveelheid van maatregelen werd verboden. Napoleon dwong al zijn continentale bondgenoten en vazalstaten, dus ook Nederland dat juist in 1806 onder het koningschap van zijn broer
  • Coöperatieve Handelsonderneming de Ondernemingplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigCoöperatieve Handelsonderneming de Onderneming

    In 1902 door 12 Zaandijkse middenstanders opgerichte coöperatie. In 1910 nam men het besluit tot de oprichting van Cacaofabriek de Zaan. Het lukte niet goed om het bedrijf winstgevend te maken en in 1911 werd Jan Huysman (die al in de cacaoindustrie actief was) gevraagd om ook aandeelhouder te worden. In 1916 nam hij het bedrijf helemaal over na een grote schuld aan hem.
  • Coöperatieplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigCoöperatie

    Economisch samenwerkingsverband van verbruikers of producenten. In de Zaanstreek werden vooral de coöperaties van verbruikers belangrijk, maar er ontstonden ook productie-coöperaties Door middel van gemeenschappelijke inkoop of bedrijfsuitoefening trachtten de deelnemers hun economische belangen te behartigen. Daarbij moet worden opgemerkt dat naast het economische doel idealisme een minstens zo belangrijke drijfveer voor de samenwerking was. In de 20e eeuw kwamen met name de land e…
  • Cooths Papiergroothandel bv, Vanplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigCooths Papiergroothandel bv, Van

    Handel in en verwerking van papier- en papeteriewaren te Zaandijk. Het bedrijf werd opgericht in 1951 te Zaandijk door S.J.W. v. Cooth en N. v. Cooth-de Vries, die in papier en karton begonnen te handelen. De bedrijfsvorm werd omgezet van firma in nv (1968), en later in bv (1971). Begonnen werd in een pand aan het Zaagselpad; in 1976 werd verhuisd naar het huidige bedrijfspand aan de Lagedijk. In datzelfde jaar werd Van Cooth Holding bv opgericht.
  • Cooths Papiergroothandel bv, Vanplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigCooths Papiergroothandel bv, Van

    Handel in en verwerking van papier- en papeteriewaren te Zaandijk. Het bedrijf werd opgericht in 1951 te Zaandijk door S.J.W. v. Cooth en N. v. Cooth-de Vries, die in papier en karton begonnen te handelen. De bedrijfsvorm werd omgezet van firma in nv (1968), en later in bv (1971). Begonnen werd in een pand aan het Zaagselpad; in 1976 werd verhuisd naar het huidige bedrijfspand aan de Lagedijk. In datzelfde jaar werd Van Cooth Holding bv opgericht.
  • Coppensluisplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigCoppensluis

    Sluisje nabij Nauerna, reeds in 1500 genoemd als één van de veertien sluizen in de Assendelver Zeedijk. De Coppensluis werd in 1696 gedempt en in 1718 gesloopt.
  • Copper, Gerplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigCopper, Ger

    (Assendelft, 21 juli 1953 – 6 augustus 2020)

    Ger Copper, artiestennaam voor Gerrit Kopper, was een goochelaar uit in Assendelft. In 1979 was hij wereldkampioen en mocht zich driemaal Nederlands kampioen noemen. Ger Copper begon rond zijn veertiende verjaardag met goochelen en werd als vijtienjarige Nederlands junioren kampioen op het onderdeel manipulatie.
  • Corn. Bak BVplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigCorn. Bak BV

    handelskwekerij gevestigd op Dorpsstraat 11B te Assendelft. De kwekerij werd in januari 1929 als eenmanszaak opgericht door de 24-jarige Cornelis Bak. Op de driekwart hectare land die hij op dat moment tot zijn beschikking had begon hij met het telen van groenten, bloemen, bollen en potplanten, waartoe hij zich de eerste jaren beperkte. Zijn eerste kas met een oppervlakte van 500 vierkante meter bouwde hij in 1933; in 1947 werd 500 vierkante meter kas bijgebouwd. Omstreeks 1956 is…
  • Cornelisz, Claesplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigCornelisz, Claes

    Zaans uitvinder in de 16e en 17e eeuw. Claes Cornelisz verkreeg in 1601 van de Staten Generaal octrooi op een houtzaagmolen, die beter zou werken dan die van Cornelis van Uytgeest. Van deze uitvinding zijn geen verdere gegevens bekend.
  • Coronam BVplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigCoronam BV

    De in 1963 gestarte Mechanische Industrie Coronam BV aan Eendrachtsstraat in Zaandam verhuisde al snel na de oprichting naar een eigen locatie aan het Barndegat in Zaandam met een oppervlakte van aanvankelijk 150 m². Ondanks een tweetal verbouwingen werd dit pand ook als te klein beschouwd waarop begin jaren ’80 de eerste paal werd geslagen voor de 800 m² nieuwbouw aan de Sluispolderweg. Dit pand betrof een vergroting van het aantal vierkante meters oppervlak, Coronam kon hier ruim …
  • Corps der schutterijplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigCorps der schutterij

    Zie Schutterij Het in 1879 door en voor de schutterij opgerichte muziekcorps was waarschijnlijk het eerste fanfaregezelschap in de Zaanstreek (zie ook: Muziek). Het corps werd na betrekkelijk weinig jaren opgeheven, maar heropgericht in 1893. Inmiddels was toen al het initiatief genomen tot enkele andere muziekcorpsen.
  • Corver en Zonen, Pieterplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigCorver en Zonen, Pieter

    Voormalige ankersmederij stammend uit de 18e eeuw te Westzaandam. In 1796 kocht de firma de molens de Groene Jager aan het Jagerspad en de in de directe nabijheid gelegen Rode Jager? Het bedrijf werd dientengevolge voortgezet als balkenzagerij; de ankersmederij werd in verband met de teloorgang der Zaandamse scheepswerven aan het begin van de vorige eeuw opgeheven.
  • Cosmetische industrieplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigCosmetische industrie

    In de Zaanstreek nauwelijks uitgeoefende tak van bedrijvigheid. Wel kan worden gewezen op de fabricage van grondstoffen voor deze industrie door het voormalige Polak & Schwarz & Schwarz, alsmede in zekere zin op de cacaofabrieken die op kleine schaal cacaoboter voor verwerking in cosmetica leveren. In de 17e en 18e eeuw vervaardigden zes Zaanse molens pruikenpoeder. In Zaandam is tot na de laatste oorlog door A.J. Peeters een bescheiden maar kwalitatief geroemde produktie …
  • Coupry, Isaacplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigCoupry, Isaac

    Omstreeks 1660 en tot uiterlijk 1674 schoolmeester, hoofd van de Franse tijd school, gevestigd aan het Franse pad, de latere Franse straat, dat er zijn naam aan ontleende. Zie: Onderwijs.

    Waarschijnlijk was Isaac Coupry zijn vader als onderwijzer opgevolgd; in 1649 werd hij namelijk als buitenlands lidmaat van de Nederlands hervormde kerk te Oostzaandam genoemd Jan Isaackszoon Coupri op het Fransepadt (zie:
  • Couwenhovenplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigCouwenhoven

    Zaans, voornamelijk Zaandijks, geslacht.

    Willem Adriaansz Couwenhoven, (Maasland, 1745 - Koog aan de Zaan, 2 maart 1817) afkomstig uit Maasland, trok aan het eind van de 17e eeuw als timmermansgezel naar Zaandijk. Hij was een landbouwerszoon, afkomstig uit een groot gezin.
  • CPNplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigCPN

    Communistische Partij van Nederland, in 1909 onder de naam Sociaal-Democratische Partij (SDP) opgericht als afsplitsing van de SDAP en ging in 1990 op in GroenLinks. Zie communisme in de Zaanstreek.
  • Crematoriumplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigCrematorium

    Wijze van lijkbezorging, waarbij door zeer hoge temperaturen, variërend van 800 tot 1000 graden, een lichaam in as wordt omgezet. In Zaandam werd eind 1988 begonnen met de bouw van een crematorium. Het eerste Nederlandse crematorium werd opgericht in 1914 te Velsen. Kort daarna waren er in Zaandam acties om tot de stichting van een crematorium te komen, die evenwel zonder resultaat bleven. Het duurde veertig jaar voor het tweede Nederlandse Crematorium, te Dieren, werd gesticht. Na…
  • Cricketsportplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigCricketsport

    Zie: Albion

    sport
  • Crisis jaren '30plugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigCrisis jaren '30

    Naam voor de economische malaise die zich in de jaren '30 van de 20e eeuw deed voelen. Voor Nederland lagen de crisisjaren vooral tussen 1932 en 1936. In de Zaanstreek werd de economische situatie minder slecht dan in omringende gebieden. De crisis van de jaren '30 zette in met de beurskrach van Wall Street op zwarte donderdag, 24 oktober 1929. De opgeblazen economie van de Verenigde Staten zakte als een pudding ineen, West-Europese economieën volgden.
  • Crokplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigCrok

    Ondememersgeslacht in de 19e eeuw. De oliezaken van de familie Crok werden gesticht door Teunis Crok (1801-1866), zoon van Jan Crok en Duifje den Adel, gehuwd met Trijntje Cornelis Brandenberg. Teunis Crok begon als bakker, maar werd om redenen van verschil van mening met de ambtenaren '“heuker' (graan- en meelhandelaar). Deze zaken floreerden en hij kon later een oliemolen kopen en de oliezaken gestaag uitbreiden. Achtereenvolgens kwamen de volgende molens in zijn bezit:
  • Croklaan bvplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigCroklaan bv

    Producent en verwerker van oliën en vetten, met name cacaoboter vervangende vetten, te Wormerveer; oorspronkelijk zelfstandig, na eerdere wisseling van eigenaar sinds 1971 onderdeel van het Unileverconcern, en sinds 2002 behorend tot de Maleisische IOI Group.
  • Crommenijeplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigCrommenije

    Beeldsnijder, Joost Jansz Oorspronkelijk een breed water, dat - buiten de omringdijk gelegen - tot 1357 een open verbinding vormde tussen het Wijkermeer (de noordelijke uitloper van het IJ, het ) en het Langmeer (deel uitmakend van de Schermer, thans nog als Lange Meer een gedeelte van het Alkmaardermeer). In genoemd jaar werd de
  • Crowny Food Industries bvplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigCrowny Food Industries bv

    Fabrikant van en handel in puddingpoeders, vanille-suiker, bakmixen, Lik Bits-minilollies en Zaanse Babbelaars te Zaandam. Het bedrijf werd opgericht in januari 1922 door Fr. Onrust en H. Hoorn, onder de naam 'Onrust en Hoorn'. Onrust, van beroep bakker, produceerde in die tijd puddingpoeders in een kelder aan de Zuiddijk te Zaandam. Hoorn werkte als vertegenwoordiger bij ‘Puddingpoederfabriek ten Wolde’ in Koog aan de Zaan. Uit hun samenwerking ontstond de ‘Nederlands…
  • Culturele prijzen gemeente Zaanstadplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigCulturele prijzen gemeente Zaanstad

    Prijzen, in 1979 door de gemeente Zaanstad ingesteld, ter beloning van verdiensten voor de Zaanse streekcultuur.

    De Culturele prijzen, door Zaanstad overigens Kulturele prijzen genoemd, een Cultuurprijs van f 3000 en een
  • Culturele Raad Nauernaplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigCulturele Raad Nauerna

    Stichting, die zich inzet voor de organisatie van culturele manifestaties in Nauerna. Sinds begin 1989 heeft de culturele raad daarvoor de beschikking over het 17e-eeuwse, uit Wormerveer afkomstige en gerestaureerde pakhuis Archangel, waarin optredens, veelal van dichters en schrijvers, worden georganiseerd. De Culturele Raad Nauerna werd begin jaren '80 opgericht en hield haar bijeenkomsten aanvankelijk in een oude tochtige kolenschuur. Op de plaats van die schuur werd A…
  • Cultuurplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigCultuur

    In de ruimste betekenis wordt hier vooreerst onder cultuur verstaan: de beschaving, de ontwikkeling van het geestelijk en zedelijk leven, respectievelijk het daarin bereikte peil, met name met betrekking tot een bepaald volk en/of een bepaalde tijd. Een kernachtiger definitie van dezelfde strekking is: Cultuur is de levensstijl van een samenleving, aldus prof. dr. J.P. Bouman, in cultuurgeschiedenis van de twintigste eeuw; het is de plaats- en tijdgebonden veruiterlijking van de samenle…
  • Cultuurprijsplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigCultuurprijs

    Zie: Culturele prijzen gemeente Zaanstad prijzen.
  • Czaar Peter de Groteplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigCzaar Peter de Grote

    Czaar Peter, Peter I Aleksejevitsj de Grote (1672-1725) Czaar sedert 1682 en 'alrussisch keizer` vanaf 1721 uit het Huis Romanov, die in 1697 een week in de Zaanstreek verbleef en nadien de streek enige malen kort bezocht. Rond verblijf en bezoeken, waarvan het belang altijd zwaar is overschat, hebben zich de nodige legendes gevormd. Het
  • Czaar Peter, deplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigCzaar Peter, de

    Houtzaagmolen te Westzaandam, achtkante bovenkruier. Deze balkenzager werd nieuw gebouwd in 1859. In augustus 1897 werd hij tot stellinghoogte afgebroken en ingericht als stoomhoutzagerij. Het bovendeel werd gebruikt bij de bouw van een korenmolen in Midwoud. Hij heeft gestaan aan en ten oosten van de Zuiderwatering, op de hoek en ten zuiden van de Czaarsloot.
  • Czaar Peterhuisjeplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigCzaar Peterhuisje

    Zeventiende-eeuws arbeidershuisje aan 't Krimp te Zaandam, waar Czaar Peter in 1697 een week verbleef. Het huisje wordt jaarlijks door zo'n 10.000 personen bezocht, onder wie een flink aantal Russen. Het in 1632 gebouwde houten arbeidershuisje werd tot 1780 in tweeën bewoond. Na die tijd werd het pand een bezienswaardigheid. Graaf Orlow, commandant van de Russische vloot, was in 1780 de eerste adellijke bezoeker, nadien zouden er velen volgen.
  • Czaar van Muscovien, deplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigCzaar van Muscovien, de

    Pelmolen te Oostzaandam, zie: de Grootvorst, de.
  • Czaar Peter beeldplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigCzaar Peter beeld

    Het Czaar Peter beeld op de Dam in Zaandam is een geschenk van czaar Nicolaas II aan de gemeente Zaandam ter herinnering aan het verblijf van czaar Peter de grote in Zaandam. Het is een twee meter hoog bronzen beeld, de sokkel staat in grote letters de tekst:
  • Czaar Peterfeesten 1897plugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigCzaar Peterfeesten 1897

    Een droevige morgen geeft wel eens een blijde dag. Dat bleek op 18 augustus 1897 tijdens het Czaar-Peterfeest, begonnen onder ongunstigste omstandigheden, liep de dag uitstekend van stapel. En toch, 's morgens waren duizenden teleurgesteld, leden van de verschillende commissies die met reden vreesden dat al hun onvermoeide zorgen voor het welslagen van hun taak vergeefs zouden wezen. De duizenden kinderen, die zich al dagen lang verblijdden voor het grote feest en al eve…
  • D66plugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigD66

    D66 is een liberale politieke partij die in 1966 werd opgericht om democratische vernieuwing te bereiken. In 1970 deed de partij voor het eerst mee aan gemeenteraadsverkiezingen in de Zaanstreek waarbij men enkel meedeed in Zaandam. Daar behaalde men 3 van de 33 zetels.. Bij de herindelingsverkiezingen in 1973 haalde men geen zetels. In deze tijd ging het ook landelijk zeer slecht met D66. In 1974 werd de partij zelfs bijna opgeheven. In de jaren daarna boekte de partij herstel met leider J…
  • Daan, Joplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigDaan, Jo

    Krommenie, 12 mei 1910 - Deventer, 11 juni 2006

    dr. Johanna Catharina (Jo) Daan, taalkundige, dialectologe. Jo Daan promoveerde in 1950 tot doctor in de letteren en wijsbegeerte op het proefschrift 'Wieringer land en leven in de taal'. In dit lijvige en gewaardeerde werk legde zij verband tussen de geschiedenis van het voormalige eiland met de daar gesproken taal; zij betrok bij haar studie onder meer het volksleven en de beroepen en bedrijven, terwijl zij in enkele bijlagen ook voor-…
  • Dagblad voor Noord-Hollandplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigDagblad voor Noord-Holland

    1942 - 1944

    De Tweede Wereldoorlog vormde een zwarte bladzijde in de geschiedenis van onder andere ochtendblad De Zaanlander, resulterend onder de Noordhollandse Pers, behorend tot de dagbladen die gehoor gaven aan de door de Duitse bezetter opgelegde maatregelen. Zo was er de verplichting in 1942 tot het samengaan van De Zaanlander en de Beverwijkse Courant-Kennemerland, al is er ook sprake van dat deze samenwerking op
  • Dagblad Zaanstreekplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigDagblad Zaanstreek

    Dagblad Zaanstreek ontstond in 1992 nadat de twee grootste Zaanse dagbladen, De Typhoon Dagblad voor de Zaanstreek en De Zaanlander fuseerden. De aandeelhouders van de Verenigde Noordhollandse Dagbladen waaronder ochtendblad De Zaanlander ressorteerde en van Damiate Holding in Haarlem, uitgeefster van onder meer avondblad De Typhoon, werden het in juni 1991 eens over de fusie.
  • Dagboeken journaalsplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigDagboeken journaals

    Vorm van autobiografie, waarin de schrijver regelmatig (dikwijls iedere dag) chronologisch noteert wat hij/zij heeft meegemaakt, denkt, voelt of overweegt. Dagboeken kunnen zeer van elkaar afwijken: sommige zijn strikt persoonlijk, andere zijn puur economisch of politiek.
  • Dageraad, Deplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigDageraad, De

    Pelmolen in Oostzaandam, bijgenaamd De Zwavelstok.

    De windbrief werd gegeven in september 1679. De molen stond aan en ten westen van de Gouw, ter hoogte van het Grote Glop. Hij werd gesloopt in 1792.
  • Dageraad, deplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigDageraad, de

    Vrijdenkersvereniging, opgericht in oktober 1856, die in de Zaanstreek een redelijk grote aanhang verwierf. De Dageraad (in 1957 werd de naam van de vereniging veranderd in De Vrije Gedachte) was aanvankelijk liberaal georiënteerd en stond in de begintijd onder invloed van onder anderen Multatuli. Via figuren als A. Gerhard en
  • Dalsem van, Ceesplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigDalsem van, Cees

    Wijdewormer Cees van Dalsem (1933-2012) schreef ooit voor Elsevier, FEM en de verdwenen dagbladtitels De Zaanlander, De Typhoon en Nieuwe Noordhollandse Courant. Het Wijde Wormer Journaal waar hij als hoofdredacteur mee was vergroeid vormde z’n grote passie. Van Dalsem schreef voor talloze tijdschriften, onder andere in Met Stoom van de Vereeniging Zaans Industrieel Erfgoed. Cees van Dalsem nam voor zichzelf geen genoegen met een ’minder goed stukje’ en eiste dat ook van beroep…
  • Damplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigDam

    Straat te Zaandam die zijn naam ontleent aan de Hogedam in de Zaan, waar Zaandam naar werd vernoemd.

    De Dam, die de Zaan van het buitenwater, IJ/Zuiderzee, afsloot, was in het zuiden eeuwenlang de enige landverbinding tussen de oostelijke en de westelijke Zaanstreek. Het is niet bekend wanneer de Dam precies werd opgeworpen. Zeker is dat hij er in 1314 was; vermoed wordt dat hij aan het einde van de 13e eeuw werd aangelegd. De Hogedam was van uitermate groot belang voor de ontginning en h…
  • Dam, Theun vanplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigDam, Theun van

    Amsterdam, 21 januari 1940

    Theun van Dam, invloedrijke PvdA-wethouder van Zaandam en later Zaanstad in de periode 1970-1988. Daarna burgemeester van Purmerend. Ereburger van Zaanstad. Theun van Dam was al actief in de PvdA als lid afdelingsbestuur en eerder lid afdelingsbestuur Amsterdam vóór hij in 1970 wethouder van Zaandam werd. De PvdA kreeg dat jaar onverwacht een derde wethouderspost.
  • Dam-tot-Damloopplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigDam-tot-Damloop

    Sportevenement, hardloopwedstrijd over tien Engelse mijlen (16.1 kilometer), jaarlijks gehouden tussen de Dam te Amsterdam en de Dam te Zaandam. De Dam tot Damloop wordt georganiseerd door toerclub Le Champion. Aan de eerste loop (3 november 1985) namen al zo'n 4000 atleten deel (voornamelijk uit de omgeving), terwijl er circa 50.000 toeschouwers waren. Winnaar werd de Belg Jan Sebille.
  • Dam-tot-Damraceplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigDam-tot-Damrace

    Publiciteitsevenement in 1959, georganiseerd door de Zaanse VVV in het kader van de Zaanse acties voor ondertunneling van het Noordzeekanaal. De Dam-tot-Damrace, die eind augustus `59 drie dagen lang de Zaanstreek beheerste, was een idee van de reclame-chef van
  • Damland Collegeplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigDamland College

    Scholengemeenschap voor beroeps- en volwassenenonderwijs in Zaanstad, ontstaan in 1990 door fusie van de streekschool Zaanstreek-Waterland, MDGO-school Sancta Maria 2, MTS-Zaanstreek, Ir. Buterschool, MBO-school De Meander, Cor Kakesschool 2 en dag- en avondschool Zaanstreek-Waterland. Bij deze fusie werd het onderwijs aan 8000 leerlingen samengevoegd; hierbij waren 600 docenten betrokken, die les gaven in 24 verschillende schoolgebouwen. Bij de oprichting van het Damland Colleg…
  • Dammenplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigDammen

    Denksport, in de Zaanstreek sedert 1904 in verenigingsverband gespeeld, vermoedelijk daarvoor al ongeorganiseerd. Dammen wordt gespeeld door twee personen, met schijven op een bord van honderd velden. De sport ontstond in Egypte omstreeks 1200 v. Christus. Dammen werd door militairen naar Europa gebracht en omstreeks 1600 voor het eerst in Nederland gespeeld.
  • Dampadplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigDampad

    Pad, tegenwoordig meer een steeg tussen de Dam en de Rozengracht. In 1656 werd een reglement voor het Jacob Mensenven of -pad vastgesteld, het huidige Dampad. Vroeger stond het pad ook wel bekend als: Damstraat.

    Sipke Lootsma veronderstelt dat de aanleg van het pad samenhing met de bloei van de
  • Damstraatplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigDamstraat

    Straat te Zaandam, de verbinding tussen de Westzijde en de Dam. Met de in de 17e eeuw genoemde Damstraat werd het tegenwoordige Dampad bedoeld.
  • Daniël de Langeplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigDaniël de Lange

    Rotterdam, 11 juli 1840 – Point Loma, Californië, 30 januari 1918

    Daniël de Lange was een Nederlands musicus, actief als componist, koordirigent, pianist, organist, organisator, muziekpedagoog en muziekcriticus. De eerste muzieklessen kreeg De Lange van zijn vader. Hij stond vooral te boek als uitmuntend cellist, studeerde in Rotterdam bij Simon Ganz (cello) en Johannes Verhulst (muziektheorie) en later in Brussel bij Adrien François Servais (cello) en Jacques-Nicolas Lemmens (…
  • Darmenpadplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigDarmenpad

    Zie: Smidslaan
  • Darwinparkplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigDarwinpark

    Het Darwinpark is een park in Zaandam (gemeente Zaanstad). Het Darwinpark is de groene long voor een dichtbevolkt stuk Zaandam Zuid-Oost. Het oorspronkelijke ontwerp van het park uit 1970 voldeed niet meer. Het park had weinig sociale functie, het was geen plek waar mensen graag een ommetje maakten, of elkaar ontmoetten. De meeste verbindingen door het park liepen van oost naar west, de kortste weg door het groen. Het Darwinpark was voor omwonenden niet veel meer dan een doorgangs­g…
  • David, deplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigDavid, de

    Gemaal in de Noorderpolder te Assendelft, dat in 1891 werd gebouwd op de plaats van de eerdere watermolen De David. In 1919 ging het gemaal over op elektriciteit als krachtbron.

    gemaal assendelft
  • David, deplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigDavid, de

    Fouragemaler te Oostzaandam. Het bouwjaar van de kleine wipmolen is niet bekend. Hij werd gesloopt in 1870 en heeft gestaan aan weg en Zaan iets ten noorden van het Smaal.
  • David, deplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigDavid, de

    Houtzaagmolen te Westzaandam, paltrok. De windbrief van de wagenschotzager is onbekend; de eerste vermelding dateert uit 1740. Hij heeft gestaan ten westen van de Vaart en ten noorden van de huidige Stationsstraat en werd in 1744 gesloopt.
  • David, deplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigDavid, de

    Pelmolen te Oostzaandam, ook de Koning David genoemd. De molen werd gebouwd in 1742. Hij heeft gestaan ten westen en op enige afstand van de Watering, ten noorden en op enige afstand van de Zuidervaldeursloot. In juli 1904 werd hij afgebroken en overgebracht naar Sint Pancras, waar hij tot 1946 dienst deed als korenmolen.
  • David, deplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigDavid, de

    Snuifmolen te Westzaandam, meestal het Davidje genoemd. Zijn bijnaam dankte de molen. die ook voor het malen van veevoeder werd gebruikt, aan zijn kleine formaat. Hij heeft buitendijks gestaan, tussen het Zwartepad en de Provincialeweg, en werd gesloopt in 1895.
  • David, deplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigDavid, de

    Watermolen te Assendelft. De molen werd gebouwd in 1663. Hij heeft gestaan aan de Nauernasche Vaart, niet ver van Krommenie en werd gesloopt omstreeks 1870.

    molen watermolen
  • David, de Jongeplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigDavid, de Jonge

    Mosterdmolen, tevens poedermolen en later cacaomolen te Wormerveer. De windbrief werd gegeven in februari 1749 aan Jan Willemsz. Boon, vandaar dat de molen ook onder de tweede naam e Boonakker bekend werd. In 1809 werd hij door blikseminslag verwoest, herbouwd en daarna tot cacaomolen veranderd; in 1860 verbrandde hij opnieuw. Hij heeft gestaan achter het Schoolpad, ten noorden van de Zuidersluis- sloot.
  • David, de Jongeplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigDavid, de Jonge

    Snuifmolen te Westzaandam. De windbrief werd gegeven in februari 1758. De laatste vermelding dateert uit 1784. De molen heeft gestaan ten noorden van de Stationsstraat, ten westen van de Vaart.

    molen snuifmolen
  • davidjeplugin-autotooltip__default
  • De 7000plugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigDe 7000

    1919 - 1941

    De 7000, Zaanlandsche Courant, gratis advertentie-weekblad in Zaandam, genoemd naar de oorspronkelijke oplage van het blad. De 7000 verscheen in oktober 1919 voor het eerst, als voortzetting van het toen drie jaar oude Gemeenteblad Zaandam.
  • De Halterplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigDe Halter

    De Zaandamse Athleten Club De Halter werd op 7 oktober 1910 opgericht door Henk Kerszemaker, Piet Lubbes, Chris Tates en Gerrit Tates. Tijdens een ontmoeting in café Lubbes waren de heren eensgezind van mening dat er toekomst voor een krachtsportverenging was in de Zaanstreek. Handelaar in vodden en oude metalen Bonda verkocht hen voor een zacht prijsje een oude halterstang en gewichtenschijven. Er werd druk geoefend in café Lubbes en al gauw telde de vereniging 40 leden. De worstelma…
  • De Orkaanplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigDe Orkaan

    De Orkaan is een website waarop lokale ophef over de Zaanstreek, Oostzaan en Wormerland gedeeld wordt. De pagina staat ook wel bekend als de Zaanse GeenStijl, en als de oorzaak dat RTV Zaanstreek in 2021 hun uitzendlicentie bijna moest inleveren. Piet Bakker en Merel Kan zijn de drijvende kracht achter De Orkaan. In februari 2014 ging de website de lucht in. In 2020 bereikte De Orkaan maandelijks zo'n 110.000 unieke bezoekers. Driekwart van de bezoekers is jonger dan 45 jaar.
  • De Parel van Zaandamplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigDe Parel van Zaandam

    Mina Budermann—van Dijk, de Parel van Zaandam Op 5 mei 1893 beleefde de operette 'De Parel van Zaandam' haar première in de Amsterdamse Artis-Schouwburg. Een oorspronkelijke Nederlandse operette in drie bedrijven en vier taferelen, tekst van August P. Kiehl, muziek van
  • De Rozenboomplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigDe Rozenboom

    Pensiontehuis Oostererf gefotografeerd vanuit het naastliggende In 't Veldpark Gemeentelijk (nood)verpleeghuis De Rozenboom en het pensiontehuis Oostererf aan de Heijermansstraat te Zaandam werd op 18 december 1957 geopend. Een noodbarak voor 10 jaar, het werden er uiteindelijk 20. Voor die tijd een prachtig onderkomen. 150 patiënten: 5 of 6 langdurig zieken op een zaaltje. Naar latere maatstaven gemeten niet acceptabel, maar in het midden van de jaren vijftig wel degelijk positief …
  • De tien plagenplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigDe tien plagen

    Aan de overkant van de Parkstraatsloot, slechts bereikbaar door een groene brug, staat een rij huizen, die nog altijd de naam draagt van 'De tien plagen'. Het zijn huisjes, die de grote veranderingen die in de loop van de jaren in de Zaanstreek hebben plaats gevonden, hebben getrotseerd. Nog altijd is hier Zaandam, zoals het jaren geleden was, te herkennen.
  • Deelschoolwerkplanplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigDeelschoolwerkplan

    Zie: Onderwijs 1.3.8.
  • Deeltijdbanenplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigDeeltijdbanen

    Zie: Arbeidsplaatsen en bedrijfsgrootte en bedrijfsgrootte.
  • Dehler Jachtbouw BVplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigDehler Jachtbouw BV

    Voorheen E.G. van de Stadt. Jachtbouwbedrijf te Zaandam, onderdeel van Dehler Bootsbau te Freienohl uit West-Duitsland. Het bedrijf werd opgericht in 1933 door E.G. van de Stadt, die aan de Zuiddijk te Zaandam begon met de bouw van kano's en kleine zeilboten. In 1939, toen Van de Stadt al naam gemaakt had met de bouw van Draken, Pampussen en Twaalfvoets-jollen, ontwierp hij voor houtwarenfabrikant/zeiler
  • Deisenplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigDeisen

    Twee dunne houten of ijzeren balkjes boven in de schoorsteen om latten op te leggen, waaraan het spek of de worsten te roken hingen. In Assendelft: daaisen. Ook elders in Noord Holland.

    Bron: Anno 1961, nr. 76, p. 308
  • Dekamarktplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigDekamarkt

    Superrnarktketen, opgericht door de Westzaner D. Kat, met zeven vestigingen in de Zaanstreek. In 1941 opende Kat een kruidenierswinkel aan de Wijkerstraatweg in Velsen-Noord. Acht jaar later opende hij een van de eerste Nederlandse zelfbedieningszaken, de “Kijkgrijp' in Velsen. Nadat het publiek aan de nieuwe manier van winkelen was gewend, werd deze winkel een succes. In 1955 opende Kat in IJmuiden zijn eerste echte supermarkt. Nadien volgden meer supermarktopeningen in de regio Kenn…
  • Dekeling, Elseplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigDekeling, Else

    (Amsterdam, 5 november 1949)

    Beeldend kunstenares te Zaandam. Opleiding Theaterschool en Rietveldacademie, werkt abstract in verschillende technieken.

    beeldend_kunstenaar
  • Dekker, Adriana Anna (Ada)plugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigDekker, Adriana Anna (Ada)

    (Zaandam, 1931)

    Beeldend kunstenaar, leerlinge Rijksacademie Amsterdam, schilderes. In 1955 ontving Ada Dekker de Prix de Rome voor schilderkunst. Zij huwde met H. Boer en woonde en werkte in Den Haag, Rhenen en Maartensdijk.
  • Dekker bv, Papierindustrie Adriaanplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigDekker bv, Papierindustrie Adriaan

    Verpakkingsdrukkerij te Wormer, indirect voortgekomen uit papierwarenfabriek P. *Dekker Jzn te Wormerveer. P. Dekker Jzn begon in 1850 in Wormerveer met de productie van papieren zakken. Van eenmanszaak groeide dit bedrijf uit tot een nv met aan het begin van de jaren `30 circa 50 werknemers. De crisisjaren maakten een einde aan de bloeiperiode. Na een staking werd het bedrijf in 1938 geliquideerd en kwamen de toen nog 40 werknemers op straat te staan. Op de p…
  • Dekker, Cornelis Kartenszoon (ook: Cartenszoon)plugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigDekker, Cornelis Kartenszoon (ook: Cartenszoon)

    (Westzaandam 1741-Zaandam 1816)

    Minvermogende te Westzaandam, aan wie een 350 pagina's dik 'journaal' wordt toegeschreven. Dekker had een geringe opleiding en werd, als onder andere orgeltrapper in de vermaning te Westzaandam, in de laagste belastingkohieren genoteerd. Gezien zijn opleiding (vermoedelijk alleen lagere school) wekt het 'journaal`, dat met aan zekerheid grenzende waarschijnlijkheid door hem werd geschreven, verwondering en bewonde…
  • Dekker, Dirkplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigDekker, Dirk

    Zaandam 1765 - Zaandam 1834

    Burgemeester van Zaandam van januari 1814 tot april 1815, januari 1819 tot maart 1820 en januari 1823 tot juli 1828. Voor de samenvoeging van Oost- en Westzaandam was Dekker een half jaar maire of burgemeester van Oostzaandam. Dekker, koopman van beroep, was nadat
  • Dekker, Gerritplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigDekker, Gerrit

    Oudendijk, 1911 - Santpoort 31 juli 1991

    Journalistiek tekenaar Gerrit Dekker is geboren te Oudendijk, een dorp op de monumentale West-Friese Omringdijk. Hij moest van zijn vader bouwvakker worden maar omdat hij pittig kon tekenen mocht hij naar de ambachtsschool waar hij negens haalde voor vaktekenen en handtekenen. Hij vertrok 16 jaar oud naar de Zaanstreek om reclametekenaar te worden bij o.a. Bruijnzeel en Verkade.
  • Dekker, Jan Adriaanszoonplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigDekker, Jan Adriaanszoon

    Zaandam, 1834 - Zaandijk, 1905

    Jan Adriaanszoon Dekker, progressief-liberaal gemeenteraadslid en wethouder, tevens locoburgemeester te Koog, van beroep handelaar in vooral peulvruchten, werd in 1891 namens de liberale kiesvereniging 'Kiesrecht is Kiesplicht' in de raad van Koog gekozen, gelijktijdig met de
  • Dekker Jz, Mplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigDekker Jz, M

    Zie: Zeilmakerij
  • Dekker Jz, Stoomhoutzagerij Jplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigDekker Jz, Stoomhoutzagerij J

    Voormalig houtbedrijf te Zaandam, familie-onderneming. In 1845 kocht Jan Dekker Gerbrandszoon (1803-1867), gehuwd met Aagje de Jager, graan- en oliehandelaar, olieslager en peller ter fa. Cornelis Dekker & Zoon, voor zijn zoon Jan de oude wagenschotzager
  • Dekker, Remmertplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigDekker, Remmert

    Zaandam, 04 juni 1860 - Amsterdam, 15 april 1911

    Remmert Dekker was beeldend kunstenaar, bekend geworden als tekenaar, tekenonderwijzer, schilder en etser van molens, landschappen en stadsgezichten. Dekker woonde en werkte vooral in Haarlem en Velsen.
  • Dekker bv, Drukkerij Remmertplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigDekker bv, Drukkerij Remmert

    Drukkerij te Wormer, fabrikant van diverse soorten vouwkartonnages voor met name de voedingsmiddelenindustrie, opgericht in 1896 door Remmert Dekker Pietzoon, die met een startkapitaal van f 1000 in Wormerveer een papierhandel begon. Het bedrijf specialiseerde zich al snel in de productie van en handel in verpakkingsmaterialen voor banketbakkers; tot 1972 bleven gebakdozen het belangrijkste artikel. Desondanks was in 1938 de doelstelling van Luxe Papierwarenfabriek …
  • Dekker, Willemplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigDekker, Willem

    (Zaandijk 1814-Zaandam 1860) Huisschilder van beroep, ontwikkelde zich tot een verdienstelijk landschap- en stillevenschilder. Zijn vrouw, Trijntje de Jager, werd “'schilderesse' genoemd.
  • Dekker, deplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigDekker, de

    Houtzaagmolen te Westzaandam, paltrok. De windbrief van deze wagenschotzager werd gegeven in april 1683. De molen heeft gestaan ten westen van de Vaan en ten zuiden van de huidige Parkstraat. Uit een testament van 1775 blijkt dat de molen op dat moment al was verdwenen.
  • Dekker, de Jongeplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigDekker, de Jonge

    Houtzaagmolen te Westzaandam, paltrok, zie: De Nieuwe Dekker

    molen houtzaagmolen
  • Dekker, de Jongeplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigDekker, de Jonge

    Houtzaagmolen te Westzaan, paltrok, ten onrechte ook wel De Oude Dekker genoemd. De windbrief van de wagenschotzager (later balkenzager) werd gegeven in oktober 1662 aan Jan Dircsz. Decker. Hij heeft gestaan ten westen van de dijk, niet ver van de weg, en werd gesloopt in 1889.
  • Dekker, de Jongeplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigDekker, de Jonge

    Pelmolen te Oostzaandam. De windbrief werd gegeven in augustus 1679 aan Dirck Pietersz. Decker. Hij heeft vermoedelijk gestaan in de omgeving van de Noordervaldeursloot en ging in januari 1784 door brand verloren.
  • Dekker, de Nieuweplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigDekker, de Nieuwe

    Houtzaagmolen te Westzaandam, paltrok, ook De Jonge Dekker en Lange Aagt genoemd. De windbrief van de balkenzager werd gegeven in april 1702. De molen heeft gestaan ten noorden van het tegenwoordige Volkspark, nabij de Provincialeweg, en werd gesloopt in 1888.
  • Dekker, de Oudeplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigDekker, de Oude

    Houtzaagmolen te Westzaan, paltrok. De windbrief van de wagenschotzager werd gegeven in oktober 1679 aan Jan Dircksz. Decker. Hij heeft gestaan aan het Zuideinde, tussen de Gouw en de huizen, en werd gesloopt in 1742.
  • Dekker, de Oudeplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigDekker, de Oude

    Houtzaagmolen te Westzaan, paltrok, zie: De Jonge Dekker
  • Dekker, de Oudeplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigDekker, de Oude

    Oliemolen te Oostzaandam. De windbrief werd gegeven in december 1658. Oorspronkelijk werd hij ook als pelmolen gebruikt en had hij een dubbele bestemming. Hij heeft gestaan aan en ten westen van de Knie, ten noorden en op enige afstand van de Noordervaldeursloot, en werd gesloopt in 1895.
  • Dekker, Gerardus (Gé)plugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigDekker, Gerardus (Gé)

    Zaandam, 10 december 1904 – Zaandam, 18 maart 1995

    Gé Dekker was een topzwemmer, die Nederland eenmaal vertegenwoordigde bij de Olympische Spelen in Parijs 1924.

    zwemmer
  • Dekker, Janplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigDekker, Jan

    Handelsonderneming en aanvankelijk ook (chemische) industrie te Wormerveer; familie-onderneming vanaf eind 18e eeuw, in 1991 onderdeel van Naarden International te Naarden.

    In 1774 richtte Jan Gerbrandsz. Dekker gehuwd met Guurtje Cornelisd. Schenk, samen met zijn zwager Lammert Trip gehuwd met Claartje Jansd. Schenk, de firma Trip & Dekker op, maar in 1778 besloot hij onder eigen naam door te gaan met zijn 'handel in potasch en weedasch', met daarnaast een trashandel. De tras werd…
  • Dekker Pz., Simonplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigDekker Pz., Simon

    Simon Dekker Pz., peller, op 4 juni 1817 gehuwd met Maartje Honig, lid van het Bestuur der Sluizen in de Lagendijk aan de Zaan en commissielid van de Maatschappij van Moederlijke Liefdadigheid te Zaandijk, raadslid van de gemeente koog aan de Zaan vanaf 1819, burgemeester vanaf 1843 tot hij in 1858 bedankte hij voor het ambt.
  • Dekker, Truusplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigDekker, Truus

    Wormerveer, 13 mei 1922

    Truus Dekker is een actrice uit Wormerveer, werd vooral bekend door de TV-programma's van Wim Schippers als Het is weer zo laat, daarna met de rol van Loes de Wilde in De Lachende Scheerkwast, Op zoek naar Yolanda en Plafond over de vloer
  • Dekschuitplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigDekschuit

    De dekschuit, sinds de komst van de stalen schepen het meest voorkomende scheepstype in de Zaanstreek, vooral gebruikt voor het vervoer van cacao. Een plat schip, aan voor- en achterzijde een inlopend dek, aan de achterzijde een roer met helmstok. Het voor- en achterdek beschikt over luiken.
  • Delft bv, Vanplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigDelft bv, Van

    Voormalige koekfabriek aan de Hoogstraat te Koog, thans bakkerijen te Harderwijk. Koekfabriek Van Delft nv werd begin 1900 opgericht door bakker Jan van Delft, toen nog gevestigd aan de Westzijde 124 te Zaandam, waar bakkerij Bood was gevestigd. In één der raamposten kan men nog altijd lezen: 'J. van Delft, confisseur'. In april 1914 zag hij kans het failliete koekfabriekje De Vlijt in Koog op de grens van Koog en Zaandijk, op te kopen, deels met eigen geld, deels met geld van enk…
  • Delftbuurtplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigDelftbuurt

    Buurt te Assendelft, genoemd naar de hiervoor genoemde Delft bv, Van, ten oosten van de Dorpsstraat in het midden van het dorp. Het grootste deel van de inwoners van Assendelft woont in deze nieuwbouwwijk uit de jaren '70 en '80 in het midden van het dorp en ten oosten van de Dorpsstraat.
  • Delftse rijplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigDelftse rij

    Groep huizen aan de Havenstraat te Zaandam. De oorsprong van de naam ligt in de bestemming van deze in 1927 gebouwde woningen besloten: het huisvesten van de uit Delft meegekomen werknemers van de Artillerie Inrichtingen (Eurometaal).
  • Demografieplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigDemografie

    Wetenschap, die zich bezighoudt met het noteren, tellen en rangschikken van bevolkingsgegevens. Van 1840 af zijn op grond van zo betrouwbaar mogelijk te achten volkstellingen zulke gegevens bekend. De hierna verwerkte bewonersaantallen van vóór 1840 zijn verzameld uit allerlei bronnen, berusten voor een groot deel op schattingen en worden, hoewel naar nauwkeurigheid is gestreefd, onder enig voorbehoud vermeld. De statistische verwerking heeft plaats in twee na elkaar opgenomen tabell…
  • Dennenboom, deplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigDennenboom, de

    Houtzaagmolen te Westzaandam, zeskante bovenkruier. De windbrief van de balkenzager werd gegeven in oktober 1708. Hij heeft gestaan achter de tegenwoordige Reigerstraat. In januari 1827 werd de fundering van de molen verkocht; waarschijnlijk is hij kort daarvoor gesloopt.
  • Dennenpoepplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigDennenpoep

    Houtzaagmolen te Westzaandam, paltrok, zie: Simon Johannes Johannes.
  • Desertieplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigDesertie

    Onttrekking aan de krijgsmacht, met het doel dienstplicht of oorlogsgevaar te ontkomen. Met name in de Franse tijd en tijdens de Belgische opstand/oorlog (dus tussen 1810 en 1840) waren er in de Zaanstreek deserteurs. Desertie werd (en wordt) tijdens oorlogshandelingen als een ernstig vergrijp beschouwd en zwaar gestraft. In welke mate desertie in de Zaanstreek voorkwam, is niet bekend, noch te schatten. Al met al moet er toch een niet onaanzienlijke groep deserteurs zijn geweest. In …
  • Detailhandelplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigDetailhandel

    Kleinhandel, deel van de dienstensector die de verkoop in winkels en op Markten omvat. Omvang en ontwikkeling van de detailhandel in de Zaanstreek, alsmede de spreiding en differentiatie hiervan, wijken niet of nauwelijks af van de landelijke situatie. Zie:
  • Detz, Arnoldplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigDetz, Arnold

    (1944)

    Beeldend kunstenaar, Krommenie. De kunstschilder Arnold Detz werd opgeleid aan de Rietveld Academie te Amsterdam en werkt in een naar abstractie neigende herkenbare stijl (olieverven).

    Zie ook informatie op internet

    beeldend_kunstenaar
  • Deugden, voorstellingen vanplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigDeugden, voorstellingen van

    Al sinds de middeleeuwen worden in Europa deugden voorgesteld door vrouwenfiguren met bepaalde attributen. Vooral in de 17e en 18e eeuw werden deze beelden van deugden gebruikt als versiering aan en in kerken en gebouwen met een wereldlijke bestemming (recht- en raadhuizen, weeshuizen, woonhuizen of boerderijen). Ze werden uitgevoerd in steen, hout, edel of onedel metaal, werden geschilderd op linnen doek, houten ondergrond, op tegeltableaus enzovoort.
  • Deurplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigDeur

    In de Zaanstreek treffen we geen oudere dan 17de eeuwse deuren aan. Deze 17de eeuwse deuren waren uitgevoerd als opgeklampte deuren, waarbij voor de buitendeuren soms gecanneleerde delen werden toegepast. Zie ook: Dooddeur. In het interieur werden ook meer-paneelsdeuren gebruikt. Het regelwerk was daarbij uitgevoerd met een fijne profilering. Soms zien we hier ook gedraaide spijlen in de binnendeuren opgenomen. Hierbij kan een relatie worden ge…
  • Deurenfabricageplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigDeurenfabricage

    Zie: Bruynzeel-bedrijven.
  • Deurkalfplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigDeurkalf

    In de vroegere bouw de scheiding tussen deuropening en bovenlicht in de gevel aan de straatzijde. Om gebouwen herkenbaar te maken werd soms aan of in de gevel de naam aangebracht, bijvoorbeeld met een gevelsteen of een uithangteken. Over het algemeen werden aan woonhuizen geen namen gegeven; de bewoners hadden niettemin ook wel de behoefte hun huis herkenbaar te maken voor voorbijgangers of bezoekers. Eén van de aardigste mogelijkheden daartoe bestond uit het aanbrengen van een gesned…
  • Deutel, deplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigDeutel, de

    Houtzaagmolen te Koog, paltrok. De enige vermelding van de balkenzager is in het Verpondingsregister van 1731. De volgorde van de molens op deze lijst wekt het vermoeden dat hij heeft gestaan ten noorden van het Breedweer, het, aan en ten oosten van de Dors.
  • Deutel, deplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigDeutel, de

    Volmolen te Oostzaandam. De molen werd in juni 1681 opgenomen in een assurantiecontract. Hij heeft gestaan aan en ten westen van de Gouw, ter hoogte van het Grote Glop, en werd gesloopt in 1790.
  • Diakenhuisplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigDiakenhuis

    Zie: Wees- en armenzorg en armenzorg.
  • Dialectplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigDialect

    Zie: Zaans.
  • Dichtgenootschappenplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigDichtgenootschappen

    Zie: Al Verder.
  • Diederen, drsplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigDiederen, drs

    Josephus Antonius Marie (Brunssum, 1930). Gemeenteraadslid te Zaandijk en later Zaanstad, nadien burgemeester van Monnickendam. Sociaal-geograaf Diederen kwam via Naarden uit Limburg naar de Zaanstreek toen hij werd benoemd tot rector van het St. Michaël College te Zaandam. In 1966 werd hij voor de KVP in de gemeenteraad van Zaandijk gekozen. Hij bleef in die gemeente raadslid tot 1972, toen hij verhuisde naar Zaandam. Van 1970 tot 1974 was hij lid van Provinciale Staten. In 1974…
  • Diemermeer, deplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigDiemermeer, de

    Pelmolen te Oostzaandam. De windbrief werd gegeven in 1746; de molen was afkomstig uit Diemermeer, waar hij als watermolen dienst deed. Hij werd herbouwd nabij en ten zuiden van de tegenwoordige spoorlijn, en werd gesloopt in 1790.
  • Dienst Jacobs, deplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigDienst Jacobs, de

    Houtzaagmolen te Westzaandam, paltrok. De windbrief van de balkenzager werd gegeven in juni 1722. Hij heeft gestaan aan en ten westen van de Vaart, ten zuiden van het Blauwepad. In 1888 raakte hij tijdens het malen in brand en werd hij geheel verwoest.
  • Dienstencentraplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigDienstencentra

    Instellingen met het doel de oudere mens zo lang mogelijk in zijn/haar omgeving te laten functioneren. De zeven dienstencentra in Zaanstad zijn sinds 1977 ondergebracht in een stichting, met een centraal bureau aan de A.G. Verbeekstraat te Zaandam. De stichting tracht te bevorderen dat ouderen zoveel mogelijk zelf hun belangen behartigen. Daarbij verleent zij ondersteuning en geeft zij voorlichting over de bestaande voorzieningen. Ook stimuleert zij initiatieven tot nieuwe vormen…
  • Dienstensectorplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigDienstensector

    Alle productie-activiteiten buiten die van de primaire sector landbouw, visserij en dergelijke en de secundaire sector mijnbouw, industrie, bouwnijverheid, enzovoort. Tot de dienstensector behoren de Handel, het vervoer, het Bankwezen, het Verzekeringswezen en allerlei andere zakelijke diensten, maar óók de
  • Dienstplichtplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigDienstplicht

    De verplichting om de staat met zijn persoon te dienen. Ofschoon ook burgerlijke dienstplicht denkbaar is, en in enkele perioden in de geschiedenis voorkwam, wordt hier de militaire dienstplicht bedoeld. Deze verplichting bestond al in de oudheid; in de germaanse samenleving kwam bijvoorbeeld de heervaartplicht voor. De militaire dienstplicht is sinds de
  • Diepen, Alice vanplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigDiepen, Alice van

    Alice van Diepen (1961), historica, met museologie als belangrijkste bijvak, trad van 1989 tot 1995 als museumconsulent van de Stichting Steun Musea Zaanstreek op. Van 1996 tot 1999 was zij hoofd Museale zaken van het Zaans Museum, in 1999 was zij negen maanden directeur ad interim van het Zaans Museum.
  • Dieprioolplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigDiepriool

    Zie: Riolering Afvalwater, Gemeentewerken en Milieubeheer.
  • Dierenambulanceplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigDierenambulance

    Activiteit van de Vereniging Dierenbescherming Zaanstreek; het vervoer van dode, zieke en/of gewonde dieren. De dienst is gevestigd naast het Dierencentrum Zaanstreek e.o., Stichting Zaanstreek e.o. aan de Dr. H.G. Scholtenstraat te Zaandam en bestond voordien als meldpunt bij het Vogelopvangcentrum Zaanstreek, Stichting te Krommenie. Aanvankelijk werd de vervoersdienst voor dieren opgezet met hulp van vrijwilligers in particuliere auto's. Met de komst van een echte dierenambula…
  • Dierenbeschermingplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigDierenbescherming

    Algemene benaming voor het streven dieren te beschermen tegen mishandeling en slechte verzorging, zowel gericht op het individuele (huis)dier als op de soort (vervuiling, aantasting landschap, bontfokkerij, bio-industrie). Naast het streven naar wettelijke beschermingsmaatregelen houdt de dierenbescherming zich bezig met het inrichten en in stand houden van asielen, controle op wettelijke voorschriften en informatieverschaffing over dierenbehandeling en -mishandeling. De diere…
  • Dierenbescherming Zaanstreek, Verenigingplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigDierenbescherming Zaanstreek, Vereniging

    Vereniging, opgericht in 1934, met als doelstelling een asiel te stichten en dat draaiende te houden. De vereniging werd opgericht op initiatief van mevr. Hesselman, die in het begin van de jaren '30 was begonnen met de opvang van zwerfhonden- en katten in haar schuur aan de Belgischestraat te Zaandam. Het asiel werd ingericht aan 't Kalf te Zaandam en bleef daar ruim vijftig jaar in gebruik. Eind jaren '70, toen het asiel verouderd was, raakte de sticht…
  • Dierencentrum Zaanstreek e.o., Stichtingplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigDierencentrum Zaanstreek e.o., Stichting

    Stichting die het dierenasiel en -pension aan de Dr. H.G.Scholtenstraat te Zaandam beheert. De stichting werd opgericht in april 1985 door de Stichting Bouwfonds Dierencentrum Zaanstreek e.o. Deze stichting was in het leven geroepen door de Vereniging
  • Dijk & Allan bv, Drukkerij Vanplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigDijk & Allan bv, Drukkerij Van

    Drukkerij te Westzaan. Het bedrijf werd in april 1894 als firma opgericht door H.A. van Dijk en J.J. Allan te Westzaan, in januari 1984 werd het omgezet in een bv. De drukkerij beschikt over offsetapparatuur en houdt zich voornamelijk bezig met het vervaardigen van handelsdrukwerk, waaronder brochures in kleurendruk. Daarnaast behoort boekdruk tot de mogelijkheden. Bij Van Dijk en Allan waren in 1991 8 personen in dienst.
  • Dijk, Deplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigDijk, De

    Band uit 1981 bestaande uit o.a. Huub van der Lubbe die Nederlandstalige popmuziek brengt. De band dankt zijn naam aan de Amsterdamse Zeedijk. De Dijk onstond uit Stampei. Bekende hits zijn onder andere 'Bloedend Hart' en 'Mag het licht uit'. De Dijk won diverse prijzen waaronder de Zilveren Harp in 1987 en de Gouden Harp in 1993.
  • Dijk, Johan Hendrik (Jan) vanplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigDijk, Johan Hendrik (Jan) van

    Oostzaan 4 juni 1918 - Zwijndrecht 25 november 2016 Jan van Dijk 1918-2016 Jan van Dijk was pianist, organist, dirigent, theoreticus en componist. Hij doceerde aan de conservatoria van Rotterdam, Tilburg, Den Haag en Amsterdam, compositie, harmonie, contrapunt, analyse, hoofdvak theorie der muziek. Jan van Dijk was jurylid aan de conservatoria van Gent en Brussel. Hij dirigeerde lange tijd het Gouds Symfonie-orkest, was muzikaal medewerker van dagbladen, tijdschri…
  • Dijkenplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigDijken

    Waterwerken, aangelegd om het achterliggende land tegen overstroming te vrijwaren. Zonder duinen en dijken is bewoning van grote delen van West-Nederland, waaronder de Zaanstreek, onmogelijk. De Zaanstreek ligt tussen 0,5 meter en 4,5 meter beneden Nieuw Amsterdams Peil (NAP) en zou zonder dijken geheel onder water staan.
  • Dijkgraafplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigDijkgraaf

    Zie: Polderbestuur.
  • Dijkgraaf, deplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigDijkgraaf, de

    Pelmolen te Oostzaandam. De eerste vermelding dateert uit augustus 1728. Hij heeft gestaan aan en ten westen van de Knie, ten zuiden en op enige afstand van de Almanaksloot, en kwam in 1794 in slopershanden.

    molen pelmolen
  • Dijkhuizenplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigDijkhuizen

    Woningen, gebouwd op of in het talud van een dijk. Vooral langs de hoge dijken, zoals Zuiddijk, Hogendijk en Westzanerdijk, ontstonden huizen van een bijzonder type, doordat zich onder de op straatniveau gebouwde woonverdieping nog een (soms vrij diep) onderhuis bevindt. Bij woningen langs de lage dijken valt op sommige plaatsen op dat ze beneden het niveau van de belendende straat zijn gebouwd. In de vaak trefzekere volkstaal werden zulke huizen “'koitekaikershoisies' genoemd.
  • Dijkkamp, Gieterijplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigDijkkamp, Gieterij

    Metaalbedrijf te Zaandam. De gieterij werd opgericht in januari 1964 en ontstond uit het door A.A.J. Dijkkamp en diens zoon L. Dijkkamp sr. in 1914 opgerichte familiebedrijf IJzer- en Metaalgieterij De Kloet - firma A.A.J. Dijkkamp & Zn. Vader en zoon vestigden het bedrijf in 1914 op het Blauwe Zand; naderhand werd de gieterij verplaatst naar een terrein aan de Pieter Ghijsenlaan 10 te Zaandam. Hun activiteiten werden in 1963 beëindigd. L. Dijkkamp jr. richtte daarna in l964 …
  • Dijkman, Henkplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigDijkman, Henk

    (Zaandam, 10-1-1949)

    Fotograaf Henk Dijkman studeerde fotografie, televisie en film aan de Minneapolis College of Art en reisde door Amerika aan het eind van de jaren zestig. Terug in Nederland, studeerde hij af aan de Gerrit Rietveld Academie voor Beeldende Kunst en Vormgeving in Amsterdam.
  • Dijkslootplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigDijksloot

    Zie: Sloten 4
  • Dijkstra, Hennieplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigDijkstra, Hennie

    Zaandam, 25 oktober 1912 – Zaandam, 1 maart 1994

    Harmen Hendrik (Hennie) Dijkstra was de ZFC-doelman die op 23 april 1939 debuteerde bij het Nederlands elftal in een vriendschappelijke wedstrijd tegen België (3-2 winst). Dijkstra manifesteerde zich in 1939 tijdens de wedstrijd tegen het Belgisch nationaal elftal als
  • Dik, Corplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigDik, Cor

    Zaandijk, 10 augustus 1906 – Amsterdam, 15 juni 1975

    Cornelis (Cor) Dik, beeldend kunstenaar, kunstschilder, aquarellist, etser en tekenaar van landschappen, portretten, stillevens en vooral van mensen in hun doen en laten. Cor Dik was autodidact, maar wist zich te ontwikkelen tot een technisch bekwaam kunstenaar. Hij werkte onder meer in Zaandijk, Haarlem, Loosdrecht, Ede, Amsterdam en sinds 1965 in Ilpendam en gaf enige tijd les aan de Rietveld Academie te Amsterdam.
  • Dikkert, deplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigDikkert, de

    Houtzaagmolen te Westzaandam, achtkante bovenkruier. De windbrief van de eiken- en balkenzager, een dommekracht, is niet bekend; de eerste vermelding dateert uit 1672. Hij heeft gestaan aan weg en Zaan, even zuidelijk van de Mallegatsluis, en werd in 1896 gesloopt om in Amstelveen herbouwd te worden als korenmolen. Een huidig wooncomplex is naar De Dikkert vernoemd.
  • Dil, Henkplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigDil, Henk

    Zaandam, 20 juni 1937 - Zaandam, 6 maart 1993 Henk Dil 1937-1993 Hendrik (Henk) Dil, beeldend kunstenaar, keramist, beeldhouwer en bewonderaar van vooral de oud-chinese keramiek koos na zijn diensttijd voor de kunst. Hij woonde en werkte in Zaandam waar hij zijn atelier had in de werkgemeenschap Dam 8 en gaf hoegenaamd niets om maatschappelijke ambities. In 1963 had Henk Dil een krantenwijk en later een broodwijk om in zijn levensonderhoud te voorzien.
  • Dingstalplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigDingstal

    Zie: Bestuur en Rechtspraak 1.2.2. en 1.2.6.
  • Dioxineplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigDioxine

    Dioxine is een verzamelnaam voor giftige stoffen die kunnen ontstaan bij de verbranding van chloorhoudendende (kunst)stoffen. Dioxine ontstaat bijvoorbeeld in vuilverbrandings installaties. Omdat ze oplosbaar zijn in vet kunnen ze zich ophopen in het vet van mens en dier.
  • Dirk, de Jongeplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigDirk, de Jonge

    Cacaomolen, en oorspronkelijk blauwselmolen, te Westzaan, zie: De Paradijsvogel, de

    cacaomolen molen blauwselmolen
  • Dirk de Eenvoudigeplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigDirk de Eenvoudige

    Houtzaagmolen te Westzaan, klein wipmolentje, zie: De Vriendschap, de
  • Dirk, de Jongeplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigDirk, de Jonge

    De Jonge Dirk is een kleine papier en slijpmolen aan de Weelsloot, ten oosten van molen Het Prinsenhof in Westzaan. De molen draaide eerder onder de naam Indiës Welvaren in Zaandam.

    Externe link

    *
  • Discipel, deplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigDiscipel, de

    Snuifmolen te Westzaan, zie: De Kwikstaam
  • Distributieplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigDistributie

    Zie: Tweede Wereldoorlog.

    tweede_wereldoorlog
  • Districtenstelselplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigDistrictenstelsel

    Zie: Bestuur en Rechtspraak 3.1.1
  • Dizzy Man's Bandplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigDizzy Man's Band

    Zaanse popgroep, in 1969 opgericht onder de naam 'Take Five'. In 1970 werd de naam gekozen waaronder de band bekendheid kreeg. Die bekendheid groeide snel door de ongebruikelijke en spectaculaire manier van optreden. Bij de oprichting bestond de formatie uit: Jacques Kloes (zang, composities), Herman Smak (toetsen, composities), Dick Buysman (bas), Dirk van der Horst (gitaar). Klaas Versteeg (saxofoon, fluit), Karl Kalf (trompet. cello) en “Bolle' Bob Ketzer (percussie, zang).
  • Dobbelsteen, Rob van denplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigDobbelsteen, Rob van den

    (Zaandam, 23 september 1941-Schoorl 20 april 2020)

    Journalist en auteur. Hij zat nog op school toen hij in 1957 waterpolo- en voetbalverslagen begon te schrijven voor ‘Dagblad voor de Zaanstreek De Typhoon’. Ook ‘Het Vrije Volk’, ‘De Nieuwe Dag’ (kopblad van ‘De Tijd) en ‘Goal’ (radioprogramma van de KRO) maakten al enige tijd gebruik van zijn diensten toen hij in 1967 een vaste aanstelling kreeg op de sportredactie van het ANP in Den Haag.
  • Docter, Gerhardusplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigDocter, Gerhardus

    Schoten 1 maart 1917 - duingebied bij Overveen 23 februari 1944

    Ger Docter werkte als sportinstructeur, gespecialiseerd in zelfverdediging, in Zaandam. In de meidagen van 1940 diende hij bij een regiment Jagers. Medio 1943 weigerde hij zich te melden voor terugvoering in Duitse krijgsgevangenschap en trachtte hij via België, Frankrijk en Zwitserland uit te wijken naar Engeland. Bij de Zwitserse grens werd hij gearresteerd en veroordeeld tot vier maanden gevangenisstraf wegen…
  • Dodenbossenplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigDodenbossen

    Zie: Begrafenisfondsen
  • Does, Jaapplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigDoes, Jaap

    Koog aan de Zaan, 24 april 1924 - Vledder, 9 april 2008

    Jacob (Jaap) Does, beeldend kunstenaar; schilder, aquarellist, tekenaar en etser van portretten, naakten, bloemen, stillevens en landschappen in impressionistische trant. Jaap Does ontving zijn opleiding aan de Academie Kunstoefening te Arnhem en de Rijksacademie te Amsterdam. Hij woonde en werkte in Koog, Vorden, Arnhem en Amsterdam.
  • Doeves, Dirkplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigDoeves, Dirk

    Zaandam 23 mei 1935

    Schrijver van boeken als het autobiografische Dirkie de Zaankanter, dat in De Typhoon als feuilleton en vervolgens in boekvorm verscheen (Zaandam 1985). Een tweede roman Anne en Mar, bleef vooralsnog onuitgegeven. Hij schreef verder nog
  • Doffer, de Blauweplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigDoffer, de Blauwe

    Houtzaagmolen te Westzaandam, paltrok. De windbrief van de wagenschotzager is onbekend; de eerste vermelding dateert uit 1721. Hij heeft gestaan ten westen van de Vaart, iets ten zuiden van de Papenpadsloot, en werd in 1746 verkocht om te worden gesloopt.
  • Dok van, -Weele van, Annekeplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigDok van, -Weele van, Anneke

    Zaandam, 24 oktober 1947

    Anneke van Dok-van Weele is een Nederlandse politica en socialistische journaliste, die in de gemeentepolitiek vlot carrière maakte als wethouder in Hoorn en burgemeester van Diemen en later Velsen. Werd in het eerste kabinet-Kok tamelijk verrassend staatssecretaris voor buitenlandse handel. Was door haar sterk internationaal gerichte portefeuille ook voor Haagse insiders een tamelijk onzichtbare bewindspersoon. Onder meer haar succesvolle i…
  • Dokter Roggertspadplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigDokter Roggertspad

    Pad in de Molenbuurt te Zaandam haaks op de Westzijde, ook bekend als Dokter Rogaardspad en oorspronkelijk als Huismanspad. Deze eerste naam van het pad verwijst naar de in 1743 gesloopte houtzaagmolen De Huisman, waar het pad heen voerde. De beide andere namen verwijzen naar één van de bewoners van het pad. Het was vermoedelijk al in de 17e eeuw aanwezig, maar het eerst bekende
  • Doleantieplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigDoleantie

    Zie: Anti-Revolutionaire Partij en Gereformeerden
  • Dolfijn, Deplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigDolfijn, De

    Houtzaagmolen in Westzaan, vermoedelijk paltrok. De windbrief werd gegeven in april 1641. Hij heeft gestaan aan en ten westen van De Gouw, achter het Koperbergspad, en werd kort na mei 1754 gesloopt.
  • Dolfijn, deplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigDolfijn, de

    Houtzaagmolen te Westzaandam, paltrok. De windbrief van de (vermoedelijke) balkenzager is onbekend; de eerste vermelding dateert uit 1683. Hij heeft gestaan in het verlengde van het Stuurmanspad, en veranderde in 1808 nog van eigenaar. Verdere gegevens ontbreken.
  • Dolfijn, deplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigDolfijn, de

    Oliemolen te Wormerveer. De enige vermelding van de molen dateert uit 1683. Hij heeft gestaan aan de Noorddijk.

    molen oliemolen

    oliemolen molen
  • Dolfijn, de Jongeplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigDolfijn, de Jonge

    Papiermolen en later pelmolen te Westzaan, ook de koperen Berg genoemd. De windbrief werd gegeven in maart 1695. Hij werd voor 1819 tot pelmolen omgebouwd. Hij heeft gestaan nabij en ten westen van de Gouw, achter het Koperbergspad, en werd in 1900 afgebroken en vervoerd naar Joure, waar hij als korenmolen werd herbouwd.
  • Dolfijn, de Witteplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigDolfijn, de Witte

    Papiermolen te Westzaan en later Assendelft. De eerste vermelding dateert uit 1763. In 1785 werd hij van zijn standplaats te Westzaan ten westen van de Gouw afgebroken en vervoerd naar Assendelft, waar hij werd herbouwd aan de Delft, nabij het Zaandammerpad. In juni 1799 werd hij door brand verwoest, waarna de te Oostzaan afgebroken pelmolen
  • Dolfijn, de Jongeplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigDolfijn, de Jonge

    Snuifmolen te Westzaan, ook de Witte Troffel genoemd. De windbrief werd gegeven in februari 1726, maar hij werd pas gebouwd in 1730. In september 1779 werd hij door brand verwoest. Zijn standplaats is niet bekend.
  • Dolfijntje, hetplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigDolfijntje, het

    Snuifmolen te Westzaan. De eerste vermelding dateert uit augustus 1717. Hij heeft gestaan aan en ten westen van de Gouw, even ten noorden van de Mallegatsloot, en werd kort na 1801 gesloopt.

    molen snuifmolen
  • Dolle Minaplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigDolle Mina

    Dolle Mina was een linkse, radicaal feministische actiegroep, ontstaan in december 1969. Met ludieke acties wilde zij de rechten van vrouwen verbeteren. Ondanks de formele rechten die vrouwen hadden, was er nog veel onrecht en achterstelling. De naam 'Dolle Mina' ontleende de actiegroep aan de bijnaam van de vrouwenstrijdster Wilhelmina Drucker (1847-1925). Deze strijdbare feministe van het eerste uur had als bijnaam ‘IJzeren Mina’. Wilhelmina Drucker streed tegen onrechtvaardige we…
  • Domela Nieuwenhuis, Ferdinandplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigDomela Nieuwenhuis, Ferdinand

    Amsterdam 31 december 1846 – Hilversum 18 november 1919

    Nederlands socialist, feitelijk leider van de in 1881 opgerichte Sociaal Democratische Bond.

    Van 1870 tot 1879 was Domela Nieuwenhuis Luthers predikant, achtereenvolgens in Harlingen, Beverwijk en Den Haag. Als zodanig bleek hij al een verklaard anti-militarist en een ijverig voorstander van de omstreeks 1870 ontstane internationale vredesbeweging. In 1879 trad hij uit de kerk en begon hij de uitgave van …
  • Domineespadplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigDomineespad

    Pad te Koog, thans bekend als Zuiderkerkstraat. Het padreglement werd in 1694 vastgesteld.

    actualiseren
  • Domineestuin, Stichtingplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigDomineestuin, Stichting

    Stichting te Zaandijk. opgericht in mei 1979, met de bedoeling de oude arbeidersbuurt Achter de Kerk voor volledige ondergang te behoeden. De stichting kwam voort uit een gelijknamige werkgroep, die ontstond toen de gemeente Zaandijk begin jaren '70 plannen ontwikkelde om de resten van de vervallen buurt Achter de Kerk volledig te slopen. De Domineestuin is een der paden in deze buurt. Na kraakacties bleven enige direct bedreigde panden gespaard. De contacten met (inmid…
  • Donath, Willem Frederikplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigDonath, Willem Frederik

    Wormerveer, 25 juni 1889 – Den Dolder, 21 februari 1957

    Willem Frederik Donath was een fysioloog en hygiënist.

    fysioloog hygienist
  • Donau-pontplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigDonau-pont

    De Donau-pont was een uit Duitsland afkomstige zeer grote veerpont die vanaf september 1953 werd ingezet als Rijkspont 12 bij de Hembrug om aan toenemende autoverkeer tussen Zaandam en Amsterdam tegemoet te komen. Met de komst van de Coentunnel in 1966 was de Donaupont niet meer nodig.
  • Donerenplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigDoneren

    Bent u tevreden over de gratis online-encyclopedie van de Zaanstreek? Misschien wilt u de Vereniging Zaans Erfgoed, die deze site verzorgd heeft en beheert dan helpen met een kleine gift?

    Zo ja, klik dan op de button

  • Dongen, Aleida vanplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigDongen, Aleida van

    Zaandam, 11 december 1933 - Zaandijk, 19 september 2022

    Derkjen Aleida van Dongen, concert- en liedzangeres, dirigente, leerlinge van Annie Hermes en Jac. Kort. Zij verleende haar medewerking vele jaren aan concerten in binnen- en buitenland. Samen met haar pianobegeleidster gaf ze door het hele land liederenrecitals. Ook werkte ze mee aan uitvoeringen van oude muziek met het Ateliertrio van Jaap Spigt. Samen met haar man Hans Pos vormde zij jarenlang het hart van de
  • Dongen, Maria vanplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigDongen, Maria van

    Zaandam 23 maart 1928 - Zaandam 20 oktober 2012 Maria van Dongen 1928-2012 Operazangeres, sopraan, met een internationale carrière, woonde enige tijd in Zwitserland.

    In 1957 won Maria van Dongen de eerste prijs bij het Internationale Vocalistenconcours te Den Bosch. In 1958 viel ze in de prijzen bij het Concours van Genève. Dit leverde haar een contract op dat haar vanaf 1959 zes jaar verbond aan de opera van Zürich waar zij haar debuut maakte als Leonore in Verdi's La forza…
  • Dongen, Lenette vanplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigDongen, Lenette van

    Zaandam, 1 december 1958

    Cabaretier en zangeres, in 1989 begonnen met theatervoorstellingen, eerst met Peter Lusse en Hans van Gelder, vanaf 1993 solo. Zij bezat hiervoor een eigen dansschool in Uithoorn die zij verkocht toen ze naar de kleinkunstacademie ging. In 2004 ontving zij de Annie M.G. Schmidtprijs samen met Spinvis voor het nummer Vergeet mij niet. Lenette van Dongen was getrouwd met cabaretier Jacques Klöters.
  • Donia, Dirkplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigDonia, Dirk

    Franeker 10 januari 1859 - Zaandam 18 december 1928

    Dirk Donia, sociaal-democratisch gemeenteraadslid, wethouder en loco-burgemeester te Zaandam tussen 1911 en 1923, lid van Provinciale Staten. Dirk Donia volgde alleen de lagere school, daarna werd hij timmerman, eerst in zijn geboorteplaats Franeker, later in Amsterdam en tenslotte bij de spoorwegen in Zuidhorn. In Amsterdam, waar hij
  • Donk, Maartenplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigDonk, Maarten

    Kempen 1505 - Amersfoort 16 april 1590 Maarten Donk, Mennistenhater en -vervolger, lid van de Spaanse Inquisitie, pastoor in Wormer van 1541 tot 1558 Maarten Donk, ook Martinus Duncanus, Rooms Katholiek geestelijke, pastoor en rector van de Latijnse school in Wormer van 1541 tot 1558, daarna benoemd tot pastoor in Delft. Maarten Donk kwam naar Wormer toen de tegenstelling tussen Roomsen en Doopsgezinden een triest dieptepunt had bereikt.
  • Donker, Dirkplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigDonker, Dirk

    (Wormer 1794-ná 1860)

    Notaris en burgemeester van Zaandijk in het midden van de 19e eeuw. Dirk Donker begon zijn loopbaan als deurwaarder te Westzaan; na de benodigde papieren te hebben gehaald werd hij notaris in die gemeente. Later verhuisde hij naar Zaandijk, waar hij zich eveneens als notaris vestigde en waar hij later tot burgemeester werd benoemd. In 1849 moest hij dit ambt op grond van de nieuwe Gemeentewet (volgens welke het ambt van burgemeester niet gecombineerd mocht w…
  • Donker, Meindert Mr.plugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigDonker, Meindert Mr.

    Zaandijk, 16 januari 1831 - Zaandijk, 16 december 1895

    Mr. Meindert Donker, burgemeester te Wormerveer, kantonrechter te Zaandam en wethouder en raadslid te Zaandijk. Meindert Donker, zoon van Dirk Donker, promoveerde in 1854 te Leiden en werd een jaar later kandidaat-notaris. Van 1856 tot 1864 was hij burgemeester van Wormerveer; hij legde die functie neer toen hij werd benoemd tot kantonrechter te Zaandam. In 1866 nam hij het notariaat van zijn vader te Zaandijk over. Hi…
  • Donker & Zn., nv Houthandel v/h P.plugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigDonker & Zn., nv Houthandel v/h P.

    Houthandel te Zaandijk. Tot 1970 zelfstandig, daarna gefuseerd met Houthandel P. Schipper Gzn. te Zaandam tot Donker & Schipper Houthandel bv, die vervolgens in 1985 fuseerde met Simonsz & Middelhoven (zie: Johannes (Jan) Simonsz & Zoon) Bouwspecialiteiten te Wormerveer tot
  • Donker & Middelhoven bvplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigDonker & Middelhoven bv

    Houthandel te Zaandam, ontstaan in 1985 door een fusie tussen Donker en Schipper en Simonsz & Middelhoven (zie: H. Simonsz, Jan en Zoon). Na de fusie tot Donker & Middelhoven verliet Simonsz & Middelhoven het in 1979 in gebruik genomen terrein aan de Industrieweg te Wormerveer en concentreerde de houthandel zich op het terrein van Donker en Schipper aan de Sluispolderweg te Zaandam. Belangrijkste klanten van de nieuwe houthandel, die zich vooral in vurehout en triplex sp…
  • Dood, Jan Jansz. deplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigDood, Jan Jansz. de

    In de 17e eeuw een smid te Jisp die vermaardheid kreeg door zichzelf operatief van een niersteen te bevrijden. Zowel Van Ollefen (“De Nederlandsche Stad- en Dorpsbeschrijver', 1696) als J an Wagenaar ( “Beschrijving van Amsterdam', 1760- l 768) achtten dit zo bijzonder dat ze het in hun geschiedschrijving venneldden. Wagenaar's tekst luidt: “Jan Jansz. de Dood was sedert geruime tijd deerlijk door den steen gekweld. Op den 7 april 1651 nam hij het besluit zich zelven te redd…
  • Dood, deplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigDood, de

    Houtzaagmolen te Koog, paltrok. De windbrief van de wagenschotzager werd gegeven in februari 1725. Hij heeft gestaan ten noorden van het Breedweer, aan en ten oosten van de Dors, en werd afgebroken in 1741. Mogelijk is hij naar Zoeterwoude overgebracht.
  • Dood, deplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigDood, de

    Houtzaagmolen te Westzaandam, paltrok. De windbrief van de wagenschotzager werd gegeven in juli 1645. De molen heeft vermoedelijk gestaan nabij het tegenwoordige NS-station, en wordt na 1760 niet meer vermeld.

    molen houtzaagmolen
  • Dood, deplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigDood, de

    Oliemolen te Oostzaandam. De eerste vermelding dateert uit maart 1681. Hij heeft gestaan aan en ten zuiden van de Braakdijk, en werd in november 1915 door brand verwoest. De laatste jaren van zijn bestaan werd hij gebruikt voor het fijn malen van koffiedoppen en het verwerken van cacao-afval.
  • Dood, de Bleekeplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigDood, de Bleeke

    Meelmolen te Zaandijk, eigendom van Vereniging de Zaansche Molen. De windbrief werd gegeven in september 1656. Beginnende branden in januari 1911 en in juni 1922 werden tijdig geblust. In 1931 werd een elektromotor in de molen geplaatst en werden de roeden verwijderd; drie jaar later volgde de volledige onttakeling. In 1950 werd de meelmolen eigendom van
  • Dooddeurplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigDooddeur

    Deur in de voorgevel van 17e- en 18e-eeuwse Zaanse huizen, doorgaans in het midden van deze gevel aangebracht. Het eigenaardige van deze deuren is dat ze niet als toegangsdeur werden gebruikt: de hoofdingang van de woningen bevond zich aan de zijkant. Bij de dooddeur, direct toegang gevend tot het woonvertrek - dus zonder portaal of gang -, ontbraken meestal zowel een stoep als een deurklink of -knop. Er werd alleen gebruik van gemaakt om bruid en bruigom na het huwelijk het huis te l…
  • Doodsluisplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigDoodsluis

    Voormalige schutsluis in de banne van Wormer naar de Watering. De Wormer beschuitventers gebruikten de Doodsluis als zij naar Amsterdam gingen, maar deze route raakte begin 18e eeuw in onbruik toen het Barndegat dichtslibde en de Bamdegatsluis werd gesloopt (1714). De schippers van Wormer gebruikten nadien de
  • Doofpotplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigDoofpot

    Gebruikelijke aanduiding van een molen (bovenkruier) waarvan kap en wieken verwijderd zijn. Elders wordt zo'n onttakelde molenromp 'peperbus' genoemd.

    De als Doopsgezinde Vermaning aan de Oostzijde 82 te Zaandam gebouwde achthoekige kerk, thans in gebruik bij het Apostolisch Genootschap, kreeg in verband met z'n vorm ook de bijnaam de Doofpot. De koepelkerk is naar eclectisch ontwerp in de jaren 1860-1861 ontworpen door de Zaanse stadsarchitect
  • Doopsgezinden (Doopsgezinde gemeenten)plugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigDoopsgezinden (Doopsgezinde gemeenten)

    Protestants kerkgenootschap, broederschap, van grote betekenis in de Zaanse geschiedenis, zowel doordat de ondernemersstand sinds de 17e eeuw overwegend doopsgezind was als door het feit dat de leefgewoonten der doopsgezinden een stempel drukten op de streekmentaliteit.
  • Dooptuinplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigDooptuin

    De door een doophek omgeven ruimte rond de preekstoel in protestantse kerken. Na de hervorming, eind 16e eeuw, kwam de dooptuin bij diverse groeperingen in zwang, echter niet bij de doopsgezinden. In de kerkinterieurs vormde de dooptuin een visueel belangrijk en functioneel element. Hier preekte de dominee vanaf zijn hoge preekstoel. Hier vond de doop plaats en hadden de leden van de kerkeraad hun zitplaatsen. Soms, maar niet altijd, stond hier ook de avondmaalstafel opgesteld.
  • Door Onthouding Sterk (DOS)plugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigDoor Onthouding Sterk (DOS)

    Gemengd koor, opgericht door de afdeling Krommenie van de Algemene Nederlandse Geheel Onthouders Bond (ANGOB), in de jaren '20. Het koor bleef bestaan tot aan de Tweede Wereldoorlog en had in de grootste samenstelling ongeveer 100 leden. Naast strijdliederen werd voornamelijk licht repertoire gezongen.
  • Door Eendragt Bloeijende (Door Eendracht Bloeiende)plugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigDoor Eendragt Bloeijende (Door Eendracht Bloeiende)

    Voormalig zang- en muziekgezelschap te Koog en Zaandijk, opgericht in 1851 en daardoor een van de oudste met name genoemde koren. Vooral tussen 1870 en de Eerste Wereldoorlog maakte het gezelschap een bloeitijd door, de eerste periode daarvan stond het onder directie van de Zaandijkse houthandelaar Jacob Vis Cz. Door Eendragt Bloeijende bestond toen uit een (strijk)orkest en een gemengd koor. Later is de vereniging alleen als koor verder gegaa…
  • Doorn, dr Willem vanplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigDoorn, dr Willem van

    Arnhem 1 februari 1875 - De Bilt 14 februari 1959

    Willem van Doorn werd in 1875 in Arnhem geboren en bracht zijn jeugd door in West- Brabant. In 1893 werd hij onderwijzer in Breda. Daarna kwam hij via Hilversum, waar hij de acte middelbaar onderwijs behaalde, naar Zaandam waar hij als leraar Engelse taal- en letterkunde bijna veertig jaar verbonden bleef aan het Gemeentelijk Lyceum, nu Zaanlands Lyceum te Zaandam. Hij was actief in de SDAP en schreef onder andere in
  • Doorn, Milica vanplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigDoorn, Milica van

    Milica van Doorn 1973-1992 De 19-jarige Milica van Doorn bezocht op zondagavond 7 juni 1992, Eerste Pinksterdag, een verjaardagfeest in een flat aan de Fluitekruidweg in Zaandam. Nadat zij rond middernacht vertrok om de bus te halen, kwam zij niet meer thuis. De volgende ochtend werd haar lichaam gevonden door pastoor Jan Broersen in de Noorder Valdeursloot ter hoogte van de St. Jozefkerk aan de Veldbloemenweg in de wijk Kogerveld. Zij bleek verkracht en op gewelddadige wijze o…
  • Doos, deplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigDoos, de

    Hennepklopper te Krommenie, ook de Rammeldoos genoemd. De bouw van de industriemolens in de Zaanstreek begon in het jaar 1600 met de hennepklopper van Willem Dirksz van Zaanen en De Doos of Rammeldoos van Krommenieër Pauwel Cornelisz. De windbrief werd gegeven in maart 1600. Hij heeft gestaan aan het eind van de Heiligeweg en werd gesloopt tussen 1654 en 1661.
  • Doppenmalerijplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigDoppenmalerij

    Molenindustrie, uitgeoefend in het laatste kwart van de 19e eeuw en de beginjaren van de 20e eeuw in voormalige olie- en pelmolens. In de doppenmolens werden de doppen van koffiebonen, rijst en gerst vermalen tot meel ten behoeve van de
  • Dorpel, Hanneke van denplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigDorpel, Hanneke van den

    Zaandam 8 juni 1983

    Hanneke van den Dorpel, pianiste, vakdocent muziek en culturele kunstzinnige vorming, studeerde af in 2008 aan het Conservatorium van Amsterdam. Van huis uit klassiek pianiste, bekwaamde zich voorts in pop- en musicalrepertoire, met uitstapjes naar jazz en zang.
  • Dorpenplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigDorpen

    De Zaanstreek bestond - en bestaat eigenlijk nog steeds - uit een verzameling van dorpen en buurtschappen, elk met eigen karakter. Hoewel uit de naamkeuze van de dominerende gemeente Zaanstad een andere pretentie blijkt, getuigt de in de vroegere kernen nog grotendeels aanwezige bebouwing niet van verstedelijking. Onder afzonderlijk trefwoord zijn in alle Zaanse dorpen en buunschappen opgenomen, waarbij de bewoningsgeschiedenis is behandeld. Dit betreft
  • Dorpsomroeperplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigDorpsomroeper

    Persoon die besluiten van de Staten, en van het bans- en dorpsbestuur in de dorpen verspreidde, door deze op vaste plaatsen luidop voor te lezen. Ofschoon sinds het einde van de 18e eeuw de taak van de dorpsomroepers steeds meer werd overgenomen door de kranten, bleef de functie tot in de 20e eeuw bestaan. Degenen die de kunst van het lezen niet machtig waren, bleven dankzij de dorpsomroeper ook op de hoogte van alle door de gemeentebesturen noodzakelijk geachte mededelingen. De …
  • Dorpsstraatplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigDorpsstraat

    Naam van de hoofdstraat in zowel Assendelft als in Jisp, Oost-Knollendam en Wormer. In de overige Zaanse dorpen droeg deze hoofdstraat een andere naam, in Westzaan bijvoorbeeld Krabbelbuurt, in 1939 gewijzigd in J.J. Allanstraat. De eerste bebouwing in de dorpen ontstond doorgaans op of langs een lage dijk. Aanvankelijk was deze bebouwing nog verspreid met veel zicht op de horizon. Het verkeer vond voor een groot deel varend plaats over de wegsloot, die langs het pad, want meer dan…
  • Dorpsvormplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigDorpsvorm

    Zie; Landschap 2.
  • Dorsplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigDors

    Algemeen in de Zaanstreek gebruikte naam voor dwarssloot. of verbinding tussen twee sloten. De Zaanse uitspraak van `dwars` was dors.
  • Douanestelsel (Continentaal stelsel)plugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigDouanestelsel (Continentaal stelsel)

    Complex van economische maatregelen in de Franse tijd. dat moest voorkomen dat van het Europese vasteland handel met Engeland werd gedreven. In Nederland werd het stelsel van kracht in 1810, toen het koninkrijk Holland bij het Franse keizerrijk werd gevoegd. De eerst douanen kwamen in augustus 1810 naar de Zaanstreek. Zij bleven tot de bevrijding, eind 1813.
  • DPW Holding bvplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigDPW Holding bv

    Samenwerkingsverband van houtbedrijven te Zaandam. zie onder: Donker & Zn., nv Houthandel v/h P.

    economie
  • Draaisma, Theodorus Arnoldusplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigDraaisma, Theodorus Arnoldus

    Wormerveer, 20 mei 1873 - Den Haag, 30 april 1916

    Beeldend kunstenaar, beeldhouwer, werkte voornamelijk in Haarlem en Den Haag en woonde ook in deze plaatsen.

    beeldend_kunstenaar
  • Draayer, Dirk Gerritplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigDraayer, Dirk Gerrit

    Dieren (Gelderland), 4 april 1879 - Schiedam, 26 februari 1968 Dirk Gerrit Draayer 1879-1968 Dirk Gerrit Draayer, van 1934 tot 1936 burgemeester van Wormerveer. De jeugdige Draayer was een verdienstelijk wedstrijdzwemmer en zoon van HBS-onderwijzer Willem Draayer en Virgine Lucie Waardenburg. Na de gemeentelijke HBS in Leiden te hebben doorlopen werd hij cadet aan de Koninklijke Militaire academie in Breda.
  • DraCat Hollandplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigDraCat Holland

    DraCat Holland, gevestigd aan de Vredeweg 1n te Zaandam sinds 1994, importeur en groothandel van fietsen, accessoires en onderdelen. Vennoten zijn Guus Lagrand, Pieter Dral en Derk Dral. Produktie van fietsen voor woon- werkverkeer, sportbeoefening en wedstrijdsport. Klanten kunnen à la carte een fiets bestellen die geheel naar wens wordt samengesteld. Tevens productie van customade fietsen, toegespitst op specifiek gebruik van klanten. Fietsen, zoals mountainbikes voor politie e…
  • Drankbestrijdingplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigDrankbestrijding

    Samenvattende benaming voor de activiteiten van in aanvang matigingsgenootschappen en later geheelonthoudersverenigingen, die waren cq zijn georganiseerd in zelfstandige lokale groeperingen en in plaatselijke afdelingen in nationaal verband. Het geschrift het Morgenslokje, dat verscheen in 1803. wordt gezien als begin van de Nederlandse drankbestrijding. Desondanks duurde het nog enige decennia voordat gesproken kon worden van drankbestrijding in georganiseerde vorm.
  • Drankenindustrie Raakplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigDrankenindustrie Raak

    De frisdrankenfabriek van Raak stond aan de Hoogstraat in Koog aan de Zaan, waar in 1962 een geheel nieuwe bottellijn werd geïnstalleerd die een capaciteit kende van 20.000 literflessen per uur. Iets volstrekt nieuws want tot dan werden slechts flessen van 0,7 ltr als grootverpakking in de frisdranken-industrie van Nederland gebruikt. Alle grote merken zouden dit voorbeeld volgen.
  • Drie buurten,deplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigDrie buurten,de

    Vroeger veel gebruikte aanduiding van Koog, Zaandijk en Wormerveer. Deze dorpen kwamen soms tot gezamenlijke regelingen en afspraken. bijvoorbeeld bij de verdeling van de banskosten. Kennelijk hadden de Drie Buurten samen ook een of meer functionarissen in dienst'. in 1705 kwamen de regenten bijeen om te overleggen over de kosten van de broodwegers. Dezen werden destijds door de overheid aangesteld om paal en perk te stellen aan het geknoei met gewicht en kwaliteit van het dage…
  • Driel, Guido vanplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigDriel, Guido van

    Amsterdam, 21 augustus 1962

    Striptekenaar, illustrator, filmregisseur die opgroeide in Zaandam. Zijn strips kenmerken zich door een zeer schilderachtige stijl. Als dertienjarige tekende en schetste hij samen met Peter Vlot voor Dagblad voor de Zaanstreek de Typhoon de strip Mobbelob en Wabbelob. Na de middelbare school hoopte hij met Vlot bij de Rietveld Academie aan te haken, maar beiden werden afgewezen omdat zij volgens de academie 'niet gepassioneerd' gedrag vertoonden. Dr…
  • Driessen, Willemplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigDriessen, Willem

    (Den Haag 11 juli 1886 – Den Helder 19 december 1935)

    Willem Frederik George Lodewijk Driessenwas van 1913 tot 1918 burgemeester van Westzaan. Na zijn ambtsperiode aldaar werd hij 1918 verantwoordelijk als regerings-commissaris voor de graan-inzameling in Noord-Holland. In 1919 vervulde werd hij burgemeester van Koog aan de Zaan. In 1921 werd de Koogse burgemeester Driessen benoemd tot plaatsvervangend kantonrechter in het kanton Zaandam. Dat heeft hij tot 1928 gedaan, daarna…
  • Drijfriemenfabricageplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigDrijfriemenfabricage

    De aandrijving van machines en werktuigen had sinds de invoering van de stoomkracht lange tijd plaats met behulp van centrale drijfwerken. In de fabrieken en werkplaatsen werd een beperkt aantal, meestal niet meer dan één krachtbron gebruikt: een stoommachine. Later ook een petroleum-, gas-, of elektromotor met groot vermogen. Door deze krachtbron werd het centrale drijfwerk in beweging gebracht. Dat was meestal opgehangen aan de zoldering van de werkruimte en bestond uit e…
  • Drijver, deplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigDrijver, de

    Houtzaagmolen te Oostzaandam. paltrok. zie: De Visserman, De
  • Dromer, deplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigDromer, de

    Oliemolen te Assendelft, zie: De Oranjeboom, de

    oliemolen molen
  • Dromer, deplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigDromer, de

    Watermolen te Oostzaan. De grote achtkante bovenkruier werd gebouwd in 1651. Hij heeft gestaan aan het eind van de Watering, bij het Barndegat, en werd gesloopt in juni 1914.
  • Droogmakerijenplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigDroogmakerijen

    Zie Polders Zie ook: Landschap 5 en 10 en Natuur in de Zaanstreek in de Zaanstreek 5.3.
  • Dros, Rick Lorenzoplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigDros, Rick Lorenzo

    (1959)

    Nederlands cabaretier en tekenaar die in 1993 debuteerde met de voorstelling Bloe Moen. Hij won daarmee de publieksprijs van het Amsterdamse Kleinkunstfestival, maar verloor de prijs van het cabaretconcours van de Wim Sonneveldprijs van Thomas Acda. Later maakte hij de voorstellingen Doondoe en Soplattaswat. Met Majanka Fröhlich speelde hij Wij zijn de Everly Brothers niet! (geschreven samen met Hans Paulides) die hij in eerste instantie solo speelde en Romeo en Hoe-…
  • Drukinktfabricageplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigDrukinktfabricage

    De vervaardiging van drukinkt is weliswaar verwant aan de verffabricage, die in de Zaanstreek van grote omvang en betekenis is geweest, maar wijkt daarvan door de specifieke eisen als gevolg van bijvoorbeeld droging, laagdikte en druksnelheid in zo sterke mate af dat de productie in gespecialiseerde bedrijven plaats heeft. In de Zaanstreek is alleen
  • DTSplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigDTS

    DTS wielervereniging 'Door Training Sterk'. Op 29 maart 1921 kwamen in café Booij aan de Padlaan in Krommenie een aantal heren waaronder D. de Vries en R. Heijmering bijeen ter oprichting van een wielerclub voor de Zaanstreek, de Zaanlandse Wielerclub DTS, Door Training Sterk. Doel was het beoefenen van de wielersport en vaardigheidsritten, tegenwoordig vaak trim- of toeristische tochten genoemd. De start en aankomst had meestal in de Stationsstraat te Zaandam plaats. Deze tochten trokken …
  • Dubbele Buurtplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigDubbele Buurt

    Bijzondere bebouwingswijze van de dijk langs de Zaan, voor komend te Koog en Wormerveer. Dubbele buurten worden gekarakteriseerd door een grote hoeveelheid huizen dicht bij elkaar. De twee Zaanse dubbele buurten hebben hun oorspronkelijke aanzicht verloren, maar de naam Dubbele Buurt bleef gehandhaafd. Ze ontstonden doordat men bij dreigende dijkdoorbraak langs de oorspronkelijke dijk een tweede waterkering aanlegde. Zo ontstonden twee dijken naast elkaar die beide bebouwd werden.
  • Dubbele Buurt 3plugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigDubbele Buurt 3

    Op de westelijke Zaanoever gelegen houten woonhuis van twee bouwlagen dat in oorsprong dateert uit de 17e en 18e eeuw maar in 1866 zijn huidige vorm kreeg. In de tweede helft van de 19e eeuw werd het pand aan de achterzijde uitgebreid met een stenen Zaankamer. Het pand is opvallend gesitueerd in een bocht van de Dubbele Buurt in Wormerveer.
  • Dubbelman, Géplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigDubbelman, Gé

    (Lage Zwaluwe, 1955 (?))

    Fotograaf, woonachtig en werkzaam in Zaandam. Leerde het fotograferen van zijn vader. Maakt vooral foto’s van architectuur en landschappen. In 1995 en 1996 maakte hij in opdracht van de Provincie Noord-Holland een serie over het industrieel erfgoed van de Zaanstreek. Vanaf januari 2001 volgt hij voor de Dienst Noord/Zuidlijn de aanleg van deze metrolijn dwars door Amsterdam Verder volgt hij vanaf 2002 de veranderingen in het Centrum van Zaandam voor het…
  • Dubbink, Ceesplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigDubbink, Cees

    Zaandijk, 12 januari 1914 – Wassenaar, 8 juli 2014

    Cornelis Willem (Cees) Dubbink was een Nederlands jurist.

    jurist
  • Duif, Deplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigDuif, De

    Pelmolen in Oostzaandam. De windbrief werd gegeven in juli 1777. Hij heeft vermoedelijk gestaan in de omgeving van het Smaal. En werd in 1796 gesloopt.

    pelmolen oostzaandam molen
  • Duif, de Blauweplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigDuif, de Blauwe

    Houtzaagmolen te Westzaandam. paltrok. De eerste vermelding van de wagenschotzager dateert uit 1704. Hij heeft gestaan ten oosten van de Vaart. achter het Papenpad en werd gesloopt in 1743.

    houtzaagmolen westzaandam paltrok molen
  • Duif, de Rodeplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigDuif, de Rode

    Houtzaagmolen te Westzaan. De enige vermelding dateert uit september 1710. Hij heeft gestaan ten westen van de weg. nabij de dijk.

    houtzaagmolen westzaan molen
  • Duif, de verguldeplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigDuif, de vergulde

    Houtzaagmolen te Westzaandam. paltrok. De windbrief van de wagenschotzager werd gegeven in september 1699. Hij heeft gestaan nabij het Papenpad. De laatste vermelding dateert uit 1795.

    houtzaagmolen westzaandam molen
  • Duif, de Witteplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigDuif, de Witte

    Hennepklopper te Krommenie. ook de Houten Molen genoemd. De windbrief werd gegeven in juni 1634. Gezien zijn bijnaam was hij mogelijk een wipmolen. Hij heeft gestaan ten oosten van Krommeniehorn. bij de Nauernase Vaart. en werd in 1773 gesloopt.
  • Duif, de Witteplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigDuif, de Witte

    Hennepklopper te Krommenie, ook wel de Pachter genoemd. De windbrief werd gegeven in november 1652. Hij heeft gestaan aan de Pachtersloot. werd in 1886 onttakeld en in 1891 gesloopt.

    hennepklopper krommenie molen
  • Duif, de Witteplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigDuif, de Witte

    Houtzaagmolen te Westzaandam. paltrok. oorspronkelijke naam: de Zaaijer. De eerste vermelding van de wagenschotzager dateert uit 1728. In 1730 werd Jan Jansz. Duyves eigenaar. die de naam van de molen veranderde. De juiste standplaats is niet bekend; hij werd gesloopt in 1743.
  • Duif, de Witteplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigDuif, de Witte

    Oliemolen en later verfmolen te Wormer. De windbrief werd gegeven in augustus 1680. Hij heeft gestaan aan de Wormerringdijk, binnendijks, en werd in 1895 omgebouwd tot verfmolen. In 1903 werd hij, nadat hij door een stormvlaag zwaar was beschadigd, gesloopt.
  • Duijn, Wilhelmus Petrus Johannesplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigDuijn, Wilhelmus Petrus Johannes

    Wijk aan Zee 1 augustus 1912 - Braunschweig 23 mei 1945

    Wilhelmus Petrus Johannes Duijn, fabrieksarbeider, woonachtig in Krommenie, ondertrouwd in april 1941 met G. de Groot. Vader van Gerardus Cornelis Wilhelmus Duijn, geboren in februari 1942.
  • Duijs, Janplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigDuijs, Jan

    Nijmegen, 21 februari 1877 - Lochem, 16 september 1941

    mr Jan Eliza Wilhelm (Jan) Duijs, bezoldigd propagandist van de SDAP, raadslid en eerste socialistische wethouder te Zaandam, Statenlid, Kamerlid en redacteur van het socialistische weekblad
  • Duikersluisplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigDuikersluis

    De duikersluis behoort tot een sluistype met uitsluitend waterstaatkundige functie, doorvaart was niet mogelijk. In de Zaanstreek waren verscheidene duikersluizen, o.a. bij Nauerna en Oostzaan die werden gebruikt om het achterland te ontwateren. Het bekendst was de Duikersluis in de
  • Duiksportplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigDuiksport

    Zie: Onderwatersport
  • Duinjager, deplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigDuinjager, de

    De Duinjager, verfmolen en oorspronkelijk snuifmolen te Oostzaandam. De windbrief werd gegeven in augustus 1696 aan Adam Jansz. Duijn. In juni 1781 ging hij door brand verloren waarna herbouw volgde.

    De Firma Gebr. Verdonk in Zaandam, eigenares van molen de Duinjager, de enige (niet meer in bedrijf zijnde) verfmolen in Nederland, heeft Rijksmonumentenzorg in januari 1953 verzocht deze in 1781 gebouwde molen te mogen slopen. Het onderhoud was haar te duur. De scharen van de molen…
  • Duinmeier, deplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigDuinmeier, de

    Oliemolen, later doppenmolen en tenslotte pelmolen te Westzaan. De eerste vermelding dateert uit maart 1682. Na mei 1883 werd hij gebruikt voor het malen van doppen. en enige jaren later werd hij omgebouwd tot gerstpeller (voor Molenaar's Kindermeel). Hij heeft gestaan aan en ten zuiden van de Duinmeiersloot, halverwege het land, en werd gesloopt in 1912.
  • Duinmeijer, deplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigDuinmeijer, de

    Pelmolen te Oostzaandam. De windbrief \verd gegeven in juli 1742 aan Claas Aryaansz. Duijn. Hij heeft gestaan ten oosten en op enige afstand van de Gouw. in het verlengde van het Rad van Avontuurspad. en werd in december 1891 door brand verwoest.
  • Duitsman. deplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigDuitsman. de

    Pelmolen te Oostzaandam. De windbrief werd gegeven injuni 1677. Hij heeft gestaan aan en ten Westen van de Gouw. ten noorden en op enige afstand van de Kopermolensloot. en werd gesloopt in 1791.
  • Duitzak, deplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigDuitzak, de

    Pelmolen te Oostzaan. zie: de Gorter

    pelmolen molen
  • Duivensportplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigDuivensport

    Ongeveer 460 personen houden zich met de duivensport in de Zaanstreek bezig, waarvan circa 16.000 duiven worden ingezet voor wedstrijden, aangesloten bij 13 verenigingen. De oudste Zaanse vereniging is Postduivenvereniging De Zeppelin uit Zaandam, die in 1909 werd opgericht en in 1910 de Koninklijke goedkeuring verkreeg.
  • Dunbil, deplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigDunbil, de

    Oliemolen te Oostzaandam, zie: De Windhond, de

    molen oliemolen

    oliemolen molen
  • Duvelsmolen, deplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigDuvelsmolen, de

    Meelmolen te Wormer. zie: De Auwelsmolen, De

    molen meelmolen
  • Duyn, Hendrikplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigDuyn, Hendrik

    Uit Zaandam afkomstige adjudant, die na de omwenteling van 1795 in het Orangistische Krommenie de rust herstelde. Van Hendrik Duyn zijn weinig persoonlijke gegevens bekend. Op 28 januari 1795 zochten de gecommitteerden van Westzaandam, Koog, Zaandijk en Wormerveer contact met hem. Hij was toen adjudant bij Daendels en was met Krayenhoff, de leider van de omwenteling te Amsterdam, naar de hoofdstad gekomen.
  • Duyvis-Recterplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigDuyvis-Recter

    Oliefabriek te Koog. De historie van Duyvis gaat terug tot 1806, in welk jaar Teewis Duyvis van een ongehuwde oom de oliemolen De Halve Maan verkreeg. Hij werd zo de eerste Duyvis die olie sloeg. In 1850 vestigde zijn kleinzoon zich onder de naam T. Duyvis Jz. Het bedrijf bestond in dat jaar uit zes oliemolens met een capaciteit van 2400 ton lijn- en koolzaad per jaar en een pelmolen. In 1880 werd nabij de Pellekaanshoek te Koog door E.G. Duyvis Tz. de stoomoliefabriek 'De Zaan' g…
  • Duyvisplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigDuyvis

    Ondernemersgeslacht, reeds bekend in de 16e eeuw, vooral actief in de 19e en 20e eeuw. De familie Duyvis stamt van het geslacht Duven af, dat al lang geleden in de Zaanstreek woonde en werkte. Jan Duven had omstreeks 1365 al visrechten in Jisp en Nek: zijn nageslacht woonde in Assendelft, waar Havick Jans Duven (ca. 1510-ca. 1580) een zoon had, genaamd Gerrit Havicz (1550-1614) die trouwde met Trijn Claes Duyves (geb 1635), dochter van Claes Cornelis alias Claes Duyves, schepen te Assend…
  • Duyvis, Ericus Gerhardusplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigDuyvis, Ericus Gerhardus

    Koog aan de Zaan, 5 september 1852 - Koog aan de Zaan, 14 oktober 1937

    Ericus Gerhardus Duyvis, koopman, zoon van Teewis Duyvis Jansz (1825-1875), werd raadslid tot 1899 en enige jaren wethouder van Koog. Zijn vasthoudende verdediging van de noodzaak tot het beschikbaar stellen van middelen voor het aanleggen van een nieuwe sluis in Zaandam leidde uiteindelijk tot een succes.
  • Duyvis, Jacobplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigDuyvis, Jacob

    (Zaandam, 19 november 1832 - Utrecht, 24 april 1908)

    Jacob Duyvis, fabrikant, koopman, gerstpeller, kamerlid en burgemeester van Koog aan de Zaan. Als lid van de Tweede Kamer voor een periode van twee jaar verhinderde hij in 1884 de terugkeer van oud-minister Kappeyne van de Coppello in de Kamer. Enkele malen voerde hij het woord bij economische onderwerpen en bij de behandeling van het initiatiefvoorstel-Reekers over de zeevisserij. Duyvis stelde zich welwillend op ten opzichte …
  • Duyvis, Lizeplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigDuyvis, Lize

    Utrecht, 12 december 1889 - Apeldoorn, 5 augustus 1964

    Erica Louise (Lize) Hooft Hasselaer-Duyvis, beeldend kunstenaar woonachtig te Zaandam, kreeg haar opleiding van J. A. Zandleven, Willem E. Roelofs Jr. en Coba Ritsema. Tentoonstelling van de Bond van Kunstkringen in Nederlands-Indië in 1936. Het genre van de Zaanse schilderes is portret, stilleven en bloemen. Was lid van St. Lucas te Amsterdam, op welke tentoonstelling zij eveneens exposeerde. Behoorde tot De Amsterdamse Schil…
  • Duyvis, bv Machinefabriek P Mplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigDuyvis, bv Machinefabriek P M

    Machinefabriek te Koog. Het bedrijf werd opgericht als P. M. Duyvis & Co in november 1885 door ir. Pieter Mattheus Duyvis te Koog en Dirk Willem Stork (mede directeur van Stork & Co te Hengelo) als stille vennoot. Pieter was de zoon van Teewis Duyvis, eigenaar van zes oliemolens en een pelmolen. Zijn vader was tevens de oprichter van de firma T. Duyvis Jz Stoomoliefabriek, die uiteindelijk zou uitgroeien tot de bekende nootjesfabriek.
  • Eben Haezerplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigEben Haezer

    Pelmolen en oorspronkelijk watermolen in de Enge Wormer. De voormalige watermolen (zie De Bak) werd in 1879 ingericht tot het pellen van gerst. Hij heeft gestaan aan de Ringsloot, nabij de brug, en werd in maart 1889 door brand verwoest.
  • Ecologieplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigEcologie

    Oecologie, van Grieks oikos = woonhuis, woonplaats en logos = verklaring, leer.

    Ecologie is de tak van wetenschap die de betrekkingen van organismen als micro-organismen, planten, dieren en mensen, met hun omgeving bestudeert. De omgeving wordt hierbij in de ruimste zin genomen en omvat zowel de levende als de levenloze omgeving.
  • Economisch Platformplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigEconomisch Platform

    Instantie, opgericht in 1987 met de bedoeling de economische ontwikkeling van de Zaanstreek te bevorderen door een doelmatige samenwerking van de lokale overheid en het bedrijfsleven. Voorzitter van het platform werd W. Verzijl, directeur van
  • Economische geschiedenisplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigEconomische geschiedenis

    1. Economische ontwikkeling vóór 1580 (bladzijde 189 en volgende)

    2. Economische ontwikkeling van de Zaanstreek in de periode 1580-1800 (bladzijde 192 en volgende)

    3. Economische ontwikkeling van de Zaanstreek na 1800 (bladzijde 205 en volgende)

    Bij het begin vap elk hoofdstuk is een opgave geplaatst van de behandelde economische sectoren en eventuele andere met het onderwerp samenhangende onderwerpen. Van hoofdstuk 1 treft u de inhoudsopgave hieronder aan. Door midd…
  • Eden, Klaas vanplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigEden, Klaas van

    Krommenie, 6 september 1821 - Krommenie, 24 juli 1884

    Klaas van Eden, zoon van Jan van Eden en Sijbreg de Jong, was makelaar en burgemeester van Krommenie van 1866 tot aan zijn dood in 1884 als opvolger van Cornelis Walig. Van Eden werd opgevolgd door de eerste 'vreemde' burgemeester van Krommenie,
  • Eend, de Grauweplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigEend, de Grauwe

    Houtzaagmolen te Westzaandam, paltrok. De eerste vermelding van de balkenzager dateert uit 1712. Hij heeft gestaan iets ten zuiden van oliefabriek het Hart en werd in 1898 gesloopt.
  • Eendenhok, hetplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigEendenhok, het

    Houtzaagmolen te Westzaandam, paltrok, zie: de Kerfbijl, de
  • Eendenhouderijplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigEendenhouderij

    Door de aanwezigheid van zoveel sloten, plassen en drassige weiden is de Zaanstreek steeds een trekpleister of pleisterplaats geweest voor watervogels, zoals wilde eenden. Algemeen wordt aangenomen dat de jacht op waterwild één van de vroegste bestaansbronnen van de bevolking is geweest. Hoewel ons daarover geen bronnen bekend zijn, mag worden verondersteld dat hierbij op een aantal plaatsen gebruik is gemaakt van eendenkooien. De jachtbuit zal dan voor consumptiedoeleinden verha…
  • Eendewachtplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigEendewacht

    Eendenhok omgeven door een houten of gevlochten schutting, die tevens een perk of gedeelte water afscheidde. In veel padreglementen waren deze verboden.

    Literatuur:

    * S. Lootsma, Historische studiën over de Zaanstreek, I; Koog aan de Zaan, 1939, bl. 194.
  • Eendracht, deplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigEendracht, de

    Eendracht, de. Hennepklopper en later pelmolen te Westzaan. De windbrief werd gegeven in mei 1680. Hij heeft gestaan tussen weg en Gouw, aan de Korenbloemsloot, en werd gesloopt omstreeks 1796.

    molen hennepklopper pelmolen
  • Eendracht, deplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigEendracht, de

    Houtzaagmolen te Koog, bovenkruier.

    molen houtzaagmolen
  • Eendracht, deplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigEendracht, de

    Houtzaagmolen te Oostzaandam, paltrok, bijgenaamd de Wurmenpot. De eerste vermelding van de balkenzager dateert uit 1722. De molen heeft gestaan aan en ten westen van de Gouw, in de omgeving van de Zuidervaldeursloot, en kwam in 1746 in slopershanden.
  • Eendracht, deplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigEendracht, de

    Houtzaagmolen te Westzaandam, achtkante bovenkruier.

    molen houtzaagmolen
  • Eendracht, deplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigEendracht, de

    Houtzaagmolen te Westzaandam, kleine achtkante bovenkruier.

    molen houtzaagmolen
  • Eendracht, deplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigEendracht, de

    Houtzaagmolen te Westzaandam, bovenkruier.

    molen houtzaagmolen
  • Eendracht, deplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigEendracht, de

    Pelmolen te Westzaan.

    molen pelmolen
  • Eendracht, deplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigEendracht, de

    Pelmolen te Westzaan.

    molen pelmolen
  • Eendracht, deplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigEendracht, de

    Naam van verscheidene molens in de Zaanstreek:

    * Eendracht, de, Houtzaagmolen te Koog, bovenkruier. De lattenzager werd gebouwd omstreeks 1848. Hij heeft gestaan ten westen van de tegenwoordige spoorlijn, ten noorden van het Breedweer. In 1915 werd hij onttakeld, waarna hij door een motor werd aangedreven. Hij werd gesloopt in 1924.
  • Eendracht, deplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigEendracht, de

    Oliemolen en later papiermolen te Wormer. De windbrief werd gegeven in maart 1685. In 1727 werd hij omgebouwd tot papiermolen 'De Eendragt, die later de papiermolen worden zou, waar voor de eerste maal vellen met het watermerk van Van Gelder zouden worden geschept (dr. J. de Jongh van Gelder Zonen 1784-1934). In 1846 werd hij reeds door stoom aangedreven. Hij heeft gestaan aan de westkant van het Zaandammerpad, iets zuidelijk van de Dirkssloot, en werd in 1889 afgebroken en vervo…
  • Eenheid door democratieplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigEenheid door democratie

    Zie: Tweede Wereldoorlog Wereldoorlog 2.

    Uit Wikipedia

    Eenheid door Democratie of voluit Nederlandsche Beweging voor Eenheid door Democratie (EDD) was een Nederlandse buitenparlementaire beweging die zich van 1935 tot 1940 tegen zowel het nationaalsocialisme als het communisme richtte. Het motto van de beweging was 'Mussert noch Moskou' - een verwijzing naar de NSB-slogan 'Mussert of Moskou'. EDD gaf ook een tijdschrift met de naam
  • Eenhoorn, deplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigEenhoorn, de

    Is de enige Zaanse bierbrouwerij waarvan althans de naam in de herinnering bleef. Dat is het gevolg van een passage in de beschrijving van een wandeling door Krommeniedijk door de 19e-eeuwse Krommenieër Jan Schaap. Hij laat de waard van de herberg 'De Groenlandsche Visscherij' naar aanleiding van een compliment over 's mans bier zeggen dat '
  • Eenhoorn, Deplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigEenhoorn, De

    “”“”“” Oliemolen uit 1642 die heeft gestaan aan het Zuideinde in Wormerveer. In 1721 was hij eigendom van Claes Poulusz.

    Oliemolen “De Eenhoorn” is gesloopt in 1906, maar werd herbouwd in Oostwoud (gemeente Medemblik,Noord-Holland). De naar Oostwoud verplaatste molen bleef dezelfde naam
  • Eensgezindheidplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigEensgezindheid

    Bootwerkersvereniging te Zaandam, de eerste sterke vakvereniging in de Zaanstreek, met dientengevolge een belangrijke rol in de Zaanse arbeidersbeweging (Zie: Socialisme en Vakverenigingen).

    Eensgezindheid werd opgericht in 1896 uit onvrede met het peil van de lonen in de Zaandamse haven. De vereniging werd, ofschoon hier aanvankelijk enige twist over was, opengesteld voor alle havenarbeiders (lossers, stouwers en vlotters). Van het begin af werkte Eensgezindheid mee aan de vorm…
  • Eensgezindheidplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigEensgezindheid

    Timmerliedenvereniging te Zaandam, die in de beginjaren van de 20e eeuw met de Zaandijkse timmerliedenvereniging '“Streven naar Verbetering' en de metselaarsvereniging van het PAS fuseerde tot de Zaanlandse Bouwvakarbeidersfederatie. Zie:
  • Eensgezindheidplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigEensgezindheid

    Muziekgezelschap, fanfarekorps, Brassband Eensgezindheid te Wormer, opgericht in 1904, volgens andere bronnen reeds in 1891.

    Zie Muziekkorpsen.
  • Eerste Wereldoorlogplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigEerste Wereldoorlog

    Reeks van conflicten die uitgroeiden tot een oorlog, waarbij tussen 1914 en 1918 vele landen betrokken raakten. Het primaire conflict betrof Oostenrijk-Servië. Op 28 juni 1914 werden de Oostenrijkse aartshertog-troonopvolger Franz Ferdinand en diens echtgenote door een Serviër vermoord. Het was de lont in een kruitvat. Oostenrijk had een bondgenootschap met het Duitse keizerrijk, Rusland stond achter Servië. Na een maand, op 1 augustus, brak reeds de oorlog tussen Duitsland …
  • Eierhandelplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigEierhandel

    Enerzijds door het agrarische verleden, anderzijds door leveringsmogelijkheden aan bijvoorbeeld de beschuitfabrieken heeft zich voornamelijk tussen 1850 en de Tweede Wereldoorlog een nog tamelijk omvangrijke handel in eieren kunnen handhaven. Zie ook: Eendenhouderij. De handel beperkte zich niet tot eendeneieren, ook die in kippeneieren was uitgebreid. Precieze gegevens ontbreken, maar het aantal bedrijven heeft wellicht meer dan 10 bedragen; de meeste ervan combineerden de eierhande…
  • Eigen Gebouwplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigEigen Gebouw

    Door de SDAP-afdeling Koog/Zaandijk en de moderne vakbeweging gesticht aan de Boschjesstraat te Koog, geopend in september 1930. Het gebouw (feitelijk met slechts één niet al te grote zaal) werd jarenlang gebruikt als vergader- en repetitieruimte, terwijl het ook werd verhuurd aan een dansschool en het
  • Eigen Hulpplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigEigen Hulp

    Zie: Gezondheidszorg 2.3.1.
  • Eijden, Remco vanplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigEijden, Remco van

    Amsterdam, 12 september 1977

    Remco van Eijden, woonachtig in Zaandam, is een voormalig Nederlands darter. Hij debuteerde in januari 2008 op het hoofdtoernooi van de Lakeside.

    darter
  • Eijkman, Christiaanplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigEijkman, Christiaan

    Utrecht, 25 november 1822 - Wageningen, 1 december 1893

    Christiaan Eijkman was onderwijzer en werd in 1857 benoemd tot hoofd van de Mulo-school aan de Westzijde hoek Gedempte Gracht te Zaandam. Drie in Nijkerk geboren zonen genoten grote bekendheid als wetenschapper. Johan Fredrik Eijkman werd hoogleraar farmacie, Leonard Pieter Hendrik Eijkman anglist en foneticus en Gerard Eijkman was hoogleraar en gespecialiseerd in de vitamineleer. Hij ontving de Nobelprijs voor fysiolo…
  • Eikenboom, deplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigEikenboom, de

    Houtzaagmolen te Westzaandam, achtkante bovenkruier. De windbrief van de balkenzager werd gegeven in december 1664. In 1857 werd hij tweemaal getroffen door bliksem, zonder dat echter brand uitbrak. Hij heeft gestaan aan weg en Zaan, ter hoogte van de tegenwoordige Prins Bernhardbrug, en werd gesloopt in 1888. De windbrief van de wagenschotzager werd gegeven in september 1716. Hij heeft gestaan ten oosten van de Zuiderwatering en werd vermoedelijk kort na april 1802 gesloopt.
  • Eikenboom, deplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigEikenboom, de

    Houtzaagmolen te Westzaandam, paltrok. ook .lan en Geertrui genoemd.
  • Eiland, hetplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigEiland, het

    Benaming voor het twaalf hectare grote eiland in de Zaan dat in 1884 ontstond door doorgraving van het Kattegat, ook wel het Eiland van William Pont, het Pont-eiland en Eiland in de Voorzaan genoemd. Het Eiland ontstond in het kader van de aansluiting van de Zaan op het
  • Eiland, hetplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigEiland, het

    Voormalig eiland (waarschijnlijk slechts een door vier sloten omgeven bebouwd weiland) aan de Oostzijde te Zaandam, ter hoogte van de latere doopsgezinde kerk `De Doofpot'. In 1694 werd een reglement vastgesteld ter vervanging van een eerder - verloren gegaan - reglement.
  • Eklips, deplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigEklips, de

    Houtzaagmolen te Westzaandam. achtkante bovenkruier. zie: De Rode Leeuw

    molen houtzaagmolen
  • Ekster, de Bonteplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigEkster, de Bonte

    Houtzaagmolen te Westzaandam, bovenkruier. bijgenaamd Barend Roest. De eerste vermelding dateert uit 1683. Hij werd in oktober 1726 door brand verwoest, werd herbouwd, verbrandde opnieuw in juli 1734 en werd wederom herbouwd. Hij heeft gestaan aan weg en Zaan, tegenover het
  • Elektriciteitplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigElektriciteit

    De eigenschappen van elektriciteit waren reeds in de Oudheid aan de Grieken bekend. Maar eerst in de 17e eeuw ging men systematisch op wetenschappelijke wijze elektrische verschijnselen bestuderen. In het midden van de 18e eeuw werd de Leidse Fles uitgevonden, feitelijk de eerste condensator. De interesse in elektrische verschijnselen was groot, ook onder de gegoede burgerij. In Zaandam werd bijvoorbeeld in 1797 het College van Liefhebbers der Elektriciteit opgericht, dat voor zij…
  • Elektrotechnische industrie.plugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigElektrotechnische industrie.

    Zie: Installatiebedrijven e.d.
  • Elias, Jhr. mr. dr. Carl Adolphplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigElias, Jhr. mr. dr. Carl Adolph

    Amsterdam, 27-12-1869 - Apeldoorn, 1955

    Burgemeester te Zaandam van 1902 tot 1914. Daarvoor was hij burgemeester in Monster en Harderwijk. De liberaal Elias moest zijn ambt in een roerige periode uitoefenen en had het niet gemakkelijk met de snel toenemende invloed van socialisten in de gemeenteraad en met tegenspelers als
  • Elst, deplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigElst, de

    Snuifmolen te Koog. De molen wordt genoemd in een stuk uit 1731. Gegevens over bouwjaar en over jaar en wijze van verdwijnen ontbreken. Hij heeft vermoedelijk gestaan nabij de Krokusstraat.
  • Elzenboom, deplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigElzenboom, de

    Pelmolen en later doppenmolen te Koog. De windbrief werd gegeven in februari 1725 aan Lourens van Elsland. Hij heeft gestaan aan en ten oosten van de Watering, in het verlengde van het Glazenmakerspad, de tegenwoordige Badhuisstraat, en werd in augustus 1906 door brand verwoest.
  • Emmer, Gerritplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigEmmer, Gerrit

    Zaandam 13 januari 1866 - Zaandam 25 maart Gerrit Emmer 1866-1962 Gerrit Emmer maakte namens de SDAP 28 jaar deel uit van de van Zaandamse gemeenteraad. Als 73-jarige nam hij op 24 augustus 1939 afscheid van de raad. Toen Gerrit Emmer als elfjarige op een oliemolen te werk werd gesteld, was er van arbeidersbeweging nog geen sprake. Aan het harde bestaan op de olie- en pelmolens kwam in 1897 een einde, toen Gerrit Emmer als arbeider in dienst kwam bij de Artillerie-Inrichtingen. N…
  • Energiebedrijf Zaanstreek-Waterlandplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigEnergiebedrijf Zaanstreek-Waterland

    Zie: Elektriciteit en Gasbedrijf Zaanstreek-Waterland (GZW) ZaanstreekWaterland.
  • Enge Wormerplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigEnge Wormer

    Droogmakerij van een voormalig meer, ten zuiden van de gemeente Wormer. De naam, vroeger ook wel 'Kleine Wormer', ontstond tengevolge van de tegenstelling in oppervlakte met de Wijde Wormer, eveneens een droogmakerij. Meet de laatste, in 1626 drooggemalen en verkaveld, ruim 1513 hectare, de Enge Wormer heeft een oppervlakte van iets meer dan tien procent daarvan, namelijk ongeveer 158 hectare. De bodem van de Wijde Wormer ligt ook iets lager: 4.75 beneden N.A.P. tegenover de Enge Wo…
  • Engel, Frederikplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigEngel, Frederik

    Koog aan de Zaan, 3 november 1872 - Zutphen, 8 november 1958 Frederik Engel: Melktijd nabij Zaandam Frederik Engel Jbz, beeldend kunstenaar, schilder en tekenaar was leerling van de stadstekenschool te Zaandam, de Quellinusschool en de Rijksschool voor Kunstnijverheid, beide te Amsterdam. Hij vestigde zich na zijn opleiding eerst als fotograaf in Zaandam (1896-1904), maar legde zich daarna toe op het tekenen van landschappen.
  • Engel BVplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigEngel BV

    Machinefabriek te Zaandam, opgericht in 1930 door S.W. Engel als Scheepsmotoren- en Machineherstelplaats in een gedeelte van de loods De Jonge Dolfijn aan de Oostzijde te Zaandam. De activiteiten breidden uit en het bedrijf werd een machinefabriek, later met engineering.
  • Engel, deplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigEngel, de

    Houtzaagmolen te Oostzaandam, paltrok.
  • Engel, deplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigEngel, de

    Oliemolen te Wormerveer.

    oliemolen molen
  • Engels-Russische Invasieplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigEngels-Russische Invasie

    Inval van Engelse en Russische troepen tussen Petten en Callantsoog, in het kader van de strijd tegen Napoleon. Op 27 augustus 1799 landden alleen Engelsen op de Noord-Hollandse kust, in september landde ook een Russische troepenmacht. De Engelsen verwachtten een volksopstand; aangezien deze uitbleef en het verzet tegen hun troepen fel was, liep de onderneming uit op een fiasco. Op 19 oktober werd de capitulatie getekend.
  • Engelsman, deplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigEngelsman, de

    Oliemolen te Oostzaan. zie: de Drie Olievaten, de Drie

    oliemolen molen
  • Enhaboplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigEnhabo

    Zie: Streekvervoer.
  • Enkhuizen, Joop vanplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigEnkhuizen, Joop van

    Wormerveer, 24 juni 1939

    Joop van Enkhuizen, ook Joe Vanenkhuizen, jazzmusicus, tenorsaxofonist. De Zaanse jazzwereld bracht nogal wat musici voort, wier spel tot ver buiten de streek de aandacht trok, zoals tenorsaxofonist Joop van Enkhuizen. Toen deze in de jaren zestig op jazzconcoursen voortdurend zijn mededingers van het podium speelde gaf jurylid Harm Mobach hem te verstaan: 'Het lijkt me verstandig dat u niet verder deelneemt; u hebt geen concurrenten meer'.
  • Enquête Staatscommissieplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigEnquête Staatscommissie

    Bij wet van 18 januari 1890, Staatsblad no. 1. werd door de Nederlandse staat besloten tot een ‘onderzoek omtrent de maatschappelijke toestanden der arbeiders, omtrent de verhoudingen tusschen werkgevers en arbeiders in verschilende bedrijven, en omtrent den toestand van werkplaatsen en fabrieken met het oog op de veiligheid en de gezondheid der werklieden
  • ENSOF Ouwelfabriekplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigENSOF Ouwelfabriek

    NV ENSOF, Eerste Noord-Hollandse Stoom Ouwel Fabriek, voormalige ouwelfabriek (een fabriek voor een soort eetpapier zoals onder kokosmakronen) te Zaandam aan de Westzijde, direct noordelijk van de Bernhardbrug.

    in zowel 1923, 1930 als 1935 werd de fabriek getroffen door brand.
  • Epidemieën.plugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigEpidemieën.

    Zie: Gezondheidszorg 1.5.3.
  • Equipage bvplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigEquipage bv

    Drukkerij te Assendelft. Equipage kwam tot stand toen drie werknemers van drukkerij Stuurman (Zaandam) in 1980 voor zichzelf begonnen. Binnen twee maanden werkten elf mensen bij het aan de Industrieweg gevestigde bedrijf. Nadien groeide het personeelsbestand, waar de nieuwste ontwikkelingen op het gebied van de offsetdruk op de voet werden gevolgd, geleidelijk uit tot 30 medewerkers (1991). Equipage kocht in 1987 een uiterst moderne vijfkleurenoffsetdrukpers. Men werkt veel voor gra…
  • Erdi bvplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigErdi bv

    Las- en wegbebakeningsbedrijf te Zaandam. Erdi vestigde zich in 1972 op het Breedweer in Koog; het bedrijf was in 1952 in Amsterdam als kachelsmederij begonnen. In '72 hield men zich bezig met het onderhoud van staalconstructies binnen woningen (in en vooral voor de gemeente Amsterdam), alsmede met wegbebakening (met name montage en onderhoud van vangrails in de regio Amsterdam).
  • Ereburgersplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigEreburgers

    Personen die op grond van bijzondere verdiensten door de verschillende Zaangemeenten werden onderscheiden met een erepenning en dientengevolge in het spraakgebruik 'ereburger' werden genoemd.

    De in 1974 gevormde gemeente Zaanstad wijkt wat dit betreft af; deze gemeente maakt een duidelijk onderscheid tussen het toekennen van de erepenning en het ereburgerschap. Slechts vier personen
  • erepenningplugin-autotooltip__default
  • Ero, Hendrikplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigEro, Hendrik

    Zaandijk, 10 juli 1886 - Berlijn-Tegel, 4 juni 1943

    Hendrik Ero en zijn echtgenote Louise Ursule Ero-Chambon beheerden De Waakzaamheid sinds 1918. Zij moesten niets hebben van de nazistische denkbeelden. Hij beschouwde zichzelf als vaderlandslievend en Oranjegezind. Zij was geboren in het Franse Sanilhac en kon zich maar al te goed de gruwelen van de Eerste Wereldoorlog herinneren.
  • Ero-Chambon, Louise Ursulaplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigEro-Chambon, Louise Ursula

    Hendrik Ero en zijn echtgenote Louise Ursule Ero-Chambon beheerden De Waakzaamheid sinds 1918. Zij moesten niets hebben van de nazistische denkbeelden. Hij beschouwde zichzelf als vaderlandslievend en Oranjegezind. Zij was geboren in het Franse Sanilhac en kon zich maar al te goed de gruwelen van de Eerste Wereldoorlog herinneren.
  • Eshuijs, Janplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigEshuijs, Jan

    Wormerveer 1 december 1912 - Overveen 23 januari 1944

    Jan Cornelis Gerardus Eshuijs, kappersbediende, lid van de 'wilde' verzetsgroep Koog-Bloemwijk en de Zaanse KP.

    Verzetsman Jan Eshuijs zocht onderduikadressen en verschafte onderduikers bonkaarten en geld. In 1943 kwam hij in contact met leden van de verzetsgroep Koog-Bloemwijk. Eshuijs participeerde niet in de voor de vooravond gepleegde overvallen. Als zelfstandig barbier had hij daar in de avonduren geen tijd voor. Hij stel…
  • Eshuijs, Margrietplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigEshuijs, Margriet

    Zaandam, 14 oktober 1952

    Margriet Herma Eshuijs, popmuzikante, zangeres en componiste met landelijke bekendheid, docente aan enkele muziekinstellingen. Margriet Eshuijs groeide op met muziek, haar ouders beheerden een muziekwinkel annex muziekschool. Op haar 9e begon zij als gitariste in het bandje The Bright Stars.
  • Esperantoplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigEsperanto

    Internationale taal, ontworpen door de Poolse oogarts Dr. L.L. Zamenhof (1887) met als doel de mensen nader tot elkaar te brengen. Vooral in de jaren voor 1940 werd deze taal door velen bestudeerd. In 1912 werd in Zaandam een Esperanto-vereniging opgericht door A. Brondijk, onderwijzer aan school 9 (Stationsstraat); Dirk Lagrand, houtbewerker; J.P. Taanman, bouwvakker; Jan Olie, knecht op een houtwerf: en de kapper D. Romeijn.
  • Esser, Harryplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigEsser, Harry

    Zaandam, 1917 - Zaandam, 7 augustus 1980 Harry Esser 1917-1980 Henri Jacobus (Harry) Esser, gehuwd met Helena Margaretha Leentje Vergouw (1915-2006), KVP-Wethouder van Zaandam van 1964 tot 1969 en van Zaanstad (PPR) van 1974 tot 1978. Esser, een fabrieksarbeider die via de Katholieke Arbeidersbeweging op de
  • Etosplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigEtos

    Etos is een keten van drogisterijen, onderdeel van Ahold Delhaize, voortgekomen uit een coöperatie van kruidenierswinkels die was ontstaan uit winkels van het Philipsconcern. De naam Etos staat voor Eendracht, Toewijding, Overleg en Samenwerking.
  • Etro Wormerveer bvplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigEtro Wormerveer bv

    Schildersbedrijf te Wormerveer, uitgegroeid tot een onderneming met 120 werknemers. Etro houdt zich mede bezig met gritstralen. betonreparatie en -bescherming, het aanbrengen of herstellen van voegen in betonconstructies en gevelreiniging. Etro werd in 1962 in Gorkum opgericht. Aanvankelijk hield het bedrijf zich bezig met de schoonmaak van viaducten. Later kwamen reparatie van betonconstructies en schilderswerk bij het takenpakket. In 1973 verhuisde Etro naar het Visserspad …
  • Eurocol BVplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigEurocol BV

    Eurocol BV, produktie- en verkoopmaatschappij van vloerbedekkingslijmen, vochtisolaties, egaliseermiddelen, tegel- en bouwpasta's en voegproducten te Wormerveer. Het bedrijf is ontstaan uit de voormalige Nederlandse Linoleumfabriek, thans Forbo Krommenie bv te Krommenie, het maakt deel uit van het internationale
  • Eurofill bvplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigEurofill bv

    Fabrikant van en handel in spuitbussen, gevestigd aan de Grote Tocht 99 te Zaandam, in juli 1976 opgericht. In augustus van dat jaar startte het met negen medewerkers in de voormalige olie- en mayonaisefabriek van Molenberg en Dekker aan de Oostzijde. Het bedrijf hield zich bezig met de handel in- en de fabricage van spuitbussen, of strikter, met het in opdracht vullen van spuitbussen, het Aerosol Contract Filling.
  • Eurometaal n.v.plugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigEurometaal n.v.

    Producent van conventionele munitie te Zaandam, aan het Noordzeekanaal ten oosten van de voormalige Hembrug, op de zuidwestelijke hoek van de Voorzaan. Het bedrijf heeft een vestiging en verkoopkantoor in Liebenau, Bondsrepubliek Duitsland en verkoopkantoren in de Verenigde Staten.
  • EVA-Zaanstreek (Economie, Vrouwen en Armoede); voorheen: werkgroep Kerkvrouwen / Bijstandsvrouwen.plugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigEVA-Zaanstreek (Economie, Vrouwen en Armoede); voorheen: werkgroep Kerkvrouwen / Bijstandsvrouwen.

    Ontstaan en opheffing

    De ontkerkelijking en de trek naar de steden na de Tweede Wereldoorlog brachten de Nederlandse kerken ertoe bedrijfsaalmoezeniers en predikanten voor het bedrijfsleven te benoemen. Hun taak was om mensen en kerken dichter bijeen te brengen; om hulp bij nood te zijn als gevolg van werk in de industrie en tot hulp te zijn bij arbeidsconflicten. Zo ontstonden van katholieke zi…
  • Evangelisatiegebouwplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigEvangelisatiegebouw

    In 1906 gaf de Vereniging ter Verbreiding der Waarheid opdracht een evangelisatielokaal met kosterswoning te ontwerpen. Jan Jansonius ontwierp een eenvoudige zaalkerk met enkele Jugendstil-kenmerken, waaronder opstaande dakstukken, de flessenhalsvorm van de voorgevel en geometrische decoraties aan Botenmakersstraat 112-114 te Zaandam.
  • Evangelisten evangelisten-symbolenplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigEvangelisten evangelisten-symbolen

    In de lange christelijke traditie zijn er vele beeltenissen van de evangelisten vervaardigd. Zoals bekend zijn in het bijbelse Nieuwe Testament geboorte en leven van Jezus beschreven in de Evangeliën. Het woord evangelie betekent letterlijk 'goede boodschap'. Deze hoofdstukken zijn geschreven door vier evangelisten: Mattheus, Marcus, Lucas en Johannes. Zij vormden een bron van inspiratie voor kerkelijke beeldende kunstenaars, die in opdracht van zowel katholie…
  • Evenblij Vaten bvplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigEvenblij Vaten bv

    Voormalige vatenhandel, ontstaan uit een in de 19e eeuw opgerichte kuiperij aan het Zuideinde te Koog. Het bedrijf dat kantoor hield in een fraai Zaans koopmanshuis ontwikkelde zich tot producent van grote aantallen houten vaten voor de Zaanse industrie. Geleverd werd bijvoorbeeld aan Duyvis en alle andere oliefabrieken. Aanvankelijk werd het benodigde hout in Koog gezaagd en bewerkt. Later ging men op maat gezaagde duigen, bodems, deksels en banden importeren uit Cyprus, Scho…
  • Evenblij, Janplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigEvenblij, Jan

    Gouda 1761 - Zaandam 9 juni 1836

    Een der eerste burgemeesters van Zaandam, president-burgemeester van februari 1820 tot januari 1821, maar deel uitmakend van het college van 1815 tot 1828. Er waren in die tijd verschillende burgemeesters, doorgaans vier; wisselend werd één van hen bij koninklijk besluit tot president benoemd. Zij waren inwoners van de stad en bleven naast hun officiële ambt hun beroepsbezigheden uitoefenen. Zo was Jan Evenblij notaris, aanvankelijk te Westzaan b…
  • Everhard -Dik, Maria Johannaplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigEverhard -Dik, Maria Johanna

    Durgerdam, 25 april 1884 – Zaandam, 3 april 1982

    Maria Johanna Dik, groeide op in Monnickendam, waar haar moeder een winkeltje dreef. Zij trouwde met Arend Everhard, die werkzaam was bij de Artillerie Inrichting. Het paar vestigde zich in de
  • Excelsiorplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigExcelsior

    Geheel Onthouders Zangvereniging te Wormerveer. Opgericht op 2 november 1903 en bij Koninklijk Besluit van 10 oktober 1910 goedgekeurd. Het koor stond onder leiding van H. Stolp, cacaobewerker. die het koor veel successen bij concoursen bezorgde. Door het ontbreken van voldoende jeugdleden werd het koor op 10 oktober 1935 opgeheven. Excelsior was aangesloten bij het Wormerveers Drankweer Comité. Zie ook:
  • Excelsiorplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigExcelsior

    Koninklijke Harmonievereniging. De oudste harmonievereniging uit Wormerveer, opgericht in 1885. Bij het vijftigjarig bestaan in 1935 werd de vereniging het predicaat koninklijk verleend. Bekende dirigenten waren Matthijs LÚrsen, B.D. Sombroek en Piet van Mever De vereniging behoorde tot de beste amateurorkesten van ons land en veroverde vele prijzen op concoursen. Zie: Muziek 2.1.3.
  • Exercitiegenootschappenplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigExercitiegenootschappen

    of Genootschappen van de Wapenhandel waren burgermilities van de Patriotten opgezet naar het model van schutterijen, met het doel te assisteren bij de orde-handhaving. In de jaren 1786-1787 kregen de genootschappen de taak het gebied Utrecht-Holland te beschermen. Het was bijvoorbeeld ook een exercitiegenootschap dat op 28 juni 1787 bij
  • Exportplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigExport

    Als een van de eerste industriegebieden in West-Europa heeft de Zaanstreek een eeuwenoude traditie op het gebied van export. Vanuit bijvoorbeeld de scheepsbouw, de walvisvaart en de veredeling van producten in de talrijke windmolens ontwikkelde zich een export naar vele delen in de wereld. Zie:
  • Exter Food Ingredientsplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigExter Food Ingredients

    Voorheen Exter Aroma bv, fabriek van soep- en spijsaroma te Zaandam. Het bedrijf werd opgericht in 1928 door Roelof van Exter (1891-1961). Hij kocht van een erfenis een fabriekspandje aan het einde van het Sluispad te Zaandam, waar hij een vetsmelterij en een bescheiden productie van aromatische sausen begon. In het centrum van Zaandam haalde hij vet en beenderen op. Het maken van de hartige bouillons startte hij onder licentie van Nestlé (Maggi). De smaken werden bereid …
  • Eijdenberg, Janplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigEijdenberg, Jan

    Zaandam 13 augustus 1769 - Zaandam, 26 april 1813

    Jan Eydenberg, verzetsstrijder tijdens de opstand van 1813. Van beroep was hij schipper. Hij was een van de mannen die zich in 1813 durfden te verzetten tegen de conscriptie van de Franse overheersers. De opstand mislukte. Hij werd met nog vijf anderen,
  • Ezel, deplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigEzel, de

    Oliemolen te Zaandijk. De eerste vermelding dateert uit mei 1652. Hij heeft gestaan in het veld ten zuiden en niet ver van de Nederlandse hervormde kerk, en werd gesloopt in 1888. De eerste vermelding dateert uit 1711. Hij heeft gestaan aan het eind van het Boerenpad en werd vermoedelijk in 1798 of kort daarna gesloopt.
  • Ezel, de Blindeplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigEzel, de Blinde

    Houtzaagmolen te Westzaandam, paltrok.
  • Ezelspadplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigEzelspad

    Pad te Zaandijk ter hoogte van het huidige bejaardencomplex Gortershof. Het pad werd genoemd naar de daar in 1652 gebouwde oliemolen De Ezel. Het Ezelspad lag in een arbeidersbuurt. De huizen op het pad werden onregelmatig door elkaar gebouwd. Er was geen sprake van een
  • Ezelspadveerplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigEzelspadveer

    Voormalig niet meer bestaand veer tussen de Kramerstraat aan de Oostzijde en het Otterspad aan de Westzijde te Zaandam. Het was één van de veren waar men voor een paar centen overgehaald cq overgezet kon worden. De naam doet veronderstellen dat er in Zaandam een Ezelspad is geweest. Er zijn geen bronnen gevonden die deze veronderstelling bevestigen.
  • Faam, voorstellingen van deplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigFaam, voorstellingen van de

    Een beeldje van de Faam, zoals er vele in de Zaanstreek, vooral in Zaandijk en Koog aan de Zaan, hebben gestaan. De Faam of het Gerucht werd sinds het einde van de Renaissance veelvuldig uitgebeeld, op tekeningen en prenten, en ook als beelden. Op het vroeg 19e-eeuwse hek van de vroegere overtuin van het pand Hoogstraat 7 te Koog aan de Zaan, later werd het hek overgeplaatst naar de tuin tussen de panden Hoogstraat 14 en 18, eveneens te Koog aan de Zaan, stond als uit…
  • Fabrieks- en andere bedrijfsgebouwenplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigFabrieks- en andere bedrijfsgebouwen

    In de 17e en 18e eeuw verrezen langs de Zaan veel industriegebouwen, alle nog in hout uitgevoerd en gebouwd volgens één en hetzelfde principe. De hoogontwikkelde industrieën konden in latere bloeiperioden mede dankzij deze gebouwen ontstaan. Na de opening van het Noord-Hollands Kanaal was er al een duidelijke opleving in de bouw van fabrieken en andere bedrijfsgebouwen. Deze werd nog overtroffen door de opbloei na de opening van het Noordzeekanaal (1876), te…
  • Familiebedrijvenplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigFamiliebedrijven

    Bedrijven waarvoor opeenvolgende generaties van een familie zowel het benodigde bedrijfskapitaal als de leidinggevenden leveren. Van eind 16e eeuw tot in de 20e eeuw hebben familiebedrijven de economische structuur van de Zaanstreek grotendeels bepaald. Van de vele Zaanse familiebedrijven kregen de grote industriële ondernemingen de meeste bekendheid (zie verwijstableau). Daarnaast hebben uiteraard in de agrarische sector, maar ook in de dienstverlening en bijvoorbeeld de walvi…
  • Familiegeschiedenisplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigFamiliegeschiedenis

    Zie Genealogie Familiewapens. Zie het hieromtrent opgemerkte bij Huismerken.
  • Famkeplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigFamke

    Zie: Veen-Brons.
  • Farmaceutische industrieplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigFarmaceutische industrie

    Zie: Medicopharma en dr. Willmar Schwabe
  • Fascismeplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigFascisme

    Politiek systeem, berustend op ultra-nationalistische, autoritaire en onverdraagzame racistische overwegingen. Zie Wikipedia Fascisme.
  • Faunaplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigFauna

    Zie Natuur in de Zaanstreek 4.
  • FC Zaandamplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigFC Zaandam

    Onder de naam FC Zaandam verenigen de voetbalclubs Hellas Sport en Zilvermeeuwen hun krachten in een al eerder in 2018 aangekondigde fusie. De vereniging zal onder dagelijkse leiding van de Hellas Sport-bestuurders Henk Ubbels en Ard-Jan van Tilborg en de Zilvermeeuwen-bestuursleden René Kip en Hans Olthof staan. Het kwartet zal op termijn een vijfde bestuurslid aantrekken. De leden van de Zaanse fusieclub gaan de velden betreden in een verticaal blauw-wit gestreept shirt, blauwe bro…
  • FC Zaanstreekplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigFC Zaanstreek

    In 1964 bestond op initiatief van voetbalvereniging KFC het plan een stichting te vormen onder de naam FC Zaanstreek, waarbij de mogelijkheid bestond met name ZFC in de fusie te betrekken. KFC voerde tevens besprekingen met het Amsterdamse Blauw Wit om tot een fusie te komen. Zowel Blauw Wit als ZFC gaven echter te kennen zelfstandig te willen blijven, zodat in 1964 geen fusie in de Zaanstreek in het verschiet lag.
  • Februari-stakingplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigFebruari-staking

    Zie: *Tweede Wereldoorlog 2.,3
  • Feekman, Koplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigFeekman, Ko

    Jacobus Petrus Feekman (Ko)

    Zaandam, 27 juni 1939.

    Grafisch ontwerper.

    beeldend_kunstenaar
  • FKG architecten aan de Zaanplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigFKG architecten aan de Zaan

    FKG architecten aan de Zaan, vóór 2001 bekend als Feitsma, Kruit en Goedhart Architecten BNA te Koog, bouwden na de oorlog in de Zaanstreek en andere delen van Noord-Holland:

    * circa 2500 woningen in complexen woningwetwoningen, HAT-eenheden en bejaardenwoningen,
  • Feniks, Deplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigFeniks, De

    Hennepklopper in Krommenie, oorspronkelijk De Witte Arend genoemd, naam vaak verbasterd tot Venus.

    De windbrief werd gegeven in april 1693. Hij heeft gestaan aan de Nauernasche Vaart, iets ten noorden van de (latere en inmiddels verdwenen) brug, en werd in augustus 1840 door brand verwoest.
  • Feniksplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigFeniks

    Pelmolen te Oostzaandam.

    De molen werd gebouwd in 1751 als grootste pelmolen van de Zaanstreek. Hij heeft gestaan ten westen en op enige afstand van de Watering. en werd in 1869 afgebroken en herbouwd op de plaats van de verbrande pelmolen De Jonge Prinses, wiens naam hij toen overnam.
  • Ferf, Petrusplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigFerf, Petrus

    (Bergum, 9 januari 1854 - 's-Gravenhage, 29 april 1916)

    Petrus Boele Jacobus Ferf, was een progressieve liberaal van Friese afkomst, die na zijn notaris-opleiding van 1877 tot 1880 secretaris was van de gemeente Wormerveer. Hij werd op 25-jarige leeftijd in 1879 benoemd tot burgemeester van Westzaan en in 1880 tevens tot burgemeester van Koog aan de Zaan, waar hij op 11 augustus 1881 in het huwelijk trad met Cornelia Laan. Het burgemeesterschap duurde tot 1888.
  • Fibra, nv Handelmaatschappijplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigFibra, nv Handelmaatschappij

    Opgericht in november 1918 door F.K.L. Schouten. Mede-oprichters en commissarissen waren J .C. van Wessem, J.A. Laan en Dr. A. Wijnberg. Doel was het 'exploiteren van octrooien, patenten en procéde's welke betrekking hebben op de vervaardiging van houtstof, cellulose en surrogaten daarvan` uit de grondstof: schaafkrullen van vurehout. Het bedrijf werd gevestigd aan de Westzanerdijk te Zaandam, in de nabijheid van houthandel
  • Fietsenoorlog in Noord-Hollandplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigFietsenoorlog in Noord-Holland

    In Noord-Holland brak in juni 1973 een fietsenoorlog uit tussen honderden rijwielhandelaren en het stuntende Wastora. Noordhollandse rijwielhandelaren ontstaken in grote woede nadat een halve pagina grote advertentie in de streekpers verscheen, waarin Nederlandse merkrijwielen ver onder de prijs werden aangeboden. Eén van de rijwielkoningen in de Zaanstreek, de Zaandamse rijwielhandelaar Siem de Boorder was één van de verontruste handelaren, georganiseerd in het C…
  • Filmplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigFilm

    In de honderdjarige bestaansgeschiedenis van het medium film is er in de Zaanstreek nooit sprake van een echte filmcultuur geweest: niet in de passieve, noch in de actieve zin.

    Dit heeft veel te maken met het feit dat Amsterdam, dat wel een dergelijke cultuur bezit, zo nabij ligt.
  • Filmgroep Saendenplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigFilmgroep Saenden

    Op 29 mei 1933 werd de Filmgroep Saenden opgericht. In 2018 vierde de inmiddels Video-Filmgroep Saenden geheten groep haar 85-jarig bestaan. Lees meer over de Video-Filmgroep Saenden op de website van De Zuidkanter.

    film video
  • FISZ, Fraternitas Illustris Studiosorum Zaansiumplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigFISZ, Fraternitas Illustris Studiosorum Zaansium

    .

    Ontstaan in 1963 uit onvrede over de ZSV en de 'grote' studentenverenigingen, en sindsdien gegroeid tot een clubje van ongeveer 25 man, dat in Wormerveer wekelijks bijeen kwam tot halverwege de jaren '70. Er kwamen geen nieuwe leden meer bij; een heuse vergadering werd gewijd aan een mogelijke opheffing. Besloten werd - zo rond 1976 - niet langer actief te werven en met de huidige leden verder te gaan, maar dan maandelijks.
  • Flaptafelsplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigFlaptafels

    Vrij lage tafels met een rond of ovaal blad en staande op drie poten. De flaptafels konden worden opgeklapt (vandaar de naam). Zowel boven- als onderkant van het tafelblad waren met taferelen of versieringsmotieven beschilderd. Het vogel-op-tak-motief was hierbij in de 17e eeuw zeer geliefd, evenals bijbelse taferelen, die in de 18e eeuw plaats maakten voor afbeeldingen uit de walvisvaart of de molennijverheid.
  • Flens BVplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigFlens BV

    Flens BV, Houtverwerkende Industrie te Oostzaan. Het bedrijf werd gestart door P. Flens in 1938. Hij installeerde in de schuur van het pluimveebedrijf van zijn vader enige houtbewerkingsmachines. In de beginperiode en de daarop volgende oorlogstijd hield men zich bezig met de productie van onder andere houten fietshandvatten, pedaalblokken enz. Na de oorlog werden er huishoudelijke artikelen gefabriceerd, zoals huishoudtrappen, broodplanken, kleine meubelen en kasten. Daarnaast werden …
  • Flens, Rickplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigFlens, Rick

    Zaandam, 11 april 1983

    Rick Flens is een voormalig Nederlandse wielrenner.

    wielersport
  • Flentrop Orgelbouw bvplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigFlentrop Orgelbouw bv

    Internationaal bekend orgelbouw bedrijf te Zaandam.

    Albert Schweitzer (1875 1965), was naast godgeleerde, cultuurfilosoot en arts weldoener in Afrika (Lambarene) ook een begaafd organist-musicoloog.

    Bij een reis naar Nederland, omstreeks 1930, bracht hij uit persoonlijke belangstelling een bezoek aan orgelbouwer Flentrop Tijdens het gesprek maakte Schweitzer de opmerking dat het klassieke sleepladesysteem naar zi|n oordeel tot een fraaiere klank leidde.
  • Flentrop, Dirk Andriesplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigFlentrop, Dirk Andries

    Zaandam, 1 mei 1910 - Santpoort, 30 november 2003

    In 1940 nam Dirk Andries Flentrop het bedrijf Flentrop Orgelbouw van zijn vader Hendrik Wicher Flentrop over. In de jaren '40 maakte het bedrijf naam door de bouw van drie orgels met drie klavieren en pedaal volgens het mechanisch sleepladen systeem. Het bedrijf maakt zowel huisorgels, als orgels voor concertzalen en kerken. Een orgel met één register is het kleinste door Flentrop gebouwde orgel; het grootste orgel dat do…
  • Flentrop, Hendrik Wicherplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigFlentrop, Hendrik Wicher

    Koog aan de Zaan, 25 december 1866 - Purmerend, 12 december 1950

    Hendrik Wicher Flentrop, organist van de Westzijder- of Bullekerk te Zaandam en grondlegger van Flentrop Orgelbouw te Zaandam. Aanvankelijk leek Flentrop's toekomst op het schildersvak gericht maar als 17-jarige kreeg hij ook orgellessen. Twee jaar later, na een vergelijkend examen, werd hij benoemd tot organist van de Nederlands Hervormde Kerk te Koog aan de Zaan. Les ontving hij van de organist van de W…
  • Fleumer, Bobplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigFleumer, Bob

    (Westzaan 1937)

    Fotograaf, gevestigd in zijn geboorteplaats met een specialisatie in onder meer luchtfotografie.
  • Fleumer, Johan Wilhelm (Jo)plugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigFleumer, Johan Wilhelm (Jo)

    (Krommenie, 24 september 1908 - Westzaan, 29 juni 2005)

    Beeldend kunstenaar, werkte in Westzaan, vervaardigde met kwast en spuit en met uitsluitend celluloselakken abstracte, experimentele kunst.

    beeldend_kunstenaar

    [Overlijdensbericht in het Noordhollands Dagblad]
  • Floriculturaplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigFloricultura

    Orchideeënkwekerij Floricultura te Heemstede werd in 1933 opgericht door Jan H. Post sr. Het familiebedrijf handelt sindsdien in orchideeën en andere tropische planten. Midden jaren zestig volgt Jan Post jr. zijn vader op. Wereldwijd zoekt hij naar markten en goede veredelaars van orchideeën.
  • Floris bvplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigFloris bv

    Bouwmaterialenhandel te Wormer.

    Het bedrijf werd opgericht in mei 1921 door C. Floris. De juridische vorm werd in de loop der jaren gewijzigd van eenmanszaak (1921) via vennootschap onder firma (1946) en nv (1956) tot bv (1972). Vanaf 1961 neemt het bedrijf deel in Aannemingsmaatschappij Wormer bv (oorspronkelijke naam: nv Betonwarenindustrie Wormer) en vanaf 1986 in C. Floris & Zn Aannemingsmaatschappij bv en C. Floris & Zn Transportbedrijf bv. alle te Wormer. Het bedrijf houdt zich…
  • Floris, de Graafplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigFloris, de Graaf

    Houtzaagmolen te Westzaandam. waarschijnlijk paltrok. De windbrief van de wagenschotzager werd gegeven in juni 1692 aan de weduwe van Floris Jacobsz. De molen heeft gestaan beoosten de Vaart iets zuidelijk van de huidige Parkstraatsloot en is in 1750 gesloopt.
  • Floris V, Graafplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigFloris V, Graaf

    Zie: Bestuur en rechtspraak 1.1.4.
  • Fluitschipplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigFluitschip

    17e-eeuws scheepstype voor de grote vaart, driemaster met als meest voorkomende lengte ongeveer 30 meter.

    Fluitschepen werden in een aanzienlijk aantal gebouwd op de Zaandamse werven. Naar wel eens is opgemerkt kan het overwicht van de Hollandse zeevaart in de 17e en een deel der 18e eeuw in flinke mate worden toegeschreven aan de aanwending van dit scheepstype, dat in verhouding tot de elders gangbare schepen sneller en wendbaarder was. Later ging deze voorsprong overigens weer ten…
  • FluXusplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigFluXus

    Het FluXus-logo uit 2001 De Zaanstreek maakt in 2001 kennis met een nieuwe stroming: FluXus, Centrum voor de Kunsten waar behalve muziekonderwijs, -beoefening en -uitvoering, ook in ruime mate cursussen en workshops met betrekking tot beeldende kunsten en theaterkunstuitingen op het (les)programma staan. Het centrum richt zich tevens op fotografie, dans, musical, proza en poëzie.
  • Foekens bvplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigFoekens bv

    Schoonmaakbedrijf en glazenwasserij te Zaandam.

    Het bedrijf werd opgericht in juli 1981 door H.C. Foekens. Het bedrijf houdt zich vanaf 1986 ook bezig met sloopwerkzaamheden.

    Bij Foekens waren in 1991 18 full-time en 130 part-time medewerkers in dienst.
  • Foeth bv, Aplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigFoeth bv, A

    Handel in gebruikte machines, schroot, non ferro metalen, en revisiewerkplaats te Zaandam.

    Het bedrijf werd opgericht door A. Foeth. De oorspronkelijke eenmanszaak werd in 1948 omgezet in nv en in 1972 in bv. De belangrijkste producten zijn gebruikte machines voor de rubber-, kunststof- en chemische industrie. In 1990 werd Foeth verplaatst naar de hoofdvestiging in Barneveld; in Zaandam werkten toen ca. 25 personen.
  • Fok, deplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigFok, de

    Schelpzand- en biksteenmolen te Krommenie.

    Van de molen is alleen bekend dat hij omstreeks 1779 aan de Nauernase Vaart heeft gestaan, verdere gegevens ontbreken.
  • Folkloreplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigFolklore

    De gezamenlijke uit het verleden overgeleverde zeden en gebruiken van een land, streek of plaats. Deze tradities worden bestudeerd en zo mogelijk verklaard door de wetenschap der volkskunde. Tot de folklore worden doorgaans gerekend:

    * Zeden en gebruiken onder andere bij geboorte, huwelijk en dood; bij de feesten van het jaar; bij eten en drinken; bij vermakelijkheden en spel, niet in het minst bij het kinderspel, woningbouw en klederdracht, de gewoonten bij landbouw, veeteelt en an…
  • Forbo Krommenie bvplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigForbo Krommenie bv

    Fabrikant van linoleum en vinyl, handel in linoleum, vinyl, tapijt, onderhouds-, plak- en egaliseermiddelen, afwerkingsproducten zoals plinten, profielen en lasdraden; statutaire zetel in Krommenie, feitelijk gevestigd te Assendelft.
  • Forensisme (Pendel)plugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigForensisme (Pendel)

    Zie: Economische geschiedenis geschiedenis 3.10.2. en Arbeidsplaatsen en bedrijfsgrootte.
  • Fortenplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigForten

    Rond 1870 liepen de spanningen in Europa hoog op. Pruisen was een opkomende macht op politiek, industrieel en militair gebied. Het had succesvol oorlog gevoerd tegen Denemarken en Oostenrijk en in 1870 voerde het de Duitse staten aan in de Frans-Duitse oorlog, die voor Frankrijk desastreus verliep.
  • Fortuin, hetplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigFortuin, het

    Houtzaagmolen te Westzaan.

    De enige vermelding is van molenbeschrijver Willem Buijs Pzn. Mogelijk is deze molen dezelfde als De Gans

    molen houtzaagmolen
  • Fortuin, hetplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigFortuin, het

    Oliemolen te Wormer.

    oliemolen molen
  • Fortuin, hetplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigFortuin, het

    Oliemolen te Wormer.

    molen oliemolen

    oliemolen molen
  • Fortuin, hetplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigFortuin, het

    Papiermolen te Zaandijk. Papiermolen te Zaandijk Gebouwd in 1720, op de plek waar eerder de naar Oostzaandam verplaatste volmolen De Ster stond. Hij was geheel met spanen bedekt en de kap was met hout bekleed In 1837 werd hij eigendom van de firma Van Gelder, die er door stoom gedreven papiermachines in plaatste. Dit werd echter een geldverslindende mislukking. Hij heeft gestaan ten noorden van het Guispad en raakte in januari 1894 in brand door overwaaiend vuur van het
  • Fortuin, hetplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigFortuin, het

    Verfmolen te Krommenie.

    molen verfmolen
  • Fortuin, het Blauweplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigFortuin, het Blauwe

    Houtzaagmolen te Westzaandam, paltrok. De eerste vermelding van de wagenschotzager dateert uit 1687. Hij heeft gestaan ten noorden van de tegenwoordige Stationsstraat, werd in 1752 geroyeerd voor de windpacht en gesloopt voor 1761.
  • Fortuin, het Witteplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigFortuin, het Witte

    Houtzaagmolen te Westzaandam, paltrok. De windbrief van de wagenschotzager werd gegeven in april 1667. Hij heeft gestaan aan en ten oosten van de Vaart, ten noorden van het Otterspad, en kwam in 1761 in slopershanden.

    molen houtzaagmolen
  • Fortuin, hetplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigFortuin, het

    Mosterdmolen te Krommenie. De eerste vermelding dateert uit 1704. De molen heeft gestaan aan de Nauemase Vaart.

    ten westen van de Uitwatering. en werd in augustus 1823 door brand verwoest.

    De eerste vermelding dateert uit 1654. De molen heeft gestaan aan het Zwet, op de oosthoek van de Oostertilsloot, en wordt na 1712 niet meer vermeld.
  • Fortuna, Voorstellingen vanplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigFortuna, Voorstellingen van

    In het bovenlicht boven de voordeur van het woonhuis Lagedijk 96 zit tussen Neptunus' drietand (symbool van de zeevaart) en Mercurius' slangenstaf (symbool van de handel), een voorstelling van een naakte vrouw op een bol. Uit haar rechterhand laat zij muntstukken vallen. Zij symboliseert Vrouwe Fortuna. Sinds de Renaissance werd Vrouwe Fortuna regelmatig uitgebeeld. In een bovenlicht wordt zij evenwel niet vaak aangetroffen. Het bovenlicht in Zaandijk stamt uit 1955 …
  • Fotoverantwoordingplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigFotoverantwoording

    In de Encyclopedie van de Zaanstreek is een groot aantal foto's opgenomen. De eindredactie heeft bij de selectie daarvan zoveel mogelijk getracht rechtenvrije afbeeldingen te kiezen. Wie desondanks meent rechten op gepubliceerd beeldmateriaal te bezitten wordt aanbevolen contact op te nemen met een der uitgevers.
  • Fotografieplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigFotografie

    (v. Gr. Phootos = licht, graphoo = schrijven). Het met behulp van licht en andere vormen van straling vervaardigen van afbeeldingen van voorwerpen en verschijnselen.

    Het volgende overzicht betreft met name die fotografie, die de stedelijke en natuurlijke landschappen van de Zaanstreek als onderwerp heeft, daarna volgt een korte aanduiding van de fotografie als kunstvorm.
  • Fouragemalerijplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigFouragemalerij

    Tak van molennijverheid, uitgevoerd aan het einde van de 19e eeuw in voor andere bedrijfsvoering gebouwde molens. De fouragemalers maakten veevoer, door bijvoorbeeld lijnkoeken, mais, granen of tarwegrind of tarwedoppen, fijn te malen en vervolgens te mengen. In totaal werd slechts in acht molens de fouragemalerij uitgeoefend, vijf daarvan stonden te Zaandam-Oost, de overige in Zaandam-West. De fouragemalerij ontstond toen het molentijdperk feitelijk al voorbij was; dikwijls ware…
  • Francken Cacao- en Chocoladefabriek & Co.plugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigFrancken Cacao- en Chocoladefabriek & Co.

    J.A. Francken opende in 1899 zijn cacaofabriek in de Jan Bestevaerstraat 60 te Koog: Francken Cacao- en Chocoladefabriek & Co. Het bedrijf ontsnapte in 1911 aan een fatale brand. Net gearriveerd personeel reageerde alert en bluste de brand in de fabriek. Na de Eerste Wereldoorlog braken moeilijke tijden aan. De cacaofabriek in de Jan Bestevaerstraat redde het niet in zijn eentje en moest fuseren met Caspar Flick uit Amsterdam. Ze gingen verder als de N.…
  • Franco, Johanplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigFranco, Johan

    Zaandam, 12 juli 1908 - Virginia Beach, 14 april 1988 Johan Franco 1908-1988 Johan Franco, componist, zoon van Meta Cohen Gosschalk, was leerling van Willem Pijper. Hij componeerde onder meer enkele symfonieën, werken voor solo-instrument en orkest, kamermuziek en liederen.
  • Franken, Géplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigFranken, Gé

    Deventer, 6 augustus 1920 - 24 september 1994

    Gerrit Johan Daniel (Gé) Franken, burgemeester van Zaandam van september 1958 tot januari 1966. Franken was burgemeester in de periode dat de stad snel groeide; hij maakte mee dat de 50.000e inwoner van Zaandam werd geboren. Kort voor zijn afscheid werd de beslissing tot bebouwing van het
  • Franken bv,plugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigFranken bv,

    Schoonmaakbedrijf. In 1966 te Zaandam als glazenwasserij door Karel Franken begonnen bedrijf, thans (1991) werkzaam onder de naam Franken Groep, schoonmaakbedrijven en dienstverlening.

    Door uitbreidingen en overnames is de onderneming uitgegroeid tot een bedrijf met 1000 werknemers (1991), waarvan 300 in vast dienstverband. In 1980 werd Franken Utrecht bv opgericht, in 1985 is M. Blanken's Schoonmaakbedrijf te Beverwijk overgenomen en in 1989 volgde de overname van M. Kroon & Zn te…
  • Frankische periodeplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigFrankische periode

    Zie: Bestuur 1.1.3.
  • Frans-Latijnse schoolplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigFrans-Latijnse school

    Zie: Onderwijs 1.2.5.. 2.2.
  • Frans Mars, Stichtingplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigFrans Mars, Stichting

    Zie: Zaans Schoon.
  • Frans Marspadplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigFrans Marspad

    Het Frans Marspad, genoemd naar de Zaanse schilder Frans Mars, is een natuurpad in de zoom van het Guisveld dat loopt vanaf de Igor Strawinskystraat in Rooswijk naar Station Wormerveer. Het pad, met een lengte van 2,2 kilometer, werd op 21 januari 2014 opengesteld en biedt een weidse blik over de velden. Voormalig politieke vereniging
  • Franse tijdplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigFranse tijd

    De Franse tijd in Nederland duurde van 1795 tot 1813 en was een periode van grote veranderingen. Nederland werd bezet door Franse troepen onder leiding van Napoleon Bonaparte, wat leidde tot economische en politieke veranderingen. De Zaanstreek werd hard getroffen door de Franse bezetting, vooral door het
  • Fransepadplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigFransepad

    Pad te Zaandam (thans, 1991, Franse Straat). Deze straat is de eerste ten zuiden van de Peperstraat en loopt daar evenwijdig aan. Het Fransepad kreeg zijn naam door de Franse school, die daar reeds in 1656 wordt vermeld. Het padreglement dateert uit 1677. In 1871 nam de gemeente het pad over, waarna tussen 1889 en 1914 verschillende dijkslootdempingen plaats hebben gevonden.
  • Frederiks, Leonardplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigFrederiks, Leonard

    Wormerveer, 7 augustus 1950

    Leonard Frederiks, beeldend kunstenaar, opgeleid aan de Gerrit Rietveld Academie Amsterdam (1972-1977) MO-A en MO-B handvaardigheid, met specialisatie keramiek en ruimtelijke vormgeving. Werkzaam te Zaandam en Assendelft met als specialiteit keramiek en metaal-plastieken als vazen, beelden, tableaus en gedenkstenen. Hier begon hij mee in 1977. Als docent beeldhouwen verbonden aan
  • Fricolaplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigFricola

    Voormalige margarinefabriek te Zaandijk, vanaf 1977 Friwessa. In 1990 volgde overname door het Zweedse Karlshamns. Het bedrijf houdt zich bezig met de raffinage van plantaardige oliën en vetten en met de fabricage van margarine. Fricola kwam voort uit de NV Noord-Hollandsche Margarinefabriek. Het was een werkmaatschappij van deze onderneming, die zelf weer voortgekomen was uit de
  • Friki nvplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigFriki nv

    Filiaal-voortzetting van de firma C. Rep te Oostzaan, import en export van wild en gevogelte, gesloten per 1 december 1974.

    De firma Rep werd in 1934 door Cornelis Rep begonnen aan het Zuideinde te Oostzaan. In 1961 werd de onderneming in een naamloze vennootschap omgezet en 1966 gingen de aandelen over naar Pluimveeslachterij Wezep n.v. te Wezep, die later de naam Friki NV zou krijgen en een dochterbedrijf was van:
  • Fris, Gerrit Gzn.plugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigFris, Gerrit Gzn.

    Zaandam, 10 oktober 1893 - Zaandam, 22 maart 1986

    Gerrit Fris, een ondernemer met bijzondere sociale betrokkenheid, begon na de lagere school als loodgietersknecht in de zaak van zijn vader aan de Zuiddijk te Zaandam. Met zijn broer Jacob ontwikkelde hij dit kleine bedrijf tot een grote winkel in elektrische artikelen enzovoort, tot de jaren '70 gevestigd aan de
  • Fris, Joukplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigFris, Jouk

    Zaandam, 14 december 1908 - 11 december 1993

    Jouke Fris (Jouk), beeldend kunstenaar te Zaandam en later Koog, autodidact, kunstschilder en tekenaar van landschappen, portretten en Bijbelse onderwerpen. Leerling van Cor Dik. Een rijke variatie kenmerkt zijn zowel figuratief als later abstracte werk. Hij produceerde mozaïeken, etsen, aquarellen, reclame-tekeningen en muurschilderingen. Sterk was hij ook in zijn stillevens; de kleurschakeringen waren krachtig van toon. Incidenteel voe…
  • Friwessaplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigFriwessa

    Oliën- en vettenfabriek (van met name margarine) te Zaandijk: oorspronkelijk zelfstandig bedrijf (Nomafa, met werkmaatschappijen Nomafa en Fricola), vanaf 1990 werkmaatschappij van Wessanen nv, Koninklijke. De basis voor het bedrijf werd gelegd door Gerbrand Vis Hz. (zie ook:
  • Fronik Buurtboerderijplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigFronik Buurtboerderij

    De Fronik Buurtboerderij is gelegen in de westhoek van het Westerwindpad en de Westzanerdijk in Zaandam. De in 1885 te Woerden geboren Pieter Fronik verhuisde tijdens WO I naar Zaandam waar hij zich na een aantal omzwervingen via het Haaldersbroek en het einde van de Gassteeg vestigde aan de Westzanerdijk 150. Zijn zoon Kobus volgde Pieter in het voetspoor, belandde op leeftijd in een verzorgingshuis en overleed. Kees Heijn en zijn buurvrouw Linda namen de honneurs waar wa…
  • Fuijkschot, Hansplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigFuijkschot, Hans

    (Rotterdam 12 februari 1919 - Siegburg 26 april 1945)

    Johannes Dirk (Hans) Fuijkschot was werkzaam bij de drukkerij van Dirk Kleiman. Samen vervalsten zij papieren als paspoorten, bonkaarten en Ausweise in het bedrijf van Kleiman: Litho Zaanlandia in Zaandijk. Zij maakten valse Ausweise voor mannen en jongens die daarmee waren vrijgesteld voor gedwongen werk in Duitsland, de Arbeitseinsatz. Daarnaast werden verzetsstrijders voorzien van een andere identiteit zodra hun echte na…
  • Fuit, Marinusplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigFuit, Marinus

    Koog aan de Zaan, 12 maart 1934

    Marinus Fuit, beeldend kunstenaar, graficus, tekenaar, schilder. Aan de Grafische School van Amsterdam volgde hij een opleiding tot lithograaf. Als schilder en tekenaar droeg hij in belangrijke mate bij aan de nieuwe ontwikkelingen in de figuratieve kunst. Hij behoorde in zijn jongere jaren tot de stroming Figuration Libre.
  • Gaarkeukensplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigGaarkeukens

    Zie: centrale keukens
  • Galensluis, Janplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigGalensluis, Jan

    (ook: Lange Laandersluis). Sluis van De Delf tussen het noordpunt van de Zuiderpolder van Assendelft en de Noorderbuitendijken. Op deze plaats was in de 15e eeuw al een Sluis.
  • Galerie Staphorsiusplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigGalerie Staphorsius

    Kunstgalerie en lijstenmakerij Staphorsius, gevestigd aan de J.J. Allanstraat 287B in Westzaan, exposeert door het jaar wisselende tentoonstellingen variërend van Zaanse kunstenaars tot internationaal bekende kunstenaars, van klassiek tot hedendaags. In 2017 werd het vijftigjarig bestaan van de galerie van Rina en Rob Staphorsius met verschillende exposities gevierd.
  • Gans, deplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigGans, de

    Houtzaagmolen te Westzaan, paltrok. De windbrief werd gegeven in oktober 1661. De molen heeft gestaan nabij de dijk, ten westen van de Braak, en werd gesloopt in 1781.

    molen houtzaagmolen
  • Gans, de Grauweplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigGans, de Grauwe

    Papiermolen te Zaandijk en later pelmolen te Oostzaandam, ook de Witte Gans genoemd en in Zaandijk ook Zaandijker Grauw en Zaandijker Oud. De eerste vermelding dateert uit 1702. De molen heeft gestaan in het veld, niet ver achter het Verlanenpad, en werd in 1742 afgebroken om aan de Kalverringdijk te Oostzaandam, op enige afstand ten noorden van de tegenwoordige Julianabrug, eerst als gerstpelmolen, later als rijstpelmolen herbouwd te worden. In juli 1914 werd hij, nadat eerder …
  • Gans, de Witteplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigGans, de Witte

    Papiermolen te Zaandijk en later pelmolen te Oostzaandam, zie De Grauwe Gans

    molen papiermolen
  • Ganssloot, Noorder-, Kromme- en Zuider-plugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigGanssloot, Noorder-, Kromme- en Zuider-

    Noorder-, Kromme- en Zuider Ganssloot, een drietal sloten bij Jisp ten noorden, de Noorder- en Kromme Ganssloot en ten zuiden, de Zuider Ganssloot van het dorp. De Zuider Ganssloot loopt in het verlengde van het Oosteinde van Wormer. Vooral de Noorder Ganssloot en de Kromme Ganssloot waren belangrijke vaarwegen in de polder Wormer, Jisp en Neck. De Noorder Ganssloot gaat ter hoogte van de grens met Neck over in de Kromme Ganssloot, die inderdaad scherp kr…
  • Ganzewerfstraatplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigGanzewerfstraat

    Straat te Zaandam, westelijk vanaf de Zuiddijk, vernoemd naar het buitendijkse land ten noorden van de Oosterhem en de Ganzenwerf, een historische locatie waar de beroemde Franse schilder Claude Monet een schilderij maakte. Hij schilderde het uitzicht vanaf de Ganzenwerf, ter hoogte van de huidige Ganzenwerfstraat, waar hij de toren van de Oostzijderkerk en het raadhuis duidelijk kon zien, met rechts de groene huizen op de Zuiddijk.
  • Garenkokerijplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigGarenkokerij

    Fase in de zeildoekfabricage, waarbij de gesponnen hennepvezels werden gekookt in loog. Door droging in de buitenlucht werd het van oorsprong grauwe hennepgaren nagenoeg wit. Door het koken of zieden werd de duurdere soort Hollands zeildoek verkregen.
  • Garenspinnerijplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigGarenspinnerij

    Fase in de zeildoekvervaardiging, waarbij de gekookte hennepvezels tot garen werden gespannen. De spinnerij geschiedde tot ver in de 19e eeuw in huisnijverheid. De rolreders maakten ook gebruik van de vele spinhuizen die overal in het land in het kader van de armenzorg en bestraffing van kleine delicten waren ingericht. Het met de hand spinnen werd in de tweede helft van de 19e eeuw gaandeweg verdrongen door de machinale spinnerijen, die te Krommenie in de zeildoekweverijen werde…
  • Garenziederijplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigGarenziederij

    Zie: Garenkokerij.
  • Gasbedrijf Zaanstreek-Waterland (GZW)plugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigGasbedrijf Zaanstreek-Waterland (GZW)

    Gemeenschappelijke regeling sedert 1952, in welk jaar de gasproductie en distributiebedrijven van Zaandam, Wormerveer en Krommenie een fusie aangingen met twee gasbedrijven uit Waterland. De geschiedenis van de gasvoorziening in de Zaanstreek is veel ouder, zie:
  • Gascommissieplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigGascommissie

    Raadscommissie van Zaandam, die tussen 1913 en 1921 onder leiding van wethouder Jan Duijs geruchtmakende reizen door Europa maakte. De eigenlijke naam van de door de SDAP gedomineerde Gascommissie was commissie voor de Bedrijven. Zij moest onderzoeken welk soort gasfabriek het meest geschikt was voor Zaandam.
  • Gasfabriekenplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigGasfabrieken

    Bedrijven die gas uit steenkool wonnen, bestemd voor de openbare gasvoorziening. Vanaf 1859 waren in de Zaanstreek gasfabrieken in bedrijf, over het algemeen door particulieren begonnen en later door de gemeenten overgenomen. Gas werd aanvankelijk vooral voor straatverlichting gebruikt. In 1952 gingen de Zaanse bedrijven op in het
  • Gastarbeidersplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigGastarbeiders

    Verouderde aanduiding voor buitenlandse werknemers. Zie: Allochtonen en Arbeidsplaatsen en bedrijfsgrootte.
  • Gauwdief, deplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigGauwdief, de

    Papiermolen te Westzaan, zie: de Schoolmeester.
  • Gebhard, Fredplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigGebhard, Fred

    Amsterdam, 15 november 1885 – Zaandam, 8 november 1953

    Fredrik Coenraad Adriaan (Fred) Gebhard, zoon van journalist Johan Frederik Gebhard (1849-1913), had, vanaf het begin van de twintigste eeuw in Zaandam woonachtig, in grote mate eerbied voor wat het voorgeslacht had gedaan, en belangstelling, tot in details, voor de werken van zijn eigen generatie en voor hetgeen jongeren zich voornamen tot verdere ontplooiing van 's mensen geestelijke gaven te doen.
  • Geboorte, gebruiken bijplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigGeboorte, gebruiken bij

    Zie: Volksgebruiken.
  • Gebroeders, Deplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigGebroeders, De

    Houtzaagmolen in Westzaandam, klein wipmolentje.

    De lattenzager werd gebouwd in 1871. De molen stond achter het Blauwepad, ten oosten van de Vaart, en werd in oktober 1931, terwijl hij al onttakeld was en door een motor werd aangedreven, door brand verwoest.
  • Gebroeders, de Drieplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigGebroeders, de Drie

    Pelmolen te Oostzaandam, later De Poort genoemd. De windbrief werd gegeven in juni 1694. Hij heeft gestaan ten oosten en op enige afstand van de Gouw, iets ten zuiden van de tegenwoordige Kopermolenstraat. In 1904 werd hij overgebracht naar Wierden, waar hij als korenmolen werd herbouwd. In 1931 kwam hij tot stilstand en in 1934 werd hij door brand verwoest.
  • Gebroeders, de Tweeplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigGebroeders, de Twee

    Houtzaagmolen te Westzaandam, paltrok. De windbrief van de wagenschotzager werd gegeven in mei 1718. Hij heeft gestaan aan en ten zuiden van de Papenpadsloot, iets ten westen van de tegenwoordige spoorlijn, en werd gesloopt in 1773.
  • Gebroeders, de Tweeplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigGebroeders, de Twee

    Pelmolen te Oostzaandam, meestal De Broeders genoemd. De windbrief werd gegeven in juni 1752. Hij heeft gestaan ten westen van de Gouw, bij het noordeinde van die sloot, en werd in 1897 afgebroken en vervoerd naar Alphen aan den Rijn, waar hij als meelmolen De Eendracht werd herbouwd. Vrijwilligers houden hem, deels aangedreven door een dieselmotor, beperkt in bedrijf.
  • Gebroeders, de Zesplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigGebroeders, de Zes

    Houtzaagmolen te Westzaandam, bovenkruier, bijgenaamd Het Rottennest. De eerste vermelding van de balkenzager dateert uit 1726, hij was toen eigendom van Pieter Rot. Hij heeft gestaan aan en ten westen van de Watering, in het verlengde van de
  • Gebroeders, de Zesplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigGebroeders, de Zes

    Snuifmolen te Westzaandam. De windbrief werd gegeven in januari 1728. De molen heeft gestaan ten westen van De Held Jozua, nabij en aan de andere kant van de Watering. Het sloopjaar is niet bekend.
  • Gebroeders, de Achtplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigGebroeders, de Acht

    Houtzaagmolen te Westzaandam en later watermolen te Oostzaandam, klein wipmolentje, ook wel De Lintzaag genoemd. De lattenzager werd gebouwd omstreeks 1875, aan en ten zuiden van de Papenpadsloot, ten westen van de spoorlijn. Rond 1906 werd hij afgebroken en herbouwd in het Oostzijderveld om daar een aantal jaren als watermolentje dienst te doen.
  • Gedempte Grachtplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigGedempte Gracht

    De Gedempte Gracht anno 1966 Hoofdwinkelstraat in Zaandam-west, liggend evenwijdig aan en ten noorden van de Rozengracht en ten zuiden van de Vinkenstraat, lopend van de Westzijde tot het Rustenburg.

    De naam Gedempte Gracht ontstond in 1858 toen de sloot tussen het Zilverpad (zuidkant) en het
  • Gehandicaptenzorgplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigGehandicaptenzorg

    Algemene benaming voor de verschillende instituten en instellingen, die ten behoeve van de geestelijk en/of lichamelijk gehandicapten onder financiële verantwoordelijkheid van de staat door ( particuliere) stichtingen zijn gevormd. Dit als gevolg van het inzicht dat de staat hiervoor verantwoording moet dragen in plaats van de op dit terrein eerder actieve particuliere charitatieve instellingen, zie daarvoor:
  • Geheelonthouder, deplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigGeheelonthouder, de

    Landelijke, aanvankelijk wekelijkse, uitgave van de Algemene Nederlandse Geheel Onthouders Bond (ANGOB). Verscheen vanaf begin 1900 tot in de jaren '30 in de Zaanstreek via de diverse afdelingen in een oplage van enige duizenden stuks. Tijdens de Tweede Wereldoorlog kwam het blad uit onder de naam 'De Blauwe Stem'. Verschijnt rond 1991 nog als maandblad in een geringe oplage. Zie ook:
  • Gekplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigGek

    Door de wind draaiende, kegelvormige oude houten schoorsteen-afdekking, waarvan ca. een kwart open is. Aan de bovenkant is een staartstuk waartegen de wind duwt, zodat de opening van de wind afgekeerd wordt en de rook kan ontsnappen. Te zien onder andere op het Raadhuis van Zaandijk.
  • Geldelozepadplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigGeldelozepad

    Voormalige naam van het noordelijk deel van de Gedempte Gracht na de Vinkedwarsstraat in Zaandam-west, in het verlengde van het Kuijperspad of Noorder Nieuwendijk. Het Geldelozepad werd ook Zeilpad of Seylpad of Seylpad genoemd. Beide namen werden door elkaar gebruikt.

    Nadat tussen 1856 en 1858 de sloot tussen het Kuijperspad en het
  • Gelder-Tervoort, Gemma vanplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigGelder-Tervoort, Gemma van

    Zaandam, 7 juni 1946

    Gemma van Gelder-Tervoort, beeldend kunstenaar te Zaandam, schilderijen, aquarellen en tekeningen. Gemma van Gelder kreeg haar opleiding aan de Stadsacademie voor toegepaste kunst te Maastricht en de Rijksacademie te Amsterdam, met schilderlessen van Friso ten Holt.
  • Gelder Zonen, vanplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigGelder Zonen, van

    Nederlands papierconcern, waarvan de voormalige papierfabriek Van Gelder Zonen te Wormer, niet alleen deel uitmaakte maar ook de oorsprong vormde. Terwijl elders gevestigde delen van deze onderneming zijn voortgezet, is de fabricage van papier in Wormer bij een algehele sanering in 1981 beëindigd. Zie voor de vroege bedrijfs- en familiegeschiedenis ook
  • Gelder bv, G.J. vanplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigGelder bv, G.J. van

    Zaadhandel en -fabriek te Zaandam.

    Het bedrijf werd opgericht in augustus 1848 door Gerrit Jacob van Gelder (telg uit het papiermakersgeslacht, zie: Van Gelder ondenemersgeslacht), die tot die tijd als volontair werkte op de afdeling fijne zaden van Wessanen en Laan. Wessanen besloot in genoemd jaar de zaadhandel af te stoten en droeg die over aan Van Gelder, die werkte vanuit het pakhuis Amsterdam aan de Zaanweg te Wormerveer.
  • Gelder, Bruno vanplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigGelder, Bruno van

    Huizen 29 juni 1922 - Zaandijk 24 mei 2014

    Ir. Ernst Bruno van Gelder was, hoewel buiten de Zaanstreek geboren, een telg uit het Zaanse fabrikantengeslacht Van Gelder. Hij was ook verwant aan andere Zaanse fabrikantenfamilies zoals de families Laan, Kaars Sijpesteijn, Verkade en Prins. In 1963 kwam hij in dienst als bedrijfsdirecteur bij olieslagerij
  • Gelder, Van Ondernemersgeslachtplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigGelder, Van Ondernemersgeslacht

    De geschiedenis van het Zaanse geslacht Van Gelder begon met Pieter Smidt van Gelder (1762-1842) die met het gezin van zijn vader in 1781 naar Zaandam was gekomen. De doopsgezinde dominee Hendrik van Gelder (1736-1808) was namelijk naar Westzaandam beroepen. Vader Hendrik was eerst getrouwd geweest met Maria Smidt (1736-1772) en hertrouwde later met Geertruid Eindhoven (1740-1800). Na het overlijden van zijn eerste vrouw beloofde hij dat voortaan de kinderen die …
  • Gelderen, Anthonie Hendrik vanplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigGelderen, Anthonie Hendrik van

    Boskoop, 12 februari 1900 - Zaandijk, 17 oktober 1979

    Burgemeester van Zaandijk van maart 1935 tot maart 1965, onderbroken door het laatste oorlogsjaar 1944 nadat van de burgemeesters werd verlangd, dat zij inwoners zouden aanwijzen, die moesten helpen Duitse verdedigingswerken bij de kust te maken. De burgervaders
  • Geloof, hetplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigGeloof, het

    Oliemolen en later verf- en snuifmolen te Wormer. De oliemolen werd kort voor 1693 gebouwd; in juni 1767 was hij reeds omgebouwd tot verf- en snuifmolen. Hij heeft gestaan aan de Wormerringdijk, binnendijks, tegenover de hervormde kerk van Wormerveer, en werd in 1825 grotendeels door brand verwoest; een jaar daarna werd hij volledig gesloopt.
  • Geluk door ontwikkelingplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigGeluk door ontwikkeling

    De damesvereniging ‘Geluk door Ontwikkeling’ in Zaandam, was actief tussen 1868 en 1887 en stelde zich ten doel getrouw schoolbezoek te bevorderen. De vereniging bezat middelen waarmee zij het schoolgeld betaalde voor een 60-tal kinderen (6 tot en met 12 jaar) uit minvermogende gezinnen. Daarnaast werden inzamelingsacties van kleding en speelgoed georganiseerd voor Sint Nicolaas (St. Nikolaasfeest)en Kerstmis. In 1873 werd een uitstapje per stoomboot georganiseerd naa…
  • Gemalen in de Zaanstreekplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigGemalen in de Zaanstreek

    Aan het einde van de negentiende eeuw werd in de Zaanstreek begonnen met het gebruik van stoomgemalen om het waterpeil te beheersen. In de geschiedenis van de waterhuishouding in de drassige Zaanstreek, neemt Gerard van der Wal, een paar
  • Gemeenschapplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigGemeenschap

    Aanduiding van overkoepelende organen van het Zaanse verenigingsleven, die na 1945 in de meeste gemeenten ontstonden. De 'gemeenschappen', die ook elders in het land ontstonden, waren een uiting van de in de Tweede Wereldoorlog gegroeide behoefte om sociale scheidslijnen te verminderen. Daarom wilde men tot samenwerking komen van de talloze sociale en culturele organisaties en verenigingen. Bovendien was het oogmerk de 'burgerzin' te bevorderen.
  • Gemeenschap van Kerken in de Zaanstreek (GKZ)plugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigGemeenschap van Kerken in de Zaanstreek (GKZ)

    Organisatie, opgericht in 1970, waarbij kerken en geloofsgemeenschappen in de Zaanstreek zich hebben aangesloten, met het doel activiteiten die daarvoor in aanmerking komen te bundelen.

    In de jaren '60 groeide in kerkelijk Nederland de overtuiging dat de gescheidenheid, zoals die zich tussen de kerken onderling voordeed, een belangrijke hinderpaal was voor de geloofwaardigheid van het evangelie. Er ontstonden levendige oecumenische bewegingen in al…
  • Gemeenschappelijk Administratiekantoor (GAK)plugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigGemeenschappelijk Administratiekantoor (GAK)

    Gemeenschappelijk Administratiekantoor (GAK), in 2002 genationaliseerd en gefuseerd tot Uitvoeringsinstituut WerknemersVerzekeringen UWV.

    GAK, instelling die ten behoeve van een groot aantal bedrijfsverenigingen de administratie voerde inzake bijvoorbeeld ziekteverzekering, wachtgeld- en werkloosheidsverzekering en wettelijke arbeidsongeschiktheidsverzekering. Het GAK was ook administrateur van ongeveer 20 bedrijfspensioenfondsen en een aantal ande…
  • Gemeenschappelijke grondplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigGemeenschappelijke grond

    Zie: Mient. (GMD). Zie: Gezondheidszorg 3.2.
  • Gemeenschappelijke Medische Dienstplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigGemeenschappelijke Medische Dienst

    Zie: Gezondheidszorg in de 20e eeuw 3.2
  • Gemeentearchief Zaanstadplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigGemeentearchief Zaanstad

    De term archief kan drie betekenissen hebben:

    * het archiefmateriaal; * het archiefgebouw, de bewaarplaats, * de archiefdienst, de instelling.

    Door de eeuwen heen zijn er wat betreft de archieven, in alle drie de betekenissen, veranderingen geweest. In dit artikel wordt, na een algemeen-historisch overzicht, het Gemeentearchief van Zaanstad behandeld. De overige voor de Zaanstreek van belang zijnde archieven zijn summier behandeld onder Archief.
  • Gemeentebesturenplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigGemeentebesturen

    Zie: Gemeenteraden en Overheidszorg
  • Gemeentegrenzenplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigGemeentegrenzen

    De grenzen tussen de Zaanse gemeenten zijn in de loop der tijden meermalen gewijzigd. Desondanks kan gesproken worden van een aantal 'historische grenzen'. Van oudsher vormde bijvoorbeeld de Mallegatsloot de grens tussen Zaandam en Koog aan de Zaan, de Gouw die tussen Westzaan en Westzaandam en ten dele Koog aan de Zaan, de Watering die tussen Westzaan en ten dele Koog aan de Zaan, Zaandijk en Wormerveer, de Bagijnsloot die tussen Koog aan de Zaan en Zaandijk, de Watermolensloot…
  • Gemeentehuisplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigGemeentehuis

    Het gebouw in de gemeente waar het bestuur is gevestigd. In het gemeentehuis vergadert de gemeenteraad, daarom ook wel: raadhuis, voorts houden burgemeester en wethouders er kantoor en zijn er gemeentelijke diensten gehuisvest. In dit artikel worden kort de, al dan niet voormalige, gemeentehuizen in de Zaanstreek beschreven. Het gemeentehuis van Zaanstad is apart opgenomen, zie:
  • Gemeentehuis Zaanstadplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigGemeentehuis Zaanstad

    NOG NIET AF

    Gemeentehuis Zaanstad

    Als onderdeel van het masterplan Inverdan ontwierp Soeters Van Eldonk architecten een nieuw gemeentehuis voor Zaanstad. Het nieuwe gemeentehuis verrees in 2011 op de plaats waar voorheen het busstation was gevestigd. Er werd een nieuw busstation gebouwd en een meter of acht daarboven kwam de hoofdingang die was verbonden met de ingang van het station. Via een stationspleintje kan men via een kluft naar de
  • Gemeentelijke Geneeskundige Dienstplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigGemeentelijke Geneeskundige Dienst

    Zie: Gezondheidszorg in de 20e eeuw 3.1.2.
  • Gemeentenplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigGemeenten

    ln het Nederlandse staatsrecht is een gemeente het laagste publiekrechtelijke lichaam op territoriale grondslag. De in 1851 door Thorbecke opgestelde. en sindsdien meermalen gewijzigde. Gemeentewet geeft de algemene regelen omtrent de inrichting en het functioneren van de gemeenten. In de gemeentewet wordt onder meer ingegaan op het gemeentebestuur (zie bij: gemeenteraden).
  • Gemeenteradenplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigGemeenteraden

    Volgens de Nederlandse Grondwet, waarin ook hoofdlijnen voor het gemeentelijk bestuur zijn vastgelegd, staat aan het hoofd van elke gemeente een gemeenteraad. Bij deze raad berust derhalve het bestuur van de gemeente en het beheer van de gemeentelijke huishouding, met inbegrip van de uitvaardiging van wetten en verordeningen. De desbetreffende bepalingen in de Grondwet zijn verder uitgewerkt in de Gemeentewet van 1851, sindsdien herhaaldelijk gewijzigd, maar in grote lijnen toch o…
  • Gemeentereinigingplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigGemeentereiniging

    Zie: Milieubeheer
  • Gemeentestudiefondsplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigGemeentestudiefonds

    Zie: Steunfondsen
  • Gemeentevlagplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigGemeentevlag

    Voor zover bekend hebben in het verleden alleen de walvisvaarders een Zaanse vlag gehad; zij voerden een kruis. Dit kruis werd in 1974 overgenomen in de voor de gemeente Zaanstad ontworpen gemeente- vlag.
  • Gemeentewapensplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigGemeentewapens

    Verreweg de meeste Zaanse gemeenten hadden in het verleden een gemeentewapen. Deze zijn (voor zover mogelijk met een verklaring van de herkomst) opgenomen bij de verschillende dorpsvermeldingen in deze encyclopedie, zie aldaar. Hier wordt volstaan met een korte opsomming, de omschrijvingen zijn van de Hoge Raad van Adel. Zie ook afbeeldingen blz. 86 en 87.
  • Gemeentewerkenplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigGemeentewerken

    Zie: Stadsontwikkeling en Openbare Werken, Dienst (DSOW)
  • Gemeenteziekenhuis Frans Halsstraatplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigGemeenteziekenhuis Frans Halsstraat

    Voormalig streekziekenhuis in de Schildersbuurt van Zaandam. Het ziekenhuis werd in 1931 in gebruik genomen om aan de stijgende vraag naar zorg te kunnen voldoen. Aan het begin van de 20e eeuw vond patiëntenzorg vooral plaats in kleine plaatselijke ziekenhuisjes, zoals in Assendelft en
  • Gemeenteziekenhuis Wormerveerplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigGemeenteziekenhuis Wormerveer

    Het in 1905 geopende Gemeenteziekenhuis aan de Paul Krugerstraat te Wormerveer Het Gemeentelijk Ziekenhuis in Wormerveer werd gebouwd in 1905 dankzij de inspanningen van huisarts P.C. Korteweg. Het ziekenhuis bestond bij opening uit twee kamers met zes bedden, een eenpersoonskamer en een operatiekamer. Het functioneerde als ziekenhuis tot 1968, daarna nog tien jaar als kraamkliniek; de polikliniek functioneerde daarna als dependance van De Heel.
  • Gemengde Zangvereniging Daniël de Langeplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigGemengde Zangvereniging Daniël de Lange

    zie Daniël de Lange
  • Genealogieplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigGenealogie

    Geslachtkunde, de leer van de ontwikkeling en de verwantschap van geslachten cq families en in algemene zin het onderzoek naar voorgeslacht en familiegeschiedenis. Met het woord genealogie wordt ook de stamboom of de geslachtslijst aangeduid. Het naspeuren van de eigen afstamming is voor velen een intrigerende liefhebberij.
  • Genees- en Heelkundig Instituutplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigGenees- en Heelkundig Instituut

    Westzaandams genootschap ter bevordering van de geneeskunde. Het was een van de vele organisaties die in de Patriottentijd ontstonden. Bij het instituut waren niet alleen Westzaandammers aangesloten, maar ook andere Zaankanters. Door onenigheid viel het in 1802 uit elkaar.
  • Geneesmiddelenindustrieplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigGeneesmiddelenindustrie

    Zie; Medicopharma en Willmar Schwabe BV, Dr. Willmar
  • Geniet, deplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigGeniet, de

    Oliemolen te Oostzaandam. De eerste vermelding dateert uit 1684. De molen was toen eigendom van Jan Cornelisz.

    oliemolen molen
  • Geniewegplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigGenieweg

    Straat te Assendelft, lopend naar het zuidwesten vanaf de Dorpsstraat, beginnend iets ten zuiden van de Kerkbuurt, bij de Stenen Paal. De Genieweg werd in 1896 opengesteld voor verkeer.
  • Genius Klinkenberg bvplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigGenius Klinkenberg bv

    Machinefabriek en constructiewerkplaats te Wormerveer. Oorspronkelijk familiebedrijf Gebroeders Klinkenberg, vanaf 1984 zelfstandige werkmaatschappij van Genius Holding te IJmuiden.

    Als stichtingsdatum van Klinkenberg wordt 1 mei 1855 aangehouden, toen Pieter Klinkenberg zelfstandig zaken ging doen. Eerder werkte hij al in de smederij van zijn vader te Krommenie, waarvan hij in 1855 de leiding overnam. In 1857 werd een nieuw bedrijf gevestigd aan het Noordeinde te Wormer…
  • Genootschap van de Wapenhandelplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigGenootschap van de Wapenhandel

    Zie: Exercitiegenootschappen.
  • Genotmiddelenindustrieplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigGenotmiddelenindustrie

    Zie: Voedings- en genotmiddelenindustrie.
  • Gerechtigheid, deplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigGerechtigheid, de

    Houtzaagmolen te West- zaandam. paltrok. De eerste vermelding van de wagenschotza- ger dateert uit 1705. Hij is waarschijnlijk niet lang daarna gesloopt en vervangen door een grote paltrok. die dezelfde naam kreeg. Deze is vermoedelijk kort na oktober 1748 ge- sloopt. Hij heeft gestaan aan en ten oosten van de Zuiderwatering. dam. achtkante bovenkruier. De windbrief werd gegeven in november 1670. De molen heeft gestaan ten westen van de Zuiderwatering. achter het station, en i…
  • Gerechtigheidplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigGerechtigheid

    de Pelmolen te Westzaan-
  • Gereformeerde Vrouwenbondplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigGereformeerde Vrouwenbond

    Zie: Vrouwenorganisaties
  • Gereformeerde Kerk Koog-Zaandijkplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigGereformeerde Kerk Koog-Zaandijk

    De Gereformeerde Kerk te Koog-Zaandijk werd geïnstitueerd op 21 januari 1912. Gereformeerden in de dorpen Koog aan de Zaan en Zaandijk hadden al jaren lang behoefte aan een eigen gereformeerd kerkgebouw, omdat de afstand naar de gereformeerde kerken waaronder ze ressorteerden te bezwaarlijk was.
  • Gereformeerde Kerk Zaandamplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigGereformeerde Kerk Zaandam

    De Gereformeerde Kerk te Zaandam is ontstaan door samenvoeging van de Christelijke Gereformeerde Gemeente en de Nederduitsche Gereformeerde dolerende Kerk te Zaandam. Deze samensmelting van beide kerken had daar plaats in 1909. Dit artikel besteedt eerst aandacht aan de geschiedenis van beide kerkelijke gemeenten en gaat vervolgens in beperkte mate in op de geschiedenis van de verenigde Gereformeerde Kerk te Zaandam.
  • Gereformeerdenplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigGereformeerden

    Kerkstroming, afsplitsing van de Nederlands Hervormde Kerk, met vanaf het begin een bescheiden aanhang in de Zaanstreek.

    Vanaf 1834 vonden overal in Nederland afscheidingen plaats van kleine groepen protestanten die zich niet meer thuis voelden in de Nederlands Hervormde Kerk. Sinds het 'Algemeen Reglement voor het Bestuur der Hervormde Kerk in het Koninkrijk der Nederlanden' van Koning Willem I (waarin de naam Nederlands Gereformeerde Kerk was veranderd in Nederlands Hervormde…
  • Gerkens Cacao Industrie bvplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigGerkens Cacao Industrie bv

    Cacaofabriek en -handel, en oorspronkelijk oliën- en vettenraffinaderij, te Wormer en Zaandam-Oost, opgericht in 1928, uitgegroeid tot in omvang het tweede cacaobonen-verwerkende bedrijf in de streek. Grondlegger van het bedrijf was dipl. ing. Klaas Jan Gerkens, die in de oude panden van het oliezaadverwerkingsbedrijf De Mol aan de Veerdijk te Wormer, dat enige jaren eerder stil was komen te liggen, in mei 1928 begon met het raffineren van plantaardige en dierlijke ol…
  • Germaanse tijdplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigGermaanse tijd

    Zie: Bestuur en Recht- spraak, 1.1.2
  • Germaanse offerplaats Krommenieplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigGermaanse offerplaats Krommenie

    Krommenie is in de zestiger jaren verscheidene keren in het archeologisch nieuws geweest. De vondst echter, die in 1964 aan de Zuider Ham werd gedaan, kon wel eens een archeologische primeur van de eerste orde zijn. Indien de veronderstellingen juist waren, dan was men hier op de resten gestoten van een Germaans Hain, een offerplaats van de Germanen. Daar vielen de edele delen van de dieren de goden ten deel en verorberden de weerbare mannen de niet te versmaden …
  • Germaniaplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigGermania

    Zie: Bestuur en Rechtspraak, 1.1.2
  • Germeraad, Tomplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigGermeraad, Tom

    Holwerd, 22 september 1932 - Zaandam, 19 november 1996 Tom Germeraad in 1991 Thomas (Tom) Germeraad, CDA-wethouder van Zaanstad vanaf 1986, voor die tijd directeur van Scholengemeenschap Cor Kakes te Zaandam en secretaris van het Convent van directies van scholengemeenschappen. Tom Germeraad kwam, na in verschillende plaatsen in het onderwijs te hebben gewerkt, naar de Zaanstreek, toen hij werd benoemd tot directeur van de Christelijke LTS Cor Kakes, die in die periode nog in opr…
  • Gerrit Ariszvenplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigGerrit Ariszven

    Zie: Dampad.
  • Gerrit Blaauwfondsplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigGerrit Blaauwfonds

    ( Vereniging tot aanwending der fondsen van de voormalige 'Spaarbank te Wormerveer', genaamd Gemt Blaauw). De Verenigde Spaarbank te Wormerveer werd opgericht op 1 oktober 1850. In december 1963 werd de bank omgezet in de Vereniging, vooruitlopend op de verkoop van het spaarbankbedrijf en het bankgebouw aan de Zaanweg aan de Stichting de Nutsspaarbank te Zaandam in mei 1964. De fondsen, die in de vereniging werden ondergebracht, waren de vrije reserves die bij de verkoop ach…
  • Gerrit Iwema Bakker-stichtingplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigGerrit Iwema Bakker-stichting

    Rechtspersoonlijke organisatie die zich ten doel stelt verbeteringen tot stand te brengen in de medische beroepsuitoefening door kennisbevordering en uitwisseling van gegevens. De Stichting werd in 1986 te Zaandam opgericht en kreeg de naam van de in 1984 overleden vrouwenarts G. Iwema Bakker, die gedurende 35 jaar de gynaecologie in de Zaanstreek had uitgeoefend. Iwema Bakker was verbonden aan respectievelijk
  • Gerssen, Harmplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigGerssen, Harm

    Urk 6 april 1912 - 23 februari 1944 duingebied Overveen

    Harm Gerssen fabrieksarbeider bij Stijfselfabriek De Bijenkorf in zijn woonplaats Koog aan de Zaan was tevens werkzaam als zelfstandig vishandelaar. Hij sloot zich aan bij de verzetsgroep Koog-Bloemwijk, die zich ten behoeve van onderduikers bezig hield met overvallen voor persoonsbewijzen en bonkaarten. Op 9 november 1943 nam hij deel aan een overval op het politiebureau en distributiekantoor/raadhuis van Oegstgeest, waarb…
  • Gerstpellerijplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigGerstpellerij

    Zie: Pellerij en Economische geschiedenis 3.6.5.
  • Geschiedschrijvingplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigGeschiedschrijving

    Zie: Historiografie
  • Geselpalenplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigGeselpalen

    Palen waaraan tot geselstraf veroordeelde misdadigers werden gebonden, voor zij publiekelijk gestraft werden. Geselpalen kwamen uitsluitend in de Franse tijd in de Zaanstreek voor. Nadat er in 1801 in Westzaan al een executie plaats had gevonden ter afschrikking van de criminaliteit, kreeg Zaandam in 1811 een geselpaal en een schavot. Deze hebben slechts korte tijd dienst gedaan.
  • Gesink & Zn., Wplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigGesink & Zn., W

    Autobedrijf te Koog. Het bedrijf werd opgericht in juni 1923 door W. Gesink en C. Terwey en hield zich aan- vankelijk uitsluitend bezig met de reparatie van auto`s. Later begon het bedrijf ook met busdiensten (1923- 1952), een reisbureau (1930- 1950) en tenslotte ook de verkoop van auto's (vanaf 1946). De juridische vorm werd in 1975 omgezet in bv. Gesink is thans (1987) dealer voor de Zaanstreek van het Franse automerk Peugeot. Bij het bedrijf waren in 1991: 13 personen in dien…
  • Getrouw Schoolbezoekplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigGetrouw Schoolbezoek

    Vereniging te Zaandijk, opgericht in 1878 met het doel “getrouw schoolbezoek, door kinderen te stimuleren. De vereniging loofde prijzen uit en organiseerde jaarlijks een scholierenfeest; kinderen die meer dan acht dagen in het jaar afwezig waren geweest mochten daar niet aan deelnemen. Het is onbekend wanneer de vereniging werd opgeheven.
  • Geugjes, Corplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigGeugjes, Cor

    Koog aan de Zaan, 30 februari 1922 - Amsterdam, 16 april 1982

    Cor Geugjes, communistische voorman uit de Zaanstreek. Actief in het verzet onder de schuilnaam Striker, leider van de illegale CPN in de Zaanstreek, mede-organisator van de februaristaking, na de oorlog bestuurder van de communistische vakbond, de Eenheids Vakcentrale EVC, en directeur van De Waarheid. Gemeenteraadslid in Zaandam en Eerste Kamerlid waar hij zich onder meer bezig hield met financiën, economische zaken, …
  • Geuns, Bartel vanplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigGeuns, Bartel van

    Haarlem, 5 augustus 1805 - Zaandam, 24 februari 1871

    Bartel van Geuns, 19e-eeuwse inwoner van Zaandam, Doopsgezind Predikant te Haarlem. Bartel studeerde vanaf 1822 aan de Kweekschool der Doopsgezinden te Amsterdam. Hij werd in 1828 als proponent bij de Algemene Doopsgezinde Societeit aangesteld om de Mennonitische gemeente te Akkrum te dienen. Op 11 januari 1829 hield hij zijn intree-rede.
  • Geus, Gerrit Jan deplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigGeus, Gerrit Jan de

    Noord-Scharwoude, 17 mei 1908 - Krommenie, 28 september 1975

    Beeldend kunstenaar, kunstschilder, leerling van A. Verbeek, Cees Bolding en Harrie Kuyten. Gerrit Jan de Geus kwam ter wereld in Noord-Scharwoude, woonde en werkte vanaf 1932 in Krommenie waar hij in het huwelijk trad met Duif Aafjes. Zijn landschapstudies, portretten, figuren en interieurs dragen een sterk persoonlijke inslag door het expressionistische gebruik van sprekende kleuren.
  • Gevelstenenplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigGevelstenen

    Natuurstenen basreliëfs, meestal uitgevoerd in zandsteen, als huiskenmerk aangebracht aan de voorgevels van huizen en gebouwen. In de Zaanstreek kwamen verhoudingsgewijs weinig gevelstenen voor, zeker wanneer hun aantal wordt vergeleken met dat in de steden. De verklaring hiervan is simpel: ze werden aangebracht in gemetselde voorgevels en deze laatste waren in onze omgeving tot ver in de 18e eeuw weinig talrijk. Terwijl in de steden reeds halverwege de 16e eeuw bepalingen van krach…
  • Geveltypenplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigGeveltypen

    Kenmerkend voor de architectuur in Nederland, maar ook in het aangrenzende Vlaanderen en Noord-Duitsland, is de grote verscheidenheid aan geveltypen, die sinds de 15e/16e eeuw deels na en deels naast elkaar tot ontwikkeling kwamen. Er worden de volgende typen onderscheiden:
  • Gewest Groot-Amsterdamplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigGewest Groot-Amsterdam

    In 1971 werd aan de toenmalige gemeenteraden in de Zaanstreek een ontwerp-voorstel voor een Gewest Groot-Amsterdam voorgelegd, als resultaat van het in 1969 begonnen agglomeratie-overleg. Hoewel de Zaanse gemeenten niet aan dit overleg hadden deelgenomen, zagen zij in het voorstel een mogelijkheid de inmiddels bekend geworden plannen tot samenvoeging, de vorming van Zaanstad, op de lange baan te schuiven. De samenvoeging ging echter door per l januari 1974 en het voorstel…
  • Gewestelijk Arbeids Bureau Zaanstreek (GAB)plugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigGewestelijk Arbeids Bureau Zaanstreek (GAB)

    Intermediair tussen werknemers en werkgevers op het gebied van scholing, ontslagaanvragen, loonkostensubsidies, arbeidsovereenkomsten en personeelsvoorziening. Het werkgebied van het GAB omvat de gehele Zaanstreek. Het arbeidsbureau neemt een belangrijke plaats in op de arbeidsmarkt. Diensten worden zowel geleverd aan werkzoekenden als aan werkgevers, bijvoorbeeld door hen in contact met elkaar te brengen, of door werkgevers te stimuleren langdurig we…
  • Gewestelijke Sabotage Afdeling (GSA)plugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigGewestelijke Sabotage Afdeling (GSA)

    Noord-Holland kende, als enige provincie, de Gewestelijke Sabotage Afdeling (GSA). Het betrof een verzetsonderdeel van de Binnenlandse Strijdkrachten, samengesteld uit ervaren leden van de Ordedienst (OD), de RVV en de LKP onder leiding van commandant Overste Wastenecker. De GSA hield zich bezig met het in beslag nemen en veiligstellen van voorraden en met technische sabotage, maar ook met het bevrijden van gevangenen en het liquideren van de bezetters en hu…
  • Gezinsverzorgingplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigGezinsverzorging

    Tak van georganiseerde maatschappelijke zorg, bestaande uit het ver- lenen van hulp waar deze noodzakelijk is. Deze hulp is van huishoudelijke, verzorgen- de en/of begeleidende aard en wordt gegeven in gezinnen of bij alleenstaanden. Doel ervan is de verzorgde in staat te stellen zo lang mo- gelijk in eigen omgeving te blijven. Gezins- verzorging in deze zin is omstreeks de laatste eeuwwisseling ontstaan. Voordien werd (al dan niet voldoende) huishoudelijke hulp bij ziekte gege…
  • Gezondheidszorgplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigGezondheidszorg

    Gezondheidszorg
  • Ghijsen, Pieterplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigGhijsen, Pieter

    - 12 mei 1672

    Pieter Ghijsen of Gijsen, aanvankelijk Ghijsbertsz., vooraanstaand houtkoper, reder en als scheepmaker één van de grootste scheepsbouwers te Zaandam in de eerste helft van de 17e eeuw. Ghijsen was één der eersten in de Zaanstreek die zich grootschalig met houthandel en scheepsbouw bezig hielden. Jaarlijks liepen tien tot twaalf schepen van de helling. Hij bezat als grootindustrieel drie werven in
  • Gideon, deplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigGideon, de

    Houtzaagmolen te Westzaandam, paltrok. De eerste vermelding van deze balkenzager dateert uit 16't'8, toen de molen in veiling werd gebracht en opgehouden (dat wil zeggen: niet verkocht). Hij heeft gestaan aan en ten oosten van de Zuiderwatering, tussen Czaar- en Petsloot. Mogelijk was deze eerste 'Gideon al voor 1105 gesloopt. 289
  • Gideon, deplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigGideon, de

    Houtzaagmolen te Westzaandam, paltrok. Van de balkenzager dateert de eerste vermelding uit 169't'. Hij heeft gestaan ten westen van de `|lt'aart, achter het toenmalige Zonnewijzerspad (de huidige Reigerstraat) en werd in l?62 aan een sloper verkocht.
  • Giere, Gerritplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigGiere, Gerrit

    Zaandam 14 december 1915 - Brunete (Spanje) 00-07-1937

    Gerrit Giere was een zoon van Anne Al uit Westzaan en Jan Frederik Giere uit Zaandam. Jan was Anne’s tweede echtgenoot. In 1899 was zij getrouwd met Jan Veldhuijs. Uit dit huwelijk werd in 1901 Gerrits halfzus Truus, koosnaam Truitje, geboren. Toen Jan overleed bleef Anne in de Zaandamse Spoorbuurt wonen, in de niet meer bestaande Willemstraat en Oranjestraat. Hier had ze kostgangers. Jan Giere was één van hen. Hij werd Anne…
  • Gijsenplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigGijsen

    Zie: Ghijsen, Pieter Zie voor 'Het dagverhaal van Aafje Gijsen', een 18e-eeuwse jongedochter uit het geslacht Ghijsen, bij de naam van de bewerker. Jacob Willem van Sante en bij dr. Jo Daan
  • Gilde Zaanstreek, Stichtingplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigGilde Zaanstreek, Stichting

    Per januari 1986 actief geworden stichting, die zich ten doel stelt contacten te leggen tussen mensen met ervaringskennis en mensen die dergelijke kennis nodig hebben. Meewerkenden aan Gilde zijn dikwijls personen die (om wat voor reden dan ook) niet langer dee In emen aan het arbeidsproces. Zij verlenen (indien noodzakelijk tegen onkostenvergoeding) diensten aan mensen die van hun ervaring willen leren. Uitgangspunt van Gilde is ervaringsoverdracht; de Stichting wil…
  • Gildenplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigGilden

    In het verleden verenigingen van personen met een gemeenschappelijk doel en meestal hetzelfde beroep.

    Gilden waren met name in de steden belangrijk, in de Zaanstreek kwamen zij echter niet voor. Bij het zoeken naar verklaringen voor de snelle economische opbloei van de Zaanstreek vanaf het einde van de 16e eeuw, wordt het ontbreken van gilden dikwijls als gunstige omstandigheid genoemd.
  • Gilse, prof dr. Jan vanplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigGilse, prof dr. Jan van

    Zaandam 19 okober 1810 - Amsterdam 25 mei 1859 Jan van Gilse 1810-1859 Hartstochtelijk theoloog, aanvankelijk, van 1834 tot 1837, doopsgezind predikant in Koog, daarna hoogleraar in de theologie te Amsterdam. Evenals zijn vader zou hij in de houtzagerij worden opgeleid, indien niet enige vrienden van het ouderlijk huis in hem een bijzondere geschiktheid voor de studie hadden gemeend op te merken.
  • Gisthandelplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigGisthandel

    Handelstak, nauw verbonden met de beschuit- en andere bakkerijen. Gist werd in de l7e eeuw aangevoerd per schuit door gistjagers. Deze maakten onderling afspraken waardoor zij een machtspositie bezaten ten opzichte van de beschuitbakkers die meermalen protesteerden tegen de verdunning van het gist met bier en water en tegen prijsverhogingen. Met de neergang van de bakkerijen nam ook het belang van de gisthandel af.
  • Glasbewerkingplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigGlasbewerking

    Glas, in welke vorm dan ook, is nooit in de Zaanstreek gefabriceerd. Wel heeft in de 17e en 18e eeuw een beperkt aantal glasgraveurs zich met de versiering van glas of glazen beziggehouden. Het was in die tijd gebruikelijk om voor speciale gelegenheden drinkglazen als fluiten of roemers, van een gekalligrafeerde tekst of een ander decor te voorzien. Dit kunstzinnige ambacht werd ook als liefhebberij door particulieren beoefend. Bij huwelijken, jubilea, kerkelijke belijdenissen en …
  • Glasmalerljplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigGlasmalerlj

    Vroeger een bescheiden tak van nijverheid die werd uitgeoefend in een hoogst enkele speelmolen. Hierbij werd glasafval met kantsteentjes vermalen of met behulp van kleine stampers vergruisd op dezelfde manier als de schelpzand-, tras- en biksteenmolentjes werkten. Het glaspoeder, in verschillende grofheden, werd elders verwerkt in schuurpapier. Naar verluidt is in oliemolen De Zoeker te Zaandijk, later verplaatst naar de Kalverringdijk bij de Zaanse Schans, toen deze daar in de jare…
  • Glazenburg, Hilkoplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigGlazenburg, Hilko

    Zaandam 4 november 1915 - Haarlem 23 februari 2005

    Hilko Glazenburg, student woonachtig in Zaandam en enige mannelijke overlevende van de Stijkel-verzetsgroep. Hij bezorgt post bij Unilever in Rotterdam, die krijgt hij van een vriend uit Zaandam, waar zijn ouders wonen. Zijn vriend zegt dat als hij last krijgt met de Duitsers, moet zeggen dat het reclamemateriaal is.
  • Glazenmaker, deplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigGlazenmaker, de

    Pelmolen te Koog. De eerste vermelding dateert uit mei 1919. Hij heeft gestaan aan en ten oosten van de Wetering, ten zuiden van de Weelsloot, ongeveer in het verlengde van de Kieftstraat, en werd in juni l?83 door brand verwoest, waarna de
  • Glazenmaker. deplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigGlazenmaker. de

    Pelmolen te Oostzaan en later Koog, De windbrief werd gegeven in februari 1695, maar de molen was er al in oktober 1693. In ITZI werd hij van zijn standplaats aan de Klaas Gortersloot afgebroken en vervoerd naar Koog, waar hij op de plaats van een eerdere molen de
  • Glazenwassersoorlogplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigGlazenwassersoorlog

    Boosdoener in een al meer dan tien jaar durende glazenwassersoorlog is het bedrijf Kapadokya cleaning uit Zaandam. In een besloten Facebookgroep klagen bewoners uit Veenendaal steen en been over de handelwijze van dit bedrijf. De klacht is dat het bedrijf ongewenst de ramen wast en daar een vergoeding voor eist. Dat is tegen het zere been van veel Veenendalers.
  • Glijnis, Teunisplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigGlijnis, Teunis

    Krommenie 16 juni 1902 - Neuengamme/Lübeckerbocht 3 mei 1945 Teunis Glijnis 1902-1945 Losarbeider, gehuwd met Angenis Christiaan Brasser en vader van Jan Glijnis (1938), woonachtig aan de Militaireweg 138, gemeenteraadslid namens de CPN en lid van de Internationale Roode Hulp Afdeling Krommenie (I.R.H.). Teunis verdwijnt in 1934 drie maanden achter de tralies van de strafgevangenis te Haarlem wegens het verspreiden van opruiende lectuur, is pleitbezorger voor een
  • Gloedplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigGloed

    Tot houtskool gebrand zaagsel waar in ovens de gassen uitgebrand of gestookt werden, zodat eigenlijk een zeer fijne houtskool ontstond, die zeer lang nagloeide en geschikt was als warmtebron in een komfoor of de test van een stoof. In 1941 was in Nederland nog een gloedfabriek aanwezig in het Westzijderveld te Zaandam die bekend stond onder de naam
  • Glopplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigGlop

    In de vroegere Zaanse volkstaal algemeen gebruikte aanduiding voor de onderbreking van een gesloten rij.

    Een glop kon voorkomen in de bebouwing, maar bijvoorbeeld ook in een bomenrij, terwijl van een kind dat tanden wisselde wel werd gezegd dat het een glop in zijn mond had. Gloppen in de bebouwing konden ontstaan door de sloop van een of meer huizen. In verschillende Zaanse dorpen waaronder Wormerveer en Oostzaan kwam het woord glop ook voor in straatnamen.
  • Göbel, Hendrik Christiaanplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigGöbel, Hendrik Christiaan

    (1754-1823)

    Hendrik Christiaan Göbel, eerste burgemeester van de pas gevormde stad Zaandam (1812-1814), daarvoor Maire van Westzaandam (1811), secretaris van de banne van Westzanen (1783-1811) en notaris Göbel maakte zich in zijn Zaanse periode allerminst geliefd, getuige ook zijn bijnaam Hein de Draayer.
  • Goede, Kees deplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigGoede, Kees de

    Koog aan de Zaan 1954

    Wie naar zijn schilderijen kijkt, hoort denkbeeldig het getik van de door hem dikwijls getekende klokken: Kees de Goede. De kunstschilder, geboren in 1954 te Koog aan de Zaan, heeft namelijk een fascinatie voor cirkels in alle varianten, van een decoratieve bol tot een uitgerekte spiraal. Ook al gebruikt De Goede slechts enkele beeldelementen, zoals vormen die zowel geometrisch als organisch zijn, is zijn oeuvre zeer dynamiek.
  • Goedhart bvplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigGoedhart bv

    Suikerwerkenfabriek te Zaandijk. opgericht in 1912 door A. Goedhart. die aanvankelijk vmchtendessert' van Russische makelij verhandelde. maar na overname van de receptuur dit produkt zelf ging fabriceren. Het bedrijf bleef tot na de Tweede Wereldoorlog van bescheiden omvang. maar het kon - in tegenstelling tot verscheidene andere Zaanse suikerwerkfabrieken - het hoofd boven water houden. Na de oorlog namen produktie en omzet gestadig toe. De leiding was sinds 1942 toevertrouwd aan e…
  • Goedheer, Guidoplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigGoedheer, Guido

    Ede, 3 september 1950 50×60 Beeldend kunstenaar, kunstschilder en graficus, woonachtig geweest in Zaandam. Goedheer ontving zijn opleiding aan de Rietveld-academie te Amsterdam; hij werkt in een eigentijdse vormentaal. In gemeentehuis De Bannehof bevond zich een door hem vervaardigde wandschildering. Hij is een tijdlang woonachtig en werkzaam geweest in de Pyreneeën, sinds 2009 in Thailand, in het Takrai national park in de Provincie Chiang Mai. Werkt sinds 2010 onder de naam Gy…
  • Goedjaarsendplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigGoedjaarsend

    Gebruikelijke aanduiding voor een aanbouw aan een al bestaand woonhuis. In het verleden kwam het dikwijls voor dat de Zaanse zakenlieden na een winstgevend jaar hun woning verbouwden en uitbreidden. De bewijzen hiervan zijn nog te zien aan vele bewaard gebleven koopmanshuizen uit de l7e en 18e eeuw. Zie:
  • Goeje, Mieke deplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigGoeje, Mieke de

    Wieringen 29 mei 1916 - 1998

    Maria Anna Jacoba Petronella de Goeje, balletdanseres en -pedagoge, later regisseuse van Opera Zaanstad.

    In de Zaanstreek was de balletdans als kunstvorm tot 1930 onbekend. In dat jaar mocht de in Zaandam wonende Mieke de Goeje, die in 1924 als achtjarige haar dansloopbaan was begonnen bij Gertrud Leistikow, solistisch optreden in Leistikow's voorstellingen in de Stadsschouwburg te Amsterdam en in Diligentia te Den Haag. Hierna werd zij door veel …
  • Gooier, deplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigGooier, de

    Oliemolen en later papiermolen te Westzaan, ook de Harlequin genoemd. De windbrief werd gegeven in 1644. Hij heeft gestaan in het Zuideinde, tussen weg en Gouw, bij de Korenbloemsloot en verdween in of na 1743. Op zijn plaats kwam pelmolen
  • Goesinnen, Cornelis Dircxzplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigGoesinnen, Cornelis Dircxz

    geboren 1551

    Cornelis Dircxz Goesinnen, schepen van Velsen vanaf 14 juni 1595 tot 18 oktober 1595, Kapitein der Vrijbuiters in de oorlog tegen Spanje. Hij was van Noord-Holland afkomstig, en toonde zijn moed bij verschillende gelegenheden. Hij was gehuwd met de weduwe van Kommandeur der Vrijbuiters
  • Gogh, Willem Albert vanplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigGogh, Willem Albert van

    Oegstgeest 1903 - Zaandam februari 1966

    Willem Albert van Gogh, geboren te Oegstgeest, vestigde zich in de jaren '30 aan de Provincialeweg 346 in Zaandam als bouwkundig tekenaar en architect BNA. Vóór de Tweede Wereldoorlog bouwde hij zeer veel eensgezinswoningen, in de Schildersbuurt, de Waddenbuurt en langs de Provincialeweg. Tussen 1940 en 1942
  • Goot, Alida Margaret Ada van derplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigGoot, Alida Margaret Ada van der

    Zaandam, 8 juni 1878 - Amsterdam, 26 januari 1963

    Beeldend kunstenaar: schilderijen en tekeningen, portretten, landschappen, stadsgezichten, bloemstukken en stillevens. Alida van der Goot studeerde in onder meer Groningen, München en Hannover en bij Charles Louis Philippe Zilcken. Sinds 1896 werkte zij voornamelijk in haar woonplaats Amsterdam.
  • Gooyerplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigGooyer

    Hij heeft gestaan aan de Kalverringdijk. buitendijks. en werd vermoedelijk kort na 1814 gesloopt.
  • Gordijn, Jacobus Leonardus Christiaan (Jacques)plugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigGordijn, Jacobus Leonardus Christiaan (Jacques)

    Amsterdam, 16 september 1901 - 09 mei 1993

    Raadslid en wethouder namens de KVP te Krommenie in de periode 1945-1970, bij zijn afscheid als wethouder tot ereburger benoemd en tot Ridder in de Orde van Oranje-Nassau. In Krommenie werd de sporthal naar hem vernoemd. Gordijn kwam in 1939 via IJmuiden naar Krommenie en werkte toen al bij een bank in Wormerveer. Tijdens de Tweede Wereldoorlog speelde hij een rol in het verzet.
  • Goresluisplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigGoresluis

    Voormalig 17e-eeuws sluisje bij Jisp, op het einde van de Goresloot. Beide zijn genoemd naar een stuk land, 'De Gore', als naam van talloze stukken land, die laag gelegen zijn. Langs de Goren loopt meestal diep en groot water.
  • Goris, Jacobplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigGoris, Jacob

    Zaandam 17 januari 1901 - Amsterdam 12 maart 1945

    Jacobus Goris, magazijnmeester, sociaal voorman, gemeenteraadslid, lid verzet. Zaandammer Jacob Goris was voor de oorlog in zijn woonplaats Zaandam gemeenteraadslid voor de SDAP, secretaris van de Bestuurdersbond en plaatselijk voorzitter van de Algemene Nederlandse Metaalbewerkersbond. Als magazijnmeester en voorzitter van de personeelsvereniging bij machinefabriek P.M. Duyvis en Co. NV in Koog aan de Zaan ontwikkelde hij zich als…
  • Gortplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigGort

    Vroeger een belangrijk Zaans produkt. tot het begin dezer eeuw - en in mindere mate tot de Tweede Wereldoorlog - volksvoedsel. vervaardigd door het pellen en daarna glanzen van gerst. in de pelmolens en later in machinaal gedreven pellerijen. Zie
  • Gorter, dr. Hermanplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigGorter, dr. Herman

    Wormerveer 26 november 1864 - Brussel 15 september 1927 Herman Gorter, (portrettekening van M. de Roode-Heijermans) Dr. Herman Gorter, Nederlands letterkundige, geboren in Wormerveer in het later zo geheten Herman Gorterhuis, vooral bekend geworden als dichter. Herman Gorter studeerde klassieke letteren te Amsterdam en promoveerde op het proefschrift 'De interpretatione Aeschyli Metaphorarum'. Hij werd leraar in Amersfoort, maar wijdde zich na 1896 uitsluitend aan letterkunde…
  • Gorter, ds Simonplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigGorter, ds Simon

    Warns, 11 december 1838 - Rhenen, 05 juni 1871

    Doopsgezind predikant en letterkundige, vader van de dichter Herman Gorter. Simon Gorter studeerde theologie te Amsterdam en was Doopsgezind predikant in Aalsmeer en Wormerveer. Hij moest echter al op 30-jarige leeftijd zijn werk in Wormerveer om gezondheidsredenen, longtuberculose, tijdelijk onderbreken. In 1869 stopte hij vanwege zijn slechte gezondheid met het domineeschap en werd hoofdredacteur van het nieuw opgerichte liberal…
  • Gorter, Stichting Hermanplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigGorter, Stichting Herman

    Stichting te Wormerveer, opgericht tot het behouden van het geboortehuis van de dichter Herman Gorter. Nadat de doopsgezinde pastorie aan de Zaanweg door jarenlange verwaarlozing met sloop werd bedreigd. is het de Stichting met veel inspanning gelukt het statige pand te doen restaureren. ln plaats van de vroegere belending. de lelijke zuivelfabriek. zijn naast en schuin achter het 'Hertnan Gorterhuis' daarna enigszins historiserend gebouwde. Zaans aandoende woningen ger…
  • Gorter, Willem Cornelisplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigGorter, Willem Cornelis

    Krommenie, 31 mei 1942

    Beeldend kunstenaar, tekenaar, kunstschilder en graficus. Gorter ontving zijn opleiding aan de Rietveld-academie te Amsterdam en woont en werkt aldaar. Hij was verbonden aan enkele onderwijsinstellingen voor onderricht in beeldende vorming en werkt zelf in een tot expressionisme neigende stijl.
  • Gorter bvplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigGorter bv

    Fabriek van stalen ramen, branddeuren, aluminium- en kunststof kozijnen. In 1936 ontstaan uit het veel oudere bouwbedrijf van de Gebroeders Gorter aan het Zuideinde te Wormerveer. In 1846 kocht Lammert Gorter het erf van de gesloopte oliemolen
  • Gorter. deplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigGorter. de

    Hennepklopper te Krommenie. zie: De Gortmolen, De
  • Gorter. deplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigGorter. de

    Pelmolen te Oostzaan. ook De Duitzak genoemd. De molen werd gangbaar in 1692. ln 1'i'99 werd hij afgebroken van zijn standplaats achterin de Heul. en vervoerd naar Assendelft. waar hij de afgebrande pelmolen De Witte Dolfijn, De verving.
  • Gortershoek, deplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigGortershoek, de

    Historische buurt te Zaandijk, sedert 1986 Beschermd dorpsgezicht. De begrenzing van het beschermde dorpsgezicht de Gortershoek bestaat uit de Zaan in het oosten, de gemeentegrens met Koog in het zuiden, de achterzijde van de bebouwing van de Lagedijk met de aanzet van enkele paden en wegen in het westen en de Willem Dreeslaan in het Noorden. Met name in het deel tussen de
  • Gorterspadplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigGorterspad

    Pad te Zaandijk. westelijk vanaf de Lagedijk. Het Gorterspad ontstond in de tweede helft van de l'i'e eeuw. De naamsoorsprong is niet bekend. mogelijk woonden er personen met de familienaam Gorter aan het pad. mogelijk was er een gorterij (grutterij) aan gevestigd. De naam komt overeen met die van de
  • Gortmolen, Deplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigGortmolen, De

    Hennepklopper in Krommenie, ook wel De Gorter en later De Rietvink of De Vink genoemd.

    De molen bestond al in 1630. Gezien zijn naam was hij mogelijk aanvankelijk pelmolen. De molen stond ten noorden van de kerk van Krommeniedijk. Hij werd gesloopt in 1292.
  • Gortpellerijplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigGortpellerij

    Zie: Pellerij, zie ook: Economische geschiedenis geschiedenis 2.6.3.
  • Gosschalk, Margaretha Cohenplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigGosschalk, Margaretha Cohen

    Zwolle 10 december 1877 - Zaandam 11 maart 1913 Meta Cohen Gosschalk Meta Cohen Gosschalk was een Nederlands kunstschilder en illustrator. Haar werk bestaat uit portretten, figuren en landschappen. Na haar huwelijk heette zij voluit Margaretha Josephine Elisabeth Franco-Cohen Gosschalk. Ook wel Meta Franco genoemd, maar geboren als Meta Cohen.
  • Goud- en Zilversmederijplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigGoud- en Zilversmederij

    Ambacht, in de Zaanstreek nooit van grote omvang geweest. Uit de periode voor de Franse tijd is slechts weinig bekend over goud- en zilversmeden in de Zaanstreek. De Zaanstreek ressorteerde onder de oude gilden van Haarlem. Desondanks is bekend dat er in de tijd van de hoogconjunctuur van het zilversmidsvak (eind 17le en vooral begin 18e eeuw) in de Zaanstreek enige zilversmeden werkten. Als namen zijn bekend gebleven: Jacobus Willems (Meester Silversmit tegenover de Oos…
  • Goudsblom, prof. dr Johan (Joop)plugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigGoudsblom, prof. dr Johan (Joop)

    Bergen NH, 11 oktober 1932

    Hoogleraar sociologie aan de Universiteit van Amsterdam. Joop Goudsblom groeide op in Krommenie. Op de middelbare school ontwikkelde hij historische belangstelling voor de Zaanstreek; al sinds zijn 16e jaar publiceerde hij in onder meer
  • Goudsblom, deplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigGoudsblom, de

    Korenmolen te Westzaan, ook De Gouwsnip genoemd. Deze tweede meelmolen in het dorp (de eerste stond in de Middel) kreeg de windbrief in 1671. In 1815 werd De Goudsblom door brand verwoest. Herbouw volgde, maar 50 jaar later verbrandde ook deze molen. Hij heeft gestaan ten zuiden van het Guispad, aan het uiteinde van de Gouw, recht tegenover de Middel.
  • Gouw, Deplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigGouw, De

    Naam van verschillende vaarsloten in de Zaanse polders, die lopen in Noord-Zuidrichting, dus min of meer evenwijdig aan de Zaan. Er zijn twee gouwen in de Zaanstreek aanwezig. Ten westen van de Zaan loopt de Gouw tussen Zaandam en Westzaan, ten oosten van de Zaan loopt de Gouw dwars door de bebouwing van Oostzaandam, van de Zuidervaart ten westen van de wijken Poelenburg, Peldersveld, Hoornseveld, door Kogerveld, tot de Nagouw in het Kalf.
  • Gouwenplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigGouwen

    Zie: Bestuur en rechtspraak 1.1.2. en 1.1.3.
  • Gouwsnip, deplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigGouwsnip, de

    Meelmolen te Westzaan, zie: De Goudsblom, prof. dr Johan (Joop) in het Supplement.
  • Graaf, deplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigGraaf, de

    Pelmolen te Oostzaandam. De windbrief werd gegeven in januari 1696 aan Jan Dircksz. Graeff. Hij heeft gestaan ten oosten en op enige afstand van de Gouw. iets ten zuiden van de Pantepadsloot, en werd in oktober 179? door brand verwoest.
  • Graaf Floris, deplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigGraaf Floris, de

    Houtzaagmolen te Westzaandam, paltrok. De windbrief van de wagenschotzager werd gegeven in juni 1692. Hij heeft gestaan ten oosten van de Vaart, ten zuiden van de sloot langs de Parkstraat, en werd in 1750 gesloopt.
  • Graaf Floris Vplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigGraaf Floris V

    Zie: Bestuur en rechtspraak 1.1.4.
  • Graaf, Lou deplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigGraaf, Lou de

    Assendelft, 26 juli 1926 - Zaandam, 4 augustus 2017

    Lourensius Hendrikus (Lou) de Graaf, van beroep balensjouwer en sportman pur sang, was voetballer bij KVV, KFC en ZFC, tweemaal deelnemer aan de elfstedentocht en wielrenner. De voorhoedespeler kwam zo'n tweehonderd wedstrijden uit voor de voormalige voetbalclub
  • Graafschapplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigGraafschap

    Zie: Bestuur en rechtspraak 1.1.3.
  • Graal, deplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigGraal, de

    Internationale vrouwenorganisatie, in de Zaanstreek met name in de jaren '30 actief.

    De Graal vormde een beweging voor katholieke meisjes en ongetrouwde vrouwen van 14 tot 30 jaar, deels naar model van de Arbeiders Jeugd Centrale. Centraal stond het zoeken naar wegen om het
  • Graanhandelplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigGraanhandel

    Belangrijke tak van handel. in de Zaanstreek reeds in de middeleeuwen van belang. Van invloed op het vroege ontstaan en de omvang van de graanhandel (ook wel bekend als graankoperij of tarwekoperij) in de Zaanstreek was zonder twijfel de nabijheid van Amsterdam. Reeds in de 15e eeuw was deze stad de 'korenschuur' van de Noordelijke Nederlanden en de grootste koopstad van Holland. Ook in de Zaanstreek speelde de inkoop en doorvoer van graan uit de landen rond de Oostzee een rol. In d…
  • Graanmalerijplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigGraanmalerij

    Ook koren- of meelmalerij, de oudste tak van de molenindustrie. Het malen van granen door middel van ros-, scheprad-, water- of windmolens dateert wat ons land betreft uit de middeleeuwen. De Egyptenaren gebruikten echter al waterkracht om meel te malen in de 3e eeuw voor Christus en van de Grieken is eveneens bekend dat zij al voor het begin van onze jaartelling maalwerktuigen gebruikten. Bij Arles in Zuid-Frankrijk zijn in 1936 de fundamenten van een watermolen uit de Romeinse ti…
  • Graas, Dirkplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigGraas, Dirk

    Wormerveer, 20 april 1954

    Dirk Graas, beeldend kunstenaar, schilder van Zaanse en Hollandse landschappen, portretten, ansicht- en kerstkaarten.

    Als kind kreeg Graas te kampen met de ziekte van Perthes waarbij de bloedsomloop rond de heup onvoldoende is. Daardoor stierven botten af en ging te heupkop verloren. De pijnen en complicaties namen toe, z'n rug was volledig versleten waarop hij in 2015 besloot met schilderen te stoppen. In juli 2018 hoop hij via een kustheup weer als sch…
  • Grachtenplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigGrachten

    Zie bij: Padgemeenschap
  • Gräfing, Heinplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigGräfing, Hein

    Hein Gräfing, gehuwd met Dora Gräfing-Koel, was met Rinus Hille, J. Mulder en pianist Jan Kruijt één van de oprichters van de Volksmuziekschool in Zaandam. Op 29 maart 1944 werd het Zaans Kamerkoor opgericht, ontstaan onder leiding van Hein Grafing uit het vocaal kwartet Bel Canto, dat al sinds de jaren dertig in de 20e eeuw zong. Hij dirigeerde het kamerkoor tot 1966 toen hij werd opgevolgd door zijn zoon Johan Gräfing. In 1987 nam Johan Akerboom de directie van het koor over.…
  • Grafische industrieplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigGrafische industrie

    Belangrijke tak van nijverheid, in de Zaanstreek uitgeoefend in ongeveer 70 kleine tot middelgrote bedrijven met een gezamenlijk personeelsbestand om en nabij 1500 personen in 1991. Tot de grafische industrie worden gerekend drukkerijen en ondernemingen die in belangrijke mate een druktechniek toepassen voor de vervaardiging van hun producten zoals de verpakkingsindustrie, alsmede de bedrijven die delen van het grafische productieproces verzorgen als toeleverancier. Bij dez…
  • Grafische kunstplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigGrafische kunst

    Deelgebied van de beeldende kunst. waarbij gebruik wordt gemaakt van een druktechniek. Zie: Beeldende kunst en (voor de beschrijving van de basistechnieken hoog-. diep-. zeef- en vlakdruk) Grafische industrie . In de Zaanstreek heeft vooral na 1920 een opbloei van de etskunst plaats gehad.
  • Gragt , bouwbedrijf Van der bvplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigGragt , bouwbedrijf Van der bv

    Bouwbedrijf te Assendelft.

    Het bouwbedrijf is een voortzetting van het in de jaren '20 begonnen Timmer- en Aannemingsbedrijf E.J. Woud te Wormer. Woud hield zich voornamelijk bezig met het bouwen van kleine bouwwerken ( betonbruggen in provinciale wegen; beschoeiingen en een enkele woning of villa). In maart 1963 werd de zaak overgedaan aan J. van der Gragt. Woud was toen 62 jaar, hij zou tot zijn zeventigste als beheerder aan het bedrijf verbonden blijven.
  • Gras BV Houthandel v/h F & Gplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigGras BV Houthandel v/h F & G

    Houthandel in Zaandam. De houthandel (en oorspronkelijk ook houtzagerij) werd opgericht in 1868 door Floris Gras Gzn., die de houtzaagmolen De Rode Leeuw en later ook De Notenboom, De aankocht.

    Tot die tijd was Floris Gras molenmaker en deelgenoot van de compagnieschap Wed. G. Gras & Zonen, die vanaf 1235 (vier generaties) de molenmakerij had beoefend. De molenmakerij, die De
  • Grasmaaier. deplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigGrasmaaier. de

    Houtzaagmolen te Westzaandam. paltrok. De eerste vermelding van de wagenschotzager dateert uit 1712. Hij heeft gestaan nabij en ten oosten van de Gouw. aan de Dijksloot. en werd in 1256 gesloopt.
  • Grauw. het Zoondijkerplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigGrauw. het Zoondijker

    Papiermolen te Zaandijk. zie: De Witte Gans, de
  • Gravenamhtplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigGravenamht

    Zie: Bestuur en rechtspraak 1.1.3.
  • Greebe, mr. Arnoldusplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigGreebe, mr. Arnoldus

    Schoonrewoerd, 18 maart 1837 - Arnhem, 26 februari 1913

    Mr. Arnoldus Greebe, gehuwd met Annetje Jeanette Visser, gemeentesecretaris en de eerste burgemeester van buiten de Zaanstreek voor Zaandam van 1871 tot 1877, studeerde te Utrecht en was secretaris van Stad-Almelo. Op 1 december 1871 is Mr. A. Greebe in een buitengewone zitting van de Raad geïnstalleerd als burgemeester van Zaandam, na in een de vorige dag gehouden zitting eervol ontslag als gemeente-secretaris verkre…
  • Grenzen gemeentenplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigGrenzen gemeenten

    Zie: Gemeentegrenzen.
  • Grietenijenplanplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigGrietenijenplan

    Plan van minister De Kempenaer uit 1848 om verschillende gemeenten te verenigen. Zijn plan om Koog, Zaandijk en Wormerveer samen te voegen tot één gemeente, alsmede Westzaan, Assendelft en Krommenie (of als alternatief Koog, Zaandijk en Westzaan) stuitte in de Zaanstreek op grote weerstand en kreeg politiek weinig steun.
  • Grin, Dirkplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigGrin, Dirk

    Assendelft 10 april 1902 - Zaandam, 1986

    Raadslid, wethouder, loco-burgemeester en ereburger van Wormerveer. Dirk Grin was een duidelijke exponent van een vooroorlogse generatie socialisten. Hij moest na de vierde klas van de lagere school gaan werken bij de
  • Groene Jager, deplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigGroene Jager, de

    Houtzaagmolen te Westzaandam, paltrok, ook De Oude Jager genoemd. De windbrief werd gegeven in maart 1695. In 1812 werd hij door brand verwoest, waarna herbouw volgde. Hij heeft gestaan ten oosten van het oude station Zaandam, waar nu ongeveer de Lucy Stonestraat loopt, en werd gesloopt in 1890.
  • Groene Jagerplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigGroene Jager

    Houtzaagmolen te Westzaan, bovenkruier. De eerste vermelding van de balkenzager dateert uit april 1675. De molen heeft gestaan in Westzaan-Zuid nabij en ten westen van de weg, niet ver van de Noorder IJ- en Zeedijk, en werd in mei 1907 door brand verwoest.
  • Groeneboer. deplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigGroeneboer. de

    Olieniolen te Wormerveer. De windbrief werd gegeven in maart 1685. Hij heeft gestaan aan de Noorddijk. buiten dijks. en werd gesloopt in 1814. Op zijn plaats werd later veevoederfabriek De Ster van Wessanen gebouwd.
  • Groeneboer. deplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigGroeneboer. de

    Pelmolen te Oostzaandam. De windbrief werd gegeven op l augustus 1259 aan Willem Pietersz. Groen. De molen heeft gestaan aan weg en Zaan. iets ten noorden van de Noorderbrug. op het erf van de eerdere houtzaagmolen De Bonte Koe, De In 18811 werd hij gesloopt om plaats te maken voor een gelijknamige stoomrijstpellerij. die reeds in 1884 werd gesloopt.
  • Groenemolen. deplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigGroenemolen. de

    Meelmolen te Wormer. Gegevens over deze molen ontbreken: alleen molenbeschrijver Buijs Pz, Willem noemt hem.
  • Groeneveld Bartplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigGroeneveld Bart

    (1894 - 1969)

    Amateurtoneel-acteur, -auteur, -regisseur en toneelrecensent met een zeer grote reputatie. Bart Groeneveld maakte zijn toneeldebuut in 1907, bij de Koninklijke Vereniging Het Nederlandse Toneel, als zingende kwajongen in een stuk van Jac. van Lennep. Daarna volgde een zestigjarige carrière op de planken, voor verenigingen te Gouda, Beverwijk, Wormerveer, Haarlem, Velsen en Koog. Hij ontving een aantal prijzen voor de best uitgevoerde mannenrol (o.a. te Hoorn, Noor…
  • Groeneveld van der Poll & co,plugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigGroeneveld van der Poll & co,

    Elektrotechnisch installatiebedrijf te Wormerveer. zie: GTI Zaanstad bv.

    economie
  • Groenhart, Janplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigGroenhart, Jan

    Wormerveer, 15 juni 1952

    Jan Groenhart, beeldend kunstenaar te Oost-Knollendam, kunstschilder en graficus, litho's en etsen, maar vooral bekend als aquarellist. Jan Groenhart volgde de avondopleiding aan de Rietveld-academie te Amsterdam. Zijn technisch bewonderenswaardige, naturalistische aquarellen, overwegend van het Noordhollandse polderlandschap, zijn in en buiten de Zaanstreek vele malen geëxposeerd.
  • Groenhout, Franciscus vanplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigGroenhout, Franciscus van

    Haarlem, 1651 - Zaandam, 11 oktober 1714

    Franciscus van Groenhout, rooms-katholiek priester te Zaandam aan het Kalf. Van Groenhout, geboren uit een aanzienlijk Haarlemse familie, was bacelier aan de Hogeschool van Leuven. Hij werd in 1684 pastoor van 't Kalf, was zeer geleerd en beheerste het Latijn, Grieks, Hebreeuws, Frans en Italiaans. Voorts was hij kapittelheer van Haarlem. Eind 1700 reisde hij in gezelschap van mgr.
  • Groenlandplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigGroenland

    Straat te Zaandam-West, ten zuidwesten van de Bullekerk. De aanleg van Groenland had plaats in het kader van het gemeentelijke Groenlandplan. dat in de jaren 1957/1958 werd uitgevoerd. Het voormalige terrein van Dekkers Houthandel werd op spectaculaire wijze anderhalve meter opgehoogd. Voor deze opspuiting werd over de Westzijde een persleiding geplaatst die via het Jagerspad het terrein bereikte. De naam Groenland verwijst naar de paltrokhoutzaagmolen De Groenlandse Visserij die in d…
  • Groenland. deplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigGroenland. de

    Houtzaagmolen te Westzaandam. paltrok. zie: De Groenlandse Visserij.
  • Groenlandvaartplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigGroenlandvaart

    Zie: Walvisvaart
  • Groenlantsche patplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigGroenlantsche pat

    Naam die in de vijftiende eeuw enige tijd gebruikt werd voor het achterste gedeelte van de Vinkenstraat, waar een aantal walvisvaarders woonden.
  • Groepplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigGroep

    FL. Zie: Tweede Wereldoorlog Wereldoorlog 3.
  • Groesbeek, mr. Johan Willemplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigGroesbeek, mr. Johan Willem

    Koog aan de Zaan 16 november 1908 - Haarlem 20 december 1993 J.W. Groesbeek Bron: Gemeentearchief Zaanstad Mr. Johan Willem Groesbeek, Rijksarchivaris van Noord-Holland, geruime tijd voorzitter van Zaans Schoon en redacteur van De Zaende. Groesbeek heeft een aantal publikaties over de geschiedenis van de Zaanstreek op zijn naam. Na een middelbare school-opleiding te Amsterdam en Zaandam studeerde hij rechten aan de Gemeente Universiteit te Amsterdam. Zijn historisch…
  • Grof- en ankersmederijplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigGrof- en ankersmederij

    Vroeger toeleveringsbedrijf voor de scheepsbouw en hierdoor in de 17e en 18e eeuw vooral in Zaandam van belang. Er werden niet alleen de (zeer zware en vaak enkele meters hoge) ankers gesmeed, maar ook allerlei scheepsbeslag, kaapstanders enzovoort. Door de teloorgang van de Zaanse scheepsbouw zijn ook de gespecialiseerde toeleveringsbedrijven verdwenen.
  • Grondeigendomplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigGrondeigendom

    Zie: Economische geschiedenis geschiedenis 1.2.1.
  • Grondspoorplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigGrondspoor

    Grondspoor, mededelingenblad van afdeling Zaanstreek-Waterland en omstreken, afdeling 3 van de Vereniging van Vrijwilligers in de Archeologie, de Archeologische Werkgenootschap voor Nederland (AWN)

    Grondspoor editie 202, jaargang 58, december 2016 is online inzichtelijk.

    Het tijdschrift van de AWN draagt de naam Westerheem. Alle edities vanaf 1952 zijn
  • Groot, Ceesplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigGroot, Cees

    Zaandijk, 29 juni 1932 – Sauerland, 13 maart 1988

    Cornelis (Cees) Groot, prof-voetballer, speelde onder meer bij Ajax; broer van Henk Groot.

    Cees Groot debuteerde op 16-jarige leeftijd in het eerste elftal van voetbalvereniging Zaandijk. In 1956 vertrok hij naar Heerenveen. Na één jaar Heerenveen bleek de interesse in de midvoor die inmiddels was uitgegroeid tot top-scorer van Noord-Nederland, groot. Bij
  • Groot, Gerritplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigGroot, Gerrit

    Hillegom 1915 - Amsterdam, 7 mei 1981

    Gerardus Joannes Maria (Gerrit) Groot, rooms-katholiek geestelijke, tijdens de Tweede Wereldoorlog actief in het Zaans verzet, stond onder meer aan de basis van het illegale blad De Typhoon. Gerrit Groot, de verzetskapelaan, werd na een opleiding aan het Klein-Seminarie Hageveld te Hillegom en het Philosoficum te Warmond in juni 1939 tot priester gewijd. Aanvankelijk werd hij kapelaan te Schagen, in april 1941 kreeg hij deze functie te Zaand…
  • Groot, Henkplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigGroot, Henk

    Zaandijk, 22 april 1938 - Zaandam, 11 mei 2022 25 januari 1962 opende Henk Groot, in 1961 topscorer van Ajax, zijn sigarenmagazijn. Henk Groot, prof-voetballer met een spectaculaire carrière. Kwam onder andere uit voor Ajax en Feijenoord en speelde 39 interlands, broer van
  • Groot, Janplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigGroot, Jan

    Wormerveer, 5 maart 1893 - Berlijn-Tegel, 4 juni 1943 Jan Groot 1893-1943 Jan Groot, verzetsstrijder en hoofdboekhouder bij De Bijenkorf in Koog aan de Zaan. Ook was hij van 1916 tot en met 1936 bestuurslid van de korfbalvereniging Koog Zaandijk, waarvan 17 jaar voorzitter. Hij werd op 25 april 1941 gearresteerd als lid van de illegale
  • Groot, Renéplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigGroot, René

    Mede-oprichter van de experimentele muziek- en theatergroep Pieps Hofleveranciers (1966). Zie bij Rein van Briemen.
  • Groot, Dirk Jan deplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigGroot, Dirk Jan de

    Dirk Jan de Groot, schrijver en auteur van het boekje Paipekoppies (Klaas Woudt 1975). In het Dagblad voor de Zaanstreek De Typhoon verschenen een aantal artikelen van Dirk Jan de Groot onder de titel 'De jongen met de pet'. Deze persoonlijke herinneringen aan het leven in Zaandam van vóór de eerste wereldoorlog werden door velen gelezen en lokten veel reacties uit.
  • Groot, Pieterplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigGroot, Pieter

    Zaandam 23 november 1924 - Westzaan 25 maart 2013

    Pieter Groot, beeldend kunstenaar te Westzaan, grafisch vormgever en keramist. Pieter Groot was docent aan de Rietveld Academie te Amsterdam. Hij volgde een grafische opleiding en ontwikkelde zich tot een belangrijke boekverzorger. Deze door weinigen beoefende discipline houdt zich bezig met de schikking van tekst en beeld zodat een verantwoord, kwalitatief hoogwaardig boek ontstaat. Behalve als grafisch vormgever ontwikkelde Groo…
  • Grootes, gebroeders D. & M.plugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigGrootes, gebroeders D. & M.

    Cacao- en chocoladefabriek, en oorspronkelijk blauwselfabriek, te Westzaan, opgericht in 1825 en verdwenen in 1969.

    Grondlegger van het bedrijf was Pieter Grootes Mz., die tot 1824 werkte op de blauwselfabriek van Vasterd Vas, waarvan zijn vader directeur was. Toen in genoemd jaar deze fabriek werd verkocht aan Cornelis
  • Groothandelplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigGroothandel

    Vorm van handel, handel in het groot. De groothandel is een schakel tussen de producent en de detailhandel. Groothandelaren ontvangen artikelen van verschillende producenten, meest in grootverpakking, slaan die op in over het algemeen eigen pakhuizen, en distribueren de artikelen met meestentijds eigen vervoermiddelen in kleinere hoeveelheden naar de detailhandel.
  • Grootvorst, deplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigGrootvorst, de

    Pelmolen te Oostzaandam. ook De Fut. De Futter of De Czaar van Muscovien genoemd. De molen werd gebouwd in 1700. Zijn naam dankte hij aan het feit dat Czaar Peter de Grote goed bevriend was met de familie Calff, die hij tijdens zijn bezoek aan Zaandam in 1697 ontmoette. Cornelis Calff liet de molen drie jaar later bouwen en kreeg op 21 april 1700 de windbrief. Een hardnekkige mythe is dat Peter de Grote in 1697 persoonlijk enkele planken aan de molen timmerde, wat onjuist is omd…
  • Grote Koogvenplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigGrote Koogven

    Buitendijks land in de Zaan te Koog aan de Zaan, ook 'Koger Hem' genoemd. De gemeente Koog dankt hieraan haar naam, een 'koog' is namelijk een stuk onbedijkte grond. Op de Koger Hem (het Grote Koogven) werden de fabrieken van T. Duyvis Jz gebouwd en ten dele ook die van Honig. De machinefabriek Twente van
  • Grote Sluisplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigGrote Sluis

    Schutsluis in de Dam te Zaandam, westelijk van de Wilhelminasluis, ook wel Hondsbossche sluis genoemd. De aanduiding Grote Sluis geeft meermalen aanleiding tot verwarring, doordat men de Wilhelminasluis, die inderdaad groter is, dikwijls ten onrechte zo noemt. De eerste sluis in de Dam die de naam Grote Sluis kreeg werd reeds in 1544 gebouwd. Dat gebeurde op initiatief van het Hoogheemraadschap de Hondsbossche en Duinen tot Petten, dat verzekerd wilde zijn van geregelde aanvoer van …
  • Grutterijplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigGrutterij

    De handel in grutterswaren (droge waren) en het vermalen van boekweit tot boekweitgort en vervolgens tot boekweitmeel, in de Zaanstreek van belang geweest voor de voedselvoorziening van de eigen bevolking.

    Boekweit was in het verleden de basis van een belangrijk volksvoedsel. In de grutterijen werd (al dan niet met behulp van een rosmolen) de boekweit verwerkt tot boekweitgort (“'grutjes') en de boekweitgort vervolgens tot boekweitmeel. Dit meel was niet geschikt om brood van te bakk…
  • GSAplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigGSA

    Zie: Gewestelijke Sabotage Afdeling (GSA) Sabotage Afdeling.
  • GTI Zaanstad bvplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigGTI Zaanstad bv

    Elektrotechnisch installatiebedrijf te Wormerveer, vestiging van nv GTI Holding te Nieuwegein. Voorloper van het bedrijf was de in augustus 1887 te Amsterdam opgerichte firma Groeneveld van der Poll & Co, later Groenpol genoemd. In 1916 werd te Wormerveer de eerste vestiging buiten Amsterdam opgericht. Na de overname in 1971 van Groenpol door de Steenkolen Handelsvereniging (SHV), welke voor de installatie-bedrijven de naam GTI (Groep Technische Installaties) invoerde. werd de n…
  • Guillaumin, Jean Baptiste Armandplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigGuillaumin, Jean Baptiste Armand

    (Parijs 1841 - Parijs 1927) Frans kunstschilder, werkte in 1904 enige maanden in de Zaanstreek.

    Guillaumin sloot zich al tijdens zijn opleiding tot kunstschilder aan bij revolutionaire kunstenaars als Monet, Degas en Cézanne. Mede door die opstelling verdiende hij maar weinig met zijn kunst en moest hij andere baantjes vervullen om in leven te blijven. In 1891 won hij een grote prijs in een loterij en kon hij zich als zelfstandig kunstenaar vestigen. Nadien w…
  • Guiskind, hetplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigGuiskind, het

    Papiermolen te Zaandijk. De windbrief werd gegeven in november 1674. Hij heeft gestaan in het veld, ten noorden van het Guispad, en werd in april 1788 door brand verwoest, waarna herbouw volgde. In maart 1796 brandde hij opnieuw af
  • Guisman, deplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigGuisman, de

    Papiermolen te Zaandijk, zie: De Vergulde Bijkorf. De Vergulde
  • Guispadplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigGuispad

    Mr. D. Vis merkte over de naam Guispad nog op 'De pogingen tot verklaring zijn niet overtuigend. Er is m.i. een voor de hand liggende verklaring waar nog nooit de aandacht op is gevestigd. Paden kregen vaak de naam van de eigenaar van het eerste pand, waar het pad begon: Arie de Bruynspad, Dr Roggertspad etc. In het begin van de 17e eeuw was de kalkbrander Gaeff Jacobszoon de eigenaar van het eerste pand aan het Guispad. Waarschijnlijk heeft men het daar ontstane pad eerst Gaefspad geno…
  • Guisveldplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigGuisveld

    Tegenwoordige, pas tussen 1960 en 1970 ontstane naam, voor een deel van het Westzijderveld, gelegen tussen de spoorlijn, Rooswijk te Zaandijk, de Middel te Westzaan en de Nauernasche Vaart. Het kerngebied heeft een oppervlakte van ongeveer 153 hectare en is ten dele eigendom van Staatsbosbeheer. Dit eigendom kwam tot stand na onder meer acties van de Werkgroep Behoud Guisveld en de Vogelwacht Zaanstreek, die een verkoopactie voerden over zeer kleine kavels. De aldus aan particulieren '…
  • Guiswegplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigGuisweg

    Zie: Guispad.
  • Guiswijf, hetplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigGuiswijf, het

    Pelmolen en oorspronkelijk papiermolen te Zaandijk. De windbrief werd gegeven injuni 1670. Hij heeft gestaan aan en ten noorden van de Guispadsloot, niet ver ten westen van de tegenwoordige spoorlijn. Tussen 1705 en 1728 werd hij omgebouwd tot pelmolen. In september 1834 werd hij door brand verwoest en vervolgens herbouwd; er zijn aanwijzingen dat dit ook al eens eerder was gebeurd. In januari 1894 raakte hij opnieuw in brand en werd hij geheel verwoest. Overwaaiend vuur deed papi…
  • Guit, deplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigGuit, de

    Watermolen te Westzaan, aanvankelijk schepradmolen, later vijzelmolen. De molen werd gebouwd omstreeks 1632. Hij heeft gestaan aan de Nauernasche Vaart, ten zuiden van het Watermolenpad, en werd in oktober 1899, na blikseminslag, door brand verwoest.
  • Gymnastiekplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigGymnastiek

    Eerste in de Zaanstreek in georganiseerd verband beoefende sport. Lange tijd ook de meest beoefende sport, later in omvang voorbijgestreefd door voetbal en tennis. In 1989 waren bij de Zaanse gymnastiekverenigingen een kleine 5000 personen als lid aangesloten.
  • Gysp, (Of Gyspe Ghyspe)plugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigGysp, (Of Gyspe Ghyspe)

    Zie: Jisp. dat zijn naam waarschijnlijk ontleende aan het vroegere riviertje de Gyspe.
  • Haaf, Dick tenplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigHaaf, Dick ten

    Alkmaar, 1947

    Dick ten Haaf, beeldend kunstenaar: olieverven, gouaches, etsen en litho`s. Dick ten Haaf is autodidact en werkt te Zaandam. ,,Ik heb niet zulke bijzondere toekomstverwachtingen. Het liefste ben ik tot in lengte van dagen bezig met tekenen en schilderen. Ik maak de dingen voor mezelf. Ik ben degene die er een kick van krijgt.'' aldus de 31-jarige Dick ten Haaf in De Typhoon van september 1984. Hij had zijn atelier aan de Klokbaai te Zaandam en was de maker van een…
  • Haak bv, Scheepswerfplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigHaak bv, Scheepswerf

    Scheepswerf te Zaandam, gespecialiseerd in kleinere, stalen, zeegaande schepen tot een lengte van 50 meter, zoals motorjachten, sleepboten, vissersschepen en dergelijke.

    In juni 1925 richtte Jacob Haak (1901-1986) een werf op aan de Pieter Ghijsenlaan te Zaandam. Haak was een geschoolde machinist, die na het maken van een stalen visjol, op de scheepsbouw besloot over te stappen. Aanvankelijk hield hij zich vooral bezig met schoonmaakwerk en reparaties. In de crisisjaren b…
  • Haal, deplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigHaal, de

    Buurt en straat te Oostzaan, lopend vanaf het Noordeinde in de richting van Purmerend. De oorsprong van de naam is niet met zekerheid te geven. Waarschijnlijk is Haal een verbastering van hadel of halfdeel, maar ook mogelijk is dat de naam herinnert aan een overhaal die ooit ter plaatse aanwezig was. Ofschoon meer voor de hand ligt dat de naam afstamt van halfdeel, roept juist deze verklaring ook meer vragen op.
  • Haaldersbroekplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigHaaldersbroek

    Chris Krijt Buurtschap en straat aan de zuidkant van de Kalverpolder, waar de Poel overgaat in de Braaksloot, tegenover 't Kalf. De buurt was mogelijk reeds in de 13e eeuw bewoond. Van oorsprong maakte Haaldersbroek deel uit van de banne van Oostzanen, na 1795 hoorde de buurtschap bij
  • Haan, Jacob Israël deplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigHaan, Jacob Israël de

    Smilde 31 december 1881 — Jeruzalem 30 juni 1924

    Nederlands letterkundige, voornamelijk dichter, maar ook bekend door enkele romans en essays. De Haan was de iets jongere broer van Carry van Bruggen, pseudoniem van Lientje de Haan; zij werden in hetzelfde jaar geboren, merkwaardigerwijs op 1 januari en 31 december van dat jaar. Op jeugdige leeftijd, in 1885, verhuisden zij naar Zaandam, waar hun vader Izak chazan of Joods voorzanger in de
  • Haan, deplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigHaan, de

    Hennepklopper te Krommenie. De windbrief werd gegeven in april 1638. Hij heeft gestaan aan en ten zuiden van de naar hem vernoemde Haansloot, en werd omstreeks 1880 gesloopt.
  • Haan, deplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigHaan, de

    Meelmolen te Wormer, ook De Haanmolen genoemd. De windbrief werd gegeven tussen 1584 en 1601. Hij heeft gestaan aan en ten oosten van de Torensloot, achter de huizen en werd in de eerste helft van de 18e eeuw gesloopt.
  • Haan, deplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigHaan, de

    Meelmolen en later doppenmolen te Koog, zie ook: De Koekoek, De Hij werd in 1627 gebouwd als oliemolen De Koekoek, De Hij heeft gestaan nabij de tegenwoordige kruising van de Breestraat en de Krokusstraat. In 1847 werd hij vertimmerd tot meelmolen en veranderde ook zijn naam. Na 1903 werd hij gebruikt als fouragemaler en nog later voor het malen van zaagsel. In februari 1921 ging hij geheel door brand verloren.
  • Haan, deplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigHaan, de

    Meelmolen te Oostzaandam. De windbrief werd gegeven in november 1632. Buiten watermolen De Parel, de te Assendelft was hij de grootste Zaanse molen. De lengte van zijn roeden was rond de 28 meter. Hij heeft gestaan aan het Molenpad, aan en ten noorden van de Zuidervaldeursloot en werd in 1897 voorzien van een grote gasmotor, in 1910 onttakeld en in augustus 1912 door brand verwoest. De laatste jaren van zijn bestaan werd hij gebruikt voor het vermalen van zaagsel tot houtmeel.
  • Haan, deplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigHaan, de

    Houtmeelfabriek aan de Kalverpolderringdijk (ter hoogte van de tegenwoordige Zaanse Schans). De fabriek was bezit van de Firma Groot & Co. Na een stofexplosie (houtmeel is zeer fijn vermalen zaagsel, zoals elke fijn verdeelde stof kan het met lucht een explosief mengsel vormen) op 24 maart 1928 werd het bedrijf door brand verwoest. Door overwaaiend vuur raakte ook molen De
  • Haan bv, Bouwbedrijf deplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigHaan bv, Bouwbedrijf de

    Bouwbedrijf te Zaandam. Het bedrijf werd opgericht in 1945 door D. de Haan. Met twee compagnons begon hij materiaal voor kleuteronderwijs (driehoekjes, telramen) te maken. Voorts verrichtten zij onderhoudswerk aan woningen. De produktie van de schoolmiddelen werd in 1967 afgestoten. Daarna legde De Haan zich geheel toe op verbouwingen, nieuwbouw, groot onderhoud en restauratie-werkzamnheden. In 1969 werd de eenmanszaak van D. de Haan een vennootschap onder firma (toen zo…
  • Haan bv, Transportbedrijf deplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigHaan bv, Transportbedrijf de

    Transportbedrijf te Zaandam. Het bedrijf werd opgericht in 1930 door C. de Haan en houdt zich sindsdien bezig met het goederenvervoer over de weg, opslag en distributie. De juridische vorm werd van vennootschap onder ñrma gewijzigd in bv. Bij Transportbedrijf de Haan waren in 1991 60 personen in dienst.
  • Haan, de Verguldeplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigHaan, de Vergulde

    Oliemolen te Oostzaandam. De eerste vermelding dateert uit augustus 1630. Hij heeft gestaan aan de Kalverringdijk, buitendijks, iets ten noorden van de tegenwoordige Julianabrug en werd in 1904 afgebroken en vervoerd naar Groesbeek, waar hij als korenmolen werd herbouwd.
  • Haanmolenplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigHaanmolen

    Meelmolen te Wormer, zie: De Haan.
  • Haanslootplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigHaansloot

    Sloot te Krommenie, die de Ham en de Vlusch met elkaar verbindt. De Haansloot vormt thans de grens van de nieuwbouw van Krommenie en het weidegebied.

    actualiseren
  • Haardschermenplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigHaardschermen

    Metalen (ijzeren) 'mantels`, meestal in licht gebogen vorm, die geplaatst werden voor het open vuur in de vroegere stookplaatsen om de warmtestraling minder direct te maken en uit het vuur spattende vonken tegen te houden. In de Zaanse koopmanshuizen waren dikwijls fraai beschilderde haardschermen in gebruik; voorbeelden ervan zijn te vinden in het streekmuseum
  • Haardstedenplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigHaardsteden

    Vroegere volkstellingen (van de 15e tot 17e eeuw) werden niet in het minst gehouden om de draagkracht der bevolking vast te stellen in verband met de belastingheffingen. Door de gewoonte het aantal stookplaatsen te belasten, werden daarbij de haardsteden geteld en niet het aantal bewoners.
  • Haarlemplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigHaarlem

    De belangrijkste stad van Kennemerland, in verscheidene opzichten met de Zaanstreek verbonden. De ontginning van de Zaanstreek is grotendeels vanuit Kennemerland geschied. Het is zelfs aannemelijk (zie: Bestuur en rechtspraak 1.2.1.) dat de familie Van Haarlem, de meest aanzienlijke van heel Kennemerland, verantwoordelijk was voor het initiatief tot ontginning. Deze werd waarschijnlijk opgedragen aan een jongere zoon, die de naam Van Zaanden ging dragen. De wapens van de Van Haarlems en…
  • Haarlem, Willem vanplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigHaarlem, Willem van

    Zie: Kinbac, Wilhelmo
  • Haas, deplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigHaas, de

    Hennepklopper te Wormer. De molen werd vermoedelijk in 1611 gebouwd. Hij heeft gestaan aan en ten westen van de Kokersloot, op de hoek van de Nieuwe Vaart, en werd tussen 1716 en 1724 gesloopt.

    molen
  • Haas, deplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigHaas, de

    Houtzaagmolen te Westzaandam, paltrok, zie: De Grauwe Haas, de

    molen houtzaagmolen
  • Haas, deplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigHaas, de

    Houtzaagmolen te Westzaandam, paltrok, zie: De Witte Ster.

    molen houtzaagmolen
  • Haas, deplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigHaas, de

    Houtzaagmolen te Wormer, vermoedelijk paltrok. De eerste vermelding dateert uit 1705. Hij heeft vermoedelijk iets westelijk van de Bartelsluis gestaan, en werd na 1712 gesloopt.

    molen houtzaagmolen
  • Haas, deplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigHaas, de

    Verfmolen te Westzaandam, om zijn kleine formaat meestal Het Haasje genoemd. De molen werd gebouwd kort voor 1739; aanvankelijk was hij tevens tabaksstamper. Hij heeft gestaan ten oosten van de Watering, ten zuiden en op enige afstand van de Mallegatsloot, werd rond 1880 ingericht voor het malen van doppen, en werd in april 1887 door brand verwoest.
  • Haas, de Grauweplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigHaas, de Grauwe

    Houtzaagmolen te Oostzaandam. De eerste vermelding dateert uit 1684. Het is niet bekend of hij balken- of wagenschotzager, en paltrok of bovenkruier was. De molen stond aan de Zaan, ten zuiden en op enige afstand van het Konijnenpad, en was in 1693 reeds verdwenen.
  • Haas, de Grauweplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigHaas, de Grauwe

    Houtzaagmolen te Westzaan. De enige vermelding dateert uit 1691; het is inmiddels zeker geworden dat de naam een verschrijving is van Groene Haas.

    molen houtzaagmolen
  • Haas, de Grauweplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigHaas, de Grauwe

    Houtzaagmolen te Westzaandam, paltrok. De eerste vermelding van de balkenzager dateert uit 1660. Hij heeft gestaan ten oosten van de Vaart, achter het Botenmakerspad, en werd gesloopt in 1794 of kort daarna.

    molen houtzaagmolen
  • Haas, de Grauweplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigHaas, de Grauwe

    Houtzaagmolen te Westzaandam, balkenzager, ook De Haas genoemd. De eerste vermelding van de balkenzager dateert uit 1725. Hij heeft gestaan ten oosten van de Watering, iets zuidelijk van de Papenpadsloot, en wordt voor het laatst vermeld in 1732.

    molen houtzaagmolen
  • Haas, de Groeneplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigHaas, de Groene

    Houtzaagmolen te Westzaan. paltrok. De eerste vermelding van de balkenzager dateert uit september 1726. Hij heeft gestaan aan en ten noorden van de dijksloot. ten westen en op enige afstand van de weg, en werd in 1763 gesloopt.

    molen houtzaagmolen
  • Haas, de Jongeplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigHaas, de Jonge

    Oliemolen te Assendelft en later Wormerveer. De eerste vermelding dateert uit 1657. In 1663 werd hij afgebroken en vervoerd naar Wormerveer, waar hij aan de Noorddijk werd neergezet, en kort na december 1809 werd hij gesloopt. In 1819 werd houtzaagmolen De
  • Haas, de Oudeplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigHaas, de Oude

    Houtzaagmolen te Westzaandam, paltrok. De eerste vermelding van de wagenschotzager dateert uit 1728. Hij heeft noordwestelijk van het tegenwoordige NS-station gestaan, en is in 1777 gesloopt.

    molen houtzaagmolen
  • Haas, de Oudeplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigHaas, de Oude

    Oliemolen te Assendelft. De eerste vermelding dateert uit omstreeks 1630. Hij heeft gestaan aan de wegsloot, en werd kort na september 1662 afgebroken en vervoerd naar Zaandam.

    molen

    oliemolen molen
  • Haas, de Oudeplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigHaas, de Oude

    Oliemolen te Zaandijk. De eerste vermelding dateert uit 1650. Hij heeft gestaan aan en ten zuiden van de Sluissloot, ten oosten van de tegenwoordige spoorlijn, en werd gesloopt in 1848.

    molen

    oliemolen molen
  • Haas, de Witteplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigHaas, de Witte

    Houtzaagmolen te Westzaandam, paltrok. Zie: De Witte Ster.

    molen houtzaagmolen
  • Haas, de.plugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigHaas, de.

    Houtzaagmolen te Wormerveer, bovenkruier. De balkenzager werd na 1819 gebouwd. Hij heeft gestaan aan het begin van de Noorddijk, aan weg en Zaan, en werd in 1888 gesloopt.

    molen houtzaagmolen
  • Haasje, hetplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigHaasje, het

    Verfmolen te Westzaandam, zie: De Haas, de
  • Hadel, deplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigHadel, de

    Zie: Haal, de
  • Hagen-Steegenga, Nita vanplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigHagen-Steegenga, Nita van

    (Zaandam 1931)

    Schrijfster van jeugdherinneringen (1931-1950) onder de titel 'Tussen haven en Hembrug'. Het boekje is uitgegeven in 1985. Doordat de Zaandamse Havenbuurt inmiddels tengevolge van onder meer de aanleg van de Dr. J .M. den Uyl-brug ingrijpend van karakter veranderde, kregen deze notities enig historisch belang.
  • Hain, hetplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigHain, het

    Archeologische vindplaats bij Busch en Dam (Krommenie) van mogelijk een Romeinse wachttoren. De Romeinen moeten dit punt tegen het einde van hun offensieve periode (tot 47 na Chr.) bezet hebben gehouden. In l964-'65 gevonden scherven, palissaden en slingerkogels doen vermoeden dat het Hain een militaire vestiging was. Aanvankelijk werd echter aan een heiligdom gedacht. Mogelijk heeft hier ook een vuurbaak nabij de oever van het oude Kromme Ye gestaan. In de archeologie staat het Hain …
  • Halfje, hetplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigHalfje, het

    Houtzaagmolen te Koog, bovenkruier, zie: De Jonge Hovenier, de
  • Halfje, hetplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigHalfje, het

    Snuifmolen te Westzaandam, zie: De Jonge Hovenier, de
  • Hall, Walraven vanplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigHall, Walraven van

    Amsterdam 10 januari 1906 - Haarlem 12 februari 1945 Walraven van Hall, bankier van het verzet 1906-1945 Verzetsman in de Tweede Wereldoorlog, landelijk belangrijk als leidend financier van het Nationaal Steunfonds. Dit fonds, opgericht 1942 voor de steun aan onderduikers en bijvoorbeeld zeemansvrouwen, werd van grote betekenis na de spoorwegstaking van 1944.
  • Hallie, Hendrik Lodewijkplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigHallie, Hendrik Lodewijk

    1884 - Velp 25 januari 1970

    Hendrik Lodewijk Hallie, gehuwd met Hendrika Meijer (1885-1969), raadslid en wethouder namens de VVD Zaandam van 1 september 1931 tot 1 mei 1941. Na de oorlog trad hij toe tot de noodraad van Zaandam tot 18 oktober 1945. Wethouder vanaf
  • Halstraatplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigHalstraat

    Pad te Oostzaandam, nabij de Dam. Het eerste padreglement dateert van 1692, maar het pad is vermoedelijk ouder. Het werd waarschijnlijk vernoemd naar een der eerste bewoners.
  • Ham, Deplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigHam, De

    Water op de grens van Krommenie en Uitgeest. De Ham bestaat feitelijk uit twee kleine meertjes (de Kleine en de Grote Ham) die door een smal watertje met elkaar zijn verbonden. De meertjes ontstonden waarschijnlijk in de late middeleeuwen na veenafgraving. De Ham ( =
  • Hamberg, Bertplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigHamberg, Bert

    Hengelo, 23 september 1937

    Beeldend kunstenaar te Zaandam; keramiek en (houten) plastieken. Hamberg is autodidact.

    beeldend_kunstenaar keramist
  • Hamburg, deplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigHamburg, de

    Hamburg, de
  • Hammensluis, Pietplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigHammensluis, Piet

    Piet Hammensluis, voormalige sluis in de Assendelver Zeedijk, gelegen aan de rand van de Zuiderpolder, vóór het Wijkermeer werd afgedamd. Door de 15e-eeuwse sluis werd slibrijk zeewater binnen gelaten en overtollig water gespuid. In verband met de bouwvalligheid van de sluis en ter wille van de veiligheid werd de Piet Hammensluis aan het einde van de 17e eeuw afgedamd en nadien gesloopt.
  • Hammer, Jacobus Klaasplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigHammer, Jacobus Klaas

    (Koog 1928) Esperantist die in 1969 een leerboekje voor padvinders (jamborea lingvo) in de door Zamenhof ontwikkelde taal publiceerde. In 1987 schreef hij een boekje over 75 jaar esperanto in de Zaanstreek. Hammer is secretaris van de landelijke “Nederlanda EsperantoAsociol. Zie:
  • Hammer, Melleplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigHammer, Melle

    Zaandam, 17 maart 1956

    Melle Hammer, beeldend kunstenaar, decor-ontwerper, grafisch vormgever en docent te Zaandam. Melle Hammer ontving zijn opleiding aan de Gerrit Rietveld Academie te Amsterdam. Hij geniet ook landelijke bekendheid als vormgever van boeken en tijdschriften en werkt in een opvallend eigenzinnige en eigentijdse stijl.
  • Hamming, Janplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigHamming, Jan

    (Vlissingen, 28 augustus 1966)

    Jan Hamming is sinds 27 september 2017 burgemeester van de gemeente Zaanstad. Hamming groeide op in Breda en op zijn 15e werd hij lid van de Partij van de Arbeid. Hij studeerde economie in Tilburg en werd daar politiek actief. In 1994 werd hij gekozen in de gemeenteraad aldaar. Vijf jaar later werd hij wethouder welzijn, jongeren en wijken. Ook in 2006 en 2010 was hij daar wethouder. Op 8 maart 2012 werd Hamming burgemeester van Heusden.
  • Handbalplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigHandbal

    De handbalsport wordt in de Zaanstreek vanaf de jaren dertig in de vorige eeuw beoefend. Na de Tweede Wereldoorlog enige tijd uitsluitend en later in meerderheid door vrouwen beoefend. Er bestaat zowel zaal- als veldhandbal. Het zaalhandbal heeft het veldhandbal - dat werd gespeeld met teams van elf personen - vrijwel volledig overvleugeld. Zaalhandbal wordt gespeeld met zeventallen, op een veld van circa 45 meter lang en 24 meter breed. Aan beide kanten zijden staat een doel, dat door …
  • Handboogschietenplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigHandboogschieten

    Tak van sport, ook in de Zaanstreek in verenigingsverband beoefend. Bij het handboogschieten wordt een pijl van een afstand van 25 tot 90 meter in een staand blazoen geschoten. De sport is zeer oud, in de late middeleeuwen beoefenden ridders het boogschieten als spel. In de Zaanstreek werd de sport voor het eerst beoefend in de jaren zeventig van de 20e eeuw.
  • Handelplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigHandel

    In de economie de bemiddeling tussen de voortbrenging en het verbruik van goederen, de handeling van kopen en verkoophandelsactiviteit begonnen, waarna er door voorwaartse of achterwaartse integratie een industriële onderneming ontstond, eertijds veelal gebaseerd op het gebruik van molens. Echt grote handelshuizen heeft de Zaanstreek vrijwel niet gekend, daarop bestaat een uitzondering: de
  • Handelsonderwijsplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigHandelsonderwijs

    De in de Zaanstreek gevestigde nijverheid leidde al in de 17e eeuw tot de behoefte aan handelsonderwijs. Naast de gewone lees- en schrijfscholen ontstonden toen de Franse scholen in Oost- en Westzaandam aan het Franse Pad en het Zilverpad, waar de meesters Coupri en Kalf niet alleen les gaven in de Franse taal, maar ook in boekhouden en handelsrekenen, Italiaans, Spaans en Duits (het Engels had nog niet de huidige betekenis als wereldtaal). Deze scholen waren zo gerenommeerd da…
  • Handmerkenplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigHandmerken

    Zie: Huismerken
  • Handschaaf, de Gekroondeplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigHandschaaf, de Gekroonde

    Papiermolen te Westzaan. De eerste vermelding dateert uit februari 1693. Standplaats en jaar en wijze van verdwijnen zijn niet bekend, de laatste vermelding dateert uit mei 1717.
  • Handschoen, deplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigHandschoen, de

    Watermolen te Wormer, zie: De Poelmolen, de.
  • Handspuitenplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigHandspuiten

    In de uitgave Anno 1961 van september 1987 schenkt brandweercommandant Hendrik van Heijnsbergen uitgebreid aandacht aan drie eeuwen hand-brandspuiten aan de Zaan. Lees verder op pagina 530 van Anno 1961.

    brandweer
  • Handvesten en privilegiënplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigHandvesten en privilegiën

    Zie: Bestuur en Rechtspraak 1.2.3.
  • Hanenpadplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigHanenpad

    Pad in Oostzaandam, bij de Zuiddijk. Het eerste reglement dateert van 1713 en werd vastgesteld omdat de bewoners onderling ruzie hadden gekregen. Het pad bestond toen al geruime tijd. De naam is ontleend aan een van de eerste voorname bewoners van het pad.
  • Hanenpadsluisplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigHanenpadsluis

    De Hanenpadsluis, provinciaal monument en voormalige zeesluis, gebouwd in 1714, gelegen in de Oostzanerzeedijk te Zaandam, verbindt de polder Oostzaan met zijkanaal G, de Voorzaan. Het complex bestaat uit een sluis, een vaste brug, een loopbrug en een wachthuisje. Het sluiscomplex betreft een schutsluis met enkelkerende functie tussen de polder Oostzaan en het IJ. De sluis bevindt zich in de van oorsprong middeleeuwse zeewering, die het land ten noorden van het IJ beschermde. Vroe…
  • Happé, Willem Frederikplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigHappé, Willem Frederik

    (Amsterdam, 18 juli 1908 - Haarlem, 16 maart 1993)

    Willem Frederik Happé, laatste burgemeester van Assendelft tot de samenvoeging tot Zaanstad in 1974, met daarvoor een lange carrière in de Haarlemse gemeentepolitiek. Happé kwam in 1939 voor de
  • Harddraverijplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigHarddraverij

    Sinds 1829 werden er in Zaandam vrijwel jaarlijks draverijen over de weg georganiseerd. Kastelein C. IJdenberg van het Logement de drie Zwanen, was voornemens om op zaterdag 31 januari 1829, des voormiddags ten elf ure, te laten verdraven, en aan de winnaars finaal te vereren, tot prijs, een extra fraaie massief Gouden Zweep, en premie: Een dito zilveren. De paarden moesten van zessen klaar zijn en ten tien ure bij bovengemelde kastelein ter keuring worden aangeboden. NB. Bij voorn…
  • Hardprikkenplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigHardprikken

    Twee hardprikkende dames vliegen met grote snelheid onder een polderbruggetje door Hardprikken of hardprikkerij is een oude wintersport, die nog amper wordt beoefend. Er is een kleine, zeer snelle prikslee voor nodig waarop de deelnemers gehurkt of zittend plaatsnemen. Zij bewegen zich in voorwaartse richting voort over de ijsvloer met in iedere hand een prikstok om zich zo vlug mogelijk voort te prikken. Er werden hardprikraces georganiseerd door de plaatselijke ijsclubs, voor dames…
  • Haremakersluis, Gerritplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigHaremakersluis, Gerrit

    De Gerrit Haremakersluis, voormalige schutsluis tussen de Balkenhaven en het Westzijderveld te Zaandam. De eerste paal van de sluis werd op 18 december 1937 geslagen. De sluis werd op 25 juli 1939 geopend ter vervanging van de bouwvallige De Hogendijker- of Jaap Haversluis. Zij werd reeds in 1976 gedempt, lag nog een aantal jaren als merkwaardig object naast de spoorlijn en werd bij de aanleg van de Hemspoortunnel tenslotte in 1988 gesloopt. De sluis werd genoemd naar de …
  • Harenmakerijplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigHarenmakerij

    Tak van nijverheid die de paardeharen persmatten maakte voor de vele oliemolens en later ook voor de vele stoomolieslagerijen. Ook de cacao-industrie maakte lange tijd gebruik van paardeharen persmatten, die evenwel een ander model hadden dan de `haren` voor de oliemolens. Bekend gebleven is de harenmakerij van Klaas Harenmaker & Comp te Koog. die ook voortleeft in het toneelstuk “Theetaid in de Haremakerai' van W. Smit (1933).
  • Haring, de Gekroondeplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigHaring, de Gekroonde

    Houtzaagmolen te Westzaandam, paltrok. De windbrief van de balkenzager werd gegeven in maart 1662. Hij heeft ten oosten van het Rustenburg gestaan en kwam in 1761 onder slopershanden.
  • Haringpadplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigHaringpad

    Haringpad of Heringpad, pad in Westzaandam, gelegen aan de zuidzijde van de tegenwoordige Stationsstraat. Het oudste padreglement dateert uit 1645; in 1743 werd een nieuwe 'ordre' vastgesteld, aangezien de eerdere tekst naar men toen meedeelde 'is geraekt in verval'. Heette de zuidkant van de huidige Stationsstraat dus Haringpad, aan de noordzijde lag het
  • Haringvisserijplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigHaringvisserij

    Tak van visserij, in de 15e en 16e eeuw van groot belang voor de Zaanstreek. Het centrum van de omvangrijke Noordhollandse haringvisserij was De Rijp. Als vanzelfsprekend profiteerden daardoor vooral Wormer en Jisp van deze vorm van zeevisserij. De bloeiperiode duurde voort tot in de
  • Harlequin, deplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigHarlequin, de

    Papiermolen te Westzaan, zie: De Gooien
  • Harlingen, bv Gereedschapmakerij K. vanplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigHarlingen, bv Gereedschapmakerij K. van

    Gereedschapmakerij, vennootschap onder firma K. van Harlingen - C. Hijne gevestigd in juni 1946 aan de Limburg van Stirumstraat te Krommenie. In 1949 volgde verhuizing naar de Van Hogendorpstraat, eveneens te Krommenie.
  • Harmoniekorpsen en -orkestenplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigHarmoniekorpsen en -orkesten

    Zie: Muziek 2.1.3.
  • Harp, De Gekroondeplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigHarp, De Gekroonde

    Houtzaagmolen in Westzaandam, paltrok, tijdelijk De Gekroonde Zalm genoemd. De windbrief van de wagenschotzager, en later balkenzager, werd gegeven in maan 1716. Hij heeft gestaan ten westen van het tegenwoordige NS-station, en werd in 1846, na blikseminslag, door brand verwoest. De herbouwde molen werd in 1908 gesloopt.
  • Hart, dr. Simonplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigHart, dr. Simon

    Zaandam 24 maart 1911 - Amsterdam 27 september 1981

    Zaans historicus en publicist. Hart heeft meer dan honderd publicaties op zijn naam, een groot deel daarvan betrof de economische geschiedenis van de Zaanstreek en Amsterdam. Zijn
  • Hart en De Zwaan, voorheen Adriaan Honig, Oliefabrieken Hetplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigHart en De Zwaan, voorheen Adriaan Honig, Oliefabrieken Het

    Het Hart en De Zwaan Oliefabrieken te Zaandam, in de jaren '60 van de 20e eeuw verdwenen. De grondslag voor het bedrijf werd gelegd door Adriaan Honig Cz., die na het overlijden van zijn vader Cornelis Honig Cz. de molens
  • Hartemink, Mattijnplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigHartemink, Mattijn

    Zaandam, 18 mei 1971

    Mattijn Hartemink is een acteur. Hartemink volgde de Toneelacademie Maastricht en een camera-acteurscursus. Hij debuteerde in 1989 bij het gezelschap Toetssteen en was daarna zowel in het theater als op televisie en in film te zien in een groot aantal rollen.
  • Hartog, Jacobplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigHartog, Jacob

    (Zaandijk 1930) Tekenaar/illustrator. Hartog kreeg les van Gerrit Woudt, Gerrit Nicolaas en aan de Amsterdamse kunstnijverheidsschool. In 1954 ging hij als tekenaar bij Albert Heijn werken. In zijn vrije tijd maakte hij een serie Zaanse tekeningen (om. kerstkaarten, illustraties “Zeven eeuwen Krommeniedijk', kalender 1989). die opvallen door een haast fotografische nauwgezetheid.
  • Hartog, dr Janplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigHartog, dr Jan

    Westzaan 14 augustus 1829 - Doom 2 september 1904

    Doopsgezind predikant en auteur van enkele geschiedkundige boeken. Jan Hartog ontving een ere-doctoraat in verband met publicaties over theologische onderwerpen. Hij was Vermaner bij de doopsgezinde gemeente te Zaandam van 1854 tot 1861, daarna predikant in onder meer Utrecht. Zijn bekendste boek was 'De patriotten en Oranje van 1747 tot 1787'. Voor de Zaanstreek van belang was de door hem samengestelde necrologie van zijn schoo…
  • Hartog, Pieterplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigHartog, Pieter

    Krommenie 22 oktober 1919 - Zaandam 13 september 1944

    Pieter Hartog, timmerman en verzetsman, woont aan de Wilgenkade in Wormerveer, maakt deel uit van een verzetsgroep en heeft contacten met onder meer Jaap Boot uit Wormerveer. Twee Amsterdammers, Herman Groenendijk en Jan de Barbanson zijn september 1944 ondergedoken in Wormerveer. Met name Groenendijk beschikt over belangrijke informatie. Hij krijgt de berichten van zijn verloofde, die in een Amsterdams politiebureau telexber…
  • Hartogplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigHartog

    Inmiddels verdwenen wasserij te Wormerveer. Het bedrijf werd in 1886 gesticht door de heer K. Hartog, die als werkloos timmerman de cacaomolen De Zaanstroom kocht en deze ombouwde tot wasserij. De was werd in kuipen door de door windkracht aangedreven stampers bewerkt. Andere werkzaamheden werden met de hand gedaan. De was werd op een grasveld aan de Watering gebleekt.
  • Hartog, Dirkplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigHartog, Dirk

    Zeventiende eeuwse gezagvoerder van het VOC-schip de Eendracht. De Encyclopedie van de Zaanstreek uit 1991 vermeldt ten onrechte dat hij uit de Zaanstreek afkomstig is. Dit was gebaseerd op een 1-aprilgrap van Dagblad de Zaanlander in 1930.

    Het dagblad publiceerde toen dat er dankzij Hartogs landerijen in onder meer Krommenie, Assendelft en Westzaan een erfenis van 30 miljoen gulden lag te wachten op zijn nabestaanden. Die konden zich de volgende dag melden in het Zaandamse gemeen…
  • Hartog, Wesselplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigHartog, Wessel

    (Wormer 1911-Koog 1989)

    Communistisch politicus ereburger van Koog (1970).

    Wessel Hartog kwam in 1945 in de 'Noodraad' van Koog en bleef gemeenteraadslid tot de samenvoeging tot Zaanstad Sinds de jaren '60 was hij voorts lid van Provinciale Staten, Gedeputeerde van Noord-Holland, lid van de Eerste Kamer en van het Europees Parlement
  • Havenplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigHaven

    Waterstaatkundig werk met economische functie, natuurlijk ontstaan en aangepast, of gegraven. In een haven kunnen schepen afmeren om geladen of gelost te worden. Voor de Zaanstreek had vanaf de 17e eeuw het gebied rond de Voorzaan de belangrijkste havenfunctie. Voor de economische ontwikkeling van de Zaanstreek was de natuurlijke haven in dit gebied van grote betekenis, terwijl het dichtslibben ervan de economie negatief beïnvloedde.
  • Havenbuurtplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigHavenbuurt

    Buurt te Zaandam, ten westen van de Oude Haven en Zijkanaal G. De Havenbuurt werd in de jaren '20 van de 20e eeuw gebouwd, mede om de uit Delft overgekomen arbeiders van de Artillerie Inrichtingen (AI) Inrichtingen te huisvesten. De straatnamen herinneren aan havensteden waar Zaankanters eens op voeren. De Havenstraat is ouder, terwijl de Helsingborgstraat pas in de jaren '80 haar naam kreeg. De wijk bestaat verder uit: Archangelstraat, Baltische Straat, Bangkokstraat, Basseinstraat,…
  • Havendienstplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigHavendienst

    (Dienst Havens, Bruggen en Markten)

    Gemeentelijke instelling, in Zaanstad onderdeel van de Dienst Openbare Werken, zie voor een uitgebreide beschrijving van de dienst bij Dienst Stadsontwikkeling en Openbare Werken (DSOW) Voor wat betreft de haven is deze dienst verantwoordelijk voor het controleren van de remmingen, van de haven (bijvoorbeeld voor wat vervuiling betreft), kades, afmeermogelijkheden en diepgang. Tot het einde van de jaren '70 had de dienst daarbij de taak zeeschepe…
  • havenkantoorplugin-autotooltip__default
  • Haverlag bv, Drukkerijplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigHaverlag bv, Drukkerij

    Grafische industrie te Zaandam. Het bedrijf werd opgericht in april 1931 door Ph.H. Haverlag. Bij het overlijden van de oprichter in 1964 werd de drukkerij voortgezet door diens zonen C. en H. Haverlag; de juridische vorm werd nv, en in 1972 bv. Het bedrijf is sinds 1970 gevestigd aan de M.L. Kingweg. In 1981 werd Haverlag Holding opgericht, met als dochters Drukkerij Haverlag bv en Haverlag Speciaal bv te Zaandam, en Haverlag & De Goede bv in Beverwijk. Te Zaandam wordt …
  • Havermoutfabricageplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigHavermoutfabricage

    Gedurende tientallen jaren in de 20e eeuw voor de Zaanstreek belangrijke tak van nijverheid. De havermoutfabricage bestond (na het sorteren en reinigen van de eerst inlandse, maar later ook (Zuid-)Amerikaanse, Australische en Franse haver) uit “darren', een stoom- en droogproces, pellen, sorteren, knippen, weer sorteren en stomen, pletten en drogen. De typische noot-achtige smaak ontstond bij het darren. In de jaren `50 werd per hoofd der bevolking een kilo havermout gebruikt…
  • Haversluis, Jaapplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigHaversluis, Jaap

    De Hogendijker- of Jaap Haversluis, een voormalige schutsluis te West-Zaandam tussen de Haven en het Westzijderveld aan het eind van de Vaart, werd, lang 66 voet en breed 15 voet, in 1651 gebouwd als extra sluis, naast de iets oostelijker gelegen Hornersluis. De toegang van het IJ tot de polder Westzaan en omgekeerd werd vooral gebruikt door houtbedrijven in het veld; er werden vooral balken en gezaagd hout geschut. De houten sluis is meermalen vervangen, aangezien het hout van…
  • Havik, de Platteplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigHavik, de Platte

    Snuifmolen te Oostzaandam, ook De Plathannik genoemd. De molen wordt alleen genoemd in de brandkroniek van Van Pomeren, N. van, waarin wordt vermeld dat hij in januari 1757 door brand werd verwoest. Hij heeft gestaan aan en ten westen van de Gouw en aan en ten zuiden van de Pantepadsloot.
  • Haza Papier bvplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigHaza Papier bv

    Papierwarenindustrie en handel te Zaandijk. Werkmaatschappij van Van Cooth Holding bv te Koog aan de Zaan. Opgericht in 1895 door A. Haan, die papieren zakken voor verpakking van zout, suiker, soda, fruit en dergelijke ging maken. Tijdens de Tweede Wereldoorlog begon een groepje onderduikers in het bedrijf met het maken van schuurpapier. Toen in 1945 de oorlog ten einde was, verfden zij het overgebleven papier in diverse kleuren en verkochten dat als feestversiering. Dit was de e…
  • Hazepadplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigHazepad

    Pad te Zaandam en te Zaandijk. Het Zaandijker Hazepad loopt van de Lagedijk naar de Provinciale Weg, het Zaandamse pad is een zeer klein pad in de Westzijde, tussen Vinkenstraat en Zeemansstraat. Het Hazepad te Zaandijk werd vernoemd naar oliemolen De Oude Haas, die via het pad kon worden bereikt. De herkomst van de naam van het pad te Zaandam is niet bekend. Het Hazepad te Zaandam kreeg in 1644 een reglement; in 1733 werd dat vernieuwd. In 1866 werd het pad door de gemeente Zaandam ove…
  • Hazetplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigHazet

    Klein chemisch bedrijf te Zaandam, opgericht in juli 1931 door Pieter Tanger, die een borstelwarenbedrijfje met de naam Hazet (Haverkamp Zaandam) ovemam. Tanger produceerde onder andere wrijfwas en schoencrème. Na de Tweede Wereldoorlog werd begonnen met de verkoop van bleekwater, parfumerieën, eau de cologne, veegpoeder, wrijfwas, toiletpapier, papieren zakdoekjes en dergelijke. Ook werd weer begonnen met de verkoop van borstelwaren. Het bedrijf houdt zich bezig met fabricage en handel, …
  • HBSplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigHBS

    Zie: Zaanlands Lyceum Lyceum en Onderwijs 2.
  • Heel, deplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigHeel, de

    nalezen

    De Heel, middelgroot ziekenhuis (500 bedden) met een functie voor de gehele Zaanstreek, ontstaan uit een fusie tussen het Johannes- en het Juliana-ziekenhuis, sinds 1987 geheel voltooid en gevestigd aan de Koningin Julianaweg te Zaandam.

    In 1974 leidden onderhandelingen tot het besluit het confessionele Rooms-Katholieke Johannes-ziekenhuis en het algemene Juliana-ziekenhuis samen te voegen. Beide hadden een voorgeschiedenis die leidde tot afzonderlijke nieuwbouw in respec…
  • Heemraadschapplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigHeemraadschap

    Vanouds de gangbare benaming voor een waterschap, een instelling die zich bezighoudt met waterkering en waterbeheer ( af- en toevoer, zuivering, dijkonderhoud, etc). Het bestuur van de waterschappen bestaat uit een dijkgraaf en heemraden. De oude aanduiding heemraad gold oorspronkelijk als benaming van de vertrouwensmannen die in de dorpen belast waren met allerlei taken die betrekking hadden op de `heem`, dat wil bijvoorbeeld zeggen de grond, de waterkeringen, de afwatering en d…
  • Heemskerk, Wouter vanplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigHeemskerk, Wouter van

    1290 - 1380

    Wouter van Heemskerk, ridder en Ambachtsheer van Oostzaan, zoon van Gerard III Van Heemskerk en N. N. Zijn eerste echtgenote was Margaretha van Haamstede, zijn tweede echtgenote Catharina van Asperen. Als Wouter vijf jaar oud is overlijdt zijn moeder. In 1366 wordt Wouter vermeld, als leenheer van het kasteel Heemskerk. Op 8 juli 1379 draagt Wouter het huis genaamd Heemskerk op aan de Graaf. Binnen een jaar is Wouter overleden.
  • Heemskinderen, de Vier (Oostzaan)plugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigHeemskinderen, de Vier (Oostzaan)

    Houtzaagmolen te Oostzaan.

    molen houtmolen
  • Heemskinderen, de Vier (Oostzaandam)plugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigHeemskinderen, de Vier (Oostzaandam)

    Houtzaagmolen te Oostzaandam. De eerste vermelding van de balkenzager dateert uit 1736. Hij heeft gestaan op de westkant van het Wester-Kattegat, het tegenwoordige eiland van William Pont, en werd gesloopt in 1769.
  • Heemskinderen, de Vier (Oostzaandam)plugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigHeemskinderen, de Vier (Oostzaandam)

    Oliemolen te Oostzaandam, ook De Rijke Man genoemd. De windbrief werd gegeven in augustus 1671. Hij heeft gestaan aan en ten westen van de Knie, dicht bij het Kalf, en kreeg zijn naam Rijkeman omdat hij nabij oliemolen
  • Heemtuinplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigHeemtuin

    In de jaren '50 bij de aanleg van het Burgemeester In 't Veldpark te Zaandam aangelegde tuin met inheemse wilde planten. De tuin, gelegen in de noordoostelijke hoek van het park, is ongeveer 1,7 ha. groot. De Heemtuin ontstond min of meer bij toeval nadat bij het opspuiten van het gebied een damwand bezweek, waardoor een hoeveelheid grond
  • Heerenhuisplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigHeerenhuis

    Vroegere benaming voor de vergaderplaats van het bestuur van een polder waterschap; een Heerenhuis was vaak ook de plaatselijke herberg. De Zaanstreek kent twee etablissementen met de naam 't Heerenhuis, in Spijkerboor en te Wijdewormer op de grens met het Kalf.
  • Heeringhpadplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigHeeringhpad

    Zie: Haringpad
  • Heerlijkheidplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigHeerlijkheid

    Aanduiding van een rechtsgebied in de landsheerlijke periode (10e-16e eeuw), toen de Hollandse graven landrechten in handen gaven van 'heren', in feite schout en schepenen. Zij oefenden namens de grafelijkheid het overheidsgezag uit.
  • Heerlijkheid van Cralingen, deplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigHeerlijkheid van Cralingen, de

    Houtzaagmolen te Westzaandam, paltrok. De windbrief van de balkenzager werd gegeven in december 1715. Hij heeft gestaan aan en ten oosten van de Watering, ten zuiden van de Papenpadsloot, en is vermoedelijk in 1758 gesloopt.
  • Heermans, Nicoplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigHeermans, Nico

    Westzaan 1937 - Westzaan, 29 oktober 1998

    Amateur-historicus en publicist, Nicolaas Johannes Heermans, verrichtte van omstreeks 1960 af diepgaand archiefonderzoek naar de geschiedenis van Westzaan. Hij schreef 'Molens aan het Zuideinde van Westzaan', was medewerker aan een uitgave over de bebouwing van zijn woonplaats in 1982 en stelde een gedenkboek samen over 75 jaar Christelijk onderwijs in Westzaan.
  • Hees, Mich vanplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigHees, Mich van

    Mich van Hees, keramist Mich van Hees, keramist, woonachtig aan de J.J. Allanstraat in Westzaan, zette zijn eerste stappen in 1992 in de wereld van keramiek als cursist bij Rob Brandt in het Duvelhok in Tilburg.

    Z'n verhuizing naar Amsterdam in 1998 veroorzaakte een nieuwe ontwikkeling in het leven als keramist. De aanschaf van eigen oven, spuitkast en glazuren zorgde voor een forse impuls in leer- en experimenteerproces. Het bouwen, glazuren en stoken kreeg een eigen plek in Wes…
  • Heijdra, Koosplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigHeijdra, Koos

    ’s-Gravenhage, 9 augustus 1918 - Overveen, 23 februari 1944

    Jacobus Jozef Heijdra, roepnaam Koos, schuilnaam: Joep, sergeant bij de Grenadiers, Marechaussee en politieagent. De Hagenaar maakte deel uit van de ‘wilde’ verzetsgroep Koog Bloemwijk-Purmerend. Hij dook onder in de Zaanstreek na in 1942 een bevel van de nazi's te hebben geweigerd om als politieman Amsterdamse joden uit hun huis te moeten zetten en op transport te stellen. Bij de verzetsgroep had Heijdra een leidende r…
  • Heiersliedjesplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigHeiersliedjes

    Bij het met de hand heien, dat in de Zaanstreek tot niet lang geleden zeer regelmatig voor kwam, werd het heiblok door twee tot vier personen gehanteerd. Dat vereiste afspraken over het arbeidsritme. Eén van de heiers gaf dat aan door luidkeels te tellen dan wel een heiersliedje op te zeggen. Deze gesproken tekst was sterk metrisch en rijmend. Er zijn vele heiersliedjes bekend gebleven, een aantal ervan had een nogal agressieve en vaak op de geslachtsdaad betrekking hebbende tekst…
  • Heifunderingplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigHeifundering

    De onderbouwing van een pand. Door de slappe veenbodem in de Zaanstreek is het, de vroegste bewoning buiten beschouwing gelaten, altijd noodzakelijk geweest palen de grond in te heien, waarop het gebouw rustte. Met name voor wat betreft de huizen van de rijkere kooplieden werd aan de fundering zeer veel aandacht besteed. De fundering kon soms bijna de helft van de totale bouwkosten beslaan. Door de noodzaak panden te onderheien is bouwen in de Zaanstreek ook thans duurder dan in ge…
  • Heijn jr, Albertplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigHeijn jr, Albert

    Zaandam, 25 januari 1927 - Hereford, 13 januari 2011 Kleinzoon Albert Heijn van oprichter Albert Heijn Sr. Albert Heijn jr, zoon van Jan Heijn (1897-1964) en Adriana Hendrika Kruger (1900-1984), kleinzoon van Albert Heijn sr (1865-1945), broer van Gerrit Jan Heijn (1931-1987). Van 1962 tot 1989 president van de raad van bestuur van
  • Heijn, Gerritplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigHeijn, Gerrit

    Oostzaan, 22 november 1895 - Heemstede, 16 mei 1984

    Gerrit Heijn, zoon van levenmiddelenconcern-oprichter Albert Heijn sr (1865-1945) en Neeltje de Ridder (1869-1946). Gerrit Heijn speelde met zijn broer Jan Heijn (1897-1964) een cruciale rol in de verdere ontwikkeling van grootwinkelbedrijf
  • Heijn, Gerrit Janplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigHeijn, Gerrit Jan

    nalezen

    Zaandam, 14 februari 1931 – Doorwerth, 9 september 1987

    Gerrit Jan Heijn, zoon van Jan Heijn (1897-1964) en Adriana Hendrika Kruger (1900-1984), kleinzoon van Albert Heijn sr (1865-1945), broer van topman Albert Heijn jr. (1927-2011) van Koninklijke Ahold nv. Voorzitter van de raad van bestuur van Ahold.
  • Heijn, Janplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigHeijn, Jan

    Oostzaan, 28 oktober 1897 - Ouderkerk, 5 oktober 1964

    Jan Heijn, zoon van levenmiddelenconcern-oprichter Albert Heijn sr (1865-1945) en Neeltje de Ridder (1869-1946), vader van Gerrit Jan Heijn en Albert Heijn jr (1927-2011) president van de raad van bestuur van Koninklijke Ahold te Zaandam. Jan Heijn speelde met zijn broer
  • Heijningen, Antonie vanplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigHeijningen, Antonie van

    Zaandam, 7 mei 1872 - Bussum, 8 oktober 1952

    Beeldend kunstenaar, schilder van portretten, figuren, landschappen en stillevens. Antonie van Heijningen, leerling van de Stadstekenschool in Zaandam en de Quellinusschool te Amsterdam, was aanvankelijk huis-, decoratie- en rijtuigschilder, maar ontwikkelde zich gaandeweg in een meer artistieke richting. Hij werkte in Zaandam, Amsterdam, Engeland van 1891 tot 1906 en Bussum.
  • Heijningen, Gerrit vanplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigHeijningen, Gerrit van

    Krommenie 1917 - Wormerveer 30 juli 1944

    Gerardus Hendrikus (Gerrit) van Heijningen (27) uit Krommenie werd op 30 juli 1944 in Wormerveer neergeschoten tijdens een vuurgevecht tussen leden van de Raad van Verzet en de Duitsers. Een reconstructie met dank aan Erik Schaap:
  • Heijnis Tsz, firma Jplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigHeijnis Tsz, firma J

    Drukkerij, boekhandel en gedurende een periode van 125 jaar uitgeverij van boeken in Zaandijk, later bestaand als kleine grafische onderneming onder de naam Heijnis en Schipper BV.

    Het bedrijf werd in 1821 als boekhandel opgericht door Jan Heijnis Teuniszoon, die zich al na anderhalf jaar lettermateriaal en een handpers aanschafte om ook als drukker actief te worden. In de jaren veertig van de 19e eeuw had hij de inrichting kennelijk al zover uitgebreid dat nog volledig…
  • Heijnis, Aafjeplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigHeijnis, Aafje

    Krommenie 2 mei 1924-16 december 2015

    Altzangeres van internationale vermaardheid. Studeerde onder andere bij Aaltje Noorderwier-Reddingius, Laurens Bogtman en Cor Kee (theorie). Anthon van der Horst introduceerde haar in het concertleven, waarna zij een snelle carrière maakte als liederen- en oratoriumzangeres. Begeleid door onder andere
  • Heijnsbergen, Hendrik vanplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigHeijnsbergen, Hendrik van

    Zaandam, 8 december 1882 - Zaandam, 4 april 1964

    Hendrik Leonard Martinus van Heijnsbergen, ondercommandant van de Vrijwillige Brandweer te Zaandam, waarvan hij niet minder dan vijftig jaar actief lid was (1899-1949). H.L.M. van Heijnsbergen (Heijns) verwierf een grote kennis van de brandbestrijding en droeg deze in lezingen en cursussen veelvuldig over. Bovendien legde hij zijn ervaringen vast in verschillende boeken, te weten:
  • Heijnsbergen, Henk vanplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigHeijnsbergen, Henk van

    Zaandam, 1954 Henk van Heijnsbergen Hendrik Willem (Henk) van Heijnsbergen, opera-concertzanger, bas-bariton, kreeg zijn opleiding van Wout Oosterkamp te Amsterdam in de jaren 1980-1983 en volgde daarnaast privé-lessen van verschillende muziek- en zangpedagogen. Hij maakt sinds 1983 deel uit van het
  • Heijn, Albert srplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigHeijn, Albert sr

    Oostzaan, 15 oktober 1865 - Amsterdam, 13 november 1945

    Albert Heijn sr, zoon van Jan Simonsz Heijn (1830-1912) en Antje de Ridder (1833-1899), oprichter van levensmiddelenconcern Albert Heijn, kon goed leren en mocht als enige van de kinderen naar de HBS in Zaandam. Daar hield hij het één jaar uit en ging bij zijn ouders in de winkel in de Kerkbuurt van Oostzaan werken. In 1887 trouwde hij met plaatsgenote Neeltje de Ridder (1869-1946), een nichtje van zijn moeder en dochter …
  • Heinhuis, Aaldert Albertplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigHeinhuis, Aaldert Albert

    Haarlem, 19 augustus 1854 -

    Zie Gerrit Hottentot

    veldwachter
  • Heining, deplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigHeining, de

    Snuif-, poeder-, loodwit- en tenslotte oliemolen te Oostzaan. De windbrief voor het kleine molentje werd gegeven aan Jacob van Heijningen in mei 1672. Hij heeft gestaan in de Kathoeken en werd gesloopt in 1898.
  • Heipaalplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigHeipaal

    Heipalen waren er in verschillende zwaarten en lengten:

    * Slieten of Stokken waren dunne paaltjes van elzehout of andere loofhoutsoorten. Ze werden in bosjes bij elkaar geheid. * Kolders waren juffers, korter dan 16 voet en boven en onder even dik. Ze waren evenals de verder te noemen palen van naaldhout.
  • Hekelaarsplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigHekelaars

    Ambachtslieden die de in de hennepkloppers gebeukte vezels hekelden,'over de hekel haalden', dat wil zeggen kamden, opdat ze geschikt werden om te worden gesponnen. Krommenie was het centrum van deze tak van nijverheid. Daar had men de grote rederijen en naast een viertal grote bedrijven, nog enkele van geringere omvang. Deze arbeid werd ook op de dorpen verricht en daarvoor had men speciaal in Graftdijk, de arbeiders wonen, die dit vak van vader op zoon beoefenden. Hekelen was overig…
  • Hekelbazenplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigHekelbazen

    Toezichthouders op het hekelen. Zie: Hekelaars
  • Hekkert-van Eijsden, Jantje (Jo)plugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigHekkert-van Eijsden, Jantje (Jo)

    Steenwijk 9 december 1887 - Laren circa 1970

    Jo Hekkert-van Eijsden, ook wel Eysden, zangeres te Zaandijk, dochter van Pieter van Eijsden (1862–1950), timmerman, en Grietje Nijenhuis (1863–1946), vestigde zich als kindermeisje voor een Zaanse fabrikantenfamilie. Op 2 juni 1909 trouwde zij in Zaandam met de Deventer behanger Jan Willem Hekkert.
  • Held Jozua, deplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigHeld Jozua, de

    Houtzaagmolen te Westzaandam, paltrok. De windbrief van de balkenzager werd gegeven in juli 1719. Hij staat in het Westzijderveld, tussen de spoorlijn en de Watering, ten noordwesten van en nabij het NS-station. De molen telt drie zaagramen, roeden van ijzer, een vlucht van 21 meter en staat sinds 1948 stil. In 1986 kwam de paltrok in particulier bezit en verkeerde hij in sterk verwaarloosde toestand. Een stichting bracht middelen voor restauratie bijeen waardoor de molen weer be…
  • Hellas Sport Combinatieplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigHellas Sport Combinatie

    Hellas Sport Combinatie is een amateurvoetbalclub uit Zaandam. Het eerste elftal van de club speelt in de derde klasse zaterdag (seizoen 2017/18).

    In 1990 spraken de beide ledenvergaderingen van ZVV en ZFC zich uit voor een fusie tussen beide verenigingen. Dit leidde tot de oprichting van de huidige Hellas Sport Combinatie. Als oprichtingsdatum werd die van de oudste vereniging van de Zaanstreek aangehouden, 25 augustus 1900. ZVV verhuisde met de fusie in 1990 naar de l…
  • Hellema, Johan D.A.plugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigHellema, Johan D.A.

    Zaandam, 24 mei 1896 - Obdam, 10 februari 1945

    Johan Dirk Antoon Hellema, papierwarenfabrikant en verzetsstrijder was op 10 februari 1945 aanwezig bij een bijeenkomst van de verzetsgroep onder leiding van Hil Schipper in Spanbroek. Ook andere belangrijke ondergrondse kopstukken als de Alkmaarse chirurg Frederik Haverkamp en de Amsterdamse verzetsman Tobias Biallosterski, schuilnaam Hans Engelse, waren present. Tijdens hun tocht met de auto richting Amsterdam werden zij doo…
  • Hellema verpakkingsindustrie bvplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigHellema verpakkingsindustrie bv

    Producent van verpakkingsmateriaal voor vooral de levensmiddelenindustrie aan de Oostzijde 381 te Zaandam. Het bedrijf werd opgericht omstreeks 1905 door Wieger Hellema (1864-1938), die voordien banketbakker was. Aanvankelijk maakte hij alleen verpakkingen voor zijn eigen bakkerij aan het Hollandsche Pad. Al spoedig na de oprichting werd de onderneming voortgezet door de twee zonen van de oprichter, Jan Cornelis Hellema (1890-1963) en
  • Hellema, Dirk Jan Jacobplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigHellema, Dirk Jan Jacob

    Buitenpost 11 juli 1872 - Apeldoorn 11 mei 1947

    Dirk Jan Jacob Hellema was burgemeester van Zaandijk van 13 oktober 1909 tot 27 december 1934.

    Samenvoeging Zaangemeenten

    Nadat de Hellema, tegen 1 februari 1934 ontslag had gevraagd, kwam de kwestie van de samenvoeging van de verschillende Zaangemeenten weer in het middelpunt van de belangstelling te staan. Bij het comité dat sinds jaar en dag propaganda maakt voor de samenvoeging van de Zaangemeenten, Groot-Wormerveer …
  • Helling, Dickplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigHelling, Dick

    Zaandam, 22 september 1950

    Dick Helling is een Nederlands voormalig voetballer. Helling was de middelste in een gezin van drie, altijd bezig met de bal. Hij begon als profvoetballer bij Telstar en werd in 1975 gekocht aan Ajax verkocht. Onder Hans Kraay sr. en Rinus Michels speelde Helling regelmatig, maar de opvolgende coach Tomislav Ivić liet Helling vrijwel wekelijks op de bank zitten. Helling keerde daarop terug naar Telstar. Vervolgens speelde hij vanaf 1977 tot het einde va…
  • Hellingman & Zn bvplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigHellingman & Zn bv

    Touringcarbedrijf aan de Dr. H.G. Scholtenstraat nr. 9 te Zaandam. Het bedrijf werd opgericht in oktober 1937 en houdt zich bezig met touringcar-activiteiten, met als specialiteit geheel verzorgde dagtochtprogramma's. Als nevenactiviteit verricht Hellingman rouw- en trouwrij-werkzaamheden. Na een jarenlange samenwerking met Touringcarbedrijf Jan van Delen uit Barneveld is deze onderneming sinds april 2013 in de bedrijfsvoering van
  • Helpt Elkanderplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigHelpt Elkander

    Zie: Gezondheidszorg 2.3.1.
  • Helsloot, Pieter Nicolaasplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigHelsloot, Pieter Nicolaas

    (Amsterdam 1929)

    Directeur van het Ondersteuningsinstituut, met voorts een groot aantal maatschappelijke activiteiten, als ook auteur. Pieter Helsloot werkte na zijn HBS-opleiding op het ministerie van onderwijs, kunsten en wetenschappen in Den Haag en bij de
  • Hem, deplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigHem, de

    Zie: Hemlanden
  • Hembrug, deplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigHembrug, de

    Voormalige spoorbrug over het Noordzeekanaal, tussen Zaandam en Amsterdam. Er zijn twee versies van de Hembrug geweest. De eerste werd gebouwd in 1878, nadat de aanleg al in 1867 in een overeenkomst was vastgelegd. Amsterdam heeft echter langdurig geprobeerd de bouw tegen te houden met het oog op de verwachte belemmering van het scheepvaartverkeer. De stad wenste een veel oostelijker spoorwegverbinding, die over het Noordhollands Kanaal en de Voorzaan zou moeten aansluiten op de bes…
  • Hembrug nvplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigHembrug nv

    Voormalige gereedschaps- en werktuigenindustrie te Zaandam. Het bedrijf was voortgekomen uit het voormalige staatsbedrijf Artillerie Inrichtingen (AI) Inrichtingen. Dit werd in 1973 gesplitst in Eurometaal n.v. bv, de munitiepoot, die zich ging bezig houden met de productie van munitie, en Hembrug nv, de burgerpoot die de productie van gereedschapswerktuigen als slijpbanken, boormachines en draaibanken op zich nam.
  • Hembrugterreinplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigHembrugterrein

    Meer dan honderd jaar lang vormde het 42 hectare grote Hembrugterrein, deels gelegen aan de Zaan en het Noordzeekanaal, in het uiterste zuiden van Zaandam een industriegebied voor militaire doeleinden. Vrijwel alle klein- en grootschalige wapens en munitie binnen de Nederlandse defensie waren van Zaanse makelij. Zonder stedenbouwkundige ordening werd er een eeuw lang naar believen op het terrein gebouwd met een bonte mengeling aan bouwstijlen als gevolg.
  • Hemlandenplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigHemlanden

    Stukken buitendijks aan het water gelegen land. In de Zaanstreek zijn vele hemmen of hemlanden geweest. Ze hebben onder meer bij Assendelft en Zaandam gelegen, ook het Grote Koogven of Koger Hem is er een voorbeeld van. De huidige Hemmes is vrijwel nog het enige schiereiland dat als hemland duidelijk herkenbaar is. De Hemmes ligt tussen de Poel en de Kuil, tegenover de Koog, aan het Kalf vast.
  • Hemmesplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigHemmes

    De Hemmes is een grotendeels braakliggend schiereiland binnen de Zaan, ten zuiden van de Julianabrug en ten noorden van de autosnelweg A8. Het gebied ligt in de wijk het Kalf.

    Oorspronkelijk was het een eiland in de Zaan, maar door dempingen is het een schiereiland geworden. Door de ligging aan open water was het voor molens een zeer geschikte locatie. De Hemmes telde acht molens:
  • Hemony, gebroedersplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigHemony, gebroeders

    Françoís (Levécourt Frankrijk, 1609-Amsterdam 1667) en Pierre (Levécourt 1619-Amsterdam 1680)

    Wereldberoemde klokgieters, een hunner klokken hangt in de nederlands hervormde kerk te Wormerveer. De gebroeders Hemony vestigden zich in 1642 in Zutphen, waar zij twee jaar later hun eerste klokken afleverden voor de Wijnhuistoren aldaar. Zij verwierven zich al gauw een grote reputatie met zowel luiklokken als carillons. Dat kwam mede doordat zij een techniek hadden ontwikkeld wa…
  • Hempontplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigHempont

    Sinds 1890 onderhouden veerdienst over het Noordzeekanaal, aanvankelijk geëxploiteerd door de Amsterdamsche Kanaal Maatschappij, daarna met kosteloze overtocht voor (brom)fietsers en wandelaars.

    Een aantal jaren vóór de openstelling van het Noordzeekanaal in 1867 werd een overeenkomst gesloten tussen Zaandam en de Amsterdamsche Kanaal Maatschappij, waarin vastgelegd dat de maatschappij zal aanleggen, onderhouden en bedienen een pontveer voor voetgangers en voertuigen over het kanaal o…
  • Hemspoortunnelplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigHemspoortunnel

    Spoorwegtunnel onder het Noordzeekanaal, aangelegd in 1983 en volgende jaren, ter vervanging van de iets meer oostelijk gelegen voormalige Hembrug.

    De Hemtunnel kwam tot stand door samenwerking met Rijkswaterstaat, de Nederlandse Spoorwegen, de gemeenten Amsterdam en Zaanstad. De aanleg stond niet op zichzelf, maar maakte onder meer verlegging van het spoorweg-tracé en de bouw van nieuwe stations Zaandam en Sloterdijk noodzakelijk. De tunnel heeft een lengte van 2400 meter. Dez…
  • Hen, deplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigHen, de

    Runmolen te Oostzaandam. De eerste vermelding dateert uit februari 1664. Hij heeft gestaan aan de Kalverringdijk, ten noorden en op enige afstand van de tegenwoordige Julianabrug, en werd in 1728. na blikseminslag, door brand verwoest. Op zijn erf werd later pelmolen De Grauwe
  • Hen, de Bonteplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigHen, de Bonte

    Houtzaagmolen te Oostzaandam. De eerste vermelding van de balkenzager, waarschijnlijk een van de eerste houtzaagmolens, dateert uit januari 1693. Vermoedelijk kort daarna is hij gesloopt. Hij heeft gestaan aan de Kalverringdijk, ten noorden van De Os. Op zijn plaats werd later oliemolen De Bonte
  • Hen, de Bonteplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigHen, de Bonte

    Oliemolen te Oostzaandam, bijgenaamd De Kip. De molen werd gebouwd omstreeks 1693. In juli 1890 werd hij zwaar beschadigd door blikseminslag, maar er ontstond geen brand. In juli 1920 werd een beginnende brand, na blikseminslag, tijdig geblust. In juli 1925 ontstond door onbekende oorzaak opnieuw brand, ook deze werd tijdig bedwongen', de molen werd toen voor het malen van cacaoafval gebruikt. In november 1935 werd hij tot stellinghoogte afgebroken, nadat hij langdurig stil had ge…
  • Hen, de Rodeplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigHen, de Rode

    Pelmolen en oorspronkelijk volmolen te Oostzaandam. De eerste vermelding van de molen dateert uit juni 1683, toen hij als volmolen ten name van Jan Willemsz. Hen werd opgenomen in een brandcontract. Hij heeft gestaan aan en ten westen van de Gouw, ten noorden en op enige afstand van de Noordervaldeursloot en wordt nog vermeld in 1804.
  • Henegouwen, Jan vanplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigHenegouwen, Jan van

    Zie: Jan van Beaumont, Jan van.
  • Hengelaar, deplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigHengelaar, de

    Houtzaagmolen te Westzaandam, kleine achtkante bovenkruier. De eerste vermelding van de lattenzager dateert uit 1809. Op zijn erf, aan de Westzanerdijk. werd de Israëlitische begraafplaats aangelegd.
  • Hengelaar, deplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigHengelaar, de

    Oliemolen te Westzaandam. De windbrief werd gegeven injuni 1685. De molen heeft gestaan aan en ten oosten van de Watering, achter het Blauwe Arendspad en werd in november 1814 verwoest, waarna pelmolen De Walvis, Restaurant de op zijn erf werd neergezet.
  • Hengelaar, deplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigHengelaar, de

    Snuifmolen te Westzaandam. De windbrief werd gegeven in november 1721. De molen heeft gestaan aan de zuidkant van de tegenwoordige Gedempte Gracht. en wordt voor het laatst vermeld in 1730.
  • Hengelsportplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigHengelsport

    Sport, vorm van vrije tijdsbesteding. In de Zaanstreek was de hengelsport, waarbij het de bedoeling is met een hengel een lijn en een haak vissen te vangen, één van de eerste in verenigingsverband beoefende sporten. Speciaal in het gebied boven het IJ is de grote belangstelling voor het vissen op baars. Vrijwel alle Zaanse hengelsportverenigingen ontstonden als baarscolleges.
  • Hengst, de Blauwe (Westzaan)plugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigHengst, de Blauwe (Westzaan)

    Blauwselmolen te Westzaan. De eerste vermelding dateert uit juli 1743. Hij heeft gestaan in de Krabbelbuurt. op de plaats van de latere verffabrieken van Avis (ondernemersgeslacht) en werd gesloopt in 1847 of 1848. Op zijn erf werd blauwselmolen Het
  • Hengst, de Grauwe (Westzaandam)plugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigHengst, de Grauwe (Westzaandam)

    Verfmolen te Westzaandam, meestal De Krijthengst genoemd. De molen werd gebouwd in 1641. Hij heeft gestaan aan en ten zuiden van de Blauwepadsloot, tussen de Vaart en de spoorlijn, en werd in mei 1924 gesloopt. Voor die tijd werd hij gebruikt voor het malen van doppen en van krijt, waaraan hij zijn bijnaam dankte en voor de fabricage van stopverf. Meerdere branden werden tijdig geblust.
  • Hengst, de Zwarte (Westzaandam)plugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigHengst, de Zwarte (Westzaandam)

    Houtzaagmolen en oorspronkelijk oliemolen te Westzaandam. achtkante bovenkruier. De windbriet` werd gegeven in september 1669. ln 1717 werd hij omgebouwd tot balkenzager. Hij heeft gestaan aan en ten zuiden van de Blauwepadsloot, tussen de Watering en de tegenwoordige spoorlijn, en werd tussen 1800 en 1806 gesloopt.
  • Hengst, de Zwarte (Wormer)plugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigHengst, de Zwarte (Wormer)

    Meelmolen te Wormer. zie: De Koker, De.
  • Hennepadplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigHennepad

    Pad te Wormerveer, lopend vanaf de overgang Dubbele Buurt-Zaanweg, naar de Wandelweg. Het pad bestond in ieder geval in de 18e eeuw. De bewoners van het pad moesten niet alleen voor hun eigen straat, maar ook voor de Hennepad-brug over de wegsloot naar de Zaanweg zorg dragen.
  • Hennepklopperijplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigHennepklopperij

    Nauernasche VaartDe Blauwe Arend Tak van vroegere molenindustrie, waarbij de stengels van hennepplanten onder stampers werden vervezeld. Na verdere bewerking (zie: Hekelaars en Spinhuizen) kon het product in de Lijnbanen tot touw of door wevers tot zeildoek (zie: Zeildoekweverij) worden verwerkt. De molens werden hennepkloppers en soms ook beukmolens genoemd.
  • Hennepspinnerijplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigHennepspinnerij

    Zie: Spinnerij en Zeildoekweverij.
  • Herbergenplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigHerbergen

    In het verleden telde de Zaanstreek zeer veel herbergen. Niet alleen bij en rond de haven van Zaandam, maar in alle Zaandorpen waren ze van belang. Herbergen hadden zeker niet alleen de functie van dranklokaal of kroeg, integendeel: ze dienden in veel gevallen als centrum van het gemeenschapsleven. Dorpelingen ontmoetten er elkaar en hielden er hun vergaderingen, leerden er dansen bij de viool en vierden er hun feesten. Bovendien werden er veilingen gehouden en vormden de herbergen de…
  • Herculesplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigHercules

    IJzeren Amerikaanse windmolen, windmotor met vijzel, in de Kalverpolder aan de ringvaart van de Wijde Wormer ten noorden van het Kalf. De Hercules reguleert als enige molen de waterstand van deze polder. De grote windmolen is onbemand, zelfrichtend, en werd in 1925 gebouwd als late vervanging van poldermolen
  • Herder, deplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigHerder, de

    Houtzaagmolen te Koog. paltrok, ook De Oude Schaapherder, De Oude Kerk en De Oude Kikker genoemd. De eerste vermelding van de balkenzager dateert uit 1655. Hij heeft gestaan aan en ten noorden van de Mallegatsloot, achter het Breedweer, en werd gesloopt in 1763. Herder, de. Houtzaagmolen te Westzaandam, paltrok. De eerste vermelding van de, vermoedelijke, wagenschotzager dateert uit 1707. De standplaats is niet bekend. Hij is waarschijnlijk in 1762 of kort daarna gesloopt.
  • Herder, deplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigHerder, de

    Mosterdmolen te Westzaan. Hij werd gebouwd vóór 1744. Hij heeft gestaan in de Krabbelbuurt, ten westen van de weg, iets ten zuiden van het Watermolenpad. en werd in mei 1829 door brand verwoest.
  • Herder, deplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigHerder, de

    Oliemolen te Wormer. De windbrief werd gegeven in maart 1695. Hij heeft gestaan aan het Zwet, nabij het dorp, en werd gesloopt in 1904.

    oliemolen molen
  • Herder, deplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigHerder, de

    Papiermolen te Zaandijk. De windbrief werd gegeven in november 1689. In maart 1750 werd hij, na blikseminslag, door brand verwoest, waarna herbouw volgde. Hij heeft gestaan nabij en ten westen van de tegenwoordige spoorlijn, aan en ten zuiden van de Watermolensloot, en werd in 1842 afgebroken, om volgens vermelding op onbekende plaats als korenmolen te worden herbouwd.
  • Herder, deplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigHerder, de

    Verfmolen te Oostzaandam. De molen komt alleen voor op de kaart van Jacob Oostwoud, Jacob. nabij het Konijnenpad. Verdere gegevens ontbreken.
  • Herderin, deplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigHerderin, de

    Houtzaagmolen te Koog, paltrok, ook De Nieuwe Kerk en De Nieuwe Kikker genoemd. De balkenzager was waarschijnlijk al in 1660 aanwezig. Hij werd vermoedelijk kort na februari 1805 gesloopt; zijn standplaats is niet bekend.
  • Herderin, deplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigHerderin, de

    Houtzaagmolen te Westzaandam, paltrok. De windbrief van de wagenschotzager werd gegeven in mei 1686. Hij heeft gestaan ten oosten van de Zuiderwatering, aan de zuidkant van de tegenwoordige Gedempte Gracht, en werd in 1760 gesloopt.
  • Herderin, deplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigHerderin, de

    Oliemolen te Westknollendam. De windbrief werd gegeven in maart 1695. Hij heeft gestaan aan en ten zuiden van de Tochtsloot, als vierde molen vanaf de Zaan. en werd gesloopt tussen 1809 en 1814.

    oliemolen molen
  • Herderin, deplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigHerderin, de

    Papiermolen te Zaandijk. De windbrief werd gegeven in december 1690. Hij heeft gestaan achter de Schans, ten westen van de spoorweg, en werd gesloopt in 1830.
  • Herderin, deplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigHerderin, de

    Verfmolen en oorspronkelijk schelpzand- en snuifmolen te Oostzaandam. De windbrief werd gegeven in september 1690. De molen heeft gestaan ongeveer halverwege de weg en de Gouw, iets noordelijk van het Konijnenpad, en is waarschijnlijk kort na 1819 gesloopt.
  • Herderskind, Hetplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigHerderskind, Het

    Het Herderskind, papiermolen en later houtzaagmolen te Zaandijk, achtkante bovenkruier. De windbrief van de geheel met hout bedekte molen werd gegeven in januari 1694. In 1856 werd hij ingericht als houtzaagmolen. Hij heeft gestaan ten oosten van de Watering, ten westen van watermolen
  • Heren van Assendelftplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigHeren van Assendelft

    Zie: Heren van Assendelft.
  • Herengracht, deplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigHerengracht, de

    Straat (pad) te Zaandam, lopend vanaf de Westzijde (tussen Stationsstraat en Wijnkanspad) naar de Vaart.

    De verbinding tussen de Herengracht en de Stationsstraat kreeg later de naam Herenstraat. De naam Herengracht, is historisch feitelijk onjuist. Het pad werd vernoemd naar de eerste bewoner, Gerrit Heere. Het eerste
  • Herenhuisplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigHerenhuis

    Zie: Heerenhuis
  • Heringa, Claes Pieterszplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigHeringa, Claes Pietersz

    Meester in 1636

    De goede oude tijd, dat meester nog meester was, vooral op een dorp, dat hij de vraagbaak was voor iedereen, de brieven schreef waarop het aan kwam, de kindertjes in toom hield, ook buiten de school en overheerlijke groente kweekte, is al lang voorbij. Meester is geseculariseerd en geen meester meer. Hij is nu onderwijzer of, nog erger, leerkracht geworden, maar meester is hij niet meer en wordt hij nooit meer. Hij zou het ook niet meer kunnen, want zie…
  • Herman Gorterhuisplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigHerman Gorterhuis

    De uit 1836 stammende pastory aan de Zaanweg 36 in Wormerveer is een in laat-empirestijl gebouwd klassiek huis, dat als uniek in de Zaanstreek wordt beschouwd. De kerkeraad van de doopsgezinde gemeente besloot tot bouw van de pastorie en droeg de timmerlieden Jacob Kaan en Dirk Nanning op hiervoor een tekening te ontwerpen. In april 1836 werd de eerste steen van de nieuwe pastorie gelegd door Lukas Boekenoogen en Gerrit van Gelder Martinuszoon, onder leiding van Ds. Boekenooge…
  • Hersteld Apostolische Zendingsgemeenteplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigHersteld Apostolische Zendingsgemeente

    Zie: Apostolische kerk.
  • Hert, Hetplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigHert, Het

    Houtzaagmolen in Westzaandam, Paltrok. De enige vermelding van de, vermoedelijke, wagenschotzager dateert uit 1703. Verdere gegevens ontbreken.

    molen houtzaagmolen
  • Hert, het Blauweplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigHert, het Blauwe

    Houtzaagmolen te Westzaandam, paltrok. De eerste vermelding van de wagenschotzager dateert uit 1670. Mogelijk is hij na dat jaar gesloopt en herbouwd. Hij heeft gestaan aan de Botenmakersstraat, ten oosten van de Vaart. en kwam in 1744 in slopershanden.
  • Hert, het Rodeplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigHert, het Rode

    Houtzaagmolen te Westzaandam, paltrok. De balkenzager was al aanwezig in 1684. Hij heeft gestaan aan en ten oosten van de Watering en werd in 1776 gesloopt.
  • Hert, het Rodeplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigHert, het Rode

    Mosterdmolen te Assendelft, zie: De Storm, de
  • Hert, het Rodeplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigHert, het Rode

    Oliemolen te Assendelft, bijgenaamd de Storm. De eerste vermelding dateert uit 1652. Hij heeft gestaan aan de Nauemase Vaart, ten zuiden van de scheidingsdijk tussen Assendelft en Krommenie, en werd in mei 1787 door brand verwoest.
  • Hert, het Rodeplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigHert, het Rode

    Verfmolen en tabaksstamper te Westzaandam. De windbrief werd gegeven in september 1671. De molen heeft gestaan aan en ten oosten van de Vaart, achter het Wijnkanspad en werd in januari 1754 door brand verwoest.
  • Hert, het Verguldeplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigHert, het Vergulde

    Houtzaagmolen te Oostzaandam. paltrok. ook De Uil genoemd, later De Stuurman. De eerste vermelding dateert uit 1699. maar de molen was aanzienlijk ouder. In 1731 kwam hij in bezit van Aris Gerritsz. Stuurman en veranderde hij van naam. Hij heeft gestaan aan en ten zuiden van de Hanenpadsloot. en werd gesloopt in 1889.
  • Hert, het Vliegendplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigHert, het Vliegend

    Doppenmolen te Wormer. De kleine, geheel met hout bedekte. bovenkruier werd gebouwd in 1881. Hij heeft gestaan aan de ringsloot van de Enge Wormer, ten oosten van het Zaandammerpad. en werd in 1935 gesloopt.
  • Hert, het Vliegendplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigHert, het Vliegend

    Houtzaagmolen in de Enge Wormer, paltrok. De windbrief werd gegeven in 1684. Hij heeft gestaan aan de dijk, ten oosten van de Bartelsluis, en werd in september 1876 door brand verwoest.
  • Hert, het Vliegendplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigHert, het Vliegend

    Houtzaagmolen te Westzaan, paltrok. De eerste vermelding van de wagenschotzager, en later balkenzager, dateert uit 1693. Hij heeft gestaan nabij en ten westen van de weg, niet ver van de dijk, en kwam in 1904 in slopershanden.
  • Hert, het Vliegendplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigHert, het Vliegend

    Houtzaagmolen te Westzaandam, paltrok. De eerste vermelding van de wagenschotzager dateert uit 1686. De standplaats is niet bekend, hij kwam vermoedelijk in 1742 in slopershanden.
  • Hert, het Vliegendplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigHert, het Vliegend

    Oliemolen te Oostzaandam, zie: De Wind, de (Oostzaandam)

    oliemolen molen
  • Hervormden, Nederlandsplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigHervormden, Nederlands

    Omvangrijkste geloofsrichting in de Zaanstreek; reeds vroeg vertegenwoordigd. Het aannemen van het beroep dat Oostzaan, gecombineerd met Oostzaandam, in 1578 uitbracht op Bartel Jacobsz, tot predikant, is als het ware het begin van de hervormden in de Zaanstreek. Bartel Jacobsz, pastoor van Oostzaan en Oostzaandam zwoer in 1569 het Roomse geloof af, door op de
  • Het Blaauwe Hofplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigHet Blaauwe Hof

    Het Blaauwe Hof is het enige nog bewaard gebleven houten hofje in Nederland. Het is gebouwd in 1766 in opdracht van Dirck Blaauw, eigenaar van meerdere papiermolens in Wormerveer, ten behoeve van zijn arbeiders die er onder bepaalde voorwaarden in mochten wonen. Het Blaauwe Hof is in 1970 in overleg met de Rijksdienst voor de Monumentenzorg gerestaureerd.
  • het_dolhuisplugin-autotooltip__default
  • Het Groeneplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigHet Groene

    Houtzaagmolen en later snuifmolen in Westzaandam, achtkante bovenkruier, ook Het Groene Vaandel genoemd.

    De Windbrief van de wagenschotzager werd gegeven in december 1726. Als snuifmolen werd hij in oktober 1824 verkocht tot afbraak. Hij stond aan en ten oosten van de Vaart, achter het Hollandsepad.
  • Het Klaverblad (Zaanse Schans)plugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigHet Klaverblad (Zaanse Schans)

    Het Klaverblad is een kleine houtzaagmolen, gebouwd in pariculier initiatief, aan de Kalverringdijk op de Zaanse Schans.

    Ru Pos, voormalig molenaar van paltrok-houtzaagmolen De Gekroonde Poelenburg, had in 1973 een stuk grond aangekocht tussen de oliemolens
  • Het Witte Kruisplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigHet Witte Kruis

    Als één van de eerste Kruisverenigingen in het land werd in 1875 te Hilversum de Noord-Hollandse Vereniging tot afwering van epidemische ziekten en tot hulpbetoon tijdens epidemieën Het Witte Kruis gesticht door geneeskundig inspecteur Jacobus Penn van de Geneeskundige raad van Noord-Holland. Er was sprake was van epidemieën en lage levensverwachting. In 1866 brak een grote cholera-epidemie in Nederland uit. De meest gevreesde volksziekte tuberculose en malaria eisten eveneens h…
  • Heteren, Jan vanplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigHeteren, Jan van

    Oostzaans schoolmeester, cartograaf en voorzanger, die in 1794 een in samenwerking met Jacob Oostwoud gemaakte kaart publiceerde.

    Van de regering, het bestuur van de Banne van Oostzaan en Oost-Zaandam kwam in 1778 het verzoek aan Jacob Oostwoud om samen met Jan van Heteren, een kaart van de Banne te maken. Ze waren er tot in 1784 mee bezig toen het werk gestaakt moest worden omdat ‘de kas op dien tijd te Oostzaan te schraal was’. Het totale werk is nooit hervat. Na de dood …
  • Heul, deplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigHeul, de

    De Heul, buurtschap in Oostzaan, straat, vroeger een pad, in de weilanden aan de noordzijde van Oostzaan. De Haal en de Heul vormden samen een wijk, waar in het verleden met name het welgestelde deel van de bevolking van Oostzaan woonde. De naam de Heul wordt eerst in de 17e eeuw vermeld, maar het pad bestond al eerder.
  • Heupel, deplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigHeupel, de

    Houtzaagmolen te Westzaandam, paltrok, ook De Loonzager genoemd. De windbrief van de, vermoedelijke. balkenzager werd gegeven in april 1683. Hij heeft gestaan nabij het tegenwoordige NS-station, en kwam waarschijnlijk in november 1743 in slopershanden.
  • Heuschedeplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigHeuschede

    Zie: Bestuur en Rechtspraak 1.2.3.
  • Heusden BV, Vanplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigHeusden BV, Van

    De afdeling mobiele uitvoering bevond zich in 1978 aan de Klamperstraat te Zaandam Van Heusden BV, schoonmaakbedrijf te Wormerveer. Het bedrijf werd opgericht in 1945 door Wim van Heusden als glazenwasserij en schoonmaakbedrijf De Vooruitgang, vijf jaar later werd de naam veranderd in firma W. van Heusden & Zonen. Drie zonen: Jan, Nico en Wim jr kwamen in het bedrijf werken. De eerste werkzaamheden werden gedaan vanuit het huis aan de Belgischestraat 13, Zaandam. Een oude boerder…
  • Heuvelplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigHeuvel

    Naam van twee eilandjes in het voormalige Wijkermeer. Naar hun grootte werden zij onderscheiden in de Grote en de Kleine Heuvel (ook wel: Hovel). De eilandjes zijn rond 1865 opgegaan in de Assendelver IJ-polders.
  • heuvelhof_johannes_tenplugin-autotooltip__default
  • Heij, Henkplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigHeij, Henk

    Hilversum 16 april 1914 - Dachau 2 mei 1945

    Hendricus Leonardus Heij, ook wel Hendrikus/Henk - Heij/Hey, getrouwd met M. Heij-Evertse, was in 1944 betrokken bij de staking in de Blikfabriek te Krommenie. Henk Heij verhuisde eerder vanuit z'n geboorteplaats Hilversum naar de Zaanstreek omwille van de werkgelegenheid en was woonachtig in de Klaas Katerstraat, bij het Blok. Bij de blikfabriek kon hij aan de slag als blikknipper. Zwager Wim Evertse, 15 jaar oud, was eveneens werkzaam bi…
  • Heyden, Nicole van derplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigHeyden, Nicole van der

    (Amsterdam, 18 december 1952)

    Beeldend kunstenaar te Zaandam. Na een opleiding aan de Gerrit Rietveld Academie te Amsterdam ontwikkelde Nicole van der Heijden zich in de uitsluitende toepassing en verwerking van textiel in kunst-objecten. Dat daarmee, ondanks de beperking tot een groep materialen (die echter zeer veelsoortig is), visueel verrassende resultaten kunnen worden bereikt, heeft zij inmiddels op een aantal exposities aangetoond.
  • Heynensluis, Jaapplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigHeynensluis, Jaap

    Jaap Heynensluis, voormalige sluis in de Assendelver IJ-dijk, naar de Zuiderpolder, iets achter de latere afdamming van het Wijkermeer. De 15e-eeuwse sluis die alleen voor regulering van de waterhuishouding werd gebruikt, werd eind 17e eeuw afgedamd en een kwart eeuw later gesloopt.
  • Heynensluis, Willem Claasplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigHeynensluis, Willem Claas

    Willem Claas Heynensluis, voormalige sluis in de Assendelver IJ-dijk, in verband met de ligging tussen de Noorderpolder en het Heemskerkerbroek ook wel Damsluis genoemd. De 15e-eeuwse sluis werd aan het einde van de 17e eeuw afgedamd.
  • Hilko bvplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigHilko bv

    Zeep- en parfumerieënfabriek Hilko BV te Zaandam, later Hilko Soapworks. Het bedrijf werd opgericht in 1922 door de zwagers W.A. Hillebrants en G.J. Kok; de bedrijfsnaam ontstond door samenvoeging van de beginklanken van hun achternamen. Voor f 900, destijds 43.000 sterk gedevalueerde Duitse Marken, werd de complete installatie van een Duitse zeepfabriek gekocht, inclusief enige originele recepten.
  • Hille, Rinusplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigHille, Rinus

    (Koog aan de Zaan, 16 januari 1913 - Wormerveer, 29 november 1976)

    Marinus Jacobus (Rinus) Hille, wethouder en loco-burgemeester (PvdA) van Zaandam, laatste burgemeester van Wormerveer, lid van Provinciale Staten en lid van de gemeenteraad van Zaanstad. Rinus Hille was één van de bijzondere voorbeelden van emancipatie door de arbeidersbeweging. Hij kwam uit een arbeidersgezin, doorliep alleen de lagere school en ging werken als tuinman. Door zelfstudie wist hij zich te ontwikkelen…
  • Hille & Zoon, G.plugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigHille & Zoon, G.

    De stoom-koek- en beschuitfabriek van Hille aan de Oostzijde te Zaandam werd op 2 juni 1901 opgericht door de 22-jarige bakkerszoon K. Hille uit Koog. Na verplaatsing in 1905 naar een groter pand, eveneens aan de Oostzijde, volgde een voorspoedige ontwikkeling. Het bedrijf werkte aanvankelijk met hetelucht-ovens, later werden deze vervangen door gasgestookte kettingovens. In een aantal opzichten werd door Hille dezelfde lijn gevolgd als door Verkade. Hille en Zoon gaf ook een r…
  • Hille-Kalsbeek, Hanplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigHille-Kalsbeek, Han

    Amsterdam, 1 november 1914 - Wormerveer 17 december 2004

    Johanna Antonia (Han) Hille-​Kalsbeek, juf Kals­beek, voorvecht­ster van de Vrouwen­be­weg­ing in de Zaanstreek, onderging haar eerste politieke vorming in de Arbeiders Jeugd Centrale. Zij was al vroeg actief in de vrouwenbeweging, reeds in de jaren '30 assisteerde zij de secretaresse van de Bond van Sociaal Democratische Vrouwenclubs en organiseerde cursussen in het Bennekomse vormingscentrum De Born om vrouwen meer…
  • Hinte, Jan vanplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigHinte, Jan van

    Purmerend, 20 maart 1890 - Sonnenburg, mei 1943

    Jan van Hinte, verzetsstrijder, touringcarondernemer en eigenaar van een reisbureau, was tijdens de Tweede Wereldoorlog lid van de Stijkelgroep en betrokken bij Vrij Nederland. Van Hinte was zwaar gehandicapt; hij miste door een verkeersongeluk met een tram een groot deel van beide armen en fietste altijd met een aangepast stuur naar het station. Het was een doorzetter op elk gebied, zelfs zwemmen gaf hem geen enkel probleem. Er we…
  • Hipper, deplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigHipper, de

    Oliemolen en later snuifmolen te Oostzaandam. De eerste vermelding dateert uit 1681. In november 1757 werd hij verzekerd als snuifmolen. Hij is ook gebruikt voor het fabriceren van pruikenpoeder. Hij heeft gestaan aan en ten westen van de Gouw. achter het Prinsenpad. en werd vermoedelijk kort na oktober 1815 gesloopt.
  • Hippert, Jachtwerf deplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigHippert, Jachtwerf de

    Kleine jachtwerf. aanvankelijk gevestigd aan het einde van de Prinsenstraat aan de Gouw te Zaandam, door stadsuitbreidingen gedwongen verhuisd naar het Weerpad te Zaandam. De oude jachtwerf bouwde aanvankelijk Oostzaner jollen en andere boerenvaartuigen; na de verhuizing naar het Weerpad begon men ook met de verkoop van polyester zeil-, vis- en bijbootjes en buitenboordmotoren. Zie ook:
  • Historiografieplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigHistoriografie

    De leer van de geschiedschrijving. Dit artikel beperkt zich tot een inventarisatie van de voor de Zaanstreek belangrijkste geschiedschrijvers en hun werk. Onder verscheidene artikelen in deze encyclopedie zijn voorts literatuur-opgaven geplaatst. Een helder en actueel overzicht van de literatuur over de Zaanstreek bestaat niet. In 1900 publiceerde
  • Historisch gezelschap dr. G.J. Boekenoogenplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigHistorisch gezelschap dr. G.J. Boekenoogen

    Het historisch gezelschap dr. G.J. Boekenoogen werd opgericht in 1943. Het initiatief kwam van Evert Smit, penningmeester van de vereniging tot instandhouding en uitbreiding van de Zaanlandse Oudheidkundige Verzameling (ZOV)
  • Historisch Genootschap Assendelftplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigHistorisch Genootschap Assendelft

    Het Historisch Genootschap Assendelft is opgericht in 2008 en stelt zich als doel de historie en het meer recente verleden van Assendelft vast te leggen. Het archief van het Genootschap fungeert als bron voor tentoonstellingen, presentaties en soortgelijke activiteiten. Het Genootschap publiceert 4x per jaar de periodiek
  • Historisch Genootschap Krommenieplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigHistorisch Genootschap Krommenie

    Het Historisch Genootschap Krommenie verzamelt en archiveert historische gegevens en beeldmateriaal over Krommenie en Krommeniedijk. Het initiatief resulteert in een uitgebreid archief over Krommenie toen en nu. De thuisbasis van het genootschap is Huize Barkeloo aan de Vlusch 8-A, het voormalige weeshuis van Krommenie waar de geschiedenis van Krommenie door vele vrijwilligers levendig wordt gehouden. Het Genootschap deelt informatie met haar leden via
  • Historisch Genootschap Wormerplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigHistorisch Genootschap Wormer

    Het Historisch Genootschap Wormer stimuleert de belangstelling voor het verleden van het dorp Wormer door diegenen die zich bezighouden met de historie van Wormer bij elkaar te brengen. Zij ondersteunen acties tot behoud van historische waarden, vergroten de kennis en het inzicht over de historie van Wormer, doen onderzoek naar de geschiedenis van Wormer, publiceren resultaten van onderzoek en andere historische gebeurtenissen en brengen de lokale historie onder de…
  • Historisch Zaandamplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigHistorisch Zaandam

    Onder de naam Historisch Zaandam sluiten een aantal vrijwilligers zich in 2018 aan om de Zaandamse historie breder uit te dragen en bekender te maken bij alle lagen van de bevolking. Historisch Zaandam vormt daarmee de ontbrekende schakel in het rijtje historische vereniging van de voormalige Zaangemeenten. De vereniging wil niet uitsluitend bezig zijn met het weergeven van foto's van oude gebouwen maar wil de verhalen van mensen vertellen en daar verder onderzoek naar doen. …
  • Historische Vereniging Koog-Zaandijkplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigHistorische Vereniging Koog-Zaandijk

    Historische Vereniging Koog-Zaandijk is opgericht in 2008. De vereniging telde in 2020 ruim 350 leden en stelt zich ten doel om de kennis van het verleden van Koog aan de Zaan en Zaandijk te bevorderen.

    De vereniging heeft een vaste maandelijkse rubriek in
  • Historische Vereniging Westzaanplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigHistorische Vereniging Westzaan

    In 1983 opgerichte vereniging, voortgekomen uit de Westzaanse Gemeenschap. De doelstelling ligt in de naam besloten: verdieping en verbreiding van kennis der dorpsgeschiedenis, maar daarnaast kent de vereniging zich ook een bewakende functie toe. Tot nu toe is Westzaan vrijwel niet aangetast door de verstedelijking die Zaanstad kenmerkt - de Historische Vereniging Westzaan staat zoveel mogelijk op de bres om het aparte karakter van het dorp te behouden. Waarschij…
  • Historische Vereniging Wormerveerplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigHistorische Vereniging Wormerveer

    Opgericht 2002

    Historische Vereniging Wormerveer

    Geruime tijd voor de viering van het 500-jarig bestaan van Wormerveer als dorpsgemeenschap in 2003, kwam een aantal betrokken Wormerveerders met het initiatief om ter gelegenheid van dit heuglijke feit een boekwerk uit te geven over de historie van dit Zaandorp. Omdat echter de voorbereidingstijd te kort bleek om dit boek te presenteren in het feestjaar, is dit idee losgelaten en hebben de initiatiefnemers zich…
  • Historische verenigingenplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigHistorische verenigingen

    Alle voormalige Zaanse gemeenten die in 1975 tot Zaanstad zijn verenigd kennen een historische vereniging, genootschap, commissie of oudheidkamer. Zaanstad kent de volgende verenigingen die zich met de plaatselijke geschiedenis bezig houden:
  • Hobbezak, deplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigHobbezak, de

    Papiermolen en oorspronkelijk volmolen te Zaandijk, ook De Hoppezak genoemd. De windbrief werd gegeven in januari 1646. In 1670 was hij al ingericht tot papiermolen. Hij heeft gestaan aan de Kerksloot en werd in 1868, toen hij in de weg stond bij de aanleg van de spoorlijn, gesloopt.
  • Hockeyplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigHockey

    Balspel, gespeeld op een veld van 91 bij 55 meter door twee elftallen. De harde kleine bal wordt voortbewogen door een stok of stick met een platte en een bolle kant. Alleen met de platte kant mag de bal gespeeld worden. Bij de doelen zijn doelgebieden dan wel slagcirkels. Een geldig doelpunt kan alleen gemaakt worden als een speler van de aanvallende partij de bal binnen de cirkel heeft aangeraakt voor hij over de doellijn gaat.
  • Hoedepadplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigHoedepad

    Vroegere volksnaam voor het Tuinpad te Zaandijk.
  • Hoeke, Robplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigHoeke, Rob

    Haarlem 9 januari 1939 – Krommenie 6 november 1999

    Robert Jan Eduard (Rob) Hoeke, bluesartiest van Nederlandse bodem, wist door zijn pianospel een groot publiek aan zich te binden. Hoeke's handelsmerk: een even stuwend als elementair boogie-ritme. Hoeke kwam in 1974 in Zaandam wonen en verhuisde drie jaar later naar Krommenie.
  • Hoen, Govert 'tplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigHoen, Govert 't

    - Ilpendam 31 mei 1574

    Govert 't Hoen, 't Oude Hoen, gesneuveld 31 mei 1574 bij Ilpendam, een Waterlandse boer en aanvoerder van de Vrijbuiters. De meest bekende Zaanse Vrijbuiter in de beginjaren van de Tachtigjarige Oorlog. Een aantal van hen was visser of schipper, zij kenden de waterrijke omgeving en buitten, in de jaren rond 1574, dat voordeel tegen de Spanjaarden regelmatig uit. Vooral tijdens het beleg van
  • Hoen, Jacobus Johannes (Jaap) 'tplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigHoen, Jacobus Johannes (Jaap) 't

    Rotterdam 1931 - Zaandam 1988

    Historicus, samensteller van een aantal belangrijke Zaanse publicaties, in het bijzonder over de arbeidersbeweging. 't Hoen kwam in 1954 na een opleiding aan de School voor Taal- en Letterkunde in Den Haag naar Zaandam, waar hij aanvankelijk les gaf aan de Openbare Handelsschool en vanaf 1963 aan het gemeentelijk
  • Höweler, Marijkeplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigHöweler, Marijke

    Koog aan de Zaan, 27 juli 1938 — Amsterdam, 5 mei 2006

    Marijke Höweler-van Dalen was schrijfster en psychologe. Na haar huwelijk gebruikte zij de achternaam van haar echtgenoot Ype Isaac Höweler.

    schrijver psychologe
  • Hof-Hoogland, Leniplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigHof-Hoogland, Leni

    Zaandam 17 januari 1934

    Drs. Helena Aafje (Leni) Hof-Hoogland, Zaanse van geboorte, mag zich beroepen op een lange journalistieke historie. In 1954 ging haar journalistieke loopbaan van start bij De Telegraaf en Het Nieuws van de Dag. Zij maakte bijna dertig veelgelezen grote reisreportages voor de Margriet tussen 1956 en 1958, was van 1958 tot 1964 medewerkster van de Emmer Courant waar zij wekelijks de kinderkrant samenstelde en schreef een aantal kinderboeken.
  • Hof, hetplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigHof, het

    Land te Assendelft, in het Zuidend bij de Vliet, waar in de middeleeuwen de ambachtsheren van Assendelft hebben gewoond. Zie: Bestuur en Rechtspraak 1.2.1.
  • Hof, het Oudeplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigHof, het Oude

    Buitendijks land te ZaandamWest, waar in de Middeleeuwen het kerkhof van de in 1155 verwoeste nederzetting Zaanden heeft gelegen.
  • Hof, Janplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigHof, Jan

    Amsterdam 24 oktober 1928

    Jan Hof, schrijvend journalist, auteur en radioverslaggever. Zoon van een Drents echtpaar dat in 1927 naar het westen van het land vertrok. Na de middelbare school in zijn toenmalige woonplaats Zaandam volgde hij de Kweekschool voor Onderwijzers Amsterdam. Sinds 1946 werkzaam als journalist voor onder meer Het Vrije Volk, De Telegraaf, de VARA, NCRV, KRO en de RONO. Werd landelijk bekend als verslaggever van het NOS-sportprogramma 'Langs de lijn' en als alge…
  • Hof Saendenplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigHof Saenden

    Het Hof Saenden is in 1915-1916 gesticht door de Wormerveerse firma Bloemendaal en Laan, ter gelegenheid van het gouden zakenjubileum van de industrieel Jan Adriaan Laan (1848-1918). De woningen zijn gerangschikt aan weerszijden van een poortgebouw, hebben een gemeenschappelijke tuin aan de achterzijde en een plantsoen aan de voorzijde. Het hofje werd in rijk gedetailleerde Neo-Hollandse Renaissance-stijl opgebouwd, in navolging van een in Neo-Renaissance-stijl opgetrokken tentoonst…
  • Hoffer-Hietbrink, Cockyplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigHoffer-Hietbrink, Cocky

    Marie en Anna Cocky Hoffer-Hietbrink, keramiste, woonachtig in Zaandijk aan de Lagedijk, volgde lessen en workshops in handvormen en beeldhouwen en is vooral autodidact.

    Zij raakt geboeid door vergankelijkheid. Afgedankte versleten materialen, oude industrie, maar ook het milieu en de gebeurtenissen om ons heen. Dingen die we vast willen houden maar toch verdwijnen. Via keramische objecten probeert zij een band te scheppen tussen wat is en wat is geweest. Telkenmale een…
  • Hofland, Dirk Hermanusplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigHofland, Dirk Hermanus

    Krommenie, 17 december 1893 - Wormerveer, 11 oktober 1944

    Dirk Hofland, winkelier en verzetsman, is getrouwd met Grietje Verdonk op 1 november 1917 te Koog aan de Zaan. Zij hadden een zoon: Herman Willem (Tof) Hofland.

    Dirk Hofland maakte deel uit van een verzetsgroep in Wormerveer en werd opgepakt na een
  • Hofland, Herman Willem (Tof)plugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigHofland, Herman Willem (Tof)

    Wormerveer, 28 oktober 1911 - Anguilla B.W.I, 13 september 2006

    Ondernemer op Curaçao en de Antillen. Tof Hofland ging op een schoen en een slof en op goed geluk in 1947 naar Curaçao, na een verzetsverleden. Hij slaagde erin een bedrijf in de levensmiddelenhandel op te bouwen, met nevenvestigingen op Aruba, Sint Maarten en Bonaire en met verschillende eigen productiebedrijven en koelhuizen. In 1989 hadden deze bedrijven gezamenlijk ongeveer 400 medewerkers, waaro…
  • Hofman-Poot, Willyplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigHofman-Poot, Willy

    Den Bosch 17 juni 1867 – Haarlem 2 mei 1952 Willy Hofman-Poot, eerste vrouwelijke wethouder van Oostzaan 1867-1952 Wilhelmina Anna (Willy) Hofman-Poot werd in 1919 de eerste vrouwelijke wethouder van Oostzaan voor de liberale partij
  • Hoge Damplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigHoge Dam

    Zie: Dam
  • Hogendijkplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigHogendijk

    Dijk in Zaandam, lopend van de Dam tot de Provincialeweg (N203).

    Tot 1957 liep de Hogendijk tot het Dampad door. De Zaanse Dijken worden onderscheiden in hoge dijken en lage dijken. De hoge dijken werden aangelegd als zeedijken, de lage dijken langs het binnenwater van onder meer de Zaan. De Hogendijk is een deel van de vroegere
  • Hoisiesplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigHoisies

    Verdwenen relicten uit de gebouwde omgeving van een niet eens zo ver verleden: de huisjes aan de sloot, de 'sekreten', de boven het water uitgebouwde privaten of gemaks-tempeltjes. Zelfs in de Zaanse Schans, waar de bouwsels uit het verleden worden bewaard, ontbreken ze. Vandaar dat er hier kort en met een afbeelding aan wordt herinnerd tussen allerlei andere vermeldingen, waarvan er vele minder vanzelfsprekend in het dagelijks leven van de Zaankanters waren opgenomen.
  • Holland Jachtbouwplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigHolland Jachtbouw

    Holland Jachtbouw, scheepswerf gespecialiseerd in ontwerp en bouw van luxe super-zeiljachten gevestigd aan de Vredeweg 32 te Zaandam. De werf, opgericht door Chris Gongriep (1946-2016) in 1990 op het Zaandamse schiereiland de Hemmes waar Lemsteraken werden gebouwd groeide snel uit de Romneyloods en vestigde zich aan de Vredeweg te Zaandam van waaruit Holland Jachtbouw werd opgericht. De jachtbouwer heeft de beschikking heeft over drie hallen, gebouwd met het oog op de overgang…
  • Hollander, F.Q. denplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigHollander, F.Q. den

    Goes, 31 mei 1893 - Maarn, 18 augustus 1982

    ir. Franciscus Quirien den Hollander ook Frans den Hollander en voor intimi FQ studeerde na de Rijks-HBS in Goes aan de Technische Hogeschool in Delft af als werktuigbouwkundig ingenieur. Na een stage bij de HSM trad hij van 1918 tot 1938 in dienst bij de Dienst Staatsspoor- en Tramwegen in Nederlands-Indië.
  • Hollandia, deplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigHollandia, de

    Doppenmolen te Wormer. De kleine. met hout bedekte bovenkruier. werd gebouwd in 1875. Hij heeft gestaan aan het Zwet. en werd, met zware stormschade. omstreeks 1908 gesloopt.
  • Hollandia, deplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigHollandia, de

    Oliemolen te Wormer. Het bouwjaar is onbekend. Hij heeft gestaan ten zuiden van het Zwet, iets ten westen van de Oostertilsloot. en werd in oktober 1788 door brand verwoest.

    oliemolen molen
  • Hollands Vlagplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigHollands Vlag

    Instelling, vergelijkbaar met de gemeenschappen die elders ontstonden, die met name in de periode kort na de Tweede Wereldoorlog in Koog en Zaandijk actief was. Hollands Vlag deed onmiddellijk na de bevrijding van zich spreken door de organisatie van de bevrijdingsfeesten. In Koog en Zaandijk werd na de oorlog geen gemeenschap opgericht, aangezien de verschillende verenigingen zich reeds vóór de oorlog in de Bestuurdersbond hadden georganiseerd; deze bond organiseerde ook de lokal…
  • Hollandse padplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigHollandse pad

    Doodlopend pad te Zaandam. vanaf de Westzijde. Het padreglement werd vastgesteld in 1622. Het pad werd in 1889 door de gemeente overgenomen. De naam Hollandse Pad werd in oude tijden 't Pad genaamd Holland genoemd. Oorspronkelijk liep aan de zuidzijde van dit pad een sloot, zoals blijkt uit het Reglement van dit pad, waarin Padmeesters verbieden „assche ofte andere vuijligheit
  • Holleman, bvplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigHolleman, bv

    Machinefabriek te Zaandam. Machinefabriek Holleman werd gesticht door Simon Holleman sr (1884-1953) met slechts een lagere school-opleiding op zak en via de technische avondschool trad hij als servicemonteur bij de Bronsmotorenfabriek in Appingedam in dienst.
  • Holleman. als “Machineherstelplaats'plugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigHolleman. als “Machineherstelplaats'

    Vooral in de beginjaren (aan de Oostzijde) was er veel (reparatie)werk voor de lokale. maar ook al regionale industrie. Ook beurtschippers legden met regelmaat aan bij het aan de Zaan gelegen bedrijf voor reparatie of aanpassing van de machine op hun schip. Naast toeleveringswerk van onderdelen legde het bedrijf zich allengs meer toe op speciaalmachinebouw. In 1963 volgde de verhuizing naar een pand aan de Paltrokstraat. Het bedrijf (met 32 werknemers in 199…
  • Holleslootplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigHollesloot

    Open rede van Zaandam, vroegere geul in het IJ tussen de Hem en het eiland De Hoorn. Zie: Haven en Economische geschiedenis 2.8.1.
  • Holstein, Pieterplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigHolstein, Pieter

    (Enschede, 1934)

    Beeldend kunstenaar, schilder, graficus en beeldhouwer. Holstein ontving zijn opleiding in New York (1954-57) en werkte onder meer in Wormerveer, daarna in Amsterdam.

    beeldend_kunstenaar
  • Homburg bv, Gplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigHomburg bv, G

    Homburg Groep BV, eerder G Homburg BV. Op 1 oktober 1945 startte G. Ph. Homburg een timmerbedrijf in Zaandam. Eén van zijn eerste klanten kwam met het verzoek om kabelhaspels te produceren. Na een economische pas op de plaats in de jaren ’50 (‘bestedings- beperking’)‚ brak vanaf de jaren ‘60 een periode van grote groei aan. Inmiddels waren beide zonen van Homburg in dienst van het familiebedrijf getreden. Het bedrijf snakte naar een ruimere locatie en deze werd gevonden in Oostzaa…
  • Hondema bvplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigHondema bv

    Bouwbedrijf Gebroeders Hondema B.V. dat sinds 2001 is gevestigd in Wromer. Daarvoor was het bedrijf gevestigd in Krommenie, eerder: Gebr. J. & A. Hondema, Krommenie, Snuiverstraat 6. Het bedrijf werd opgericht in mei 1922 door Jelle Hondema. Aannemers- en timmerbedrijf, het kopen en exploiteren van onroerende zaken, de handel in- en het vervoer van bouwmaterialen en hetgeen aan één en ander verwant is.
  • hondemanplugin-autotooltip__default
  • Hondsbossche Sluisplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigHondsbossche Sluis

    De eerste sluis in de Dam die de naam Grote Sluis of Hondsbossche Sluis kreeg werd reeds in 1544 gebouwd en in 1722 vervangen door een nieuwe Grote Sluis. Dat gebeurde op initiatief van het Hoogheemraadschap de Hondsbossche en Duinen tot Petten, dat verzekerd wilde zijn van geregelde aanvoer van materiaal voor de bouw van de Hondsbossche zeewering.
  • Hondsbosse Sluisplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigHondsbosse Sluis

    Zie: Grote Sluis.
  • Hongerwinterplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigHongerwinter

    Zie: Tweede Wereldoorlog Wereldoorlog 2.
  • Honig-Laanfondsplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigHonig-Laanfonds

    Stichting te Koog, die zich ten doel stelt 'sociaal nuttige arbeid' in het bijzonder in de Zaanstreek financieel te ondersteunen. De Stichting werd opgericht op 20 februari 1951, namens mevr. M.A. Honig-Laan, weduwe van Klaas Cornelis Honig, door haar zonen C.J. Honig en dr. G. N. Honig en P. Groenveld, allen woonachtig te Koog/Zaandijk. 'C.J.' werd voorzitter en bleef tot zijn dood de stuwende kracht. Hij was een man met groot sociaal gevoel. Als doel van de Stichting werd geko…
  • Honig, Tineplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigHonig, Tine

    Koog aan de Zaan, 10 december 1894 - Haarlem, 10 maart 1957

    Catherina Margaretha (Tine) Honig, beeldend kunstenaar van voornamelijk schilderijen en aquarellen, stillevens en composities met bloemen. Tine Honig werd opgeleid aan de Rijksacademie van Beeldende Kunsten te Amsterdam en ontving schilderlessen van
  • Honig Breethuisplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigHonig Breethuis

    Papierfabrikeurswoning, rijksmonument in gebruik als museum aan de Lagedijk 80 te Zaandijk, sinds 1940 in bezit van de gemeente Zaandijk en sedert 1974 in bezit van de gemeente Zaanstad. Het pand werd rond 1710 gebouwd door de Zaandijker
  • Honig, Catharina Margarethaplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigHonig, Catharina Margaretha

    Koog aan de Zaan 1894 - Haarlem 1957

    Catharina Margaretha Honig, kunstenaar, schilder

    Zie Schilderkunst

    beeldend_kunstenaar
  • Honig, Evertplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigHonig, Evert

    Koog aan de Zaan, 9 november 1914 - Berlijn-Tegel, 4 juni 1943 Evert Honig 1914-1943 Evert Honig, gehuwd, directielid, verzetsman, lid van de Stijkelgroep. Evert Honig richtte in zijn functie als directeur van de levensmiddelen-fabriek Honig, met hulp van Jan Groot een volstrekt overbodige nachtveiligheidsdienst op, die werklozen probeerde te vrijwaren voor werk in Duitsland door hen aan tijdelijk werk te helpen. De
  • Honig, Gerrit Janplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigHonig, Gerrit Jan

    Zaandijk 24 november 1864 - Zaandijk 22 augustus 1955

    Zaans historicus. Gerrit Jan Honig, zoon van Jacob Jansz Honig Jr en Neeltje Mulder, moet als kind al belangstelling voor de geschiedenis van de Zaanstreek hebben gekregen. Hij werd directeur van een boekhandel en drukkerij
  • Honig Jansz. Jr., Jacobplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigHonig Jansz. Jr., Jacob

    Zaandijk, 5 mei 1816 - 14 november 1870

    Jacob Honig Jansz. Jr. Papierfabrikant, makelaar en directeur van een door hem opgerichte assurantiecompagnie, later ook burgemeester van Zaandijk. Grote en blijvende bekendheid verkreeg Honig door zijn geschiedkundige onderzoekingen en door vele publicaties. Zie voor zijn afstamming bij
  • Honig, Meindertplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigHonig, Meindert

    1846 - Koog aan de Zaan 5 april 1908

    Meindert Klaaszoon Honig, legde in 1873 de basis voor Honig en door sommigen omschreven als een ware puddingpionier, oprichter en eerste directeur van nv Stijfselfabriek De Bijenkorf, v.h. M.K. Honig. Meindert, vernoemd naar zijn grootvader, was de jongste zoon van Klaas Honig Cornelisz. (zie voor de familiegeschiedenis
  • Honig, Joepplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigHonig, Joep

    Koog aan de Zaan 16-09-1900 - Bergen NH 29-07-1998

    Meindert Klaaszoon (Joep) Honig jr. De naar zijn grootvader vernoemde Meindert Klaaszoon jr, maakte in 1921 zijn opwachting binnen het familiebedrijf. Twee jaar later werd hij op 23-jarige leeftijd als directeur aangesteld. Op technologisch gebied ontwikkelde de Honig-telg zich als een groot vernieuwer. Na een bezoek aan de Verenigde Staten, importeerde hij de nieuwe Amerikaanse zakelijkheid. Dat leidde onder meer tot de merkartike…
  • Honig Merkartikelen bv (HMA)plugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigHonig Merkartikelen bv (HMA)

    Fabrikant van en handel in levensmiddelen, oorspronkelijk onderdeel van Koninklijke Scholten Honig na de opsplitsing van dit concern eerst dochter van de nv Centrale Suiker Maatschappij te Amsterdam (CSM), daarna dochter van de H.J. Heinz Company: hoofdkantoor in Zeist, productiebedrijven te Utrecht.
  • Honigplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigHonig

    Vooraanstaand bedrijf in de stijfsel (zetmeel) en levensmiddelenfabricage. Fabrieken te Koog aan de Zaan, Nijmegen. Engeland en Zuid-Afrika. Ontstaan in 1867, in 1965 opgegaan in het Koninklijke Scholten Honig-concern (KSH) en bij de ondergang van dit concern in 1978 opgesplitst in
  • Honig, Adriaan Cznplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigHonig, Adriaan Czn

    was de jongste zoon van Cornelis Honig Czn (zie voor familiegeschiedenis: Honig, ondernemersgeslacht) en begon in 1872 met de uit de erfenis verkregen molens het Pink en de Kieft als firma Adriaan Honig Cz. in de olieslagerij, uit welke activiteiten de oprichting van nv Oliefabrieken het
  • Honig(h)plugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigHonig(h)

    Ondernemersgeslacht te Zaandijk, speelde vanaf het begin van de industriële ontwikkeling van de Zaanstreek een zeer actieve rol in het bedrijfsleven, oorspronkelijk vooral in de

    * papierfabricage, allengs ook als * walvisreders, * verfmalers, * olieslagers, *
  • Honingvat, hetplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigHoningvat, het

    Oliemolen te Oostzaandam. De windbrief werd gegeven aan Gerrit Symonsz. Honingh in januari 1685. Hij heeft gestaan aan en ten westen van de Gouw achter de Kopermolenstraat. In januari 1940 verkeerde hij, nadat hij eerst nog een aantal jaren voor het malen van fourage-artikelen en cacao-afval was gebruikt, in zwaar verwaarloosde toestand en werd hij gesloopt.
  • Honk- en softbalplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigHonk- en softbal

    Teamsporten die in de open lucht in vooral de zomermaanden vanaf het begin van de 20e eeuw in Nederland worden beoefend. In de Zaanstreek vanaf 1958.

    Beide sporten worden gespeeld met negentallen. Het team dat aan slag is kan scoren. Het team in het veld moet dit verhinderen. Gescoord wordt als een speler alle vier de honken, die op een afstand van 27 meter uit elkaar liggen, heeft aangeraakt zonder uitgetikt te worden. Het verschil tussen beide sporten is dat bij honkbal de …
  • Hooft Hasselaar, Hendrik Constantijnplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigHooft Hasselaar, Hendrik Constantijn

    (Den Haag 6 juni 1813 - Nijmegen 28 juli 1895 ?)

    Hendrik Constantijn Hooft Hasselaar, burgemeester van Westzaan van 1852 tot 1867, kantonrechter te Zaandam en Amsterdam. Hij zou Teunis Slagter in 1850 opvolgen, die teveel nevenfuncties had. Zijn benoeming stuitte op weerstand bij de wethouders. Na twee jaar werd hij in 1852 officieel benoemd, terwijl hij al die tijd reeds in functie was. Hooft verwierf naderhand toch behoorlijk aanzien en werd alom gewaard…
  • Hoogendijk, Annemiekeplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigHoogendijk, Annemieke

    Koog aan de Zaan, 30 september 1953 vlnr: Superspuug, meneer Kaktus en Mevrouw Stemband Annemieke Hoogendijk is tekstschrijfster, actrice en zangeres. Zij kwam na studies Frans en Textiele Werkvormen in contact met Peter Jan Rens waarmee zij vanaf 1978 samenwerkte. Aanvankelijk verantwoordelijk voor de zakelijke leiding en de administratie van Theatergroep Kaktus, speelde zij later ook mee in theaterstukken als zangeres van de Kaktusband.
  • Hoogheemraadschappenplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigHoogheemraadschappen

    Zelfstandige lichamen, opgericht door Provinciale Staten en belast met de waterstaatszorg in een uitgebreid en welomschreven gebied. Ze worden bestuurd door een dijkgraaf en hoogheemraden benevens hoofdingelanden, een college, vergelijkbaar met dat van de burgemeester, wethouders en raadsleden die tezamen een gemeente besturen. (Zie
  • Hooghiemstra, Cornelis (Kees)plugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigHooghiemstra, Cornelis (Kees)

    Amsterdam 24 april 1934 - Zaandam 17 februari 2016

    Wethouder onderwijs van Zaanstad van 1988 tot en met 1994 en daarvoor en daarna in totaal zes jaar raadslid namens de PvdA. Kees Hooghiemstra was aanvankelijk gemeenteambtenaar in Amsterdam. Hij behaalde zijn onderwijsakte en werd benoemd aan ulo- en mavo-scholen in achtereenvolgens Zaandam en Krommenie.
  • Hoogland, Anne Marieplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigHoogland, Anne Marie

    Zaandam, 1967

    Anne Marie Hoogland is een Nederlands politica voor de Partij van de Arbeid. Hoogland studeerde, na een jaar verblijf in Parijs, Franse taal en letterkunde en culturele studies aan de Universiteit van Amsterdam. Ze studeerde verder aan de Butler Universiteit in Indianapolis. In 1988 werd ze bestuurslid van de Jonge Socialisten, de jongerenorganisatie van de PvdA. Haar interesses lagen op het vlak van een autovrije binnenstad en zuidelijk Afrika.
  • Hoogmoed Jachtbouw, Theunplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigHoogmoed Jachtbouw, Theun

    Jisp, 12 juni 1936 - Amsterdam, 3 februari 2010

    Theun Hoogmoed, eigenaar van Jachtbouwbedrijf Hoogmoed te Zaandam, bouwde in 1957 een Finn-jol voor eigen gebruik en maakte daarna van zijn hobby zijn beroep. In 1961 begon hij met het betimmeren van zeiljachten en rondvaartboten. In 1962 vestigde hij zich in het Westzijderveld en hield zich volledig met jachtbouw bezig.
  • Hoogsteder, Fredplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigHoogsteder, Fred

    Curaçao, 9 mei 1938 - Lemele, 25 januari 2018

    Drs. Fred J. Hoogsteder was vanaf 1964 leraar natuurkunde en wiskunde op het Zaanlands Lyseum. Later werd hij conrector voor de onderbouw en vanaf 1986 tot 1994 was hij rector van Het Zaanlands Lyceum. Hoogsteder was daarmee bijna dertig jaar verbonden aan het Zaanlands Lyceum. Als rector belandde hij middenin de hectische periode waarin de scholen zich los maakten van de overheidsbemoeienis en fuseerden met andere scholen.
  • Hoogveenplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigHoogveen

    Zie: Landschap
  • Hoogwout bvplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigHoogwout bv

    Kraanwagenbedrijf voor bergingen, zware transporten enz. te Zaandam. Op 18 October 1925 werd het garagebedrijf van Huib van Kuyl, in de Czarinastraat, bij de Kamer van Koophandel ingeschreven. In 1933 werd een nieuwe garage aan de Provincialeweg 76-78 in gebruik genomen. Dit bedrijf werd in 1941 door de Duitse Wehrmacht gevorderd. Tegen een vergoeding werden alle autobezitters verplicht hun auto in te leveren. De onder de garage verstopte en gedemonteerde Fiat's 500 hebben de Duitse…
  • Hoop de, golfkartonfabriekplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigHoop de, golfkartonfabriek

    De golfkartonfabriek De Hoop werd in 1969 gebouwd op het industrieterrein Barndegat in Zaandam. Het bedrijf afkomstig uit de Trompenburgstraat in Amsterdam-Zuid waar het door gebrek aan uitbreidingsmogelijkheden genoodzaakt was te vertrekken, vervaardigde golfkartonnen verpakkingen voor met name de Zaanse levensmiddelenindustrie en de visserij-industrie in IJmuiden en Scheveningen.
  • Hoop op d'Swarte Walvis, deplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigHoop op d'Swarte Walvis, de

    Oorspronkelijk, tot 2002, tot het Koninklijke Ahold-concern behorend restaurant aan de Kalverringdijk op de Zaanse Schans. Het met een terras aan de Zaan gelegen specialiteiten-restaurant is gevestigd in het herbouwde weeshuis van Westzaan, daterend van 1717, dat in 1716 gebouwd werd voor een bedrag van nog geen f 1250,-, een herbouwd 18e eeuws
  • Hoop (Krommenie), deplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigHoop (Krommenie), de

    1659-1689

    Houtzaagmolen te Krommenie, paltrok, de eerste vermelding van de balkenzager dateert uit 1659. Hij heeft gestaan aan en ten noorden van de Zuidersluis en werd gesloopt vóór september 1689.

    paltrok molen
  • Hoop, deplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigHoop, de

    Houtzaagmolen te Westzaan, bovenkruier; ook: Het Rottige Touwtje. De windbrief van de balkenzager werd gegeven in april 1659. In 1666 werd hij door brand verwoest, waarna herbouw volgde. Hij stond ten oosten van de sluis, buitendijks, maar werd in 1701 binnendijks gezet. Zijn naam werd toen
  • Hoop, deplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigHoop, de

    Houtzaagmolen te Westzaandam. kleine achtkante bovenkruier. De eerste vermelding van de veerzager dateert uit 1712. Hij heeft gestaan aan en ten noorden van de Westzanerdijk, nabij de tegenwoordige Israëlitische begraafplaats, en werd in 1875 gesloopt.
  • Hoop, deplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigHoop, de

    Houtzaagmolen te Westzaandam. bovenkruier. De eerste vermelding van de latten- en veerzager dateert uit 1798. Hij heeft gestaan ten westen van het latere NS-station, en werd vermoedelijk kort na februari 1822 gesloopt.
  • Hoop, deplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigHoop, de

    Houtzaagmolen te Wormer, bovenkruier. De molen werd gebouwd in het begin van de 18e eeuw. Hij heeft gestaan aan de Nieuwe Vaart, en werd in 1813 gesloopt.
  • Hoop, Deplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigHoop, De

    Oliemolen in Wormer, ook Het Kuiken genoemd.

    De windbrief werd gegeven in augustus 1680. De molen stond aan de Wormerringdijk, binnendijks, en werd gesloopt in 1898. Een later op het erf gebouwd pakhuis kreeg de naam van de molen.

    oliemolen molen
  • Hoop, deplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigHoop, de

    Papiermolen te Zaandijk. ook De Arme Jacob genoemd. De windbrief werd gegeven in augustus 1679. Hij heeft gestaan achter de Schans, ter hoogte van de tegenwoordige spoorlijn en werd in 1849 afgebroken en vervoerd naar Graft, waar hij als korenmolen werd herbouwd. In 1866 werd hij aldaar afgebroken en vervoerd naar Wormer, waar hij de afgebrande meelmolen De
  • Hoop, deplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigHoop, de

    Pelmolen te Oostzaandam. ook Brandhout genoemd. De windbrief werd gegeven in juni 1695. Hij heeft gestaan aan en ten zuiden van de Noordervaldeursloot. ten westen van de Weer. en werd gesloopt in 1795.
  • Hoop, deplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigHoop, de

    Pelmolen te Westzaandam, achtkante bovenkruier, later De Zandkraai of De Zandhoop genoemd. De windbrief werd geven aan Gerrit Jacobsz. van Sante in september 1699. Hij heeft gestaan aan en ten oosten van de Watering, ten zuiden van de Papenpadsloot en werd in 1901 afgebroken en vervoerd naar Krimpen aan de IJssel, waar hij als korenmolen werd herbouwd.
  • Hoop, deplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigHoop, de

    Volmolen te Koog. De windbrief werd gegeven in oktober 1646. De standplaats is niet bekend, de laatste vermelding dateert uit 1651.
  • Hoop, deplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigHoop, de

    Volmolen en later pelmolen te Oostzaan. Hij werd gebouwd in 1695 en deed tot 1781 dienst als volmolen. Hij heeft gestaan aan en ten zuiden van het Weerpad, ongeveer halverwege de Watering en het dorp en kwam in november 1825, zwaar beschadigd door de watersnood, in slopershanden
  • Hoop, deplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigHoop, de

    Watermolen te Assendelft. zie: De Bul. de.
  • Hoop, Fonds deplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigHoop, Fonds de

    Fonds van weldadigheid, te Zaandam, gesticht in 1835. In dat jaar bestemde de Amsterdamse commissionair in effecten Jacob de Hoop bij testamentaire beschikking drie-kwart van zijn vermogen voor de verzachting van het lot van armen en noodlijdenden binnen de gemeente Zaandam.
  • Hoop, de Gekroondeplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigHoop, de Gekroonde

    Houtzaagmolen te Oostzaandam. achtkante bovenkruier. zie: De Goede Hoop de, golfkartonfabriek
  • Hoop, de Goedeplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigHoop, de Goede

    Houtzaagmolen te Oostzaandam, achtkante bovenkruier, ook De Oude Hoop of De Gekroonde Hoop genoemd, bijgenaamd Het Rasphuis. De eerste vermelding van de balkenzager dateert uit 1681, maar hij was waarschijnlijk al eerder in bedrijf. Hij heeft gestaan tussen de Gouw en de Weer, aan en ten noorden van de Kerksloot en werd in 1898 gesloopt.
  • Hoop, de Nieuweplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigHoop, de Nieuwe

    Houtzaagmolen te Westzaan. bovenkruier, eerder De Hoop de, golfkartonfabriek De eerste vermelding van de balkenzager dateert uit januari 1707. Hij heeft gestaan aan de Overtoom en werd in de eerste jaren van de 19e eeuw gesloopt.
  • Hoop, de Nieuweplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigHoop, de Nieuwe

    Snuifmolen te Westzaandam. De enige vermelding dateert uit 1785. Hij heeft gestaan op het stuk land aan en ten noorden van de Papenpadsloot. oostelijk van de Vaart.
  • Hoop, de Oudeplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigHoop, de Oude

    Houtzaagmolen te Oostzaandam. achtkante bovenkruier. zie: De Goede Hoop de, golfkartonfabriek
  • Hoop, de Oudeplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigHoop, de Oude

    Houtzaagmolen te Westzaandam, paltrok. De eerste vermelding van de balkenzager dateert uit 1690. Hij heeft gestaan ten westen van het Rustenburg en kwam in 1743 in slopershanden.
  • Hoopbrugplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigHoopbrug

    Voormalige loopbrug, oorspronkelijk de Jacob de Hoopbrug, ook bekend als de Magere Brug, Loopbrug of Brug der Zuchten over de Zaan te Zaandam, ongeveer driehonderd meter zuidelijk van de tegenwoordige Prins Bernhardbrug. Het ontwerp was afkomstig van architect J. van der Koogh, gemeentearchitect in dienst van de gemeente Zaandam.
  • Hoorn, Diederichplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigHoorn, Diederich

    Dansschool te Zaandam, van de nog bestaande dansscholen de oudste in de Zaanstreek. Vertegenwoordiger Diederich Hoorn gaf al sinds 1929 les in 'moderne gezelschapsdansen' en maakte daar in 1934 zijn volledige beroep van. Aanvankelijk gaf hij les in de bovenzaal van “Het Wapen van Zaandam, op de Dam, later in “Het Wapen van Amsterdam” (aan de oostkant van de Wilhelminasluis) en in een pand te Koog. Tijdens de Tweede Wereldoorlog concentreerde hij de lessen in een pand aan de Wes…
  • Hoorn, denplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigHoorn, den

    Voormalig eiland in het IJ, ten zuiden van het Zaandamse schiereiland de Hem. Na de inpoldering van het IJ werd het grootste deel van dit betrekkelijk grote eiland Amsterdams grondgebied. Zie voorts: Zaenderhorn. Zie ook: Archeologie 3.
  • Hoorn, deplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigHoorn, de

    Pelmolen te Oostzaan. De windbrief werd gegeven aan Jan Cornelisz. Hoorn in juli 1694. Hij heeft gestaan in de Kathoeken, en werd in juni 1751 door brand verwoest.
  • Hoorn, de Rodeplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigHoorn, de Rode

    Houtzaagmolen te Westzaandam, paltrok. De eerste vermelding van de wagenschotzager dateert uit 1637. Hij heeft gestaan aan het eind van het Blauwe Arendspad, waarschijnlijk ten westen van de tegenwoordige spoorlijn, en is vermoedelijk kort na 1733 gesloopt.
  • Hoorn, de Rodeplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigHoorn, de Rode

    Snuifmolen en later houtzaagmolen te Westzaandam en later Zaandijk, achtkante bovenkruier, zie: De Ro(o)hoorn, de.
  • Hoorn, de Verguldeplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigHoorn, de Vergulde

    Houtzaagmolen te Westzaandam, paltrok. De windbrief van de wagenschotzager,en later balkenzager, werd gegeven in september 1690. De molen heeft westelijk van de Watering gestaan, ten zuiden van de tegenwoordige Parkstraat, en werd in 1898 gesloopt.
  • Hoorn, De Vos, Metselaar & Sturopplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigHoorn, De Vos, Metselaar & Sturop

    Makelaars en taxateurs te Zaandam. In 1865 werd de Zaanlandsche Vereeniging van Verhuurders van Gebouwde Eigendommen 'Eendracht Maakt Macht' opgericht, een vereniging die de belangen van de eigenaren behartigde, de huurpenningen incasseerde en zonodig incassoprocedures voerde.
  • Hoornseveldplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigHoornseveld

    In de jaren '60 aangelegde nieuwbouwwijk van Zaandam, tussen de Gouw en het Peldersveld. Het Hoornseveld is een typische slaapwijk; er staan voornamelijk eengezinswoningen, met aan de rand het flatgebouw De loom. Het Hoornseveld vormt stedebouwkundig een eenheid met het Peldersveld. In Hoornse- en Peldersveld woonden per 1 januari 1987 11.154 personen.
  • Hoppezak, deplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigHoppezak, de

    Papiermolen te Zaandijk. zie: De Hobbezak, de.
  • Hordijk Verpakkingsindustrie bvplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigHordijk Verpakkingsindustrie bv

    Verpakkingsindustrie te Zaandam. Het bedrijf werd omstreeks 1950 gevestigd aan de Westzanerdijk te Zaandam, als onderdeel van een groep Hordijk-bedrijven. Het eerste bedrijf van Hordijk was een kistenfabriek en werd in 1922 opgericht in Berkel en Rodenrijs door G. Hordijk. Deze werden destijds vooral ingezet voor het verpakken van groenten en fruit.
  • Hordijk, Johanplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigHordijk, Johan

    Moerkapelle 27 augustus 1909 - Amsterdam 26 oktober 1980

    Johan Hordijk, Nederlandse vrijwilligers in de Spaanse Burgeroorlog, lid van de CPN en de Vereniging van vrienden der Sowjet-Unie.

    ,,Een van onze beste strijders van het eerste uur
  • Horecaplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigHoreca

    Aanvankelijk de naam van de na de Tweede Wereldoorlog gevormde bedrijfsgroep Hotel-, Restaurant- en Cafébedrijven, nu gebruikelijk als aanduiding voor de afzonderlijke ondernemingen: horeca-bedrijven. De hoofdmoot van de Zaanse horeca heeft door de eeuwen heen eigenlijk altijd bestaan uit eenvoudige café's. Pas laat in de 20e eeuw kwamen ook het Hotel- en het Restaurantbedrijf tot een ontwikkeling, die meer aansluit bij het economisch belang van de Zaanstreek.
  • Horenslootplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigHorensloot

    Minder gebruikelijke naam voor de Hollesloot, die Zaanderhorn scheidde van de Hemlanden en die aanvankelijk als rede van Zaandam in gebruik was.
  • Horn, deplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigHorn, de

    Uitstulping van het land in het water, vooruitspringend stuk land. Vergelijk de naam van de stad Hoorn, die op zo'n uitstulping in het Hoornse Hop is gebouwd. In de Zaanstreek kwam de aanduiding Horn veelvuldig voor, onder meer in de naam Zaenderhorn, in de straatnamen Lage en Hoge Horn, beide bij de Hogendijk te Zaandam. Als het Horntje voor een in de Voorzaan uitspringende hoek bij het Kattegat in Zaandam en als Horner voor een vierendeel van Oostzaan. In Krommenie is de Horn, ook Kr…
  • Horndersluis (Hornersluis)plugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigHorndersluis (Hornersluis)

    Voormalige schutsluis in de Hogendijk te Zaandam, op de plaats van het huidige gemaal De Soeteboom.

    De naam van de sluis verwijst naar de Horn, een in het water vooruitspringend stuk land dat ook de naam gaf aan de nabije Hoge en Lage Horn. De sluis stond ook bekend als Jaap Kraften Sluis, naar een vroeg 17e-eeuwse bewoner van de
  • Hornman, Wimplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigHornman, Wim

    Tilburg 21 juni 1920 – Heemstede 3 november 1996

    Wilhelmus (Wim) Johannes Maria Hornman was eind jaren vijftig woonachtig in Zaandam en was chef-redacteur van De Zaanlander. Hij schreef reisreportages over Afrika en Zuid-Amerika, die ondermeer in
  • Horselenberg-Koomen, Margreetplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigHorselenberg-Koomen, Margreet

    Wormerveer, 1 december 1950

    Margreet Horselenberg-Koomen, wethouder te Zaanstad, bestuurslid van het Regionaal Orgaan Amsterdam ROA. Na haar IVO-opleiding en een cursus Cultuurgeschiedenis werkte Horselenberg aanvankelijk in het bedrijfsleven en later in diverse buurthuizen te Zaanstad. In 1975 werd zij voor de PvdA wijkraadslid te Krommenie en in 1982 raadslid voor Zaanstad.
  • Horst bv, P.C. van derplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigHorst bv, P.C. van der

    Loodgietersbedrijf te Zaandam. Het bedrijf werd opgericht in mei 1965 door P.C. van der Horst, als loodgietersbedrijf voor klein werk. Later ging het bedrijf werken als onderaannemer van grote bouwprojekten in nieuwbouw, groot onderhoud van verpleeghuizen en dergelijke, met het accent op sanitair, riolering, c.v. en dakwerk. Van een eenmansbedrijf ontwikkelde Van der Horst zich via bv tot beheersmaatschappij. Het bedrijf werd in 1989 verplaatst naar Akersloot en had toen …
  • Horst, Christine van derplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigHorst, Christine van der

    Zaandam, 9 september 1966

    Christine van der Horst was een Nederlandse televisiepresentatrice. Jarenlang was Van der Horst ‘s nachts te zien met haar talkshow Nachtsuite. In 2015 werd zij gevraagd het programma, dat weer uit de mottenballen werd gehaald, weer wilde presenteren. Zij gaf te kennen nóóit meer terug te komen op televisie. De reden daarvoor was verdrietig en persoonlijk.
  • Horst, Dirk van derplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigHorst, Dirk van der

    Zaandam, 15 november 1946 – Alkmaar, 22 september 2004

    Dirk van der Horst was zestien jaar lang de leadgitarist van de Volendamse palingpopband BZN. Hij scoorde ongeveer dertig gouden en platina cd’s en kreeg diverse grote onderscheidingen, waaronder de Edison. Op de enige Nederlandstalige CD die BZN in haar 38-jarige geschiedenis maakte, bracht de band in 2004 een ode aan ’troubadour’ Van der Horst. De muzikant leed al geruime tijd aan kanker, de ziekte dwong Van der Horst…
  • Horst, J. J. van derplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigHorst, J. J. van der

    J. J. van der Horst, geboren te Zaandijk werd in 1925 bevorderd tot doctor in de Geneeskunde op het proefschrift „Bijdrage tot de kwantitatieve bepaling van den kleurenzin“

    doctor geneesheer zaandijk
  • horst_mijndert_van_derplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigHorst, Mijndert van der

    Haarlem 16 januari 1910 - Bulgarije 1971

    Mijndert van der Horst, verzetsstrijder, werd op 16 januari 1910 geboren te Haarlem in een sociaal-democratisch gezin, bestaande uit vader, moeder, vijf broers en vier zusters. Miek wordt lid van de communistische partij op 22-jarige leeftijd en stelt zich kandidaat voor de Zaandamse gemeenteraad in 1935.
  • Hos, Jokeplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigHos, Joke

    (Den Helder, 28 juni 1939)

    Beeldend kunstenaar te Assendelft. Joke Hos is autodidact, zij gebruikt als techniek allerlei werkvormen in textiel.
  • Hospice De Schelpplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigHospice De Schelp

    Hospice De Schelp is een plek waar inwoners van de Zaanstreek die dat willen de laatste fase van hun leven kunnen doorbrengen, omringd door de liefdevolle zorg van vrijwilligers en verpleegkundigen. Op 11 oktober 2008 opende het zijn deuren aan de Evenwichtsstraat in Krommenie, na een voorbereiding van twee-en-een-half jaar. Het noemt zichzelf een bijna-thuis huis,voor de laatste maanden van het leven. Ook familieleden en vrienden van de gastbewoner moeten zich er n.l. thuis v…
  • Hottentot, Janplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigHottentot, Jan

    Zaandam 21 maart 1914 - Zaandam 4 juli 2003

    Journalist en publicist. Jan Hottentot was aanvankelijk houtwerker. Dat hij na een aantal andere beroepen, gestimuleerd door zijn vrouw Grietje Bierman, per 1 januari 1946 in de verslaggeverij voor
  • Hottentot, Gerritplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigHottentot, Gerrit

    Oostzaan, 8 mei 1815 - Oostzaan, 25 juni 1887

    Te Oostzaan woonde een visser, Gerrit Hottentot genaamd, een kloek gebouwde, fors gespierde man, die men het niet zou hebben aangezien, dat hij reeds 71 jaar telde. Hoewel hij het voor de broodwinning niet meer behoefde te doen, was vissen nog steeds één van zijn meest geliefde bezigheden en liefst vissen met verboden tuig. Nog maar kort geleden door de kantonrechter te Zaandam voor dergelijke overtreding veroordeeld, had hij echt…
  • Hotze de Roosprijsplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigHotze de Roosprijs

    De Hotze de Roosprijs wordt sinds 2013 jaarlijks uitgereikt tijdens de kinderboekenmarkt op de Zaanse Schans aan een debuterend kinderboekenschrijver. Leerlingen van Zaanse basisscholen die de basis van de Zaanse kinderjury vormen, lezen ruim drie maanden lang zo veel mogelijk genomineerde boeken, zowel op papier als digitaal. Daarna brengen zij hun stem uit. Het boek met de meeste stemmen wint de Hotze de Roosprijs. De prijs is vernoemd naar de auteur van de succesvolle seri…
  • Houtafvalverwerkingplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigHoutafvalverwerking

    Door de aanwezigheid van de vele vroegere zagerijen ontstonden in de Zaanstreek verschillende bedrijven die het houtafval verwerkten. Zo werd van zaagsel houtskool gebrand in enkele gloedfabriekjes (zie Gloed), terwijl het ook werd vermalen tot houtmeel. Door particulieren of in kleine bedrijfjes werden van afvalhout ook gebruiksartikelen en speelgoed vervaardigd; in de Tweede Wereldoorlog hielden zich zelfs vrij veel onderduikers hier mee bezig. Voorts is jarenlang cellulos…
  • Houtbouwplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigHoutbouw

    Zie Bouwen in de Zaanstreek in de Zaanstreek. Houten pakhuizen Pakhuizen en Houtskeletbouw Bij dit laatste trefwoord is de houtbouw, waaraan de Zaanstreek in zeker opzicht bekendheid ontleent, uitvoerig behandeld.
  • Houtcentrum, bvplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigHoutcentrum, bv

    Overslag- en opslagbedrijf te Zaandam, speciaal voor bosproducten, zoals hout, papier, cellulose, board, voornamelijk afkomstig uit Zweden, Finland en Rusland. Het bedrijf werd opgericht in oktober 1968 door T.A. van Loosbroek en R.P. Kruyver (beiden houthandelaren te Zaandam) en P.C. Mars (houtfactor te Zaandam), toen zich de mogelijkheid voordeed om hun houtbedrijven uit het Westzijderveld te verplaatsen, door aankoop van deze werven door de gemeente Zaandam. De oprichters bes…
  • Houtconserveringsbedrijvenplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigHoutconserveringsbedrijven

    Zie: Houtverduurzamingsbedrijven.
  • Houten pakhuizenplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigHouten pakhuizen

    Door de eeuwen heen is de houtbouw karakteristiek voor de Zaanstreek geweest. De balken uit verscheidene andere gebieden (zie: Houthandel werden in de Zaanstreek en in mindere mate in Amsterdam verzaagd tot timmerhout. Huizen, molens en pakhuizen in de Zaanstreek zelf werden geheel van hout gebouwd (zie:
  • Houthandelplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigHouthandel

    Belangrijke drager van de Zaanse economie. Ontstaan en in belang gegroeid aan het eind van de 16e en vooral het begin van de 17e eeuw; ondanks door de eeuwen heen aanzienlijke veranderingen van karakter één van de belangrijke economische activiteiten binnen de Zaanstreek. Lange tijd was de Zaanstreek in de Nederlandse, en ook in de internationale, houthandel een van de toonaangevende gebieden.
  • Houthandel Gebr. Endtplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigHouthandel Gebr. Endt

    P. Endt Gz, en C. Endt hebben de eer in januari 1876 ter kennis te brengen dat zij de houtzagerij en de handel in gezaagde en ongezaagde houtwaren te Zaandam, sedert een reeks van jaren door hun geachte vader, G. Endt, gedreven, van hem hebben overgenomen en deze vanaf 1 februari 1876 zullen voortzetten onder de firma Gebroeders Endt, met verandering van één hunner fabrieken tot stoomzagerij.
  • Houtkoper, de Jongeplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigHoutkoper, de Jonge

    Houtzaagmolen te Westzaandam. paltrok. De windbrief van de balkenzager werd gegeven in februari 1651. Hij heeft gestaan langs de Vaart, en werd vermoedelijk in het midden van de 18e eeuw gesloopt.
  • Houtkoperijplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigHoutkoperij

    Zie: Houthandel. Zie ook: Economische geschiedenis geschiedenis 2.6.2.
  • Houtloodsenplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigHoutloodsen

    Zie houten pakhuizen
  • Houtmeelmalerijplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigHoutmeelmalerij

    Zie: Zaagselmalerij.
  • Houts, George vanplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigHouts, George van

    Zaandam 30 maart 1958

    George van Houts, Nederlands acteur en cabaretier. Presenteerde het VPRO-radioprogramma Radio Bergeijk, vormde met Tom de Ket het duo Van Houts en De Ket, speelde in 1993 speelde de rol van achterneef Thijs in de NCRV-jeugdserie Uit de school geklapt, won in 2016 de quiz De Slimste Mens, nam stelling tegen de moraal van de top van het bankwezen en is initiatiefnemer van burgerinitiatief
  • Houtskeletbouwplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigHoutskeletbouw

    Samenvattende benaming voor de bouwconstructies, die ook in de Zaanstreek zijn toegepast van de 16e/17e eeuw tot en met de 19e eeuw. De bouwwijze die met houtskeletbouw wordt aangeduid, ontwikkelde zich uit het vroegste bouwen van onderkomens voor mens en dier. Een houtskelet bestaat uit een aantal achter elkaar geplaatste gebinten. Deze gebinten zijn samengesteld uit stijlen, balken, korbelen en sleutelstukken. De gebinten werden op een muurplaat op de gemetselde voeting geplaat…
  • Houtsnip, deplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigHoutsnip, de

    Pelmolen te Oostzaandam. De windbrief werd gegeven in oktober 1727. In december 1863 werd hij tijdens hevige storm door brand verwoest, waarna herbouw volgde. Hij heeft gestaan aan de Kalverringdijk en de Wormerringsloot, en werd gesloopt in februari 1908.
  • Houtstakingplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigHoutstaking

    Zie: Houtwerkersstaking
  • Houtveilingenplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigHoutveilingen

    Verkopingen van ongezaagd hout, de Houtbeurs. De Zaanstreek, met name Zaandam en in mindere mate Westzaan, was een belangrijk gebied voor de Hollandse houthandel. Tussen 1655 en 1811 vonden er in Zaandam honderden houtveilingen plaats; het belang van de Zaanse houtveilingen is nationaal gezien overigens beperkt gebleven. De verklaring waarom in Zaandam eigen houtveilingen werden gehouden is niet eenduidig. Volgens
  • Houtveldplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigHoutveld

    Korte tijd gebruikte en inmiddels weer verdwenen naam voor een deel van Westerspoor.
  • Houtverduurzamingplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigHoutverduurzaming

    Het bewerken van hout ter bescherming tegen rot en of insektenvraat. In de natuur is alles er op gericht het afgestorven hout te vernietigen; op vochtige bodems wordt het door zwammen en insekten na verloop van kortere of langere tijd geheel afgebroken. Zachte houtsoorten zijn uiteraard het meest onderhevig aan dit afbraakproces. Relatief zachte houtsoorten zijn als bouwhout echter ook het goedkoopst. Wil men deze soorten meer duurzaamheid verlenen, dan moeten ze beschermd wor…
  • Houtverwerkende industrieplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigHoutverwerkende industrie

    Hout heeft vele toepassingsmogelijkheden en is betrekkelijk eenvoudig te bewerken. Hierdoor en mede door de aanwezigheid van zagerijen en houthandels ontstonden in de Zaanstreek vele houtverwerkende bedrijven. Het meest sprekende voorbeeld is
  • Houtwarenfabricageplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigHoutwarenfabricage

    In de Tweede Wereldoorlog ontstonden in de Zaanstreek bedrijfjes die speelgoed en gebruiksartikelen van hout maakten. Er was behoefte aan deze artikelen door het wegvallen van de import uit bv. Japan. De Zaanse houtwarenfabrikanten gebruikten voornamelijk afvalhout, later ook mijnhout als grondstof. Na de oorlog bleken er meer dan 100 zulke bedrijfjes te bestaan. J .C. Fermie, voorzitter van de afdeling Kleinbedrijf van de Kamer van Koophandel, nam heinitiatief tot het sticht…
  • Houtwarenindustrieplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigHoutwarenindustrie

    Zie: Supplement bij het trefwoord Houtwarenfabricage
  • Houtwerfplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigHoutwerf

    Korte tijd gebruikte naam voor een gedeelte van het Houtveld Beide aanduidingen zijn inmiddels in onbruik geraakt, nu men de desbetreffende wijk van Zaandam officieel Westerspoor is gaan noemen.
  • houtwerkersstakingplugin-autotooltip__default
  • Houtwerkersstakingenplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigHoutwerkersstakingen

    De loonregeling, zoals door houtbewerkers bij de firma's Simonsz en Zoon en Stadlander en Middelhoven aan de patroons werd gevraagd, luidt:

    * 1e raamzagers f 15 per week * 2e raamzagers f 13.50 * Rondzagers f 16 * Schavers f 17,50
  • Houtzaagmolensplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigHoutzaagmolens

    Zie:

    * Houtzagerij * Balkenzager * Houthandel * Juffertje, het * Molenindustrie * Paltrok * Dirk Sybrandsz * Cornelis Cornelisz. van Uytgeest * Wagenschotzagerij
  • Houtzagerijplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigHoutzagerij

    Het zagen van hout in Houtzaagmolens en later in stoomhoutzagerijen. De Zaanse familiebedrijven in het houtvak hielden zich zowel met de handelskant als met de zagerij bezig; de ontwikkeling van de Zaanse houtzagerij is daardoor niet los te zien van de Zaanse
  • Hovenier, deplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigHovenier, de

    Houtzaagmolen te Westzaandam, paltrok. De eerste vermelding van de wagenschotzager dateert uit 1707. Hij heeft gestaan ten oosten van de Vaart, en werd vermoedelijk vóór 1758 gesloopt.
  • Hovenier, deplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigHovenier, de

    Pelmolen te Oostzaandam, zie: Het Klooster Krommenie.
  • Hovenier, de Jongeplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigHovenier, de Jonge

    Snuifmolen te Westzaandam en later te Koog. meestal Het Halfje genoemd. Het bouwjaar ligt vóór 1720. Hij heeft gestaan aan en ten oosten van de Watering, ten zuiden van de Papenpadsloot. In 1724 is het molentje naar Koog overgebracht. Het kwam ten westen van de huidige spoorlijn te staan, ongeveer in het verlengde van de huidige Machinistenstraat en was daar een zeskante zaagmolen. In 1729 is er echter weer een snuifmolen van gemaakt en in 1736 ging het Halfje door brand ver…
  • Hovenier in Het Klooster, deplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigHovenier in Het Klooster, de

    Pelmolen te Oostzaandam, zie Het Klooster Krommenie
  • Hovenierspadplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigHovenierspad

    Pad te Oostzaandam, in 1948 omgedoopt in Hoveniersstraat. Het naar de pelmolen “De Hovenier in Het Klooster Krommenie` genoemde pad had waarschijnlijk al in 1663 een reglement en werd in 1885 door de gemeente overgenomen.
  • Hughtsluisplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigHughtsluis

    Voormalige sluis in de polder Wormer, Jisp en Nek, tussen de Noorder-, Kromme- en Zuider Ganssloot en de Wijde Wormer. De 17e-eeuwse sluis lag iets ten oosten van de Zuidoostersluis op het einde van de Hughtsloot of Huiksloot, de benaming van een sloot die dood loopt. Het sloopjaar is onbekend.
  • Huid, deplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigHuid, de

    Pelmolen te Oostzaan, zie: De Leertouwer, de.
  • Huig bv, Drukkerij Cplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigHuig bv, Drukkerij C

    Grafische onderneming te Zaandam. Het bedrijf werd opgericht als drukkerij annex boek- en kantoorboekhandel aan de Oostzijde in juli 1902 door Cornelis Huig. Bij uitgever C. Huig te Zaandam werd in 1904 een kunstwerkje in het licht gegeven door Ds. C. B. Hylkema, doopsgezind predikant te Zaandam. Het is een bundel gedichten van de welbekende dichter en etser Jan Luyken (1640—1712), versierd met het portret van de dichter en een 19-tal reproducties van de oude etsjes. Het bo…
  • Huijsman, Gerardplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigHuijsman, Gerard

    (Zaandam, 1953)

    Beeldend kunstenaar te Zaandam, graficus, aquarellist en kunstschilder. Gerrit Huijsman ontving een opleiding aan de Rietveld-academie en werkt met herkenbare naturalistische vormen.

    beeldend_kunstenaar
  • Huilebalk, deplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigHuilebalk, de

    Houtzaagmolen te Westzaandam, paltrok, zie: De Witte Roos, Adriaan (Aart)
  • Huis te Muiden, hetplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigHuis te Muiden, het

    Oliemolen te Oostzaandam, zie: De Zeef, De

    oliemolen molen
  • Huis te Zaanenplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigHuis te Zaanen

    Restaurant/hotel te Wormerveer. De oorsprong van het bedrijf werd gelegd door J. Renooij, die in 1937 een banketbakkerij en kokerij aan de Zaanweg begon. Steeds vaker werd hij gevraagd om partijen bij mensen thuis te verzorgen, hierdoor groeide de behoefte om dit in eigen huis te kunnen doen. Renooij slaagde er in, doordat hij was betrokken bij de liquidatie van oliefabriek De Verwachting van Prins, het voormalige koopmanshuis met kantoorruimte van de familie Prins aan de Zaanweg…
  • Huisman, Albertplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigHuisman, Albert

    Zaandam 6 juli 1918 - Kamp Vught 25 juli 1944

    Albert Huisman is getrouwd en heeft twee kinderen. Hij is lid van de CPN en werkt als kolenhandelaar in Zaandam waar hij ook woont. Tijdens de oorlog raakt Albert betrokken bij de oprichting van de Raad Voor Verzet en bij de illegale krant De Waarheid.Het verraad, waarvan eind november '43 Zaanse communisten de slachtoffers werden, kwam van een Zaandamse vrouw, die meende bedrogen te worden door haar zuster en haar man, een deelneme…
  • Huisman, Hennieplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigHuisman, Hennie

    Zaandam, 18 juni 1951

    Hendricus Josephus Antonius (Hennie) Huisman, presentator van televisieprogramma's en oorspronkelijk drummer. Voor zijn presentatiewerk ontving hij tweemaal de Televizierring, de belangrijkste tv-publieksprijs. Hennie Huisman speelde als drummer in verscheidene bandjes, vanaf zijn tiende jaar. In 1975 was hij drummer in de band Lucifer (zie:
  • Huisman, Hettyplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigHuisman, Hetty

    (Zaandam, 1941)

    Beeldend kunstenaar, keramiste. Hetty Huisman werd geboren in Zaandam, opgeleid aan de Kunstnijverheidsschool te Amsterdam en werkte onder meer in Parijs en Duitsland. Daarna vestigde zij zich in Amsterdam.

    Hetty Huisman rondde in 1961 haar studie in de keramiek af aan de Kunstnijverheidsschool in Amsterdam. Zij deed enige jaren praktijkervaring op bij keramisten in Parijs, volgde lessen aan de keramische afdeling van de Technische Hogeschool in Koblenz, volg…
  • Huisman, deplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigHuisman, de

    Houtzaagmolen te Oostzaandam, paltrok. De windbrief van de balkenzager werd gegeven in april 1726. Hij heeft gestaan achter het Sluispad, aan en ten zuiden van de Hanenpadsloot. en werd gesloopt in 1888.
  • Huisman, deplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigHuisman, de

    Snuifmolen en later papiermolen te Assendelft. De windbrief werd gegeven in 1733 aan Engel Huisman. In 1778 werd hij, na blikseminslag, door brand verwoest, waarna herbouw volgde. In 1796 werd hij ingericht als papiermolen.

    Op 15 december 1832 staat
  • Huisman, deplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigHuisman, de

    De Huisman aan het Blauwe Pad ten tijde van de afbraak in 1955 om later te worden opgebouwd aan de Zaanse Schans De Huisman, van origine snuif- en mosterdmolen, tijdelijk houtzaagmolen, te Zaandam. Kleine achtkante, geheel met hout bedekte bovenkruier die in bedrijf is als mosterdmolen. De eerste vermelding dateert uit 1802. Omstreeks 1913 werd hij ingericht voor het zagen van hout toen er een kistenmakerij in werd gehuisvest.
  • Huisman, de.plugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigHuisman, de.

    Houtzaagmolen te Westzaandam, paltrok. De eerste vermelding van de wagenschotzager dateert uit 1704. Hij heeft gestaan ten zuiden van de Bullekerk, en werd vermoedelijk in 1743 gesloopt.
  • Huisman’s IJzerhandel BVplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigHuisman’s IJzerhandel BV

    Groothandel in ijzerwaren te Zaandam.

    Het bedrijf ontstond in 1890 uit een bijverdienste van de meubelmaker Hendrik Huisman. Hij kocht in Amsterdam bij grossiers gereedschappen en verkocht die, eerst alleen aan zijn collega’s bij de Meufa, later ook aan plaatselijke timmerbedrijven. Aanvankelijk werkte hij vanuit een schuurtje aan de Parkstraat te Zaandam, later betrok hij een winkelpand in die straat. Aan de Schippersteeg tegenover de
  • Huismanspadplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigHuismanspad

    Aanvankelijk de naam van het Dokter Roggertspad Roggertspad te Zaandam, zie aldaar.
  • Huismerkenplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigHuismerken

    Tekens waarmee in vroeger eeuwen eigendommen of gereedschap van boeren, vissers of ambachtslieden werden gemerkt. In de middeleeuwen brachten steenhouwers deze tekens aan op door hen vervaardigde natuurstenen onderdelen van kerken en dergelijke gebouwen. De huismerken gingen over van vader op zoon. De oorsprong van de huismerken hangt ongetwijfeld samen met de omstandigheid dat velen niet konden lezen of schrijven, terwijl wel de behoefte bestond om eigendommen en producten te merken…
  • Huismus, deplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigHuismus, de

    Houtzaagmolen te Westzaan, paltrok. De windbrief van de balkenzager werd gegeven in juli 1682. Hij heeft gestaan iets ten oosten van de Overtoom, binnendijks, en werd tussen 1778 en 1790 gesloopt.
  • Huismus, deplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigHuismus, de

    Houtzaagmolen te Westzaan, bovenkruier. De windbrief van de, geheel met spanen bedekte, balkenzager werd gegeven in maart 1790. Hij heeft gestaan iets ten oosten van de Overtoom, binnendijks, en werd in augustus 1875 door brand verwoest.
  • Huisnijverheidplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigHuisnijverheid

    Vorm van produktie. door middel van thuiswerk uitgevoerd, soms in loondienst, maar meestal tegen stuksprijzen. In de Zaanstreek is in het verleden van huisnijverheid gebruik gemaakt. Zo kon de omvangrijke Zeildoekweverij in Krommenie alleen ontstaan dankzij de produktie van vele thuiswerkende boerengezinnen. Ook voor bijvoorbeeld de
  • Huisvrouw, deplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigHuisvrouw, de

    Slijpmolen te Koog en later houtzaagmolen te West- en Oostzaandam, geheel met hout bedekte achtkante bovenkruier. Als slijpmolen stond de Huisvrouw op het erf van een smid aan het eind van het Sluispad. Omstreeks 1890 werd hij overgeplaatst naar Westzaandam, waar hij op het eind van de tegenwoordige Rembrandtstraat werd ingericht als lattenzager en stokkenschaver. In 1927 werd hij van zijn schuur genomen, om later herbouwd te worden naast het slachthuis te Oostzaandam. Toen hij mo…
  • Huisvrouw, deplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigHuisvrouw, de

    Snuifmolen en later papiermolen te Assendelft. Hij is vermoedelijk gebouwd in 1749, en werd in 1801 ingericht als papiermolen. Hij heeft gestaan aan de Nauernase Vaart, als vijfde molen van het noorden, en werd gesloopt in 1866.
  • Huisvrouw, deplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigHuisvrouw, de

    Snuifmolen te Westzaandam. De windbrief werd gegeven in september 1772. De molen heeft gestaan aan de zuidkant van het Meester Keezenpad, en werd omstreeks 1794 afgebroken.
  • Huisvrouwen, Nederlandse Vereniging vanplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigHuisvrouwen, Nederlandse Vereniging van

    Vereniging, opgericht in 1914 met het doel sociaal-culturele belangen en het verantwoordelijkheidsgevoel van de vrouw als lid van de samenleving te bevorderen, alsmede voorlichting en adviezen te geven op huishoudtechnisch en economisch gebied. De vereniging kiest geen standpunt in levensbeschouwelijke en politieke onderwerpen. Artikelen kunnen door de vereniging worden onderzocht en krijgen bij goedkeuring het predikaat N.V.V.H.
  • Huitema & Zoon bv, Fplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigHuitema & Zoon bv, F

    Eerst 'F. Huitema & Zoon metselbedrijf', vanaf 1976 'Tegelhandel en tegelzetbedrijf F. Huitema & Zoon bv', vanaf 1980 'Huitema Tegels en Sanitair' leveranciers van sanitair en bouwmaterialen, sinds 1910 gevestigd aan de Oostzijde 229 te Zaandam. Het bedrijf werd als metselarij opgericht door Foppe Huitema, afkomstig uit Oranjewoud (Fr.). Hij metselde met zijn personeel de Marvelofabrieken (Ahold) te Zaandam en het gemeentehuis van Koog. Gaandeweg werd het accent verlegd naa…
  • Hulpbankplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigHulpbank

    In 1853 door de Vereniging tot Plaatselijk Nut te Zaandam opgerichte instelling die tegen verhoudingsgewijs lage rente leningen verstrekt aan particulieren. De Hulpbank is steeds ongehonoreerd door vrijwilligers beheerd; de zittingen hebben in de avonduren plaats.
  • Hulshof, Paulplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigHulshof, Paul

    Amsterdam, 14 januari 1950

    Beeldend kunstenaar, illustrator en graficus Paul Hulshof groeide op in Koog aan de Zaan en ontving zijn opleiding aan de Rietveld Academie en de Rijksacademie te Amsterdam waar hij zich ontwikkelde tot illustratief kunstenaar.
  • Hulshoff, Bernardus Adriaan (Barry)plugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigHulshoff, Bernardus Adriaan (Barry)

    (Deventer, 30 september 1946 – 16 februari 2020)

    Voetballer en voetbalcoach, die het grootste deel van zijn carrière bij Ajax speelde. Hij maakte op 9 januari 1966 zijn debuut voor Ajax tegen Feyenoord. In 1977 stapte hij over naar MVV Zijn trainerscarrière begon hij als assistent bij Ajax in 1988. Verder trainde hij vooral Belgische clubs. Ook heeft hij nog diverse andere functies gehad, waaronder commercieel manager bij MVV
  • Hulsing, Uut en Berplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigHulsing, Uut en Ber

    Zaandams echtpaar, dat direct na de Tweede Wereldoorlog landelijke bekendheid kreeg door te gaan meewerken aan het toen befaamde G.G.-cabaret, 't G(aat) G(oed)-cabaret van de toneelkunstenaar Jan Musch, dat in de illegaliteit ontstond. Het cabaret was door de acteur Jan Musch en Rolien Numan opgezet naar het voorbeeld van
  • Hulsing, Gerrieplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigHulsing, Gerrie

    Zaandam, 1950

    Gerrie Hulsing, auteur, uitgever, ’chroniquer’ van wielerclub DTS (Door Training Sterk), verzamelaar van erfgoed uit de Nederlandse wielerhistorie. Hulsing beschikt over een een uitgebreide collectie tricots, fietsen, wielerschoenen en -helmen. Sinds 2010 is zijn collectie verdeeld over acht locaties. Hij beijverde zich eerder voor de komst van een Zaans Wielersport Museum, later zou een Nationaal Wielersport Museum in Oostzaan moeten verrijzen. Vooralsnog zijn e…
  • Hulst, Janplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigHulst, Jan

    Zaandam, 2 september 1913 - Zaandam, 26 september 1999

    Jan Hulst was op 4 mei 1937 met zijn vriend Gerrit Giere en zijn andere stadgenoten Frans Oord en Dingeman de Munck uit Zaandam naar Parijs vertrokken, om vandaar naar Franco's republikeinse Spanje te gaan teneinde het fascisme te bestrijden.
  • Hulst, Wimplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigHulst, Wim

    (Krommenie 9 december 1916 – Schagen 1998) Wim Hulst Wim Hulst was een actief lid van de de CPN en voorzitter van de Vereniging Nederland-USSR. Vanaf 1932 was hij lid van de Communistische Jeugdbond; tijdens de Tweede Wereldoorlog was hij betrokken bij het verspreiden van de illegale
  • Humanismeplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigHumanisme

    Levensbeschouwing, die uitgaat van de vraag hoe aan het bestaan zin kan worden gegeven, zonder het antwoord op die vraag buiten dit leven te zoeken. Dit moderne niet-christelijke humanisme is voortgekomen uit het 'christelijke' historische humanisme. Binnen het moderne humanisme zijn weer vele richtingen, zoals het evolutionair humanisme, het psychologisch humanisme en het wijsgerig humanisme te onderscheiden. Als begin van het moderne humanisme in Nederland kan de oprichting in 1946 …
  • Husslage, D.L. (1915-1986) en P. (1916)plugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigHusslage, D.L. (1915-1986) en P. (1916)

    Architecten te Zaandijk, die na de oorlog zeer veel woningwetwoningen in geheel Noord-Holland bouwden. Voorts ontwierpen zij de eerste uitbreiding van het bejaardentehuis d`Acht Staten te Wormerveer en veel utiliteitsbouw, zoals de wasfabriek Jonk te Koog, de papierfabriek De Hoop te Zaandam en de
  • Husslage, Gerplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigHusslage, Ger

    Koog aan de Zaan, 23 maart 1923 - Broek in Waterland, 29 december 1999

    Architect HBO-BNA aanvankelijk te Amsterdam en sinds 1976 tot 1999 woonachtig in Broek in Waterland. Husslage behaalde in 1943 het diploma MTS afdeling bouwkunde in Amsterdam en in 1944 de diploma's betonconstructeur en staalconstructeur aan het eveneens in de hoofdstad gevestigde Hoger Technisch Instituut (HTI). In 1946 verkreeg hij de Nijverheidsakte N III bouwkunde in Den Haag, in 1951 en 1953 volgden de d…
  • Husslage, Irplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigHusslage, Ir

    GT. (1941) en Bleijenburg, H. (1936). Architecten BNA te Zaandijk. Naast de bouw van bungalows in alle Zaangemeenten, uitbreiding van hotel De Prins te Westzaan en RABO-banken te Zaandam en Westzaan, kwamen zeer veel bedrijfsgebouwen tot stand, zoals Van Os Kantoorinrichtingen te Assendelft; machinefabriek Sombroek en Huisman`s IJzerhandel, beide te Zaandam; houthandel Stadlander en Middelhoven te Wormerveer; showroom en kantoor van Blees Kantoorinrichtingen te Zaandam.
  • Husslage, Gebroedersplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigHusslage, Gebroeders

    Voormalige molenmakerij te Zaandijk, als vennootschap gedreven door de firmanten Gerrit en Piet Husslage. Eerstgenoemde kreeg voorts bekendheid als auteur van enkele publikaties, onder meer “Viere voor' (Zaandijk 1963) en “Windmolens` (Amsterdam 1965). een min of meer uitgebreide beschrijving van de technische werking van de Zaanse industriemolens.
  • Huurstakingplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigHuurstaking

    nalezen

    Staking van betaling van een gedeelte der huurpenningen in 1932 te Zaandam. In enige woningcomplexen in de Jonge Arnoldusstraat dreigt op 17 februari 1932 een huurstaking. De huren van de 196 betreffende woningen variëren van f 6,40 tot f 8,25.
  • Huygens, Ioannesplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigHuygens, Ioannes

    (Leiden, 26 februari 1920-Wormerveer 9 januari 2003)

    Beeldend kunstenaar te Wormerveer, kunstschilder en aquarellist. Isaac Johannes Huygens (Ioannes) ontving zijn opleiding eind jaren 30 aan het rijksinstituut voor tekenleraren aan de Hobbemastraat te Amsterdam. Aanvullend was de opleiding in schilderlessen en grafisch tekenaar bij H.J. Calcoen te Velsen en tekenlessen en aquarelleren bij Caspar van Den Bosch eveneens te Velsen. De opleiding als tekenleraar werd abrupt afgebr…
  • Huysman Wzn, Janplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigHuysman Wzn, Jan

    Zaandijk, 13 april 1860 - Zaandijk, 22 februari 1942

    Jan Huysman Wzn, oprichter en president-commissaris van de cacaofabrieken De Zaan en Wilhelmina, geboren te Zaandijk, alwaar Huysman eveneens zijn opleiding genoot, trad hij in dienst bij de firma Claas Honig, olieslagerij aldaar. Al heel spoedig bracht deze energieke werker het tot procuratiehouder, waarna hij in 1890 voor eigen rekening begon in diverse industrieënm waaronder in cacao en zich tot een groot fabrikant opwer…
  • IJ, hetplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigIJ, het

    Thans een breed water binnen de stad Amsterdam, met daarmee verbonden een aantal deels gegraven havens, aan de oostkant begrensd door een afdamming met de Oranjesluizen ter hoogte van Schellingwoude, aan de westkant overgaande in het Noordzeekanaal.

    Het IJ stond vóór de afdamming tussen 1865 en 1872 in open verbinding met de Zuiderzee en strekte zich uit van Durgerdam tot aan de duinen. Bij Beverwijk was het nog door een strook van slechts 8 km van de Noordzee gescheiden; men sprak te…
  • IJdijkenplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigIJdijken

    Het dijkenstelsel dat de oevers van het IJ tegen overstromingen beschermde, in de Zaanstreek officieel Noorder IJ- en Zeedijk geheten. In de straatnaamgeving ontstonden hiervoor, van oost naar west, de namen Zuiddijk, Hogendijk, Westzanerdijk, Overtoom, Nauerna en Assendelver Zeedijk. Pas na de aanleg van de hoge IJdijken en de afdamming van de Zaan werden bebouwing en bewoning van de Zaanoevers mogelijk. De voltooiing van het dijkenstelsel moet aan het eind van de 13e eeuw gedateerd w…
  • IJpenboom, deplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigIJpenboom, de

    Houtzaagmolen te Westzaandam, achtkante bovenkruier, gewoonlijk De lJpert genoemd. De windbrief van de balkenzager werd gegeven in december 1719. Hij heeft gestaan aan en ten oosten van de Vaart, tussen het Hollandsepad en de Reigerstraat, en werd in februari 1889 door brand verwoest.
  • ijpertplugin-autotooltip__default
  • IJpoldersplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigIJpolders

    De zeven polders, met een gezamenlijke oppervlakte van 5800 hectare, die ontstonden tengevolge van de drooglegging van het IJ. Tengevolge van het graven van het Noordzeekanaal zijn deze polders zowel ten noorden als ten zuiden van deze vaarweg gelegen. Tot de Zaanstreek behoren:
  • IJsclubsplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigIJsclubs

    Zie de opgave aan het slot van het artikel Schaatsenrijden
  • IJsgangplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigIJsgang

    Toen de Zaanstreek nog grotendeels was aangewezen op vervoer over water hadden strenge winters ernstige gevolgen voor de economische bedrijvigheid. IJsgang, vooral die op het IJ, maakte de aan- en afvoer van goederen vrijwel onmogelijk. Voordat men met sleden over het IJ en de Zaan durfde diende het ijs zeer sterk te zijn. Ook toen de zeilvaart door stoomvaart was vervangen trad geen verbetering in: de stoomboten werden bij strenge vorst uit de vaart genomen. De Zaangemeenten waren hier…
  • IJspakhuisplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigIJspakhuis

    Het eerste gebouw dat in de Zaanstreek uitsluitend van gewapend beton werd opgetrokken was het ijspakhuis van de vishandel van Gebroeders Dil aan de Hoogstraat in Koog. Het werd omstreeks 1910 ontworpen en uitgevoerd door de 'Amsterdamsche Fabriek van Cementijzerwerken'. Zowel de toegepaste wandconstructie als de halfronde kapvorm waren in die tijd volstrekt uitzonderlijk. Wanden en dak bestonden uit dubbele platen gewapend beton; de tussenliggende spouw was gevuld met kurkkorrels. …
  • IJsschuitjesplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigIJsschuitjes

    Zowel voor het vervoer van goederen als voor vermaaksdoeleinden werden in de Zaanstreek vroeger ijsschuitjes gebruikt. Het waren doorgaans kleine platbodems, voorzien van een onderstel op lange schaatsen; ook aan het roerblad was een op het ijs rustende schaats bevestigd. De meeste molens in het veld beschikten voor de af- en aanvoer van hun maalgoed over een eigen ijsschuitje, meestal voorzien van een enkel sprietzeil.
  • IJsvermaakplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigIJsvermaak

    Over IJsvermaak in de Zaanstreek is door zowel G. Pekelharing als Pieter Boorsma in Zaans dialect geschreven. Twee korte citaten

    (Pekelharing)

    'Leg eris an' leg ens an',

    'k heb hete melk en kouwe Jan,

    'k heb koek en drank, goddank,

    'k heb regeltjes zo dik als tegeltjes'
  • IJsvogel, deplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigIJsvogel, de

    Houtzaagmolen te Westzaan. De molen werd voor 1725 gebouwd. Het recht van wind voor deze Veerzager of lattenzagers werd verleend vanaf september 1730, er bestaat echter een vermoeden dat in 1645 al een windbrief werd verleend. De molen heeft gestaan tussen de Krabbelbuurt en de Gouw aan de Mallegatsloot en werd in 1812 gesloopt.
  • IJsvogel, deplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigIJsvogel, de

    Houtzaagmolen te Westzaandam, paltrok. De eerste vermelding van de wagenschotzager, en later balkenzager, dateert uit 1732. Hij heeft gestaan ten oosten van de Vaart, ongeveer ter hoogte van het Dr. van Raaltencentrum, en werd gesloopt in 1879.
  • IJver, deplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigIJver, de

    Papiermolen te Wormerveer. De windbrief werd gegeven in augustus 1781. Hij heeft gestaan halverwege tussen de tegenwoordige spoorlijn en de Watering, ten zuiden van de Zuidersluissloot, en werd kort na januari 1873 gesloopt.

    Molendatabase De IJver Wormerveer
  • IJzerhuis, Hetplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigIJzerhuis, Het

    Het IJzerhuis, winkel in gereedschappen en ijzerwaren, Westzijde 78 te Zaandam, opgericht te Koog aan de Zaan op 1 november 1907. In 1923 werd het pand Westzijde 78 van de firma Flentrop aangekocht. In 1933 uitgebreid met de afdeling Baltex zongordijnen, verkregen voor Nederland en de Overzeese Gebiedsdelen. In 1947 werd een nieuwe sportafdeling geopend die zich in de belangstelling van vele Zaanse sport-enthousiasten mag verheugen. De oprichter van de zaak was de heer M. Huisman…
  • IJzertijdplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigIJzertijd

    Zie: Archeologie 2.2., 2.3., 2.4.
  • Il borgomastro di Saardamplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigIl borgomastro di Saardam

    Il borgomastro di Saardam, De burgemeester van Zaandam, is een speelse opera die de Italiaanse componist Gaetano Donizetti in 1827 voor Napels componeerde. Het stuk droeg als ondertitel ook wel Les Deux Pierres. Twee op het oog onverenigbare steden, Napels en Zaandam worden in Donizetti’s vroege, komische opera samengebracht door de Russische
  • Illegale persplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigIllegale pers

    Zie: Tweede Wereldoorlog Wereldoorlog 2.
  • Illegaliteitplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigIllegaliteit

    Zie: Tweede Wereldoorlog Wereldoorlog.
  • Immink, Ludovicus Johannesplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigImmink, Ludovicus Johannes

    's-Gravenhage, 30 maart 1822 - Zaandam, 23 september 1869

    Bouwkundige, in 1849 benoemd tot stadsarchitect van Zaandam. Ludovicus Johannes Immink heeft in de twintig jaar dat hij in de Zaanstreek werkzaam was een duidelijk stempel gezet op de toenmalige bouwkundige ontwikkeling. Naar de geest van de tijd ontwierp hij over het algemeen brede stenen panden van twee tot drie verdiepingen, gedekt met flauw hellende tentdaken. Soms was de kamerhoogte op de begane grond kle…
  • In 't Veldparkplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigIn 't Veldpark

    Al in 1928, zo blijkt uit de gemeentelijke archieven, is de behoefte uitgesproken aan een groot groen- en wandelgebied in Zaandam. Pas in 1946 werd vastgelegd dat dit gebied moest komen op de locatie waar nu het Burgemeester J.J. in ’t Veldpark ligt. In het bestemmingsplan werd toen een terrein gereserveerd waar een park, sportterrein en woningbouw moesten komen.
  • Ina Kakes-Veenprijsplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigIna Kakes-Veenprijs

    De Gebroken Afwaskwast was een emancipatieprijs die in het leven werd geroepen door de Zaanse Vrouwenkrant. Deze ludieke prijs was bedoeld als statement naar de gemeente Zaanstad toe. De eerste keer werd de prijs uitgereikt in oktober 1985 aan Marianne Monier, medeoprichter van de Zaanse Vrouwenkrant en werkzaam in buurthuis “Ons Huis” in Wormerveer, later o.a. directeur van de Anna Polakschool. Vervolgens werd deze wisselprijs nog eenmaal uitgereikt aan de filmgroep Vrouw …
  • Indeco-Coignet bv, Industriële Woningbouwplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigIndeco-Coignet bv, Industriële Woningbouw

    nalezen

    Voormalig bedrijf in de Achtersluispolder te Zaandam, gespecialiseerd in productie en installatie van betonnen bouwelementen. Indeco-Coignet werd in de zomer van 1964 geopend door Prins Bernhard. Het bedrijf maakte, volgens het 'Coignetsysteem', betonnen bouwelementen waarvoor in de jaren van woningnood een grote markt was. Een andere afdeling van Indeco functioneerde als bouwbedrijf. Het gebruikte de in de fabriek gemaakt bouwmaterialen voor h…
  • Indies Welvarenplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigIndies Welvaren

    Kleine achtkante specerijmolen te Zaandam, daar opgericht in 1908 aan de zuidkant van het Blauwe Pad, een typisch oud-Zaans pad, diep in de Westzijde, met vele houten huisjes, die het opschrift ‘Onbewoonbaar verklaarde woning’ droegen, stond achter het perceel Blauwe Pad 25 de molen Indie's Welvaren, waarin gevestigd de stoom- en
  • Indijkplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigIndijk

    Water op de grens van Krommeniehorn en Krommeniedijk. Tot Krommeniedijk in 1817 bij Krommenie werd gevoegd vormde de Indijk de grens tussen beide gemeenten.
  • Indische buurtplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigIndische buurt

    Wijk te Wormerveer die zich aan weerszijden van de Wandelweg uitstrekt. De Indische buurt werd door woningbouwverenigingen voor de oorlog als typische arbeiderswijk gebouwd. Rond 2010 zijn veel woningen in de wijk gerenoveerd en gemoderniseerd. De namen van de straten herinneren aan de toenmalige overzeese gebiedsdelen van Nederland: Antillenstraat, Balistraat, Bankakade, Billitonkade, Boeroestraat, Borneostraat, Celebesstraat, Curaçaostraat, Delistraat, Floresstraat, lnsulindela…
  • Industrialisatieplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigIndustrialisatie

    Zie: Economische geschiedenis geschiedenis.
  • Industrieplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigIndustrie

    Zie Economische geschiedenis geschiedenis. Arbeidsplaatsen en bedrijfsgrootte en bedrijfsgrootte, Van der Molen Production bv-industrie en Landschap (industrieel). Zie voor de verschillende industriële sectoren de verwijstableaus bij Economische geschiedenis geschiedenis en Molenindustrie
  • Industriegebieden in de Zaanstreekplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigIndustriegebieden in de Zaanstreek

    Gebieden met een concentratie van industriële bedrijvigheid. Tegenwoordig, meer specifiek: de gebieden of terreinen die door de overheid zijn aangewezen en ingericht voor industrievestiging. De Zaanstreek wordt wel het oudste industriegebied van Europa genoemd. Daarmee wordt de gehele streek als industriegebied aangemerkt. De Zaanse industriële bedrijvigheid ontwikkelde zich dan ook niet in bepaalde gebieden buiten de woonbebouwing. In tegendeel, er was hier v…
  • Industriële archeologieplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigIndustriële archeologie

    Jonge en nog niet geheel officiële (?) tak van wetenschap ter bestudering en bewaring van het industriële erfgoed. In Engeland bestond al ruim vóór de Tweede Wereldoorlog belangstelling voor de bewaard gebleven (roerende en onroerende) zaken die in verband staan met de industriële ontwikkeling. In ons land kwam die interesse pas in de jaren '70 van de 20e eeuw op gang. Zo ontstond de Stichting Industriële Archeologie in Nederland en werd vijf jaar later (1984) de Federat…
  • Industriële revolutieplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigIndustriële revolutie

    Aanduiding voor de mechanisering van de nijverheid, het fabriekswezen, zoals dit zich sinds de 18e eeuw ontwikkelde uit oudere organisatievormen, bijvoorbeeld die van handwerk en huisindustrie. De term 'industriële revolutie, kwam algemeen in gebruik na een publikatie van A. Toynbee ('Lectures on the industrial revolution of the 18th century in England', 1884), maar is misleidend omdat in feite eerder van een snelle evolutie dan van een revolutie moet worden gesproken.
  • Industriemolensplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigIndustriemolens

    Zie: Molenindustrie
  • Industrieschapplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigIndustrieschap

    In 1953 opgericht samenwerkingsverband tussen acht Zaanse gemeenten Assendelft, Koog, Krommenie, Westzaan, Wormer, Wormerveer, Zaandam, Zaandijk en de Kamer van Koophandel en Fabrieken voor Zaanland. Het Industrieschap beoogde verdere industriële ontwikkeling van de streek en kreeg daartoe de gronden in beheer die de toen nog afzonderlijke gemeenten hadden bestemd en al of niet ingericht voor de vestiging van nieuwe bedrijven. Het schap was gevestigd in het toenmalige gebouw van …
  • Informeel Agglomeratie Overlegplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigInformeel Agglomeratie Overleg

    Zie: Agglomeratie-overleg.
  • infrastructuurplugin-autotooltip__default
  • Inja, Corplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigInja, Cor

    Zaandam, 27 juli 1903 - Zaandam, 23 oktober 1989 Cor Inja als 18-jarige Cornelis (Cor) Poulis Inja groeide op in een arm gezin als oudste van drie kinderen. De familie Inja woonde eerst in een van de krimpersloppen aan het Krimp in Zaandam, daarna een paar jaar in Krommenie en vervolgens weer in Zaandam, in de Russische Buurt. Cor kon goed leren, maar moest helpen om het brood voor het gezin te verdienen. Cor was getrouwd met Ellen Weijl. Het echtpaar Inja woonde gedurende de oorlog o…
  • Inklinkingplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigInklinking

    Bodemdaling (meestal) ten gevolge van ontwatering. Zoals vele andere oorspronkelijke hoogveengebieden in het westen van ons land heeft de Zaanstreek te maken gehad met aanzienlijke inklinking. Deze ontstond nadat men in de Middeleeuwen het hoogveen ten behoeve van akkerbouw (tarwe) ging ontginnen. Daartoe werden vele sloten ter ontwatering gegraven, waardoor de bodempeil daalde en het hoogveen erodeerde tot het huidige laagveen. Het toen ontstane slotenpatroon is in de polders nog st…
  • Inkwartieringplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigInkwartiering

    Het tijdelijk onderbrengen van troepen bij burgers. De Zaanstreek heeft slechts een paar keer met inkwartiering te maken gehad; met name in de Franse tijd. Reeds kort na de bezetting door het Franse leger van januari 1795 moest Oostzaandam op 16 februari 160 man uit het regiment van Plettenberg onderbrengen.
  • Inmerc bvplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigInmerc bv

    Bureau voor projectontwikkeling van boeken en andere, voornamelijk grafische producties, gevestigd te Wormer. Onderdeel van de Mercurius-groep te Wormerveer. Inmerc werd in 1972 opgericht door de toenmalige directie van BV Kunstdrukkerij Mercurius-Wormerveer, in samenwerking met
  • Inntelplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigInntel

    Viersterren hotel, sinds december 1986 gevestigd bij het NS-station van Zaandam. Hotel Inntel beschikt over 72 kamers, restaurant 'Le Papillon' en een aantal grote en kleine zalen. Het hotel in Zaandam was de tweede vestiging van Inntel; eerder werd een hotel in Zutphen geopend, nadien in Rotterdam. Bij Inntel te Zaandam werkten in 1991 55 personen (grotendeels part-time).
  • Inpako bvplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigInpako bv

    Verpakkings- en afwerkingsbedrijf te Assendelft. Inpako, aanvankelijk Inpaco, werd in 1962 door de voormalige bedrijfschef van Onrust & Hoorn, F. Bruins, begonnen. Met twee medewerkers verpakte hij in de voormalige klompenhal van Zaman aan de Oostzijde in Zaandam, rijst en gries voor Wessanen.
  • Installatiebedrijvenplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigInstallatiebedrijven

    Economische sector, opgekomen aan het begin van, en in omvang gegroeid halverwege, de 20e eeuw, overwegend bestaande uit onderaannemers, soms ook rechtstreeks voor klanten werkend. De sector van de installatiebedrijven is vrij jong. De opkomst hangt nauw samen met de technische ontwikkeling die eind 19e, begin 20e eeuw een aanvang nam.
  • Intergemeentelijk Samenwerkingsorgaan Waterlandplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigIntergemeentelijk Samenwerkingsorgaan Waterland

    Zie: Agglomeratie-overleg.
  • Interlance Uitzendburoplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigInterlance Uitzendburo

    Uitzendorganisatie, van 1971 tot de overname in 1979 gevestigd te Zaandam. In 1968 werd te Amsterdam Bureau Interlance opgericht, dat in november 1981 door Alexander A. Hinze (Aalsmeer 1941) werd overgenomen en als “Interlance Uitzendburo bv en “Interlance Jobs Office bv werd gevestigd aan de Peperstraat te Zaandam; het kantoor aan de Sarphatistraat te Amsterdam werd filiaal. De onderneming breidde zich snel uit en opende in vijf jaar een twintigtal vestigingen, onder mee…
  • Inverdanplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigInverdan

    Inverdan, een oud Zaans woord dat betekent: Afwijkend geplaatst van de bebouwing: meer naar achteren. In Zaandam is deze bijna vergeten term weer afgestoft en wordt sinds 2003 gebruikt als titel voor het ingrijpende en soms grensverleggende stedenbouwkundig herontwikkelingsprogramma voor het centrum van Zaandam. Architect van Inverdan is Sjoerd Soeters.
  • Ireneplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigIrene

    Naam van het voormalig kerkgebouwtje van de Gereformeerden aan de Guisweg nr. 17 te Zaandijk. Het pand was als smederij in gebruik geweest, alvorens het in 1911 tot kerk werd verbouwd. Er werd onder meer een orgel geïnstalleerd waarvoor naast de organist ook een orgeltrapper nodig was.
  • isaacplugin-autotooltip__default
  • islamplugin-autotooltip__default
  • Israelitische -plugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigIsraelitische -

    Zie: Joodse gemeenschap.
  • Jaapies, Miekeplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigJaapies, Mieke

    Wormerveer, 7 augustus 1943

    Marie (Mieke) Jaapies is een voormalig kanovaarster.

    kano
  • Jaarmarktenplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigJaarmarkten

    Zie: Markten
  • Jachtplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigJacht

    Van oudsher menselijke activiteit om te overleven, tegenwoordig in de vorm van wildbeheer in samenhang met het faunabeheer. Vanaf zijn vroegste bestaan heeft de mens gejaagd; de prooi diende als voedsel voor de rondtrekkende stammen . Toen later de landbouw als bestaansmiddel opkwam ging de mens zich min of meer vast vestigen en werd de arbeid verdeeld: de mannen jaagden en de vrouwen bewerkten het land.
  • Jachtbouwplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigJachtbouw

    De Scheepsbouw aan de Zaan was in de 17e- en in het begin van de 18e eeuw van zeer groot belang. (zie aldaar en Economische geschiedenis geschiedenis 1.2.2. en 2.5.1.).

    Tientallen werven bouwden schepen voor zowel de handelsvaart als de Marine. Economisch verval was oorzaak dat veel werven in de tweede helft van de 18e eeuw geleidelijk werden gesloten. Tijdens de Franse bezetting verdwenen ze allemaal. Omstreeks die tijd zeilden Zaanse kooplieden gewoonlijk met hun eigen 'jagt' naar…
  • Jachthavensplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigJachthavens

    Havens voor vaartuigen voor de pleziervaart. Door de uitgebreide mogelijkheden voor recreatievaart in de Zaanstreek (mede door de nabijheid van het Alkmaardermeer) is er in de Zaanstreek een flink aantal jachthavens; in totaal zijn er rond de 1500 ligplaatsen. Een concentratie van jachthavens is bij West-Knollendam, dicht bij het Alkmaardermeer. Van noord naar zuid waren daar De Boeier (oorspronkelijk K en Z, Kramer en Zwan) op de hoek van de Tapsloot, met 30 ligplaatsen; daarachter…
  • Jacketti and the Scooters, Robertoplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigJacketti and the Scooters, Roberto

    Zaanse popgroep die in de tweede helft van de jaren '80 enige tijd grote landelijke populariteit genoot. De band ontstond in 1980 door samenwerking van Erik van der Hoff (zang, gitaar) en Robbert Jak (toetsen). Bij het eerste optreden (Alkmaar 1981) werd de naam Roberto Jacketti and the Scooters gekozen. De andere bandleden waren toen Jeroen Booy (drums), Rob Blanchemanche (bas) en Bart Korver (gitaar). Een jaar later werd Barend Middelhof (sax) het zesde band…
  • Jager, Hero deplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigJager, Hero de

    Voormalige groothandel, im- en exportbedrijf en fabrikant van bakkerijgrondstoffen aan het Zuideinde in Koog. Hero de Jager begon in 1856 een kruideniers- annex drankwinkel en tapperij. Die groeide uit tot een grossierderij. Hero de Jager importeerde koloniale waren en bakkersartikelen. Het bedrijf had succes met de succesvolle invoer van amandelen en zuidvruchten (krenten, rozijnen en gedroogd fruit). Daarnaast importeerde men specerijen zoals kaneel, kruidnagelen, peper en noot…
  • Jager, deplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigJager, de

    Oliemolen te Oostzaandam, om zijn formaat meestal Het Jagertje genoemd. De eerste vermelding dateert uit 1678. In 1792 ontstond brand in de molen, niet duidelijk is of hij alleen werd beschadigd, of verwoest en nadien herbouwd. Hij heeft gestaan tussen de weg en de Gouw, ten zuiden van het Pieterspad, en werd gesloopt in 1895.
  • Jager, de Groeneplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigJager, de Groene

    Houtzaagmolen te Koog, paltrok. De windbrief van de vathout- en eikenzager, en later balkenzager, werd gegeven in mei 1667. Hij heeft gestaan aan en ten zuiden van de Relkenpadsloot, en werd in 1868 gesloopt, omdat hij in de weg stond bij de aanleg van de spoorlijn. In zijn plaats werd later oostelijker De
  • Jager, de Jongeplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigJager, de Jonge

    Houtzaagmolen te Westzaandam, paltrok, zie: De Nieuwe Jager, Hero de.
  • Jager, de Nieuweplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigJager, de Nieuwe

    Houtzaagmolen te Westzaandam, paltrok, ook De Jonge Jager genoemd. De windbrief van de balkenzager werd gegeven in juli 1720. Hij heeft gestaan aan het Jagerspad, en werd gesloopt in 1872, om plaats te maken voor een stoom-houtzagerij.
  • Jager, de Oudeplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigJager, de Oude

    Houtzaagmolen te Westzaandam, paltrok, zie De Groene Jager, Hero de.
  • Jager, de Nieuweplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigJager, de Nieuwe

    Houtzaagmolen te Westzaandam, paltrok, ook De Jonge Jager genoemd. De windbrief van de balkenzager werd gegeven in juli 1720. Hij heeft gestaan aan het Jagerspad, en werd gesloopt in 1872, om plaats te maken voor een stoom-houtzagerij.
  • Jagerspadplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigJagerspad

    Voormalig pad te Westzaandam, iets ten noorden van de huidige Botenmakersstraat. Aan het pad stonden de molens De Nieuwe Jager, De Groene De Groene Jager en De Rode Jager. In 1870 werd de Noorder Jagerspadsloot gedempt en eind jaren '50 van de 20e eeuw ging het pad op in het Groenlandplan. Het westelijk uiteinde van het pad heet nu Anna Paulownastraat.
  • Jagersveldplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigJagersveld

    Recreatiegebied tussen Plan Kalf (Zaandam) en de Coentunnelweg, voor het grootste deel op het grondgebied van Zaanstad, voor het resterende deel op het gebied van Oostzaan. Het recreatiegebied werd aangelegd tijdens de door zandwinning (wegzuigen van grote diepte) ontstane Jagersplas, eind jaren '70/begin jaren '80 van de 20e eeuw. Dat was ruim 25 jaar nadat de eerste plannen voor het Jagersveld waren gemaakt. Op de (diepe) Jagersplas wordt veel “gesurft. Zie ook
  • Jagertje, het Groeneplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigJagertje, het Groene

    Houtzaagmolen te Koog, bovenkruier. De veerzager werd vermoedelijk gebouwd in 1728. Hij heeft gestaan ten westen van de spoorlijn, achter de Nederlands Hervormde kerk en was in 1736 al weer door sloop verdwenen.
  • Jagertje, hetplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigJagertje, het

    Oliemolen te Oostzaandam, zie: De Jager.

    oliemolen molen
  • Jambroes, George Louisplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigJambroes, George Louis

    Amsterdam, 22 april 1905 - Mauthausen, 7 september 1944 George Louis Jambroes 1905-1944 George Louis Jambroes was tijdens de Tweede Wereldoorlog betrokken bij het Englandspiel. Van de Zaanse illegalen is George Jambroes, leraar wiskunde aan het Zaanlands Lyceum één van de eersten. Jambroes vestigt zich in 1934, pas getrouwd en net afgestudeerd aan de Amsterdamse universiteit, in Zaandam waar hij wordt benoemd tot leraar aan het lyceum; hij is dan 29 jaar.
  • Jan, de Jongeplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigJan, de Jonge

    Houtzaagmolen te Westzaandam, paltrok. De windbrief van de wagenschotzager werd gegeven in september 1721. Hij heeft waarschijnlijk gestaan aan en ten noorden van de Papenpadsloot,nabij en ten oosten van de Watering, en is na 1769 vermoedelijk door sloop verdwenen.
  • Jan en Geertruiplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigJan en Geertrui

    Houtzaagmolen te Westzaandam, paltrok, zie: De Eikenboom, de

    molen houtzaagmolen
  • Broersen, Janplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigBroersen, Jan

    (Grootebroek, 30 augustus 1930-Zaandam 13 maart 2022)

    Jan (Joannes Alphonsus) Broersen was priester van het Bisdom Haarlem, gewijd op 15 juni 1957. Hij was achtereenvolgens kapelaan te Heerhugowaard, kapelaan te Krommenie (St. Petrus Banden parochie, 19579),
  • Janse, Jacobplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigJanse, Jacob

    Amsterdam, maart 1698 - Wormer, 2 Maart 1808 Jacob Jansz, de man die in drie eeuwen leefde Jacob Janse, ook wel Jacob Janz. of Jacob Jansen, Wormer walvisvaarder, wiens grootste verdienste was dat hij in drie eeuwen leefde. Deze sterke der sterken, die in een lijnbaan, als doodgraver, jager, nachtwacht in Amsterdam en visser verdiende tot na zijn honderdste levensjaar de kost.
  • Jansen, Chrisplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigJansen, Chris

    Sloten, 16 augustus 1918 - Westzaan, 17 juli 1961 Chris Jansen 1918-1961 Christiaan Jan (Chris) Jansen, beeldend kunstenaar, kunstschilder, aquarellist en etser, zoon van Willem Jansen. Chris Jansen, autodidact, werd ook door zijn vader in Westzaan opgeleid. Naast olieverf, aquarelleerde en tekende hij veel. Daarbij heeft hij zowel stillevens gemaakt als topografische beelden uit de Zaanstreek.
  • Jansen, Willemplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigJansen, Willem

    Amsterdam, 3 mei 1892 - Westzaan, 20 juli 1969

    Beeldend kunstenaar, kunstschilder, aquarellist, tekenaar en graficus van vooral etsen, maar ook litho's. Willem Jansen kreeg zijn opleiding aan de Quelinnusschool, de Hendrik de Keyserschool en de Kunstnijverheidsschool te Amsterdam; ook studeerde hij korte tijd onder leiding van prof. A.J. Derkinderen aan de Rijksacademie aldaar. Hij woonde en werkte in Amsterdam, Wormerveer, Koog in de
  • Jansen, A. J.plugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigJansen, A. J.

    Vlissingen, 1898 - Koog aan de Zaan, 6 oktober 1942

    Onderwijzer A. J. Jansen was ruim 25 jaar in Koog aan de Zaan werkzaam aan de Openbare Lagere School B. en toonde zich een goed collega en een warm voorstander van het openbaar onderwijs. De kinderen vonden in hem een echte vriend en een prettige leermeester die vooral ook zijn aandacht schonk aan de verstandelijk iets zwakkeren. Zij, die in de klas van goede wil waren konden op zijn volle steun rekenen.
  • Jansen, Frankplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigJansen, Frank

    nalezen

    Zaandam, 9 juli 1952

    Frank Jansen, neerlandicus, behaalde in 1970 zijn getuigschrift Gymnasium B aan het Zaanlands Lyceum. Hij studeerde in 1971 Nederlandse Taal- en Letterkunde te studeren aan de Rijksuniversiteit Leiden waar hij in 1973 zijn kandidaatsexamen aflegde. In 1975 slaagde Jansen cum laude voor zijn doktoraalexamen. Als uitvoerder werkte hij aan het projekt ‘Syntaktische verschijnselen in gesproken taal’, van de Nederlandse organisatie voor Zuiver Wetenschap…
  • Jansenistenplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigJansenisten

    Zie: Oud-katholieken.
  • Jansens & Dieperink bvplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigJansens & Dieperink bv

    Fabriek van aluminium silo's, tanks en dergelijke waaronder stemvorken. Aanvankelijk gevestigd aan het Prinsenpad en later op de voormalige scheepswerven van De Beer en de Zaanlandse Scheepsbouw Maatschappij aan de Vredeweg en Zuiddijk te Zaandam.

    Het bedrijf werd opgericht in november 1946 te Landsmeer door de heren Jansens en Dieperink. De één was lasinstructeur bij Fokker, de ander werkmeester, beiden het ontvangen van wachtgeld moe. De vaklieden wilden vooruit, zage…
  • Janssens, Pierreplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigJanssens, Pierre

    Venlo, 12 mei 1940 - Hoorn, 20 mei 2022

    mr. Pierre Maria Gemma Paulus Janssens, burgemeester van Wormer van 1975 tot 1982, daarna van Hoorn. Na een studie rechten aan de Universiteit van Amsterdam, voltooid in 1966, werkte Janssens als wetenschappelijk medewerker aldaar en voorts als ambtenaar te Amsterdam en als medewerker van de Wiardi Beckmanstichting. Van 1970 tot 1974 zat hij voor de PvdA in de gemeenteraad van zijn woonplaats Monnickendam.
  • Jansz., Jorisplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigJansz., Joris

    Joris Jansz van Zaandijk, schrijver van het rijmdicht Saenlands Wassende Roos(1693), waarin de opkomst van de 17e-eeuwse nijverheid werd bezongen, met vermelding van de plaatsen waar deze werd beoefend. Als zodanig, en niet om zijn literaire kwaliteit, is het geschrift bekend gebleven. Het is een belangrijke bron gebleken voor de kennis van de vroegere handel en industrie.
  • Jantzen, Henplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigJantzen, Hen

    De Bilt, 12 februari 1886 - Haarlem, 22 oktober 1967 Hen Jantzen 1886-1967 Hendrik Frans (Hen) Jantzen, burgemeester van Westzaan van 1938 tot 1951, begon zijn carrière bij de Marine-Stoomvaart-Dienst waar hij in 1905 te Hellevoetsluis werd benoemd tot adjunct-machinist. Jantzen werd in december 1906 ingedeeld als officier-machinist op
  • Jasper, deplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigJasper, de

    Oliemolen te Westzaandam. De eerste vermelding dateert uit 1640; de molen werd vernieuwd in 1655. Hij heeft gestaan aan en ten oosten van de Watering, ten zuiden en niet ver van de Papenpadsloot, en werd in augustus 1878 door brand verwoest.
  • Jazzplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigJazz

    Muziekvorm, in het begin van de 20e eeuw in de Verenigde Staten ontstaan, oorspronkelijk geïnspireerd door en gebaseerd op de muziek van Noord-Amerikaanse negers. Door verschillende invloeden evolueerde de jazz tot in allerlei stijlen uitgevoerde eigentijdse muziek, meestal gekenmerkt door een sterke nadruk op het metrische element, benevens door zowel solistische als ensemble-improvisatie. De jazz wordt in deze veelvormigheid beoefend door een groot aantal, doorgaans kleine orkesten van v…
  • Jazzballetplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigJazzballet

    Dansvorm, ontstaan door vermenging van oorspronkelijk Afrikaanse dansvormen (die door de zwarte bevolking van de Verenigde Staten in stand werden gehouden) met uit Europa geïmporteerde (volks-)dansen. Eind jaren zestig kwam jazzballet in Europa op. In 1970 (en mogelijk al eerder) werden in de Zaanstreek de eerste lessen gegeven, veelal nog door in het klassieke
  • Jedelooschoolplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigJedelooschool

    Ambachtsschool aan de Westzijde in Zaandam. Lees verder op Ambachtsschool.
  • Jehovah’s Getuigenplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigJehovah’s Getuigen

    Godsdienstige beweging, ontstaan in de Verenigde Staten, sinds de jaren ‘30 van de 20e eeuw in de Zaanstreek actief.

    De naam Jehovah’s Getuigen kwam in 1931 in zwang voor een reeds in 1870 ontstane bijbelstudiegroep, die geloofde in de onzichtbare wederkomst van Christus. De groep wordt getypeerd door een strenge moraal en een grote discipline. De Jehovah’s Getuigen vormen een
  • Jelsma, Annieplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigJelsma, Annie

    Annie Meeuwig-Jelsma, violiste, concertmeester bij het Zaans Kamer Orkest (ZKO).

    2 maart 1939 soleerde Annie Jelsma tijdens een concert in de Westzijderkerk in Zaandam. W.P. volgde het concert voor het Zaans Volksblad en maakte de volgende aantekeningen: ,,Vóór de pauze kregen we het optreden van mej. Annie Jelsma, de Zaandamse violiste, die al meer optrad en verdienstelijk haar soli speelde in het Vioolconcert in d kl. terts van Tartini. Zij beschikt over een mooie toon en behe…
  • Jenaplanplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigJenaplan

    Zie: Onderwijs 1.3.8.
  • Jeu de boulesplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigJeu de boules

    Zie: Petanque
  • Jeugdbrandweer Zaanstadplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigJeugdbrandweer Zaanstad

    Brandweermannen G. van der Lip van Kring 7, Czaarpeterstraat en H. Kop van Kring 1, beide lid van het korps Zaandam, hebben samen het initiatief genomen om in het jaar 1971 te komen tot een Jeugdbrandweerkorps in de Zaanstreek. In dat zelfde jaar startte de Jeugdbrandweer groep met veel enthousiasme, onder de bezielde leiding van de heer Gerrit van der Lip.
  • Jeugdzorgplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigJeugdzorg

    Geheel van instellingen die zich bezig houden met de hulpverlening aan jongeren, verdeeld in eerste-, tweede-, en derdelijnszorg.

    De eerste lijn (schoolbegeleiding, schoolarts, jongerenwerk, huisarts, kruisvereniging en algemeen maatschappelijk werk) is direct toegankelijk voor de jongeren en hun ouders. Voor een tweedelijns-instelling is meestal een verwijzing door een eerstelijns-instelling noodzakelijk. Voor een derdelijns-instelling is weer de verwijzing van een tweedelijns-inste…
  • Jispplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigJisp

    Tot 1991 zelfstandige gemeente, ten oosten van de Zaan, op de grens van Zaanstreek en Waterland. Het dorp is, gezien zijn verleden, te beschouwen als behorend bij de Zaanstreek. Jisp is met nog geen duizend inwoners verreweg het kleinste dorp binnen deze Zaanstreek. De buurtschap Spijkerboor behoorde bij de gemeente Jisp. Vóór 1940 was een groot deel van de inwoners voor wat hun inkopen betreft op Purmerend aangewezen. Dit kwam vooral door het ontbreken van voorzieningen in de eigen plaats…
  • Jisp, de (ook: Gisp, Gispe, Ghyspe, of Gyspe)plugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigJisp, de (ook: Gisp, Gispe, Ghyspe, of Gyspe)

    Naam van een verdwenen water, volgens sommigen een riviertje, volgens anderen een veenstroom. Het dorp Jisp zou er zijn naam aan ontlenen. Noch het ontstaan, noch de juiste loop is bekend. Het watertje moet in de late middeleeuwen verdwenen zijn, maar wordt nog door
  • Jisper Gemeenschapplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigJisper Gemeenschap

    Samenwerkingsorgaan van het verenigingsleven te Jisp, opgericht naar voorbeeld van de Zaandamse Gemeenschap in 1946. Binnen een paar jaar waren zestien van de zeventien verenigingen te Jisp bij de gemeenschap aangesloten; alleen de plaatselijke afdeling van de EHBO besloot buiten het verband te blijven. In de tien jaar dat de 'JG' actief was werden sportevenementen, vieringen van feestdagen en culturele bijeenkomsten georganiseerd. Vanaf het midden van de jaren '50 is de vere…
  • Jisper sluisplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigJisper sluis

    Schutsluis in de Kanaaldijk, die de Jisper Sluissloot verbindt met de voormalige Beemsterringsloot (sinds 1824 Noordhollands Kanaal). De sluis is nooit van groot belang geweest.

  • Jisperkerkplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigJisperkerk

    De Jisperkerk stamt uit 1822 en kwam in de plaats van een oudere en grotere, laatgotische voorganger die rond 1542 was gebouwd. De Jisperkerk is sinds 2006 eigendom van de Stichting Oude Hollandse kerken. Kort na de overname ontwikkelde de Plaatselijke Commissie van de kerk plannen te om de kerk voor meer functies geschikt te maken. Gebruikers van de kerk waren tot dan toe de Hervormde gemeente en de Stichting Concerten bij Kaarslicht Jisp.
  • Jisperveldplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigJisperveld

    Zie: Wormer- en Jisperveld.
  • Jochem, deplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigJochem, de

    Houtzaagmolen te Westzaandam, paltrok. Deze enige vermelding van de wagenschotzager dateert uit 1803. Hij heeft gestaan aan het Bakkerspad, ten zuiden van de Bullekerk.
  • Jodenvervolgingplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigJodenvervolging

    Zie: Wereldoorlog 2.3. en Joodse gemeenschap.

    tweede_wereldoorlog
  • Johanna Elisabethstichtingplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigJohanna Elisabethstichting

    Voormalig tehuis te Koog voor ouderloze kinderen en bejaarden. De Johanna Elisabethstichting ontstond na de dood van Hendrik Sweepe (Zaandijk 1818-Koog 1892), die zijn boedel en een groot geldbedrag naliet aan de Doopsgezinde Gemeente Koog-Zaandijk en voorts kreeg de gemeente Koog aan de Zaan een legaat waarvan het
  • Johannes Ziekenhuisplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigJohannes Ziekenhuis

    Sinds 1969 de naam van het voormalige, oorspronkelijk roomskatholieke, ziekenhuis Sint Jan. De Sint Jan ontstond officieus al in 1925 uit een combinatie van roomskatholieke wijk- en ziekenverpleging, uitgeoefend door de Kleine Zusters van de Heilige Joseph uit Heerlen in een pand aan de Oostzijde te Zaandam. In 1925 werden daar twintig zieken opgenomen met 1173 ligdagen, terwijl de zusters 5000 huisbezoeken (prijs: 10 cent per bezoek) aflegden. In 1927 werd besloten een nieu…
  • Jong-Meijer, Marian deplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigJong-Meijer, Marian de

    (Den Haag 1926)

    Maartje (Marian) de Jong-Meijer, raadslid van Zaandam en Zaanstad, burgemeester van Graft-De Rijp. Marian de Jong-Meijer kwam via Kerkrade in 1932 in Zaandam wonen. In 1953 kwam zij voor de PvdA in de gemeenteraad van Zaandam; zij bleef dat tot 1961. Daarnaast werd zij voorzitter van de Openbare Bibliotheek en was zij actief in de Protestants Christelijke Werkgemeenschap van de PvdA, als voorzitter van de afdeling Zaandam en het gewest Noord-Holland Noor…
  • Jong Levenplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigJong Leven

    Kinderclub van de afdeling Assendelft van de Algemene Nederlandse Geheel Onthouders Bond (ANGOB), opgericht in 1930 en thans de enige nog functionerende ANGOB-kinderclub in het land. De activiteiten bestaan uit handvaardigheid, handwerken, zang en toneelbeoefening. Zie ook:
  • Jong, Gerbrand deplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigJong, Gerbrand de

    Westzaan, 4 juli 1917 - Wormerveer, 4 september 1984

    Raadslid van Wormerveer, Statenlid van Noord-Holland, lid van de Eerste Kamer, met voorts een zeer groot aantal bestuurlijke functies. Na een loopbaan bij de Marine werd hij secretaris van de Kamer van Koophandel in Zaanland. Gerbrand de Jong kwam in 1937 als adviseur in dienst bij de Midza-combinatie te Zaandam. Nadien werkte hij in Indonesië onder meer voor het Coprafonds en als hoofd van de afdeling Industriefinanciering…
  • Jong, Gerrit deplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigJong, Gerrit de

    Amsterdam, 2 maart 1905 - Wormerveer, 5 februari 1978

    Beeldend kunstenaar, schilder en vooral graficus en etser. Gerrit de Jong verhuisde op 6-jarige leeftijd met zijn ouders naar de Zaanstreek. Hij werkte als arbeider bij een cacaofabriek, maar zag dankzij veel doorzettingsvermogen kans om zich door zelfstudie te ontwikkelen tot een technisch knap kunstenaar. De Jong werd op jonge leeftijd fabrieksarbeider bij Chocolade- en cacaofabriek Pette in Wormerveer waar hij bij een be…
  • Jong, Han deplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigJong, Han de

    Zaandam, 8 juni 1920 - Zaandam, 16 mei 1993

    Han de Jong, officieel: Johan Marien Vreeken, bandleider van The Caledonians Big Band, was van 1957 tot 1982 redacteur, standplaats het bijkantoortje aan de Gedempte Gracht, en later chef bij dagblad
  • Jong, Pieter deplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigJong, Pieter de

    Heemstede, 6 november 1912 - Berlijn-Tegel, 4 juni 1943

    Pieter Hendrik de Jong, initiator en als verzetsstrijder deel uitmakend van de Stijkelgroep, huwde op 1 februari 1939 met Anna Louisa Dekker (31-12-1911).

    In de Waakzaamheid werd mei 1939 een comité benoemd, dat de in de Zaanstreek gedetacheerde militairen aangename en nuttige ontspanning poogde te brengen. Eerder had zich een voorlopig comité gevormd, bestaande een tiental heren die de belangen van de militairen in de Z…
  • Jong, Erve H. deplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigJong, Erve H. de

    \Firma Hendrik de Jong (1790-1822), cacao- en chocoladefabriek, en oorspronkelijk blauwsel- en schelpzandfabriek, te Wormerveer; opgericht in 1809 en verdwenen in 1961. Grondlegger van het bedrijf was Hendrik de Jong uit Schermerhorn, die te Wormerveer al vanaf 1790 een handel dreef in kaneel, blauwsel en chemicaliën. In 1809 kocht hij schelpzandmolen
  • Jong bv, deplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigJong bv, de

    Betonboringsbedrijf te Assendelft. Het bedrijf werd in 1965 door de heer H.G.A. de Jong opgericht als eenmanszaak en via nv in 1968 tot bv omgevormd. Het bedrijf houdt zich bezig met het boren en zagen van sparingen in beton, steen, asfalt e.d. , ten behoeve van aanleg van cv-installaties, ventilatie- en airconditioning systemen, kabelgaten, deur-, lift- en trap-openingen. Men is actief in de woningbouw, utiliteitsbouw, weg- en waterbouw. Opdrachtgevers zijn aannemers, rijksgebouwen…
  • Jong, de (ondernemersgeslacht)plugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigJong, de (ondernemersgeslacht)

    Naam van een in het verleden belangrijk Zaans ondernemersgeslacht, oorspronkelijk afkomstig uit Wormer, waar het waarschijnlijk al in de 16e eeuw de pellerij beoefende. Latere generaties vestigden zich als papiermakers in Westzaan, met onder meer de (nog in werking zijnde) molen
  • Jong, Jan deplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigJong, Jan de

    Jan de Jong, begon zijn organistenloopbaan in 1966 te Rotterdam in de kapel van het Diaconessenhuis. Sindsdien is hij in functie geweest in diverse andere plaatsen, t.w. Singapore, Hong Kong, Amsterdam, Zaandam, Badhoevedorp en Krommenie. In Zaandam is hij nog steeds ‘titulair organist’ van het
  • Jong, Sikke deplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigJong, Sikke de

    Boornbergum, 2 juni 1927 - Zaandam, 22 augustus 2009

    Sikke de Jong, bouwkundige en publicist, kwam in 1944 naar de Zaanstreek en ontwikkelde een grote specialistische kennis van de Zaanse houtbouw en de Noord-Hollandse boerderijontwikkeling. Hij werkte achtereenvolgens voor de architectenbureaus
  • Jonge, Freek deplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigJonge, Freek de

    Westernieland 30 augustus 1944

    Expressiekunstenaar, cabaretier, een juiste aanduiding van het door De Jonge uitgeoefende beroep is nauwelijks te geven: met vaak clowneske middelen en grote verbale begaafdheid bracht hij gedreven een aantal maatschappij-kritische theaterprogramma's, one-man-shows, die ook op televisie zijn uitgezonden. Eerder had hij tezamen met Bram Vermeulen haast furieuze en aanvankelijk velen verbijsterende cabaret-programmas onder de naam 'Neerlands Hoop i…
  • Jongeling, deplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigJongeling, de

    Pelmolen te Westzaan. De molen werd omstreeks 1743 gebouwd op het erf van De Cooler en werd in 1722 door brand verwoest.
  • Jongepier, Janplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigJongepier, Jan

    Zaandam 26 februari 1941 - Leeuwarden 31 juli 2011

    Organist met een voorkeur voor improvisatie, orgeladviseur, orgelhistoricus. Jan Jongepier groeide op in een Gereformeerd gezin met vijf kinderen in Zaandam. Zijn fascinatie en liefde voor het orgel ontstond op jeugdige leeftijd. Als zesjarige ging hij regelmatig met zijn vader mee om de tongwerken van het kerkorgel te stemmen. Orgelles kreeg hij van zijn vader. Zijn eerste kerkdienst begeleide hij op dertienjarige leeftijd; in …
  • Jongeren-centraplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigJongeren-centra

    Ruimten waar jongeren samenkomen Een aantal jongerencentra ont stond m samenhang met de door de overheid georganiseerde Jeugdzorg. Daarnaast onttrok een aantal groepen jongeren zich aan de ze reguliere zorg, zij kwamen bijeen in al dan niet met steun van de gemeente - zelf ge bouwde keten of gekraakte panden.
  • Jongerenwerkplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigJongerenwerk

    Zie: Jeugdzorg
  • Jongert, Jacobplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigJongert, Jacob

    Wormer 22 juni 1883 - Reeuwijk 9 november 1942

    Jacob Jongert, beeldend kunstenaar, kunstschilder van vooral portretten, etser, tekenaar, lithograaf en ontwerper van onder meer boekbanden. Jacob Jongert doorliep de Quellinusschool van 1899 tot 1902, een jaar Kunstnijverheidsschool en de Rijksacademie, allen te Amsterdam. Hij ontving lessen in vormgeving van prof. Richard Roland Holst, werkte in Amsterdam, Rotterdam en Reeuwijk en gaf les in toegepaste kunst en reclame aan de Acad…
  • Jongewaardplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigJongewaard

    Geslacht van notarissen te Westzaan in de 18e eeuw. Na de splitsing van de oorspronkelijke Polder Westzaan en Krommenie (1729) werd Simon Jongewaard in 1730 naast zijn notarisambt belast met het secretariaat van de Banne (de Polder) Westzaan. Hij werd in beide functies opgevolgd door zijn zoon Simon Jr., die in 1772 bovendien tot schout werd benoemd. Simon Jongewaard Jr. was daardoor een machtig man. Als schout nam hij deel aan de rechtspraak, maar hij was ook dijkgraaf, gerechtsbode…
  • Jongsma, Anton Gerritplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigJongsma, Anton Gerrit

    Zwolle, 11 augustus 1899 – Soest, 31 juli 1960

    Anton Gerrit Jongsma lid van de NSB, burgemeester van Krommenie van 11 juli 1942 tot 17 november 1943, bijgenaamd Gekke Gerrit.

    In de Zaanstreek werden tussen 1943 en 1945 zo’n twintig mannen en twee vrouwen gedood door de illegaliteit. De conclusie lijkt gerechtvaardigd dat door deze liquidaties twee tot vier keer zoveel slachtoffers vielen als op grond van het Zaanse inwonertal kan worden verwacht. Verwonderlijk is dat nie…
  • Jonker, Wimplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigJonker, Wim

    Amsterdam, 14 september 1922

    Willem (Wim) Jonker, gemeenteraadslid van Zaandam en Zaanstad, wethouder van Zaanstad, en lid kerkenraad en geschiedschrijver van de Doopsgezinde Gemeente te Zaandam. Voor hij in 1949 naar Zaandam verhuisde werkte Wim Jonker al een drietal jaren bij Eijer's Modemagazijnen en Woninginrichting te Zaandam. Zijn eerste bestuurservaring deed hij op als mede-oprichter van het Doopsgezind Jeugdclubwerk in 1942. dat na de oorlog federatief werd georganiseerd en…
  • Jonker, deplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigJonker, de

    Houtzaagmolen en later oliemolen te Oostzaandam, achtkante bovenkruier. De eerste vermelding van de balkenzager dateert uit 1672. Hij heeft gestaan aan weg en Zaan en werd in 1926 onttakeld. In 1932 werd hij tot stellinghoogte afgebroken, de onderbouw werd in 1940 gesloopt, waarna een cacaofabriek de Jonker (thans
  • Jonker bvplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigJonker bv

    Loodgietersbedrijf te Zaandam. Het bedrijf werd opgericht in 1923 door J .N. Jonker en houdt zich thans bezig met het installeren van sanitair, water- en gasleidingen en afvoeren, alsmede dak-, lei en torenwerken. De juridische vorm werd omgezet van vennootschap onder firma in bv. Bij Jonker waren in 1987 55 personen in dienst.
  • Jood, deplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigJood, de

    Pelmolen te Oostzaandam, zie: de Abraham, de
  • Joods Monument Zaanstreekplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigJoods Monument Zaanstreek

    In het gemeentehuis aan het Stadhuisplein in Zaandam staat op een marmeren zuil een vitrine. Daarin ligt een boek met de namen van 171 joodse inwoners van de zeven voormalige Zaangemeenten die in de oorlog 1940-1945 zijn omgebracht. De Zaanse historicus P.H. Heere verzamelde deze gegevens via wetenschappelijk onderzoek. Prins Bernhard onthulde dit speciale gedenkteken op 3 april 1990.
  • Joodse gemeenschapplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigJoodse gemeenschap

    Kleine bevolkingsgroep en geloofsgemeenschap, geconcentreerd te Zaandam; vermoedelijk ontstaan aan het einde van de 18e eeuw, in omvang gegroeid in de 19e en 20e eeuw, grotendeels verdwenen door de volkerenmoord tijdens de Tweede Wereldoorlog Wereldoorlog.
  • Joosen, Marcelplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigJoosen, Marcel

    Zaandam

    Marcel Joosen studeerde in 1982 af voor het hoofdvak piano. Aan het Sweelinck Conservatorium te Amsterdam studeerde hij koordirectie bij Jan Pasveer en behaalde het diploma uitvoerend musicus in 1983. Sedertdien is Marcel Joosen werkzaam bij de
  • Jozefschool (Wormerveer)plugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigJozefschool (Wormerveer)

    Zie: Onderwijs 1.2.2.
  • Judoplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigJudo

    Zie: Vechtsporten
  • Juffer, Deplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigJuffer, De

    Houtzaagmolen in Oostzaandam, paltrok. De naam van de balkenzager herinnert nog aan het eerste Juffertje, het. De eerste vermelding dateert uit 1668. Hij heeft gestaan aan weg en Zaan, iets noordelijk van de spoorbrug, en werd gesloopt in 1878.
  • Juffertje, hetplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigJuffertje, het

    Eerst gebouwde houtzaagmolen, in 1596 naar Oostzaandam vervoerd. De uitvinding van de houtzaagmolen. door Cornelis van Uytgeest, dateert uit 1592. Volgens mededelingen van H. Soeteboom, Hendrick Jacobsz. werd de molen, die men om zijn vorm het Juffertje noemde, in de voorzomer van 1596 naar Oostzaandam vervoerd. De uitvinder van de molen had het octrooi op zijn uitvinding, dat hij van de Staten had gekregen, verkocht aan de Zaandammer
  • Juliana-ziekenhuisplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigJuliana-ziekenhuis

    Op 29 september 1967 geopend streekziekenhuis voor alle Zaangemeenten, gelegen aan de Oostkant van de Zaan aan de Koningin Julianaweg te Zaandam. Het was een voortzetting van het gemeentelijk ziekenhuis van Zaandam, dat sinds 1919 verdeeld over vele locaties in de Zaanstreek bestond en waarvan in 1931 een voor die tijd groot en fraai pand aan de Frans Halsstraat was opgetrokken, later ook wel het Van Raalten-centrum genoemd wat deels tot appartementen werd verbouwd.
  • Julianabrugplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigJulianabrug

    Brug over de Zaan, die de Guisweg (Zaandijk) verbindt met de Leeghwaterweg (Zaandam).

    De brug, die in 1936 door Prinses Juliana officieel in gebruik is gesteld, diende als voortzetting van het voormalige Guispad in oostelijke richting. Er ontstond hierdoor een verbinding tussen Beverwijk en Heemskerk, via de communicatiewegen naar Assendelft en Westzaan vervolgens naar Zaandijk en door de overbrugging naar het Kalf te Zaandam, en tenslotte door de Wijde Wormer naar Purmerend.
  • Jumelageplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigJumelage

    Uitwisselingsverband - op vele terreinen - tussen voorsteden van een aantal Europese hoofdsteden. Aanvankeljk betrof de jumelage uitwisseling met andere Westeuropese steden; in verband met de gewijzi gde internationale omstandigheden werd eind 1989 besloten deze uitwisseling te beëindigen. Zaanstad richtte zich sedertdien op de al langer bestaande - relaties met het Oostduitse Zwickau en het Joegoslavische Pancevo en probeerde banden aan te knopen met het Russische Vyborg bij Leningrad…
  • Junior Kamerplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigJunior Kamer

    Wereldomvattende 'leadership development'-organisatie van jonge mensen, die bereid zijn verantwoordelijkheid te aanvaarden zowel in het bedrijfsleven, in overheidsdienst of het vrije beroep alsmede ook buiten de werkkring. Doelstelling is: de leidinggevende kwaliteiten van de leden op een hoger niveau te brengen door persoonlijke training en het uitvoeren van maatschappelijke activiteiten. Het laatste wordt gerealiseerd in de vorm van projecten (regionaal, nationaal en intemationaa…
  • Justitieplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigJustitie

    Oorsprong komt van Justitia, bij de Romeinen de godin van het recht, ontleend aan het Latijn. 'Jus' is recht. Justitie houdt in: het ontwerpen, vaststellen en handhaven van regels, die in de samenleving op verschillende gebieden van het recht gelden. Rechtsregels dienen ter ordening van de samenleving en komen bij elke maatschappijvorm voor. Afhankelijk van de behoeften van een bepaalde gemeenschap zijn de onderdelen van het maatschappelijk leven die zij bestrijken, en daarmee ook de r…
  • Justitieel Complex Zaanstadplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigJustitieel Complex Zaanstad

    Het Justitieel Complex Zaanstad, kortweg JCZ is een nieuw justitieel complex in Westzaan, gebouwd ter vervanging van drie gesloten inrichtingen, de Bijlmerbajes, de Koepel in Haarlem en de penitentiaire inrichting aan de Tafelbergweg in Amsterdam. Het complex met een oppervlakte van 68.000 m2 is per 1 juni 2016 in gebruik genomen door het Penitentiair psychiatrisch centrum Amsterdam en biedt plaats aan ruim duizend gedetineerden in 667 cellen.
  • Juttensluis, Willemplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigJuttensluis, Willem

    Voormalige sluis in de Assendelver IJ-dijk, tussen Assendelft en het schiereiland De Kaag in het IJ. De 15e eeuwse zeesluis werd vooral gebruikt voor ontwatering en inlating en is eind 17e eeuw afgedamd.
  • Juweliersplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigJuweliers

    Zie: Goud- en Zilversmederij- en Zilversmederij.
  • Kaag, Deplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigKaag, De

    Voormalige buitendijkse polder in het Wijkermeer (de noordwestelijke uitloper van het IJ), behorend bij Assendelft. Met Kaag of Koog werd buitendijks land aangeduid.

    In de huidige Wijkermeerpolder herinnert de naam Kagerweg nog aan dit gebied. De Kaag werd evenals de door verlegging van de zeedijk buitendijks geraakte polder
  • Kaaijk, Pieterplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigKaaijk, Pieter

    Koog 14 oktober 1912 - Koog 25 november 1960

    Raadslid van Koog aan de Zaan en later Zaanstad, ereburger van Koog.

    Piet Kaaijk was al vóór zijn politieke loopbaan bekend in Koog aan de Zaan als speler van het toen hoog voetballende KFC. Na zijn voetbalcarrière maakte hij ruim 22 jaar deel uit van het KFC-bestuur. De KNVB onderscheidde hem met de zilveren Bondsspeld van de afd. Noord-Holland.
  • Kaaijk, deplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigKaaijk, de

    Zie: De Kaaik, de
  • Kaaik, deplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigKaaik, de

    Watertje, westelijk van en evenwijdig aan de Dorpsstraat van Assendelft, doorlopend tot aan de grens met Krommenie. Ook stukken land ter weerszijde van het water dragen deze naam.

    De Kaaik is waarschijnlijk een in de Middeleeuwen bedijkt veenwatertje. Kaaik is namelijk een verbastering van Kadijk. Kaaik is ook een Zaanse familienaam. Zie ook
  • Kaalplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigKaal

    Huidig molenaarsgeslacht, verbonden met oliemolen De Zoeker, De.

    Jaap (Jakob. geb. 1913) Kaal, van beroep buschauffeur, ging in zijn vrije tijd op de molen werken toen deze nog in het Westzijderveld (het tegenwoordige Guisveld) in Zaandijk stond, maar werd gaandeweg fulltime molenaar. Sinds 1958, na de verplaatsing van De Zoeker naar de Kalverringdijk, bij de Zaanse Schans, was hij in dienst van het speciaal voor deze molen opgerichte 'Olieslagerscontract'.
  • Kaal, Jaapplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigKaal, Jaap

    Zaandijk, 23 oktober 1893 - Wormer, 6 maart 1960

    Jakob (Jaap) Kaal, beeldend kunstenaar, schilder en tekenaar. Zijn landschappen, stillevens en portretten zijn van expressionistische aard en worden gekenmerkt door sober en somber kleurgebruik. Jaap Kaal behoorde tot een groep Zaanse schilders, o.a. Cor Dik, Arie van Mever, Wim Steijn en Cornelis Koning die een vrijwel apart staande school vormden.
  • Kaal, Neeltjeplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigKaal, Neeltje

    (Zaandijk, 13 april 1912)

    Beeldend kunstenaar. Neeltje Kaal vervaardigde veel etsen en werkte als naaldkunstenaar. Zij werkte in Koog aan de Zaan, Zaandam en vooral Heiloo en was leerlinge van Gerrit de Jong. Zij maakte afbeeldingen van planten, bloemen en insecten en voorts structuren met een sterk persoonlijke vormgeving.
  • Kaapvaartplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigKaapvaart

    Aanduiding van een merkwaardige, gelegaliseerde vorm van zeeroverij in het kader van de handelsoorlogen. In verschillende landen - ook in de Republiek der Verenigde Nederlanden - kregen particuliere schippers van de staat een kaperbrief (ook wel commissie genoemd).
  • Kaar, het Nieuweplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigKaar, het Nieuwe

    Pelmolen in Oostzaandam. De windbrief werd gegeven in februari 1699 aan de Wed. van Willem Jansz. Kaar.

    Hij heeft gestaan iets ten zuiden van de Noordervaldeursloot, tussen de Gouw en de Watering, en werd gesloopt rond 1796.
  • Kaars Sijpesteijnplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigKaars Sijpesteijn

    Ondernemersgeslacht in de 18e, 19e en 20e eeuw.

    De belangen van de familie Sijpesteijn in de zeildoekfabricage werden geërfd van de familie Kaars. Jan Sijbrantsz. Kaars (1735-1812), zeildoekreder uit Krommenie, was gehuwd met Etje Pieters Kuyper (1736-1781), eveneens stammend uit een rolredersfamilie. Hun dochter Bregje Kaars (1775-1803) trouwde Hendrik Sijpesteijn (1773-1835), zoon van Willem Sijpesteijn (1739-1818) en de zeer vermogende Trijntje Streek. Deze Willem was afko…
  • Kaarsenmakerijplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigKaarsenmakerij

    Tak van nijverheid, die weliswaar in de Zaanstreek is bedreven, maar waarvan nauwelijks gegevens zijn overgeleverd.

    Jacob Honig Jsz. Jr. noemde de kaarsenmakerij alleen terloops als bestaansbron. Aan het Zuideinde van Westzaan was van 1694 tot omstreeks 1850 een kaarsenmakerij annex bierstekerij (groothandel in bier) gevestigd. De oprichter was Jan Jansz. Gorter (1669-1723). Kaarsen werden eertijds van bijenwas gemaakt. Misschien is de kaarsenmakerij uit de Zaanstreek verdrongen…
  • Kaartspelenplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigKaartspelen

    Zie: Bridge en Klaverjassen. Als Zaans kaartspel verdient het Koopmannen te worden vermeld. Zie voor een beschrijving aldaar.
  • Kaashandelplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigKaashandel

    Belangrijke handelstak, vooral in Wormerveer in de 17e, 18e en 19e eeuw. Daarna door de oprichting van (coöperatieve) kaasfabrieken van minder belang.

    Reeds in de 16e eeuw stond de Zaanstreek bekend als een gebied met een grote zuivelproductie. De Italiaanse geleerde Lodovico Guicciardini meldde in een beschrijving van Nederland dat er alleen al in Assendelft 4000 melkgevende koeien waren met een jaarproductie van 5.840.000 liter. Auteur R. Kooijman (zie literatuuroverzicht) becijfe…
  • kaaspakhuizenplugin-autotooltip__default
  • Kaatsplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigKaats

    Gebouwtje of schuur zonder zolder en met een schuin aflopend (lessenaars)dak. Ook als woning in gebruik. In 1731 waren er in West-zaandam 10 en in Oost-zaandam 7 kaatsen.
  • Kaatsenplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigKaatsen

    Van origine Franse sport, die in Nederland voornamelijk in Friesland wordt gespeeld wordt. En ook door Friezen in de Zaanstreek is geïntroduceerd.

    Kaatsen is een balspel dat wordt gespeeld door twee partijen van drie personen (parturen) op een veld van 32 bij 60 meter. In 1921 werd de kaatsvereniging Zaanstreek opgericht door in de Zaanstreek werkzame Friezen. Slechts een enkele keer meldden zich niet-Friezen bij de club, die dan ook nooit groot werd.
  • Kabel bvplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigKabel bv

    Handelsonderneming in Zaandam op het gebied van geperforeerde metalen, non ferro metalen (roestvrij staal, aluminium, rood koper), ijzerwaren, gaas, zeven, filters enzovoort.

    Kabel werd opgericht in 1869. Het bedrijf fabriceerde aanvankelijk houten en metalen handzeven voor de industriemolens. In 1885 werd het bedrijf overgenomen door de familie Hart. Sedertdien werd de directie gevoerd door vier generaties van deze familie. Na de Tweede Wereldoorlog veranderde het ambachtelijke bedri…
  • Kabelgat 'tplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigKabelgat 't

    Zaandam, 1969 - Zaandam, 1983

    Jongerencentrum 't Kabelgat werd in februari 1969 geopend aan de Wilhelminastraat te Zaandam. Een initiatief van de Doopsgezinde Gemeente in combinatie met een thuishonk voor de padvindersgroep Elfregi. Door de grote toeloop van jongeren werd de combinatie met de padvinders al gauw onhoudbaar. Begonnen in een slooppand met twee huiskamers groeide 't Kabelgat uit tot een over drie panden verspreide accommodatie die ruimte kon bieden aan 500 bezoekers. …
  • Kabeltelevisie Zaanstad bvplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigKabeltelevisie Zaanstad bv

    Systeem voor het transporteren van beeld- en geluidsignalen tussen een centraal punt en op het systeem aangesloten ontvangsttoestellen, ontstaan vanuit de behoefte om de ontvangstkwaliteit te verbeteren en tevens om het ontsierend stadsaanzicht door allerlei particuliere antennes te laten verdwijnen. Vanaf 1962 werden er in Nederland enkele experimentele kabe In etten aangelegd. Vanaf de jaren '70 op grote schaal toegepast.
  • Kadasterplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigKadaster

    Een in de Franse tijd geïntroduceerde overheidsinstelling, die gegevens betreffende de eigendom van grond en andere zakelijke rechten op de onroerende goederen systematisch verzamelt en in kaarten en registers vastlegt.

    In de Zaanstreek werd de eerste inventarisatie rond 1825 afgerond. Het resultaat waren enorme kaarten, waarvan een groot deel tegenwoordig in het Gemeente-archief Zaanstad berust. Sindsdien is ongeveer iedere vijftig jaar een compleet nieuwe inventarisatie gereed gekom…
  • Kajottersplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigKajotters

    Zie: Katholieke politiek Arbeiders Jeugd.
  • Kakes-Veen, Inaplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigKakes-Veen, Ina

    Zaandam 2 november 1926 - 14 april 1985

    Catharina Cornelia (Ina) Kakes-Veen, eerste voorzitter van CDA Zaanstad (1973-1984), eerste vrouwelijke hoogheemraad van Uitwaterende Sluizen, zeer actief in de vrouwenbeweging. “Het is ongehoord hoe liefdeloos in mijn eigen land met de vrouw wordt omgesprongen
  • Kakes, Cornelis (Cor)plugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigKakes, Cornelis (Cor)

    Zaandam 17-02-1891 - Zaandam 27-01-1965

    Bouwkundige, commandant van de vrijwillige brandweer van Zaandam, belangrijk voorvechter van het christelijk onderwijs. Kakes werd benoemd tot ereburger van Zaandam, in welke gemeente een scholengemeenschap voor christelijk beroepsonderwijs naar hem werd genoemd. Cor Kakes kwam op 14-jarige leeftijd in het door zijn grootvader opgezette
  • Kakes bv, Bouwbedrijfplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigKakes bv, Bouwbedrijf

    Bouwbedrijf in Zaandam. Het bedrijf werd opgericht op 18 november 1874 aan de Oostzijde te Zaandam door Cornelis Kakes, die aanvankelijk timmermansknecht en later timmerman-metselaar was in Marken-Binnen. Mede door de naweeën van de Frans-Duitse oorlog was het ondernemersklimaat ongekend slecht. Nochtans zette Cornelis door. Reeds een maand later werd de eerste employé in dienst genomen. Deze werd gevolgd door S. de Boorder, die vele jaren werkzaam bleef.
  • Kakes & Co bv, Reinderplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigKakes & Co bv, Reinder

    Makelaarskantoor in Zaandam. De eerste steen werd letterlijk en figuurlijk door aannemer en grondlegger van (later) KRK Cornelis Kakes gelegd. Deze tak van sport sprak zijn kleinzoon Reinder Kakes ook aan en in 1922 nam hij het bedrijf van zijn opa over. Samen met zijn broer Cor, richtte hij zich op de bouw, taxatie en makelaardij. Waar
  • Kakkeba, deplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigKakkeba, de

    Verfmolen in Westzaan, en later Westzaandam, zie: De Admiraal Tromp. Gemeente Archief Zaanstad Zie discussion pagina
  • Kalf Transplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigKalf Trans

    Transportbedrijf. Aanvankelijk gevestigd in Westzaan, later aan de Rijshoutweg in Zaandam.

    J. Kalf begon in 1936 aan het Zuideinde in Westzaan met één vrachtauto een transportbedrijf. De eerste jaren werd vooral voor Zaanse houthandels gereden. Tijdens de Tweede Wereldoorlog werden de wagens bij gebrek aan benzine aangedreven door houtgasgeneratoren. Na de oorlog breidde het bedrijf zich geleidelijk uit en groeide het aantal sectoren waarin vervoer plaats vond.
  • Kalf, 'tplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigKalf, 't

    Buurtschap, wijk van oostelijk Zaandam, in de jaren zeventig van de 20e eeuw aanzienlijk uitgebreid door nieuwbouw onder de naam Plan Kalf.

    Tot de buurtschap 't Kalf werd vroeger ook Haaldersbroek gerekend, dat door een brug over de Braaksloot met 't Kalf verbonden is. Beide, dus zowel 't Kalf als Haaldersbroek, behoorden vanouds tot het Haler vierendeel van de
  • Kalf, hetplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigKalf, het

    Snuifmolen te Koog. De enige vermelding dateert uit 1696, verdere gegevens ontbreken.
  • Kalf, het Bonteplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigKalf, het Bonte

    Houtzaagmolen te Westzaandam, paltrok. De eerste vermelding van de wagenschotzager dateert waarschijnlijk uit 1684. De standplaats is niet bekend. De molen werd vóór 1752 gesloopt.

    molen houtzaagmolen paltrok zaandam
  • Kalf, het Oude Bonteplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigKalf, het Oude Bonte

    Oliemolen in Oostzaandam, ook Het Ouwe Bont genoemd.

    De zeer grote molen (met twee dubbele werken en tijdelijk ook ingericht om gerst te pellen) had waarschijnlijk een kleinere voorganger, die genoemd wordt in oktober 1649. Wanneer deze door de grote molen werd vervangen is niet bekend. Hij heeft gestaan aan en ten zuiden van de Braakdijk, niet ver voorbij de rooms katholieke kerk, en werd in 1905 tot stellinghoogte afgebroken. In 1935 werden ook zijn schuren en onderbouw …
  • Kalf, het Rodeplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigKalf, het Rode

    Houtzaagmolen in Koog aan de Zaan, paltrok.

    De windbrief van de balkenzager werd gegeven in 23 maart 1660 uitgegeven aan Willem Cornelisz Jonge Willem. De molen heeft gestaan ten zuiden van de Weelsloot, ten westen van de latere spoorweg. Het Rode Kalf werd gesloopt in 1759.
  • Kalf, het Rodeplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigKalf, het Rode

    Houtzaagmolen te Westzaandam, paltrok. De enige vermelding van de wagenschotzager dateert uit 1748. Verdere gegevens ontbreken.

    molen houtzaagmolen paltrok zaandam
  • Kalf, het Verguldeplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigKalf, het Vergulde

    Houtzaagmolen in Koog aan de Zaan, paltrok. De windbrief werd waarschijnlijk gegeven in februari 1628.

    De molen heeft vermoedelijk ten oosten van de tegenwoordige spoorlijn gestaan, aan en ten noorden van de Sluissloot. De molen werd in 1747 gesloopt.
  • Kalf, het Verguldeplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigKalf, het Vergulde

    Houtzaagmolen in Westzaandam, paltrok. De windbrief van de balkenzager werd gegeven in oktober 1646.

    De molen heeft gestaan ten oosten van de Watering, noordwestelijk van het tegenwoordige NS-station. En kwam in 1746 in slopershanden.
  • Kalf, het Verguldeplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigKalf, het Vergulde

    Pelmolen in Oostzaandam. De windbrief werd gegeven in oktober 1697. Hij heeft gestaan ten noordoosten van de Kuil, dicht bij de weg. De molen werd in oktober 1876 door brand verwoest.

    molen pelmolen zaandam
  • Kalf, het Zwarteplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigKalf, het Zwarte

    Oliemolen in Oostzaandam. Hij werd gebouwd in 1649. Hij heeft gestaan aan en ten noorden van De Poel, buitendijks. De molen werd de laatste jaren door een petroleummotor aangedreven en gebruikt voor het verwerken van cacao-afval voor Jan
  • Kalff, Cornelis Janszplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigKalff, Cornelis Jansz

    Zie: Onderwijs 1.2.8.
  • Kalff, Janplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigKalff, Jan

    Haarlem 11 september 1901 – Amersfoort 15 maart 1974

    Van 1938-1942 en van 1945-1947 burgemeester van Krommenie en verzetsstrijder. Zoon van waterstaatsminister ir. Jacob Adriaan Kalff (1869-1935) en Johanna Elisabeth Hillegonda Adriana Wichers Hoeth (1872-1959). Na zijn middelbare schoolopleiding koos hij voor een functie in de handel, maar schakelde over naar de gemeentelijke overheid als volontair bij de gemeente-secretarie van Overschie. Kalff nam in 1938 te taak van burgemeeste…
  • Kalkbranderijplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigKalkbranderij

    De winning van ongebluste kalk uit koolzure kalk (bijvoorbeeld schelpen, kalksteen, krijt) door verhitting, onder ontwikkeling van koolzuurgas.

    De ongebluste kalk werd in metselkalk verwerkt. Reeds vroeg in de 17e eeuw stond in Zaandijk, tegenover het Guispad aan de Zaan, een kalkoven. In 1629 was Gaeff Jacobsz. eigenaar van deze oven. Deze kalkoven werd reeds in 1642 gesloopt. Aan het begin van de 20e eeuw stonden aan de Zuiddijk in Zaandam twee kalkbranderijen. Degene die het d…
  • Kalverpolderplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigKalverpolder

    Middeleeuwse polder in Zaandam, aan de oostkant van de Zaan en begrensd door de Enge Wormer, Wijde Wormer, Braaksloot,'t Kalf en de Poel.

    De polder, waarin Haaldersbroek en de na de Tweede Wereldoorlog aangelegde Zaanse Schans zijn gelegen, heet officieel Halerbroek of Kalverpolder. Het ongeveer 200 hectare omvattende gebied is tot de jaren dertig van de 20e eeuw tamelijk geïsoleerd gebleven. Pas toen in 1936 de
  • Kalverringdijkplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigKalverringdijk

    Zie bij: Kalverpolder.
  • Kalverschansplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigKalverschans

    Zie: Zaanse Schans en Spaanse tijd.
  • Kalverstraatplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigKalverstraat

    Pad in Zaandam, waarschijnlijk vernoemd naar schoolmeester Cornelis Jansz Kalff (zie: Onderwijs 1.2.8.) die aan het pad woonde. De Kalverstraat kreeg in 1678 een reglement.
  • Kameel, Deplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigKameel, De

    Pelmolen en oorspronkelijk oliemolen in Wormer.

    De eerste vermelding dateert uit 1667. Hij heeft gestaan aan de Nieuwe Vaart, aan de oostkant van het dorp. De molen werd vermoedelijk in 1696 gesloopt.
  • Kamer van Koophandel en fabrieken voor de Zaanstreekplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigKamer van Koophandel en fabrieken voor de Zaanstreek

    Prins Bernhardbrug Door de wet ingesteld orgaan ter behartiging van de economische belangen van industrie, ambacht en dienstverlening. Aanvankelijke benaming Kamer van Koophandel en Fabrieken voor Zaanland: op verzoek van de Kamer op l juli 1988 tot huidige naam gewijzigd.
  • Kamp Bakkumplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigKamp Bakkum

    Bij Zaankanters zeer populair kampeerterrein aan de Zeeweg in Castricum op loopafstand van zee. 56 hectare groot, gelegen in het Noordhollands Duinreservaat onder exploitatie van het Provinciaal Waterleidingbedrijf Noord-Holland (PWN ).
  • Kamphuys, Cornelisplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigKamphuys, Cornelis

    Cornelis Th. Kamphuys werd in 1885 in de gemeenteraad van Zaandam gekozen als enige Rooms-Katholiek. Hij zou ongeveer 25 jaar deel blijven uitmaken van deze raad. Op 28 oktober 1914 bedankt wethouder Kamphuys, omwille van gezondheidsredenen, als raadslid voor de gemeente Zaandam. Op 21 december 1914 werd tot lid van de gemeenteraad gekozen J. G. Beumer (R.K.) in de vacature C. Th. Kamphuys.
  • Kamphuys, J. F. M. J.plugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigKamphuys, J. F. M. J.

    30 maart 1882 - Zaandam 9 oktober 1959

    Johannes Fredericus Maria Josephus Kamphuys, houthandelaaar, Statenlid sinds 1919, lid van de Kamer van Koophandel voor Zaanland en wethouder bedrijven in Zaandam van 1923 tot 1935, stond in 1929 op de kandidatenlijst voor de Tweede Kamer.
  • Kamphuys & Zonen, Gplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigKamphuys & Zonen, G

    Voormalige houthandel met zagerijen in het Westzijderveld in Zaandam.

    Gewerkt werd met de in 1912 verbrandde stoomhoutzaagmolen De Zwarte Bruinvis en vóór 1869 gesloopte De Ladder Jacobs, voortgekomen uit molens van die naam, zie aldaar. In 1921 fuseerde de firma met Th. van Loosbroek en Zoon; zie verder onder:
  • Kamphuys Loosbroek bvplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigKamphuys Loosbroek bv

    Houthandel en oorspronkelijk een houtzagerij in Zaandam.

    Het bedrijf werd in 1851 in het Westzijderveld gevestigd door de uit de omgeving van Alkmaar komende Gerrit Kamphuys. Het bedrijf werd later door zijn zonen en kleinzonen voortgezet. Tot de jaren twintig in de 20e eeuw was de voornaamste activiteit het zagen met molens van uit Noorwegen, Zweden, Finland en Rusland geïmporteerde balken. Nadien werd ook gezaagd naaldhout uit Scandinavië en Rusland geïmporteerd.
  • Kan Palenplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigKan Palen

    Houtverduurzamingsbedrijf in Zaandam.

    Kan Heipalen werd opgericht in december 1896 door Klaas Kan Dz. (1841-1919) die had besloten om de handel in heipalen van wijlen Dirk Verlaan voort te zetten. Zoon Klaas Kan Kzn (1880-1946), zette de activiteiten van z'n vader voort. Uit deze activiteit groeide de exploitatie van bospercelen in binnen- en buitenland. Het bedrijf, aanvankelijk alleen aan de Westzijde gevestigd en na uitbreidingen vooral aan de Oostzijde, specialiseerde zich in hei…
  • Kanaal en Zaanverbinding Maatschappijplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigKanaal en Zaanverbinding Maatschappij

    Onderneming van vooral Wormerveerse fabrikanten, die zich in 1849 gingen inzetten voor de verlenging van de Markervaart in noordelijke richting, zodat een verbinding tot stand zou komen tussen de Zaan en het Noordhollands Kanaal.
  • Kanalenplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigKanalen

    Waterwegen, gegraven voor het scheepvaartverkeer of voor afwatering. Ook vaarten genoemd.

    Naar deze definitie telt de Zaanstreek vele kanalen, want afgezien van de Zaan zijn vrijwel alle waterwegen ooit gegraven. De ringvaarten om de droogmakerijen Enge en Wijde Wormer vallen er evenzeer onder als de vele poldersloten. Het vaarverkeer mag er dan nog weinig betekenen, voor de waterhuishouding zijn de ringvaarten en het net van poldersloten van groot belang.
  • Kanarievogel, deplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigKanarievogel, de

    Houtzaagmolen in Westzaandam.

    De enige vermelding van de veerzager dateert uit 1727. Hij heeft gestaan ten oosten van de tegenwoordige spoorlijn, noordelijk van de Blauwe Arendspadsloot.
  • Kanobouwplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigKanobouw

    (Neven)activiteit van diverse jacht- en scheepswerven. Eind jaren twintig/begin jaren dertig van de 20e eeuw ontstaan, toen bij de jeugd de populariteit van de Kanosport plotseling sterk toenam (enigszins vergelijkbaar met de latere 'surfplank-koorts').
  • Kanosportplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigKanosport

    Het zich op water voortbewegen door middel van een kano. Spaans: canoa is algemene benaming voor een licht, smal en doorgaans geheel open vaartuig, oorspronkelijk gemaakt van een open houten geraamte en overtrokken met dierenhuid of zeildoek. Of geheel uit een boomstam uitgehold, later vooral uit kunststof gefabriceerd, waarbij in tegenstelling tot bij het roeien de kanoër zich op een vast steunvlak bevindt, met het gezicht in de vaarrichting kijkt en de peddel los in de hand houdt.
  • Kantongerechtplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigKantongerecht

    Zie: Justitie
  • Kantoorboekhandelplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigKantoorboekhandel

    Voorheen in kleine winkelbedrijven uitgeoefende tak van handel.

    Vóór de Tweede Wereldoorlog telde de Zaanstreek tenminste 20 kantoorboekhandels. De meeste ervan combineerden het aanbod van kantoorartikelen met de handel in boeken (zie:
  • Kapellenplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigKapellen

    Kleine, niet-parochiale kerken. Vóór de reformatie, in de 15e en 16e eeuw, toen vanuit de oude dorpen nieuwe nederzettingen aan de Zaan ontstonden, waren er in de Zaanstreek tenminste vier kapellen gevestigd.

    In Oostzaandam was op de plaats van de huidige (hervormde) Oostzijderkerk een kapel aanwezig, die in 1411 voor het eerst werd genoemd. En in 1450 is vergroot en van een houten toren voorzien. Deze kapel was gewijd aan de H. Maria Magdalena en werd door brand verwoest in 1576, toe…
  • Kaper, Simonplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigKaper, Simon

    (Zaandam, 12 november 1890 - Hoorn, 10 december 1966)

    Beeldend kunstenaar, kunstschilder.

    Simon Kaper was van beroep huisschilder, maar kreeg bekendheid door zijn dorpsgezichten, schilderijen van Zaanse panden en stillevens. Hij kreeg schilderlessen van J.C. Heeck in Beverwijk.
  • Kaper, Abrahamplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigKaper, Abraham

    Zaandam, 9 mei 1890 – Groningen, 29 juni 1949 Abraham Kaper 1890-1949 Na de Tweede Wereldoorlog vonden in Nederland 39 nazicollaborateurs de dood voor het vuurpeloton. Onder hen was één man met Zaanse roots, Abraham Kaper.

    Abraham -roepnaam Bram- komt op 9 mei 1890 ter wereld op het Zaandamse Bouwmanspad, als zoon van Jan Kaper en Trijntje Ballée. Later zal hij met zijn ouders, broers en zussen verhuizen naar de Ganzenwerfstraat 4, een inmiddels niet meer bestaande woning vlakbi…
  • Kaper, Dolfplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigKaper, Dolf

    Koog aan de Zaan, 5 juli 1927 - Putten, 15 juli 2006

    Adolf (Dolf) Kaper, koorleider, dirigent, introduceerde het Barbershop Harmony Singing in de Zaanstreek. Als pianist speelde Dolf Kaper vanaf 1941 in verscheidene orkesten en bands. In 1957 richtte hij Caper's Choir op, het eerste close-harmonykoor in Nederland, dat een bezetting had van ongeveer 50 leden. Van 1961 tot 1966 was hij ook dirigent van de Zaanse Operette Vereniging. Caper's Choir werd in 1970 opgeheven toen Kaper voo…
  • Kaper, Bobplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigKaper, Bob

    (Zaandam, 19 juni 1939) CC-BY-SA-3.0 Bob Kaper, jazzmusicus, klarinet en altsax, was al vanaf zijn jonge jaren geïnteresseerd in oude stijl jazzmuziek. Zijn eerste instrument was de mondharmonica. Op de middelbare school, het Zaanlands Lyceum aan het Ruiterveer, waar op schoolfeesten voornamelijk Dixieland muziek wordt gespeeld, neemt zijn belangstelling verder toe voor deze muziekstijl. Ook het veelvuldig bezoek aan de Zaanse Swing Society in de
  • Kaper, Carla Marianneplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigKaper, Carla Marianne

    Zaandam, 20 november 1941.

    Beeldend kunstenaar, schilder, etser en lithograaf.

    Carla Marianne Kaper werkte vooral in Alkmaar en Dordrecht, later in Rotterdam. Zij was leerlinge van de Academie voor Beeldende Kunsten in Rotterdam en ontving voor haar monumentale werk 'nieuwe generatie' onder meer de Drempelprijs 1963 en de Havenloodsprijs 1964. In 1974 toverde ze twee bollen bij de Persoonshaven in Feijenoord om tot dag- en nachtkoepel en twee jaar daarna droeg ze met twe…
  • Kapol, deplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigKapol, de

    Watermolen in Westzaan.

    De eerste vermelding dateert uit januari 1716. In de jaren tachtig van de 19e eeuw werd hij afgebroken van zijn oorspronkelijke standplaats aan en ten noorden van de Tochtsloot en aan en ten westen van de Gouw. Hij werd verplaatst naar de Nauernase Vaart, waar hij iets ten noorden van het Watermolenpad werd herbouwd. Na enkele jaren als doppenmolen te zijn gebruikt werd hij gesloopt.
  • Kappie, Stichtingplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigKappie, Stichting

    Organisatie van 'losse werklieden' in Zaandam.

    Er zijn vier van dergelijke organisaties in de Zaanstreek werkzaam. Kappie ontstond halverwege de 19e eeuw. In die tijd was al het werk in de Zaandamse haven los loonwerk, dat wil zeggen dat het door ploegen arbeiders werd verricht, die per klus werden aangenomen en de bedongen betaling onderling verdeelden. Uurloon bestond niet, de betaalde vergoeding was afhankelijk van de omvang van de klus. De verdienste per arbeider hing nau…
  • Kapramen, deplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigKapramen, de

    Oliemolen in Wormerveer.

    De enige vermelding is in de brandkroniek van Van Pomeren. De molen zou in mei 1699 zijn verbrand. Waarschijnlijk is dit een onjuiste vermelding. Gezegd wordt dat een brand in de kap en achter de ramen tot een foutieve naamsvermelding leidde. Het bestaan van de molen wordt betwijfeld.
  • Karateplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigKarate

    Zie: Vechtsporten
  • Karel Stuart, deplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigKarel Stuart, de

    Verfmolen in Oostzaandam, zie: De Koning Salomo, De Stuart.
  • Karman, Simon Jacobszplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigKarman, Simon Jacobsz

    Simon Jacobsz Karman, dichter-schrijver aan het eind van de 18e eeuw, woonachtig in Westzaan en later in Oostzaandam. Van zijn hand zijn enkele voor de streekgeschiedenis van enig belang zijnde werken in druk verschenen, zoals
  • Karman, Dickplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigKarman, Dick

    Zaandam, 7 novem­ber 1948

    Dick Karman, schilder. Hoewel hij het woord kun­stschilder niet zo snel in de mond zal nemen, is het schilderen wel een passie die hem z’n hele leven bezig zal bli­jven houden. Magisch real­isme is de vorm die hij het meest hanteert, waarmee hij een andere werke­lijkheid op het doek zet dan die wij gewoon­lijk waarnemen. Lees verder op de site van
  • Karn, deplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigKarn, de

    Houtzaagmolen in Oostzaandam, bovenkruier, later paltrok.

    De eerste vermelding van de balkenzager dateert uit 1711. Waarschijnlijk in 1743 werd de bovenkruier gesloopt. Vermoedelijk op hetzelfde erf is daarna een paltrok-balkenzager gebouwd, waarvan de eerste vermelding dateert uit januari 1790. Bovenkruier en paltrok stonden ten zuiden van de Zuidervaldeursloot, aan en ten westen van de Gouw. De Kam werd vóór januari 1808 door brand verwoest.
  • Karn, deplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigKarn, de

    Oliemolen en later verf- en snuifmolen in Wormer.

    De eerste vermelding dateert uit 1654. Tussen 1704 en 1720 werd hij ingericht als verf- en snuifmolen. Hij heeft gestaan aan en ten westen van de Middelveersloot (later Kamsloot). De molen werd in 1835 gesloopt.
  • Karnemelksepolderplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigKarnemelksepolder

    Kleine polder (42,5 hectare), waarin Westknollendam is gelegen.

    De polder die wordt begrensd door de Nauernase Vaart, de Tochtsloot, de Zaan en de Noorddijk in Wormerveer, had nooit een eigen bemaling. Het tijdstip van omdijking is niet bekend. De polder werd aan het begin van de 18e eeuw voor het eerst op een kaart van de weduwe Nicolaas Visscher als 'Carmelk-polder' vermeld. Hij wordt doorsneden door de provinciale weg uit Wormerveer, langs Markenbinnen in de richting Alkma…
  • Karpertje, hetplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigKarpertje, het

    Houtzaagmolen in Westzaandam, paltrok.

    De windbrief van deze lat- en veerzager werd gegeven op 28 april 1712. Op zijn plaats stond eerder de gelijknamige mosterdmolen. De molen is vermoedelijk in 1801, of kort daarna, gesloopt. Hij stond ten oosten van de Watering en is een eenling onder zijn soortgenoten. Paltrok-veerzagers kwamen verder niet voor.
  • Karseboom, deplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigKarseboom, de

    Voormalige balkenzager in Westzaan. zie: De Kersenboom, de
  • Karseboom, deplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigKarseboom, de

    Voormalig hotel-restaurant op de Dam in Zaandam. Zie: Horeca .

    hotel restaurant horeca zaandam
  • Karte, Klasinaplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigKarte, Klasina

    Zaandijk, 1 oktober 1892 - Zaandam, 1 februari 1972

    Klasina Karte, na haar huwelijk Klasina Fraaij-Karte, amateurschilder, landelijk bekend geworden als zondagschilder ofwel naïeve schilderkunst doordat haar in de jaren zeventig verschillende prijzen werden toegekend. Enkele van haar werken zijn in musea opgenomen. Klasina Karte huwde op 30 april 1914 met Johannes Anne Fraaij.
  • Kartenplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigKarten

    Zaanse familie, waaruit veel muzikanten voortkwamen. Zij speelden in harmonie-/fanfaregezelschappen en jazz-bands. Enkele leden van deze familie kozen de muziek als beroep.

    De belangrijkste vertegenwoordiger was ongetwijfeld Gijs Karten (Zaandam 1917 - Laren 2015). Hij studeerde aan het Amsterdams Conservatorium bij onder andere Rudolf Gall, solo-klarinettist van het Concertgebouworkest. Als 20-jarige vertrok hij naar Palestina waar hij solliciteerde bij het in 1936 door de violist Bro…
  • Karthuizer kloosterplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigKarthuizer klooster

    Voormalig klooster iets buiten de stadsmuren (Haarlemmerpoort) van Amsterdam, dat in de late Middeleeuwen grote stukken land in de Zaanstreek bezat.

    Het klooster is waarschijnlijk in 1393 gesticht door volgelingen van de Heilige Bruno de Katthuizer. De omvang van het bezit van het klooster is niet bekend. Zeker is dat (tot de verwoesting van het klooster in 1572), het eiland Zaenderhorn, de Hem en stukken land in de banne van Oostzanen daartoe behoorden. De Karthuizers liet…
  • Kat, Deplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigKat, De

    Houtzaag/verfmolen in Oostzaandam, bovenkruier.

    Verfmolen De Kat is een oorspronkelijk in 1781 gebouwde achtkante bovenkruier met stelling, die sinds de herbouw in 1960 tot verfmolen is ingericht. Hij heeft gestaan aan of nabij de Knie. Hij werd in 1759 gesloopt en herbouwd als pelmolen
  • Kat, de Geleplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigKat, de Gele

    Houtzaagmolen in Westzaandam, paltrok. Zie: De Bleker

    houtzaagmolen paltrok
  • Kat, De Jongeplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigKat, De Jonge

    Houtzaagmolen in Oostzaandam, paltrok.

    De eerste vermelding van de balkenzager dateert uit januari 1711. hij was toen eigendom van Outger Kat. Hij heeft gestaan op het Westerkattegat, het tegenwoordige Eiland. De molen werd gesloopt in het begin van de 19e eeuw.
  • Kater, Klaasplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigKater, Klaas

    Zie: Patrimonium.
  • Kater, Deplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigKater, De

    Oliemolen in Oostzaandam.

    De eerste vermelding dateert uit juni 1714. Hij heeft gestaan aan de Poel en aan de Kalverringdijk. Bitendijks, en werd in november 1842 door brand verwoest.

    oliemolen molen
  • Kathoekenplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigKathoeken

    Voormalige naam van een wijk in Oostzaan, ten noorden van de kerk.

    De naam, die niet verklaard is, raakte aan het eind van de 19e eeuw in onbruik.
  • Katholiek Vrouwen Gilde (KVG) - ’t Kalf (1919-2019)plugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigKatholiek Vrouwen Gilde (KVG) - ’t Kalf (1919-2019)

    Oprichting In maart 1919 werd vanuit de R.K. parochie ’t Kalf in Zaandam het initiatief genomen tot de oprichting van een afdeling van een R.K. Vrouwenbond. Eerste punt op de agenda van 16 maart 1919 was het kiezen van een voorlopig bestuur, bestaande uit de dames: Mej. Kroon-Hooij (presidente), Mej. Stevens (secretaresse), Mej. Konijn-Bont (penningmeester), Mej. C. de Jong-Mul en Mej. Stevens-Hoog. Besproken werd dat de 1e zondag na Pasen e…
  • Katholieke politiekplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigKatholieke politiek

    Politiek op katholieke grondslag. In de Zaanstreek organiseerden katholieken zich politiek vanaf het einde van de 19e eeuw.

    De katholieke politiek in de Zaanstreek stond, zeker vóór de Eerste Wereldoorlog, in het teken van emancipatie. De katholieken in de streek vormden een minderheid en behoorden bijna allen tot de groep van de minst welgestelden, met weinig ontwikkeling. In de periode vóór de invoering van het algemeen kiesrecht was er dan ook geen sprake van katholieke …
  • Katholiekenplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigKatholieken

    Zie: Rooms katholieken en Oud katholieken.
  • Kattegat, hetplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigKattegat, het

    Tegenwoordige straat in Zaandam-oost, dwarsstraat van de Zuiddijk richting de Zaan. Zowel in Zaandam als in Loosdrecht heeft men ooit een water die naam gegeven omdat iemand met de bijnaam Kat of de Kat het gegraven had of er langs woonde. Dergelijke soort naamspelingen worden over het algemeen alleen gevormd met de blik schuin gericht naar de aardrijkskundige namen of naamtypen die aan iedereen bekend zijn. In dat geval vormt de
  • Kattegat, het Oosterplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigKattegat, het Ooster

    Houtzaagmolen, later oliemolen en tenslotte verfmolen te Oostzaandam, achtkante bovenkruier. De windbrief van de balkenzager werd gegeven in februari 1694 aan Huybert Hendricksz. Kat. In 1743 werd hij verzekerd als oliemolen. In 1855 veranderde hij opnieuw van bestemming en ging hij verfhout malen. Hij heeft gestaan ten westen van de Zuiddijk, ten noorden van de
  • Kattenplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigKatten

    Vroeger rechtsgebruik, enigszins vergelijkbaar met het bofrecht, zie: Boffen.

    Door het 'katrecht' mocht een koper de koop ongedaan maken als de kwaliteit van het gekochte bij aflevering minder was dan overeen was gekomen. Het katten had alleen bij de handel in roerend goed plaats en was tot ver in de 17e eeuw onder die naam gebruikelijk.
  • Katuil, deplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigKatuil, de

    Oliemolen in Oostzaandam.

    De windbrief werd gegeven in maart 1663. Hij heeft ongeveer halverwege tussen de weg en de Knie gestaan, ten noorden van de Noordervaldeursloot. De molen werd in juni 1898 gesloopt.

    oliemolen molen
  • Kauwer, deplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigKauwer, de

    De eerste papiermolen in de Zaanstreek was de in 1616 geplaatste Kauwer in Westzaandam, ook wel De Oude Papiermolen genoemd. De molen maalde lompen fijn. De windbrief werd gegeven in februari 1616. Hij heeft gestaan ten oosten en op enige afstand van de Vaart, achter het
  • Kauwerspadplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigKauwerspad

    Pad in Zaandam-West, ook wel Papierpad, noordelijk en op enige afstand van de Papenpadsloot.

    Het nog altijd aanwezige pad is vernoemd naar papiermolen De Kauwer. Vandaar ook de naam Papierpad. In totaal stonden er drie molens aan het pad. Het Kauwerspad had in 1674 een
  • Kaver, deplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigKaver, de

    Oliemolen in Oostzaandam.

    De eerste vermelding dateert uit 1693. Hij heeft gestaan aan en ten noorden van de Noordervaldeursloot, aan en ten westen van de Knie. De molen werd gesloopt in 1898.

    oliemolen molen
  • Kee, Corplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigKee, Cor

    Zaandam 24 november 1900 - Zaandam 3 januari 1997

    Componist, improvisator, organist. Cor Kee studeerde orgel en componeren bij Jan Zwart, Jean Baptiste de Pauw en Sem Dresden en zang bij Thom Denijs. Als zanger trad hij vele malen als solist op. Uiteindelijk koos hij voor het orgel en het componeren.
  • Kee, Pietplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigKee, Piet

    (Zaandam, 30 augustus 1927 - Haarlem, 25 mei 2018) Pieter Willem Kee, 1927-2018 Bron: Wikimedia Commons. Pieter Willem (Piet) Kee, organist en componist, studeerde onder meer bij zijn vader Cor Kee en bij Anthon van der Horst.

    Aan het Amsterdams Conservatorium behaalde hij in 1949 de Prix d'Excellence voor orgel. In 1953, 1954 en 1955 werd hij winnaar van het Internationaal Improvisatieconcours voor Orgel in Haarlem. Kee was van 1952 tot 1988 organist van het
  • Keesing, Isidoreplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigKeesing, Isidore

    Amsterdam, 21 mei 1876 - Sobibor, 14 mei 1943

    Isidore Keesing, zoon van Gompert Keesing, behanger, en Eva Lissauer. Op 17 augustus 1905 trad hij in het huwelijk met Rachel Polak, telefoniste. Na haar overlijden op 1 juli 1922 hertrouwde hij op 1 september 1925 met Eva Stranders. Hij was de eerste statisticus van het NVV en deskundige inzake werkloosheidsverzekeringen, Keesing noemde zich I.G. [Gompertz] Keesing. In 1918 werd hij benoemd tot voorzitter van de Raad van Arbeid te…
  • Keezer, Firma Janplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigKeezer, Firma Jan

    In 1916 als agentschap voor de beurtvaart opgericht bedrijf in Zaandam, inmiddels uitgegroeid tot een distributiebedrijf met eigen vrachtwagens.

    De firma Jan Keezer werd in 1924 overgenomen door de familie Smit, waarvan thans de derde generatie het bedrijf voortzet. Aanvankelijk was de zaak als agentschap gevestigd aan de Achterdam. Eind jaren vijftig verhuisde de firma naar het Bodecentrum in Zaandam. Als kantoor wordt sinds 1938 een aan de wal afgemeerde boot gebruikt (de B…
  • Kef, Keesplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigKef, Kees

    Zaandam, 21 september 1894 - Amsterdam, 30 november 1961

    Cornelis (Kees) Kef, componist, criticus, pianist en koordirigent, propageerde de moderne Nederlandse muziek en ijverde voor niveauverbetering van het repertoire van amateurensembles. De toonkunstenaar studeerde bij Thom Denijs en J. W. Kersbergen en andere pedagogen, piano, muziektheorie, directie en compositie, terwijl hij zich in de zangkunst bekwaamde door lessen bij o.a. mevrouw J. Hartog—Benjamins en Guiseppe Reschiglia…
  • Keg, Firma C.plugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigKeg, Firma C.

    Later C. Keg's Groothandel nv. Voormalige handelsonderneming met landelijke bekendheid door het in de handel brengen van verpakte levensmiddelen onder eigen merknaam.

    Oprichter was Cornelis Keg, die in 1832 een handel in koloniale waren begon en hieraan in de loop der jaren een groothandel verbond. Er ontstond een eigen koffiebranderij en een verpakkingsafdeling voor koffie en thee. Aan het eind van de 19e eeuw werd ook in petroleum gehandeld met een jaarlijkse omzet van 10.000 …
  • Keijzer, Elinaplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigKeijzer, Elina

    Elina Keijzer, organist, dirigent, muziek-docente, cantor-organist van de Doopsgezinde Vermaning aan de Westzijde te Zaandam van mei 1999 tot augustus 2013. Vanaf september 2013 organist van de PKN gemeente Santpoort Noord. Zij ontving haar opleiding aan het Sweelinck conservatorium, blokfluit, orgel, kerkmuziek, koordirektie, DM, UM, praktijkdiploma.
  • Keizer, deplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigKeizer, de

    Houtzaagmolen in Westzaan, paltrok, balkenzager.

    De windbrief werd gegeven in 1661. De molen stond ten westen van de weg, nabij de dijk. De molen werd kort na 1813 gesloopt.

    houtzaagmolen balkenzager paltrok westzaan
  • Keizer. deplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigKeizer. de

    Oliemolen in Wormer.

    De eerste vermelding dateert uit 1654. Hij heeft gestaan aan en ten noorden van de Nieuwe Vaart, in het oosteinde van het dorp. De molen werd gesloopt in 1803.

    oliemolen molen wormer
  • Keizer, deplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigKeizer, de

    Slijpmolen in Zaandijk. De windbrief werd gegeven in april 1784.

    De molen stond aan de Nieuwe Vaart, ten noorden van de Simon Gammersloot. De molen werd voor het laatst vermeld in januari 1805.
  • Keizerin, deplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigKeizerin, de

    Houtzaagmolen in Westzaan, paltrok.

    De windbrief van de wagenschotzager werd gegeven in december 1671. De molen stond ten westen van de weg, nabij de dijk, en kwam in 1774 in slopershanden.

    houtzaagmolen westzaan paltrok
  • Kennemerlandplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigKennemerland

    Aanduiding van het gewest dat de duinstreek van Noord-Holland omvat. Ten zuiden (ter plaatse van de Kennemerbeek bij Bennebroek en de Ringvaart van de Haarlemmermeer) grenzend aan Rijnland, ten oosten aan Waterland en West-Friesland en naar het noorden doorlopend tot en met Bergen en Schoorl.
  • Kenz Kraantechniek (Kenz Cranes) BVplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigKenz Kraantechniek (Kenz Cranes) BV

    Constructiebedrijf gespecialiseerd in het ontwerp, de fabricage en het onderhoud van offshore hef- en hijssystemen.

    Kenz Kraantechniek is gevestigd aan de Voorzaan (Zuiddijk) in Zaandam. Het bedrijf ontstond in 1960, toen Jan Jacob Fleumer en Jan Fray in Wormer een constructiebedrijfje begonnen dat meteen na de oprichting de kranenbouw ter hand nam. Men kocht bijvoorbeeld gebruikte kranen en verbouwde deze voor 'burgergebruik' tot baggerkraantjes en hijsins…
  • Kenza Bouw BVplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigKenza Bouw BV

    Kenza Bouw BV, bouw- en aannemersbedrijf, gevestigd aan de Vredeweg 5a te Zaandam, opgericht in 1978. De naam is een samenvoeging van Kennemerland/Zaanstreek. Het bedrijf is in 1983 overgenomen door W.L.J. Fritz. Werkzaamheden werden hoofdzakelijk uitgevoerd in Beverwijk, Alkmaar en Amsterdam. Onder de leiding van de heer Fritz zijn werkzaamheden uitgebreid naar de Zaanstreek. Sinds 1998, is de dagelijkse leiding in handen van het drietal Remon Fritz, Jeroen Koning en Mark Wiegers…
  • Keramiekplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigKeramiek

    Verzamelnaam voor keramische producten als aardewerk, porselein en plastiek, vervaardigd door zowel kunstenaars als gespecialiseerde bedrijven, de vroegere pottenbakkerskunst. In de Zaanstreek heeft zich na de Tweede Wereldoorlog een niet onbelangrijke ontwikkeling voorgedaan in de keramische kunst. Deze werd en wordt beoefend door kunstenaars zoals Pieter Groot,
  • Kerfbijl, deplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigKerfbijl, de

    Houtzaagmolen in Westzaandam, paltrok, bijgenaamd Het Eendenhok.

    De eerste vermelding van de balkenzager dateert uit 1728. Hij heeft gestaan ten oosten van de Vaart, ten zuiden van het Hollandse Pad. De molen kwam in 1746 in slopershanden.
  • Kerk, de Nieuweplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigKerk, de Nieuwe

    Houtzaagmolen in Koog aan de Zaan, paltrok. Zie: De Herderin

    houtzaagmolen koog
  • Kerk, de Oudeplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigKerk, de Oude

    Houtzaagmolen in Koog aan de Zaan, paltrok. Zie: De Herder

    houtzaagmolen koog paltrok
  • Kerk Krommeniedijkplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigKerk Krommeniedijk

    Tekst verwijderd. Knip en plakwerk
  • Kerkbuurtplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigKerkbuurt

    Naam van verscheidene buurten, steeds bij de plaatselijke Nederlands hervormde kerk.

    In de Zaanstreek waren kerkbuurten in Assendelft, Krommenie, Westzaan, Koog aan de Zaan en Oostzaan. In Westzaan en Oostzaan werd Kerkbuurt de officiële straatnaam. Verder komt de naam alleen voor in het spraakgebruik.
  • Kerkepadplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigKerkepad

    Voormalige naam van het Guispad (Guisweg) tussen Zaandijk en Westzaan. Zie aldaar.
  • Kerkerakplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigKerkerak

    Voormalige naam voor de Oude Haven in de Zaan in Zaandam.

    Het kerkerak lag tussen de Hem en het latere Eiland. Naar verluidt herinnerde de naam aan de aldaar staande kerk van het verwoeste dorp Oud-Zaanden (1155). Een andere aanwijzing dat deze kerk hier heeft gestaan is dat vissers klaagden dat hun netten stuk gingen door de grafzerken op de bodem van dit gedeelte van de Zaan.
  • Kerkgebouwenplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigKerkgebouwen

    Door de eeuwen heen hebben de verschillende geloofsgemeenschappen kerken in de Zaanstreek gebouwd. Soms ging het daarbij om tamelijk grote gebouwen, vaker om meer bescheiden ruimten. Veel van deze kerkgebouwen zijn allang weer verdwenen, andere bleven bestaan. Aangenomen mag worden dat er meer dan honderd ooit gebruikte kerkgebouwen te noemen zouden zijn. In meer dan zestig ervan worden nog regelmatig diensten gehouden.
  • Kerkhofplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigKerkhof

    Naam van een stuk land te Zaandam, waar mogelijk het kerkhof van OudZaanden heeft gelegen.

    In het terrein, iets ten westen van de Oude Haven, nabij het Kerkerak) werden in 1905 de resten gevonden van een weg, funderingen en enkele zeer vergane ruwhouten doodskisten en/of uitgeholde boomstammen, waarin vergane geraamten. Eén ervan is geconserveerd en aanwezig in de Zaanlandsche Oudheidkamer in Zaandijk. Op het terrein zijn ook verbrandingsresten aangetroffen, die verwijzen naar de verwo…
  • Kerkhof, Gerardplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigKerkhof, Gerard

    Amsterdam, 19 september 1935 - Zaandam, 3 januari 2018

    Gerard Kerkhof, afkomstig uit een gezin van negentien kinderen, was een bijzonder ondernemer. In 1956 reed hij als 'morgenster' met z'n bakfiets de vuilnisbakken langs, op zoek naar wat schroot. Zijn woonwagentje stond bij de Bernhardbrug in Zaandam, Sociale Zaken wees hem een huisje toe voor 2,75 gulden in de week. In 2003 prijkte zijn naam als eigenaar van de Zaanse Schroothandel tussen de 500 rijkste Nederlanders in het …
  • Kerkhovenplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigKerkhoven

    Zie: Begraafplaatsen
  • Kerkhoven, Jacobplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigKerkhoven, Jacob

    30 augustus 1915 - Bergen-Belsen 31 Mei 1945

    Jacob Kerkhoven, woonachtig in de Eendrachtstraat werkte als kelner bij de herberg-cafe-restaurant de Waakzaamheid in Koog aan de Zaan. De eigenaars van het bedrijf, het echtpaar Ero, waren zeer actief in de illegaliteit en verbonden aan de Stijkel-groep. Kerkhoven raakte daardoor ook bij het illegale werk betrokken. In april 1941 is hij gearresteerd en overgebracht naar het concentratiekamp Bergen-Belsen waar hij op 31 mei 1945 ove…
  • Kerkmeestersplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigKerkmeesters

    Zie: Bestuur en Rechtspraak 1.2.4.
  • Kerkpad/Kerkplein/Kerkstraatplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigKerkpad/Kerkplein/Kerkstraat

    In vrijwel alle Zaandorpen bevond zich bij de (hervormde) kerk een Kerkpad of -straat dan wel een Kerkplein. Soms (in Oostzaan en Westzaan) werd de omgeving van de kerk officieel Kerkbuurt genoemd.

    De oorspronkelijke naam 'Kerkpad' werd doorgaans veranderd in Kerkstraat, omdat de oude aanduiding gevoelsmatig een ongunstige bijklank kreeg. Zo zijn er in Zaandam (Oost), Koog aan de Zaan, Zaandijk, Wormerveer, Westzaan, Oostzaan en Wormer nog steeds Kerkstraten.
  • Kerkscheepje Wormerplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigKerkscheepje Wormer

    Na een onderzoek naar de geschiedenis van de Nieuwe Kerk in Wormer wilden Frank en Paul Tjeertes ook meer weten over het kerkscheepje. Bij dat onderzoek kwamen zij er achter dat het scheepje zeker ouder is dan de in 1809 ingewijde Nieuwe Kerk. Het zou dus gehangen kunnen hebben in de gesloopte Oude Kerk. Wat bij het bekijken van het scheepje opviel was de zeer slechte staat waarin het zich bevond. Restauratie was meer dan gewenst. Contact werd gezocht met Elisabeth Spits, co…
  • Kerkscheepjesplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigKerkscheepjes

    Scheepsmodellen, die als votiefgeschenk - ex voto - in katholieke landen en in Nederland vóór de hervorming, in de kerk werden opgehangen als een gebed tot God of een Heilige was verhoord.

    Na de hervorming werden in de protestantse kerk scheepjes als verfraaiing opgehangen. In verscheidene hervormde kerken in de Zaanstreek komen (kwamen) dergelijke scheepjes voor. In Zaandam (Oostzijder- en Bullekerk), Koog aan de Zaan, Zaandijk, Krommenie, Krommeniedijk, Wormer en Oostzaan.
  • kerkscheidingplugin-autotooltip__default
  • Kerksluisplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigKerksluis

    Voormalige sluis in de Assendelver IJ-dijk, iets ten westen van schiereiland De Kaag. De 15e-eeuwse sluis, die uitsluitend werd gebruikt voor de waterhuishouding, werd eind 17e eeuw afgedamd en begin 18e eeuw gesloopt.

    sluis
  • Kerktwistenplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigKerktwisten

    Zaanse gelovigen hebben enkele malen verbeten strijd met elkaar gevoerd, geruzie dat met de leerstellingen niets van doen had.

    Wanneer hier van 'twisten' sprake is, worden met nadruk niet de theologische meningsverschillen bedoeld die er bijvoorbeeld toe leidden dat oud-katholieken zich afscheidden van de rooms-katholieke moederkerk, of waardoor de
  • Kerkuil, deplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigKerkuil, de

    Oliemolen in Wormer.

    De eerste vermelding dateert uit 1685. De molen stond aan de Wormerringdijk, binnendijks, ongeveer tegenover de Nederlands hervormde kerk van Wormerveer, en werd omstreeks 1892, na langdurige stilstand, gesloopt. Zijn schuur werd in december 1922 door brand verwoest.
  • Kerling-Simons, Cockplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigKerling-Simons, Cock

    Den Haag, 24 februari 1929 - Leiden, 19 februari 2023

    Cornelia Alida (Cock) Kerling-Simons, burgemeester van Wormer van 1 november 1982 tot 1 januari 1991. Op die datum ging Wormer op in de nieuwe gemeente Wormerland en ging Kerling met vervroegd pensioen. Zij was de eerste vrouwelijke burgemeester in de Zaanstreek. De landelijke campagne ’Een slimme meid is op haar toekomst voorbereid’ werd door haar geïnitieerd; haar
  • Kermisplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigKermis

    Jaarlijks terugkerend volksfeest, oorspronkelijk ontstaan rond de mis die elk jaar bij het gedenkfeest van de kerkwijding werd opgedragen (kerkmis). Zij werd gevierd op de naamdag van de schutspatroon van de Katholieke kerk. Daar de kerken doorgaans verschillende beschermheiligen hadden, vielen de kermissen in de dorpen ook op verschillende data.
  • Kersenboom, deplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigKersenboom, de

    Houtzaagmolen in Westzaan, bovenkruier, bijgenaamd De Wattendeken of De Wat.

    De windbrief van de balkenzager werd gegeven in juni 1700. Hij heeft gestaan ten oosten van de weg, nabij de huizen, op enige afstand ten noorden van de Pronkersloot. De molen werd tussen 1886 en 1890 gesloopt.
  • Kersenboom, de Weldragendeplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigKersenboom, de Weldragende

    Hennepklopper in Krommenie.

    De windbrief werd gegeven in juni 1641. Hij heeft gestaan aan de Nauernasche Vaart bij de Noordersluis. De molen werd in 1885 tot stellinghoogte afgebroken. Zijn onderbouw werd later als pakhuis en woonhuis gebruikt.
  • Kerssens, Dickplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigKerssens, Dick

    Wormerveer 2 januari 1937

    Archiefambtenaar, geschiedschrijver, genealoog, auteur van jongensboeken.

    Kerssens, oorspronkelijk typograaf, kwam in 1976, na avondstudie, als archiefambtenaar te werken bij de semi-statische archieven van Zaanstad. Hij had toen al regelmatig historische artikelen gepubliceerd in het dagblad De Typhoon. In 1982 publiceerde hij 'Beurt om beurt', de geschiedenis/genealogie van de familie Smit, een Zaans geslacht van beurtvaarders en expediteurs.
  • Ketel, deplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigKetel, de

    Oliemolen in Jisp. Hij was waarschijnlijk al in 1675 aanwezig. Hij heeft gestaan aan de Ketelsloot, en werd vóór juni 1847 gesloopt.

    oliemolen molen
  • Ketelkoekplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigKetelkoek

    In de Zaanstreek in het verleden een veel gegeten meelspijs. Ketelkoek wordt in een pan met water gekookt in een tulbandvormige blikken ketel met deksel. Doordat het water niet bij het deeg komt, wordt de koek droog en lichtbruin van kleur.
  • Ketema, Janplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigKetema, Jan

    Zaandam, 20 oktober 1905 - Den Haag, 10 mei 1940

    Jan Ketema, zoon van Harmen Ketema (1884-1962) en Trijntje Bakker (1885-1975), is geboren op 20 oktober 1905 te Zaandam. Hij was expeditieknecht bij Hille beschuitfabriek te Zaandam en zou na terugkomst uit de mobilisatie, aangesteld worden als chef van de expeditie bij beschuitfabriek Hille.
  • Keukenfabricageplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigKeukenfabricage

    Zie: Bruynzeel
  • KFCplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigKFC

    Kooger Football Club KFC is een 1910 opgerichte voetbalvereniging uit Koog aan de Zaan. In oktober 1910 werd de Koogse club onder de naam EDO opgericht, later omgedoopt tot KFC. De Kogers speelden aanvankelijk aan het eind van de Bosjesstraat, later aan de Museumlaan en aan de Sportstraat. In 1913 werd het eerste kampioenschap behaald en promoveerden zij naar de tweede klasse van de NHVB. In 1915 eindigen zij op de tweede plaats en werden bij keuze tot de eerste klasse toegelaten. Na een pa…
  • Kieft, deplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigKieft, de

    Houtzaagmolen in Oostzaandam, paltrok.

    De eerste vermelding van de balkenzager dateert uit 1726. Hij heeft gestaan achter het St. Cathrijnepad. De molen werd gesloopt in 1758.
  • Kieft, deplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigKieft, de

    Oliemolen in Koog aan de Zaan, oorspronkelijk De Gekroonde Kievit genoemd.

    De windbrief werd gegeven in oktober 1642. Hij heeft gestaan aan en ten zuiden van de Weelsloot, aan en ten oosten van de tegenwoordige Parallelweg, en werd, nadat hij een paar jaar cacao-afval had verwerkt, in 1901 gesloopt.
  • Kieft, deplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigKieft, de

    Snuifmolen in Assendelft.

    De enige vermelding dateert uit 1736. Hij heeft gestaan aan de Nauernasche Vaart bij Nauerna. En is mogelijk dezelfde molen als De Papegaai, de
  • Kieft, de Grauweplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigKieft, de Grauwe

    Houtzaagmolen in Westzaandam, paltrok.

    De eerste vermelding van de balkenzager dateert uit 1724. Hij heeft gestaan tussen de Vaart en de tegenwoordige spoorweg. De molen werd in 1881 gesloopt.
  • Kiesdistrictplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigKiesdistrict

    Zie: Bestuur en Rechtspraak 3.1.2.
  • Kiesrechtplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigKiesrecht

    De bevoegdheid om aan verkiezingen deel te nemen, te onderscheiden in actief en passief kiesrecht. Actief kiesrecht is het recht om 'een stem uit te brengen'. Dat wil zeggen vertegenwoordigers in de landelijke, provinciale en gemeentelijke besturen mede te kiezen. Passief kiesrecht is de bevoegdheid zich voor deze vertegenwoordigingen als lid te doen kandideren.
  • Kieviet, C. Joh.plugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigKieviet, C. Joh.

    Hoofddorp 8 maart 1858 - Wassenaar 12 augustus 1931

    Cornelis Johan Kieviet, schrijver van kinderboeken, publicerend onder de naam C. Joh. Kieviet, was de schepper van de beroemde romanfiguur die, met de platen van Johan Braakensiek, ongetwijfeld de grootste bekendheid verwierf. Dik Trom behoort, zelfs nadat het een eeuw of meer werd geschreven, nog steeds tot één van de bekendste jeugdboeken. Cornelis Johan Kieviet was de tiende in een gezin met elf kinderen. Zijn vader was ti…
  • Kievit, de Gekroondeplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigKievit, de Gekroonde

    Oliemolen in Koog aan de Zaan. Zie De Kieft, de.

    oliemolen molen
  • Kift, deplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigKift, de

    Band uit Koog aan de Zaan met invloeden van punk, fanfare, rock en popmuziek. De band is opgericht in 1988 en bracht in 1989 hun eerste album Yverzucht, tevens het enige album met zelfgeschreven teksten uit. Latere albums zong men door het vertrek van zanger en schrijver Maarten Oudshoorn teksten van bekende dichters waaronder Lucebert. Bekend aan de groep zijn hun opvallende cd-verpakkingen. Zo verscheen hun album
  • Kijkschuur de Lelieplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigKijkschuur de Lelie

    Kijkschuur de Lelie na de oplevering in 1973 Pakhuis de Lelie, een als tentoonstellingsruimte ingericht driebeukig houtskelet met ankergebint, bestaande uit een begane grond, zolder en vliering, afkomstig van het Watermolen(s)pad te Westzaan en herplaatst aan het Zeilenmakerspad 7 in Zaandam werd in 1972 in onderdelen naar de
  • Kikker, Deplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigKikker, De

    Houtzaag- en snuifmolen in Westzaan. Zie: de Veldmuis.

    houtzaagmolen snuifmolen westzaan
  • Kikker, Deplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigKikker, De

    Oliemolen in Wormerveer, ook wel De Kikkert genoemd.

    De eerste vermelding dateert uit 1652. Hij heeft gestaan aan de Noorddijk, buitendijks, ten noorden van de tegenwoordige meelfabriek De Vlijt. De molen werd gesloopt in 1888.

    oliemolen molen
  • Kikker, de Nieuweplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigKikker, de Nieuwe

    Houtzaagmolen in Koog aan de Zaan, paltrok. Zie: De Herderin, de
  • Kikker, de Oudeplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigKikker, de Oude

    Houtzaagmolen in Koog aan de Zaan, paltrok. Zie: De Herder, de
  • Kil, Deplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigKil, De

    Watertje langs de Assendelver dijk, ten noordwesten van het dorp Assendelft, vroeger doorlopend tot Busch en Dam.

    De Kil is een van de laatste overblijfselen van het Crommenije, dat was gelegen tussen de Assendelver Zeedijk en de Sint Aagtendijk en dat de Schermer bij Krommeniedijk verbond met het IJ (de Wijkermeer). Het watertje moet oorspronkelijk veel breder zijn geweest, maar slibde dicht en werd als vaarwater onbruikbaar. De naam Kil ontstond pas na de aanslibbing, die het gevolg …
  • Kinbac, Wilhelmoplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigKinbac, Wilhelmo

    Wilhelmo Kinbac zou volgens D. Vis in 'De Zaanstreek', Leiden 1948, door de Zaankanters enigszins in ere gehouden moeten worden als de oudst bekende landheer in deze streken.

    De grootgrondbezitter Kinbac, die ook Willem van Haarlem kan zijn genoemd, was kanunnik van de Dom van Utrecht en zou aan de Abdij van Egmond stukken Zaans grondgebied hebben geschonken. Hij moet, nog steeds volgens Vis, die zich baseerde op 'Fontes Egmundeses' - Egmondse geschiedbronnen - van prof. O. Op…
  • Kind van Weelde, Hetplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigKind van Weelde, Het

    Houtzaagmolen en oorspronkelijk oliemolen in Westzaan, bijgenaamd De Bok.

    De eerste vermelding dateert uit 1670. In 1749 was hij reeds omgebouwd tot balkenzager. Hij heeft gestaan bij en ten noorden van de dijk, ten oosten van de Overtoom. De molen werd in 1869 onttakeld en in 1887 gesloopt.
  • Kinderarbeidplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigKinderarbeid

    Zie: Arbeidsomstandigheden 1., 3.
  • Kinderboerderij De Veldmuisplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigKinderboerderij De Veldmuis

    Kinderboerderij De Veldmuis, één van de twee kinderboerderijen in Zaandam, is gelegen in de nabijheid van de 18e eeuwse houtzaagmolen De Held Jozua, in de wijk Westerwatering aan de Ilpendamstraat 38. In 1992 ging de eerste paal in de grond voor de beestenboel. Kinderboerderij De Veldmuis bestaat bij de gratie van enthousiaste
  • Kinderboerderijenplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigKinderboerderijen

    Landelijk bestaan er ongeveer 250 kinderboerderijen, op- en ingericht met het educatieve doel om bij de toenemende verstedelijking zowel kinderen als volwassenen vertrouwd te maken en te houden met de omgang met dieren.

    Door de bij de Nederlandse Stichting Kinderboerderijen aangesloten instellingen worden jaarlijks meer dan 8 miljoen bezoekers ontvangen. In de Zaanstreek is een belangrijke kinderboerderij gevestigd in Zaandam (Darwinpark, De Weer 31). Wormer heeft een kleine…
  • Kinderdagverblijvenplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigKinderdagverblijven

    Centra waar kinderen van zes weken tot vier jaar oud dagelijks in een pedagogisch verantwoorde omgeving de kans krijgen zich te ontwikkelen, waarbij individuele aandacht voor elk kind voorop staat.

    In de Zaanstreek zijn zes kinderdagverblijven. Vanwege veranderende maatschappelijke verhoudingen, waarin zowel voor de man als vrouw plaats kwam op de arbeidsmarkt (of andere activiteiten, zoals studie) werden vanaf de jaren zeventig van de 20e eeuw overal in Nederland centra op…
  • Kinderspelenplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigKinderspelen

    Voor zover ze afwijkend zijn of waren van wat elders gewoon is (was), worden kinderspelen beschouwd als een aspect van de regionale cultuur.

    Dat lijkt een zwaarwichtige vaststelling, maar omdat cultuur eigenlijk een optelsom is van alle gevestigde gewoonten, is er geen aanleiding om kindergewoonten daarbij uit te zonderen. Integendeel, in het verleden waren de kinderspelen juist sterk aan tradities gebonden en ze konden bovendien plaatselijk of regionaal sterk van elkaar verschill…
  • Kingma, Jurplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigKingma, Jur

    (Wormer, 1948)

    Drs. Jurjen Kingma, publicist op het gebied van de industriële archeologie, in 1981 mede-oprichter van de Vereniging tot Behoud van van Bedrijf en Techniek Zaanstreek (MBTZ).

    Jur Kingma was vanaf 1976 tot en met 1 oktober 2008 huisarts in het Brabantse Uden, maar bleef betrokken bij de Zaanstreek. Hij schreef als bestuurslid van de MBTZ een tiental artikelen voor de Nieuwsbrief van deze vereniging. Vanaf 1989 is hij redacteur van het in dat jaar opgerichte lokale …
  • Kingma, Wietskeplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigKingma, Wietske

    (Dokkum, 1934)

    PvdA-raadslid sinds 1966. Eerst in Westzaan, sinds 1974 in Zaanstad, waar zij twee keer (1978 en 1982) met voorkeurstemmen werd herkozen.

    Vanaf 1977 vertegenwoordigt zij Zaanstad als hoofdingeland in het bestuur van Uitwaterende Sluizen. Zij was van 1970 tot 1974 in Westzaan de eerste Zaanse vrouwelijke wethouder. In die tijd was zij ook lid van het
  • Kip, deplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigKip, de

    Oliemolen in Oostzaandam, zie: De Bonte Hen, de.

    oliemolen molen
  • Kippebrugplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigKippebrug

    Vrijwel uit de Zaanstreek verdwenen type van een hoge en vaste, smalle houten brug. Door de grote doorvaarthoogte konden de met hooi geladen pramen van de boeren er onderdoor. Zie de afbeelding.
  • Kistenmakerijplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigKistenmakerij

    Vroeger een belangrijke tak van de emballage-vervaardiging, uitgeoefend in een aantal bedrijven, zoals Voorthuis in Zaandam en Kaper in Wormerveer, nu nog in een enkele kleinere fabriek (firma De Boer, Westzaan en Assendelft).

    Zie: Verpakkingsindustrie en in het supplement 2 bij
  • Klamp, Deplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigKlamp, De

    Houtzaagmolen in Oostzaandam, achtkante bovenkruier, zie: De Bleker, de ( I ).
  • Klaploperplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigKlaploper

    Schildersterm. Houten verfpot met een inhoud van 3 tot 10 kilo. Als er veel verf voor een bepaald werk nodig was werd er bijvoorbeeld gezegd: Er gaat 'n klaploper verf aan.

    De klaploper werd door een kuiper gemaakt, maar niet altijd betaald door de schilder die verf kocht. Dat is de verklaring van de tegenwoordige betekenis.
  • Klauwershoekplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigKlauwershoek

    Buurt in Oostzaandam. Nu tussen de Wilhelminasluis, de Peperstraat en A.F. de Savornin Lohmanstraat, maar vroeger groter. De Klauwershoek was een van de eerst bewoonde gebieden van Oostzaandam. De terp was reeds in de 14e eeuw bewoond (zie: archeologie 3.).

    In 1411 werd een kapel op de terp gebouwd, die later werd vervangen door de Oostzijderkerk. De naam herinnert aan de 'klauwers', de vaklieden die de naden in de scheepsdekken en -wanden dichtten.
  • Klaver, Martinplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigKlaver, Martin

    Zaandam 15 mei 1949

    Martin Klaver, beeldend kunstenaar, keramist, ontving enkele lessen van Klaas de Boer, maar is verder autodidact. Evenals De Boer was hij vele jaren als docent verbonden aan Kreativiteitscentrum Komma in Zaandam.

    Van huis uit is Martin Klaver keramist met een opvallend gemak voor het decoreren van zijn keramische vormen. Nog voor de eerste stook krast Martin de voorstellingen op de objecten. Hij is een tekenaar puur sang. De voorstellingen zijn gebaseerd op…
  • Klaverblad, Hetplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigKlaverblad, Het

    Houtzaagmolen in Westzaan, bovenkruier. De balkenzager werd gebouwd in 1861 aan de Korte Reef, ter vervanging van Besjes Tas.

    In 1870 werd hij afgebroken en herbouwd aan het Zuideinde. Na enige jaren elektrisch te zijn aangedreven en enige jaren stilstand werd hij in 1942 gesloopt.
  • Klaveren, vanplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigKlaveren, van

    Zie: Supplement 2 bij Stoel, de Groene van Klaveren.
  • Klaveren, Leendert vanplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigKlaveren, Leendert van

    Alphen aan de Rijn, 16 september 1910 – Zaandam, 10 mei 1940

    Leendert van Klaveren, zoon van Johannes van Klaveren (1881-1953) en Margaretha Quint (1884-1960), gehuwd met Maretta Catharina IJdenberg (1915-2007) en vader van Hans van Klaveren, als soldaat van het Vrijwillig Landstormkorps Motordienst op Schiphol gestationeerd waar hij was toegevoegd aan 1/2 - II 1 LvR. Militaire Luchtvaart Afdeling.
  • Klaverjassenplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigKlaverjassen

    Kaartspel, in de Zaanstreek na de Tweede Wereldoorlog in clubverband beoefend. In 1990 klaverjasten er naar schatting zo'n 1500 mensen in verenigingsverband. Maar het kaartspel wordt vooral ongeorganiseerd thuis, in kantines of buurthuizen gespeeld.
  • Klederdrachtplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigKlederdracht

    Het dragen van kleding uit vroegere tijden als uiting van gebondenheid aan een bepaalde (streek)cultuur en aanwezige historiciteit. Tegenwoordig wordt de dracht ook aangewend voor folkloristische feesten en voor toeristische doeleinden.
  • Kledingindustrieplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigKledingindustrie

    De Zaanstreek was nooit een belangrijk gebied voor de kledingindustrie. In het verleden waren er wel kleermakers in de Zaanstreek, maar van een industrie, of een georganiseerde bedrijfstak, is voor zover bekend nooit sprake geweest.
  • Kleiman, Dirkplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigKleiman, Dirk

    Koog aan de Zaan, 20 januari 1886 - Waldheim, 15 maart 1945

    Dirk Kleiman Hzn, fabrikant, steendrukker, drukkerspatroon, lid van de ARP en de gereformeerde kerk, verzetsstrijder, lid van de groep Kleiman die voor de Landelijke Organisatie voor Hulp aan Onderduikers LO-Wormerveer werkte, eigenaar van de drukkerij Litho-Zaanlandia in Zaandijk. De Zaanse verzetsstrijders Kleiman en Brasser hielden zich vanaf het eerste uur bezig met vervalsen en stonden in contact met de Amsterdamse …
  • Kleiman, Johannesplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigKleiman, Johannes

    Koog aan de Zaan, 17 augustus 1896 – Amsterdam, 28 januari 1959

    Johannes Kleiman was een Nederlands zakenman, die vooral bekend geworden is uit het dagboek van Anne Frank. Hij was tijdens de Tweede Wereldoorlog een van de helpers van de onderduikers in het Achterhuis.
  • Kleine Sluis (Wormersluis)plugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigKleine Sluis (Wormersluis)

    Voormalige sluis in de Dam in Zaandam, die in 1901 is gesloopt in verband met de bouw van de Wilhelminasluis.

    De Kleine Sluis werd gebouwd door de bannen van Wormer, Jisp, Nek en Oostsanen. Het is niet bekend in welk jaar. Aangenomen mag worden dat de houten sluis reeds in de 15e eeuw aanwezig was. De sluis werd vooral gebruikt om water uit te laten, maar kon ook als schutsluis worden gebruikt.
  • Kleinsorg, Joachimplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigKleinsorg, Joachim

    Joachim Kleinsorg, ook: Kleynsorg, Westzaans Vrijbuiter in de Spaanse Tijd van 1572 tot 1576.

    De Nederlandse Opstand tegen de Spanjaarden maakte de Zaanstreek in de jaren 1572-’76 tot een rampgebied. Zowel de Spaanse als de Staatse troepen maakten gebruik van Duitse huurlingen. Een dorp dat tussen de twee kampen in lag, kreeg het zwaar te verduren; het werd nu eens door de Spaanse en dan weer door de Staatse troepen geplunderd en/of in brand gestoken.
  • Klerk Jz, Hendrikplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigKlerk Jz, Hendrik

    Heerhugowaard, 1882 – Leiden, 19 juli 1943

    Hendrik Klerk Jz, burgemeester van Krommenie was een zoon van Jan Klerk en Neeltje Kuit. Hij huwde op 24 april 1906 in Beemster met Maartje Bakker en later met M. Couwenhoven. Na de functies commies secretaire en gemeentesecretaris in o.a Beets werd Klerk op 16 maart 1916 benoemd tot burgemeester van Krommenie. Op 26 maart 1938 werd hij na 22 jaar eervol ontslagen.
  • Kleur- en verfstoffenindustrieplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigKleur- en verfstoffenindustrie

    Zie: Verffabricage.
  • Kleuteronderwijsplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigKleuteronderwijs

    Tot 1985 afzonderlijk georganiseerde vorm van onderwijs, gericht op vier- en vijfjarigen met aansluiting op het lager onderwijs.

    Er waren tientallen kleuterscholen in de Zaanstreek, alleen Zaanstad telde er al ongeveer 70 (openbare, christelijke en rooms-katholieke). Toen in 1977 de ontwerpwet op het basisonderwijs was gepubliceerd, kwamen er op grond van de experimentenwet samenwerkingsverbanden tot stand tussen kleuter- en basisscholen.
  • Kleyn, Jan A.plugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigKleyn, Jan A.

    (Zaandam 1927 - 1998)

    Filmer en publicist over het filmen. Jan A. Kleyn sloot zich als amateurfilmer aan bij Smalfilmgroep Saenden (1957), waarvan hij later erelid werd. Tot 1970 was hij werkzaam als perscontactman bij de Stichting Amateurfotografie. Hij schreef in totaal 20 boeken, als eerste 'Filmen als hobby' (Rotterdam 1964).
  • Klijn, Timplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigKlijn, Tim

    Wormerveer, 30 juni 1979

    Tim Klijn is een diskjockey uit Wormerveer.

    diskjockey
  • Klingeren, Frank vanplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigKlingeren, Frank van

    Amsterdam 1919 - Zaandijk 1999

    Architect bna en raadgevend ingenieur, vestigde zich na zijn pensionering in 1977 in Zaandijk.

    Van Klingeren werd opgeleid aan de HTS weg- en waterbouw en de Academie voor Bouwkunst in Amsterdam. Hij was bedrijfsleider in verschillende ondernemingen, in 1948 begon hij zijn eigen bedrijf. Van Klingeren richtte zich aanvankelijk met name op de utiliteitsbouw. Hij maakte bijvoorbeeld werven in Athene, maar ook in Zaandam (Kraaier en Van der Mol…
  • Klinkplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigKlink

    Zie: Landschap 2.
  • Klinkenbergplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigKlinkenberg

    Zie: Genius Klinkenberg bv-Klinkenberg.
  • Klinkenberg, Anna Elisabethplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigKlinkenberg, Anna Elisabeth

    (Koog aan de Zaan 24 oktober 1896 - Amsterdam 19 mei 1980)

    Beeldend kunstenaar, weefwerk en kunstnaaldwerk. Anne Rinse-Klinkenberg werkte onder meer in Bloemendaal en Amsterdam. Zij ontving onder andere opdrachten voor het paleis Soestdijk.
  • Kloe en Zn., firma C. deplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigKloe en Zn., firma C. de

    Hoveniersbedrijf en winkel Bloemsierkunst Lenteweelde in Koog aan de Zaan.

    Het bedrijf werd in januari 1915 door C. de Kloe begonnen als bloemenwinkel (naar eigen zeggen de eerste van de Zaanstreek) op de hoek Lagedijk/Hellingpad in Koog aan de Zaan. In mei 1954 vestigde hij zijn winkel Lenteweelde in een nieuw gebouwd pand aan het Zuideinde. Het hoveniersbedrijf hield zich bezig met aanleg en onderhoud van tuinen en met bloemsierkunst en telde in 1991 14 medewerkers.
  • Kloen, Hetplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigKloen, Het

    Oliemolen in Assendelft en later pelmolen in Koog aan de Zaan.

    De eerste vermelding dateert uit 1647. In 1706 werd hij van zijn standplaats ten oosten van de Delft, ter hoogte van de rooms-katholieke kerk afgebroken en verplaatst naar Koog aan de Zaan. Daar werd hij als pelmolen herbouwd nabij en ten oosten van De Watering, ten zuiden van de Weelsloot. Hij werd gesloopt in 1791.
  • Klok, De Witteplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigKlok, De Witte

    Pelmolen in Oostzaandam. De molen werd gebouwd in 1748. Hij heeft gestaan aan en ten noorden van De Poel. De molen werd in 1928 afgebroken en als korenmolen bij Oudorp herbouwd.

    pelmolen oostzaandam
  • Klokbaaiplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigKlokbaai

    Straat in Zaandam, lopend van de Westzijde tot de Vaart. De oorspronkelijke straat werd verlengd voor het Groenlandplan. Eerder heette de Klokbaai Otterspad. De naam verwijst naar een baai op Spitsbergen waar de walvisvangst grote bloeitijd beleefde tegen het eind der 17e, begin 18e eeuw. In C. G. Zorgdragers
  • Klokkenmakerijplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigKlokkenmakerij

    Het maken van klokken, in de Zaanstreek vooral beoefend tussen circa 1650 en 1750. In de jaren vijftig van de 20e eeuw werden de Zaanse klokken populair en kwamen er niet in de Zaanstreek gefabriceerde imitatie-klokken in de handel. De juistheid van de wel gehoorde veronderstelling dat de befaamde Friese klokkenmakerij uit de Zaanse is voortgekomen, is zeer twijfelachtig. In Friesland waren reeds klokkenmakers in de 15e eeuw.
  • Klompenfondsplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigKlompenfonds

    Het Klompenfonds was een instelling van houthandelaaar Pieter Pauw; het gaf de Vereniging Kindervoeding de vrijheid aan elk kind, dat de voeding bezocht, gedurende dat tijdperk, drie paar klompen te verstrekken. Met grote vreugde en met een gevoel van dankbaarheid werd het besluit van Mevr. de Wed. P. Pauw-Pont, om het Klompenfonds in 1910 weer in te voeren, begroet.
  • Klooster Krommenieplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigKlooster Krommenie

    Vermeend klooster, dat volgens sommigen aan het riviertje De Bus in Krommenie moet hebben gelegen.

    Deze gedachte is vooral ingegeven door de straatnamen als Kloosterstraat en Heiligeweg. Feitelijke bewijzen voor het bestaan van een klooster in Krommenie zijn echter nooit gevonden. De juistheid van de vermeldingen kan sterk worden betwijfeld.
  • Klooster, hetplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigKlooster, het

    Pelmolen in Oostzaandam, ook de Hovenier of de Hovenier in het Klooster genoemd.

    De windbrief werd gegeven in februari 1694. De molen heeft gestaan tussen de Gouw en de Weer, achter het Hovenierspad, en werd gesloopt in 1791.

    pelmolen zaandam
  • Klop, Mplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigKlop, M

    Zie: Onderwijs 1.3.6.
  • Klopperwachtplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigKlopperwacht

    Tot in de beginjaren van de 20e eeuw de naam voor personen die tot taak hadden 's morgens vroeg het werkvolk te wekken. In de steden en elders werden deze klopperwachten 'porders' genoemd.

    Doordat men vroeger niet over wekkers beschikte en bijvoorbeeld de dagmaalders van de oliemolens al om vier uur met hun werk begonnen - bij andere bedrijfstakken waren de aanvangstijden navenant -, moest men wel gebruik maken van de diensten van een klopperwacht. Hij had doorgaans een houten ham…
  • Kluijver, Nicolaasplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigKluijver, Nicolaas

    Koog aan de Zaan, 18 januari 1872 - Haarlem, 28 januari 1940

    Nicolaas Kluijver, beeldend kunstenaar, schilder en tekenaar, was leerling van C.R.H. Spoor en D.H. van der Poll. Hij werkte vooral in Amsterdam en Haarlem en kreeg bekendheid als schilder van dieren waarvan katten zijn voorkeur genoten. Exposeerde bij St. Lucas te Amsterdam en Onze Kunst van Heden, 1939.
  • Klundert, Anna van derplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigKlundert, Anna van der

    (Eindhoven 26 april 1932)

    Beeldend kunstenaar, schilderijen, gouaches, pastels en etsen. Anna van der Klundert is autodidact en werkt in Zaandam.

    beeldend_kunstenaar
  • Kluyverplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigKluyver

    Ondernemersgeslacht. De genealogie van de familie Kluyver is in 1946 vastgelegd door de arts P.N.J. Kluyver. Binnen de economische geschiedenis van de Zaanstreek is van belang dat Albert Jansz. Kluyver, geboren in Purmerend en koperslager in Amsterdam, zich in of omstreeks 1736 in Koog aan de Zaan vestigde.
  • Kluyver, Prof. dr. Jan Cornelisplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigKluyver, Prof. dr. Jan Cornelis

    Koog aan de Zaan, 2 mei 1860 - Leiden, 31 december 1932 Jan Cornelis Kluyver 1860-1932 Hoogleraar en van 1909-1910 rector aan de Universiteit van Leiden. Hij bezocht de HBS te Zaandam en studeerde te Delft, waar hij in 1881 het diploma van civiel ingenieur verwierf. Hij was achtereenvolgens leraar aan de HBS te Breda en aan een HBS te Amsterdam, daarna sedert 1892 hoogleraar te Leiden. Hij promoveerde in juli 1896 te Groningen honoris causa tot doctor in de wis-…
  • KMZplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigKMZ

    Zie: Kontakt Milieubeheer Zaanstreek Milieubeheer Zaanstreek.
  • Knaap, Klaasplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigKnaap, Klaas

    Zaandam, 21 juni 1947 Klaas Knaap Klaas Abraham Knaap, molenaarszoon, groeide op in de Zaanstreek, genoot onderwijs in Koog aan de Zaan en Wormerveer en ging al op 14 jarige leeftijd aan de slag bij de ZBB te Koog aan de Zaan. Hij begon in de jaren ’70 met schrijven. Het manuscript van
  • Kneppel, Jacobplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigKneppel, Jacob

    Schoolmeester in Wormerveer in de 18e eeuw, van wiens hand een nu hoogst zeldzaam boekje verscheen, onder de titel 'Olyslagers Handboek, of het Italiaansch Boekhouden voor deselven, en in zoortgelijke Fabriquen en Tranquen gemaklyk gemaakt enz.' ( 1789). Het geeft een groot aantal praktijkvoorbeelden en wordt om die reden gezien als een belangrijke bron voor de kennis van het toenmalige olieslagersbedrijf.
  • Kneppersoordplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigKneppersoord

    Deel van een eiland tussen de Poel en het Zwet in Wormer.

    Het wordt ook wel Kneppelsoord (kneppel is Zaans voor 'knuppel'), of vroeger Krippeloord (krippel betekende 'kreupel') genoemd. Welke naam de juiste is, kon niet worden nagegaan.
  • Knetemann, Roxanneplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigKnetemann, Roxanne

    Alkmaar 1 april 1987

    Roxanne Knetemann, wielrenster woonachtig in Krommenie, dochter van oud-wielrenners Gerrie Knetemann en Gré Donker, werd in oktober 2009 en 2012 Nederlands kampioen op de puntenkoers. Met Marianne Vos werd Roxanne op 30 december 2012 in de discipline koppelkoers Nederlands kampioen op de baan. Zie voor een overzicht van alle resultaten
  • Knevelaar, Deplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigKnevelaar, De

    Pelmolen in Oostzaan. Hij heeft gestaan aan de Klaas Gortersloot en werd in januari 1751 door brand verwoest. Verdere gegevens ontbreken.
  • Knijnenberg Beheer bvplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigKnijnenberg Beheer bv

    Grafisch bedrijf en boekhandels in Krommenie en Heemskerk.

    Het bedrijf ontstond uit een boekbinderij, annex winkel, die op 17 november 1873 door Aart Knijnenberg werd begonnen. In 1902 begon zijn zoon Cornelis een drukkerij in de zaak van zijn vader. Het bedrijf groeide gestaag, zodat er in 1905 aan de Zuiderhoofdstraat 74 een nieuw pand in gebruik kon worden genomen.
  • Knikker, Corplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigKnikker, Cor

    Zaandam, 22 maart 1916 - Zaandam, 1982

    Cornelis (Cor) Knikker genoot in de Zaanstreek grote bekendheid als beheerder van de kiosk die hij opende in de nabijheid van het Julianaziekenhuis. Knikker had goede hoop op een rendabele exploitatie, omdat zijn kiosk ook op loopafstand van het reformatorisch College Blaise Pascal kwam te staan. Cor Knikker was eerder oppasser en rijwielbewaarder bij het Zaandamse
  • Knipsluis, deplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigKnipsluis, de

    Zie: Zuidersluis
  • Knol, Deplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigKnol, De

    Houtzaagmolen in Westzaandam, zeskante bovenkruier. Zie: De Zwarte Bruinvis. de
  • Knollenbijter, De (ook Knolbijter)plugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigKnollenbijter, De (ook Knolbijter)

    Oliemolen in Westknollendam. De eerste vermelding dateert uit juni 1670. De molen stond aan en ten zuiden van de Tochtsloot als vijfde molen vanaf de Zaan. Hij werd gesloopt tussen 1804 en 1811.

    oliemolen molen
  • Knollendamplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigKnollendam

    Voormalige dam aan de noordkant van de Zaan, die voorkwam dat vloedwater uit de Schermer vanuit het noorden de Zaan instroomde. De dorpen Oost- en West-Knollendam zijn naar deze Dam genoemd.

    Het is niet precies bekend wanneer de Knollendam werd aangelegd. Zeker is dat dit in de 14e eeuw gebeurde, volgens
  • Knollendammerssluisjeplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigKnollendammerssluisje

    Voormalig schutsluisje in Oost-Knollendam, later in gebruik als duiker.

    Het Knollendammersluisje verbond de polder Wormer, Jisp en Nek met de Zaan. Er bestaan plannen om de sluis uit te diepen en de muren en deuren te vervangen, waarna er weer geschut kan worden.
  • Knollendammervaartplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigKnollendammervaart

    Ringvaart van het Starnmeer, die tussen 1639 en 1643, bij de droogmaking van het meer, tot stand kwam.
  • Kobovo (Samenwerkingsgroep Kleuter-, Basis- en Voortgezet Onderwijs)plugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigKobovo (Samenwerkingsgroep Kleuter-, Basis- en Voortgezet Onderwijs)

    Zie Onderwijs 1.3.8., 1.3.10.
  • Koe, Deplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigKoe, De

    Oliemolen en later doppenmolen in Oostzaandam.

    De molen was in 1663 reeds aanwezig. Hij heeft gestaan ten westen en op enige afstand van De Gouw, ten noorden van de Veeringsloot. De molen werd in september 1886, na de laatste jaren als doppenmolen dienst te hebben gedaan, door brand verwoest.
  • Koe, De Bonteplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigKoe, De Bonte

    Houtzaagmolen in Oostzaandam, bovenkruier.

    De eerste vermelding van de balkenzager dateert uit 1714, ten name van Claas Walichsz. Bontekoe, maar hij bestond al in 1635. De molen heeft gestaan aan weg en Zaan, even ten noorden van de latere Noorderbrug, en werd gesloopt in 1743. Op zijn erf werd later pelmolen De
  • Koekebakker, Deplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigKoekebakker, De

    Pelmolen in Oostzaandam. Zie: De Jonge Kweker, De Jonge.
  • koekenvenplugin-autotooltip__default
  • Koekfabricageplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigKoekfabricage

    Uit de Zaanstreek verdwenen tak van nijverheid, die sinds het eind van de 19e eeuw en tot 1970 in verschillende bedrijven is uitgeoefend. Bekende koekfabrieken waren Verkade, Hille en Van Delft.

    Koek (ontbijtkoek) werd, getuige een akte, in Deventer al in 1534 gebakken. De firma Verkade begon in 1891 met de productie, die meteen zoveel mogelijk werd gemechaniseerd. Zo werkte men in 1896 al met twee modernere kneedmachines, waarin roggebloem met honing, stroop, kruiden, enz. werd…
  • Koekoek, Deplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigKoekoek, De

    Oliemolen en later papiermolen in Koog aan de Zaan, ook De Koekuit en tenslotte De Haan genoemd.

    De windbrief werd gegeven in augustus 1627. In 1668 werd hij vertimmerd tot papiermolen. In april 1847 werd hij ingericht als meelmolen en kreeg hij de naam De Haan.
  • Koekoekspelplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigKoekoekspel

    Oud spel, dat tot ver in de 19e eeuw in de Zaanse familiekring werd gespeeld. De ouderdom van het spel is onbekend. Ook mag niet worden beweerd dat het alleen in de Zaanstreek voorkwam.

    Het was mogelijk van Italiaanse afkomst en in Zeeland (Domburg, Westkappel) is een sterk gelijkend spel bekend onder de naam Slabber Janspel, waarvan ook versies in Noorse en Duitse musea schijnen voor te komen. In de Zaanstreek zijn, vooral door speurwerk van
  • Koekuit, Deplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigKoekuit, De

    Oliemolen in Koog aan de Zaan. Zie: De Koekoek, De

    oliemolen molen
  • Koelemeijer bv, Gebrplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigKoelemeijer bv, Gebr

    Hoveniersbedrijf, tuincentrum en bloemboetiek in Wormer.

    Het bedrijf bestond reeds in 1764. in welk jaar Joannes Culemeijer een bloeiend hoveniersbedrijfje bezat. Dit werd voortgezet door zonen en verdere nazaten onder de naam Gebr. Koelemeijer. In 1978 werd de vennootschap onder firma omgezet in een bv, in 1989 was deze nog steeds een familiebedrijf met drie broers Koelemeijer in de leiding.
  • Koeman, Koplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigKoeman, Ko

    Edam 16 november 1889 - Bergen 11 september 1978

    Jacobus Jan (Ko) Koeman, beeldend kunstenaar, schilder, aquarellist, graficus (etsen en litho's), daarnaast boetseerder en keramist van kleine plastieken en in bescheiden mate emailleur.
  • Koeman, Bepplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigKoeman, Bep

    Beemster, 19 april 1915 - Zaandam, 14 februari 2019

    Bep Koeman maakte onder meer de voorbereidingen voor de Februaristaking in Zaandam van nabij mee. Ze was getrouwd met Gerrit Koeman, een van de voormannen in het Zaanse verzet tijdens de Tweede Wereldoorlog.
  • Koeman, Erwinplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigKoeman, Erwin

    Zaandam, 20 september 1961

    Erwin Koeman is een Nederlands voetbaltrainer en voormalig profvoetballer. Zijn vader Martin, broer Ronald en zoon Len zijn of waren allen ook actief in de voetbalwereld.

    voetbal
  • Koeman, Ronaldplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigKoeman, Ronald

    Zaandam 21 maart 1963

    Ronald Koeman, geboren in Zaandam en tot zijn zeventiende woonachtig in Koog aan de Zaan is een Nederlands voetbalcoach en voormalig voetballer van FC Groningen, Ajax, PSV, FC Barcelona en Feyenoord. In Nederland werd hij vier keer kampioen; met Ajax in seizoen 1984/1985 en met PSV in 1986/1987, 1987/1988 en 1988/1989. Hij maakte deel uit van het Nederlands voetbalelftal dat in 1988 Europees Kampioen werd en veroverde de Europacup I met PSV in 1987/1988, e…
  • Koetsdienstenplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigKoetsdiensten

    Zie: Stalhouderijen
  • Koffiebranderijplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigKoffiebranderij

    In de Zaanstreek was, naast een onbekend aantal kleinere, vier grotere koffiebranderijen gevestigd. Geen enkel bedrijf brandde koffie als hoofdactiviteit.

    De Zaanse koffiebranderij werd beoefend door levensmiddelenhandels. De grotere koffiebranderijen waren die van Albert Heijn, Simon de Wit, Keg en Terwee. Als kleine koffiebrander is bijvoorbeeld kruidenier Ris bekend, die zijn winkel aan de Damstraat in Zaandam had.
  • Koffiemolentjesplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigKoffiemolentjes

    Kleine windmolens speelmolens, waarmee door kruideniers wel koffie voor de verkoop werd gemalen.

    Al in 1745 werd in Oostzaandam in een koopakte een huis en erf met een 'wintcoffijmolentje' genoemd. Boorsma, Pieter, die dit vermeldt in zijn 'Duizend Zaanse Molens', merkt daarbij op dat de koffiemolentjes een aardig voorbeeld vormen van de wijze waarop de Zaankanters van de wind wisten te profiteren.
  • Kogenhop-Huig, Rieplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigKogenhop-Huig, Rie

    (Den Helder 22 augustus 1906 - Haarlem 13 juni 1967)

    Communiste, in de Tweede Wereldoorlog districtssecretaresse van de CPN en hoofdredactrice van de illegale Zaanse 'De Waarheid'.

    Kogenhop-Huig sloot zich in 1934 bij de communistische partij aan. Na de Februaristaking (1941) dook zij (inmiddels inwoner van Amsterdam) onder. In 1943 werd zij naar de Zaanstreek gezonden, waar zij een groep jongeren om zich heen verzamelde, die De Waarheid nieuw leven inbliezen. Ze maakte va…
  • Koger hemplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigKoger hem

    Zie: Grote Koogven.
  • Ko(o)gerparkplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigKo(o)gerpark

    De weduwe A. Honig-Kluyver schonk de gemeente Koog aan de Zaan op 9 december 1925 twee hectare grond en een huis, gelegen tussen de Hoogstraat en de Dors. Ze bepaalde dat de grond te allen tijde moest worden bestemd voor een park. De gemeente Koog aan de Zaan begon daarop een inzamelingsactie die 35.000 gulden opleverde. De opbrengst werd besteed aan de aanleg van het Wandelpark Koog, ook wel Ko(o)gerpark genoemd.
  • Kogerpolderplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigKogerpolder

    Polder ten noorden van de Zaanstreek.

    Ofschoon de Kogerpolder geen deel van de Zaanstreek uitmaakt, wordt deze hier genoemd in verband met het door de Kanaal en Zaanverbinding Maatschappij aangelegde Koger Polder-kanaal.

    waterweg
  • Kogersluisplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigKogersluis

    Voormalige sluis in Koog aan de Zaan, die de Zaan verbond met de Polder Westzaan.

    De eerste, vroeg 16e-eeuwse, houten sluis lag op de plaats van de Vermaning, in de Koger Hem. Hier ontstond het dorp Koog. Deze sluis werd meermalen vergroot en gerepareerd in 1600 en in 1710. In 1722 ging de sluis in eigendom over van de Banne van Westzaanden naar Koog. In 1729 is deze sluis vervangen door een enkele honderden meters noordelijker aangelegde, nu stenen sluis, naast De Waakzaamheid. Ein…
  • Kogerveldplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigKogerveld

    Kleine wijk (3,7 ha) in Zaandam-Oost.

    De wijk wordt begrensd door de dr. HG. Scholtenstraat, de spoorlijn Zaandam-Purmerend en de Coentunnelweg (A8). Voor deze wijk, die is aangelegd in de jaren zestig van de 20e eeuw en die wordt doorsneden door de Gouw, zijn straatnamen gekozen van wilde planten (Ereprijsweg, Dovenetelweg, Zonnedauwhoek enzovoort). Aan de zuidrand is in 1988 een klein NS-station gebouwd.
  • Kogge, Deplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigKogge, De

    Voormalig weeshuis (diaconiehuis) van de Nederlands Hervormde Gemeente. Aanvankelijk bestemd voor de verzorging van wezen, later lange tijd in gebruik geweest als bejaardentehuis. Momenteel in gebruik als hotel.

    Het grote pand (Rijksmonument) is ontworpen door de Hagenaar Verschoor en in 1860 gebouwd onder toezicht van de Zaandamse stadsarchitect L.J. Immink. Bouwer was Aart Verlaan uit Zaandijk, die een begroting van 33.400 gulden had ingediend. In 1969 kwam het gebouw, na een ing…
  • Kogmeeuw, Deplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigKogmeeuw, De

    Oliemolen in Oostzaandam, bijgenaamd De Schijtjager.

    De eerste vermelding dateert uit 1690. De molen was echter veel ouder. In 1749 werd de kleine molen gesloopt en vervangen door een veel grotere. Hij heeft gestaan op de westpunt van de Hemmes, aan de Zaan, en werd gesloopt in oktober 1909.
  • Köhneplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigKöhne

    Exploitanten van 'Het Wapen van Londen' in Zaandam, van 1791 tot in 1946. De winkel was met name ook bekend door het interieur, dat uit het einde van de 18e eeuw stamde. Bij de opheffing van de winkel werd dit geschonken aan het Openluchtmuseum te Arnhem (1946).

    De tabakszaak van Köhne werd in 1791 aan de Zuiddijk in Zaandam gevestigd door Jan Warnar Köhne, die in zijn geboorteplaats Hannover (Dld) al zijn bezittingen had verkocht en lopend naar Zaandam was gekomen. Na een paar jaar ver…
  • Kok, Adaplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigKok, Ada

    Amsterdam, 6 juni 1947 Ada Kok in actie op vlinderslag, Europese Zwemkampioenschappen 1966 Ada van der Linden-Kok, Nederlands zwemster, winnares van twee zilveren medailles op de Olympische Spelen van 1964 en van een gouden medaille op de Olympische Spelen van 1968.
  • Kok, Deplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigKok, De

    Pelmolen, later papiermolen en tenslotte verfmolen en tabakstamper in Oostzaandam.

    De windbrief werd gegeven in september 1679 aan Gerrit Dirckzoon Kocq. In de jaren negentig van de 17e eeuw werd hij ingericht als papiermolen, en in 1735 als verfmolen. Hij heeft gestaan achter het naar hem genoemde Kokspad, bij het Kleine Glop. DE molen werd in november 1736 door brand verwoest.
  • Koker, Deplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigKoker, De

    Meelmolen in Wormer, ook De Zwarte Hengst genoemd.

    De windbrief werd gegeven tussen 1584 en 1601. In augustus 1840 werd hij door brand verwoest, waarna een nieuwe wipmolen op zijn plaats werd gezet. Deze werd in juli 1866 door brand verwoest, waarna een in Graft afgebroken bovenkruier (de vroegere papiermolen De
  • Koker, Deplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigKoker, De

    Meelmolen in Oostzaandam, ook De Kokermolen genoemd.

    De windbrief werd gegeven in september 1589. Hij was waarschijnlijk een wipmolen (waar kokermolen een andere naam voor is). Hij werd in mei 1735 door brand verwoest, waarna een grote achtkante bovenkruier op zijn plaats werd gezet. Hij heeft gestaan aan weg en Zaan, aan de noordkant van het
  • Kokermolen, Deplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigKokermolen, De

    Meelmolen in Oostzaandam, zie: De Koker, De.
  • Kokersloot en -sluisplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigKokersloot en -sluis

    Zie: Zuidoostersluis

    sluis
  • Kokmeeuw, Deplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigKokmeeuw, De

    Zie: De Kogmeeuw, De.
  • Kokspadplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigKokspad

    Het Kokspad in Zaandam, een zijpad van de Oostzijde tegenover advocaatfabriek Van Ostade, is genoemd naar molen De Kok die aan het eind van het pad stond. Oorspronkelijk in 1679 als pelmolen gebouwd, achttien jaar later verbouwd tot papiermolen en in 1735 omgebouwd tot verfmolen. Een jaar later brandde De Kok af. Ook Zaagmolen
  • Kolfclub Collegie Nooit Gedachtplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigKolfclub Collegie Nooit Gedacht

    Voormalige kolfvereniging uit Koog aan de Zaan, opgericht in 1825 en opgeheven in 1893. Kolven is een oud spel dat dateert uit de 13e eeuw. Het heeft wat overeenkomsten met het golfspel. In het eerste jaar waren er 34 leden.
  • Kolfclub Zaanstreekplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigKolfclub Zaanstreek

    Kolfvereniging, die in 1893 werd opgericht en in de Waakzaamheid speelde.

    In 1895 werd bij de club de nationale kolfwedstrijd georganiseerd. Ook aan de nationale kolfwedstrijd van 1902 namen leden van Zaanstreek deel. Roggeveen legt een verband tussen de oprichting van Zaanstreek en de aanleg van een nieuwe kolfbaan in de Waakzaamheid in 1891. Mogelijk is ook de oprichting van de Koninklijke Nederlandsche Kolfbond in 1885 van belang geweest. De bond moest de teruggang in …
  • Kolfplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigKolf

    In de Zaanstreek, nu nog op slechts een plaats (in Wormer) beoefende sport, dat uit de 13e eeuw dateert. Kolf wordt sinds het begin van de 18e eeuw op overdekte banen gespeeld. Daarvan zijn er nu nog een klein aantal in Nederland aanwezig.

    Naast de genoemde baan in Wormer (Het
  • Kolibri, Deplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigKolibri, De

    Schelpzandmolen in Westzaandam en later houtzaagmolen in Oostzaandam. Zie: De Vechter, De.
  • Kollenburg, Annemiek vanplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigKollenburg, Annemiek van

    (Zaandam 17 oktober 1948)

    Beeldend kunstenaar in Zaandam: schilderijen, aquarellen en grafiek (etsen, houtsneden, litho`s).

    Annemiek van Kollenburg ontving haar opleiding aan de Gerrit Rietveldacademie in Amsterdam. Van haar zijn vooral (kinder)portretten bekend.
  • Kolvers-le Grand, Tineplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigKolvers-le Grand, Tine

    Zaandam 23 november 1918 - Zaandam 26 juni 2005

    Zangeres, de 'Zaanse Nachtegaal', echtgenote van Jan Kolvers jr.

    Zij werd op negentienjarige leeftijd ontdekt door de bekende zangpedagoog Johan Thomas, die haar ook les gaf. Door verschillende optredens bij concerten en feestavonden werd zij al gauw de 'Zaanse Nachtegaal' genoemd.
  • Kolvers, Johan G.plugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigKolvers, Johan G.

    (Zaandam 1908 - 1994)

    Pianist, organist en componist.

    Johan G. Kolvers was een zoon van Jan Kolvers sr, en was in zijn jeugd een uitstekend bespeler van de accordeon. In 1919 kreeg hij les van Cor Kee bij wie hij piano, orgel en theorie studeerde. Onder diens leiding ontwikkelde hij al op jeugdige leeftijd zijn improvisatie- en compositietalent. Van 1924 tot 1929 studeerde hij aan het Amsterdams Conservatorium. Door middel van studiebeurzen kon hij in 1929 cum laude zijn con…
  • Kolvers, Grethaplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigKolvers, Gretha

    (Zaandam 1948)

    Zangeres, dochter van Jan Kolvers jr. Zij begon op haar vijfde jaar met pianolessen bij haar vader en kreeg haar eerste zanglessen van mevrouw H. Nieuwenhuijzen-Weiss. Daarna studeerde zij aan het Amsterdams Conservatorium, waar zij in 1975 het Solistendiploma behaalde. Haar docenten waren Coby Riemersma en Ruth Homa.
  • Kolvers, Jan (sr.)plugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigKolvers, Jan (sr.)

    (1881-1963)

    Bekend en vaardig bespeler van het schippersklavier of de harmonica, later de accordeon genoemd. Als hartstochtelijk propagandist trachtte hij het instrument op een hoger plan te brengen. Kolvers leidde in de loop der jaren vele Zaankanters op om de accordeon goed te bespelen. Hij was dirigent en medeoprichter van de ter ziele gegane accordeonvereniging Crescendo die in de crisisjaren vele uitvoeringen verzorgde in Ons Huis en in het Apollo-theater. Jan Kolvers …
  • Kolvers, Jan (jr)plugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigKolvers, Jan (jr)

    Zaandam 10 augustus 1917 - Zaandam 17 augustus 2001

    Accordeonist, pianist, organist, componist en dirigent, gehuwd met de 'Zaanse Nachtegaal' Tine le Grand. Hij was de tweede zoon van Jan Kolvers sr. en leerde het accordeonspelen van zijn vader.

    Hij was van plan een ander vak te kiezen, maar als gevolg van een ongeluk besloot hij de muziek in te gaan. Hij kwam onder de hoede van zijn inmiddels afgestudeerde broer G. Johan, die hem piano-, orgel- en theorielessen gaf. Hij wa…
  • Kolvers, Johan C.plugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigKolvers, Johan C.

    (Zaandam 1950)

    Pianist en organist, oudste zoon van Jan Kolvers jr..

    Hij kreeg zijn eerste pianolessen van zijn vader, studeerde daarna bij zijn oom G. Joh. Kolvers en deed vervolgens staatsexamens, begeleid door de bekende Zaanse pianist Dick Vet. Daarnaast ontwikkelde hij al vroeg belangstelling voor het elektronisch orgel, waarmee hij op negentienjarige leeftijd landelijke bekendheid verwierf door het winnen van de 'Cor Steyn'-trofee met onder andere het spelen van een ei…
  • Komartplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigKomart

    Supermarktketen met in 1991 17 vestigingen in Nederland. De eerste Komart werd gevestigd in Wormerveer.

    De oorsprong van de Komart (Konsumentenmarkt) ligt bij kruidenier Kluft in IJmuiden. Deze opende in 1960 de Kijk en Grijp aan de Zuiddijk ín Zaandam. De hoofdvestiging bevond zich (na opheffing van de winkel in IJmuiden) in Beverwijk. Daarna werden vestigingen in Alkmaar, Hilversum en Amersfoort geopend. Eind jaren zestig van de 20e eeuw werd de inmiddels in Kijkgrijp omgedoopte winke…
  • Kombrink, Johan Carel (Hans)plugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigKombrink, Johan Carel (Hans)

    (Steenwijk, 22 november 1946)

    Hans Kombrink is een PvdA politicus, die van 01 juli 2004 tot 10 januari 2005 waarnemend burgemeester van Zaanstad was. Zijn voorganger was Ruud Vreeman. Kombrink werd opgevolgd door Henry Meydam.

    Kombrink was vanaf 1972 tot 1992 lid van de Tweede Kamer onderbroken een korte periode van 1981 tot 1982 toen hij staatssecretaris van Financiën was in het kabinet Van Agt 2.
  • Komma, Kreativiteitscentrumplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigKomma, Kreativiteitscentrum

    In 1974 opgericht centrum te Zaandam, waar in het kader van creatieve vorming cursussen worden gegeven in een groot aantal kunstzinnige vaardigheden, zoals schilderen, tekenen, aquarelleren, beeldhouwen, keramiekvervaardiging, textiele werkvormen, dramatische expressie enzovoort.
  • Komma Kreativiteitscentrumplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigKomma Kreativiteitscentrum

    In 1974 opgericht centrum te Zaandam, waar in het kader van creatieve vorming cursussen worden gegeven in een groot aantal kunstzinnige vaardigheden, zoals schilderen, tekenen, aquarelleren, beeldhouwen, keramiekvervaardiging, textiele werkvormen en dramatische expressie.
  • Kommejannen (ook: Komenjannen)plugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigKommejannen (ook: Komenjannen)

    In de eerste helft van de 17e eeuw een groepering van Zaandamse doopsgezinden die zich afscheidden van hun geloofsgenoten omdat zij naar nog grotere verdraagzaamheid streefden.

    Zij hadden hun vermaning aan het Grote Glop in Oostzaandam. Voor of in 1656 zijn zij weer samengegaan met de Waterlandse doopsgezinden waaruit zij waren voortgekomen. De doopsgezinden kenden behalve Waterlanders en Kommejannen ook Friezen, Vlamingen, Oudvlamingen of Groningers en het Aris …
  • Kompasmakerijplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigKompasmakerij

    Tak van bedrijvigheid, in bescheiden mate in Zaandam beoefend in de 17e en 18e eeuw als nevenactiviteit van enkele klokkenmakers. Zij werkten waarschijnlijk op verzoek en ten behoeve van de scheepsbouw en de walvisvaart.

    Zie ook: Economische geschiedenis 2.5.6.
  • Konijn, Jokeplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigKonijn, Joke

    (Wijdewormer 6 juni 1958)

    Beeldend kunstenaar, olieverfschilderijen en aquarellen. Joke Konijn woont in Wormer en heeft een atelier in Oostknollendam.

    beeldend_kunstenaar
  • Konijn, Hetplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigKonijn, Het

    Het Konijn, houtzaagmolen in Zaandijk, bovenkruier.

    De windbrief van de balkenzager werd gegeven in april 1644. Hij heeft gestaan achter de Zaandijker kerk, ten oosten van de tegenwoordige spoorlijn. De molen werd gesloopt in 1877.
  • Konijnenpadplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigKonijnenpad

    Pad in Zaandam-Oost, tussen Oostzijde 100 en Leo XIII-straat 18.

    In 1663 wordt het reeds vermeld als 'Knijnepad', maar pas in 1679 is er sprake van een padreglement. Aardig is dat de vroegere uitspraak 'knijn' of 'knain' in de oude naam ook zichtbaar is. De oorsprong van de padnaam is niet bekend.
  • Koning Salomo, Deplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigKoning Salomo, De

    Houtzaagmolen in Westzaandam. Zie: Salomo's Recht.
  • Koning Stuart, Deplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigKoning Stuart, De

    Verfmolen in Oostzaandam, ook wel De Karel Stuart genoemd. De windbrief werd gegeven in maart 1663. De molen heeft gestaan aan en ten westen van De Gouw, nabij de Bloemgracht, en werd in 1742, nadat hij was omgevallen, gesloopt.
  • Koning van Pruisen, Deplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigKoning van Pruisen, De

    Pelmolen in Westzaandam, achtkante bovenkruier, ook De Pruis genoemd.

    De windbrief werd gegeven in februari 1758. De molen heeft gestaan aan en ten noorden van de Papenpadsloot, tussen de Gouw en de Watering. De molen werd gesloopt in juli 1918.
  • Koning William, Deplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigKoning William, De

    Oliemolen in Oostzaandam, oorspronkelijk tabakstamper, later veerzager, verf- en poedermolen, bijgenaamd De Scheet.

    De windbrief van de kleine molen werd gegeven in september 1690. Vanaf 1743 was hij oliemolen. Hij heeft gestaan ten oosten en op enige afstand van De Gouw, ten noorden van de Kopermolensloot. De molen werd in 1910, nadat hij onttakeld had gestaan, gesloopt.
  • Koning, Deplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigKoning, De

    Oliemolen en later papiermolen in Assendelft, ook De Koot genoemd.

    De eerste vermelding dateert uit januari 1676. Hij werd toen verkocht door Jan Hendricksz. Conink. In 1705 of kort daarna werd hij omgebouwd tot papiermolen. In oktober 1768 werd hij door brand verwoest, waarna herbouw volgde. Kort na februari 1882 werd hij van zijn standplaats aan de Nauernase Vaart (hij was de derde molen vanaf het noorden) afgebroken en vervoerd naar Hoorn, waar hij als korenmolen werd herbouwd. I…
  • koning5plugin-autotooltip__default
  • Koning & Boeke van 1819plugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigKoning & Boeke van 1819

    Verzekeringsmaatschappij in Zaandijk.

    Na de bevrijding uit de Franse overheersing deed in geheel Nederland de behoefte aan verzekeren zich geleidelijk meer kennen. Het aantal maatschappijen waaraan men zijn belangen kon toevertrouwen was (behalve de louter plaatselijk werkende, of specifiek gerichte, 'onderlingen') echter nog gering. Tegen die achtergrond kan het in 1819 genomen besluit worden gezien om ook in de Zaanstreek te komen tot de oprichting van een commercieel…
  • Koning & Co, nv v/h Evertplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigKoning & Co, nv v/h Evert

    Verffabrieken in Zaandam, enige overgebleven onafhankelijke Zaanse verffabriek.

    Het bedrijf ontstond uit een door E.J. Koning in 1926 begonnen handel in verf, glas en kwasten, gevestigd in een bergplaats voor hooi. Deze poging liep na 16 maanden financieel vast. Door samengaan met W. Dekker werd het bedrijf nieuw leven ingeblazen en groter opgezet, nu ook als verffabriek. Aanvankelijk werden de oude klassieke verven gefabriceerd.
  • Koning, Cornelisplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigKoning, Cornelis

    Zaandijk, 10 juli 1893 - Amsterdam, 1 december 1951 Cornelis Koning, zelfportret. Cornelis Koning, beeldend kunstenaar, schilder, tekenaar en etser, ook beeldhouwer. Cornelis Koning werd, na schilderlessen door Frederik Engel, opgeleid aan de Rijksschool voor kunstnijverheid en de Rijksacademie in Amsterdam en was leerling van onder meer
  • Koning, Deplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigKoning, De

    Houtzaagmolen in Westzaandam, paltrok, bijgenaamd De Boterton. De eerste vermelding van de, vermoedelijke, wagenschotzager dateert uit 1693. Hij heeft gestaan aan en ten westen van De Vaart en aan en ten noorden van de Papenpadsloot en werd in 1749 gesloopt.
  • Koningin, Deplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigKoningin, De

    Pelmolen in Oostzaandam. De molen wordt alleen vermeld in brandkronieken. In maart 1726 werd hij door brand verwoest. Verdere gegevens ontbreken.
  • Kontakt Milieubeheer Zaanstreekplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigKontakt Milieubeheer Zaanstreek

    Aanvankelijk samenwerkingsverband van diverse (milieu)organisaties met als doelstelling het bevorderen van het milieubewustzijn. Later omgezet in een vereniging met in 1990 ongeveer 400 leden en deel uitmakend van de milieufederatie Noord-Holland (CMN).
  • Koog (aan de Zaan)plugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigKoog (aan de Zaan)

    Voormalige zelfstandige gemeente ten westen van de Zaan, ten noorden van Zaandam, ten zuiden van Zaandijk, sinds 1 januari 1974 deel uitmakend van Zaanstad. Tot in de Franse tijd was Koog bestuurlijk deel van de Banne van Westzaan; de invloed van Koog daarin was gering. Ofschoon niet geheel zeker, wordt aangenomen dat de gemeente Koog aan de Zaan per 1 augustus 1811 zelfstandig werd (zie:
  • Koog Bloemwijkplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigKoog Bloemwijk

    Jouk Fris Buurt in zuidelijk Koog, gebouwd in de tweede helft van de jaren '20 tot eind jaren '30. Mede door de omvang van de Wijk nam de bevolking van Koog belangrijk toe (1930: 4400. 1940: bijna 6400). Door de NS is, tegelijk met de elektrificatie van de spoorlijn Amsterdam-Alkmaar in 1931, een klein station tegenover Bloemwijk geopend. In december 2016 (met ingang van de dienstregeling van 2017) is de naam hiervan veranderd in Koog aan de Zaan.
  • Koogh, Gerrit van derplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigKoogh, Gerrit van der

    (Zaandam 23 december 1872 - Zaandam 11 mei 1928)

    Stadsarchitect van Zaandam, van 1899 tot 1928, ook bekend geworden als tekenaar van vooral stadsgezichten en landschappen.
  • Koogh, Theodorus Marinus van derplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigKoogh, Theodorus Marinus van der

    (Zaandam 1916 - Maassluis 1983).

    Kenner van en publicist over de Zaanse houtbouw. Het behoud van de historische bebouwing lag Theo van der Koogh na aan het hart. Hij hield er tientallen lezingen over en schreef een aantal artikelen om de bewoners van de Zaanstreek bewust te maken. Het belangrijkste daarvan was 'Een vergeten onderwerp uit de Zaanse historie', dat in 1948 in
  • Koogies (ook wel gespeld als Cooghies en Kooghjes)plugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigKoogies (ook wel gespeld als Cooghies en Kooghjes)

    Bekend 18e-eeuws geslacht van klokkenmakers in Wormerveer (Zuideinde en Dubbele Buurt). De meest befaamde was Jan Jacobsz. Koogies, overleden in 1806, die ook leraar was van de Fries-doopsgezinde gemeente.
  • Kooijman, Simonplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigKooijman, Simon

    Wormerveer 1913 - 1981

    Amateur-toneelspeler, -regisseur en -organisator, die zich langdurig heeft ingezet voor de verbetering van het liefhebberijtoneel in de Zaanstreek.

    Simon Kooijman speelde bij Thalia, geheelonthouderstoneelvereniging Strijd en Kunst te Wormerveer, bij Wessanen en was gastspeler bij ondermeer de toneelverenigingen Hierna Beter uit Koog aan de Zaan en Vondel te Zaandam.
  • Kooiman, Ewaldplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigKooiman, Ewald

    Wormer 14 juni 1938 - Hurghada (Egypte) 25 januari 2009

    Musicus, organist. Ewald Kooiman studeerde orgel aan het Muzieklyceum in Amsterdam en ontving lessen van onder andere Piet Kee en aan de Scola Cantorum in Parijs. In 1968 kreeg hij de Prijs van Uitnemendheid. Hij werd organist bij de Vrije Universiteit in Amsterdam, waaraan hij in 1965 was afgestudeerd in de Romaanse talen.
  • Kookhuiseilandplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigKookhuiseiland

    Eiland ten noorden van Het Zwet, tussen Melkpad en Roeipad, nabij de gemeentegrens van Wormerland ongeveer ter hoogte van de doopsgezinde kerk. Door de afstand van Wormer was het eiland een geschikte vestigingsplaats voor een prutkokerij. Daardoor ontstond de naam.
  • Kool, Deplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigKool, De

    Pelmolen in Oostzaandam.

    De windbrief werd gegeven in oktober 1699 aan Jacob Jansz. Kool. Hij heeft gestaan nabij en ten westen van De Gouw, ten zuiden van de Kopermolensloot. De molen kwam in 1828 in slopershanden.
  • Koolman, Keesplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigKoolman, Kees

    Zaandam, 14 april 1932 - Zaandam, 20 december 2012 Kees Koolman 1932-2012 Cor­nelis (Kees) Kool­man, nick-name KeKo, kunst– en natu­urliefheb­ber, vogelaar, verzamelaar, strandjutter, gehuwd met Elsje Dea Kuijper, pleegvader, vader van drie kinderen en eerste tuinman van de
  • Koopman, Deplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigKoopman, De

    Pelmolen in Oostzaandam.

    De windbrief werd gegeven in juni 1695. Rijkelijk laat, want de eerste vermelding dateert uit oktober 1693. In 1894 werd hij van zijn standplaats op de noordkant van De Hemmes, aan De Poel, afgebroken en vervoerd naar Barneveld, waar hij als meelmolen werd herbouwd. Daar ging de molen in april 1941 door brand verloren.
  • Koopman Jachtbouwplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigKoopman Jachtbouw

    Gevestigd aan het Hollandschepad in Zaandam. Op de werf worden op ambachtelijke wijze geheel houten roei- en zeilschouwen (in diverse afmetingen en naar eigen ontwerp) gebouwd.
  • Koopmannenplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigKoopmannen

    Kaartspel van onbekende herkomst en ouderdom, vroeger in de Zaanstreek dikwijls gespeeld en vermoedelijk elders onbekend. Omdat dit spel inmiddels nagenoeg is vergeten, zijn de spelregels in 1980 schriftelijk vastgelegd.

    'Koopmannen' wordt bij ons weten nu alleen nog gespeeld tijdens bijeenkomsten van de
  • Koopmanshuizenplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigKoopmanshuizen

    Zie: Bouwen in de Zaanstreek in de Zaanstreek 3. en 4.
  • Koormuziekplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigKoormuziek

    De bloei van de amateurkoorzang begon rond 1830 onder invloed van de Duitse Liedertafelbeweging. Gezelligheidsverenigingen van burgers verbonden door dezelfde politieke, ideologische of religieuze ideeën. Vele koren organiseerden zich in bonden met eenzelfde doelstelling. Zo werd in 1878 de Nederlandse St. Gregoriusvereniging opgericht, gespecialiseerd in katholieke kerkmuziek. De oudste bond was echter de
  • Koot, Deplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigKoot, De

    Houtzaagmolen en tabakstamper in Koog aan de Zaan, bovenkruier.

    De windbrief van de veerzager en tabakstamper werd gegeven in april 1703. De molen bestond toen al langere tijd. Hij heeft gestaan ten westen van de tegenwoordige Spoorlijn, ongeveer in het verlengde van de Kieftstraat. De molen is voor 1777 verdwenen.
  • Koot, Deplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigKoot, De

    Oliemolen in Assendelft. Zie: De Koning Salomo, De

    oliemolen molen
  • Kop, Deplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigKop, De

    Watermolen in de Enge Wormer. Zie: De Bak, De.
  • Koper, Deplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigKoper, De

    Oliemolen in Zaandijk. Zie: De Koperslager, De.

    oliemolen molen
  • Koperenberg, Deplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigKoperenberg, De

    Papiermolen in Westzaan. Zie: De Jonge Dolfijn, De
  • Kopermolen, Deplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigKopermolen, De

    Oliemolen, oorspronkelijk volmolen in Oostzaandam, ook wel De Koperslager genoemd.

    De grote molen met twee slagwerken werd vermoedelijk als volmolen gebouwd in 1642. Omstreeks 1756 werd hij omgebouwd tot oliemolen. De molen stond aan en ten zuiden van de naar hem genoemde sloot, ten westen en op enige afstand van De Gouw, en werd in september 1856 door brand verwoest. De huidige Kopermolenstraat (eertijds Kopermolenpad), tussen Oostzijde en Heijermansstraat is in feite het verbr…
  • Kopermolen, Deplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigKopermolen, De

    Oliemolen in Zaandijk. Zie: De Koperslager, De.

    oliemolen molen
  • Kopermolenpadplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigKopermolenpad

    Het Kopermolenpad, een zijpad van de Oostzijde, dankt zijn naam aan de grote dubbele oliemolen De Kopermolen, gebouwd in 1642 verbrand in 1856. De molen stond aan en ten zuiden van de Kopermolensloot, ten westen en op enige afstand van de Gouw. In 1916 kreeg het Korenmolenpad te kampen met het zeewater. Aan het einde van dat pad, dat in november 1924 de naam Kopermolenstraat kreeg, lag het weiland, dat zich voortzette, onderbroken door hier en daar een dorp, tot de dijk van de Zui…
  • Koperslager, Deplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigKoperslager, De

    Oliemolen in Oostzaandam. Zie: De Kopermolen, De

    oliemolen molen
  • Koperslager, Deplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigKoperslager, De

    Oliemolen in Zaandijk, ook De Kopermolen of De Koper genoemd.

    De windbrief werd gegeven in september 1643, maar de molen komt al voor op een kaart uit 1635. In mei 1724 werd hij door brand verwoest, waarna herbouw volgde. De molen stond aan weg en Zaan. nabij de grens met Wormerveer. Hij bleef tot mei 1964 in bedrijf en werd goed onderhouden. In juli 1964 werd hij door brand verwoest.
  • Korenplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigKoren

    Zie: Koormuziek
  • Korenbeursplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigKorenbeurs

    In de 19e eeuw gebouw en instelling in Zaandam waar granen werden verhandeld.

    Het gebouw stond aan de Zuiddijk, waar nu de Oostkade loopt. Naast granen werden in het in 1849 geopende gebouw ook oliehoudende zaden, boter, kaas en vee verhandeld. Nadat de eerste paar jaren een redelijk resultaat werd behaald, liep de omzet van de beurs weer terug. De belangrijke korenbeurs van Amsterdam oefende meer aantrekkingskracht uit op de Zaanse handelaren. In 1870 werd de beurs gesloten.
  • Korenbloem, Deplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigKorenbloem, De

    Pelmolen in Westzaan.

    De windbrief werd gegeven in juni 1695. De molen stond aan en ten westen van De Gouw, aan en ten noorden van het verlengde van de Papenpadsloot. De molen werd in juni 1880, na blikseminslag, door brand verwoest.
  • Korenbloem, Deplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigKorenbloem, De

    Zangvereniging van de Algemene Nederlandse Geheelonthouders Bond (ANGOB) afdeling Zaandam. DE vereniging bestond van 1923 tot 1969.

    Zie: Drankbestrijding
  • Korendrager, Deplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigKorendrager, De

    Pelmolen in Westzaandam, oorspronkelijk papiermolen, achtkante bovenkruier.

    De windbrief werd gegeven in september 1690. In mei 1719 was hij al omgebouwd tot pelmolen. De molen stond achter het Papenpad, ten oosten van De Vaart, en werd vóór 1801 gesloopt.
  • Korenhandel, -malerijplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigKorenhandel, -malerij

    Zie: Graanhandel, -malerij.
  • Korf, Dingeman Janplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigKorf, Dingeman Jan

    Zaandam 20 juli 1906 - Oenkerk 24 april 1981

    Dingeman Jan Korf, beeldend kunstenaar, schilder en graficus, vooral bekend geworden door zijn houtsneden. Dingeman Korf was leerling van het Rijksopleidingsinstituut voor tekenleraren in Amsterdam en studeerde onder leiding van Klaas van Leeuwen (1868-1935) en
  • Korf, Deplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigKorf, De

    Pelmolen in Oostzaandam en later verfmolen in Wormer.

    De windbrief werd gegeven in 1765. De molen stond aan en ten westen van De Watering, ten noorden en op enige afstand van het Weerpad, de tegenwoordige Troelstralaan. De molen werd in 1796 afgebroken en vervoerd naar Wormer, waar hij werd herbouwd ter vervanging van de verbrande verfmolen
  • Korf, De Groteplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigKorf, De Grote

    Houtzaagmolen in Westzaandam, bovenkruier, oorspronkelijk De Korver genoemd.

    De windbrief van de balkenzager werd gegeven in november 1679 aan Pieter Pietersz. Korver. De molen stond aan en ten oosten van de Zuiderwatering. De molen werd in april 1843 door brand verwoest, waarna herbouw volgde. In oktober 1866 brandde hij opnieuw af. De eigenaar kocht toen
  • Korf, De Kleineplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigKorf, De Kleine

    Houtzaagmolen in Westzaandam, bovenkruier.

    De enige vermelding van de balkenzager dateert uit 1878. De molen is dan eigendom van de wed. Cornelis Corver en Zoon. Hij heeft gestaan nabij de Zuiderwatering en werd in september 1890 door brand verwoest.
  • Korfbalplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigKorfbal

    Sport, balspel aanvankelijk als buitensport maar later ook in de zaal door zes mannen en zes vrouwen samen beoefend.

    Algemeen

    Als 'uitvinder' van korfbal wordt wel Nico Broekhuizen genoemd. Een Amsterdamse onderwijzer, die begin 1900 in Zweden kennis maakte met het gymnastische spel 'ringboll'. Hij introduceerde het spel in het Amsterdamse onderwijs en kreeg veel steun, aangezien men al enige tijd aan het zoeken was naar een sport die gemengd beoefend kon worden.
  • Korte, Dirk deplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigKorte, Dirk de

    Zaandam, 31 maart 1912 - Leusden, 24 april 1942

    Dirk de Korte, geboren op 31 maart 1912 was vóór de oorlog een stoer, actief en algemeen bekend geworden lid van de Communistische Partij. Zodra hij nodig was voor bepaalde werkzaamheden kon er op hem worden gerekend. Dadelijk nadat Duitsland in oorlog kwam met de Sovjet Unie moest Dirk vanwege die bekendheid onderduiken. Hij woonde tot aan zijn onderduik in de Zaandamse Kalverstraat 17. Hij zat enige tijd verscholen in het café Sc…
  • Korteweg, Adriaan Johanplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigKorteweg, Adriaan Johan

    Wormerveer 21 september 1890 - Madras 17 november 1917

    Adriaan Korteweg, beeldend kunstenaar, kunstschilder, overtuigd pacifist en dienstweigeraar, studeerde aanvankelijk bouwkunde in Delft, maar besloot in 1912 tegen de wil van zijn ouders, zijn vader was huisarts, zich aan de kunst te wijden. Hoewel hem tot zijn dood nog slechts vijf jaar gegund waren, kon hij zich onderscheiden door een uiterst modern, bijna abstract expressionisme, deels gebaseerd op zijn mystiek-re…
  • Korver, Deplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigKorver, De

    Houtzaagmolen in Westzaandam, bovenkruier. Oorspronkelijke naam van De Grote Korf
  • Koster, Wilhelm Johannes (Wim)plugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigKoster, Wilhelm Johannes (Wim)

    (Alphen aan de Rijn 21 maart 1933 - Zaandam 3 juni 1992)

    Beeldend kunstenaar, grafisch ontwerper, etser en vervaardiger van 'druksels' in vooral hoogdruk.

    Wim Koster werd opgeleid aan de Kon. Academie voor beeldende kunst in Den Haag en werkte onder meer aldaar, in Amsterdam en sinds 1961 in Krommenie. Als boekverzorger werd hij onderscheiden doordat zijn ontwerpen vele malen behoorden bij de jaarlijkse keuze van de 50 best verzorgde boeken. Ook met affiche-ontw…
  • Koster & Co, bvplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigKoster & Co, bv

    Weverij aan de Dorpsstraat 187 in Wormer.

    Het bedrijf ontstond in 1887, toen Maarten Koster (1861-1948) een bestaande buullakenweverij overnam van de familie Van Kleef. Buullaken werd op handgetouwen geweven van eerste klas wolsoorten. Er werden de bulen van gemaakt, zeer sterke zakken die in de olieslagerijen werden gebruikt. Tot omstreeks 1916 bleven de handgetouwen toegepast.
  • Kouwenhoven Jan Arieplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigKouwenhoven Jan Arie

    Zaandam 1950

    Musicus, hoboïst, Jan Kouwenhoven ontving zijn opleiding aan het Conservatorium in Amsterdam bij Cees van der Kraan. Al tijdens zijn conservatoriumstudie trad hij in dienst bij de omroeporkesten. In 1973 werd hij aangenomen als tweede hoboïst in het
  • Kouwer, Benjamin Janplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigKouwer, Benjamin Jan

    Wormerveer, 31 augustus 1861 - Utrecht, 8 januari 1933

    Benjamin Jan Kouwer was een Nederlandse hoogleraar in de verloskunde en de leer van de vrouwenziekten aan de Universiteit Utrecht. Hij huwde op 31 mei 1888 in Haarlem met Wilhelma Mathilde Adrieette Quirine Kluppel (1867-1952) uit Utrecht.
  • Kox Beheer bvplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigKox Beheer bv

    Groothandel in verf in Wormerveer. Het bedrijf werd in januari 1921 als eenmanszaak opgericht door S.H. Kox aan het Noordeinde in Wormerveer onder de handelsnaam G. Kox en Zoon. In 1953 volgde omzetting tot nv. Tegelijkertijd werd Kox Beheer opgericht, met als werkmaatschappij G. Kox en Zn. De nv werd later in een bv omgezet.
  • Kraai, de Bonteplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigKraai, de Bonte

    Mosterdmolen in Oostzaandam.

    De kleine, met hout bedekte molen werd waarschijnlijk gebouwd in 1734. Hij heeft gestaan aan het Smaal. En stond daar naar verluidt nog in 1817.
  • Kraai, de Bonteplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigKraai, de Bonte

    Oliemolen in Wormerveer.

    De windbrief werd gegeven in november 1641. Hij heeft gestaan ten zuiden van de inmiddels leegstaande meelfabriek De Vlijt aan de Noorddijk. De molen werd gesloopt in 1885.

    oliemolen molen
  • Kraaien, Deplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigKraaien, De

    Zaanse Hockey en Cricket Club, zie: Hockey
  • Kraaier, Scheepswerfplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigKraaier, Scheepswerf

    Voormalige scheepswerf, aanvankelijk gevestigd aan de Zuiddijk, later in de Achtersluispolder in Zaandam. In 1957 voortgezet onder de naam Scheepswerf De Beer. In 1964 ging het bedrijf failliet.

    Grondlegger van het bedrijf was Jb. Kraaier Sr. (1886-1956). Een scheepsbouwer, die in 1913 achter zijn huis aan de Zuiddijk begon met het vervaardigen van boeren- en vissersjollen en bootsmansvletten. Een boerenjol bracht in die beginperiode een bedrag op van 35 gulden en een eike…
  • Kraaijerplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigKraaijer

    Kledingindustrie en -handel.

    In 1913 begon Maarten Kraaijer Kz. als zelfstandig koopman met een huurfiets en een pakje monsters bedrijfskleding van derden. In datzelfde jaar werd een winkel geopend aan de Krommenieërweg in Wormerveer in vak-, werk- en waterdichte kleding. Tien jaar later, in 1923, werd de winkel verplaatst naar de Zaanweg (nr. 124). In 1966 werd het overige deel van dit pand aangekocht en werd de zaak verbouwd en uitgebreid. Het bedrijf bleef daar gevestigd tot august…
  • Kraamzorgplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigKraamzorg

    Eeuwenlang waren bakers werkzaam in de kraamzorg. Door de praktijk geschoolde ervaren en toegewijde vrouwen werkten op basis van oude beproefde methodes. De eerste bakercursussen werden in 1900 opgezet. In 1923 hield een commissie toezicht op de kwaliteit van de kraamverzorging.
  • Krab, Deplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigKrab, De

    De Krab, Oliemolen in West-Zaandam. De eerste vermelding dateert uit 1694. Oorspronkelijk was het een wipmolen die later door een achtkante bovenkruier werd vervangen. De molen stond aan en ten oosten van De Watering, recht achter het Blauwepad. Zondagnamiddag 23 oktober 1842 brandde de oliemolen, toebehorende aan de heer H. J. Smits, af. Door spoedig aangebrachte hulp van brandspuiten van de stad Zaandam en van omliggende dorpen is men, ondanks de hevige wind, er in geslaagd de brand …
  • Krabbelbuurtplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigKrabbelbuurt

    Voormalige naam voor de J.J. Allanstraat in Westzaan.

    Eigenlijk was er geen sprake van een buurt, maar van een rechte weg met slechts één dwarspad, de Dolfijnstraat. De Krabbelbuurt was één van de vier delen van Westzaan, dat verder uit Zuideinde, Kerkbuurt en Middel bestond. Het is niet bekend hoe de naam voor de buurt ontstond, zeker is dat deze al in 1564 werd gebruikt. In 1939 werd de naam, die door veel bewoners niet werd gewaardeerd, vervangen door J.J. Allanstraat.
  • Krachtsportplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigKrachtsport

    Samenvattende benaming voor een aantal sporten waarbij lichamelijke kracht een grote rol speelt, zoals worstelen en gewichtheffen. Beide sporten werden al vroeg in de Zaanstreek beoefend. In de jaren tussen 1910 en 1955 werden meer dan twintig Zaankanters Nederlands kampioen.
  • Kraft, Tijmenplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigKraft, Tijmen

    (Wormer tussen 1590/1600 - Den Haag 1646)

    Kunstschilder, alleen een schilderij van het wapen van Wormer (het Verbonden Hoofd) kan met zekerheid aan hem worden toegeschreven.

    Tijmen Kraft was zoon van een vermogend burgemeester van Wormer. Hij verbleef van 1622 tot 1630 in Rome en vestigde zich in 1631 in Den Haag, waar hij onder andere voor het Huis Honselaersdijck van Frederik Hendrik werkte.
  • Kramer, Paulus E.plugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigKramer, Paulus E.

    Wormer 22 december 1896 - Stutthoff 10 April 1945

    Paulus Kramer was onderwijzer aan de Katholieke Jongensschool in Wormer. In de illegaliteit was hij betrokken bij de L.O., de Landelijke Organisatie hulp aan onderduikers. In Waterland had hij de leiding van de Ordedienst, een militaire verzetsorganisatie. Dit was niet zo vreemd, hij was officier geweest in het Nederlandse leger.
  • Kramer, Adriaanplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigKramer, Adriaan

    Zaandam 1 december 1977

    Adriaan Kramer groeide op in Koog aan de Zaan. Als elfjarige meldde hij zich als lid van het Zaandijks Fanfare Corps. Zijn instrument was de bugel, hij kreeg les van Arnold van ’t Ent, docent klein koper. Na vier jaar verruilde hij de bugel voor de trompet nadat hij zich realiseerde in de muziek verder te willen. Na het behalen van het HAVO-diploma in 1994 aan het Pascal College Zaandam, werd Adriaan aangenomen in het eerste jaar van het Conservatorium …
  • Kramer & Duyvisplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigKramer & Duyvis

    Machinefabriek en constructiewerkplaats in Zaandam met een vestiging te Grootebroek.

    Machinefabriek Kramer en Duyvis werd opgericht in maart 1946 door Piet Kramer en Jan Duyvis. De twee oprichters kenden elkaar al van de ambachtsschool en werkten acht jaar samen bij Machinefabriek
  • Kramerspadplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigKramerspad

    Zie: Weverspad
  • Krantenplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigKranten

    Nieuwsbladen, meest in dagelijkse editie verschijnende drukwerk-uitgaven.

    Er waren lange tijd twee Zaanse dagbladen in omloop, De Typhoon en De Zaanlander. Zij brachten binnen- en buitenlands nieuws en bevatten dagelijks een aantal pagina's met regionale berichten, reportages en commentaren. Beide kranten waren zowel in abonnement als in losse verkoop verkrijgbaar.
  • Kredietbank Zaanstreek, Stichting Gemeentelijkeplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigKredietbank Zaanstreek, Stichting Gemeentelijke

    In februari 1955 door de Zaandamse gemeenteraad als 'Stichting Zaanse Voorschotbank' opgerichte instelling met het doel 'woeker en maatschappelijk minder gewenste vormen van volkskrediet te voorkomen, te bestrijden en te vervangen'.
  • Kreeft, Deplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigKreeft, De

    Snuifmolen in Zaandijk. De molen was in 1695 reeds aanwezig. Hij stond ten zuiden van het Guispad, en ten oosten van de Watering. De molen werd gesloopt in 1761.
  • Kreeft, Deplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigKreeft, De

    Tabakstamper in Koog aan de Zaan.

    In juni 1695 werd deze molen, die achter de kerk stond, te koop aangeboden. De verkoopprijs van 72 cent wijst op sloop. Verdere gegevens ontbreken.
  • Krijt Krommenie bvplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigKrijt Krommenie bv

    Groothandel in papier, karton, kunststoffen, zelfklevend materiaal en computergestuurde tekst- en lettersnijplotters.

    Aanvankelijk gevestigd in Zaandijk, later in Krommenie en tegenwoordig aan de Industrieweg in Wormerveer. Het bedrijf is voortgekomen uit de in 1774 gestichte firma
  • Krijt, Chrisplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigKrijt, Chris

    Zaandam, 10 juli 1916 - Wormerveer, 10 februari 2005

    Christoffel Krijt, loodgieter uit de Botenmakersstraat in Zaandam en verwoed amateur-fotograaf. Hij was de broer van de beroepsfotograaf Wim Krijt (1914-2000), die foto’s voor Dagblad De Typhoon maakte. Samen legden de broers in de jaren ’50, ’60 en ’70 van de twintigste eeuw een schat aan Zaanse beelden vast.
  • Krijt, Hansplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigKrijt, Hans

    Zaandam, 3 januari 1927 - Praag, 12 maart 2011

    Hans Krijt was een Tsjechisch schrijver, vertaler en regisseur van Nederlandse afkomst.

    schrijver nalezen
  • Krijt, Willem (Wim)plugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigKrijt, Willem (Wim)

    Zaandam 21 maart 1914 – Almere 18 januari 2000

    Wim Krijt was een fotograaf met de Zaanstreek als werkterrein en was lange tijd werkzaam voor Dagblad voor de Zaanstreek De Typhoon. Krijt heeft veel portretfoto's van Zaanse kunstenaars gemaakt, als ook atelierfoto's.
  • Krijt, Willem (Wim)plugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigKrijt, Willem (Wim)

    Zaandam 21 maart 1914 – Almere 18 januari 2000

    Wim Krijt was een fotograaf met de Zaanstreek als werkterrein en was lange tijd werkzaam voor Dagblad voor de Zaanstreek De Typhoon. Krijt heeft veel portretfoto's van Zaanse kunstenaars gemaakt, als ook atelierfoto's.
  • Krijthengst, Deplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigKrijthengst, De

    Verfmolen in Westzaandam. Zie de Blauwe Hengst
  • Krijtmalerijplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigKrijtmalerij

    In molens uitgeoefende nijverheid, waarbij (meestal uit Engeland geïmporteerde) blokken krijt werden fijngemalen.

    Krijt werd verwerkt in bijvoorbeeld stopverf (waarbij het werd gemengd met lijnolie), verf en poetsmiddelen. Het is niet bekend in hoeveel molens krijt is gemalen. Het was een nevenactiviteit van de verfmolens. Krijt werd aangevoerd door zeeschepen en vervolgens door losse werklieden (die wel 'krijters` werden genoemd) in kleinere schepen overgeladen en naar de molens …
  • Krimp, Hetplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigKrimp, Het

    Pad in Zaandam-West. Aan het Krimp staat het Czaar Peterhuisje. Nadat Czaar Peter de Grote in dit huisje overnacht had, werd het Krimp ook wel de Keizersgracht genoemd. Het pad komt in 1642 voor als Krimpenburg en had in ieder geval in 1656 een padreglement. Het land ten westen heette het Krimperven.
  • Krokodil, Deplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigKrokodil, De

    Houtzaagmolen in Westzaan, paltrok.

    De wagenschotzager werd in 1688 vanuit De Rijp vervoerd naar Westzaan, waar hij werd neergezet aan en ten oosten van de wegsloot bij de dijk. De molen is gesloopt tussen 1794 en 1798.
  • Krom-de Vries, Guurtjeplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigKrom-de Vries, Guurtje

    Guurtje Krom-de Vries laat in de raad van Wormerveer, waarin ze in 1919 als enige vrouw wordt gekozen, een duidelijk socialistisch en feministisch geluid horen. Ze is in aanraking gekomen met het socialisme via haar man, een fabrieksarbeider. Met haar echtgenoot behoort ze in 1909 tot de oprichters van de Arbeiderscoöperatie Voorwaarts. Al voor ze in de raad plaatsneemt, publiceert ze regelmatig artikelen over de positie van vrouwen. Daarbij houdt ze wel de SDAP_lijn aan:…
  • Krom, Pieterplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigKrom, Pieter

    Zaandam, 3 april 1913 - Ede, 1 februari 2003

    Pieter Krom jr, gemeentesecretaris van Westzaan en verzetsman tijdens de Tweede Wereldoorlog. Kreeg in 1932 de kans om bij de gemeente Wormerveer als volontair aan de slag te gaan als assistent-ambtenaar ter secretarie. In 1933 werd hij benoemd tot klerk aldaar. Op 15 januari 1937 trad hij in dienst bij de gemeente Westzaan als kommies ter secretarie. Later was hij werkzaam als gemeenteontvanger op de secretarie van de gemeente Westzaan…
  • Kromme IJplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigKromme IJ

    Tot in de Middeleeuwen een brede doorvaart tussen het Wijkermeer en het Langemeer, dat een uitloper van het vroegere meer de Schermer vormde. Zie: Crommenije.

    De doorvaart bleef tot 1357 mogelijk. Toen werd namelijk de Nieuwedam ter hoogte van Busch en Dam in het Crommenije opgeworpen ter voorkoming van verder landverlies. Alkmaar, in die tijd als agrarisch centrum van belang, nam de aanleg van de Nieuwendam niet in dank af, omdat de vaarroute naar Amsterdam er door bemoeilijkt werd.…
  • Krommenieplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigKrommenie

    Voormalige zelfstandige gemeente in het noorden van de Zaanstreek, per 1 januari 1974 opgegaan in Zaanstad. Na Zaandam in omvang de tweede gemeente van de streek. De samenvoeging tot Zaanstad leidde in Krommenie tot veel protesten. Krommenie wenste deze niet en bepleitte samen met Assendelft een gemeente Krommenie-Assendelft. De rijksoverheid besliste evenwel anders. Krommenie zelf is feitelijk ook een samenvoeging van een aantal woonkernen. Naast Krommenie behoren ook het tot 1816 ze…
  • Krommenieplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigKrommenie

    Polder van ruim 363 hectare, waarin de voormalige gemeente Krommenie is gelegen.

    Aan de noordzijde grenst de Westdijk aan het (tot polder het Woud en Schaap behorende) oude en verlande Crommenije. De begrenzing bestaat verder uit de Nauernasche Vaart, Klamdijk (Assendelft), Krommenieërdijk en Taandijk. Deze omdijking is in 1651 tot stand gekomen. De bemaling geschiedt gezamenlijk met polder het Woud door een klein elektrisch gemaal van 50 pk en vijzelmolen De
  • Krommeniedijkplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigKrommeniedijk

    Klein dorp in de gemeente Zaanstad, deel van Krommenie.

    Krommeniedijk bestaat feitelijk uit een lage dijk langs het voormalige Kromme IJ (Crommenije). De geschiedenis van Krommeniedijk is niet los te zien van die van Krommenie. Het is niet bekend welke bewoningskern er eerder was. Volgens
  • krommenieerplugin-autotooltip__default
  • Krommeniehornplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigKrommeniehorn

    Oude buurt. behorend tot Krommenie.

    De buurtschap begon bij de Indijk (westelijk van die sloot lag Krommeniedijk) en maakte bij de Durgsloot een scherpe bocht (horn betekent bocht). De beschikbare gegevens over Krommeniehorn zijn zeer beperkt. Bekend is dat er in 1739 384 personen woonden. De ouderdom van de buurtschap is evenmin bekend.
  • Kronenburg, Deplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigKronenburg, De

    Houtzaagmolen in Oostzaandam. Zie De Gekroonde Burcht, De
  • Kroon, Zuivelmaatschappij Deplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigKroon, Zuivelmaatschappij De

    Voormalig groothandelsbedrijf in voornamelijk boter in Zaandijk, in 1903 opgericht door Gerbrand Vis Hz. en later voortgezet in samenhang met margarinefabriek Fricola NV in Zaandijk. Bij de overname van dit laatste bedrijf door Koninklijke Wessanen NV is de naam gewijzigd in
  • Kroonenberg, Corplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigKroonenberg, Cor

    Zaandam, 15 juni 1917 - 7 juni 2004

    Organist, pedagoog en muziekcriticus.

    Cor Kroonenberg, gehuwd met Helena van den Bosch (1921-2012), volgde aanvankelijk een opleiding tot onderwijzer. Hij studeerde orgel, piano en theoretische vakken bij
  • Kruidberg, Deplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigKruidberg, De

    Houtzaagmolen in Westzaan, bovenkruier. De geheel met hout bedekte balkenzager werd gebouwd in 1825. Hij stond aan het Zuideinde, ten westen van de huizen, en werd gesloopt in 1886.
  • Kruideniersbedrijfplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigKruideniersbedrijf

    Tak van detailhandel, die voornamelijk een zeer gevarieerd assortiment aan levensmiddelen en andere dagelijkse behoeften voor de huishouding aan particulieren verkochten verkoopt.

    Binnen het kruideniersbedrijf is in de 20e eeuw zeer veel veranderd. De Zaanse bedrijven
  • Kruijt, prof. dr. Jacob Pieterplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigKruijt, prof. dr. Jacob Pieter

    Zaandijk, 18 december 1898 - Bilthoven, 2 december 1975

    Jacob Pieter Kruijt, hoogleraar sociologie aan de Rijksuniversiteit van Utrecht. Na een studie geografie aan de Universiteit van Amsterdam promoveerde Kruijt op het proefschrift 'De onkerkelijkheid in Nederland, haar verbreiding en oorzaken' (Groningen/Batavia 1933). Daarin noemde hij zijn geboorteplaats Zaandijk als voorbeeld van onkerkelijke gemeenschappen. Eerder, in 1928, had hij in het tijdschrift Mensc…
  • Kruijt, Cornelis Simonplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigKruijt, Cornelis Simon

    Koog aan de Zaan, 3 mei 1920 - Dordrecht, 11 april 2003 Cornelis Simon Kruijt Cornelis Simon Kruijt werd op 3 mei 1920 te Koog aan de Zaan geboren. Na in 1936 het einddiploma mulo-B te hebben behaald, bezocht hij de Rijkskweekschool voor onderwijzers en onderwijzeressen te Arnhem. In 1939 slaagde hij voor de lager-onderwijs akte. Achtereenvolgens behaalde hij de hoofdakte in 1941, de akte Duits l.o. in 1943 en, via het staatsexamen, het diploma HBS-B in 1946.
  • Kruijt, Janplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigKruijt, Jan

    Zaandam, 04 oktober 1919 - Zaandam, 26 januari 1998

    Jan Kruijt, pianist, ontving pianoles van de Zaandammer Jo van den Boogert. Hij slaagde in juni 1939 voor het toelatingsexamen van het Amsterdamse Muziek Conservatorium en trad onmiddellijk tot de tweede klasse toe. Bovendien werd hem een studiebeurs toegekend. In 1942 rondde hij zijn studies algemene muziekleer, analyse, harmonie, muziekgeschiedenis, algemene pedagogiek en methodiek met succes af. Kruijt was talloze malen in radi…
  • Kruijver, Janplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigKruijver, Jan

    Koog aan de Zaan, 30 januari 1869 - Zaandam, 7 mei 1950 Jan Kruijver 1869-1950 Johannes (Jan) Kruijver, beeldend kunstenaar, schilder, aquarellist, tekenaar en historicus Jan Kruijver was huisschilder van beroep en voerde als zodanig een bedrijf in compagnonschap. In de Zaanstreek werd hij vooral bekend door zijn tekeningen en schilderijen van oud-Zaandam, die een grote topografische nauwkeurigheid vertonen. Hij publiceerde met regelmaat in De Zaanlander en na 1945 in De Typhoon. …
  • Kruijver, Gerbrandplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigKruijver, Gerbrand

    Zaandam, 6 juni 1897 - Zaandam, 17 november 1991

    Landelijk en internationaal bestuurder van voetbalorganisaties. Gerbrand Kruijver, zoon van de schilder Jan Kruijver, richtte als 19-jarige met twee vrienden de RK voetbalvereniging VVZ in Zaandam op. Dit vormde het begin van een 66 jaar durende loopbaan als sportbestuurder op regionaal, provinciaal, landelijk en internationaal niveau. Hij was van 1919 tot 1940 competitieleider van de r.k. Diocesaan Haarlemse Voetbalbond, waar…
  • Kruisheer, Hendrikplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigKruisheer, Hendrik

    1839 – Zaandijk, 8 maart 1918

    Hendrik Kruisheer, gemeenteveldwachter, conciërge, gemeentebode, door de Commissaris des Konings op 1 juni 1878 in Zaandijk tot gemeente-veldwachter benoemd, eerder bewaarder in 't huis ter correctie te Hoorn. Kruisheer werd op dat moment tevens aangesteld als gemeentebode.
  • Kruiskerk, Deplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigKruiskerk, De

    Houtzaagmolen in Westzaandam, achtkante bovenkruier. De balkenzager werd gebouwd in 1853. Hij werkte met zes zaagramen en was daarmee de grootste zaagmolen in de Zaanstreek. De molen stond ongeveer achter het tegenwoordige NS-station, werd in 1866 onttakeld en ingericht als stoomhoutzagerij. De molen werd in 1903, na ruim twintig jaar stilstand, gesloopt.
  • Kruiskerk, Deplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigKruiskerk, De

    Papiermolen in Westzaandam. De eerste vermelding dateert uit 1712. Hij heeft gestaan aan en ten zuiden van de Czaarsloot, ten oosten van de Zuiderwatering, en kwam in juni 1843 in slopershanden.
  • Kruiskerkplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigKruiskerk

    Benaming voor kerken waarvan de plattegrond een kruisvorm heeft. Toen de Bullekerk (de Westzijderkerk in Zaandam) in de jaren 1638-1640 werd gebouwd, was de kruisvorm in de Zaanstreek nog betrekkelijk nieuw, vandaar dat deze kerk vroeger ook 'de kruiskerk' werd genoemd.
  • Kruisverenigingenplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigKruisverenigingen

    Door particulier initiatief ontstane organisatie voor gezondheidszorg, aanvankelijk alleen voor de thuisverpleging van zieken, uitgegroeid tot instellingen met activiteiten op verschillende terreinen van de eerstelijns zorg.

    De plaatselijke, nu overwegend regionale kruisverenigingen zijn sinds 1988 landelijk gebundeld in de Nationale Kruisvereniging. Voordien waren alle lokale organisaties lid van de Provinciale Kruisvereniging Noord-Holland. Door schaalvergroting, het aanvan…
  • Kruiswijk, Willemplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigKruiswijk, Willem

    Zaandam 20 oktober 1936 - Zaandam 14 juni 1993

    Architect BNA. Willem Kruiswijk vestigde zich na zijn opleiding aan de Academie van bouwkunst in Amsterdam als zelfstandig architect in Koog aan de Zaan. Hij ontwierp vele in en buiten de Zaanstreek gerealiseerde bouwwerken met een even persoonlijke als doordachte en verzorgde vormgeving.
  • Kruitmagazijnplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigKruitmagazijn

    In 1875 ontstond een golf van opwinding in de Zaanstreek, toen de rijksoverheid aankondigde een kruitmagazijn te zullen bouwen in de Achtersluispolder in Zaandam.

    Het gemeentebestuur van Zaandam, gesteund door de Kamer van Koophandel en feitelijk door de gehele bevolking, ondernam actie om dit voornemen te verijdelen. De argumenten dat de
  • Kruiver, Pietplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigKruiver, Piet

    Koog aan de Zaan, 5 januari 1938 - Amsterdam, 18 maart 1989

    Piet Kruiver, voetbalinternational in de jaren vijftig en zestig van de 20e eeuw, stond al op 16-jarige leeftijd in het eerste elftal van KFC. In 1957 werd de spits gecontracteerd door PSV. Hij debuteerde in november 1957, negentien jaar oud, in het Nederlands elftal, in de interland tegen België in het stadion De Kuip in Rotterdam. Nederland won met 5-2, Kruiver scoorde het tweede doelpunt.
  • Kruiwagen, Deplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigKruiwagen, De

    Houtzaagmolen in Westzaandam, paltrok. Zie Het Witte Lam, het Witte
  • Kuijk, P.G.plugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigKuijk, P.G.

    (Zaandam 1885-1960)

    Publicist, die vooral bekendheid kreeg door de brochure 'Zes man in den trein', verschenen in 1921.

    In dit schotschrift hekelde Kuijk op humoristische, maar weinig subtiele, wijze de 'gascommissie' uit de Zaandamse gemeenteraad. Deze commissie had onder leiding van de even kleurrijke als omstreden wethouder J.E.W.
  • Kuijperspadplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigKuijperspad

    Zie: Kuiperspad
  • Kuijt, Bruunplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigKuijt, Bruun

    Zaandam, 15 oktober 1957

    [//Bruin Frederik Kuijt//]Bruin Frederik (Bruun) Kuijt, zanger, acteur, regisseur, studeerde in 1983 af aan de Academie voor Kleinkunst. Hij speelde in diverse musicals bij jeugdtheatervereniging Mevrouw Smit, het RO-theater en Huis aan de Amstel. Met Rik Hoogendoorn vormde hij het theaterduo Echte Mannen vanaf 1986 tot 2012.
  • Kuiken, Hetplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigKuiken, Het

    Oliemolen in Wormer. Zie: De Hoop

    oliemolen molen
  • Kuiken, Hetplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigKuiken, Het

    Papiermolen, later pelmolen en oorspronkelijk volmolen in Oostzaandam. De windbrief dateert mogelijk uit september 1649.

    In september 1727 was hij reeds papiermolen, in 1847 werd hij ingericht als pelmolen. De molen werd in november 1903 afgebroken van zijn standplaats aan en ten westen van De Gouw, tegenover De Kuil en vervoerd naar Heeswijk. De molen werd daar als korenmolen herbouwd om in 1942 te worden gesloopt.
  • Kuil, Deplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigKuil, De

    Uitloper van de Zaan ter hoogte van 't Kalf, tegenover Koog aan de Zaan.

    Aan de noordzijde ligt de Hemmes. De Kuil komt al op kaarten uit de 16e eeuw voor, maar was toen aanzienlijk smaller. Door afkalving heeft hij zijn huidige vorm gekregen. Eind 19e eeuw, begin 20e eeuw was De Kuil tijdelijk in gebruik als balkenhaven.
  • Kuilenburg, Deplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigKuilenburg, De

    Mosterdmolen in Westzaandam. De enige vermelding dateert uit 1759. De molen stond in het Westzijderveld. Verdere gegevens ontbreken.
  • Kuijper, Janplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigKuijper, Jan

    Wormerveer, 29 oktober 1907 - 29 november 1944.

    Jan Kuijper, gehuwd met Petronella Eva van Dok, was een verzetsstrijder tijdens de oorlogsjaren onder de schuilnaam 'Meester'. Hij werd gefusilleerd op 29 november 1944 te Wormer. Kuijper werd ook geschreven als Kuiper en Kuyper. Jan was een broer van Jaap Kuijper, geboren 8 juni 1903 - overleden aan tbc, opgelopen tijdens het verzet, op 20 juni 1945.
  • Kuiper, Pietplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigKuiper, Piet

    (Wormerveer 1892 - 1978)

    Communistisch raadslid van Wormerveer van 1927 tot (door de oorlog onderbroken) 1967, Provinciale Statenlid en vakbondsactivist.

    Metaalbewerker Piet Kuiper was in 1919 één van de oprichters van de Communistische Partij Holland (CPH, in 1935 omgezet in CPN). In 1923 stond hij voor het eerst kandidaat voor een zetel in de raad van Wormerveer, vier jaar later werd hij hierin gekozen. Mede door zijn bemoeienis kwam een plaatselijke coalitie tussen de CPH en…
  • Kuiper, De Blauweplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigKuiper, De Blauwe

    Houtzaagmolen in Westzaan, bovenkruier.

    De balkenzager werd gebouwd in 1729 voor Cornelis Kuijper Blaeuw. De molen stond ten oosten van de wegsloot, ten zuiden en op enige afstand van de Pronkersloot. De molen werd in 1887 afgebroken en vervoerd naar Berlicum, waar hij als korenmolen werd herbouwd.
  • Kuiper, De Jongeplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigKuiper, De Jonge

    Houtzaagmolen in Koog aan de Zaan, wipmolen.

    De duigenzager werd rond 1895 gebouwd voor een kuiper. Oorspronkelijk stond hij aan de noordkant van de Relkenpadsloot, tussen de huizen, later werd hij verplaatst naar het Westzijderveld waar hij aan de Parallelvaart werd neergezet. In december 1914 werd de molen, na stormschade, gesloopt.
  • Kuiper, De Jongeplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigKuiper, De Jonge

    Pelmolen in Koog aan de Zaan.

    De windbrief werd gegeven in juli 1722 aan Pieter Jacobsz. Cuijper. De molen stond ten oosten van en nabij de tegenwoordige spoorlijn, ten noorden van de vroegere voetbalvelden van KFC. De molen werd in januari 1874 door brand verwoest.
  • Kuiper, De Jongeplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigKuiper, De Jonge

    Verfmolen in Wormer. Het bouwjaar is niet bekend.

    In november 1745 werd de molen door brand verwoest, waarna herbouw volgde. De molen stond aan en ten oosten van de Middelveersloot, en werd in juli 1796 door brand verwoest. Op zijn plaats werd toen pelmolen
  • Kuiperijenplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigKuiperijen

    In de Kuiperij Bron: Isings Werkplaatsen waar houten vaten worden gekuipt, dat wil zeggen: in elkaar gezet. Het woord kuipen komt in het Germaans als kuper en in het Romeins als cuppa voor. Beschilderingen op Egyptische graftombes van ongeveer 2500 jaar voor Christus geven houten emmers met houten banden te zien. Later werd in de Bijbel gesproken over vaten.
  • Kuiperspadplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigKuiperspad

    Voormalige naam van het gedeelte van de noordzijde van de huidige Gedempte Gracht, gezien vanaf de Westzijde tot aan een sloot waar nu de Vinkedwarsstraat ligt, in Zaandam-west. Het Kuijperspad werd ook Noorder Nieuwendijk genoemd. Beide namen werden door elkaar gebruikt.

    Nadat tussen 1856 en 1858 de sloot tussen het Kuijperspad en het
  • KultuurKlutser, actiegroepplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigKultuurKlutser, actiegroep

    Actiegroep KultuurKlutser, een initiatief van voormalig directeur Kunstcentrum Zaanstad, voorzitter Jeugdcultuurfonds en Jeugdsportfonds Zaanstad en lid stuurgroep Meedoen Zaanstad, Jan de Bruin, gestart in 2015, richtte zich tegen het besluit van het college van B&W een Cultuurpaleis of Cultuurcluster naast het NS station Zaandam als aanvulling op Inverdan te ontwikkelen. Het college heeft dit plan in 2017 voortgezet en enkele culturele instellingen bereid gevonden …
  • Kunstplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigKunst

    Kunst is een nauwelijks te definiëren begrip. Toch kan worden vastgesteld dat elke kunstuiting gebaseerd is op steeds dezelfde elementen, die in hun samenhang een eenheid vormen. Het gaat hierbij om esthetische eigenschappen en technische kwaliteiten, maar ook om het vermogen tot persoonlijke expressie van de kunstenaar. Deze drie factoren vormen samen een oneindig aantal variatie-mogelijkheden waarin kunst zich openbaart.
  • Kunst en Sportplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigKunst en Sport

    Overlegorgaan tussen de protestants-christelijke en de neutrale verenigingen in Krommenie, vergelijkbaar met de gemeenschappen die elders ontstonden.

    Kunst en Sport was evenwel ouder, de instelling werd reeds in 1917 opgericht. De katholieke verenigingen in het dorp werkten samen in Katholiek Krommenie. Kunst en Sport hield evenementen met medewerking van de aangesloten verenigingen, zoals toneelvoorstellingen waaronder Shakespeare-stukken, muziekuitvoeringen en sportwedstrijden…
  • Kunst en Strijdplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigKunst en Strijd

    Toneelvereniging in Assendelft, onderafdeling van de afdeling Assendelft van de Nederlandse Geheel Onthouders Bond (ANGOB). De vereniging werd opgericht in 1913 en opgeheven in 1973.

    Zie: Drankbestrijding
  • Kunst in de kamerplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigKunst in de kamer

    Landelijke stichting met in de Zaanstreek een in 1948 opgerichte afdeling. Doelstelling is het organiseren van concerten van kamermuziek, voordrachtavonden en lezingen over kunst en cultuur. De bijeenkomsten worden bij de leden thuis gehouden en hebben daardoor een beperkt publiek van maximaal dertig tot veertig personen.
  • KunstEilandplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigKunstEiland

    Rond 2007, zo'n tien jaar na oplevering van de huizen op het Zaaneiland in Zaandam nemen bewoners het initiatief om elkaar beter te leren kennen, zij stellen hun huizen open voor beeldende kunst en muziek. Dat blijkt een schot in de roos, het initiatief trekt veel bezoekers, niet alleen uit de Zaanstreek maar ook daarbuiten.
  • Kunstuitleenplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigKunstuitleen

    Zie: De Zienagoog
  • Kuntz, Petrus Josephus Mariaplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigKuntz, Petrus Josephus Maria

    Zaandam, 1 februari 1918 - Oranienburg, 11 mei 1942

    Petrus Josephus Maria Kuntz, sergeant bij de Luchtdoel Artillerie in zijn geboorteplaats Zaandam werd op 28 maart 1941 op last van de Sicherheitsdienst gearresteerd door de politiemannen Jan van der Schaaf en Johan Jongepier wegens sabotage en spionage. De Zaandammer had bovendien een pistool in huis. Zijn moeder verklaarde na de bevrijding: “Toen mijn zoon in de kamer kwam en hij zag dat Jongepier in de kamer aa…
  • Kustebood (ook: kustingbode en kestebood)plugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigKustebood (ook: kustingbode en kestebood)

    Vroeger de (Zaanse) naam voor een veiling van vaste goederen. Aanvankelijk gold de naam kustebood alleen voor veilingen met gunstige voorwaarden zoals lage veilingkosten en betaling in termijnen. Later (nog tot na 1900) werden alle veilingen van land en/of gebouwen zo genoemd. Het woord was al in de 14e eeuw bekend.
  • Kuijperplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigKuijper

    Ondernemersgeslacht in Krommenie in de 18e eeuw. De doopsgezinde familie Kuijper is een typisch voorbeeld van een geslacht van rolreders/zeildoekfabrikeurs.

    Een rolreder bestierde het gehele productieproces van 'canefas'. Hij kocht de gedorste hennep, liet die door een hekelaar op loon hekelen en vervolgens beuken in een hennepklopper waarin hij zelf meestal een aandeel had, vervolgens de hennep in zijn eigen ziedhuis koken met potas en drogen op zijn erf. Dit laatste werd gedaan door …
  • Kuyper, Hansplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigKuyper, Hans

    Oostvoorne, 6 maart 1962

    In 2007 werd kinderboekenschrijver Hans Kuyper benoemd tot eerste officiële Stadsdichter van Zaanstad. In 2009 werd die benoeming nog eens voor twee jaar verlengd. Van 2008 tot en met 2017 trad hij regelmatig op met de Bende van 4, een band die kinderpop speelde. Op 14 november 2010 won hun liedje 'Opa' de kinderjuryprijs tijdens de uitreiking van de eerste Willem Wilminkprijs voor het beste Nederlandse kinderlied.
  • Kuyt, Jacob Gerhard (Ko)plugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigKuyt, Jacob Gerhard (Ko)

    (Zaandijk 1878 - Den Haag 1942)

    Hoewel opgegroeid als zoon van een papierhandelaar in het Weefhuis achter de Beeldentuin in het rustige Zaandijk, was Ko Kuyt naar zijn aard voorbestemd voor een avontuurlijk leven. Hij werd opgeleid tot beeldhouwer aan de Rijkskunstnijverheidsschool in Amsterdam en ontving bij zijn afstuderen een zilveren medaille. Hij werkte als steenhouwer en modelleur in Stuttgart, als handelsreiziger en kantoorbediende, als havenarbeider en monteur…
  • Kuyt Westzaan bvplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigKuyt Westzaan bv

    Aannemingsmaatschappij in Westzaan, een van de belangrijke bouwers in de Zaanstreek. Kuyt Westzaan kwam voort uit Aannemingsmaatschappij J. Kuyt en Zoon, die in 1924 als eenmansbedrijf werd opgericht.

    Na de oorlog groeide het familiebedrijf uit tot een omvangrijke bouwonderneming/aannemingsmaatschappij/ontwikkelingsmaatschappij. In de Zaanstreek bouwde het bedrijf onder meer het Zaanlands Lyceum, schouwburg De Speeldoos, zwembad De Slag, hotel-restaurant De Saense Schans, het…
  • Kwadijk, Pieter (Peter)plugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigKwadijk, Pieter (Peter)

    (Koog aan de Zaan 1902 - Westzaan 1973)

    Beeldend kunstenaar, schilder en decorateur. Peter Kwadijk was leerling van Jouk Fris en Gerrit Woudt. Hij schilderde in impressionistische sfeer landschappen, stillevens en portretten.

    beeldend_kunstenaar
  • Kwadijk, Simonplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigKwadijk, Simon

    Zaandijk, 12 april 1902 – Neustadt (D), 3 mei 1945

    Simon (Siem) Kwadijk, betrokken bij het Zaans communistisch verzet, werd naar alle waarschijnlijkheid door Francisca de Munck-Siffels verraden. Via Amsterdam en Amersfoort belandde hij in KZ Neuengamme. Op 3 mei 1945, met de bevrijding in zicht, maakte Siem Kwadijk deel uit van duizenden gevangenen uit Neuengamme. Na een lange tocht vol ontberingen werden zij in de troepenschepen
  • Kwak, Deplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigKwak, De

    Oliemolen in Oostzaandam. De eerste vermelding dateert uit september 1667. Hij stond aan en ten zuiden van de Noordervaldeursloot, ten westen en niet ver van De Knie. De molen werd in 1934, na de laatste 30 jaar vooral voor de verwerking van cacao-afval te zijn gebruikt, gesloopt.
  • Kwak, Deplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigKwak, De

    Pelmolen in Oostzaandam. Zie: De Reiger, De.
  • Kwak, Deplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigKwak, De

    Tabakstamper in Oostzaandam. Het molentje werd gebouwd in 1756. Hij stond in het veld achter de Zuiddijk (een nadere plaatsaanduiding is niet bekend). De molen werd in 1790 gesloopt.
  • Kwak, Deplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigKwak, De

    Verfmolen in Zaandijk. Zie: De Blauwe Reiger, De
  • Kwak & Van Daalen & Ronday bvplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigKwak & Van Daalen & Ronday bv

    Drukkerij, Zeemansstraat 24, Zaandam. Opgericht in september 1985 door André van Daalen en Jaap Ronday, grafici die elkaar kenden vanuit een eerdere werksituatie en op eigen gelegenheid begonnen in de voormalige drukkerij Stuurman, Reinier aan de Zeemansstraat in Zaandam.
  • Kwak, Geesjeplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigKwak, Geesje

    Zaandam, 17 april 1877 − Zuid-Afrika, 1899 Meisje in rode kimono Gezina Kwak, in 1877 geboren aan de Westzijde 534bis te Zaandam verhuisde in 1893 als zestienjarige met haar oudere zus Niesje naar Amsterdam. De zusjes raakten daar in contact met kunstschilder
  • Kwantes, Klaasplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigKwantes, Klaas

    Wormer 22 december 1930 - 20 maart 2014

    Klaas Kwantes, afkomstig uit Wormer was als amateurrenner actief begin jaren ’50, later ook drie jaar als prof. In 1952 derde in Amstenrade en in 1954 zesde in Steenbergen. Volgens een aankondiging over de Ronde van Heerenveen in De Heerenveensche Koerier veroverde Klaas in 1951
  • Kwartaire sectorplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigKwartaire sector

    Zie: Dienstensector en Economische geschiedenis structuur 1.2.
  • Kwast, Janplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigKwast, Jan

    Koog aan de Zaan 29 januari 1923

    Al heel jong wilde Jan Kwast, alias Zaanse Jopie Huisman, schilder worden, maar zijn vader zei altijd dat daar geen droog brood mee te verdienen viel. En zo kwam hij bij een laboratorium te werken. Vanaf zijn 57e kon hij zijn passie werkelijk ten uitvoer brengen, hij kocht een schildersezel en nam lessen bij creativiteitscentrum Komma. Lees verder op de site van
  • Kweekschoolplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigKweekschool

    Vroegere school in Zaandam waar onderwijzers werden opgeleid. Toen deze Rijksnormaalschool (dat was de officiële naam) in 1879 werd geopend waren er 56 leerlingen. De leeftijd om te worden toegelaten was 14 jaar.

    Na enkele jaren verhuisde de kweekschool van de Stadstimmerwerf naar een nieuw schoolgebouw op het Rustenburg. Als gevolg van crisis en bezuinigen werd de school, die een uitstekende naam had, in 1936 gesloten. Sinds die tijd bleef de Zaanstreek verstoken van hoger beroeps…
  • Kweker, De Jongeplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigKweker, De Jonge

    Pelmolen in Oostzaandam, ook De Koekebakker genoemd. De windbrief werd gegeven in september 1694 aan Hendrick Albertsz. Backer.

    De molen stond nabij en ten oosten van de Gouw, in het verlengde van het Smaal. Hij werd in augustus 1854 door brand verwoest.
  • Kweker, De Oudeplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigKweker, De Oude

    Pelmolen in Oostzaandam. De eerste vermelding dateert uit juni 1742. De molen stond nabij en ten oosten van de Gouw, ongeveer in het verlengde van het Smaal, en werd gesloopt in 1790.
  • Kwelplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigKwel

    Zie: Landschap 6.
  • Kwikstaart, Deplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigKwikstaart, De

    Papiermolen in Wormer. Het bouwjaar van de Kwikstaart is niet bekend maar de eerste vermelding dateert uit april 1662. De molen was niet groot van stuk en werd ingezet voor het slaan van olie uit oliehoudend hennepzaad. Eigenaren Pieter Jevits, Jan Clase Craft en Claas Janse Craft, verkochten de molen op 13 mei 1659 voor f 660,- aan Jacob Jochems uit Wormer. Jochems verbouwde de Kwikstaart tot papiermolen.
  • Kwikstaart, Deplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigKwikstaart, De

    Snuifmolen in Westzaan. De windbrief werd gegeven in december 1726. Hij heeft gestaan ten westen van de Gouw, aan en ten zuiden van de Mallegatsloot. De molen werd vóór februari 1785 door brand verwoest.
  • L. O.plugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigL. O.

    landelijke organisatie voor hulp aan onderduikers. Zie: Tweede Wereldoorlog 2.
  • Laagveenplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigLaagveen

    Zie: Landschap
  • Laanplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigLaan

    Ondernemersgeslacht, met grote economische en maatschappelijke invloed in Wormerveer in de 18e, vooral de 19e, en het begin van de 20e eeuw. De familie Laan behoort niet tot de oudste Zaanse families, die vanaf de 17e eeuw deelnamen aan het industriële leven. Het is een oorspronkelijk agrarisch geslacht, dat nog altijd in Waterland en West-Friesland is vertegenwoordigd.
  • Laan, Dickplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigLaan, Dick

    Wormerveer 18 december 1894 - Heemstede 6 oktober 1973

    Schrijver van kinderboeken, cineast. Dick Laan werd geboren als zoon van Jan Cornelis Laan, een der oprichters van Crok en Laan. In 1902 verhuisde hij met zijn ouders naar Bloemendaal. Op latere leeftijd woonde hij geruime tijd in Heemstede. Dick Laan genoot bekendheid als cineast. Hij kon aanspraak maken op de titel
  • Laan, Jur van derplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigLaan, Jur van der

    Wormerveer 1 oktober 1924 - 11 december 2004

    Gregorius Petrus (Jur) van der Laan, Raadslid voor de KVP te Wormerveer en het CDA te Zaanstad, auteur van enige lokaal-historische publicaties. De PTT-beleidsfunctionaris Jur van der Laan kwam in 1966 in de gemeenteraad van Wormerveer; hij was toen al geruime tijd actief als bestuurder van lokale katholieke organisaties.
  • Laan, Timotheus Antonius van derplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigLaan, Timotheus Antonius van der

    21 augustus 1899 - 4 september 1987

    Gedurende 33 jaar raadslid voor de RKSP en later de KVP te Wormerveer, waarvan 18 jaar als wethouder. Voorts was Van der Laan in het dagelijks leven ambtenaar bij de PTT in zijn woonplaats en bestuurslid van tal van kerkelijke en maatschappelijke organisaties. Zo was hij meer dan 25 jaar secretaris van het r.k. kerkbestuur en het r.k. schoolbestuur en verder bestuurslid van gemeentelijke samenwerkingsverbanden, zoals het Juli…
  • Laan, Cornelis Janplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigLaan, Cornelis Jan

    Wormerveer, 26 november 1861 - Amsterdam, 5 maart 1916

    Cornelis Jan Laan, koopman, fabrikant en gemeenteraadslid woonachtig in Wormerveer gaat 23 november 1894 een vennootschap aan met Pieter Ruijter Dz. onder de firma W.J. Boon & Comp. De Vennootschap heeft ten doel het fabriceren en het drijven van handel in Cacao, Chocolade en Blauwsel, alsmede de handel en het malen van specerijen en andere artikelen in de uitgebreidste zin.
  • Laan, Dirkplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigLaan, Dirk

    Wormerveer, 15 februari 1843 - Wormerveer, 7 april 1905

    Dirk Laan, fabrikant uit een vooraanstaande doopsgezinde familie, acht jaar liberaal Eerste Kamerlid, zwager van het Tweede Kamerlid De Meijier en tevens familielid van enkele Kamer- en Statenleden. Sprak als senator vooral over economische onderwerpen als handelsaangelegenheden, de Ongevallenwet en de begroting Suriname.
  • Laan, Jan Cornelisplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigLaan, Jan Cornelis

    23 mei 1865 - Bloemendaal 16 januari 1934

    Jan Cornelis Laan, koopman, deelgenoot onder firma W.J. Boon & Comp., Commissaris Oliefabrieken Crok & Laan, Commissaris NV Koninklijke Pellerij Mercurius voorheen Gebroeders Laan, President-Commissaris vennootschap NV Promena, Oud-Wethouder gemeente Bloemendaal.
  • Laan, Jan Jacobplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigLaan, Jan Jacob

    21 oktober 1891 - Heemstede 20 augustus 1967

    Jan Jacob Laan, koopman, is op 5 februari 1916 ten overstaan van notaris G.H.A. Tjeenk Willink, met de heer Jan Cornelis Laan (23 mei 1865 - Bloemendaal 16 januari 1934), koopman, wonende te Bloemendaal een handelsvennootschap aangegaan onder de firma
  • Laan, Kornelis terplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigLaan, Kornelis ter

    Slochteren, 8 juli 1871 - Utrecht, 6 maart 1963 Kornelis ter Laan in 1914. Foto Beeldbank Gemeentearchief Zaanstad Kornelis ter Laan, tot eigen afschuw ook wel Klaas genoemd, politicus, dialectoloog en folklorist. Burgemeester van Zaandam (1914-1936), eerste sociaal-democratische burgemeester van Nederland. Kornelis ter Laan werd als zoon van een kleine boer geboren in het Groningse Slochteren. Als leerling aan de HBS te Sappemeer bezocht hij al een vergadering waar
  • Laan, Reint Jrplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigLaan, Reint Jr

    (Velsen 10 december 1914 - Rotterdam 3 november 1993)

    Laatste burgemeester van Zaandam en eerste burgemeester van Zaanstad, ereburger van laatstgenoemde gemeente. Sociaal-democraat Reint Laan had toen hij naar de Zaanstreek kwam reeds een imposante carrière in de politiek en de vakbeweging achter de rug. Voor de oorlog was hij te Dordrecht opgeleid tot onderwijzer, maar door het gebrek aan banen in het onderwijs in de crisistijd, zou hij zijn vak alleen als invaller uitoefenen. …
  • Laandersluis, Lageplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigLaandersluis, Lage

    Zie: Jan Galensluis.
  • Laanstra, Willemplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigLaanstra, Willem

    Gerkesklooster, gemeente Achtkarspelen, Friesland 1946

    Kunstkenner en publicist. Willem Laanstra werd na de lerarenopleiding (wis- en natuurkunde) te Amsterdam in 1968 docent aan de scholengemeenschap Cor Kakes te Zaandam. In 1970 werd hij benoemd tot adjunct-directeur van die school. Een jaar later stapte hij over naar MAVO Groen van Prinsterer, waar hij in 1974 directeur werd. Hij bleef dat tot 1986. Nadien werd hij artistiek directeur van Gijselman Kunstveilingen te Amst…
  • Laatste veranderingenplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigLaatste veranderingen

    Onderstaande lijst geeft een overzicht van de veranderingen die het afgelopen jaar zijn gedaan.
  • Labberté, dr. J.L.plugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigLabberté, dr. J.L.

    Sliedrecht, 11 september 1878 - Krommenie, 23 mei 1955

    Dr. Johannes Leonardus Labberté studeerde in 1905 als 27-jarige af als arts aan de gemeentelijke Universiteit van Amsterdam. Hij vestigde zich als huisarts in Klazienaveen, waar hij zijn patiënten per paard bezocht. Op 1 december 1910 verwisselde hij deze gemeente voor Krommenie. Naast huisarts werd hij ook gemeente-arts en geneesheer van de diaconie der Nederlands Hervormde Gemeente tot september 1917. Ook kwam hij in a…
  • Laco Gereedschappen BVplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigLaco Gereedschappen BV

    Gereedschaps-, instrumenten- en machine-onderdelenmakerij, technische handelsonderneming, detailhandel en verhuurbedrijf te Zaandam. Laco werd in 1945 opgericht door H.J. Lafeber, die in een schuurtje achter zijn woning aan de Burgemeester ter Laanstraat te Zaandam bijzonder gereedschap voor de scheepvaart, raffinaderijen en chemische industrieën vervaardigde.
  • Ladder Jacobs, deplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigLadder Jacobs, de

    Houtzaagmolen te Westzaandam, paltrok. De windbrief van de balkenzager werd gegeven in juli 1719. Hij heeft gestaan aan en ten oosten van de Watering, en is kort vóór 1869 gesloopt.
  • Lagedijkplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigLagedijk

    Dijk langs de westelijke Zaanoever in Zaandijk en een gedeelte van Koog aan de Zaan. Oorspronkelijk werd de gehele dijk aan de westkant van de Zaan, dus van de Dam in Zaandam tot die bij de Tochtsloot (Knollendam) Zaandijk of Lagedijk genoemd. De lage dijk langs de oostoever werd van de Dam tot het einde van
  • Lagedijk 82 Zaandijkplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigLagedijk 82 Zaandijk

    Achter de deur van het uit 1878 stammende pand aan de Lagedijk 82 in Zaandijk woonden achtereenvolgens Dr. Jan Mulder, de familie Alberti, Ds. W. van der Ven, Ds. Arie de Wilde en Ds. Gerard Nijenhuis. Koning en Boeke werd de volgende eigenaar, gevolgd door Notaris Moesker en als laatste de Familie Teoman Yildiran en Tanja Wijnands.
  • Lager onderwijsplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigLager onderwijs

    Zie: Onderwijs
  • Lakmoesindustrieplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigLakmoesindustrie

    Tak van industrie die op kleine schaal in de Zaanstreek (met name in Wormerveer) in de 18e en 19e eeuw werd uitgeoefend. Lakmoes is een natuurlijke, organische kleurstof, die bereid werd door korstmossen met rottende urine in contact te brengen. Dit moest in de open lucht plaatsvinden, waardoor het wonen en werken in de buurt van een dergelijk bedrijf haast onmogelijk was. Het belangrijkste produkt was het lakmoesblauw, dat onder meer gebruikt werd om stenen muren te witten en …
  • Lam, het Witteplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigLam, het Witte

    Houtzaagmolen te Westzaandam, paltrok, ook De Kruiwagen genoemd. De windbrief van de wagenschotzager werd gegeven in februari 1663. Hij heeft gestaan ten oosten van de Vaart, achter het Stuurmanspad, en wordt voor het laatst vermeld in 1814.
  • Lammerschaag, Pieterplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigLammerschaag, Pieter

    Koedijk 30 april 1872 - Krommenie 18 december 1915

    Pieter Lammerschaag, burgemeester van Krommenie van 11 oktober 1909 tot 18 december 1915. Op 17 mei 1898 trad hij in het huwelijk met Maartje Houtkooper, dochter van kaashandelaar J.J. Houtkooper uit Winkel.
  • Lams, Willem Gerritsznplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigLams, Willem Gerritszn

    Auteur van het Groot Previlegie en hantvest Boeck van Kennemerlandt en Kennemer Gevolg (Amsterdam 1664). Lams kwam voort uit een voornaam geslacht te Wormer. Zijn grootvader en zijn vader waren burgemeester geweest, Lams bekleedde die functie omstreeks 1660 ook. Zijn familie behoorde tot de rijkste van de
  • Land van Middelhovenplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigLand van Middelhoven

    Voormalige vestigingsplaats van houthandel en -zagerij Stadlander en Middelhoven te Zaandam. Het land ligt even ten zuiden van 'De Doofpot', tussen de H. Gerhardstraat en de Gouw. Tot het houtbedrijf zich er in 1804 vestigde was het in gebruik als weiland, daarna werden er grote houtloodsen gebouwd, terwijl er voorts twee molens stonden. Na het vertrek van Stadlander en Middelhoven aan het eind van de jaren '70 van de 20e eeuw lag het terrein een aantal jaren braak. Het wer…
  • landbouwplugin-autotooltip__default
  • Landbouw, deplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigLandbouw, de

    Gemaal op de grens van de polder Assendelft, bij Nauerna. Het werd in 1877 vlak bij de toen afgebroken watermolen De Os als stoomgemaal in werking gesteld. Het loosde (en loost) op Zijkanaal D. Vanaf 1907 werd gemalen met behulp van een dieselmotor. Aan het eind van de Eerste Wereldoorlog en tijdens de Tweede Wereldoorlog werd overgestapt op elektriciteit in verband met brandstofgebrek. Na 1945 besloot men definitief over te gaan op elektriciteit. De huidige motor heeft een capacit…
  • Landelijke muziekorganisatiesplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigLandelijke muziekorganisaties

    Harmonie- en fanfarekorpsen organiseerden zich in landelijke organisaties. De Algemene Nederlandse Unie van Muziekverenigingen (ANUM), voortgekomen uit de Bond van Arbeidersmuziekverenigingen, de Federatie van Katholieke Muziekbonden (FKM), de Koninklijke Nederlandse Federatie van Muziekverenigingen (KNFM) en de Nederlandse Federatie van Christelijke Muziekbonden (NFCM). Deze landelijke organisaties van harmonie en fanfarekorpsen organiseerden zich in 1968 in de St…
  • Landelijke Organisatie voor Hulp aan Onderduikers (L.O.)plugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigLandelijke Organisatie voor Hulp aan Onderduikers (L.O.)

    De organisatie, opgericht door mevrouw Helena Th. Kuipers-Rietberg (Tante Riek), moeder van vijf kinderen uit Winterswijk en Ds. Frits Slomp van Heemse, in de illegale wereld bekend als Frits de Zwerver of Dominee Frits, die enige tijd bij Kuiper-Rietberg zat ondergedoken. Zij verweet Slomp dat hij niets deed, terwijl er node iets gedaan moest worden voor de jonge mannen, die de bezetter voor de oorlogsindustrie wilde inlijven. Intussen w…
  • Landloperijplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigLandloperij

    Zie: Arbeidsomstandigheden 2 en Bedelarij
  • Landmolensplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigLandmolens

    Zie: Weide-watermolens.
  • Lands Welvaren, 'splugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigLands Welvaren, 's

    Houtzaagmolen te Westzaandam, paltrok, meestal Lansie genoemd. De eerste vermelding van de balkenzager dateert uit 1712. Hij heeft gestaan waar tegenwoordig de Reigerstraat is, tussen de Vaart en de spoorlijn en werd in 1903 gesloopt.
  • Lands Welvaren, 'splugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigLands Welvaren, 's

    Houtzaagmolen te Westzaandam, paltrok. De enige vermelding van de vermoedelijke balkenzager dateert uit 1770. Hij heeft gestaan aan de Hogendijk.
  • Landsaat bvplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigLandsaat bv

    Banketbakkerij te Zaandam. De 21-jarige Jacobus Hermanus Nicolaaszn Landsaat (1887-1969) startte het bedrijf in 1908 als luxe broodbakkerij aan de Lage Horn. Vanwege het beurtelings toetreden van zijn zonen Jacobus (1909-1980) en Jan Hendrik (1919-1985) werd de eenmanszaak in de jaren '40 omgezet in een firma. De broodbakkerij werd verplaatst naar het Dampad 128, waar op bescheiden schaal ook koekjes werden gebakken. In 1945 volgde een uitbreiding met een banketbakkerij annex winkel…
  • Landschapplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigLandschap

    Een landschap is het totaalbeeld van aan het aardoppervlak waarneembare verschijnselen, dat zich als een zelfstandig geheel onderscheidt.

    In veel publicaties wordt, afhankelijk van de specialisatie van de auteur, slechts een beperkt aantal van deze verschijnselen behandeld, zoals reliëf, begroeiing, bebouwing, enzovoort. De kenmerken van het landschap zijn onder meer het gevolg van aan en boven het aardoppervlak opgetreden en nog optredende natuurlijke processen, daarnaast werden en…
  • landschappenplugin-autotooltip__default
  • Landschapsbeheerplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigLandschapsbeheer

    Zie: Natuur in de Zaanstreek 6.
  • Landschapsecologieplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigLandschapsecologie

    Wetenschap die zich bezighoudt met de relatie tussen planten, dieren en hun omgeving. Zie: Landschap, Ecologie en Natuur in de Zaanstreek.
  • Landschapsontwikkelingplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigLandschapsontwikkeling

    Zie: Landschap en Archeologie 2.1., 2.2., 2.3., 2.4.
  • Landsman, Frederik (Fred)plugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigLandsman, Frederik (Fred)

    Zaandijk, 11 april 1941

    Beeldend kunstenaar, schilder, aquarellist en graficus van etsen en litho's in figuratieve trant. Fred Landsman was leerling van onder anderen Friso ten Holdt en werkte enkele jaren op de Ateliers '63 in Haarlem. Hij woonde en werkte in Zaandijk, Amsterdam, Edam en Holwerd. Vermelding verdient dat hij min of meer in het voetspoor trad van zijn grootvader, Floris Landsman (1884-1964), en zijn vader
  • Lange Rond, hetplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigLange Rond, het

    Waterschap (1977-2003), waarvan de Zaanstreek ten westen van de Zaan deel uitmaakt. Het waterschap zorgt voor de waterkering en -huishouding, alsmede voor vaar- en landwegen. Het Lange Rond kwam op l januari 1977 tot stand. Een groot aantal polders, van de Hondsbossche Zeewering tot aan het
  • Lange, deplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigLange, de

    Ondememersgeslacht te Zaandam in de 18e, 19e en 20e eeuw. Pieter de Lange was de zoon van Pieter Pergerrits, die in 1743 bankroet ging en het land uitvluchtte. Zijn kinderen deden daarna afstand van hun vaders naam en namen de familienaam aan van hun moeder, Anne Adriaans de Lange. Pieter de Lange was gehuwd met Maretje Groot, dochter van Allert Groot. Deze Allert had naast een handel in runderen en schapen in 1757 ook een houthandel, welke zaken zouden vererven aan de kinderen van Ma…
  • Lijst met lange artikelenplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigLijst met lange artikelen

    * Gezondheidszorg * Onderwijs * Natuur in de Zaanstreek * Topografie * Kerkgebouwen * Socialisme * Tweede Wereldoorlog * Scheepsbouw * Overheidszorg * Voetbal in de Zaanstreek * Sport * Natuur in de Zaanstreek * Topografie * Muziek * Kerkgebouwen * Socialisme * Tweede Wereldoorlog * Scheepsbouw * Tweede Wereldoorlog * Overheidszorg * Voetbal in de Zaanstreek * Doopsgezinden (Doopsgezinde gemeenten) * Arbeidsverhoudingen * …
  • Langeheitplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigLangeheit

    Deel van de Dorpsstraat te Assendelft, nabij Krommenie. Behalve de Langeheid, zoals de oude spelling was, bestond er ook een Korteheid. Beide namen verwijzen vermoedelijk naar de vroeger ter plaatse aanwezige heide. Later werd 'heit' de benaming van een stuk Dorpsstraat tussen twee bruggen. Bij de Langeheid was die afstand groter dan bij de Korteheid. Mogelijk is ook aan de zuidkant van Assendelft, waar de Heidgracht lag, in Wormer de Doore Heid en bij het Kalf heideland geweest.
  • Langenberg, Peterplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigLangenberg, Peter

    (Koog aan de Zaan, 7 mei 1940)

    Beeldend kunstenaar, schilder, aquarellist en graficus. Peter Langenberg kreeg een opleiding l.o. tekenen en woonde en werkte in Koog aan de Zaan en Westzaan, in 1991 in Zaandam. Als docent aan Kreativiteitcentrum Komma maakte hij vele jaren cursisten vertrouwd met de technieken van de beeldende kunst. Zijn tekeningen, aquarellen, etsen en schilderijen, aanvankelijk naturalistisch, stralen een grote rust uit. In meer recent werk neigt hij naar …
  • Langepadplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigLangepad

    Pad te Zaandijk, in de buurt Achter de Kerk. Het Langepad viel onder het reglement van Achter de kerk, dat in 1710 van kracht werd. Aan het Langepad waren gevestigd een kleine scheepswerf, houtzaagmolen Het Konijn en blauwselmolen Het Gekroonde Blauwselvat. Het terrein van Het Blauwselvat was later het kermisterrein van Zaandijk, en op het terrein van Het Konijn vestigde zich later de stoomhoutzagerij Voorwaarts. Tussen de twee wereldoorlogen ontwikkelde zich aan het Langepad ook de f…
  • Langereis, Dirkplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigLangereis, Dirk

    Koog aan de Zaan, 1936 - Oberstdorf West-Duitsland, 1989

    Dirk Langereis, raadslid voor de PvdA te Koog en Zaanstad, vakbondsactivist, actieleider bij de bezetting van de Koninklijke Scholten Honig te Koog in 1978. Dirk Langereis was oorspronkelijk bankwerker. Via werk voor het NVV en de FNV raakte hij ook betrokken bij de PvdA, voor welke partij hij in 1970 in de raad van Koog aan de Zaan kwam. Na de samenvoeging tot Zaanstad kwam hij niet in de raad van de nieuw gevormde gemee…
  • Langert, deplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigLangert, de

    Houtzaagmolen te Oostzaandam, paltrok, zie: De blauwe Boer.
  • Lansdaal, Hermanplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigLansdaal, Herman

    Zaandam, 7 mei 1930 - Hoorn, 19 juni 2003

    Hermanus Anthonius Thomas (Herman) Lansdaal wordt op 7 mei 1930 als zoon van een banketbakker in Zaandam geboren. In 1952 trouwt hij met Anna Margaretha van Wijngaarden uit buurtschap 't Kalf bij Zaandam. Zij krijgen twee dochters en een zoon.
  • Lansieplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigLansie

    Houtzaagmolen te Westzaandam, paltrok, zie 's Lands Welvaren.
  • Lantaarnopstekerplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigLantaarnopsteker

    Een lantaarnopsteker klimt omhoog om de lantaarn aan of uit te zetten. Lantaarnopsteker, een beroep dat op kleine schaal, voornamelijk in de 19e eeuw, in de Zaanstreek is beoefend. De eerste olie-lantaarns in de Zaanstreek werden in de tweede helft van de 18e eeuw geplaatst; toen kwamen er ook de eerste lantaarnopstekers. Zij werden benoemd door de plaatselijke overheden; er stond slechts een geringe vergoeding tegenover hun werk. Wél werd van hen verwacht dat zij een ambtseed a…
  • Lassieplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigLassie

    Rijstfabriek te Wormer, producent van Lassie Toverrijst. De Lassie-fabriek is voortgekomen uit de firma Gebroeders Laan. De twee broers Albert en Jacob Adriaan Laan gingen in 1893 een vennootschap aan. Hun vader Jan Jacob Laan was firmant geweest van Wessanen en Laan. Het plan van Albert en Ko Laan om met stoom gort te gaan pellen vond aanvankelijk weinig bijval, ook niet bij hun familieleden, die toch al verscheidene stoomfabrieken bezaten.
  • Lastdrager, deplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigLastdrager, de

    Oliemolen te Oostzaandam, zie: De Zaadzaaier

    oliemolen molen
  • Latenstein Pz, Fa Aplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigLatenstein Pz, Fa A

    Verfstoffenhandel en -producent te Zaandijk. De Fa A. Latenstein Pz, gericht op de handel in en de bereiding van kleurstoffen uit verfhout en minerale grondstoffen werd in 1867 opgericht door Arend Latenstein (1811-1883), ten behoeve van zijn tweede zoon Jacob Latenstein (1850- 1902). Voor de fabricage werden de verfmolens De Snijder, De Rob en De Uil overgenomen van de firma Haremaker Buys & Cie die alle in het Wormerveld stonden. Na het verbranden van De Snijder in 1884 w…
  • Latenstein van Voorst, Fa Aplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigLatenstein van Voorst, Fa A

    Stoomrijstpellerij te Zaandam, die slechts korte tijd bestond aan het einde van de 19e eeuw. De Koger A. Latenstein van Voorst kreeg in 1881 toestemming om pelmolen De Groeneboer te Zaandam-Oost te verstomen. Zijn onderneming werd echter geen succes. In 1883 werden stoommachine, ketel en pelinstallatie uit de molen overgebracht naar de door brand geteisterde
  • Latensteinplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigLatenstein

    Van oorsprong een Gelderse familie, waarvan Arend Latenstein Jacz (1754-1842) in 1780 in dienst trad van de Banne Oostzaan en Oostzaandam. In 1791 werd hij benoemd tot Generale Dijkopzichter van deze Banne, in 1795 tot landsopzichter bij de Waterstaat.
  • Latijnse schoolplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigLatijnse school

    Destijds de gebruikelijke aanduiding voor de in 1793 door de Maatschappij tot Nut van 't Algemeen in Zaandam gestichte Frans-Latijnse school, die voorafging aan de in 1866 opgerichte gemeentelijke Hoogere Burger School HBS, het huidige Zaanlands Lyceum. De Latijnse School was gevestigd in de Molenbuurt aan de Westzijde) ongeveer tegenover de huidige Stationsstraat. Min of meer uitvoerige beschrijvingen zijn te vinden bij
  • Latten- of veerzagerijplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigLatten- of veerzagerij

    Specialistisch onderdeel van de houtzagerij, uitgeoefend in kleine bovenkruiers en later ook wipmolens. Het is niet bekend in hoeveel houtzaagmolens de lattenzagerij is uitgevoerd. Waarschijnlijk waren in ieder geval de 15 wip-houtzaagmolens lattenzagers. Duidelijk is dat de lattenzagerij van mindere omvang was dan de
  • Lattenpik, deplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigLattenpik, de

    Houtzaagmolen te Koog aan de Zaan, bovenkruier, zie: De Eendracht
  • Lazarus, deplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigLazarus, de

    Oliemolen en later snuif- en poedermolen te Oostzaandam, ook De Witte Molen genoemd, wipmolen. De eerste vermelding dateert uit 1727. In 1760 werd hij snuif- en poedermolen. Hij heeft gestaan aan en ten zuiden van de Boerenjonkersloot, en werd gesloopt in 1789.
  • Lazarus, Betjeplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigLazarus, Betje

    Amsterdam, 27 maart 1870 - Amsterdam, 22 maart 1933

    Betje Lazarus, ook bekend onder de naam De Beer-Lazarus, vakbondsbestuurster en drankbestrijdster, was de dochter van Lion Lazarus, banketbakker, en Esther de Jong. Op 3 november 1897 trad zij in het huwelijk met Jaques de Beer, fabrikant en koffiehuishouder, met wie zij een dochter kreeg.
  • LBU BVplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigLBU BV

    Aannemer in grondwerk en ondergrondse werkzaamheden, zoals de aanleg van gas- en waterleidingen, rioleringen, beschoeiingen, en voorts ook bestrating; gevestigd te Krommenie.

    LBU werd opgericht in 1977 als Leidingbouw Uitgeest BV. Het bedrijf vestigde zich op de Teresjkowastraat, terwijl het bedrijf statutair te Uitgeest werd gevestigd. In 1978 volgde de verhuizing naar de Hermesstraat te Krommenie, waar in 1983 een, deels in eigen beheer, nieuw bedrijfspand werd gebouwd. Het bedrijf w…
  • Lederwarenindustrieplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigLederwarenindustrie

    Zie: Drijfriemenfabricage en Leerlooierij.
  • Ledezettersplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigLedezetters

    Befaamde groep chirurgijns in het dorp Jisp, die zich gedurende de gehele 17e eeuw vooral bezighielden met 'dislocatiën' van botten en gewrichten, dat wil zeggen met het zetten van gebroken ledematen en de behandeling van ontwrichtingen. Zij trokken van heinde en verre patiënten, die voor de behandeling vaak langere tijd in Jisp verbleven. Dat deze niet altijd even zachtzinnig te werk gingen blijkt uit de bijnaam van Willem Thaemsz, begin 17e eeuw, die luidde: 'de ijzeren duim'. Soe…
  • Leeghwater, Jan Adriaensz.plugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigLeeghwater, Jan Adriaensz.

    De Rijp 1574 - Amsterdam 1650 Jan Adriaensz Leeghwater 1574-1650, de gravures uit de tijd tonen hem als een pienter uit de ogen kijkende, vrolijke man met fraaie puntknevel. Jan Adriaensz Leeghwater, schrijver, letterkundige, architect, landmeter, molenmaker, molenmeester, timmerman, uitvinder, ingenieur en befaamd waterbouwkundige die van groot belang is geweest bij de
  • Leeghwaterwegplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigLeeghwaterweg

    Weg door de Kalverpolder, die Zaandijk op de snelweg A7 Zaandam-Purmerend aansluit. De Leeghwaterweg werd in 1935 aangelegd dwars door de Kalverpolder, aansluitend op de nieuwe Julianabrug. Via de Leeghwaterweg en de Communicatiewegen werd landverkeer tussen Purmerend en Beverwijk-Heemskerk mogelijk.
  • Leenstelselplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigLeenstelsel

    Zie: Bestuur en Rechtspraak l. 1.4.
  • Leerlooier, deplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigLeerlooier, de

    Pelmolen te Oostzaan, zie: De Leertouwer.
  • Leerlooierijplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigLeerlooierij

    Het bedrijfsmatig uitgeoefende vast, hard en en waterdicht maken van onthaarde dierhuiden. Ofschoon zeker is dat ook in de Zaanstreek de leerlooierij enige omvang had, is over de regionale geschiedenis van de bedrijfstak weinig bekend. In leerlooierijen werden de huiden zeer lang (soms twee tot drie jaar) in kuipen met water en looistof gestopt. Looistof werd verkregen uit schors, bladeren, wortels en/of vruchten van daarvoor geschikte planten. Met water werd hiervan een dikke stro…
  • Leerplichtplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigLeerplicht

    Zie: Onderwijs 1.3.7.
  • Leertouwer, deplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigLeertouwer, de

    Pelmolen te Oostzaan, ook De Leerlooier genoemd, bijgenaamd De Huid. De windbrief werd gegeven in april 1694; rijkelijk laat, want hij bestond al in oktober 1693. Hij heeft gestaan ten noorden van het Weerpad, ongeveer halverwege de Watering en het dorp, en werd na 1825 gesloopt.
  • Leesgezelschappenplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigLeesgezelschappen

    Verenigingen die zich ten doel stellen tijdschriften en boeken onder hun leden te doen circuleren. In de Zaanstreek bestond minimaal een tiental leesgezelschappen. Het ontstaan van leesgezelschappen is typerend voor de tijdgeest aan het eind van de 18e eeuw en het begin van de 19e eeuw. In bredere lagen van de bevolking ontstond de behoefte wetenschappelijke dan wel literaire kennis te vergaren. Zij die zich dat konden veroorloven legden grote boekencollecties aan. Anderen had…
  • leeuwplugin-autotooltip__default
  • Leeuw , deplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigLeeuw , de

    Houtzaagmolen te Westzaandam, paltrok. De eerste vermelding van de wagenschotzager dateert uit 1704. Hij heeft gestaan ten westen van de Zuiderwatering, achter de huidige Parkstraat. Zijn sloopjaar is niet bekend. Leeuw, de. Oliemolen te Wormerveer. De vi- indbrief werd gegeven in oktober 1646. Hij heeft gestaan aan het Zuideinde. en werd gesloopt omstreeks 1814.
  • Leeuw, de Rodeplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigLeeuw, de Rode

    Houtzaagmolen te Oostzaandam, achtkante bovenkruier. De eerste vermelding van de balkenzager dateert uit februari 1686. Hij heeft gestaan op de noordkant (ongeveer in het midden) van het Wester-Kattegat, het tegenwoordige Eiland, en werd gesloopt in december 1916.
  • Leeuw, de Rodeplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigLeeuw, de Rode

    Houtzaagmolen te Westzaandam, achtkante bovenkruier, bijgenaamd De Eklips. De eerste vermelding van de balkenzager dateert uit 1669. Hij verbrandde in december 1720, werd herbouwd, en werd voór 1753 afgebroken van zijn standplaats aan en ten oosten van de Zuiderwatering, en vervoerd naar Purmerend. Daar werd hij in de eerste helft van de 20e eeuw gesloopt.
  • Leeuw, de Zwarteplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigLeeuw, de Zwarte

    Hennepklopper te Wormer. De eerste vermelding dateert uit 1654. Hij heeft gestaan aan de Nieuwe Vaart, op de hoek van de Oostertilsloot, en werd omstreeks 1780 gesloopt.
  • Leeuw, de Zwarteplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigLeeuw, de Zwarte

    Houtzaagmolen te Westzaandam, paltrok. De eerste vermelding van de wagenschotzager dateert uit 1692. Hij heeft gestaan ten oosten van de Vaart, en werd vóór 1756 gesloopt. Pieter Boorsma noemt in 'Duizend Zaanse Molens' ook een tweede wagenschotzager 'De Zwarte Leeuw', die eveneens aan de Vaart heeft gestaan en die in 1744 is afgebroken.
  • Leeuw, de Zwarteplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigLeeuw, de Zwarte

    Oliemolen te Westzaandam, meestal De Zwart genoemd. De eerste vermelding dateert uit 1681. Hij heeft gestaan aan en ten westen van de Vaart, achter het Hollandsepad, en werd in januari 1729 door brand verwoest.

    oliemolen molen
  • Leeuw, deplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigLeeuw, de

    Houtzaagmolen te Oostzaandam, paltrokmolen, ook De Zalm genoemd. De eerste vermelding van de balkenzager dateert uit mei 1708;in 1750 was hij eigendom van Hendrik Dirksz. Zalm. Hij heeft gestaan nabij de Valdeursloot en de Zuidervaldeursloot en werd gesloopt in 1754.
  • Leeuw, deplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigLeeuw, de

    Oliemolen te Wormerveer. De windbrief werd gegeven in oktober 1646. Hij heeft gestaan aan het Zuideinde, en werd gesloopt omstreeks 1814.

    oliemolen molen
  • Leeuwen, Jan vanplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigLeeuwen, Jan van

    Wormerveer, 19 augustus 1926 - Onderdijk, 1989

    Jan van Leeuwen, CPN-raadslid en -wethouder van Wormerveer en Zaanstad. Typograaf Jan van Leeuwen maakte tijdens de Tweede Wereldoorlog deel uit van de Trouw-groep. Na de oorlog werd hij als soldaat naar Nederlands-Indië gestuurd, waar hij zich tot het communisme bekeerde.
  • Leeuwerik, deplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigLeeuwerik, de

    Oliemolen te Oostzaandam. De windbrief werd gegeven in oktober 1694. Hij heeft gestaan ten westen en op enige afstand van de Gouw, iets ten zuiden van de Almanaksloot en werd in januari 1717 door brand verwoest.

    oliemolen molen
  • Legakkersplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigLegakkers

    Zie: Landschap 2.
  • Legendenplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigLegenden

    Zie: Sagen en legenden.
  • Leguijt, Melchertplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigLeguijt, Melchert

    Krommenie, 11 september 1909 - 1 maart 1999

    Architect BNA te Krommenie. Na de oorlog bouwde Melchert Leguijt in zijn geboorteplaats:

    * circa 900 woningen, * het bejaardentehuis Durghorst (1959), * het bejaardentehuis Rosariumhorst (1963),
  • Leguit, Paulplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigLeguit, Paul

    Zaandijk, 8 oktober 1856 - Koog aan de Zaan, 24 november 1937

    Paulus (Paul) Leguit, zoon van Cornelis Leguit, timmermansknecht in de molenbouw, en Dieuwertje de Jong, was de eerste socialist in een Zaanse gemeenteraad. Paul Leguit was raadslid te Koog aan de Zaan van 1891 tot 1901, waarvan de laatste vier jaar tevens wethouder. In 1905 kwam hij, zij het kort, in de raad terug. Als zovelen van de eerste socialisten was Leguit niet onbemiddeld. Als smid verdiende hij een goede boter…
  • Leguit en Zonen nvplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigLeguit en Zonen nv

    Meubelfabriek te Krommenie.

    Het bedrijf werd opgericht omstreeks 1886 door Jacob Leguit en zijn zonen Cornelis en Jacob; later trad ook zoon Johan Wilhelm toe. Men startte een fabriekje van houten vogelkooien en ging later over tot fabricage van (eiken) meubelen. Het bedrijf was op verschillende adressen aan de Heiligeweg gevestigd. De firma werd in 1928 omgezet in nv Leguit en Zonen's Meubelfabriek. In de bloeijaren waren er 40 tot 50 mensen werkzaam, tijdens sommige hoogs…
  • Lemmeren, Johan vanplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigLemmeren, Johan van

    Amsterdam 15 november 1902 - Krommenie 1 mei 1943 Johan van Lemmeren 1902-1943 Johannes Antonius van Lemmeren, blikslager uit Krommenie, woonachtig aan de Militaireweg 81 te Krommenie. Tijdens de april mei-staking van 1943 werden aan de Blikfabriek Verblifa in Krommenie enige arbeiders gearresteerd. De aanleiding tot de staking was de bekendmaking op 29 april 1943, dat Nederlandse oud-militairen die gevochten hadden tijdens de Duitse aanval op Nederland in 1940 zich vrijwill…
  • Lems, drs. Arie Johannesplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigLems, drs. Arie Johannes

    Rotterdam 12 juni 1928 - Assendelft 21 augustus 2003

    Burgemeester van Zaanstad van 1979 tot 1988, daarvóór onder meer Tweede Kamerlid en burgemeester van Schiedam. Na een studie economie, sociologische richting, doctoraal in 1955, aan de Nederlandsche Economische Hogeschool, later de Erasmus Universiteit te Rotterdam en dienstplicht in Indonesië werd Lems al snel actief in de politiek.
  • Lensselink, Rensplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigLensselink, Rens

    Zaandam 8 december 1860 - Rotterdam 13 maart 1946

    Rens Lensselink, beeldend kunstenaar, schilder, tekenaar, etser en lithograaf, werd opgeleid aan de Zaandamse stadstekenschool en kreeg schilderlessen van J.D. Huibers en W. Steelink Jr. Hij kreeg vooral bekendheid door zijn havengezichten en zijn tekeningen en etsen van binnenschepen. De schilder vertrok naar Zuid-Amerika waar hij bij diverse buitenlandse bladen naam had gemaakt als tekenaar en schilder van schepen, voor en a…
  • Leopold, H.M.R.plugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigLeopold, H.M.R.

    H.M.R. Leopold, geboren te Zaandijk werd in februari 1904 bevorderd tot doctor in de klassieke letteren op het proefschrift 'Exulum Triasisive de Cicerone, Ovidio, Seneca Exulibus.'

    zaandijk doctor letteren
  • Lettergieten 1983, Stichtingplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigLettergieten 1983, Stichting

    Lettergieterij en museum, aanvankelijk gevestigd in het atelier van Peter Louman te Assendelft en vanaf 1986 in de voormalige kleuterschool 't Kroosduikertje te Westzaan. De stichting werd opgericht op initiatief van Peter Louman, Max Stiebner en Kees Knijnenberg, met als doelstelling de loden letter ten behoeve van het hoogdrukprocédé in stand te houden. Doordat veel drukkerijen op het fotografisch zetten overschakelden, dreigde dit ambacht te verdwijnen. Men verw…
  • Leven, hetplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigLeven, het

    Oliemolen te Oostzaandam, ook De Passer genoemd. De windbrief werd gegeven injuli 1683. Hij heeft gestaan aan en ten zuiden van de Braakdijk, en werd in september 1800 door brand verwoest.

    oliemolen molen
  • Leven, hetplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigLeven, het

    Het Leven; een watermolen te Zaandijk werd gebouwd in 1633 als noordelijkste molen aan de Lagedijk te Zaandijk. Nadat de molen in een hevige bui zwaar was beschadigd, werd hij in 1904 gesloopt en vervangen door een gemaal. Het in 1904 gebouwde gemaal Het Leven bestond uit een machinehal waarin een zuiggasmotor, annex een antracietloods, een werkplaats en een machinistenwoning. De zuiggasmotor werkte in de praktijk niet storingvrij en werd in januari 1916, nog voor de watersnood in fe…
  • Leven onder zeeniveauplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigLeven onder zeeniveau

    Leven onder zeeniveau is een lesbrief, samengesteld door De Zaansche Molen naar aanleiding van de tentoonstelling het Molenmuseum 2018-2019.
  • Levensmiddelenindustrieplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigLevensmiddelenindustrie

    Belangrijke hoofdtak van (veredelings-)industrie, met in de Zaanstreek een groot aantal vertakkingen. De concentratie van industrieën die levensmiddelen produceren, inspireerde het gemeentebestuur van Zaanstad eind jaren '70 tot de slogan 'Zaanstad, de provisiekast van Nederland'. De huidige levensmiddelenindustrie heeft voor een groot deel haar basis in de 19e eeuw. Dat is het geval bij
  • Ley, van derplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigLey, van der

    Ondernemersgeslacht toegespitst op het maken van papier te Zaandijk in de 17e en 18e eeuw. De familie Van der Ley was één der oudste Zaandijker papiermakersfamilies.

    Al voor 1605 had Pieter Jansz van der Ley de papiermolen in Zaandijk laten bouwen. Dat blijkt uit de schuldbekentenis en het onderpand dat hij voor de lening van 1500 gulden gaf: “Een stuck land omtrent maetslant vier campen van de Saendijck leggende agter Jan Eggeses in de Middel, belent ten suydsyde Gerrit Dirckxs …
  • Leyden & Zoon, nv Weverijen D. vanplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigLeyden & Zoon, nv Weverijen D. van

    Voormalige belangrijke weverij van zeildoek te Krommenie, opgeheven in de jaren '60. Het geslacht Van Leyden was te Krommenie al in de 18e eeuw bij de fabricage van en de handel in zeildoek betrokken. Zo was Pieter van Leyden, rolreder en fabryckeur, in 1767 één der requestranten die zich tot de vroedschap wendden teneinde op een betere controle van de lengte der rollen zeildoek aan te dringen.
  • Liberaal Wormerlandplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigLiberaal Wormerland

    Vereniging Liberaal Wormerland is de enige lokale partij van Wormerland. De partij is gevestigd aan de Koningsvarenstraat 368 in Wormer.

    wormerland

    politiek
  • Liberalismeplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigLiberalisme

    Politieke stroming, in de Zaanstreek tot de invoering van het algemeen kiesrecht in 1919 zeer dominant aanwezig, nadien een van de vaste waarden in de plaatselijke politiek.

    Algemeen

    De aanduiding liberalisme staat voor een complex van theorieën over mens, staat en economie, waarbij de grondgedachte is dat ieder individu zich zo veel als mogelijk moet kunnen ontplooien, zonder dat de staat daarbij ingrijpt. Politiek streven de liberalen naar constitutioneel-parlementaire regerin…
  • Libertaire schoolplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigLibertaire school

    Aanvankelijke naam van de 'anti-autoritaire' school, thans school voor persoonlijkheidsonderwijs 'De Werf' in Zaandijk. In 1929 werd door een kleine groep vrije socialisten (waaronder de destijds bekende A. Seijmour uit Koog aan de Zaan) een vereniging opgericht met het doel in de Zaanstreek te komen tot onderwijs op idealistisch-anarchistische grondslag. Om van idee tot werkelijkheid te komen en omdat de overheid eerder politieke dan opvoedkundige motieven vermoedde, duurde …
  • Liefde, Deplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigLiefde, De

    Liefde, De
  • Liefde, deplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigLiefde, de

    Houtzaagmolen te Westzaan. De Windbrief van de balkenzager werd gegeven in juli 1723. Hij heeft gestaan nabij de dijk, ten westen van het dorp en werd gesloopt omstreeks 1757.

    molen houtzaagmolen
  • Liefde, deplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigLiefde, de

    Houtzaagmolen te Westzaandam, paltrok, ook De Hamburg genoemd. De windbrief van de wagenschotzager werd gegeven in juni 1676. Hij heeft waarschijnlijk gestaan ten oosten van en nabij de tegenwoordige spoorlijn, en kwam in 1827 in slopershanden.

    molen houtzaagmolen paltrok
  • Liefde, deplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigLiefde, de

    Houtzaagmolen te Westzaandam, paltrok. De windbrief van de vermoedelijke balkenzager werd gegeven in juli 1726. Hij heeft vermoedelijk gestaan nabij de Hogendijk en werd na 1741 gesloopt.

    molen houtzaagmolen
  • Liefde, deplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigLiefde, de

    Houtzaagmolen te Westzaandam, achtkante bovenkruier, bijgenaamd De Pik. De balkenzager werd gebouwd omstreeks 1855. Hij heeft gestaan nabij het tegenwoordige NS-station, en werd gesloopt in mei 1904.

    molen houtzaagmolen
  • Liefde, deplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigLiefde, de

    Oliemolen te Wormer, bijgenaamd De Vetpot. De windbrief werd gegeven in april 1695. Hij werd in juli 1704 door brand verwoest, waarna herbouw volgde. Hij heeft gestaan aan de Wormerringdijk, binnendijks, werd gesloopt in 1851 en vervangen door een gelijknamige stoom-olieslagerij.
  • Liefde, Deplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigLiefde, De

    Pelmolen in Oostzaandam, ook Het Dolhuis genoemd. De windbrief werd gegeven in november 1689. De molen werd in 1903 van zijn standplaats ten westen van De Weer, tussen de Kerksloot en de Zuidervaldeursloot, afgebroken, en vervoerd naar Woudenberg, waar hij als korenmolen werd herbouwd.
  • Liefde, deplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigLiefde, de

    Pelmolen te Westzaandam, achtkante bovenkruier. De windbrief werd gegeven in juni 1699. Hij heeft gestaan aan en ten westen van de Watering en ten noorden van de Papenpadsloot, en werd gesloopt omstreeks 1800.

    molen pelmolen
  • Liefde, de Gekroondeplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigLiefde, de Gekroonde

    Verfmolen, tabakstamper, mosterdmolen, weer verfmolen en tenslotte houtzaagmolen te Westzaandam, achtkante bovenkruier, bijgenaamd De Plutspot, De Poep, De Poepin, De Nieuwe Poep en De Oude Poep. De eerste vermelding van de lattenzager dateert uit 1708. Zijn bijnaam Plutspot kreeg hij in verband met zijn misvormde model. Hij heeft gestaan ten westen van de tegenwoordige spoorlijn, tussen het
  • Liefde, Stoomoliefabriek Deplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigLiefde, Stoomoliefabriek De

    Stoomoliefabriek De Liefde, in 1852 in Wormer gebouwd als eerste stoomgedreven fabriek van plantaardige olie in de Zaanstreek. De fabriek kwam in de plaats van de in 1851 gesloopte gelijknamige molen De Liefde, die ook De Vetpot werd genoemd. De Liefde stond aan de Zaan tegenover het noordelijk deel van de Wormerveerse Zaanweg . Elders in de encyclopedie wordt gesproken over de relatief
  • Ligtvoet, Pimplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigLigtvoet, Pim

    Pim Ligtvoet, onderzoeker en auteur die diepgravend werk heeft verricht op het gebied van geschiedenis, met name gericht op de Tweede Wereldoorlog. Ligtvoet heeft onderzoek gedaan naar de Joodse geschiedenis in de Zaanstreek en heeft biografische schetsen geschreven over verdrijving en onderduik in die regio onder de titel
  • Lijmkokerijplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigLijmkokerij

    Vroegere tak van nijverheid in de Zaanstreek, vooral in Oost- en Westzaandam bedreven. Loosjes vermeldde bijvoorbeeld in 1794: 'Benevens het gebruik der Moolens zijn er nog verscheie Fabrieke' en noemt daarbij dan 'lijmmakerijen, die gelijkelijk en de Arbeidsman en de Koopman geduurige bezigheid en bestaan verschaffen'.
  • Lijnbanenplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigLijnbanen

    Inrichtingen in gebruik bij de touwslagerijen, een tak van nijverheid die in de 17e en 18e eeuw overwegend in Zaandam maar ook bijvoorbeeld in Krommenie beoefend is. In de buurt van de Lijnbaanstraat in Zaandam hebben drie grote lijnbanen gestaan: “'De Blauwe Arent', 'De Nieuwe Lijnbaan' en “'De Oude Lijnbaan'. Lijnbanen waren langwerpige, al of niet overdekte, terreinen, met daarop werktuigen ter vervaardiging van touw. Touw werd van meerdere “'tieren' in elkaar gedraaid, het aantal …
  • Lijst van economische onderwerpenplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigLijst van economische onderwerpen

    Alles met de tag “economie”. Laden duurt lang

    Aardolie- en steenkoolhandel

    Handelstak, belangrijk geworden met de komst van de stoommachines en later de elektriciteit. Steenkool, ook wel eens “zwart goud` genoemd, is een verzamelnaam voor een groot aantal delfstoffen met zeer verschillende eigenschappen. Alle zijn zwart van kleur en worden in lagen, meestal diep onder de aardoppervlakte, aangetroffen; ze danken hun ontstaan aan langzame ontleding en omzetting…
  • Lijst van Beeldend kunstenaarsplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigLijst van Beeldend kunstenaars

    Adel, Reinier den

    Wormerveer, 27 januari 1950

    Reinier Willem Jan den Adel, beeldend kunstenaar, keramist, woonachtig in Nauerna, studeerde in 1974 af aan de Gerrit Rietveld academie te Amsterdam. Hij was bestuurslid van de Culturele Raad Nauerna en is docent keramiek en beeldhouwen aan het Centrum voor kunst, cultuur en creativiteit in West-Friesland de
  • Lijst van bovenkruieersplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigLijst van bovenkruieers

    Lijst van bovenkruieers
  • Lijst van Burgemeestersplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigLijst van Burgemeesters

    Alberti, Jacobus

    Zaandijk, 30 juli 1762 - Krommenie, 18 maart 1836 Jacobus Alberti, eerste burgemeester van Krommenie Jacobus Johan Christiaan Alberti was de eerste burgemeester van Krommenie, zoon van de hervormde predikant Johannes Christiaan Alberti. In zijn jonge jaren te Zaandijk was hij kapitein van het
  • Lijst van Molensplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigLijst van Molens

    Lijst van Molens
  • Lindeboom, Lucasplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigLindeboom, Lucas

    Frankenhuis 17 januari 1845 - Kampen 4 januari 1933 Lucas Lindeboom predikant te Zaandam, later hoogleraar te Kampen Theoloog, predikant van de Christelijk Gereformeerde Kerk te Zaandam van 1873 tot 1882. Lucas Lindeboom werd geboren op 17 januari 1845 te Frankenhuis bij Zwolle. Na het volgen van het gymnasium te Zwolle studeerde hij aan de Theologische school te Kampen, waar hij in 1866 afstudeerde. In dat jaar werd hij bevestigd als predikant van de toenmalige Christelijk Ger…
  • Linden, Hopman van derplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigLinden, Hopman van der

    In 1572 bevelvoerder over een Spaans vendel dat Oost- en Westzaandam bezette. Hopman van der Linden werd door Graaf van Bossu vanuit Amsterdam, de stad die tot in 1578 door de Spanjaarden werd overheerst, naar Oost- en Westzaandam gezonden. Hij trok met zijn schutters als met een vliegend legertje door Zaanland en liet zich daarbij kennen als een kwelduivel voor de bewoners, richtte een verdedigingsschans in op het erf waarop later de Bullekerk zou worden gebouwd en verkl…
  • Lindenboom, deplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigLindenboom, de

    Houtzaagmolen te Koog aan de Zaan, paltrok. De windbrief van de wagenschotzager werd gegeven in april 1670. Hij heeft gestaan ten westen van de Nederlands hervormde kerk, op het Galgenpad (latere naam: Badhuisstraat), en werd kort na september 1804 gesloopt.
  • Lindenboomzaalplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigLindenboomzaal

    De Lindenboomschool in Koog aan de Zaan werd 9 januari 1960 door de heer L.A. Ankum, destijds burgemeester van Koog aan de Zaan geopend en verving een oud gebouw met de naam School B. Toonaangevend in de bekendheid van de school was de bovengelegen zaal die ook wel Lindenboomzaal werd genoemd. In deze zaal was altijd wel iets beleven
  • Lingen, Architectenbureau van derplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigLingen, Architectenbureau van der

    Het bureau was een voortzetting van aannemings- en architectenbureau J. en D. Eilmann. H.A. Eilmann ( 1806-1890) was aannemer-timmerman te Zaandam. Hij was geboren in Menslage in de toenmalige staat Hannover en emigreerde in 1835 naar Zaandam. Op 1 januari 1872 droeg hij zijn timmermans-affaire over aan zijn zoons Johan Herman Eilmann (1840-1916) en Herman Diderich Eilmann (1843-1883), die als aannemers-architecten de zaak verder voortzetten onder de naam Johan…
  • Lingen, Herman Evert vanplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigLingen, Herman Evert van

    Sloten NH, 8 maart 1916 - Doesburg, 10 mei 1940

    Herman Evert van Lingen, korporaal 4e afdeling Korps Politietroepen, zoon van Jan Fredrik van Lingen (1880–1941) en Talea Frederika van Lingen-Sligter (1880-1944).

    Herman van Lingen maakte op de eerste dag van de bezetting deel uit van de bemanning van kazemat G-68. De 27 Type-G kazematten langs de IJssel waren uitgevoerd met een gietstalen koepel in een betonnen ombouw, bewapend met een zware mitrailleur en gaven fronta…
  • linksaanpassenplugin-autotooltip__default
  • Linnenblekerijplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigLinnenblekerij

    Zie: Blekerij en Economische geschiedenis geschiedenis 2.5.5.
  • Linnenweverijplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigLinnenweverij

    In de 16e eeuw, misschien al daarvóór, vond kleinschalige huisnijverheid in vooral Assendelft, Krommenie en Krommeniedijk plaats. Ook in Wormer, Jisp, Oostzaan en Westzaan zal in die tijd linnen in huisnijverheid geweven zijn. Aan te nemen valt dat de belangrijke
  • Linoleumindustrieplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigLinoleumindustrie

    Zie: Forbo Krommenie en Economische geschiedenis 3.7.3.
  • Lintbebouwingplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigLintbebouwing

    De oorspronkelijke karakteristieke bebouwingswijze van de Zaanstreek, waarbij alle woningen en bedrijfsgebouwen langs een rechte weg (dijk) staan. In de dorpen Assendelft. Westzaan, Krommeniedijk, Jisp en Wormer is de lintbebouwing nog steeds aanwezig. In groter verband kan ook een deel van de bebouwing van Zaanstad, namelijk de lijn Zaandam-Koog-Zaandijk-Wormerveer-Krommenie, als lintbebouwing worden aangemerkt. Lint- of weg-streekdorpen zijn van oorsprong agrarische dorpen. De w…
  • Lionsclub Zaanstreekplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigLionsclub Zaanstreek

    Zaanse afdeling van de International Association of Lionsclubs, met als hoofdzetel Oak Brook, Illinois, USA. De Lionsclubs zijn ontstaan uit de frontierspirit van de pioniers uit het westen van de Verenigde Staten. Uit een gevoel van saamhorigheid, hulpvaardigheid, gastvrijheid en interesse in de opbouw van een nieuwe samenleving vormden zich groepen mannen die zich bezighielden met problemen van good government en citizenship. Zij werden Lions of the West genoemd. Deze gro…
  • Literatuurplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigLiteratuur

    Voortbrengselen van de letterkunde, de schone letteren, de geschreven of gedrukte uitingen van de menselijke geest, die de intentie hebben de lezer te raken, te boeien, ontroeren of schokken, met alle gevoelsreacties daartussen en die dat doel ook bereiken.
  • Literatuur downloadsplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigLiteratuur downloads

    Een aantal historische boekwerken waarin geschiedenis van de Zaanstreek staat beschreven zijn online in te zien en in een aantal gevallen te downloaden.

    * 1658: De Zaanlants arkadia door Hendrik Jacobsz Soeteboom. * 1661: Besondere Privilegien ende Handvesten, verleent aen de inwoonders van Westzaanden en Crommenie etc, Zaandam, 1661;
  • Litho Zaanlandiaplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigLitho Zaanlandia

    Litho Zaanlandia voorzag het bedrijfsleven in 1913 van moderne steendruk-verpakkingen, etiketten, reclame-drukwerken voor elk mogelijk artikel. De Lithografische inrichting, aanvankelijk steendrukkerij en later de eerste offsetdrukkerij in de Zaanstreek was gevestigd aan de Lagedijk 83-89 later 138, te Zaandijk. Eigenaar was
  • Litho Zaanlandiaplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigLitho Zaanlandia

    Litho Zaanlandia, Steen- en Offsetdrukkerij aan de Lagedijk 85 in Zaandijk, opgericht in maart 1909 door Dirk Kleiman Hzn, paste als eerste in de Zaanstreek de vlakdruk, steen- en later offsetdruk, toe. Litho Zaanlandia leverde moderne steendrukverpakkingen, cartonnage, reclame, etiketten, enz.
  • Lithografische industrieplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigLithografische industrie

    Zie: Grafische industrie.
  • Locomotief, Deplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigLocomotief, De

    Houtzaagmolen in Koog aan de Zaan, paltrok, ook De Look genoemd.

    De balkenzager werd in 1869 gebouwd, ter vervanging van de bij de aanleg van de spoorlijn gesloopte paltrok De Groene Jager. In 1904 werd hij van zijn standplaats op de hoek van de tegenwoordige Parallelweg en de Hyacintstraat afgebroken en vervoerd naar Oostzaandam, waar hij werd herbouwd op de plaats van de verbrande paltrok
  • Loen, Pieterplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigLoen, Pieter

    (Zaandam, 1778 - 1837)

    Beeldend kunstenaar, kunstschilder. Pieter Loen was aanvankelijk huisschilder. Hij blonk uit door zijn schilderijen van vroeg l9e-eeuwse interieurs.

    beeldend_kunstenaar
  • Loen, hetplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigLoen, het

    Meelmolen te Wormer, zie: De Middelmolen.
  • Loenen, Brenda vanplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigLoenen, Brenda van

    Brenda van Loenen, beeldend kunstenares, afkomstig uit Egmond aan den Hoef, ontwikkelde al vroeg belangstelling voor tekenen, schilderen en beeldhouwen. Tijdens haar studie aan de Amsterdamse Hogeschool voor de Kunsten behaalde zij haar eerstegraads docentenbevoegdheid. Van Loenen geeft sinds 2002 les aan leerlingen van 12 tot 14 jaar aan het Bertrand Russell College te Krommenie. Naast haar werk is zij dagelijks bezig in haar atelier aan de Parkstraat 68 te Zaandam en haar a…
  • Loggers, Ameliusplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigLoggers, Amelius

    Zwolle 9 juni 1910 – Ermelo 19 juni 1979

    Burgemeester van Wormer van 1946 tot in 1975, ereburger van deze gemeente. Amelius Loggers kwam na een ambtelijke carrière in Opperdoes, Callantsoog, Huizen en Driebruggen, waar hij gemeentesecretaris was, als jonge en partijloze burgemeester naar Wormer. Zijn activiteiten in het verzet in Zuid-Holland waren mede aanleiding tot zijn benoeming. Tijdens zijn burgemeesterschap hadden er in Wormer ingrijpende veranderingen plaats: de restan…
  • Lom-scholenplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigLom-scholen

    Zie: Onderwijs1.3.4.
  • Lonenplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigLonen

    Zie: Arbeidsomstandigheden 1.
  • Loo, dr. C.J. van derplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigLoo, dr. C.J. van der

    Bleiswijk, 2 juni 1877 - 12 mei 1973 C.J. van der Loo huis- en schoolarts van 1902 tot 1940 te Zaandam C.J. van der Loo huis- en schoolarts van 1902 tot 1940 te Zaandam, werd geboren te Bleiswijk, bezocht de HBS te Gouda en studeerde te Utrecht, waar hij in 1902 tot arts werd bevorderd. Na het artsexamen was hij gedurende twee jaren assistent op de interne afdeling van het Ziekenhuis aan de Coolsingel te Rotterdam. Daarna vestigde hij zich als arts te Zaandam tot juli 1940…
  • Loodverwerkende bedrijvenplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigLoodverwerkende bedrijven

    Loodbranderijen, loodgieterijen en loodpletterijen, alsmede de loodwitmakerij; bedrijven die lood zodanig bewerken dat het een toepassing kan krijgen.

    Loodbranderijen waren inrichtingen die door middel van een chemisch proces (waarbij azijn werd gebruikt en het lood werd verhit) menie produceerden, gebruikt als middel tot roestwering. De oorspronkelijke loodgieterijen smolten en goten, naar hun naam aangeeft, lood; zij vervaardigden op deze manier bijvoorbeeld buizen…
  • Loogkokerijplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigLoogkokerij

    Tak van bedrijvigheid die in nauw verband stond met de potasbranderij en daardoor met de zeildoekweverij. Met name in Krommenie is de loogkokerij op bescheiden schaal bedreven. Hierbij werden as, ertsen, aarde, zouten enzovoort met water uitgekookt tot een geconcentreerde oplossing, die gebruikt kon worden voor het wassen en vooral het bleken van textiel. Er is weinig bekend over dit bedrijfstype. Loogkokerijen werden over het algemeen geweerd, omdat ze luchtverontreiniging veroorza…
  • Looierijplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigLooierij

    Zie: Leerlooierij.
  • Look, deplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigLook, de

    Houtzaagmolen te Koog, paltrok, zie: De Locomotief
  • Loonwerkplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigLoonwerk

    Werk waarbij de beloning afhangt van de hoeveelheid geproduceerde goederen. Het loon dat men op dergelijke wijze ontvangt wordt wel stukloon genoemd. Tegenover loonwerk staat loondienst. Tot in het midden van de 19e eeuw was een zeer groot deel van in dienst verrichte arbeid loonwerk. Dit gold bijvoorbeeld sterk in de zeildoekweverij, maar ook (ten dele) in verscheidene molenbedrijven en in de scheepsbouw.
  • Loonzager, deplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigLoonzager, de

    Houtzaagmolen te Westzaandam, paltrok, zie: De Heupel
  • Loor, Chris deplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigLoor, Chris de

    Leeuwarden 8 februari 1932

    Drs Christiaan (Chris) de Loor, raadslid voor de Partij van de Arbeid te Zaandam en Zaanstad, burgemeester van Appingedam en later Epe. Chris de Loor kwam in 1960 vanuit Limburg, waar hij onderwijzer was, naar Zaandam, waar hij leraar aardrijkskunde werd aan de Christelijke HBS, het latere Reformatorisch College Blaise Pascal voor havo/vwo.
  • Loosjes, Adriaanplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigLoosjes, Adriaan

    Westzaandam 15 april 1689 - 20 maart 1767

    Adriaan Adriaanszoon Loosjes, houtkoper, predikant aan de Fries Doopsgezinde gemeente te Westzaandam, vooral bekend geworden als auteur van Beschrijving van de Zaanlandsche dorpen, Oostzaan, Oostzaandam, Westzaan, Westzaandam, Koog aan de Zaan, Zaandijk, Wormerveer, Westknollendam en Nauerna, uitgegeven Haarlem 1794; heruitgave 's-Gravenhage 1968.
  • Lootjes, Krelisplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigLootjes, Krelis

    Zie: Cornelis Cornelisz van Uytgeest (Supplement).
  • Lootsma, Sipkeplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigLootsma, Sipke

    Roordahuizen, 9 januari 1888 - Zaandam 15 mei 1940 Sipke Lootsma 1888 - 1940 Leraar geschiedenis, archiefonderzoeker en publicist. Hij was de eerste die de geschiedschrijving van de Zaanstreek wetenschappelijk benaderde.

    Sipke Lootsma werd 9 januari 1888 geboren in Roordahuizen als zoon van Rients Klazes Lootsma en Aaltje Westra. In 1906 legde Lootsma het akte-examen Vrije- en Orde-Oefeningen der Gymnastiek met succes af. In 1907 gevolgd door het akte-examen Lager Onderwijs. Op…
  • Looze, Dennisplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigLooze, Dennis

    Zaandam, 30 juli 1972

    Dennis Looze is een professioneel Nederlands triatleet en duatleet uit Elsloo. Als meervoudig Nederlands kampioen op de triatlon en eenmaal Nederlands kampioen op de duatlon nam hij eenmaal deel aan de Olympische Spelen. Bij die gelegenheid won hij geen medailles.
  • Louman, Peterplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigLouman, Peter

    (Naarden, 14 november 1940 - Assendelft, 13 januari 2010).

    Beeldend kunstenaar, graficus, ontwerper van objecten. Peter Louman is autodidact, hij woont en werkt in Assendelft. In en buiten de Zaanstreek ontwierp hij ettelijke speelobjecten en landschappen in gemeentelijke opdracht. Hij is ook houtsnijder en werkt in zijn 'drukwerkplaats' vooral met typografisch materiaal. Hij is voorts bestuurlijk betrokken bij kunstenaarsorganisaties en onder meer oprichter van de
  • Louw, Otplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigLouw, Ot

    (Koog aan de Zaan, 10 januari 1946 - Bussum 21 januari 2021)

    Ot Louw was een Nederlandse filmeditor. Hij was vooral bekend als vaste editor van het duo van Kooten en de Bie. Andere programma's waar hij aan meewerkte waren onder andere Het Gat van Nederland.
  • Louwen Houtbewerking bvplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigLouwen Houtbewerking bv

    Fabriek van houten speelgoed en strandstoelen, gevestigd te Nauerna Assendelft. Opgericht in 1928 door K. Louwen sr., die houten huishoudelijke artikelen zoals keukentrappen, strijkplanken en wasborden vervaardigde. Naderhand ging hij zich specialiseren in houten speelgoed en strandstoelen. Juridisch ontwikkelde het houtbewerkingsbedrijf zich van eenmanszaak tot bv.
  • Loyaliteitsverklaringplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigLoyaliteitsverklaring

    Zie: Tweede Wereldoorlog 2 .

    tweede_wereldoorlog
  • Luchthuizenplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigLuchthuizen

    Al in de 17e en 18e eeuw kwamen in de Zaanstreek tuinhuizen voor. Zo is op een tekening van Cornelis Pronk uit 1728 een tuinhuis te zien nabij de Zaandijker kerk. Deze tuin-luchthuizen werden in hoofdzaak gebruikt voor ontspanning, al bevatten ze doorgaans ook ruimten die als schuur of berging werden benut. Er zijn verscheidene van zulke losstaande tuinhuizen bewaard gebleven, zoals bijvoorbeeld het nog aanwezige gebouwtje achter Zuiderhoofdstraat 65 in Krommenie.
  • Luciferplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigLucifer

    Lucifer, Zaanse popgroep, opgericht in 1972, bestond aanvankelijk uit Margriet Eshuijs, Dick Buysman en Hennie Huisman en kende in de jaren '70 een grote populariteit. Na een jaar werd de groep versterkt met Hans Vermeulen. Deze produceerde onder meer de hitsingles House for sale en Scarlet lady. De eerste langspeelplaat 'As we are' werd goed ontvangen. De band maakte vervolgens een aantal buitenlandse tournees en werd in 1976 tot een kwintet uitgebreid. Een aantal bandleden splitste zi…
  • Luikes, deplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigLuikes, de

    Oliemolen te Oostzaandam, zie: De Sint Lucas.

    oliemolen molen
  • Luilakplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigLuilak

    Traditioneel volksfeest dat in de Zaanstreek, hier en daar elders, zoals in Amsterdam en Haarlem, nog in sterk afgezwakte vorm vooral door de jeugd wordt gevierd op de zaterdag voor Pinksteren. De kinderen stonden vroeg in de morgen op of gingen helemaal niet naar bed, wekten de langslapers op luidruchtige wijze waarbij liedjes werden gezongen, zoals: Luilak, slaapzak, beddezak, staat om negen ure op; negen ure, hallef tien, kan de luilak nog niet zien.
  • Luis, deplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigLuis, de

    Luis, de
  • Luistervink, Deplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigLuistervink, De

    De Luistervink; nieuws van alle fronten was een verzetsblad uit de Tweede Wereldoorlog, dat vanaf 23 december 1943 tot en met 20 november 1944 in Zaandam werd uitgegeven. Het blad verscheen wekelijks in een oplage. Het werd gestencild, daarna gedrukt en de inhoud bestond voornamelijk uit binnenlandse berichten en nieuwsberichten. Medewerkers waren onder andere J. Stoorvogel en Pieter Cornelis Dirk Waagmeester.
  • Lukes, deplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigLukes, de

    Oliemolen te Oostzaandam, zie: De Sint Lucas .

    oliemolen molen
  • Lürsen, Martinus Johannes ( Martin )plugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigLürsen, Martinus Johannes ( Martin )

    Wormerveer 1 april 1893 - Haarlem 1 september 1952

    Martin Lürsen, componist en theoreticus, vanaf 1941 hoofdleraar aan het Koninklijk Conservatorium te Den Haag voor solfège, harmonieleer, contrapunt en algemene muziekleer.
  • Lust, Bartplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigLust, Bart

    Zaandam, 16 oktober 1967 - 31 december 2017 Bart Lust, trombonist, begon als elfjarige in 1978 bij de Muziekschool Zaandam, het latere FluXus, bij de trombonisten Bernard Hunnekink en Hans van Balen en in de workshops van Nol Sicking waarna hij op het Hilversums Conservatorium jazztrombone ging studeren bij Bart van Lier. In 1995 behaalde Lust zijn masters aan de University of Miami.
  • Lust, Willemplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigLust, Willem

    Zaandam, 21 december 1956

    Willem Lust is een Nederlands journalist, onder andere bekend van het televisieprogramma NOVA en Nieuwsuur. Lust begon zijn journalistieke carrière bij Het Financieele Dagblad. Na zijn loopbaan bij de schrijvende pers werkte hij onder meer als bureauredacteur en verslaggever bij het NOS Journaal. In de jaren negentig werkte hij voor RTL Nieuws en deed verslag van onder meer de Bijlmerramp, de Golfoorlog en de conflicten in Kroatië, Bosnië, Albanië, Libano…
  • Lusthof, hetplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigLusthof, het

    Houtzaagmolen te Westzaandam, paltrok. De windbrief van de balkenzager werd gegeven in januari 1718. Hij heeft gestaan aan het Papenpad, ten oosten van de tegenwoordige Provincialeweg en werd gesloopt in 1872.
  • Lutheranenplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigLutheranen

    Volgelingen van de leer van Maarten Luther in de Zaanstreek worden voor het eerst aan het begin van de 17e eeuw vermeld. Zij verenigden zich in de Evangelisch-Lutherse Gemeente. Het Lutheranisme onderscheidt zich theologisch van het gereformeerd protestantisme en de leer der doopsgezinden. Luther heeft nooit de bedoeling gehad een afscheiding van de katholieke kerk te bewerkstelligen; het aanvankelijke Lutheranisme moet dan ook als een stroming binnen de katholieke kerk worden bescho…
  • Luyendijkplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigLuyendijk

    Voormalige achterdichting van het Waterland met de polder Oostzaan, buiten het gebied van de banne van Oostzanen. De dijk werd in 1589 aangelegd en vormde de waterstaatkundige scheiding tussen Oostzanen en Den Ilp/ Landsmeer. Overigens was niet de dijk, maar het Twiske de bannegrens.
  • Lycklama, mr. Johan Carelplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigLycklama, mr. Johan Carel

    Den Haag 3 augustus 1903 - Zaandijk 22 september 1980

    Burgemeester van Wormerveer van 1950 tot in 1968, ereburger van deze gemeente. Voor hij naar de gemeente Wormerveer kwam had Lycklama een lange carrière in de Indische politiek achter de rug. Tot hij en zijn vrouw uit Nederlands-Indië moesten vluchten was hij de laatste resident van Djokjakarta. Om 'onder dak te zijn' aanvaardde hij in december 1950 het burgemeestersambt van Wormerveer, welke functie hij daarna ga…
  • Lycurgus, AVplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigLycurgus, AV

    Atletiekvereniging in Assendelft gemeente Zaanstad.

    AV Lycurgus werd opgericht in 1938; de eerste leden waren voornamelijk afkomstig van de gymnastiekvereniging Lycurgus Hygiëa (zie: Gymnastiek). Sportief behaalde de vereniging of leden van de vereniging verscheidene successen.
  • Maagd, de Dordtseplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigMaagd, de Dordtse

    Houtzaagmolen te Westzaandam, achtkante bovenkruier, ook de Snoek genoemd. De windbrief van de balkenzager werd gegeven in mei 1720 aan Anthony Knogh te Dordrecht. In augustus 1727 was hij eigendom van Anthony Snoeck. Hij heeft waarschijnlijk gestaan ten noorden van de tegenwoordige Langestraat. En werd gesloopt in 1746.
  • Maagd, de Dordtseplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigMaagd, de Dordtse

    Pelmolen te Oostzaandam. De windbrief werd gegeven in mei 1762 aan Cornelis van Dordt, die de in Oostzaandam afgebroken houtzaagmolen De Kat als pelmolen liet herbouwen. Hij werd in 1817 van zijn standplaats aan en ten westen van de Knie, achter het Vijzelaarspad. afgebroken en vervoerd naar Oudorp, waar hij als korenmolen Het Rode Hert werd herbouwd.
  • Maan, de Halveplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigMaan, de Halve

    Oliemolen en later doppenmolen De Halve Maan, te Oostzaandam, toebehorende aan de firma Kop en Wezel. De eerste vermelding dateert uit mei 1652, maar hij was al ouder. De molen heeft gestaan aan en ten oosten van De Poel, nabij Haaldersbroek, buitendijks, en werd op zondag 21 februari 1897, na een aantal jaren als doppenmolen dienst te hebben gedaan, als gevolg van het heetlopen geheel verbrand.
  • Maan, de Wassendeplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigMaan, de Wassende

    Houtzaagmolen te Westzaandam, paltrok. De windbrief van de wagenschotzager werd gegeven in januari 1703. De molen heeft achter het Papenpad gestaan, ten westen van de Vaart, en werd na april 1714 gesloopt.
  • Maarschalk, Cornelisplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigMaarschalk, Cornelis

    (Amsterdam, 16 mei 1870 - Haarlem, 3 maart 1954 )

    Cornelis Maarschalk, makelaar, CHU-lid, ontving zijn opleiding gedeeltelijk in Amsterdam waar hij in de handel werkzaam was. Hij vestigde zich later te Vreeland, waar hij lid werd van de gemeenteraad en wethouder. Van 5 februari 1909 tot 31 mei 1919 fungeerde hij als burgemeester van Koog aan de Zaan, later volgde een 18-jarige periode als burgemeester van Haarlem en lid van de gedeputeerde staten van Noord Holland. Cornel…
  • Maas, Gerardplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigMaas, Gerard

    Zaandam, 17 augustus 1913 - Amsterdam, 6 april 1988 Gerard Maas 1913-1988 Gerardus (Gerard) Maas, verzetsstrijder, lid van de gemeenteraad van Zaandam en Statenlid van Provinciale Staten voor de CPN, redacteur van De Waarheid.

    Geboren in een arm bootwerkersgezin voelde Gerard Maas zich aangetrokken tot studie. In augustus 1940 werd hij communist en vanaf de zomer van 1941 maakte deel uit van de leiding van de illegale Zaanse CPN. Hij werd in augustus 1943 door verraad gepakt.
  • Maas, Bernardusplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigMaas, Bernardus

    Zaandam 25 april 1870 - Den Haag 10 augustus 1932

    Bernardus Maas, beeldhouwer, die het grootste deel van zijn leven werkte in Den Haag, Rotterdam en Dordrecht.

    beeldend_kunstenaar
  • Maatschappelijk werkplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigMaatschappelijk werk

    Algemene benaming voor de hulpverlening aan mensen, die op een of andere wijze in hun persoonlijk of maatschappelijk functioneren worden belemmerd. Doelstelling van het werk is om, uitgaande van gebruikmaking van de persoonlijke mogelijkheden van de 'cliënt', deze belemmeringen weg te nemen.
  • Maatschappij tot bevordering der Toonkunstplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigMaatschappij tot bevordering der Toonkunst

    Landelijke vereniging, gesticht in 1829, met als doel het steunen van het praktisch en wetenschappelijk muziekonderwijs, het in stand houden van plaatselijke koorverenigingen en een bibliotheek.

    De Maatschappij tot bevordering der Toonkunst is de oudste Nederlandse vereniging van muziekliefhebbers. In een tijd waarin het muziekleven laag werd gewaardeerd, heeft de vereniging daadwerkelijk bijgedragen aan de bloei van het Nederlands muziekleven onder m…
  • Maatschappij tot Nut van 't Algemeenplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigMaatschappij tot Nut van 't Algemeen

    Nationale organisatie voor de volksontwikkeling in de breedste zin van het woord. In de wandeling kortweg het Nut genoemd. Het Nut heeft als nationale organisatie ook in de Zaanstreek vanaf het einde van de 18e eeuw grote invloed gehad, daarbij speelden de plaatselijke afdelingen (de Nutsdepartementen) een belangrijke rol.
  • Maatschappij voor Geneeskunstplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigMaatschappij voor Geneeskunst

    Zie: Gezondheidszorg 1.5.3., 2.2.
  • Maatschappij voor Nijverheid en Handel, Nederlandsche -plugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigMaatschappij voor Nijverheid en Handel, Nederlandsche -

    In 1777 als economische tak van de Hollandsche Maatschappij der Wetenschappen opgerichte vereniging. Met als doel de vervallen nijverheid te stimuleren. In de Zaanstreek vanaf het moment van oprichting met departementen vertegenwoordigd.
  • Maatschappij van Moederlijke Liefdadigheidplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigMaatschappij van Moederlijke Liefdadigheid

    De Maatschappij van Moederlijke Liefdadigheid in Zaandijk werd opgericht op 24 juni 1839. Initiatiefnemer was het departement Koog-Zaandijk van de Maatschappij tot Nut van ’t Algemeen. Dit departement benoemde in de vergadering van 30 mei 1838 een commissie om zowel in Koog als in Zaandijk een Maatschappij van Moederlijke Liefdadigheid op te richten, zoals die ook in andere plaatsen actief was. Tot commissieleden werden benoemd: ds. A.J. Berkhout en S…
  • Machine-industrieplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigMachine-industrie

    Bedrijfstak, die zich bezig houdt met de vervaardiging van machines en apparaten, eigen producten, speciaal-machines, constructiewerk, reparaties en toelevering van (machine)onderdelen. In de Zaanstreek door 69 bedrijven in het 'klein metaal' uitgeoefend met een totaal van 1340 werknemers, exclusief Artillerie Inrichtingen.
  • Maiszetmeelindustrieplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigMaiszetmeelindustrie

    Zie: Hom, Stijfselfabricage en Economische geschiedenis geschiedenis 3.6.5.
  • Mak, Antonplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigMak, Anton

    Amsterdam, 21 juli 1926 - Wormerveer, 12 maart 2004

    Gerardus Anton Mak, geneesheer-directeur van verpleeghuizen De Noordse Balk, De Rozenboom, Oostergouw en De Kogge. Plaatselijk en landelijk was hij actief binnen de VVD en studeerde af in de geneeskunde in 1955 aan de Universiteit van Amsterdam. Na zijn diensttijd werkte hij als huisarts in Amsterdam en was hij bestuurslid van de plaatselijke huisartsenvereniging. In 1967 volgde zijn benoeming tot geneesheer-directeur van de Noords…
  • Makelaarplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigMakelaar

    Jisp Bekroning van de houten gevel van vele Zaanse huizen. Een verticaal balkje boven aan de top, waar windveren en waterborden samenkomen. Hoewel bedoeld als versteviging van de nokconstructie, werden de makelaars vooral bekend als versieringselement van de 17e eeuwse en latere woningen. De afbeelding rechts laat zien dat de (rietgedekte) sporenkappen van de dorpsbebouwing in Jisp halverwege de 17e eeuw vrijwel huis aan huis met een makelaar waren afgewerkt.
  • Makelaardijplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigMakelaardij

    De werkzaamheden van een persoon zoals omschreven in artikel 62 van het Wetboek van Koophandel '...die, als zodanig beëdigd door de arrondissementsrechtbank, zijn bedrijf maakt van het verlenen van bemiddeling bij het tot stand brengen en het sluiten van overeenkomsten in opdracht en op naam van personen tot wie hij niet in een vaste betrekking staat, eventueel als beherend vennoot van een vennootschap of bestuurder van een rechtspersoon die dat bedrijf uitoefent'. Eén makelaar was …
  • Mallegatsluisplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigMallegatsluis

    Schutsluis, de grens tussen Zaandam en Koog aan de Zaan. Vóór de bouw van de Mallegatsluis, was er iets zuidelijker een eerdere sluis in de Lagedijk. In 1634 werd deze verlegd naar de Breedweersloot. Vanaf toen kwam de naam Mallegatsluis in gebruik, de sloot kreeg de naam Mallegatsloot.
  • Man onder de beerplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigMan onder de beer

    Cornelis Gerritsz. Jongekees, commandeur van walvisvaarder 'De Hoop op de Swarte Walvis', kreeg na een avontuur in 1668 de bijnaam 'de man onder de beer'. Bij een poging een ijsbeer te doden - de huid was een gewilde jachttrofee - werd hij plotseling door het al doodgewaande dier besprongen en bedolven. Hij kon ternauwernood worden gered.
  • Man, de Reizendeplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigMan, de Reizende

    Houtzaagmolen te Oostzaandam, vermoedelijk bovenkruier. De windbrief van de vermoedelijke balkenzager werd gegeven in april 1641. Hij heeft gestaan aan en ten noorden van De Poel, en werd gesloopt vóór april 1742. Op zijn erf werd later pelmolen De Witte
  • Mandele, Anneke van deplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigMandele, Anneke van de

    (Bergen, 14 juni 1938)

    Beeldend kunstenaar, grafica, opgeleid aan het instituut voor kunstnijverheidsonderwijs in Amsterdam,. Ze woont en werkt in Assendelft (atelier in Amsterdam). Van de Mandele kreeg bekendheid door etsen, soms van ongewoon groot formaat en zeefdrukken.
  • Mandjes verwarming bvplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigMandjes verwarming bv

    Installatiebedrijf in Wormerveer. Het bedrijf werd opgericht in 1967 door P.A. Mandjes in Purmerend en werd eind 1969 verplaatst naar Wormerveer.

    Mandjes verwarming, dat in 2011 failliet werd verklaard, was actief op het gebied van industriële warmte-, lucht- en koeltechnische installaties in velerlei vorm, utiliteitswerk (scholen, gymnastiekzalen, kantoren en woningbouw) en service-verlening.
  • Manen Pieters, Jos vanplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigManen Pieters, Jos van

    Zaandam, 21 maart 1930 - Ede, 1 februari 2015

    Jos van Manen Pieters, romanschrijfster, was één van de meest gelezen schrijfsters in Nederland. Haar eerste roman 'En de tuinfluiter zingt', schreef zij op 22-jarige leeftijd.
  • Mangelplankenplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigMangelplanken

    Vroeger bij het matigelen cq gladmaken van het wasgoed gebruikte smalle, lakke of bolle planken, waarmee met kracht over de rollen in de mangelpers werd gewreven. Het werd traditie deze mangelplanken met ornamenten, rozetten, spreuken, versjes enz. te versieren.
  • Mannoury, Gerritplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigMannoury, Gerrit

    Wormerveer, 17 mei 1867 - Amsterdam, 30 januari 1956

    Gerrit Mannoury was een wiskundige en filosoof die tevens sociaal bewogen en politiek actief was.

    wiskundige filosoof onderwijzer
  • Mans, Willemplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigMans, Willem

    Zaandam 6 juni 1915 - Zaandam 21 mei 2010

    Bestuurder van de CPN, fractievoorzitter voor en na de Tweede Wereldoorlog. Willem Mans was bij het uitbreken van de oorlog voorzitter van de afdeling Zaandam van de CPN.

    In 1942 moest hij onderduiken. Hij werkte als instructeur van de illegale CPN in de Zaanstreek, de kop van Noord-Holland en Kennemerland, maar werd in januari 1945 in Beverwijk gearresteerd. Hij werd op transport naar Duitsland gesteld, wist uit te breken en dook opnieuw…
  • Mans, Janplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigMans, Jan

    Heerlen 9 april 1940

    Waarnemend burgemeester vaan Zaanstad tussen 12 september 2005 tot 15 april 2006. Mans was bekend om zijn krachtdadige optreden als burgemeester van Enschede tijdens de vuurwerkramp. Hij werd waarnemend burgemeester omdat
  • Mans, Mielplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigMans, Miel

    Zaandam, 22 maart 1978

    Miel Mans is een Nederlandse voetballer. De middenvelder debuteerde vijf minuten voor tijd als prof bij FC Volendam op 23 februari 1997 tijdens een wedstrijd tegen Fortuna Sittard. In 1999 vertrok hij naar AZ. Na vijf seizoenen werd hij van 2004 tot 2007 verhuurd aan MVV.
  • Margarine-industrieplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigMargarine-industrie

    Bedrijfstak waarbij een vervangingsmiddel van boter wordt vervaardigd uit ondermelk en een mengsel van dierlijke of plantaardige oliën en vetten. De belangrijkste fase in het productieproces, in 1869 uitgevonden door de Fransman Mège-Mouriés, is het emulgeren (=karnen). Het product mag geen hoger smeltpunt hebben dan 42 graden, aangezien het anders niet in de mond zou smelten.
  • Maria Magdalena kerkplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigMaria Magdalena kerk

    De Maria Magdalenakerk aan de het Papenpad in Zaandam is een voormalige Oud-Katholieke kerk. De kerk heeft tot 1978 dienst gedaan. In dat jaar werd het gebouw overbodig omdat de oudkatholieke parochie van Zaandam samenging met die van Krommenie.

    In 2019 werd de kerk verkocht aan het violistenechtpaar Mathieu van Bellen en Maria Milstein. De kerk wordt, onder de naam Muziekhaven, een locatie waar jonge musici in alle rust kunnen repeteren. De voormalige pastorie krijgt een …
  • Markenbinnenplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigMarkenbinnen

    Dorpje in de Markerpolder, bij de Starnmeer, aan de Markervaart, daarvan slechts door de provinciale weg gescheiden. Markenbinnen ligt ten noorden van Wormerveer, behoort bestuurlijk tot Alkmaar, maar van oudsher zijn de bewoners meer op de noordelijke Zaanstreek georiënteerd. Tot en met 31 december 2014 was Markenbinnen nog onderdeel van de gemeente Graft-De Rijp, die op 1 januari 2015 is opgegaan in de gemeente Alkmaar. Weer daarvoor viel Markenbinnen bestuurlijk onder Uitgeest.
  • Markervaartplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigMarkervaart

    Kanaal van 6,8 km lengte, verbinding tussen de Tochtsloot, de korte vaart waarop zowel de Zaan als de Nauernasche Vaart eindigen in het Noordhollands Kanaal.

    De Markervaart maakt deel uit van de ringvaart om de in 1643 drooggelegde Starnmeer. Het kanaal wordt als vaarweg door de beroeps- en pleziervaart gebruikt. Het meest noordelijke (en langste) gedeelte, vanaf het punt waarvan men naar het westen via de
  • Marktenplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigMarkten

    De markt vindt haar oorsprong in het in de Middeleeuwen aan sommige steden toegekende privilege van het stapelrecht. Op de plaatselijke week- of jaarmarkten, de geografische markten, treffen we producten, waaronder dieren, kopers en verkopers aan.
  • Marktstraat 91plugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigMarktstraat 91

    De houthandelaar Jacob Kaan liet dit houten herenhuis in 1850 bouwen op de kop van de zojuist aangelegde Marktstraat in Wormerveer. Zijn aanvankelijk florerend bedrijf ging failliet en Remmert Laan kocht het huis in 1881 voor zijn 21-jarige dochter Cornelia, toen zij zich verloofde met de sedert 1879 te Wormerveer gevestigde arts dr. Pieter Cornelis Korteweg. Korteweg genoot vooral bekendheid als malariaspecialist. Hij was de oprichter van het inmiddels weer gesloopte
  • Marle, Machiel vanplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigMarle, Machiel van

    Zaandam, 8 april 1915 - Limmen, 6 april 1945

    Machiel, Giel van Marle, in augustus 1939 gemobiliseerd als zeemilicien/matroos 2e klasse bij de Koninklijke Marine duikbootdienst, was op 12 mei 1940 één van de begeleiders van het prinselijk gezin naar IJmuiden. Na de demobilisatie werd hij expeditiechef/bedrijfsleider/medevennoot van v.o.f. Handelsonderneming Jaléma in Koog aan de Zaan. Eind april 1943 meldde hij zich niet voor terugkeer in Duitse krijgsgevangenschap.
  • Marrees, Klaasplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigMarrees, Klaas

    Spijkerboor 28 juli 1919 - Spijkerboor 20 januari 2000

    Raadslid en wethouder van Jisp. Veehouder Klaas Marrees werd in 1958 voor Gemeentebelangen wethouder van Jisp, wat hij tot 1990 bleef. Eerder was hij in 1953 al tijdelijk raadslid en wethouder geweest.
  • Mars, Fransplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigMars, Frans

    Zaandam, 22 februari 1903 - Wormerveer, 26 mei 1973 Frans Mars (rechts) geflankeerd door zijn vriend Pieter Boorsma Beeldend kunstenaar, onderwijzer te Wormerveer, heemkunde-ambtenaar van Zaandam en belangrijk initiatiefnemer tot behoud van het streekeigen. Frans Mars bekwaamde zich van 1923 tot 1928 in de schilderkunst met lessen van de Vlaming Arthur Verbeeck. Hoewel hij zich tot een bekwaam, in impressionistische trant werkend vakman ontwikkelde, koos hij voor het onderwijs. In 1…
  • Marsman, deplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigMarsman, de

    Papiermolen te Westzaandam. zie: De Walrus, de
  • Martelarenplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigMartelaren

    Grieks: martus = getuige, personen die hun leven offerden voor trouw aan hun geloof of denkbeelden. Meestal geschiedde dit na een gerechtelijke procedure, waarbij martelingen eerder regel dan uitzondering waren, die eindigde in een terdoodveroordeling.
  • Martens, Josplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigMartens, Jos

    Hoorn, 6 maart 1985

    Jos Martens volgde als zevenjarige orgellessen bij Bas Westerhof en volgde compositielessen bij Caroline Ansink in Lelystad. Na de studie Kunst, Cultuur en Amusement studeerde hij compositie aan het Artez-conservatorium te Zwolle waar Alex Manassen zijn hoofdvakdocent was.
  • Martin Heijnenplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigMartin Heijnen

    Wormerveer, 8 november 1961.

    Beeldend kunstenaar, wonend en werkend in de Zaanstreek vanuit zijn atelier aan het Wezenland 198 in Wormer. Afgestudeerd aan de Hoge school voor de Kunsten te Utrecht in 1991 als autonoom beeldend kunstenaar, richting schilderen. De laatste jaren ontstaan series schilderijen waarbinnen het landschappelijke, het waterige polderlandschap met daarin verwerkt menselijke ingrepen in en op het landschap, in combinatie met abstractie en ruimte beleving, m…
  • Marvelo bvplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigMarvelo bv

    Zie Koninklijke Ahold

    economie
  • Mastenbroek, Gerke Gerritplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigMastenbroek, Gerke Gerrit

    Amsterdam 21 oktober 1898 - Vught 7 juni 1945 Gerke Gerrit Mastenbroek 1898-1945 Gerke Gerrit Mastenbroek, getrouwd met Hendrikje Kamst, woonachtig te Krommenie aan de Heiligeweg 116, was werkzaam bij de Verenigde Blikfabrieken van Krommenie. Hij behoorde tot de 700 stakers die het werk op 30 april 1943 spontaan hadden neergelegd vanwege het getekende besluit, dat Nederlanders, die in de meidagen van 1940 in militaire dienst waren geweest, nu in krijgsgevangenschap zou…
  • Mastenmakerijplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigMastenmakerij

    Tak van nijverheid, nauw verwant met de scheepsbouw en het timmerbedrijf, die op kleine schaal in de Zaanstreek is beoefend. Masten zullen voor het overgrote deel op de scheepswerven zijn gemaakt.

    Zie ook: Economische geschiedenis geschiedenis 2.5.6.
  • Maten en gewichtenplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigMaten en gewichten

    In de Zaanstreek zijn op bescheiden schaal eigen maten en gewichten gebruikt. De meeste waren echter afkomstig uit Amsterdam, Haarlem, Alkmaar en de Hondsbos, terwijl voorts gebruik werd gemaakt van de Rijnlandse roeden.

    Doordat de streek in verschillende bannen, rechtsgebieden, was verdeeld, waren de gebruikte maten niet overal identiek. Assendelft gebruikte vooral de Haarlemse maten, Krommenie was op Alkmaar gericht en de rest van de Zaanstreek op Amsterdam. Niet zelden we…
  • Mats, geslacht van houthandelarenplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigMats, geslacht van houthandelaren

    in Westzaan en Zaandam in de 17e, 18e en 19e eeuw. De familie Mats stamt af van Arian Cornelisz Volger (gest. 1609), van wie Claes Arisz Caescoper (1650-1729) in zijn 'Journaal' (zie: Dagboeken journaals) schreef dat hij voor zijn trouwen tot de Roomschgezinden behoorde', maar tot inkeer kwam, en te Alkmaar in plaats van een roodlakenschen hemdsrok een bijbel kocht en tot de
  • Matser, Jelusplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigMatser, Jelus

    (Amsterdam, 11 maart 1946 - juli 2014)

    Beeldend kunstenaar, schilder, aquarellist, graficus (etsen en litho's). Jelus Matser werd opgeleid aan de Gerrit Rietveld-academie in Amsterdam. Hij woonde en werkte in Zaandam en was daar vele jaren als docent verbonden aan
  • Matsman, deplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigMatsman, de

    De Matsman, pelmolen te Koog, de windbrief werd gegeven in februari 1747 aan Claas Mads. De molen heeft gestaan aan en ten oosten van De Watering, iets ten noorden van de Relkenpadsloot. Hij werd in de nacht van 11 op 12 september 1903, na blikseminslag, door brand verwoest. Bij het korte, doch hevige onweer sloeg de bliksem in de doppenmolen De Matsman in het veld te Koog aan de Zaan en toebehorende aan de heer J. Groot te Zaandam. De molen brandde tot de grond af met een grote par…
  • Mauve, Antonplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigMauve, Anton

    (Zaandam, 18 september 1838 – Arnhem, 5 februari 1888)

    Beeldend kunstenaar, schilder, aquarellist en etser, zoon van de doopsgezinde predikant Willem Carel Mauve (1803-1869) en Elisabeth Margaretha Hirschig (1805-1876), een nicht van Antonius Hirschig, grootvader van Anton Hirschig, die de laatste dagen van
  • May, Christiaan (Chris)plugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigMay, Christiaan (Chris)

    Zaandam 23 maart 1911 - Zaanstad 25 augustus 1975

    Beeldend kunstenaar, schilder en etser. Chris May, van beroep verwarmingstechnicus, was als schilder autodidact. Hij maakte verdienstelijke landschappen en stillevens en was lid van de vereniging
  • Maynstroom, deplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigMaynstroom, de

    Houtzaagmolen in Westzaandam, paltrok. De enige vermelding van de wagenschotzager dateert uit mei 1744, hij kwam toen in slopershanden. Hij heeft vermoedelijk gestaan achter het Papenpad.
  • Medicopharmaplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigMedicopharma

    Producent van en groothandel in medicijnen in Zaandam. Voorloper van Medicopharma, dat in 1991 failliet ging, was de farmaceutische onderneming Sanopharma, die in 1947 werd opgericht.

    De aandeelhouders van deze nv droegen in 1952 de aandelen over aan de stichting Apotheek Hulp Artsen, die in september 1951 was opgericht. In 1955 werd de stichtingsvorm omgezet in een nv. De aandelen werden geplaatst bij de in de stichting deelnemende artsen. Door statutenwijziging werd in 1972 de n…
  • Meegdes, Klaasplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigMeegdes, Klaas

    Wormerveer, 11 juni 1914 - Wormerveer, 17 februari 1945

    Nicolaas Bastiaan (Klaas) Meegdes woonde tijdens de oorlog aan de Wormerveerse Transvaalstraat 45, getrouwd en vader van vier jonge kinderen. Hij verhuurde bakfietsen en handkarren, handelde in groente en fruit maar stond bij de illegaliteit ook bekend als leverancier aan de Wehrmacht.
  • Meelmalerijplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigMeelmalerij

    Zie: Graanmalerij Zie ook: Economische geschiedenis geschiedenis 2.5.3.
  • Meer, firma J. van derplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigMeer, firma J. van der

    Levensmiddelenbedrijf in Zaandijk. Hier vermeld omdat het als oudste Zaanse kruidenierswinkel in de Zaanstreek (opgericht in 1816) onafgebroken van vader op zoon is voortgezet.
  • Meer, Lucas van derplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigMeer, Lucas van der

    Zaandijk 28 oktober 1881 - Breda 13 december 1949

    Lucas van der Meer, beeldend kunstenaar, beeldhouwer, kreeg zijn opleiding aan de Normaalschool voor Tekenonderwijs in Amsterdam en zette zijn studies voort aan de Rijksacademie. Hij werkte in Amsterdam aan de restauratie van het Paleis op de Dam, werd te Delft opgeleid voor hersteller van beeldhouwwerken en van 1920 af in Breda, waar hij gedurende bijna 30 jaar belast was met de restauratie van beelden in en aan de histori…
  • Meerdamplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigMeerdam

    Zie: Wormerdam
  • Meester Cornelispadplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigMeester Cornelispad

    De officiële naam was vroeger Meester Keezenpad. Het pad is in de jaren zestig van de twintigste eeuw verdwenen. De ouderdom is niet exact bekend.

    Zie ook Blauwepad
  • Meetpapier bvplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigMeetpapier bv

    Handelsonderneming in Wormer, in november 1970 in Wormerveer opgericht door bv Kunstdrukkerij Mercurius te Wormerveer en deel uitmakend van de Mercurius Groep Wormerveer bv.

    Belangrijkste handelsproducten zijn in 1991 diagramschijven, -stroken en -rollen voor elk zelfregistrerend instrument, alsmede vouwboekjes daarvoor. Verder de daarbij behorende registreerpennen, inktmaterialen, toebehoren voor computers en printers zoals diskettes, magneetbanden, magneetcassettes, printerpapi…
  • Meeuw, deplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigMeeuw, de

    Oliemolen in Jisp. De eerste vermelding dateert uit augustus 1736. De molen was vermoedelijk aanzienlijk ouder. Hij heeft gestaan aan de Noorderganssloot, en werd voor oktober 1861 gesloopt.

    oliemolen molen
  • Meidenmarktplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigMeidenmarkt

    Toen er nog geen bars, dancings en disco's bestonden, was er in de Westzijde in Zaandam, op zaterdag- en zondagavonden en nog eens midden in de week op woensdagavond, meidenmarkt, aldus Dirk Jan de Groot in zijn boek Paipekoppies, herinneringen van omstreeks 1920.
  • Meiendagplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigMeiendag

    Oorspronkelijk Germaans feest ter ere van de godin Maya, later geïntegreerd in het rooms-katholieke geloof.

    De reformatie ten spijt werd de Meiendag tot ver in de 17e eeuw gevierd. Op de eerste mei werd de mooiste boom van zijn oude plaats weggehaald en elders neergezet. Mogelijk herinneren de takken die tijdens
  • Meifeesten, 1 mei-vieringplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigMeifeesten, 1 mei-viering

    In 1889 nam de toen pas opgerichte Tweede Internationale, de socialistische Arbeiders-Internationale, het besluit om voortaan op de eerste mei in alle landen demonstraties te houden voor de invoering van een 8-urige werkdag. In korte tijd werd dit een internationale traditie, die al gauw een feestelijk karakter kreeg. In de Rode Zaanstreek werd het meifeest voor het eerst in 1890 gevierd. De eerste jaren vonden de bijeenkomsten alleen in Zaandijk plaats.
  • Meijer, Cornelis (Cees)plugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigMeijer, Cornelis (Cees)

    Oud-Alblas 18 juni 1914 - Zaandam 4 maart 1992

    Journalist, hoofdredacteur van De Typhoon van 1945 tot midden 1979, bestuurslid van (inter)nationale persorganisaties.

    Cees Meijer begon zijn journalistieke loopbaan, na de Kweekschool te Amsterdam, voltooid in 1934, bij Wiering's Weekbladen. Vervolgens werkte hij bij het Utrechts Nieuwsblad, de Waterlander en de Noord-Amsterdammer. Door een fusie van de uitgever van deze laatste twee bladen met de Zaandamse uitgeverij
  • Meijer, Gerhardplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigMeijer, Gerhard

    Zaandam 15 maart 1914 - Koog aan de Zaan 3 juli 1989

    Zangpedagoog Gerhard Heinrich Willi Meijer ging toen hij 23 jaar was naar Duitsland waar hij bij de Rothenburger Atemschule een opleiding in adembeheersing volgde.

    Hij nam daarna in Berlijn privélessen bij opera-zangers. Na zijn terugkeer vestigde hij zich als zangpedagoog in Koog. Tot zijn leerlingen behoorden onder anderen Wim Sonneveld, Milly Scott en Jan Derksen.
  • Meijer, Janplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigMeijer, Jan

    (Amsterdam-Sloterdijk 1936)

    Raadslid en wethouder voor de Partij van de Arbeid in Oostzaan. Jan Meijer werd in maart 1973 raadslid. Voordien was de adjudant bij de gemeentepolitie in Amsterdam vier jaar secretaris van de afdeling Oostzaan van de PvdA.
  • Meijer, deplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigMeijer, de

    Blauwselmolen in Westzaan. Hij werd vermoedelijk gebouwd in 1728, heeft gestaan in de Krabbelbuurt, ten westen van de weg. De molen werd in 1753 door brand verwoest, herbouwd en in 1810 gesloopt.
  • Meijer Wormerveer nv.plugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigMeijer Wormerveer nv.

    Voormalige drukkerij in Wormerveer met verschillende dochterondernemingen. In 1983 opgeheven wegens faillissement.

    Drukkerij Meijer behoorde in de jaren zestig en zeventig tot de meest gerenommeerde grafische bedrijven van ons land. De onderneming stond bekend om de hoge kwaliteit van de geleverde drukwerken, werkte met bekende ontwerpers zoals Dick Elffers en Mart Kempers en beschikte over een uitgebreid en hoogwaardig machinepark en bijzonder vakbekwaam en gemotiveerd …
  • Meijns, Albert Wznplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigMeijns, Albert Wzn

    Wormerveer 25 november 1880 - Zaandam 12 maart 1969

    Albert Meijns, amateur-dirigent, van beroep melkboer, ontving zijn basisopleiding bij meester Zijlstra (zie: Muziek 3.2.). Als dirigent-autodidact arrangeerde hij veel symfonische werken voor harmonie- en fanfareorkest en componeerde hij diverse werken voor de lagere afdelingen. Meijns was mede-oprichter en dirigent van de harmonie Ons Genoegen in Wormerveer van 1904 tot 1964.
  • Meijns, Elsplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigMeijns, Els

    (Wormerveer, 1 januari 1945)

    Beeldend kunstenaar, beeldhouwster in Westzaan. Els Meijns was leerlinge van de Gooise Academie voor beeldende kunsten en ontving op Atelier '63 (Haarlem) lessen van onder meer Wessel Couzijn. Voorts studeerde zij aan de Brooklyn Museum Art School o.l.v. Toshio Odate. Zij kreeg daartoe een studiebeurs.
  • Meisjesschoolplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigMeisjesschool

    In de 19e eeuw aan het Vinkenpad in Zaandam gevestigde school, opgericht als Jonge Juffrouwenschool in 1839. Op het terrein is later het (inmiddels ook weer verdwenen) politiebureau van Zaandam (Vinkenstraat) gebouwd.

    Op deze kost- en dagschool voor meisjes werd les gegeven in Nederlands, Frans, Duits, Engels, aardrijkskunde, geschiedenis en vrouwelijke handwerken. In 1877 - elf jaar na de stichting van de gemeentelijke HBS, die meisjes-leerlingen 'wegzoog' - bezochten nog 50 jon…
  • Melisz, Lambertplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigMelisz, Lambert

    Lambert Melisz, hoofdpersoon in een naar verluidt waar gebeurd verhaal uit de Spaanse Tijd. Volgens dit verhaal was Melisz een Westzaner die, zoals het grootste deel van de bevolking op 20 februari 1574, op schaatsen op de vlucht sloeg voor de naderende Spaanse troepen.
  • Melkfabriekenplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigMelkfabrieken

    Zie: Zuivelindustrie
  • Melkpot, deplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigMelkpot, de

    Oliemolen in Westzaandam. De windbrief werd gegeven in maart 1695. Rijkelijk laat, want de molen wordt al vermeld in oktober 1692.

    De molen heeft gestaan aan en ten zuiden van de Mallegatsloot, ten westen van en dicht bij de tegenwoordige spoorlijn. In maart 1887 kwamen zijn as en roeden omlaag, waardoor een van de werklieden werd gedood. De molen werd hersteld, maar werd in 1893 gesloopt.
  • Mendels, mr Maurits (Maup)plugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigMendels, mr Maurits (Maup)

    's-Gravenhage 25 december 1868 - Theresienstadt 3 juni 1944

    Eerste propagandist voor de SDAP in de Zaanstreek, eerste sociaaldemocraat in de gemeenteraad van Zaandam, redacteur van het Radicaal Volksblad en De Voorpost, raadslid in Utrecht, lid van Provinciale Staten van Utrecht, lid van de Eerste en de Tweede Kamer.
  • Mengvoederindustrieplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigMengvoederindustrie

    Zie: Veevoederindustrie.
  • Menies, deplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigMenies, de

    Oliemolen te Westzaandam, zie: de Vogelstruis, De

    oliemolen molen
  • Mennonietenplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigMennonieten

    Zie: Doopsgezinden (Doopsgezinde gemeenten)
  • Mercuriusplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigMercurius

    De Romeinse naam voor de god van de handel, bij de Grieken Hermes geheten. Mercurius werd veelal afgebeeld met een 'caduceus', een gevleugelde slangenstaf.

    Ook de afgebeelde godsfiguur zelf werd dikwijls voorzien van kleine vleugeltjes, zowel op het hoofddeksel als aan de voeten. De afbeeldingen bleven niet tot de oudheid beperkt. In de Westerse wereld kwamen afbeeldingen van Mercurius in latere eeuwen veelvuldig voor. In ons land gebeurde dat in de 17e en 18e eeuw aan of in bouwwerk…
  • Mercuriusplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigMercurius

    Naam van de eerste stoomboot, die een passagiers- en vrachtdienst tussen Zaandam en Amsterdam onderhield. De eerste reis werd op 18 juli 1826 gemaakt. Het schip werd in 1831 gebruikt voor het bezoek aan Zaandam van Koning Willem I en zijn schoondochter, de Russische prinses Anna Paulowna Romanow. Hoe bijzonder een stoomboot in die tijd was, blijkt uit het in de marge afgedrukte lied 'De Eer der Stoomboot bezongen', een gedicht van maar liefst negen coupletten.
  • Mercurius, deplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigMercurius, de

    Vermoedelijk liberale weekkrant, waarschijnlijk het eerste periodiek verschijnende blad in de Zaanstreek. Over De Mercurius is niet meer bekend dan dat het ergens in de jaren dertig van de 19e eeuw verscheen en na een jaar wegens gebrek aan belangstelling uit de handel werd genomen.
  • Mercurius Groep Wormerveer bvplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigMercurius Groep Wormerveer bv

    Bundeling van grafische bedrijven in Wormerveer, bestaande uit 12 werkmaatschappijen en twee participaties. De onderneming werd op l mei 1924 opgericht in Wormerveer als de N.V. Elektrische Handels- en Kunstdrukkerij en Labelindustrie Mercurius v/h C. Blank. Oprichters waren C. Blank, C. Woudt, D. Woudt en enkele familieleden.
  • Mercurius-Lucullusplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigMercurius-Lucullus

    Fabrieksgebouwen van de in 1893 opgerichte firma der Gebroeders Laan aan de Veerdijk in Wormer, tegenwoordig Lassie.
  • Merk Minnesma bv, bouwbedrijfplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigMerk Minnesma bv, bouwbedrijf

    Bouwbedrijf in Zaandam en aanvankelijk in Wormerveer. Het bedrijf werd opgericht in 1931 door metselaar-aannemer M.C. Minnesma.

    In 1955 werd door de oprichter en zijn zoon M.C. Minnesma (de huidige directeur) een vennootschap onder firma opgericht, die in 1960 werd omgezet in een commanditaire vennootschap. De omzetting in NV had in 1971 plaats, weer later werd het bedrijf een BV.
  • Merke, deplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigMerke, de

    Meer in de polder van Wormer. ten noorden van het Zwet. De sloot, die van het Zwet naar De Merke (ook wel De Marke, Merken of Marken) loopt heet het Merkenrif.

    Het meertje is waarschijnlijk ontstaan door zee-invloeden voor de 14e eeuw. Daarna werd het door afkalving groter. Uit de naam zou misschien kunnen worden afgeleid dat het goed viswater was. Een 'merk' was namelijk ook een maataanduiding voor vis.
  • Mes, Ankplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigMes, Ank

    (Koog, 26 mei 1935)

    Beeldend kunstenaar. Aanvankelijk alleen textielontwerper, later ook kunstschilder.

    Ank Mes kreeg haar opleiding aan het Instituut voor Kunstnijverheidsonderwijs in Amsterdam. Zij woonde en werkte in Wormer, Amsterdam, Denemarken en Frankrijk, later in Alkmaar. Naast ontwerpen van dessins voor de textielindustrie maakt zij abstracte olieverfschilderijen.
  • Mes, Hanplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigMes, Han

    Koog aan de Zaan, 30 november 1936

    Hanny (Han) Mes, beeldend kunstenaar, schilderijen, tekeningen, etsen en litho's. Han Mes werd opgeleid aan het Instituut voor Kunstnijverheidsonderwijs in Amsterdam. Zij woont en werkt, met een onderbreking van enige jaren Parijs, in Amsterdam. 'Zij is een zeer oorspronkelijk en eigenzinnig schilderes. Na het succes van haar vroegere, speelse en vaak geestige werk heeft ze de moed gehad om zich in plaats van in het openbaar te herhalen, in stilte ve…
  • Metaalgieterijplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigMetaalgieterij

    Tak van nijverheid, waarbij metalen zoals ijzer, koper, brons, aluminium en tin in ovens worden gesmolten om ze vervolgens in enigerlei vorm te gieten.

    De metaalgieterij is in de Zaanstreek steeds van bescheiden omvang geweest. In 1849 noemde
  • Metaalindustrieplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigMetaalindustrie

    De tak van nijverheid waarbij metalen als grondstof worden gebruikt. Hierbij worden veel verschillende bewerkingen toegepast zoals gieten, walsen, trekken. torsen, smeden, persen, draaien, schaven, boren, frezen, slijpen, lassen, klinken en solderen.
  • Metelerkamp, Carel Philipplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigMetelerkamp, Carel Philip

    Muiden, 11 november 1843 - Arnhem, 15 maart 1895

    Carel Philip Metelerkamp, industrieel, waarnemend burgemeester Wormerveer en Westzaan van 15 december 1873 tot 1 augustus 1876, hij vertrok naar Arnhem, waar hij directeur van het waterleidingbedrijf werd. Hij was de eerste niet-Zaankanter die de de gemeenteraad van Wormerveer voorzat. Hij vervulde eveneens de rol van gemeenteraadslid van Amsterdam en directeur van verschillende Waterleiding-Maatschappijen.
  • Metselaar, Dirkplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigMetselaar, Dirk

    Zaandam 20 april 1909 - Zaandam 18 september 1975

    Raadslid vanaf 1935 van de gemeente Zaandam en wethouder vanaf 1956 tot 1974.

    Dirk Metselaar werd op twaalfjarige leeftijd lid van de Arbeiders Jeugd Centrale. Zes jaar later werd hij lid van de SDAP, en weer zes jaar later werd hij penningmeester van de afdeling Zaandam van deze partij. In september 1935 kwam hij, 26 jaar oud, in de gemeenteraad van Zaandam. Hij bleef daarin zitting houden tot de ontbinding van de raad door de…
  • Metselaarhaven, Dirkplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigMetselaarhaven, Dirk

    Dirk Metselaarhaven in de Zaandamse Achtersluispolder gegraven haven van ongeveer 500 meter lengte en 120 meter breedte, die dit industriegebied aan de zuidzijde toegankelijk maakt voor kleine zeeschepen. De haven is vernoemd naar Dirk Metselaar, raadslid vanaf 1935 van de gemeente Zaandam en wethouder vanaf 1956 tot 1974.
  • Meubelmakerijplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigMeubelmakerij

    Tak van nijverheid waarin fabrieksmatig of op ambachtelijke manier meubelen worden vervaardigd van hout, metaal, kunststof en combinaties hiervan. De producten zijn veelsoortig. Er worden o.a. opbergmeubels, zit- of ligmeubels, tafels, accessoires voor huiselijk gebruik gefabriceerd, als ook meubels bestemd voor kantoren.
  • Meulenkamp, Jacobus Johannesplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigMeulenkamp, Jacobus Johannes

    Nijkerk 19 februari 1894 - Zaandam 22 mei 1968 Jacobus Johannes Meulenkamp 1894-1968 Jacobus Johannes Meulenkamp, raadslid en wethouder van Zaandam. Meulenkamp maakte bijna een kwart eeuw deel uit van de Zaandamse gemeenteraad. Op 5 september 1939 nam hij daarin zitting namens de
  • Mever, Arie vanplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigMever, Arie van

    Zaandam 27 januari 1899 - Heiloo 25 april 1978

    Adriaan Pieter (Arie) van Mever, beeldend kunstenaar, kunstschilder, aquarellist, tekenaar, graficus en concertzanger. Arie van Mever ontving zijn opleiding aan de Rijksacademie voor beeldende kunsten in Amsterdam van 1923 tot 1929. Bovendien studeerde hij aan het Conservatorium, eveneens in Amsterdam, en volgde hij de opleiding tot onderwijzer.
  • Mever, Pieter vanplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigMever, Pieter van

    Leerbroek 2 maart 1865 - Koog aan de Zaan 21 november 1944

    Hoofd van een school, voorvechter van het volksonderwijs, van 1927 tot 1931 wethouder voor onderwijs en de geneeskundige dienst in Zaandam, tevens loco-burgemeester.

    Pieter van Mever was secretaris-penningmeester van het landelijk fonds Tot steun aan Volksonderwijs en het Zaanlands Schoolfonds. Hij redigeerde het maandblad Jeugd en Beroep, uitgegeven door de Nederlandse vereniging ter bevordering van voorlichting bij…
  • Mever, Piet vanplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigMever, Piet van

    Zaandam 27 januari 1899 - Zaandam 11 mei 1985

    Pieter Adriaan (Piet) van Mever, dirigent en componist, Zaandammer van geboorte, studeerde reeds op negenjarige leeftijd viool. Hij werd opgeleid voor onderwijzer, maar zijn liefde voor de muziek kreeg steeds meer de overhand en spoedig na het behalen van de hoofdacte zegde hij het onderwijs vaarwel. Hij studeerde viool bij Louis Zimmermann, concertmeester van het Concertgebouworkest. Naar vrijwel alle gebieden van de toonkunst ging…
  • Meijier, Willem deplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigMeijier, Willem de

    Arnhem 20 juli 1836 - Arnhem 23 maart 1909 Willem de Meijier Willem de Meijier, ook de Meyier, behaalde in 1862 zijn theologie examen aan de hogeschool in Leiden na een eerdere poging om af te studeren in de letteren. Hij werkte als modern predikant van 1862 tot 1868 in de Nederlandse Hervormde Kerk te Arkel en van 1868 tot 1878 bij de Nederlands Hervormde kerk te Wormerveer. Hij trouwde in 1867 met Grietje Laan.
  • Meyn Machinefabriek bvplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigMeyn Machinefabriek bv

    Machinefabriek en -handel in Oostzaan. Het bedrijf ontstond in 1959, toen P. Meyn sr. de smederij Buishand in Oostzaan overnam.

    Hij begon met drie werknemers. Aanvankelijk hield het bedrijf zich bezig met de constructie en het onderhoud van landbouwwerktuigen in de Zaanstreek, later ook op het gebied van de toen nog primitief werkende pluimvee-industrie en de gehele voedingsmiddelenindustrie.
  • Meypro bvplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigMeypro bv

    Productiebedrijf van bindmiddelen voor de levensmiddelen-, textiel- en papierindustrie. In 1951 gevestigd in de panden van de voormalige rijstpellerij De Phenix aan de Oostzijde en langs de Zaan te Zaandam.

    De Meypro is een 'hydrocolloïden-fabriek', een bedrijf dat via een technisch procedé en met behulp van veel water natuurlijke grondstoffen oplost en vervolgens tot bindmiddelen indikt. Aanvankelijk werden de pitten van de Johannesbroodboom verwerkt, tegenwoordig bepaalt men zich t…
  • Middel, deplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigMiddel, de

    Buurtnaam voor een deel van noordelijk Westzaan (van het Weiver tot aan de Nauernase Vaart bij Krommenie) en vroeger ook van Wormer (midden in het dorp).

    De Middel van Westzaan zal zich vóór het graven van de Nauernase Vaart waarschijnlijk tot het Krommenieër Weiver hebben uitgestrekt. In tegenstelling tot Westzaan is in Wormer de naam Middel verdwenen. De naam Middentil is nog wel in gebruik om een nieuwbouwwijkje aan te duiden.
  • Middelbaar onderwijsplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigMiddelbaar onderwijs

    Zie: Onderwijs 2.
  • Middelhovenplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigMiddelhoven

    Ondernemersgeslacht, in de 16e eeuw door geloofsvervolging uit de omgeving van Sittard verdreven en na een zwerftocht via Antwerpen, Middelburg en Delfshaven in de Zaanstreek gekomen.

    In 1660 vestigde Johan Dirkszoon Middelhoven zich in Zaandam en later Krommenie en vond daar aansluiting bij zijn doopsgezinde geloofsgenoten, onder wie hij ook als leraar werkte. Hij was de vader van een talrijk geslacht, dat zich bezighield met verschillende takken van handel, molenindustrie en rede…
  • Middelinger, deplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigMiddelinger, de

    Watermolen te Westzaan, zie: Het IJzeren Varken, Het
  • Middelmolen, deplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigMiddelmolen, de

    Meelmolen in Wormer, eerder De Loen genoemd. De windbrief werd gegeven tussen 1584 en 1601.

    Standplaats, jaar en wijze van verdwijnen zijn onbekend. In 1677 werd het erf van de afgebroken molen verkocht, maar hij werd blijkbaar weer herbouwd, want hij wordt vermeld in een stuk uit 1679.
  • Middelwegplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigMiddelweg

    De voormalige wegsloot langs de wijk De Middel, de te Westzaan.
  • Middenstandplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigMiddenstand

    Langzamerhand verouderde aanduiding van de maatschappelijke klasse van kleine zelfstandigen. Een groep die tijdens de klassenstrijd van voor en na de eeuwwisseling noch bij de arbeiders noch bij de kapitalisten kon worden ingedeeld.

    De middenstand bevond zich daartussen, vandaar de naam. Gaandeweg werd een onderscheid gemaakt tussen 'oude' en 'nieuwe' middenstanders. Tot de nieuwe middenstand werden de onzelfstandige hogere employees van bedrijven alsmede ambtenaren gerekend. Doorg…
  • Mientplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigMient

    Stuk land dat aan de gemeente (de 'meent' of 'mient') toebehoort. Een gemeenschappelijke weide.

    In de Middeleeuwen en in iets mindere mate in de Nieuwe Tijd was gemeenschappelijk land in geheel West-Europa een gebruikelijk verschijnsel. Op dit land kon iedere ingezetene zijn vee laten grazen, hout sprokkelen, een beperkt stuk land hooien of wilde vruchten plukken. In de Zaanstreek zal het (weinige) mientland voornamelijk hooiland zijn geweest. De Buitenkaag bij Assendelft heeft het langs…
  • Mier, deplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigMier, de

    Pelmolen te Oostzaandam. zie: De Bleker, de ( I )
  • Mieuw, deplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigMieuw, de

    Oliemolen te Oostzaandam. zie; De Zeemeeuw, De

    oliemolen molen
  • Migratieplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigMigratie

    In ruime betekenis elke verandering van woonplaats. In engere en meer gebruikelijke zin wordt er het wegtrekken van bevolkingsgroepen en soms zelfs de hele bevolking mee bedoeld.

    De redenen van migratie kunnen zeer verschillend zijn. In de geschiedenis zijn vrijwel altijd en overal ter wereld (delen van) bevolkingen weggetrokken, omdat de bodem te weinig opbracht of uit andere economische noodzaak, wegens politieke vervolging (zelfs gedwongen emigratie kwam en komt voor), door natuurr…
  • Mildheid, deplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigMildheid, de

    Hennepklopper in Krommenie. Hij kwam in 1616 in bedrijf. Hij heeft gestaan aan en ten noorden van Krommeniehorn en kwam in mei 1806 in slopershanden.
  • Miletić, Slavomirplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigMiletić, Slavomir

    Slavomir Miletić. Foto Jan Lapère Joegoslavië, 3 april 1930

    Beeldhouwer. In de Zaanstreek vooral bekend om het conflict met de gemeente over zijn beeld De Houtwerker.

    Slavomir Miloservic Miletić, studeerde aan de Academie voor Beeldende Kunsten te Belgrado. In 1959 kreeg hij een studiebeurs om aan de Académie des Beaux-Arts de l'Institut de France te studeren.
  • Milieu, fysiekplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigMilieu, fysiek

    Zie 'Economische structuur 1 1
  • Milieubeheer, Dienstplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigMilieubeheer, Dienst

    Sinds 1981 de naamgeving van de reinigingsdienst van de gemeente Zaanstad. Aanvankelijk reinigings- en ontsmettingsdienst en later dienst reiniging, milieuhygiëne en centraal vervoer geheten.

    De dienst is verdeeld in drie hoofdafdelingen, te weten afvalstoffen en transport, milieu en algemene zaken. Onder de hoofdafdeling afvalstoffen en transport vallen de onderafdelingen reiniging, centraal vervoer en vuilverbranding. Onder de hoofdafdeling milieu vallen de onderafdeling…
  • Moddermolenplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigModdermolen

    Het dichtslibben van waterwegen - met name Voor- en Achterzaan - vormt voor de Zaanstreek een voortdurend probleem. Hoewel tegenwoordig de technische middelen voorhanden zijn om de vaarwegen op diepte te houden, is de toepassing ervan dermate kostbaar dat de verschillende overheden de verantwoordelijkheid voor het tijdig
  • Moelker, Hubrecht Pieterplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigMoelker, Hubrecht Pieter

    Brouwershaven, 19 oktober 1921 - Ruinen, 24 december 2001

    Hubrecht Pieter Moelker, amateur-historicus, auteur van een groot aantal artikelen en boeken. Voor de Zaanstreek zijn vooral zijn geschriften over Jisp van betekenis. Moelker studeerde, na de MULO in Zierikzee, staats- en administratief recht. In 1941 begon hij een ambtelijke carrière als volontair op de gemeente-secretarie van Kruiningen; nadien werkte hij in Brouwershaven, Zonnemaire, Noordgouwe, Maasdam, Jisp…
  • Moertje, hetplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigMoertje, het

    Zie: Het Juffertje, het.
  • Moffenzeef, deplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigMoffenzeef, de

    Moffenzeef heeft twee betekenissen:

    * een apparaatje tegen Duitse stoorzenders, in het illegaal maandblad voor vrijheid, waarheid en recht 'De Wervelwind' stonden tips voor het maken van zo'n moffenzeef. Het apparaatje werd in de Tweede Wereldoorlog aangebracht tussen de antenne van de radio en het ontvangtoestel zelf, met behulp waarvan de invloed van de Duitse stoorzender teniet gedaan kon worden, zodat de BBC en Engelse nieuwsberichten die voornamelijk werden beluisterd op…
  • Mok, deplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigMok, de

    Verfmolen te Koog, zie: Het Gekroonde Zeepaard, Het Gekroonde
  • Mol, geslachtplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigMol, geslacht

    De familienaam Mol komt in de Zaanstreek veel voor. Het meest bekend werd het Wormer en Jisper geslacht Mol, dat vooral in de eerste helft van de 18e eeuw aanzienlijk was.

    De belangrijkste vertegenwoordiger van het geslacht was Jacob Mol, overleden in 1729. Hij liet een omvangrijke en indrukwekkende boedel na. Naast vele roerende en onroerende goederen erfden zijn minderjarige kinderen parten in niet minder dan 13 walvisvaarders. De toenmalige familie Mol had verder belangen in e…
  • Mol, Keesplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigMol, Kees

    Wijdenes, 10 november 1894 - Purmerend, 1971

    Cornelis (Kees) Mol, bijna 30 jaar gemeente-secretaris van Wormer, auteur van 'Uit de geschiedenis van Wormer' (Amsterdam 1966 en 1980), kwam in de zomer van 1911 als volontair uit Amsterdam naar Wormer. Per 1 oktober 1913 kreeg hij een vaste aanstelling, per 1 mei 1930 werd hij benoemd tot gemeente-secretaris. Dat bleef hij tot zijn pensionering per 1 december 1959. Tijdens zijn werk in Wormer gaf Mol blijk van grote interesse in de plaat…
  • Mol, Gerritplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigMol, Gerrit

    Koog aan de Zaan, 3 april 1869 - Wormerveer, 5 april 1961

    Gerrit Mol, beeldend kunstenaar, kunstschilder, was autodidact en bleef amateurschilder. Hij wordt hier niettemin genoemd, omdat zijn vele tekeningen, schilderijen en aquarellen van Zaanse molens een goed beeld geven van de nadagen van de windmolenindustrie.
  • Mol, deplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigMol, de

    Hennepklopper en later papiermolen in Krommenie. De windbrief van een in 1650 of 1651 afgebrande naamloze hennepklopper (zie Molens zonder (of met onbekende) eigennaam zonder eigennaam) werd in 1651 gebruikt om De Mol te bouwen.

    De molen heeft gestaan aan de Vliet, ten westen van het Vlietsend, en werd in 1660 omgebouwd tot papiermolen. In oktober 1899 werd hij, na blikseminslag, door brand verwoest.
  • Mol, deplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigMol, de

    Oliemolen in Wormer. De windbrief werd gegeven in november 1691. In april 1786 werd hij door brand verwoest, waarna herbouw volgde.

    In 1904 werd hij van zijn standplaats aan de Wormerringdijk, nabij het Zandpad, afgebroken. Hij werd vervoerd naar Hensbroek, waar hij als meelmolen werd herbouwd. Een paar jaar later werd hij daar, na blikseminslag, door brand verwoest. In Wormer werd een gelijknamige stoom-olieslagerij op zijn plaats gebouwd.
  • Mol, Koopmanshuis Deplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigMol, Koopmanshuis De

    Naar de Zaanse Schans (Kalverringdijk) overgebracht historisch woonhuis, dat samen met het belendende 'Noorderhuis' iets ten noorden van de sluis aan de Lagedijk in Zaandijk heeft gestaan en dat in de tweede helft van de 18e eeuw door de Jisper koopman Claes Neven Molsz. was gebouwd.
  • Molen, de Groeneplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigMolen, de Groene

    Naam van een korenmolen in Wormer, genoemd in een protocol van notaris Adryaen Dircksz aldaar in 1631.

    In een opsomming van acht Wormer meelmolens vermeldde hij: 'De Groenemolen, molenaar Jan Dircksz'. Andere bronnen zijn niet bekend', mogelijk is de molen ook 'De Groenland' genoemd.
  • Molen, de Houtenplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigMolen, de Houten

    Hennepklopper in Krommenie, zie: De Witte Duif
  • Molen, de Jisperplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigMolen, de Jisper

    Watermolen in Wormer. Hij werd vermoedelijk gebouwd in 1631. Hij heeft gestaan nabij de Dorpsstraat en de Ringsloot van de Wijde Wormer. En werd in 1878 gesloopt.
  • Molen, de Rodeplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigMolen, de Rode

    Houtzaagmolen in Westzaandam, paltrok, ook De Rood genoemd.

    De eerste vermelding van de wagenschotzager dateert uit 1731. Hij heeft vermoedelijk gestaan nabij de dijksloot, niet ver van en ten oosten van de Gouw, De molen werd waarschijnlijk vóór 1798 gesloopt.
  • Molen, de Witteplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigMolen, de Witte

    Oliemolen in Oostzaandam. zie: De Lazarus

    oliemolen molen
  • Molen Chemieplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigMolen Chemie

    Molen Chemie NV gevestigd aan de Industrieweg 27 te Wormerveer, was een groothandelaar, alsmede im- en exporteur van chemische producten. Het bedrijf werd opgericht in januari 1920 aan de Ringdijk te Wormer door J. de Boer Dzn en in januari 1965 overgedragen aan E.J. van der Molen te Krommenie. Het bedrijf was toen nog gevestigd in een molenschuur aan de Veerdijk te Wormer. Vijf maanden later, juni 1965, vond de inbreng in een NV onder de naam Molen Chemie plaats en werd het bedrij…
  • Molenaar-Abbesté, Aagjeplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigMolenaar-Abbesté, Aagje

    Zaandam, 23 april 1884 - Zaandam, 12 september 1972

    Aagje Molenaar-Abbesté was bestuurder op sociaal en cultureel gebied en de eerste vrouwelijke ereburger van Zaandam (1960).

    In 1916 maakte zij deel uit van de Neutrale Vrouwenkiesrechtvereniging die ten opzichte van godsdienstige en politieke richtingen een strikte neutraliteit handhaafde. Zij nam deel aan een commissie, benoemd om statuten te ontwerpen en de eerste regelingen te treffen om vrouwen kiesrecht te verle…
  • Molenaar Papier bvplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigMolenaar Papier bv

    Fabricage- en handelsbedrijf van allerlei papier- en verpakkingsmaterialen aan het Weiver in Westzaan. Het bedrijf, dat in 2014 onder de naam Bakker en Molenaar verpakkingen failliet ging, produceerde bedrukte zakken, rollen en vellen voor bakkers, slagers, supermarkten, het productschap voor aardappelen, groente en fruit. En handelde in polyethyleen, dozen, luxe verpakkingen en zakjes voor fotolaboratoria. Het afzetgebied lag grotendeels op de binnenlandse markt met enige ex…
  • Molenaar, Ceesplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigMolenaar, Cees

    Koog aan de Zaan, 16 juni 1928 - Houston VS, 23 juli 1979

    Ondernemer, die samen met zijn broer Klaas Molenaar (1921-1996) in 1948 de groothandel in elektrische artikelen Electro Zaan oprichtte. Dit bedrijfje, aan de Jan de Wittstraat in Koog aan de Zaan, had enkele jaren veel succes met de verkoop van onder meer de goedkope Bico-wasmachines, die werden vervaardigd door de loodgieter Birkhof in Utrecht. De broers Molenaar verkochten, met een winstmarge van slechts enkele guldens…
  • Molenaar, Hain deplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigMolenaar, Hain de

    Pseudoniem van Tames Stelder in Zaandam, die in de jaren dertig bekend stond als volksdichter. In honderden versjes becommentarieerde hij in dagblad De Zaanlander regionale gebeurtenissen onder de naam Hain de Molenaar.

    Zijn gedichten waren verdienstelijk. Omdat ze in
  • Molenaar, Jacobusplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigMolenaar, Jacobus

    Assendelft 28 december 1881 - Alkmaar 4 oktober 1964

    Beeldend kunstenaar, houtsnijder. Jacob Molenaar was van beroep broodbakker, voornamelijk in Alkmaar. Hij kreeg bekendheid doordat hij eerst uit liefhebberij, later beroepsmatig, ambachtelijk houtsnijwerk ging vervaardigen. Zo maakte hij in opdracht honderden taai- en speculaasplanken, waarvan er vele nog steeds in het hele land gebruikt worden.
  • Molenaar, Klaasplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigMolenaar, Klaas

    Westzaan, 3 oktober 1921 - Heiloo, 3 oktober 1996

    Ondernemer en voetballer Klaas Molenaar begon direct na de lagere school vis te verkopen voor zijn vader, die van zijn beroep binnenvisser was. Daarna werkte hij op een scheepswerf en als jeugdige agentvertegenwoordiger. In de Tweede Wereldoorlog baggerde hij kolen uit de Zaan, die hij als brandstof verkocht.
  • Molenaar, Pieterplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigMolenaar, Pieter

    (14 april 1882 - 22 mei 1972)

    Aannemer-architect in Zaandam. Piet Molenaar volgde, als laatste van een geslacht dat honderd jaar in de aannemerij werkte, zijn vader Lucas Molenaar op, een bekend aannemer, architect en taxateur. Zijn opleiding ontving hij aan de Quellinusschool te Amsterdam
  • Molenaar, Pieterplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigMolenaar, Pieter

    Fabrikant in Westzaan, oprichter van Molenaars Kindermeel.

    Voor Pieter Molenaar zich tot ondernemer ontwikkelde was hij een belangrijk voorvechter van het vroege socialisme. In 1885 was hij houtzager van beroep en behoorde hij tot de oprichters van de Houtbewerkers-vereniging. In 1884 was hij mede-oprichter van het Volksblad voor de Zaan en omstreken.
  • Molenaar, Marleenplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigMolenaar, Marleen

    16 mei 1963

    Voetbalster en international die bij het vrouwenelftal van KFC speelde.

    Als kind is Marleen al regelmatig op het voetbalveld te vinden. Op haar zestiende maakte ze haar debuut voor het eerste elftal van KFC. Juist deze amateurclub hecht veel waarde aan een goed functionerend vrouwenteam en ziet het team in de hoogste regionen van het vrouwenvoetbal uitkomen. Onder leiding trainer Ed Molenaar en elftalleider Rick van Rooijen boekt KFC in 1985, 1989 en 1993 zeges i…
  • Molenaar, Robertplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigMolenaar, Robert

    Zaandam, 27 februari 1969

    Robert Molenaar, voetbaltrainer, vader van drie kinderen, is een voormalig betaald voetballer. Hij speelde als verdediger voor Zilvermeeuwen, AZ, het Nederlands amateurelftal, FC Volendam, Leeds United, Bradford City en RBC Roosendaal.
  • Molenaar Edition BVplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigMolenaar Edition BV

    Productiebedrijf, handelsonderneming en uitgeverij van bladmuziek en CD´s voor Harmonie, Fanfare en Brass Band.

    Grondlegger was Pieter Jan Molenaar, die op 1 januari 1933 Meijers Boekhandel in Wormerveer overnam. Enkele jaren later begon hij met het importeren van bladmuziek uit Frankrijk en België. Door persoonlijke contacten met onder meer de Hoornse componist Gerard Boedijn werden in 1938 de eerste muziekcomposities uitgegeven.
  • Molenaar's Kindermeelplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigMolenaar's Kindermeel

    Westzaans bedrijf dat zich toelegde op de productie van het voor baby's en peuters zeer voedzame kindermeel.

    Het bedrijf ontstond bij toeval in 1888. Pieter Molenaar probeerde met pelmolen De Duinmeier door het aannemen van allerlei maalklusjes het hoofd boven water te houden. De gerstpellerij was, door de concurrentie van de met stoommachines werkende familie Laan, niet lonend. Molenaar ging daarom rijst pellen.
  • Molenbijnamenplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigMolenbijnamen

    Vrijwel alle molens in de Zaanstreek droegen een door de eigenaar(s) gekozen naam. Dikwijls raakte in de volksmond echter een andere naam in zwang.

    Als enkel voorbeeld: oliemolen De Bonte Hen aan de Kalverringdijk in Zaandam werd steevast De Kip genoemd. In het alfabetische systeem van deze encyclopedie zijn niet alleen de officiële molennamen, maar ook vele bijnamen opgenomen.
  • Molenbouwplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigMolenbouw

    Zie: Molenmakerij.
  • Molenbrandenplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigMolenbranden

    Molens, van hout gebouwd en veelal met riet gedekt, zijn door de eeuwen heen brandgevoelige objecten geweest.

    Pieter Boorsma, die aan de hand van ongeveer dertig geschreven bronnen een lijst samenstelde van alle Zaanse molenbranden, noemt in '1000 Zaanse molens' de namen van niet minder dan 400 molens die door brand getroffen zijn. Te beginnen met de korenmolen van Westzaandam (1572) en als laatste vermelding
  • Molenbuurtplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigMolenbuurt

    Vroegere naam voor een deel van de Westzijde in Zaandam.

    De Molenbuurt liep van de Dam tot de Papenpadsluis en dankte zijn naam aan korenmolen De Ruiter. In 'Blees aan de Westzijde' (Zaandam 1983) is door K. Woudt en J.L. Zonjee uitgebreid ingegaan op de geschiedenis van dit gedeelte van de Westzijde, aan de hand van de bijna 10 meter lange 'Westzijde-rol'.
  • Molendioramaplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigMolendiorama

    In het Molenmuseum in Koog aan de Zaan bevindt zich een diorama met een gezichtshoek van circa 150 graden, voorstellende de oostelijke Zaanoever, tegenover het vroegere raadhuis van Koog.

    Het diorama geeft de situatie weer rond het jaar 1800, toen daar nog ruim vijftig molens hun wieken zwaaiden. Het geeft een zeer duidelijk beeld van de belangrijke industriële bedrijvigheid in de Zaanstreek. Het diorama is door
  • Molenindustrieplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigMolenindustrie

    Productieve technische bedrijvigheid, uitgevoerd met molens. De Zaanstreek wordt met recht het oudste industriegebied ter wereld genoemd. Vanaf omstreeks 1600 ontwikkelde zich hier een opeenhoping van industriële bedrijvigheid van een tot dan ongekende veelzijdigheid en omvang. Tussen 1575 en 1875 zijn rond de Zaan ongeveer duizend molens gebouwd. Nu, zo'n honderd jaar later, zijn daarvan, naast een drietal polder-watermolens, slechts een dertiental industrie windmolens over.
  • Molenmakerijplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigMolenmakerij

    Ambachtelijke bedrijfstak, waarin men zich bezig houdt met de bouw en inrichting van windmolens alsmede met de reparatie daarvan.

    Over de Zaanse molenmakerij in het verleden is weinig bekend. Er is ook nauwelijks over gepubliceerd. Toch ligt de conclusie voor de hand dat er ettelijke bedrijven en een groot aantal vaklieden bij betrokken moeten zijn geweest. De grote concentratie van industriemolens in de Zaanstreek is immers vrijwel binnen honderd jaar in de 17e eeuw tot stand gek…
  • Molenmakerij Saendijckplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigMolenmakerij Saendijck

    Molenmakerij Saendijck opgericht in 1975 door Nico Maas en Gerrit Smit, die rijke ervaring bij de firma Gebroeders Husslage opdeden. De gebroeders Husslage vormden de vierde generatie van een molenmakersgeslacht dat in de Zaanstreek ononderbroken werkzaam is geweest. Pieter Husslage (1881) was gespecialiseerd in pelmolens, Gerrit Husslage (1880) was bijzonder kenner van oliemolens en verzamelde als auteur buitengewoon veel historische en technische bijzonderheden van wind…
  • Molenmuseumplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigMolenmuseum

    Museum, sinds 1928 gevestigd in Koog aan de Zaan. Het museum is eigendom van Vereniging De Zaansche Molen en bevat een permanente tentoonstelling van molenreplica's en -attributen alsmede (sinds 1989) het Molendiorama van Frans Mars. Voorts worden er wisselende tentoonstellingen gehouden, overigens niet alleen over molens.
  • Molennijverheidplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigMolennijverheid

    Zie: Molenindustrie
  • Molenpadplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigMolenpad

    Voormalig pad in oostelijk Zaandam (in 1952 herdoopt in Molenstraat). Het dankte zijn naam aan de korenmolen De Haan.In 1668 kreeg het een padreglement.

    In Westzaandam bevond zich ook een Molenpad, deze lag ten noorden van de Botenmakersstraat. Ook Jisp heeft een Molenpad, dat van de brug in de Dorpsstraat bij Het Zwet in noordelijke richting loopt.
  • Molenpad (Westzaandam)plugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigMolenpad (Westzaandam)

    Pad in Westzaandam ten noorden van de Botenmakersstraat. Ten onrechte wordt vaak aangegeven dat dit een van de namen is van de Botenmakersstraat. Dit is echter niet het geval getuige onderstaande akte. 1797. Jan Kluyver verkoopt aan Jan Jut te Westzaandam een stuk land aan het einde van het Molenpad voor f. 324,-. Belend ten zuiden het Bootenmakerspad en en ten noorden Pieter Corver en Zoonen. Dit stuk land wordt in 1799 en in 1810 weer verkocht, waarbij dezelfde belendin…
  • Molenrederijplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigMolenrederij

    Zie: Partenrederij. Ook vele molens waren gezamenlijk eigendom van groepen personen en werden in rederijen gedreven.
  • Molenrijmenplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigMolenrijmen

    Tot het begin van de 20e eeuw genoten molenrijmen enige bekendheid. Dit waren berijmde opsommingen van molens, in de volgorde van hun ligging. En ze dienden als hulpmiddel om zowel de namen als die ligging van de honderden molens te onthouden.
  • Molens zonder (of met onbekende) eigennaamplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigMolens zonder (of met onbekende) eigennaam

    In totaal hebben in de Zaanstreek zo'n 1000 molens gestaan. Van het merendeel daarvan zijn de eigennamen overgeleverd of door archiefonderzoek achterhaald. Bij een kleine vijftig molens is dat echter niet het geval. Zij worden in de archiefstukken alleen aangeduid, maar niet met name genoemd. Over het algemeen zal dat niet betekenen dat de molens geen naam hadden.
  • Molensloperijplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigMolensloperij

    In het verleden enige tijd een aparte bedrijfstak. Vooral in de 18e en 19e eeuw zijn veel molens afgebroken.

    De slopers kochten ze van de eigenaar(s) en maakten waarschijnlijk de meeste winst door de nog bruikbare onderdelen van het gaandewerk te verkopen. Van Lourens Hooglander, die aanvankelijk jarenlang als timmerman werkte maar zich na 1841 in sloopwerk specialiseerde, bleef een overzicht bewaard waaruit blijkt dat hij binnen acht jaar zeventien molens sloopte. Hij vermeldde…
  • Molentaalplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigMolentaal

    Elk beroep heeft in zekere mate een eigen jargon. Ook bij het werk in de molens werden allerlei termen gebruikt, al zou het maar zijn ter aanduiding van de onderdelen van het gaandewerk of voor het benoemen van de verschillende handelingen.
  • Molenwiekentaalplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigMolenwiekentaal

    De stand van de wieken van stilstaande molens kan verschillen. En daardoor een boodschap bevatten of zelfs een gevoel uitdrukken.

    Wat dit laatste betreft gaat het Mooizetten (zie aldaar) als vreugde-uiting het verst. Er zijn echter ook enkele 'rouwstanden'. En niet alleen de wiekenstand brengt symbolisch gevoelens tot uitdrukking, door het afnemen van een of meer windborden van elke wiek kan de boodschap worden gepreciseerd. Het meest indrukwekkend is dat bij bovenkruiers door…
  • Molletjesveerplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigMolletjesveer

    Tegenwoordig industriegebied in Westknollendam, ten oosten van de Nauernase Vaart en ten westen van de provinciale weg Westzaan-Westgraftdijk.

    Het industriegebied ontleent zijn naam aan het veer (met roeiboot en later trekpont) over de Nauernase Vaart, tussen de Taandijk en de huidige straat Molletjesveer. De naam is waarschijnlijk terug te voeren naar een veerman met de naam 'Mol'. Het veer was bestemd voor voetgangers en vee en functioneerde van 1637 tot de jaren vijftig van de…
  • Monet, Oscar-Claude (Claude)plugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigMonet, Oscar-Claude (Claude)

    Parijs, 14 november 1840 – Giverny, 5 december 1926

    Beeldend kunstenaar, kunstschilder.

    Claude Monet woonde vier maanden, van 2 juni tot 8 oktober 1871 met zijn vrouw Camille Doncieux en hun vierjarig zoontje Jean in Zaandam. Het gezin verbleef in hotel De Beurs op de Dam. Toen de Frans-Duitse oorlog (1870-1873) uitbrak, was de Fransman om de dienstplicht te ontlopen naar Londen uitgeweken. Daar werd hij attent gemaakt op de toen voor schilders aantrekkelijke Zaan…
  • Monettuinplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigMonettuin

    Terwijl aan de Hogendijk in Zaandam de Buurttuin Cornelis Vet het licht ziet, valt verderop in de straat het doek voor misschien wel de bekendste Zaanse stadstuin: de Monettuin. Wat maakte die tuin zo’n succes? En wat kunnen de tuinders van Cornelis Vet daarvan leren? Eelco Aartsen, vrijwilliger van het eerste uur, blikt terug en geeft zes tips.
  • Monumenten van bedrijf en techniek Zaanstreek, Vereniging tot behoud vanplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigMonumenten van bedrijf en techniek Zaanstreek, Vereniging tot behoud van

    De vereniging MBTZ werd opgericht in 1981 met als doel het behouden van (industriële) gebouwen en machines, of indien dat niet mogelijk was, het vastleggen van zoveel mogelijk gegevens daarover.
  • Monumenten Sprekenplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigMonumenten Spreken

    Stichting Monumenten Spreken stelde 28 mini-documentaires samen waarin de aandacht zich richt op 28 monumenten die betrekking hebben op verwikkelingen in de Zaanstreek gedurende de tweede wereldoorlog. Vrijwilligers van de stichting namen vele interviews af met getuigen die zich de verschrikkingen uit die tijd nog helder voor de ogen stonden. De documentaires, die ook als lesmateriaal worden gebruikt zijn allen inzichtelijk op het YouTube-kanaal van de stichting
  • Monumentenwacht Noord-Hollandplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigMonumentenwacht Noord-Holland

    Een van de door de provincie gesubsidieerde stichtingen, die zich tot doel stellen het verval van historische gebouwen (als gevolg van onvoldoende onderhoud) te voorkomen. Achtergrond van de oprichting vormde het gegeven dat tal van historische gebouwen vaak met behulp van veel geld moeten worden gerestaureerd, doordat men tevoren te weinig of in het geheel geen onderhoud pleegde.
  • Monumentenzorgplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigMonumentenzorg

    Door de overheid en particuliere organisaties aanvaarde taak ten aanzien van de bescherming en het behoud van gebouwen, groepen van gebouwen of andere bouwwerken, die van geschiedkundige of oudheidkundige betekenis, dan wel in kunstzinnig opzicht van belang zijn.
  • Mooij, Dirkplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigMooij, Dirk

    (Zaandam, 1932-Zutphen, 2020)

    Raadslid voor de PSP in Zaandam en Zaanstad. Dirk Mooij, archiefbeheerder van de Stichting Persinstituut van de Universiteit van Amsterdam, werd in 1963 tussentijds raadslid in Zaandam. Hij zou dat tot de samenvoeging tot Zaanstad (1974) blijven.
  • Mooij, Maartenplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigMooij, Maarten

    (Westzaan 17 december 1918 - Soest 22 juni 1990)

    Beeldend kunstenaar, beeldhouwer.

    Maarten Mooij werkte voornamelijk in Den Haag en Amersfoort. In deze laatste gemeente bevinden zich in enkele parken beeldbouwwerken van zijn hand in figuratieve stijl.
  • Mooizettenplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigMooizetten

    “” Het feestelijk versieren van een windmolen met behulp van het mooimakersgoed. Het was gebruikelijk de molens bij huwelijken of huwelijksherdenkingen mooi te zetten. Ook bij feestelijke nationale gebeurtenissen is de versiering meermalen toegepast.
  • Moord in de Rosmolenstraatplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigMoord in de Rosmolenstraat

    Op de avond van 23 oktober 1969 vond het echtpaar Ros uit de Rosmolenstraat in Zaandam bij thuiskomst hun Duitse vriend en logé, de 54-jarige Karl Ernst d'Alquen, bankemployé uit Iserlohn, badend in het bloed met ingeslagen schedel in de huiskamer. De dader had hem met twee vazen met chrysanten op het hoofd geslagen, gevolgd door slagen met een tinnen kan op het hoofd waarna met een schaar in hoofd en hart werd gestoken en met een sjaal gewurgd.
  • Morgen Bandingplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigMorgen Banding

    In de Zaanstreek (banne van Westzaan) tot in de 18e eeuw gehandhaafd rechtsgebruik.

    Het Banding was een uit de middeleeuwen in de Zaanstreek (althans in de banne Westzaan) gehandhaafd gebruik, een jaarlijks rechtsgeding in de banne. Het is tot ver in de 18e eeuw op een dinsdag in januari gehouden. Er werden geschillen berecht.
  • Morgenster deplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigMorgenster de

    Papiermolen in Oostzaandam. De Zaandijker volmolen De Star werd voor 1679 afgebroken en vervoerd naar Oostzaandam, waar hij aan en ten zuiden van de Morgenstersloot, tussen het Weerpad en het Sluispad, als papiermolen werd herbouwd.

    In april 1732 en in september 1787 werd hij door brand verwoest, waarna beide malen herbouw volgde. In maart 1803 werd hij voor de derde maal door brand verwoest. Zijn schuren werden enige jaren later afgebroken.
  • Moriaan, deplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigMoriaan, de

    Houtzaagmolen in Westzaan, type onbekend. Deze molen wordt ook wel Moeriaan genoemd.

    De enige vermelding dateert uit januari 1803. De molen was toen al verdwenen. Hij heeft gestaan ten noorden van de sluis de Noordse Balk. Door dit feit is het ook mogelijk dat de molen in de buurt Wormerveer heeft gestaan.
  • Moriaan, deplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigMoriaan, de

    Oliemolen in Wormer. De eerste vermelding dateert uit 1654. Hij heeft gestaan aan de Wormerringdijk, buitendijks, en werd gesloopt in 1898, nadat in 1896 de molen was verkocht aan Wessanen. Op zijn plaats werd later een gelijknamig pakhuis gebouwd, en nog later een cacaofabriek (zie: Berisford). De molen was in de 17e eeuw net zoals vele andere molens verdeeld in parten in parten verdeeld.
  • Moriaanshoofd, hetplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigMoriaanshoofd, het

    Café met kolfbaan in Wormer, 'op de hoecke van de Kerckstraet', het vroegere dorpscentrum. Het gebouw werd als herberg gebouwd in 1585 door Sijmen Moerjaen en hij noemde dit het Moerjaenshooft. Het familie-embleem van Sijmen Moerjaen, het hoofd van een Moerjaen, of Mooriaan siert nog steeds de gevel. Binnen, achter de tap van het voorcafé, staat een Moriaanshoofd van hout, gemaakt door ir. J. Wassink, te Jisp.
  • Mossel, Jacobplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigMossel, Jacob

    1850 – Voorburg, 7 oktober 1919

    Jacobus Christiaan Pieter Mossel, zoon van Gustaaf Willem Mossel en Catharina Helena Johanna Jeekel, werd na een militaire carrière in 'De West', bij Koninklijk Besluit van 15 september 1898 tot 1 september 1909 benoemd tot burgemeester van de gemeente Krommenie. Mossel was gehuwd met Martha Sara Julia van der Does. Tien jaar na zijn ontslag overleed hij op 69-jarige leeftijd.
  • Mosterd- en specerijmalerijplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigMosterd- en specerijmalerij

    Reeds in de vroege Middeleeuwen werden in Nederland naast heilzaam geachte kruiden ook azijn en mosterd gebruikt om voedsel smakelijker te maken. Daarnaast leerde men als gevolg van de Kruistochten Oosterse kruiden kennen zoals peper, kaneel, kruidnagelen, nootmuskaat, foelie, vanille en gember.
  • Motorsportplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigMotorsport

    Tak van sportieve vrijetijdsbesteding in de Zaanstreek sinds de jaren dertig in verenigingsverband beoefend. Aan wedstrijdsport, in de vorm van snelheid- of behendigheidsraces, is hier slechts door weinigen, hoogstens enkele tientallen zonder vermeldenswaardige resultaten deelgenomen.
  • Muijselaar, Pietplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigMuijselaar, Piet

    Zaandam 18 mei 1899 - Amsterdam 6 mei 1978 Piet Muijselaar (l) en Willy Walden als de 'dames Snip en Snap'. De in Zaandam geboren Petrus Jacobus (Piet) Muijselaar en geboren Amsterdammer Willy Walden vierden van 1937 tot 1977 triomfen als het het roemruchte revue-duo Snip & Snap, met sketches als 'Het is niet mijn broer' of 'Boutje, Nippeltje, Transistortje.' Snip & Snap begonnen in 1937 en hielden het uiteindelijk veertig jaar vol. Ze verzuimden met de tijd mee te gaan, hun sk…
  • Muis, Maartenplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigMuis, Maarten

    (Jisp, 12 september 1920 - 26 maart 1983)

    Raadslid en wethouder van Jisp.

    Maarten Muis had een administratief beroep. Hij kwam in 1958 in de gemeenteraad voor Gemeentebelangen en werd meteen wethouder. Deze functie hield hij tot 1970. In 1974 richtte hij Jisper Belangen op. Hij werd in de raad gekozen en werd opnieuw wethouder (tot 1982).
  • Mulder, Janplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigMulder, Jan

    Zaandijk, 15 oktober 1830 - Madrid, 22 mei 1905

    Huisarts Jan Mulder, zoon van de bij Emden geboren Gerrit Mulder die op Zaandijk is komen wonen met zijn eega Aagje Brandenburg, waar hij niet alleen het toezicht over de molens Het Huis Assumburg en de Poelsnip van Claas Tholen had, maar ook een bloeiende factorszaak dreef. Jan Mulder, broer van
  • Mulder, Firmaplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigMulder, Firma

    Internationaal verhuisbedrijf aan de Zaanweg in Wormerveer. Het bedrijf werd in 1931 door A. Mulder opgericht onder de naam Goederenvervoer Mulder.

    Hij begon met een auto aan zijn eerste order, het vervoeren van materiaal voor de aanleg van de Provincialeweg van Koog aan de Zaan naar Zaandam. In 1932 kwam er een tweede auto bij. Naast het vrachtrijden begon Mulder ook met de verkoop van zand, grind, tegels en gresbuizen. De vrachtrijderij bleef tot 1934 bestaan. Door de felle con…
  • Mulder, Klaasplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigMulder, Klaas

    Scheepswerf in Zaandam.

    Klaas Mulder begon als hobby in 1970 met de bouw van een motorboot. Zijn liefhebberij groeide uit tot een modern bedrijf dat naar eigen ontwerp in serie motorjachten bouwt. Het handelsmerk was de Molenkruiser, tot het jaar 2000 werden die door Mulder gebouwd.
  • Mulder, Neeltjeplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigMulder, Neeltje

    Zaandijk, 1 januari 1833 - 28 november 1912

    Neeltje Mulder, dochter van Gerard Mulder en Aagje Brandenburg, zuster van dokter Jan Mulder. Vanaf haar 22e echtgenote van de toen 39-jarige historicus Jacob Honig Jansz. Jr., die als makelaar en assuradeur ook enige tijd burgemeester van Zaandijk was. Uit Honig's eerste huwelijk met Aagje Kerbert waren drie kinderen geboren, waarvan er één op tweejarige leeftijd was overleden. Neeltje werd, door met Jacob te trouwen, gelijk moeder …
  • Müller, Edplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigMüller, Ed

    (Berlijn, 1932/1936)

    Beeldend kunstenaar in Zaandam. Ed Müller volgde zijn opleiding aan de Hochschule für bildende Künste in Frankfurt am Main. Hij ontwerpt en vervaardigt voornamelijk 'intarsia', panelen van ingelegd hout.

    beeldend_kunstenaar
  • Muller, Pieter Lodewijkplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigMuller, Pieter Lodewijk

    Koog aan de Zaan, 9 november 1842 – Gardone Riviera, 25 december 1904

    Pieter Lodewijk Müller was een Nederlands historicus, gespecialiseerd in de geschiedenis van de Gouden Eeuw. Müller, geboren als derde kind van Christiaan Müller, predikant bij de doopsgezinde gemeente te Koog en Zaandijk en Isabella de Clercq, studeerde letteren en geschiedenis aan de Universiteit Leiden.
  • Multatuli (Eduard Douwes Dekker)plugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigMultatuli (Eduard Douwes Dekker)

    (Amsterdam 2 maart 1820 - Nieder Ingelheim 19 februari 1887)

    Multatuli werd al in de jaren zestig van de 19e eeuw gretig gelezen en bewonderd door een klein aantal Zaankanters die later de voorlieden zouden worden van de zich ontwikkelende arbeidersbeweging. Hij heeft in de streek ook vele lezingen gehouden en sloot min of meer vriendschap met onder anderen
  • Munck, Dingeman deplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigMunck, Dingeman de

    Osterfeld (D), 20 mei 1916 - Amsterdam, 15 maart 1996

    Dingeman Theodoor de Munck arriveert in mei 1933 arriveert met het 10-koppige gezin de Munck-de Bruijn via een aantal omzwervingen vanuit de Limburgse mijnstreek, in de hoop op werk, in de Zaandamse Havenbuurt. Dingeman is linkser dan de rest van de familie. Hij hoort bij degenen die op de schoorstenen van Albert Heijn leuzen als ‘Werk en brood’ kalken. Samen met drie andere werkloze maatjes werd hij in 1937 geronseld vo…
  • Munnik, deplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigMunnik, de

    Oliemolen en oorspronkelijk volmolen in Koog aan de Zaan. De windbrief werd gegeven in januari 1648.

    In 1675 was hij al omgebouwd tot oliemolen. Hij heeft gestaan ten noorden van de Sluissloot, tussen de Dors en de tegenwoordige spoorlijn. En werd in juni 1904, na een maand stilstand, door brand verwoest.
  • Munnik, de Kleineplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigMunnik, de Kleine

    Pelmolen in Oostzaandam.

    De eerste vermelding dateert uit 1777. De molen stond aan en ten zuiden van de Almanaksloot, ongeveer halverwege tussen de Gouw en de Watering. Hij is gesloopt in 1789.
  • Muntwezenplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigMuntwezen

    De Zaanstreek heeft nooit een munthuis gehad.

    Het belang van het Zaanse muntwezen is dus altijd gering geweest. Toch zijn er in de Zaanstreek een aantal munten geslagen, of in ieder geval zijn Zaanse onderwerpen op munten afgebeeld. Dit betreft met name gedenkpenningen. Tegen het einde van de 18e eeuw lieten enige echtparen ter gelegenheid van hun zilveren huwelijksfeest munten slaan. Andere Zaanse munten zijn niet bekend.
  • Museaplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigMusea

    In de Zaanstreek is, overwegend in de 20e eeuw, een aantal kleine musea van verschillende aard ontstaan. De meeste ervan zijn afzonderlijk in deze encyclopedie vermeld. In 1989 is, teneinde het verbrokkelde museumpatroon te coördineren en in de toekomst een meer stedelijke allure te verlenen, de Stichting Steun Zaanse Musea opgericht, waarin met een enkele uitzondering alle instellingen samenwerken.
  • Museum Zaanse Tijdplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigMuseum Zaanse Tijd

    Op 3 februari 1976 door ZKH prins Claus geopend museum aan de Kalverringdijk 3 op de Zaanse Schans, gevestigd in een 18e-eeuws wevershuis dat aan de Dorpsstraat in Assendelft stond. Het museum kwam tot stand op verzoek van het gemeentebestuur van
  • Mutluer Songülplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigMutluer Songül

    (Enschede 1979)

    Songül Mutluer is een Zaanse politica. Ze komt uit een gezin van 7 kinderen dat naar Nederland was gekomen om te werken in de textiel industrie in Twente. Haar ouders behoorden tot een van de eerste gastarbeiders. In 1988 verhuisden ze naar Poelenburg.
  • Muziekplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigMuziek

    Toonkunst, voortbrengselen der toonkunst. Muziek is de kunstvorm die berust op het ordenen van klanken. Er bestaan verschillende muziekvormen naast elkaar.

    Over het muziekleven in het verleden van de Zaanstreek is niet erg veel bekend. Ongetwijfeld zal hier en daar, voornamelijk in de huizen van de gegoede burgerij, met meer of minder succes gemusiceerd zijn. Favoriete instrumenten waren de piano en de viool, instrumenten die voor de armere burgers te duur waren. Zij bespeelden het mond…
  • Muziekkorpsenplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigMuziekkorpsen

    In dit hoofdstuk worden de harmonie-orkesten, de fanfarekorpsen, de brassbands, de tamboerkorpsen en drumfanfares besproken. Een harmonie-orkest beschikt over houten en koperen blaasinstrumenten plus slagwerk, een fanfare-orkest over koperen blaasinstrumenten, saxofoons en slagwerk. De brassband heeft uitsluitend koperen blaasinstrumenten, gebaseerd op een standaardbezetting van beperkte omvang. De tamboerkorpsen (drumbands) bestaan uit trommen van verschillende typen en koperen…
  • Muziekonderwijsplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigMuziekonderwijs

    Onder muziekonderwijs wordt verstaan alle onderwijs in de kennis en de vertolking van muziek. Muziekonderwijs in allerlei vormen treft men aan bij het privé-muziekonderricht, op muziekscholen voor amateurs, op conservatoria als beroepsopleiding en bij musicologische opleidingen aan universiteiten. Vanaf de vroegste tijden bestond er al privémuziekonderricht. Deze opleiding vond meestal plaats bij kerkkapellen en -koren. De zangknapen genoten er theoretisch en praktisch zangonder…
  • Muziekscholenplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigMuziekscholen

    Als voorlopers van de Volksmuziekschool, die in 1947 werd opgericht, kunnen de Volkszangscholen beschouwd worden. Uit het eind van de vorige eeuw is vooral bekend de volkszangschool van meester Albert Bakker. De roem van deze onderwijzer leefde voort tot ver in deze eeuw, zozeer zelfs dat de school aan de Stadswerf tot aan het moment van verbranden in de bezettingstijd nog altijd Bakkerschool werd genoemd:
  • Nachtegaal, deplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigNachtegaal, de

    Houtzaagmolen te Westzaandam, achtkante bovenkruier. De balkenzager werd gebouwd in 1854. In 1898 werd hij van zijn standplaats ten westen van de spoorlijn afgebroken en vervoerd naar Heerhugowaard, waar hij werd herbouwd.

    molen houtzaagmolen
  • nachtegaal1plugin-autotooltip__default
  • Nachtegaal, deplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigNachtegaal, de

    Oliemolen te Wormerveer. De eerste vermelding dateert uit januari 1660. Hij werd in 1852 afgebroken van zijn standplaats aan de naar hem vernoemde Nachtegaalsloot, ten westen van de tegenwoordige spoorlijn en vervoerd naar Joure, waar hij werd herbouwd.
  • Nachtwachtplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigNachtwacht

    Nachtwacht Ratelband was omstreeks 1925 een bekende Zaandijker De nachtwacht was weggelegd voor een dorpsdienaar die moest waken over het dorp en van zonsondergang tot zonsopgang de tijden moest afroepen. Nachtwachten werden in de Gouden Eeuw ingesteld. Anders dan de naam doet vermoeden waren juist in dát tijdvak de levensomstandigheden van velen zeer slecht en vonden er vele inbreuken plaats op de bestaande wetten en verordeningen. Ook in de Zaanstreek werden dorpswakers ingesteld; z…
  • Nagelmakerijplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigNagelmakerij

    In de Zaanstreek destijds ( 17e tot 19e eeuw) een niet onbelangrijke vorm van smidswerk. Spijkers (nagels) werden toen nog gesmeed; in verband met de omvangrijke scheeps- en houtbouw specialiseerden verscheidene smederijen zich in de vervaardiging van nagels. Zie ook:
  • Nagtegaal bvplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigNagtegaal bv

    Schildersbedrijf te Wormerveer, aanvankelijk gevestigd aan de Marktstraat, thans (na diverse verhuizingen) aan de Industrieweg. In 1921 nam P. Nagtegaal het schildersbedrijf van G. van Hilten als eenmanszaak over. Later nam hij zijn stiefzoon E. Kolder als firmant op en deze werd na het overlijden van Nagtegaal enig eigenaar. In 1974 werd de juridische vorm gewijzigd in bv en nam Kolder zijn zoon E.J. Kolder in de zaak op. Het bedrijf houdt zich bezig met behang- en schilderswerkza…
  • NASplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigNAS

    Nationaal Arbeids-Secretariaat, in 1893 opgericht als eerste vakcentrale in Nederland. Het NAS streefde ernaar plaatselijke vakverenigingen en afdelingen van landelijke vakbonden te verenigen in plaatselijke arbeidssecretariaten. Hierdoor ontstond in 1897 het
  • Nationaal Steunfondsplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigNationaal Steunfonds

    Tienduizenden onderduikers en mensen die vanwege de oorlogshandelingen in de periode 1940-1945 niet de mogelijkheid hadden inkomsten te verwerven, dankten hun financiële hulp in bezettingstijd aan het N.S.F., het Nationaal Steunfonds. Het betrof een illegale organisatie, die werkte met alle middelen van de grote bankierswereld, doch waarover na de oorlog eigenlijk maar weinig bekend is geworden.
  • Natuur in de Zaanstreekplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigNatuur in de Zaanstreek

    Natuur is het totaal der levende organismen, inclusief hun onderlinge relaties. De betrekkingen van organismen, micro-organismen, planten, dieren en mensen, met hun omgeving vormen het studieterrein van de ecologie. In dit artikel wordt vanuit ecologisch standpunt een zo overzichtelijk mogelijke beschrijving gegeven van de natuur in de Zaanstreek. Zie ook:
  • Natuurbad Wijdewormerplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigNatuurbad Wijdewormer

    Voormalig zwembad met ligweiden, in de volksmond ook wel het Wormerbad, Wormergat of Wormerplas genoemd, gelegen in de zuidoosthoek van de Wijde Wormer, op de plek waar tijdens de overstroming van 1825 een 'wiel' was ontstaan. Het water in dit diepe meertje bleef door de aanwezigheid van enkele wellen van goede kwaliteit, hoewel er aanvankelijk door enige er op lozende boerderijen verontreiniging optrad.
  • Natuurhistorisch Museum E. Heimansplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigNatuurhistorisch Museum E. Heimans

    Museum van de Stichting Federatie van Zaanse Natuurliefhebbers aan de Thijssestraat te Zaandam, aan de rand van het Darwinpark. De tien in de Federatie verenigde instellingen tonen hier sinds 1987 hun verzameling over de Zaanse natuur en zijn historie. In 1990 kreeg de op 5 mei 1945 opgerichte Federatie de
  • Nauernaplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigNauerna

    Buurtschap behorende tot de gemeente Zaanstad en voor het grootste deel gelegen in de voormalige gemeente Assendelft. Een klein deel ligt op Westzaanse grond. Nauerna was nooit zelfstandig.

    Oorsprong van de naam Nauerna. De volgende schrijfwijzen zijn bekend: 1492 Nouwerna, 1547 Nouwertna, 1604 Nauwertna.
  • Nauernasche Polderplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigNauernasche Polder

    Polder tussen Nauerna, Zijkanaal D, het Noordzeekanaal en Veerpont Buitenhuizen. De polder is drooggemaakt tijdens de aanleg van het Noordzeekanaal (1873-1876) en heeft lange tijd een agrarische functie gehad. In 1984 kreeg hij een andere bestemming, namelijk voor de stort van grove
  • Nauernasche Sluisplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigNauernasche Sluis

    Schutsluis in de overtoom van Nauerna tussen de Nauernasche Vaart en Zijkanaal D van het Noordzeekanaal. Vóór de aanleg van de vaart kwam de sluis op het einde van het Twiske uit op het IJ. De officiële naam is: Schermersluis.

    De sluis was dus al aanwezig toen de Nauernasche Vaart werd aangelegd in 1633. Oorspronkelijk was het een sluisje van slechts 8 voet breed. Het functioneerde voornamelijk voor de inname en het uitlaten van water. In 1633 werd de sluis verlengd tot 37…
  • Nauernasche Vaartplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigNauernasche Vaart

    Kanaal met een lengte van 8,5 kilometer tussen de Tochtsloot bij Westknollendam en Zijkanaal D van het Noordzeekanaal bij Nauerna.

    Het kanaal is in 1633 aangelegd. Daarbij is de loop van het doodlopende water 't Twiske gebruikt. Het werd aangelegd om voldoende afwateringsmogelijkheden voor de Schermerboezem te verkrijgen, toen de Schermer werd ingepolderd. Men koos de gemakkelijkste oplossing door gebruik te maken van het al aanwezige Twiske en van de eveneens aanwezige Naue…
  • Neckplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigNeck

    Gehucht in en aan de noordwestrand van de in 1626 drooggemaakte Wijde Wormer. De kern van Neck ligt hemelsbreed ruim 9 kilometer van Zaanstad (Bannehof), ruim 4 km van Jisp, en 8,5 kilometer van Wormer (gemeentehuis) en slechts 2 kilometer van Purmerend. Het gehucht is de belangrijkste woonbuurt van de gemeente Wijdewormer, die in 1991 met Wormer en Jisp werd samengevoegd tot een nieuwe gemeente Wormerland.
  • Neckermolenplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigNeckermolen

    Boven- en binnenkruiende poldermolen, grondzeiler, in de polder Wormer, Jisp en Nek, dichtbij het gehucht Neck. De molen is waarschijnlijk in 1631 gebouwd voor de banne van Wormer. Hij sloeg het polderwater uit op de ringvaart van de Beemster, die hier thans is opgenomen in het Noordhollands Kanaal.
  • Nederlandsche Basalt Maatschappij NBMplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigNederlandsche Basalt Maatschappij NBM

    In 1902 opgericht te Zaandam door Simon Prins Dzn (1878 - Bloemendaal 13 september 1970). Na een interessante en allerminst onbezorgde jeugd kwam Prins, destijds werkzaam als bediende op een handel- en industriekantoor, op toevallige wijze in aanraking met de handel in zand en grind. De eerste opdracht die hij kreeg was de levering van een scheepje rivierzand, groot 35 M3, waarmee hij een bescheiden winst maakte, doch deze winst bekoorde hem meer dan zijn s…
  • Nederlandse Vereniging tot Bescherming van Dieren, afdeling Zaanstreekplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigNederlandse Vereniging tot Bescherming van Dieren, afdeling Zaanstreek

    De afdeling Zaanstreek is één van de circa 135 afdelingen van de in 1864 opgerichte vereniging (zie voor de algemene ontwikkeling: Dierenbescherming). De taak van de afdelingen bestond (en bestaat nog steeds) voor een belangrijk deel uit de opvang van zwerfdieren en dieren waarvan de eigenaar noodgedwongen afstand moet doen. Dit afdelingswerk geschiedt op vrijwillige basis. Om de opgevangen dieren een tehuis te kunnen bieden…
  • Nederlandse Unieplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigNederlandse Unie

    Zie:Tweede Wereldoorlog 2.
  • Neel, de Jonge Ruigeplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigNeel, de Jonge Ruige

    Oliemolen te Westzaan, ook De Jonge Ruig genoemd. De eerste vermelding dateert uit 1670. Hij heeft gestaan tussen de weg en de Gouw ten zuiden van het verlengde van de Papenpadsloot en werd vermoedelijk kort na 1809 gesloopt.
  • Neel, de Oude Ruigeplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigNeel, de Oude Ruige

    Oliemolen te Westzaan, ook De Oude Ruig genoemd. De windbrief werd gegeven in mei 1649. Hij heeft gestaan tussen de weg en de Gouw, nabij het verlengde van de Papenpadsloot en werd kort na 1809 gesloopt.

    oliemolen molen
  • Neptunusplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigNeptunus

    God van de zee bij de Romeinen (bij de Grieken Poseidon genaamd). Neptunus is in de klassieke oudheid en ook in latere eeuwen op vele plaatsen in de Westerse wereld met een drietand afgebeeld. In ons land gebeurde dat vaak in de 17e of 18e eeuw aan of in bouwwerken waarvan de eigenaar of gebruiker zijn welvaart mede dankte aan de zee en de zeevaart. In de Zaanstreek werd Neptunus, of alleen zijn drietand, in de 18e eeuw regelmatig afgebeeld. Zo is hij zittend op een dolfijn te vinden o…
  • Neptunus, zwemverenigingplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigNeptunus, zwemvereniging

    Lemma aanmaken Zie: Zwemsport.
  • Nereusplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigNereus

    In 1912 werd in Zaandijk Zwemvereniging Nereus opgericht. Vanaf 1964 kregen veel Nereus-leden bekendheid zoals Jan Weeteling, Gerda en Bep Weeteling, Dick Steijn, Tino Vet, Hanneke Loots, Marijke Zant, Jan Sikma en Toos Beumer. Olympische deelname was er in 1964 (Tokio) voor Toos Beumer die een bronzen medaille veroverde en Jan Weeteling en Bep Weeteling en in 1968 (Mexico), waar Toos Beumer en Bep Weeteling opnieuw deel van de Nederlandse afvaardiging uitmaakten.
  • Nessluisplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigNessluis

    Voormalige sluis in de Assendelver IJ-dijk, iets westelijk van het dorp. De sluis, gebruikt voor het inlaten en uitslaan van water, werd eind 17e eeuw afgedamd en begin 18e eeuw gesloopt.

    sluis
  • Nettenrederijplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigNettenrederij

    Zie: Economische geschiedenis 1.2.2
  • Neuhaus, Tonplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigNeuhaus, Ton

    Wormerveer, 14 juni 1935 - Zaandijk, 19 januari 2014

    Antoon Frans (Ton) Neuhaus, conservator van het Molenmuseum sinds 1968, was van 1961 tot 1969 bestuurslid van de vereniging Vrienden van de Zaanse Schans, later Vrienden van het Zaanse Huis. In 1967 werd hij gekozen als bestuurslid van vereniging
  • Neuteboom, Evertplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigNeuteboom, Evert

    (Amsterdam, 24 januari 1932 - Purmerend, 11 augustus 2008)

    Beeldend kunstenaar, schilder aquarellist en graficus. Evert Neuteboom werkte tot 1962 in Koog. Later is hij nog actief geweest in Oostenrijk en Zuid-Amerika.

    beeldend_kunstenaar
  • Neuteboom, Janplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigNeuteboom, Jan

    Hoorn, 29 april 1903 - Berlijn-Tegel, 4 juni 1943

    Jan Neuteboom, procuratiehouder en verzetsstrijder, woonachtig in Koog aan de Zaan, maakte gedurende WO II deel uit van de illegale Stijkelgroep. Werd lange tijd in het Oranjehotel opgesloten van 25 april 1941 tot 26 maart 1942, in cel 583.
  • Neutraal-bijzondere scholenplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigNeutraal-bijzondere scholen

    Zie: Onderwijs 1.3.3.
  • Nicolaas Wit, (Nicolet)plugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigNicolaas Wit, (Nicolet)

    Voormalige chocoladefabriek. Zie: Wit, Nicolaas.
  • Nicolaaskerk Krommenieplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigNicolaaskerk Krommenie

    Op 25 oktober 1399 liet paus Bonifatius IX in een brief aan de abt van het klooster van Egmond schrijven, dat de kapel van Sint-Nicolaas in het dorp Crommenije afgescheiden diende te worden van de parochie in Uitgeest en dat de kerk van Krommenie voortaan als zelfstandige parochie diende te fungeren. De eerste parochiepriester, Andreas Petrusz., kwam pas tegen het einde van het jaar 1403. In 1999 vierden de kerkelijke Krommenieërs van acht kerkgenootschappen het feest van…
  • Nieuw Levenplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigNieuw Leven

    Voormalige vergaderruimte van de 'vrije organisaties' de volgelingen van Domela Nieuwenhuis aan de Boschstraat te Zaandijk. De naam Nieuw Leven was ook in gebruik voor socialistische woningbouwverenigingen in geheel Nederland waaronder Zaandijk.
  • Nieuwe Havenplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigNieuwe Haven

    (1). Voormalige haven te Zaandam (west), tussen de Oude Haven (ten westen van het huidige Eiland) en het Westzijderveld. Resten van deze vlak na 1630 geopende haven zijn terug te vinden in de Russische Buurt. De naam is ontstaan ter onderscheiding van de oude plaats waar balken gewaterd en opgeslagen werden. Dit was de voornaamste functie van de Nieuwe Haven. De naam is in de 19e eeuw in onbruik geraakt.
  • Nieuwe Huys, hetplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigNieuwe Huys, het

    Vermaning der doopsgezinden in Westzaandam. Zie: Doopsgezinden.
  • Nieuwe Dijkplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigNieuwe Dijk

    Vroegere naam van een lage dijk die de polder Assendelft in een noordelijk en een zuidelijk deel scheidt. De dijk was ook bekend onder de namen Klamdijk, Zijdewindsdijk en Dwarsdijk. De scheiding tussen de twee polderdelen werd, ook landschappelijk, pas definitief ervaren toen in 1849 de Zaanlandsche
  • Nieuwe Huys Concertenplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigNieuwe Huys Concerten

    De Nieuwe Huys Concerten zijn in september 2009 gestart met kamermuziekconcerten op de zondagmiddag. Concerten, bedoeld om bezoekers kennis te laten maken met de Europese muziekcultuur in de authethieke Zaandamse Vermaning aan de Westzijde. Voor de uitvoeringen van het orkest van de 18e eeuw is de Bullekerk beschikbaar op vrijdag- of zaterdagavonden. De rond dertien concerten per jaargang worden van toelichting voorzien; na afloop wordt de mogelijkheid geboden na te praten…
  • nieuwe_paginaplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigHier kun je een nieuwe pagina maken.

    Kies “Root” en vul de naam van de pagina in. Als de pagina al bestaat kom je op die bestaande pagina terecht, zo niet dan kom je in een leeg scherm waar je de tekst kunt invoeren
  • Nieuwe pagina toevoegenplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigNieuwe pagina toevoegen

    Kies “Root” voor normaal gebruik en vervolgens de naam van de nieuwe pagina.
  • Nieuwe Vaartplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigNieuwe Vaart

    In 1710 gegraven vaart tussen de Hazepadsloot of Zaandijker Sluissloot en de Zuiderkerksloot te Zaandijk, later doorgetrokken tot de Guispadsloot. De kavels aan weerszijden werden na het graven van de vaart uitgegeven voor de bouw van kleine woningen; de buurt
  • Nieuwedamplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigNieuwedam

    (1). Dam in het Kromme IJ, waardoor het Wijkermeer (uitloper van het IJ) van het Langemeer (deel van de Schermer) werd afgesloten. De dam werd in 1357 aangelegd, maar de tegelijkertijd aangelegde sluis stond meestal open. Ondanks protesten van onder meer Alkmaar ging deze sluis, naar aanleiding van een verordening van het Hoogheemraadschap, voorgoed dicht. Schepen konden toen alleen via een kleine overtoom (een overhaal) in het IJ komen. Het Kromme IJ is, mede door de aanleg van de Ni…
  • Nieuwendijk, Simon van denplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigNieuwendijk, Simon van den

    Koog aan de Zaan, 11 september 1937 - Zaandam, 10 augustus 1987

    Simon van den Nieuwendijk, sportschoolhouder en budoleraar te Zaandam; introduceerde verschillende vechtsporten in Nederland en behaalde in zeven sporten dan-gradaties. Simon van den Nieuwendijk kwam rond zijn 15e jaar in aanraking met de judo-sport. Twee jaar later werd hij de eerste in de Zaanstreek die karate beoefende. Hij raakte steeds meer geïnteresseerd in de achtergronden van deze sport en bezoc…
  • Nieuwenhuijse, Wimplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigNieuwenhuijse, Wim

    Zaandam, 1938

    [//Wim Nieuwenhuijse//]Wilhelmus Johannes Adamus (Wim) Nieuwenhuijse, raadslid voor de CPN te Wormerveer en Zaanstad; wethouder in laatstgenoemde gemeente. Wim Nieuwenhuijse raakte op jonge leeftijd betrokken bij de politiek van Wormerveer. Vanaf het begin van de jaren '60 bekleedde hij verscheidene functies binnen de plaatselijke CPN en voorts werd hij lid van het partij- en het dagelijks bestuur van de CPN. Tot 1974 was hij een van de drie landelijke secretar…
  • Nieuwenhuize, Dr. Jan Pieter, vanplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigNieuwenhuize, Dr. Jan Pieter, van

    Rotterdam, 13 augustus 1914 - Amersfoort, 28 februari 1996

    Dr. Jan Pieter van Nieuwenhuize, van Eerste school- en later bedrijfsarts in de Zaanstreek; arts met grote staat van dienst binnen de besturen van een twintigtal organisaties op geneeskundig gebied. Jan van Nieuwenhuize kreeg zijn opleiding geneeskunde aan de Gemeente Universiteit te Amsterdam, afgestudeerd in 1938. Nadien werd hij reserve-officier van gezondheid bij de landmacht. In 1942 zat hij een …
  • Nieuwenhuizen, Gerritplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigNieuwenhuizen, Gerrit

    (Zaandam, 1917)

    Gerrit Nieuwenhuizen, raadslid te Zaandam, voorzitter van de afdeling Noord-Holland van de KNVB, bestuurslid in verschillende woningbouw-organisaties. Gerrit Nieuwenhuizen werd al op jonge leeftijd politiek actief. Op zijn 16e sloot hij zich aan bij de
  • Nieuwesluisplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigNieuwesluis

    Zie: Noordersluis.
  • Nijgh, Pieter Arieplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigNijgh, Pieter Arie

    (Wormerveer, 20 maart 1876 - Enschede, 24 januari 1959)

    Beeldend kunstenaar, schilder, aquarellist en ontwerper van toneeldecoraties. Pieter Nijgh ontving zijn opleiding aan de Tekenschool voor Kunstambachten in Amsterdam en aan de Hochschule für Bildende Kunst in Berlijn. Hij woonde en werkte in Amsterdam, Duitsland, Zwitserland en Italië, sinds 1901 in Enschede. Hij maakte in zijn jonge jaren muurschilderingen en was toen ook werkzaam als decor-ontwerper. Later beperkte h…
  • Nijholt, Lucplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigNijholt, Luc

    Zaandam, 29 juli 1961

    Luc Nijholt is een Nederlandse voetbalcoach en voormalig voetballer type stofzuiger, altijd gericht op de organisatie die het maximale uit zijn carrière heeft gehaald. De verdedigende middenvelder begon zijn voetballoopbaan bij de Zaandamse oetbalvereniging
  • Nijverheidsonderwijsplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigNijverheidsonderwijs

    Zie: Onderwijs 2.3.2.
  • Nike Holland bvplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigNike Holland bv

    Importeur van en groothandel in sportschoenen, sportkleding enzovoort te Zaandam. Het Amerikaanse merk Nike (naar de Griekse godin van de overwinning) was in de jaren '80 het meest trendsettende sportschoenenmerk ter wereld.

    Nike werd in 1977 door reclame-man Michel Lukkien op de Nederlandse markt gebracht. Door het schokdempingssysteem werd het merk direct een succes. In de Amsterdamse Roeterstraat werd een depot ingericht. Ter bevordering van de verkoop werd Warming Up Sport…
  • Nohoma bv (Noordhollandsche Machinehandel bv)plugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigNohoma bv (Noordhollandsche Machinehandel bv)

    In 1919 opgerichte handelsonderneming te Wormerveer, die zich bezig hield met import en verkoop van houtbewerkingsmachines, zoals schaafbanken, slotinlaatmachines, afkortzagen, vlak- en vandiktebanken en machines voor het maken van kozijnen en ramen. Het bedrijf produceerde niet zelf, maar importeerde uit voornamelijk West-Duitsland en Italie.
  • Nol, deplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigNol, de

    Houtzaagmolen te Oostzaandam, paltrok, zie: De Jonge Arnoldus
  • Nomafa Noordhollandsche Margarinefabriekplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigNomafa Noordhollandsche Margarinefabriek

    Raffinaderij van plantaardige vetten en oliën, margarinefabriek enz. te Zaandijk, thans Friwessa.

    De nv Noordhollandse Margarinefabriek Nomafa werd in 1930 opgericht door Gerbrand Vis Gz. (1881-1963), die eerder tevens directeur was van de in 1903 door zijn vader gestichte
  • Nomen, Jan Corneliszplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigNomen, Jan Cornelisz

    Westzaandam 1646 - 1724

    Jan Cornelisz Nomen was lakenkoopman in Zaandam, lid van de vroedschap van West-Zaandam, burgemeester en schepen. Voor de Zaanse geschiedschrijving van enig belang door zijn journaal over de bezoeken van Czaar Peter aan Holland en vooral Zaandam in 1697 en 1717. Deze beschrijving vormde de bron voor latere publikaties, zoals die van mr. J. Scheltema: 'Peter de Groote, keizer van Rusland in Holland en te Zaandam' (Amsterdam 1814) en zelfs van een Ru…
  • Nomenpad, Jacob Claesznplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigNomenpad, Jacob Claeszn

    Voormalig pad te Westzaandam, ook bekend onder de naam Blauwepad. Het pad lag achterin de Westzijde en wordt reeds in 1656 met betrekking tot een reglement genoemd.
  • Noodgemaal Zaandammerpolderplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigNoodgemaal Zaandammerpolder

    Enkele dagen na de Duitse capitulatie werd op 14 mei 1945 het eerste noodgemaal in de Zaandammerpolder in werking gezet door de Technische Commissie (TC) van de Binnenlandse Strijdkrachten. De bijeenkomst tot overdracht werd geopend door de TC-voorzitter J. Bus. Al tijdens de Duitse bezetting werd dit gemaal vervaardigd op een manier die elke beschrijving van ondernemingsgeest en moed tart. Het gemaal aan de Ringweg in de zuidoosthoek van de Zaandammerpolder behoorde…
  • Noord, deplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigNoord, de

    Populaire, niet officiële, aanduiding van een straat of een deel ervan, om een wijk aan te duiden. Informele aanduidingen van deze aard zijn in geheel Nederland bekend. In de Zaanstreek zijn er onder meer een 'Noord' in Oostzaandam, in Zaandijk en in Wormerveer geweest.
  • Noordbrugplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigNoordbrug

    Noordbrug of Prins Clausbrug, brugverbinding tussen Wormer en Wormerveer, over de Zaan ongeveer ter hoogte van de fabrieken en silo's van Koninklijke Wessanen. De brug met aansluitende wegen zou in de jaren '90 worden gerealiseerd ter ontsluiting van Wormer en ter vermindering van de verkeersdruk op de binnenwegen in Wormerveer. Tot 1990 is de oude
  • Noorddamplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigNoorddam

    Zie: “Knollendam.
  • Noorder IJ en Zeedijkplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigNoorder IJ en Zeedijk

    In 1851 officieel gegeven naam aan de omringdijk, althans het oostelijke en zuidelijke deel daarvan, van de Zaanstreek. Deze dijk, onderdeel van de Waterlandse en Beemsterdijk, was echter al rond 1300 aangelegd. Door de aanleg van een waterkeringstelsel is toen een einde gemaakt aan de directe invloed van Zuiderzee en IJ op het aan voortdurende overstromingen onderhevige lage land. In 2001 hebben Gedeputeerde Staten de Noorder IJ-en Zeedijken op de provinciale monumentenli…
  • Noorder Nieuwendijkplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigNoorder Nieuwendijk

    Voormalige naam van het gedeelte van de noordzijde van de huidige Gedempte Gracht, gezien vanaf de Westzijde tot aan een sloot waar nu de Vinkedwarsstraat ligt, in Zaandam-west. De Noorder Nieuwendijk werd ook Kuijperspad genoemd. Beide namen werden door elkaar gebruikt.
  • Noorderbrugplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigNoorderbrug

    Voormalige brug over de Zaan tussen Koog aan de Zaan en `t Kalf, ten noorden van de huidige Willem Alexanderbrug. De brug werd in 1902 geopend, was 145 meter lang en was voorzien van een dubbele klapbrug met een doorvaartwijdte van 14 meter. Het was tot 1932 een
  • Noorderbuitendijkenplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigNoorderbuitendijken

    Naam van een polder te Assendelft, gelegen op de grens met Beverwijk, tussen het oude veenstroompje de Kil en het jongere Zijkanaal A. De in 1718 ingedijkte polder, ook “'De Honderd Morgen' genoemd, is ca. 154,5 hectare groot en loost zijn water door afvloeiing op de lager gelegen polder Assendelft. In feite is de polder binnengedijkt land, dat was aangeslibd tegen de
  • Noorderhoofdstraatplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigNoorderhoofdstraat

    Deel van de dorpsstraat te Krommenie, tussen de Zuiderhoofdstraat en De Vlusch. De Noorderhoofdstraat behoort tot het oudste deel van het dorp. Aangenomen mag worden dat de eerste bebouwing aan de straat (aanvankelijk een pad) in de late middeleeuwen tot stand kwam. Aan de straat staan enkele karakteristieke Zaanse panden, waaronder de
  • Noorderhuis, hetplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigNoorderhuis, het

    Voormalig koopmanshuis te Zaandijk ('om de noord), thans in de Zaanse Schans. Zie bij koopmanshuis De Mol. Anno 1961, nr50 actualiseren
  • Noorderkerkpadplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigNoorderkerkpad

    Zie: Kerkpad/Kerkplein/Kerkstraat enz.
  • Noorderkwartier, Noordhollandsplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigNoorderkwartier, Noordhollands

    Dikwijls gebruikte aanduiding voor het gedeelte van Noord-Holland ten noorden van het vroegere IJ , het huidige Noordzeekanaal. De naam is in 1921 gegeven aan het toen gevormde Hoogheemraadschap voor dit gebied, dat met ruim 142.000 hectare Nederlands grootste waterschap vormt. De Zaanstreek neemt in bedoeld gebied een eigen plaats in; van oudsher was men hier echter overwegend georiënteerd op Amsterdam en minder op de plaatsen en streken in het Noorderkwartier, w…
  • Noorderpolderplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigNoorderpolder

    Oude polder tussen Busch en Dam, Krommenie, de Nauernasche Vaart, voorheen 't Twiske, en de Communicatieweg, op het grondgebied van Assendelft. De polder is tot de aanleg van een dwarsdijk, de latere Communicatieweg, in de jaren zestig van de 17e eeuw niet te onderscheiden geweest van de Zuiderpolder.
  • Noordersluis/-padplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigNoordersluis/-pad

    Voormalige sluis in het toenmalige centrum van Wormerveer. De valdeursluis lag in het verlengde van de Noordersluissloot, die dwars door de huidige markt liep. Aan de sloot lagen het Bredase- en het Kikkerspad. Deze paden zijn in het begin van de 17e eeuw aangelegd. Dat was op een moment dat de sluis, die voornamelijk voor afwatering bestemd was, er al lag. Aanvankelijk was het belang van de sluis dan ook niet groot. Wel gaf hij toegang op de sloot die naar de sluis
  • Noordervaldeurplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigNoordervaldeur

    Voormalige sluis in Zaandam-Oost, iets ten zuiden van de huidige Willem Alexanderbrug gebouwd in de 17e eeuw toen de meeste sluizen door middel van schuiven of valdeuren geopend en gesloten werden. Rond 1715 zijn deze valdeuren vervangen door draaiende sluisdeuren. Een deel van deze sloot is nog als waterpartij aanwezig aan de zuidelijke rand van de wijk
  • Noorderveerplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigNoorderveer

    Voormalig overzetveer over de Zaan tussen de Zandweg in Wormer en het Noordeinde in Wormerveer. In feite dankt Wormerveer zijn naam aan dit vroegere veer, dat ook bekend stond onder de naam Zaanderveer.

    J. Aten veronderstelt dat het veer in de tweede helft van de 14e eeuw in de vaart is gekomen. In ieder geval mag het beschouwd worden als het oudste Zaanse overzetveer; het wordt in 1487 genoemd als een bezit van de Staten van Holland. Het was toen alleen voor voetgangers geschikt.…
  • Noorderwegplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigNoorderweg

    Weg in de Noorderpolder te Assendelft. In het spraakgebruik werd echter tot ver in de 19e eeuw met 'Noorderweg' het noordelijke deel van de Dorpsstraat, tussen de huidige Communicatieweg en de wijk Langeheit, bedoeld. Mensen die aan dit deel van de straat woonden heetten Noordeinders.
  • Noordhollands Kanaalplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigNoordhollands Kanaal

    Buiten de Zaanstreek gelegen, in 1824 voltooid, kanaal dat Amsterdam via Purmerend met Den Helder verbindt en een lengte van 78.5 kilometer heeft. Bij de aanleg, bedoeld om de hoofdstad een vaarweg naar de Noordzee te geven toen de toegang tot het IJ steeds meer was verzand, is zoveel mogelijk gebruik gemaakt van bestaande waterwegen.
  • Noordhollands Philharmonisch Orkest (NPhO)plugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigNoordhollands Philharmonisch Orkest (NPhO)

    Voortzetting van de 'Haarlemse Orkestvereeniging' (1921-1953), die zelf weer kan worden beschouwd als een voortzetting van de Schutterijmuziek in Haarlem (1813). Het orkest heeft Haarlem als standplaats, maar verzorgt ook concerten en koorbegeleidingen in de Zaanstreek. De concerten in Zaandam werden tot de opening van
  • Noordse Balkplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigNoordse Balk

    Voormalige schutsluis te Wormerveer, waar in de huidige situatie de Provincialeweg en de Nauernasche Vaart elkaar kruisen. De banne-sluis verbond de Vaart, via de Noordersluissloot met de Noordersluis en daarmee met de Zaan. De sluis werd noodzakelijk door de aanleg van de Nauernasche Vaart in 1633, was van groot belang en bleef na 1722 dan ook onderhouden worden door de gehele banne van Westzanen terwijl voor andere sluizen de dorpen waarin zij lagen het onderhoud betaalden. Tot …
  • Noordse Bos, hetplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigNoordse Bos, het

    Zie: het Noordse Bos.
  • Noordster, deplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigNoordster, de

    Snuif- en verfmolen te Wormerveer. De windbrief werd gegeven in november 1723. Hij heeft gestaan ten noorden van de Krommenieërweg en werd, nadat hij tijdens een bui zwaar was beschadigd, gesloopt in 1912.
  • Noordsterplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigNoordster

    Eiergroothandel te Wormerveer. Het bedrijf ontstond in 1895, toen Jur van der Laan een eierhandel annex poeliersbedrijf begon. Hij kocht eieren op de markten van Krommenie en Purmerend en voorts van particulieren uit de omgeving, die hij vervolgens uitventte in Amsterdam. Zijn zonen Jurrie en Piet van der Laan namen de zaken over en pakten deze groter aan. In een schuur van de voormalige molen
  • Noordsterparkplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigNoordsterpark

    Het Noordsterpark, ook wel Recreatiepark Wormerveer genoemd, is begin jaren zeventig aangelegd. De inrichting sloot enigszins aan bij het buitengebied, het Noorderveld. De noord- en westrand werden voorzien van rietland. In het midden van het park kwamen grote waterplassen, in de winter te gebruiken als ijsbaan. De lichtmasten rond één van de plassen wijzen hier ook op. De aanleg van deze ijsbaan werd overigens genomen naar aanleiding van het verdwijnen van de baan langs de Kerkst…
  • Noordzeekanaalplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigNoordzeekanaal

    Kanaal dat Amsterdam sinds 1876 met de Noordzee verbindt. Daartoe werd de duinenkust doorgraven bij Velsen en het vervolgens ontstane IJmuiden. Een sluizencomplex en twee zich ruim 1500 meter in zee uitstrekkende pieren werden tevens aangelegd. Het kanaal, grotendeels met de hand gegraven waar 'Holland op z'n smalst' is, vormt een ruim 26,5 km lange verbinding tussen Noordzee en IJsselmeer en is van grote betekenis, niet alleen voor Amsterdam als havenstad, maar ook voor de Zaans…
  • Norit nvplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigNorit nv

    Onderneming ter vervaardiging van koolstof-producten, met vestigingen in Amersfoort (hoofdkantoor) en productiebedrijven in Zaandam, Klazienaveen, Botlek, Glasgow, Ravenna en Marshall (Texas). Het bedrijf houdt zich bezig met de productie en verkoop van actieve kool voor met name industriële toepassingen, waarvan lucht- en waterzuivering, alsmede de ontkleuring van suiker, eetbare oliën en vetten de bekendste zijn. De bekende tabletten voor persoonlijk gebruik vormen slechts een fracti…
  • Normaalschoolplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigNormaalschool

    In 1879 te Zaandam geopende en tot 1936 in stand gebleven school voor de opleiding tot onderwijzer.

    Sinds 1872 probeerde de gemeente Zaandam subsidie van de rijksoverheid te krijgen om een onderwijzersopleiding te beginnen. Na 7 jaar hadden deze pogingen succes en kon de school (gevestigd in de Stadswerf) met 56 leerlingen beginnen. De toelatingseis was toen nog alleen dat men de lagere school moest hebben doorlopen. De opleiding omvatte drie afdelingen, na het doorlopen ervan we…
  • Notariaatplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigNotariaat

    Het ambt van notaris; ook: de standplaats, het notariskantoor. Een notaris is openbaar ambtenaar, belast met het opmaken van authentieke akten op privaatrechtelijk terrein en andere hem/haar door de wet opgedragen werkzaamheden. Notarissen worden door de Kroon benoemd. Om voor benoeming in aanmerking te komen moeten zij een notariële studie met goed gevolg hebben voltooid en een aantal jaren als kandidaat-notaris ervaring hebben opgedaan.
  • Notenboom, Deplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigNotenboom, De

    Houtzaagmolen in Oostzaandam, en oorspronkelijk in Westzaandam, paltrok. Meestal Het Vaandel genoemd. In 1750 werd deze balkenzager overgebracht uit Westzaandam, waar hij de naam De Vaandeldrager droeg. In Oostzaandam werd hij neergezet op de ringmuur van
  • Notenboom, deplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigNotenboom, de

    Houtzaagmolen te Westzaandam, achtkante bovenkruier, bijgenaamd De Pijpkan. De eerste vermelding van de lattenzager dateert uit 1736. Hij heeft gestaan tussen de Vaart en de huidige spoorlijn, ten zuiden en op enige afstand van het Blauwepad, en werd in maart 1893 door brand verwoest.
  • Nova Vitaplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigNova Vita

    Vereniging te Oostknollendam met het doel sociale contacten in het dorp te bevorderen door het organiseren van culturele dorpsevenementen.

    Nova Vita werd opgericht op 8 september 1921. Directe aanleiding was het verbod op de kermissen in Wormer en Oostknollendam, in verband met het overmatig drankgebruik bij die gelegenheden. Door toedoen van de kasteleins werden in beide dorpen vervolgens feestverenigingen opgericht, die onder de naam “'Volksspelen' sterk op de kermis gelijkende eve…
  • NSBplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigNSB

    NSB'ers waren de leden van de Nationaal Socialistische Beweging. Die was in 1931 opgericht door de toen 41-jarige ir. Anton Adriaan Mussert. Hij was al als 33-jarige hoofdingenieur van de Provinciale Waterstaat in Utrecht geworden. De NSB streefde naar een machtsstaat met volledige gehoorzaamheid van de burgers. Haar leidend beginsel was: 'Voor het zedelijke en lichamelijke welzijn van ons volk is nodig: een krachtig staatsbestuur, zelfrespect van de natie, tucht, orde, solidariteit van al…
  • Nut van 't Algemeen,maatschappij totplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigNut van 't Algemeen,maatschappij tot

    Zie: Maatschappij tot Nut van `t Algemeen. Zie ook: Onderwijs 1.1.. 1.2.5.
  • Nutsgebouwplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigNutsgebouw

    Op 20 augustus 1903 werd in tegenwoordigheid van B & W, oud-burgemeester Van Tienen, besturen van onderafdelingen, het bestuur van de afdeling van Protestantenbond en tal van dames, het nieuwe gebouw voor het departement van de Maatschappij tot Nut van 't Algemeen, kortweg het Nutsgebouw, aan de Czaar Peterstraat officieel geopend.
  • Nutsspaarbankenplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigNutsspaarbanken

    Zie: Maatschappij tot Nut van `t Algemeen.
  • NVOB, Nederlands Verbond van Ondernemingen in de Bouwnijverheidplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigNVOB, Nederlands Verbond van Ondernemingen in de Bouwnijverheid

    Landelijke werkgeversorganisatie, met een in 1976 opgerichte Zaanse afdeling waarbij 60 bedrijven zijn aangesloten. Te zamen bieden deze werkgelegenheid aan ruim 1600 personen in 1990, ongerekend het personeel van onderaannemers zoals schilders- en installatiebedrijven. Onder de Zaanse NVOB-bedrijven bevinden zich zowel zeer kleine als omvangrijke bouwondernemingen, zowel bedrijfjes van alleen lokaal belang als bouwmaatschappijen d…
  • NVV, Nederlands Verbond van Vakverenigingenplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigNVV, Nederlands Verbond van Vakverenigingen

    In 1982 met het NKV (Nederlands Katholiek Vakverbond) gefuseerde werknemersorganisatie; door de fusie ontstond de Federatie van Nederlandse Vakverenigingen (FNV). Zie: Vakverenigingen.
  • O, deplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigO, de

    Houtzaagmolen te Westzaandam, paltrok. De enige vermelding van de vermoedelijke balkenzager dateert uit 1707. Gegevens over windbrief, standplaats en sloopjaar zijn niet bekend.

    houtzaagmolen paltrok molen westzaandam
  • Ockersluis, Willemplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigOckersluis, Willem

    Voormalige sluis in de Assendelver IJ-dijk, iets ten westen van waar het dorp het IJ raakte. Deze sluis diende alleen voor het water inlaten en spuien en werd al aan het eind van de 17e eeuw gesloopt.

    sluis
  • OD (Ordedienst)plugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigOD (Ordedienst)

    Uit de Ordedienst, de OD, aanvankelijk vooral oud-officieren uit het leger die tussen vertrek van de Duitsers en terugkomst van de regering de orde wilden handhaven, kwamen personen voort die aan gewapend verzet gingen meedoen. De Duitsers bestreden het verzet te vuur en te zwaard. Aangehouden verzetsmensen werden gemarteld, doodgeschoten of naar concentratiekampen gestuurd.
  • Odd-Fellows,Orde der (Independent order of-)plugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigOdd-Fellows,Orde der (Independent order of-)

    Wereldorde met humanitaire doelstellingen op levensbeschouwelijke basis, met wereldwijd meer dan 1 miljoen leden, waarvan 300 in de Zaanstreek. De Nederlandse Odd Fellows hebben hun oorsprong in de Verenigde Staten in de zestiger jaren van de 19e eeuw. Sommige landgenoten waren in de Verenigde Staten tewerkgesteld en werden daar lid van de Odd Fellows. Eenmaal terug in Amsterdam misten zij de sfeer van de loge en schreven zij een brief waarin om toes…
  • Odulphus-kerk, Sintplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigOdulphus-kerk, Sint

    De Sint-Odulphuskerk is een rooms-katholieke kerk aan de Dorpsstraat in Assendelft. Het gebouw is een rijksmonument. De huidige kerk stamt uit 1888, maar de eerste Sint-Odulpuskerk dateert al uit 1410. De oude kerk is beroemd geworden door de schilderijen van het interieur uit 1649, gemaakt door Pieter Jansz. Saenredam. Tijdens de reformatie in 1582 kwam de kerk in handen van de protestanten. In de eeuwen daarna maakten de katholieken gebruik van een
  • Oecumeneplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigOecumene

    Zie: Gemeenschap van kerken in de Zaanstreek.
  • Oeververbindingenplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigOeververbindingen

    Aanvankelijk waren de enige oeververbindingen in de Zaanstreek de dammen in de Zaan en de met roeibootjes gevaren pontveren.

    Wormerdam/Knollendam

    Volgens sommigen was er reeds vroeg een Wormerdam aanwezig, die in het midden van de 14e eeuw werd weggegraven en vervangen door de
  • Offenberg, Frans Janplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigOffenberg, Frans Jan

    Zaandam 14 maart 1911 - Krommenie 9 september 1993

    Frans Jan Offenberg, gehuwd met Elisabeth Nijman, woonachtig aan de Militaireweg 124 te krommenie, fabrieksarbeider bij blikfabriek Verblifa, nam deel aan de april-meistaking in Krommenie en werd op 1 april 1943 door de Duitsers opgepakt evenals dertien andere collega's en op 2 april 1943 ter dood veroordeeld. Offenberg overleefde de veroordeling.
  • Oğuzhan Özyakupplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigOğuzhan Özyakup

    Zaandam, 23 september 1992

    Oğuzhan Özyakup is een Nederlands-Turkse voetballer die bij voorkeur als middenvelder speelt. Özyakup kwam achtereenvolgens uit voor ZTS, het latere Rood Wit Zaanstad, Hellas Sport, AZ, Arsenal en Besiktas. In 2017 was hij vijf seizoenen actief bij Besiktas en kwam 32 keer uit voor het Turks nationale elftal. In zijn geboortewijk Poelenburg opende hij op 30 december 2017 aan de Goethartstraat een gerenoveerd voetbalveld dat naar hem is vernoemd.
  • Oliebakhuizenplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigOliebakhuizen

    Zie: Houten pakhuizen in de Zaanstreek.
  • Oliefabricageplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigOliefabricage

    Zie: Olieslagerij en -fabricage.
  • Oliehandelplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigOliehandel

    Zie: Olieslagerij en -fabricage; zie voorts: Economische geschiedenis 2.6.3
  • Olieslagerij en -fabricageplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigOlieslagerij en -fabricage

    Belangrijke drager van de Zaanse economie, ontstaan in het begin van de 17e eeuw, na 1930 grotendeels verdwenen.

    Algemeen

    Een olieslagerij was een inrichting waarin door persen olie of vet werd gewonnen uit grondstoffen van plantaardige of dierlijke herkomst. Door pletten of malen, bevochtigen en verwarmen werd het materiaal in de vereiste conditie gebracht. Als men daar vervolgens druk op uitoefende, scheidde de olie zich af van de vaste bestanddelen, die dan als …
  • Olieslagerscontractplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigOlieslagerscontract

    Vorm van collectieve onderlinge brandverzekering. Al in 1663 in de Zaanstreek door eigenaars van oliemolens overeengekomen. Het contract, waarbij in 1727 alle 141 Zaanse oliemolens waren betrokken, geldt als de eerste vorm van verzekering ter wereld. Het heeft bijna 250 jaar bestaan; doordat de fabrikanten gaandeweg verzekering ter beurze gingen prefereren, is het fonds in 1912 ontbonden.
  • Olietrommel, deplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigOlietrommel, de

    Oliemolen te Westzaandam. meestal De Trommel genoemd. De eerste vermelding dateert uit 1638. Hij heeft gestaan aan en ten noorden van de Papenpadsloot, ten oosten van en nabij de tegenwoordige spoorlijn, en werd gesloopt tussen 1809 en 1814.
  • Olievaten, de Drieplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigOlievaten, de Drie

    Oliemolen te Oostzaan, ook De Engelsman genoemd. Hij werd in 1640 voor Engelse rekening gebouwd; aanvankelijk was de bedoeling dat hij in Engeland zou worden neergezet. Dit was door de 80-jarige oorlog niet mogelijk. Daardoor heeft hij gestaan aan en ten zuiden van de Weerpadsloot. tussen de Watering en het dorp. Hij werd in of kort na 1814 gesloopt.
  • Olievos, deplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigOlievos, de

    Oliemolen te Westzaandam, ook De Vos genoemd. De windbrief werd gegeven in mei 1649. Hij heeft gestaan aan en ten zuiden van de Papenpadsloot, ten oosten en op enige afstand van de tegenwoordige Provincialeweg en werd in oktober 1875 door een windhoos zwaar beschadigd en tot stellinghoogte afgebroken. Onderbouw en schuur werden tot de sloop in 1941 als pakhuis gebruikt.
  • Olifant, deplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigOlifant, de

    Houtzaagmolen te Westzaan, wipmolen. De balkenzager werd waarschijnlijk vroeg in de 17e eeuw gebouwd. Hij heeft gestaan aan en ten zuiden en ongeveer in het midden van het Watermolenpad en kwam in 1872 in slopershanden.

    houtzaagmolen wipmolen molen westzaan
  • Olifant, de Jongeplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigOlifant, de Jonge

    Houtzaagmolen te Westzaandam, klein wipmolentje. Het lattenzagertje werd gebouwd in de tweede helft van de 18e eeuw. Hij heeft gestaan aan en ten westen van de Parallelvaart, iets ten noorden van het Papenpad en werd gesloopt in 1902.
  • Omroeper, Wormer 's maandblad de -plugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigOmroeper, Wormer 's maandblad de -

    Zie: Wormer- en Jisper Advertentieblad.
  • Onderkruierplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigOnderkruier

    Soms gebruikte aanduiding van molentypen waarvan bij het op de wind zetten de gehele molenromp wordt gedraaid ('gekruid', Zaans: 'verkroden'). De naam onderkruier ontstond om de tegenstelling aan te geven met de bovenkruier, dat in de Zaanstreek het meest gangbare type werd en waarvan alleen de kap met het wiekenkruis wordt gekruid. Tot de onderkruiers wordt in de eerste plaats de
  • Onderlinge, de.plugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigOnderlinge, de.

    In 1937 opgerichte zeilvereniging, met onder meer een jachthaven aan de Poel (D. Sonoyweg) te Zaandam. Zie: zeilsport.
  • Onderlinge Brandwaarborg Maatschappijplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigOnderlinge Brandwaarborg Maatschappij

    Vroeger gebruikelijke vorm van verzekering, waarbij bezitters van onroerend goed in een dorp of regio zich verenigden om gezamenlijk het risico van brand te dragen. Zo is in 1819 de 'Onderlinge Brandwaarborg maatschappij aan de Zaan' te Zaandijk opgericht, onder directie van Jan Koning. zie:
  • Ondernemers-Adviescentrum, Stichting het (OAC)plugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigOndernemers-Adviescentrum, Stichting het (OAC)

    Het OAC kwam voort uit het Zaans Borgstellingsfonds. Doelstelling is het verlenen van hulp aan ondernemers uit het midden- en kleinbedrijf, gevestigd in het district van de Kamer van Koophandel en Fabrieken voor de Zaanstreek, die ook het secretariaat voert. De aan de ondernemers te verlenen hulp kan bestaan uit het geven van advies, het begeleiden door zowel (oud)-collega`s als externe deskundigen en het verlenen van financiële ondersteuning.
  • Ondernemerskring Zaanstreek, verenigingplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigOndernemerskring Zaanstreek, vereniging

    Op l september 1986 ontstane vereniging, voortgekomen uit de VNO-kring Zaanland. De reden van oprichting was dat veel Zaanse bedrijven niet bij het VNO als centrale ondernemersorganisatie waren aangesloten. Doelstelling is 'het behartigen van de gemeenschappelijke bedrijfs- en sociaal-economische belangen van de leden in de ruimste zin van het woord, in het bijzonder in de Zaanstreek'.
  • Ondernemerssociëtet De Cornerplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigOndernemerssociëtet De Corner

    Ondernemerssociëteit De Corner werd in 1984 opgericht door de toenmalige voorzitter van voetbalvereniging ZVV, Wim Onrust met als doelstelling een ontmoetingsplaats voor Zaanse ondernemers te creëren. De bijeenkomsten vinden plaats in clubgebouw 'De Corner' van ZVV op sportpark Poelenburg. Allereerst benaderde Onrust ondernemers van het nabij gelegen industrieterrein
  • Onderneming, de Nieuweplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigOnderneming, de Nieuwe

    Houtzaagmolen te Koog, wipmolen. De balken- en stammenzager werd in 1921 gebouwd op het erf van oliemolen De Waterhond, aan en ten oosten van de Watering en aan en ten noorden van de Mallegatsloot. In 1930 werd hij afgebroken, waarna de bedrijfsvoering met een motor werd voortgezet.
  • Ondersteuningsinstituut Welzijnswerk Zaanstadplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigOndersteuningsinstituut Welzijnswerk Zaanstad

    Inmiddels opgeheven stichting, met als doelstelling het wegwijs maken van groepen verenigingen en particulieren in het woud van gemeentelijke subsidieregels. Het instituut (opgericht 1979) kende een lange voorgeschiedenis. Organen als de Zaandamse Gemeenschap en het Welzijnsorgaan Zaandam waren het voorgegaan.
  • Onderwater, Henkplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigOnderwater, Henk

    (1936 Enschede, 2021 Zaandam)

    Henk was een bevlogen en flamboyante persoonlijkheid met een adellijke allure. Henk was overtuigd communist, aanvankelijk begon hij zijn politieke loopbaan als raadslid in de gemeente Wormer. Later werd hij ook Statenlid in Noord-Holland voor de CPN. Bij de samenvoeging van de
  • Onderwatersportplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigOnderwatersport

    Tak van sport, abusievelijk dikwijls duiksport genoemd. In de Zaanstreek wordt de sport sinds 1967 in verenigingsverband beoefend. De onderwatersport is nog jong. Omstreeks 1950 ontstond bij enkele personen de behoefte in georganiseerd verband onder water te kijken of te jagen.
  • Onderwijsplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigOnderwijs

    Het systematisch, volgens aangenomen beginselen, georganiseerd overbrengen van elementaire en meer uitgebreide kennis door daartoe aangestelde bevoegde leerkrachten, in het bijzonder het onderricht dat op scholen wordt gegeven. In navolgend artikel is de ontwikkeling van het onderwijs in de Zaanstreek geschetst.
  • Ongelaar, Jan Pietersz.plugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigOngelaar, Jan Pietersz.

    (1710-1780)

    Jan Pietersz. Ongelaar, koopman, fabrikant en walvisreder in Koog aan de Zaan. Ongelaar was eigenaar van onder meer een 'ongelarij' ofwel kaarsenmakerij, een smeersmelterij en drie leerlooierijen. Zijn firma, Wed. Pieter Jans Ongelaar en Zonen, was gevestigd aan het Stinkpad (de latere
  • Onkerkelijkenplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigOnkerkelijken

    Personen die geen kerk aanhangen en niet tot enige kerkelijke richting behoren. Wat de Zaanstreek betreft kan gesteld worden dat ruim de helft der bevolking onkerkelijk is. In 1976 had Zaanstad 124.800 inwoners, waarvan meer dan 63.500 opgaven niet tot een kerkgenootschap te behoren. Sindsdien is, zoals overal elders, het aantal onkerkelijken absoluut en verhoudingsgewijs toegenomen. Op de oorzaken van dit laatste wordt hier niet ingegaan. Wel kan worden opgemerkt dat de Zaanstree…
  • Onlineversie encyclopedieplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigOnlineversie encyclopedie

    In de vijfentwintig jaar na het verschijnen van de twee delen van de Encyclopedie van de Zaanstreek is er veel veranderd. Zowel in de samenleving als in de manier waarop informatie wordt verspreid. Al die veranderingen bijhouden in een encyclopedie zou ondoenlijk zijn.
  • Onrust, drs Ger Janplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigOnrust, drs Ger Jan

    Zaandam 1962

    Ger Jan Onrust, leraar geschiedenis en maatschappijleer, publicist. Ger Jan Onrust volgde de Nieuwe Leraren Opleiding geschiedenis en Engels te Amsterdam, behaalde de akte m.o. geschiedenis/maatschappijleer in 1988 en legde het doctoraal examen geschiedenis af aan de R.U. te Utrecht (1991). Volgde de Nederlandse School voor Onderwijsmanagement, Master onderwijsmanagement 1992–1994. Hij is actief als publicist over vooral de Zaanse geschiedenis.
  • Ons Huisplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigOns Huis

    In 1904 in Wormerveer gesticht buurthuis, dat in 1944 onder dezelfde naam navolging kreeg in Koog aan de Zaan. Ook in Wormer bestaat een 'Ons Huis'. Zie voor nadere gegevens: Buurt-, wijk- en opbouwwerk.
  • Ons Huisplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigOns Huis

    In 1904 met middelen uit de weerstandskas van Bootwerkersvereniging 'Eensgezindheid' gerealiseerd vergader- en feestgebouw aan de Gedempte Gracht te Zaandam. Het is in 1963 verkocht aan het Amsterdamse warenhuis 'De Bijenkorf', dat het pand liet slopen en er een Hema-vestiging liet bouwen.
  • Ons Lokaalplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigOns Lokaal

    Houten gebouw aan de Dorpsweg van Wormer dat tot 1851 diende als Doopsgezinde Vermaning. Naar schatting heeft dit pand daar 200 jaar als kerk dienst gedaan. Na de oplevering van een stenen Vermaning werd de gesloopte houten kerk gekocht door Willem Dekker die het gebouw als pakhuis overplaatste naar de Westzijde 181 in Zaandam. Omstreeks 1880 werd het pand door de Vergadering van Gelovigen weer als kerkzaal in gebruik genomen. Als zodanig raakte het pand buiten gebruik in 1972, toen…
  • Onselder, Dirk Hendricus vanplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigOnselder, Dirk Hendricus van

    Amsterdam 6 oktober 1906 - Zaandam 8 december 2004

    Bestuurlid van een groot aantal maatschappelijke organisaties. Dick van Onselder werd in 1931 filiaalchef van de Arbeiderspers-boekhandel te Zaandam. In de oorlog zorgde hij voor de verspreiding van het illegale blad Paraat in Oostzaan en Zaandam. Na de oorlog raakte hij bij een aantal maatschappelijke organisaties betrokken als mede-oprichter van Humanitas Zaanstreek en de
  • Ontginningplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigOntginning

    Het huidige laagveengebied in de Zaanstreek ontstond als gevolg van laatmiddeleeuwse ontginning. Het bestond voordien uit een hoogveenpakket dat zich in de loop van vele eeuwen had gevormd. Dit hoogveen had het karakter van een met regenwater verzadigd, uitgestrekt en ondoor- dringbaar moeras, van waaruit het water naar de laagste delen wegstroomde, om via veenstroompjes naar het onbedijkte IJ te worden afgevoerd. De Zaan stond nog in open verbinding met de zee en de oevers waren hie…
  • Ontwikkelingsschap Zaanstreekplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigOntwikkelingsschap Zaanstreek

    Op 21 maart 1965 ingesteld bestuurlijk samenwerkingsorgaan van een aantal Zaangemeenten met het doel om door gemeenschappelijke regelingen het voorzieningenpeil te verbeteren. In feite was de oprichting van het schap de voornaamste stap op de weg tot de vorming van Zaanstad. De instelling was het gevolg van een in 1964 aan het Instituut voor Bestuurswetenschappen verstrekte opdracht. Dit instituut had de Commissie Belinfante, genoemd naar haar voorzitter samengeste…
  • Onze Lieve Vrouwen Melkdagplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigOnze Lieve Vrouwen Melkdag

    Feest dat vóór de Hervorming (tot in de tweede helft van de 16e eeuw) jaarlijks in Wormer is gevierd. Niet bekend is op welke datum de vie- ring viel. Volgens Soeteboom zond men elkaar op die dag een geschenk in de vorm van melk of een melkproduct en deelde men ook melk aan behoeftigen uit, 'het welcke my vertelt hebben lieden die er selve mede vroolyk geweest zyn'.
  • Ooievaar, deplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigOoievaar, de

    Hennepklopper te Wormer. De eerste vermelding dateert uit 1674. Hij heeft gestaan op de hoek van de Middelveersloot en de Nieuwe Vaart, en werd gesloopt in 1806.
  • Ooievaar, deplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigOoievaar, de

    Houtzaagmolen te Westzaandam, paltrok. De eerste vermelding van de balkenzager dateert uit 1699. Een bult in de naar deze molen genoemde Ooievaarstraat heeft nog lange tijd aangewezen waar de molen stond. Hij werd gesloopt in 1898.
  • Ooievaar, deplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigOoievaar, de

    Oliemolen te Oostzaandam, oorspronkelijk Assendelft, eigendom van Vereniging De Zaansche Molen. Hij werd gebouwd in Assendelft, zonder eigennaam, in 1622. ln 1669 werd hij afgebroken van zijn standplaats aan de Delft tegenover de Kerkbuurt en verplaatst naar de Kalverringdijk te Oostzaandam. Aan het eind van de 19e eeuw werd hij gebruikt als doppenmolen en vervolgens voor het malen van cacao-afval. In 1956 werd hij na een langdurige vervalperiode grondig gerestaureerd. Hij is niet…
  • Ooievaar, deplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigOoievaar, de

    Oliemolen te Zaandijk, ook De Ooievaarsmolen en De Ouwevaer. De windbrief werd gegeven in juni 1631. Hij heeft gestaan aan weg en Zaan, tegenover het Guispad, en verdween reeds vroeg. Op zijn erf werd in 1656 meelmolen De Bleeke Dood gebouwd.

    oliemolen molen
  • Ooievaars en ooievaarsnestenplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigOoievaars en ooievaarsnesten

    De ooievaar is een vogel die vroeger vrij veel in waterrijke streken in Nederland nestelde. Ook in de Zaanstreek was dat het geval. In de Zaanlandse Oudheidkamer worden diverse tekeningen uit de 18e eeuw bewaard, waarop kerken voorkomen die op het dak een ooievaarsnest hebben. Het zijn allemaal ooievaarsnesten van hetzelfde type. Ze lijken enigszins op grote 'voerbakken'.
  • Ooievaarsmolen, deplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigOoievaarsmolen, de

    Oliemolen te Zaandijk, zie: De Ooievaar

    oliemolen molen
  • Oord, Fransplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigOord, Frans

    Zaandam, 15 april 1914 - Zaandam, 18 januari 2005

    Frans Oord was de middelste zoon uit een Zaandams arbeidersgezin van dertien kinderen, woonachtig aan de Vinkenstraat 132. Zijn vader, vrijdenker en geheelonthouder, was grondwerker en lid van het Nationaal Arbeids Secretariaat NAS. Op dertienjarige leeftijd werkte Frans Oord in de fabriek, later werd hij jeugdlid van de NVV. Als achttienjarige werd hij lid van de Communistische Partij Holland CPH, later Communistische Partij Nederl…
  • Oorijzer, hetplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigOorijzer, het

    Pelmolen te Oostzaandam, zie: Het Nieuwe Kaar
  • Oosterbaan, Gosseplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigOosterbaan, Gosse

    Koog aan de Zaan, 11 januari 1911 - Krommenie 1989

    Gosse Oosterbaan, burgemeester van Zaandijk van 1964 tot 1970 en Krommenie van 1970 tot 1974, directeur van coöperaties (1940-64), wethouder te Koog aan de Zaan (1958-64); ook amateur-historicus. Gosse Oosterbaan werd geboren in een politiek actief arbeidersgezin.
  • Oosterbaan bvplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigOosterbaan bv

    Bedrijf voor stans-, plak-, verniswerk en verdere afwerking, aanvankelijk gevestigd te Zaandijk en thans aan de Industrieweg in Assendelft. Het bedrijf werd in januari 1947 opgericht door Sjoerd Oosterbaan als 'Cartonnagefabriek Oosterbaan en Tuyn c.v.', na 1951 alleen onder de naam 'Oosterbaan'. In 1960 verhuisde men naar een nieuwe fabriek te Assendelft met een oppervlakte van 1400 vierkante meter en in 1963 veranderde de naam in Cartonnagefabriek Oosterbaan nv. Van 1947 tot 196…
  • Oostererfplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigOostererf

    Gemeentelijk pensiontehuis Oostererf aan de Heijermansstraat te Zaandam, ter hoogte van het latere Zaans Medisch Centrum ZMC, werd op 18 december 1957 geopend en in 1976 gesloten en gesloopt. Zie verder: De Rozenboom.
  • Oostergouwplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigOostergouw

    De Stichting Verpleeghuizen voor de Zaanstreek, opgericht in 1974 en bestuurd door vertegenwoordigers van de gemeente en van een reeks aanverwante particuliere organisaties, exploiteerde rond 1990 twee praktisch ingerichte huizen: de Noordse Balk, geopend in 1968 in Wormerveer en Oostergouw in 1976 te Zaandam. De opdracht was reactivering en revalidatie, klinisch en poliklinisch, van chronische, meest bejaarde, patiënten en verpleging indien deze elders niet kan geschieden; bovendien…
  • Oosterhuis, Hz Gplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigOosterhuis, Hz G

    Koek- en banketbakker te Wormerveer, aan het eind van de 19e eeuw. Oosterhuis maakte zich verdienstelijk door de uitgave van een boekje ('De Hollandsche Koek- en Banketbakkerij' , 2e druk Zaandam 1900), waarin 250 recepten van vroeger gebak. Bij deze recepten bevonden zich ook die van een aantal Zaanse specialiteiten, zoals taai, bolussen, kleskoppen en duivekaters.
  • Oostermolenplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigOostermolen

    Meelmolen bij Jisp, zie: Molens zonder (of met onbekende) eigennaam nr. 23.
  • O+R Inktchemieplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigO+R Inktchemie

    Drukinkt-industrie aan de Oostzijde te Zaandam, oorspronkelijk ook verffabriek. De verffabriek Oosterveld en Romijn werd aan het begin van de 20e eeuw opgericht in een voormalige cacaofabriek aan de Oostzijde. Nadat in 1974 de productie van verf werd overgedragen aan Sabel Paulussen bv, legde het bedrijf zich volledig toe op de productie van drukinkt; de naam van het bedrijf werd gewijzigd in O+R Inktchemie.
  • Oosterweideplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigOosterweide

    Doopsgezind Kindertehuis aan de Oostzijde 240 te Zaandam, ten oosten van de Prins Bernhardbrug. Het herenhuis is gebouwd in 1804, het vorige uit 1744 werd gesloopt omdat het te klein was geworden. Men verkeerde midden in de Franse overheersing, maar er kwam toch een nieuw gebouw door een vrijwillige bijdrage van f 12000, door de leden van de
  • Oosthoek, Lettieplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigOosthoek, Lettie

    Zaandam, 18 oktober 1937

    Lettie Oosthoek, geboren als Aletta Lapère is een actrice, beter bekend als de bekakte buurvrouw Neuteboom uit de TV-serie Flodder. Ze doorliep het gymnasium, genoot drie maanden toneelschool in Arnhem, figureerde bij de Nederlandse Comedie, werkte enige tijd samen met Albert Mol en nam spel- en spraaklessen bij Henk van Ulsen. Zij was gehuwd met Peter Oosthoek.
  • Oosthuizen, Klaasplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigOosthuizen, Klaas

    (Wormerveer, 15 oktober 1899 - Kamp Vught, 26 september 1943) Klaas Oosthuizen 1899-1943 Kantoorbediende Klaas Oosthuizen woont tijdens de oorlog met zijn vrouw Margarethe en hun drie kinderen in Wormerveer aan de Emmastraat 4 en is werkzaam bij de blikfabriek Verblifa in Krommenie. Begin 1942 vangt Klaas aan met het illegaal verspreiden van Het Parool. Hij houdt zich actief bezig met de vraag hoe de vakbonden na de oorlog georganiseerd moeten worden. Hij organiseert thuis bij…
  • Oostknollendamplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigOostknollendam

    Buurtschap, klein dorp, behorend tot de gemeente Wormer, vanaf 1991 gemeente Wormerland, vroeger behorend tot de Banne van Wormer; tweelingdorp met Westknollendam, waarvan het door het meest noordelijke deel van de Zaan is gescheiden.

    Er heeft nooit een aparte gemeente Knollendam of Oostknollendam bestaan. Over Oostknollendam is weinig gepubliceerd; de schaarse gegevens zijn alleen verspreid te vinden.
  • Oostsanen, Jacob Cornelisz vanplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigOostsanen, Jacob Cornelisz van

    Oostzaan ca 1470 - 1533

    Jacob Cornelisz. van Oostsanen, ook Jacob War genaamd, was een Nederlands schilder en ontwerper van houtsneden. Hij wordt beschouwd als één van de grote Nederlandse meesters uit de eerste helft van de zestiende eeuw.
  • Oostwoud, Jacobplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigOostwoud, Jacob

    Hem 1714 - Zaandam 9 april 1784

    Schoolmeester in de reken-, meet- en stelkunde, algebra, in Oostzaandam, vooral bekend geworden als landmeter en cartograaf. Hij beschouwde dit als weinig meer dan de praktische uitoefening van wat hij in theorie nastreefde: het verbreiden van wiskundige kennis.
  • Oostzaanplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigOostzaan

    Zelfstandige gemeente binnen de Zaanstreek, een van de drie Zaanse dorpen die in 1974 niet bij de samenvoeging tot Zaanstad werden betrokken. Hoewel de oorspronkelijke bewoners - zoals nog aan de klank van het plaatselijk dialect valt te horen - Waterlanders zijn geweest, behoort Oostzaan historisch tot de Zaanstreek. De naam zegt dat trouwens al.
  • Oostzaan, Ambachtsheerlijkheidplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigOostzaan, Ambachtsheerlijkheid

    Het rechtsgebied van de Banne van Oostzanen was in de 14e eeuw beleend aan Wouter van Heemskerk als Ambachtsheerlijkheid en in het begin van de 15e eeuw aan Sijmon van Zaanden. Zij oefenden als leenheren het recht uit voor de graven van Holland. Door strubbelingen kwam de banne enkele malen weer rechtstreeks onder grafelijk gezag en later onder dat van de Staten van Holland.
  • Oostzaan, Banne vanplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigOostzaan, Banne van

    Het vroegere rechtsgebied van Oostzaan, dat waterstaatkundig was bepaald, feitelijk de Ambachtsheerlijkheid of de Polder Oostzaan.
  • Oostzaandamplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigOostzaandam

    Voormalige naam van de bewoningsconcentratie ten oosten van de Zaan nabij de Dam, tot 1795 behorend tot de gemeente Oostzaan, tussen 1795 en 1811 min of meer een zelfstandige gemeente en sinds 1811 deel uitmakend van de stad Zaandam. Oostzaandam behoorde tot de
  • Oostzanen, Jacob Corneliszoon vanplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigOostzanen, Jacob Corneliszoon van

    Oostzaan ca. 1470 - Amsterdam 1523

    Beeldend kunstenaar, aanvankelijk vooral houtsnijder, later een befaamd kunstschilder. Jacob Cornelisz van Oostzanen, ook wel Jacob van Amsterdam genoemd, was één van de belangrijke kunstenaars van zijn tijd. Waarschijnlijk is hij opgeleid in Haarlem. Met zijn geboorteplaats had hij nauwelijks of geen binding, hij heeft zijn hele leven in Amsterdam gewerkt. Zowel voor de plaatselijke geestelijkheid als voor de toen al gefort…
  • Oostzeehandelplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigOostzeehandel

    Zie: Oostzeevaart en Arbeidsplaatsen en bedrijfsgrootte.
  • Oostzeevaartplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigOostzeevaart

    Handelsvaart op met name de Scandinavische en Baltische landen, met grote deelname van Zaankanters in de eerste helft van de 17eeuw. In die tijd waarschijnlijk één van de pijlers van de Zaanse economie. De Oostzeevaart of Sontvaart was zeer belangrijk voor de opkomst van het gewest Holland. De stad Amsterdam heeft er mede haar bloei aan te danken. De Amsterdamse stapelmarkt was als het ware een spin in een web waarin allerlei goederen samen kwamen om met winst te worden verhandeld.…
  • Oostzijdeplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigOostzijde

    Weg op de lage dijk langs de Zaan in Zaandam-Oost, die loopt van de Peperstraat in het zuiden tot aan 't Kalf in het noorden. Vroeger liep de Oostzijde aan de zuidkant door tot aan de Zuiddijk bij de Dam en had de straat een belangrijke functie voor het doorgaande wegverkeer. Door de aanleg van een oostelijker gelegen verkeersroute (H. Gerhardstraat-Heijermansstraat-Dr. H.G. Scholtenstraat) is deze functie sterk verminderd. Doorgaand autoverkeer werd zelfs onmogelijk toen de
  • Oostzijderkerkplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigOostzijderkerk

    Oorspronkelijk ging de aan de Zuiddijk gelegen Oostzijderkerk in de Klauwershoek, als katholieke kapel, gewijd aan de H. Maria Magdalena, door het leven, onder de vleugels van de parochiekerk van Oostzaan. Naar schatting werd de kapel in de tweede helft van de 14e eeuw gebouwd, zekerheid hierover ontbreekt, het eerste schriftelijke bericht dateert van 1411. De bouwvallige kapel, duidelijk gebouwd als vluchtkerk voor de waterwolf op een grote terp, grenzend aan de dam in de Zaan, …
  • Oostzijderveldplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigOostzijderveld

    Historische aanduiding van al het land tussen Oostzaandam, de Oostzijde, 't Kalf, de Wijde Wormer, het dorp Oostzaan en het IJ. De Zaandamse wijken Plan Kalf, Kogerveld, Hoornseveld, Peldersveld en Poelenburg, maar ook de oudere wijken ten oosten van de Zaan liggen in het Oostzijderveld. Het veld is in de 14e eeuw ontstaan door ontginning van het eerdere hoogveenpakket, dat vervolgens erodeerde en inklonk. De toen gegraven sloten zijn grotendeels nog in het landschap terug te vin…
  • Op den Velde, Heinplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigOp den Velde, Hein

    Zaandam, 1 juni 1901 - Gross Rosen, 31 december 1944

    Jan Hendrik Op den Velde, voor ingewijden ook wel Hein of Henk, wist gedurende WO II via een zelf gebouwde zender contact te leggen met Bureau Inlichtingen van de Nederlandse regering te Londen.
  • Op den Velde bv, Janplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigOp den Velde bv, Jan

    De Handels- en productieonderneming Op den Velde Groep bestaat uit de divisies Industrie en Staal, die een totaalpakket technische producten als transportbanden en aardolieproductenaan klanten in binnen- en buitenland aanbieden, gevestigd te Zaandam.
  • Openbaar Onderwijsplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigOpenbaar Onderwijs

    Zie: Onderwijs
  • Openbaar vervoerplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigOpenbaar vervoer

    Zie: Streekvervoer en Spoorwegen
  • Openbare werkenplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigOpenbare werken

    Zie: Stadsontwikkeling en Openbare werken.
  • Openluchtmuseum Arnhem, Nederlandsplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigOpenluchtmuseum Arnhem, Nederlands

    Nationaal bekend museum, hier genoemd omdat het een van de plekken buiten de Zaanstreek is, waar niettemin Zaanse houtbouw te zien is. In 1912 is het initiatief voor het Openluchtmuseum genomen; daarbij had men bestaande Scandinavische musea als voorbeeld, onder andere dat in Skansen (1891 ) bij Stockholm.
  • Opera en operetteplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigOpera en operette

    Opera

    De opera heeft sinds zijn ontstaan, aan het eind van de 16e eeuw, een stormachtige ontwikkeling doorgemaakt en is in de loop der tijd uitgegroeid tot de belangrijkste uiting op het toch zo omvangrijke terrein van de muziek. Al heeft Nederland op dit gebied, vergeleken met bijvoorbeeld Italië, Frankrijk en Duitsland geen uitgesproken briljante rol gespeeld, toch heeft de opera vanaf de 17e eeuw tot aan de Tweede Wereldoorlog ook in ons land een uitermate actief bestaan g…
  • Operettezangers, Deplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigOperettezangers, De

    De Operettezangers werden in 1945 in Zaandam opgericht. Deze vereniging heeft tot 1969 bestaan en was zeer populair. Er werd met eigen solisten gewerkt, dirigent was Johan Thomas, die tevens de regie voerde. De uitvoeringen werden gegeven in het toenmalige Ons Huis aan de Gedempte Gracht. De Operettezangers beschikten over een eigen oefenruimte aan het Kattegat te Zaandam.
  • Opgravingenplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigOpgravingen

    Zie: Archeologie
  • Opperdan, Stichtingplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigOpperdan, Stichting

    Jeugdbeschermingsorganisatie in de Zaanstreek, zie: Riagg Zaanstreek-Waterland
  • Oproerenplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigOproeren

    Als oproer wordt hier beschouwd elke beweging tegen het openbaar gezag die gepaard gaat met ordeverstoring en verzet tegen de overheid. De meeste oproeren in de Zaanstreek duurden kort en betroffen slechts kleine groepen opstandigen. Hierdoor voldoen ze slechts in beperkte mate aan de bovenstaande definitie. Er zijn in deze zin sinds het begin van de 15e eeuw twaalf oproeren geweest. Enkele daarvan zijn als apart trefwoord behandeld, te weten het
  • Opstand 1813plugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigOpstand 1813

    Ernstige ongeregeldheden in de Zaanstreek, voornamelijk in Zaandam, tegen de Franse Conscriptie; het oproer eindigde met het fusilleren van zes vermeende leiders. Aanleiding was de extra conscriptie die in 1813 aan het Hollandse volk werd opgelegd. Alle mannen tussen de 20 en de 40 jaar, ook de getrouwde, moesten zich laten inschrijven, een aantal jongens van welgestelde ouders diende zich bovendien aan te melden voor een erewacht. De gemoederen liepen hoog op.
  • Opvoering Pieter Michaeloffplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigOpvoering Pieter Michaeloff

    Op 18 augustus 1897 's avonds om acht uur begon, als afsluiting van het Czaar Peterfeest, de voorstelling van Pieter Michaeloff, de dramatische schets, voor deze gelegenheid geschreven door Gerrit Jan Honig. Het spektakelstuk werd bijgewoond door hoge gasten, die door de voorzitter van 'Vondel' ontvangen en naar de voor hen gereserveerde plaatsen werden geleid. Bij hun binnenkomen speelde de Dilettanten Club het Russische Volkslied en het Oude Wilhelmus, die staande …
  • Orangistenplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigOrangisten

    In de Patriottentijd (1780-1787) de ongeorganiseerde partij die streefde naar handhaving van het stadhouderlijk gezag. De orangisten stonden daarbij lijnrecht tegenover de in de Zaanstreek, en ook elders, talrijker patriotten. In de Zaanstreek bestond de aanhang voornamelijk uit de minder betaalden; getuige de relletjes die af en toe plaats hadden, waren er naar verhouding veel orangisten in Krommenie, Assendelft en Oostzaan, wellicht ook in Wormer, terwijl ook het Kalf in Zaandam or…
  • Oranjeboom, deplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigOranjeboom, de

    Houtzaagmolen te Oostzaandam en later Westzaandam, klein wipmolentje. Het lattenzagertje werd gebouwd omstreeks 1896 aan de Oostzijde ten noorden van de Noorderbrug, waar het werd gebruikt voor het zagen van duigen. Later werd het overgebracht naar Westzaandam, waar de molen werd neergezet aan en ten westen van de Vaart, ten zuiden van het
  • Oranjeboom, deplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigOranjeboom, de

    Houtzaagmolen te Westzaan, paltrok. De windbrief werd gegeven in september 1683. De molen stond noordelijk van de Tarwe-akkersloot en werd in 1700 naar Westzaandam verplaatst. zie aldaar.
  • Oranjeboom, deplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigOranjeboom, de

    Houtzaagmolen te Westzaandam, paltrok, bijgenaamd De Luis. De eerste vermelding van de wagenschotzager dateert uit 1707. Hij heeft gestaan aan en ten westen van de Watering, noordelijk van het tegenwoordige NS-Station, en werd in 1777, terwijl men bezig was hem te slopen, door brand verwoest.
  • Oranjeboom, deplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigOranjeboom, de

    Houtzaagmolen te Westzaandam paltrok. De windbrief van de wagenschotzager werd gegeven in februari 1699. Hij heeft gestaan ten oosten van de Vaart, achter het Stuurmanspad, en werd in maart 1886 gesloopt.
  • Oranjeboom, deplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigOranjeboom, de

    Oliemolen te Assendelft, ook De Dromer genoemd. De eerste vermelding dateert uit 1668. Hij heeft gestaan aan de Nauernase Vaart, als tweede molen van het noorden, en werd gesloopt in september 1808.

    oliemolen molen
  • Oranjeboom, deplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigOranjeboom, de

    Oliemolen te Oostzaandam. De eerste vermelding dateert uit oktober 1683. Hij heeft gestaan aan en ten oosten van de Kuil, en werd langdurig gebruikt voor de verwerking van cacao-afval. In mei 1938 werd hij onttakeld en in december 1940 tot stellinghoogte afgebroken; in maart 1941 werd hij door brand verwoest.
  • Oranjeboom, deplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigOranjeboom, de

    Snuif- en verfmolen te Westzaan. De windbrief werd gegeven in juli 1754. Hij heeft gestaan nabij de Nauernasche Vaart, ten noorden van Plan Molenaar, en werd de laatste jaren gebruikt voor de verwerking van cacao-afval. Hij werd gesloopt in 1941.
  • Oranjeboom, de Kleineplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigOranjeboom, de Kleine

    Houtzaagmolen te Westzaandam, paltrok, ook Het Spintje genoemd. De eerste vermelding van de wagenschotzager, en later balkenzager, dateert uit 1707. Hij heeft gestaan achter het Boerenpad, en werd in 1888 gesloopt.
  • Oranjeboom, de Kleineplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigOranjeboom, de Kleine

    Houtzaagmolen te Westzaandam, bovenkruier. De eerste vermelding van de wagenschot- en lattenzager dateert uit 1739. Hij heeft gestaan aan de Hogendijk. Het jaar van verdwijnen is onbekend.
  • Oranjeboom, de Oude Kleineplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigOranjeboom, de Oude Kleine

    Houtzaagmolen te Westzaandam, paltrok. De wagenschotzager, en later balkenzager, werd gebouwd in 1717. De molen heeft gestaan ten westen van de tegenwoordige spoorlijn en werd in 1886 gesloopt.
  • Overzicht molens met de naam Oranjeboomplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigOverzicht molens met de naam Oranjeboom

    Oranjeboom, de

    Houtzaagmolen te Oostzaandam en later Westzaandam, klein wipmolentje. Het lattenzagertje werd gebouwd omstreeks 1896 aan de Oostzijde ten noorden van de Noorderbrug, waar het werd gebruikt voor het zagen van duigen. Later werd het overgebracht naar Westzaandam, waar de molen werd neergezet aan en ten westen van de Vaart, ten zuiden van het
  • Orden, Gerrit vanplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigOrden, Gerrit van

    Zaandam, 18 december 1774 – Zaandam, 13 januari 1854

    Ger­rit van Orden was burge­meester van Zaandam in de periode 1838 – 1845, opvolger van burge­meester Engel van de Stadt. Van Orden was tabak­shan­de­laar, boekverkoper, plaatsver­van­gend rechter van 1817 tot 1828, gemeen­ter­aad­slid (1828−1850), wethouder (1836), Ridder van de Nederlandsche Leeuw (1842) en Staten­lid (1837). Van Orden, die ook bek­end­heid kreeg als pen­ningkundige, over­leed in 1854.…
  • Orgels in de Zaanstreekplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigOrgels in de Zaanstreek

    ----------

    Onderstaand artikel geeft een overzicht van de in de Zaanstreek aanwezige, of aanwezig geweest zijnde, orgels door de tijden heen. Door het ontbreken van grote steden in de streek werden er ook geen grote kerken gebouwd. Daardoor waren in de Zaanstreek geen grote orgels aanwezig. Het orgelbestand was echter wel altijd van goede kwaliteit. Orgelbouw 'van eigen grond' heeft de Zaanstreek in het verleden overigens niet gekend. Alle orgels werden gefabriceerd doo…
  • Orion Oliefabriek nvplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigOrion Oliefabriek nv

    Oliebedrijf te Zaandam, opgericht 1 februari 1899 door Jan van Heijningen (1874-1960) in de percelen Westzijde 328 t/m 342. Het bedrijf ontwikkelde zich voorspoedig. Omstreeks 1910 werd een fabriek van vier verdiepingen gebouwd onder leiding van de toen achttienjarige Cor Kakes. In 1924 volgde een uitbreiding, machinefabriek
  • Orthopedagogisch Centrum Kennemerland.plugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigOrthopedagogisch Centrum Kennemerland.

    Zie: Jeugdzorg
  • Os, deplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigOs, de

    Oliemolen te Oostzaandam. De eerste vermelding dateert uit mei 1663. Hij werd vele jaren gebruikt voor het verwerken van cacao-afval. In 1916 werd hij onttakeld en in het vervolg aangedreven door een elektromotor. Het riet van de romp werd later vervangen door hout. De romp en de schuur van De Os zijn nog aanwezig aan de
  • Os, deplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigOs, de

    Watermolen te Assendelft. Hij werd gebouwd in 1634 ter bemaling van de Zuiderpolder en werd gesloopt omstreeks 1875.
  • Ossenbruggen, Jan vanplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigOssenbruggen, Jan van

    Wormerveer, 5 oktober 1939 – Hoorn, 20 mei 2021

    Luitenant-kolonel Jan van Ossenbruggen muziekpedagoog, dirigent en inspecteur militaire muziek, afgestudeerd aan het conservatorium als trompettist en pianist, was jarenlang actief bij de Marinierskapel van de Koninklijke Marine en bij de Koninklijke Militaire Kapel. Na z'n militaire carrière was hij van 1998 tot 2006 VVD-raadslid te Hoorn waar hij in 2016
  • Ossestal, deplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigOssestal, de

    Zie: Louwen Houtbewerking bv .
  • Otter, deplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigOtter, de

    Houtzaagmolen te Westzaandam, paltrok. De windbrief van de balkenzager werd gegeven in oktober 1708. Hij heeft gestaan aan en ten noorden van de Otterspadsloot en werd gesloopt in 1891.
  • Otter, deplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigOtter, de

    Voormalige herberg op de Dam te Zaandam, die lang na zijn verdwijning opnieuw bekendheid kreeg door het boek 'In den Otter' van C. Joh. Kieviet Dit boek gaat over de opstand tegen het (Franse) gezag in 1813; de beschreven gebeurtenissen hebben echter niet in 'De Otter' plaats gehad maar in een nabijgelegen logement.
  • Otterspadplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigOtterspad

    Voormalig pad te West-Zaandam tussen het Dokter Roggertspad en de Bullekerk. Het was vernoemd naar de in 1708 gebouwde paltrokmolen 'De Otter', maar kreeg pas na de sloop van deze molen in 1891 woonbebouwing. Deze bebouwing is aan het eind van de jaren '50 van de 20e eeuw opgenomen in Plan
  • Oud-Heinplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigOud-Hein

    Oud-Heyn, Oudtheyn of Oud-Hein, bijnaam van Hendrik Pietersz, Heyndrik Pietersz of Heynric Pieterszoon, stichter van Zaandijk.
  • Oud-Katholieke schuilkerk Krommenieplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigOud-Katholieke schuilkerk Krommenie

    De kerk van de Parochie van de HH Nicolaas en Maria Magdalena aan de Noorderhoofdstraat 131 in Krommenie is een Rijksmonument. Aan de ligging van de kerk, verborgen achter huizen, is te zien dat de Oud-Katholieke Kerk een schuilkerk is. De kerk achter de rustieke Zaanse gevel aan de Noorderhoofdstraat 131 als deel van een boerderij in Krommenie en daterend uit het begin van de 17e eeuw is daarvan een voorbeeld.
  • Oud, het Koogerplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigOud, het Kooger

    Oud, het Kooger
  • Oud, het Zaandijkerplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigOud, het Zaandijker

    Oud, het Zaandijker
  • Oud-katholiekenplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigOud-katholieken

    Geloofsrichting ontstaan door een scheuring in de katholieke kerkgemeenschap. In de Zaanstreek kregen de Oud-Katholieken een redelijke aanhang, er zijn thans kerken te Zaandam en Krommenie. In 1703 werd bisschop Petrus Code vanuit Rome op verzoek van de Jezuïeten uit zijn ambt ontzet. Hij hield in Nederland echter veel aanhangers. Na bijna een eeuw van onrust, handelend over een geschil tussen de kapittels van Utrecht en Haarlem enerzijds en Rome anderzijds, vond tenslotte in 17…
  • Oud-Zaandenplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigOud-Zaanden

    Zie: Zaanden.
  • Oude Hollandse Kerken, Stichtingplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigOude Hollandse Kerken, Stichting

    In veel plaatsen behoren de kerken tot de oudste nog bewaard gebleven bebouwing. Zij tonen ons waartoe onze voorouders artistiek en bouwkundig in staat waren. Meer dan nu waren de kerken van belang voor het maatschappelijke leven. Als erfdeel van het voorgeslacht verdienen zij zorg en aandacht.
  • Oude Wagtmeesterspad.plugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigOude Wagtmeesterspad.

    Voormalig pad in Westzaandam, in de Molenbuurt. In 1702 is een padreglement ingesteld. De juiste ligging en het jaar van verdwijnen zijn niet bekend.
  • Oudega, drs Pieterplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigOudega, drs Pieter

    (Zaandam 25 maart 1948).

    Wethouder van Zaanstad sinds 1986. Piet Oudega werd na een studie scheikunde aan de V.U. te Amsterdam leraar, onder meer in Zaandam. In 1982 verliet hij het onderwijs om beleidsmedewerker Welzijn te worden bij de Stadsdeelraad Amsterdam-Noord. Na de gemeenteraads-verkiezingen van 1986 kreeg hij het wethouderschap aangeboden. Hij beheerde Onderwijs en Nutsbedrijven tot 1988 en vervolgens Financiën, Economische Zaken, Grondzaken en Automatisering.
  • Oudheidkamer Oostzaanplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigOudheidkamer Oostzaan

    De stichting Oudheidkamer Oostzaan, opgericht in 1981, stelt zich ten doel de belangstelling in de historie, het volksleven, de handel, de nijverheid, zomede de zeden en gewoonten van de gemeente Oostzaan en haar bevolking te bevorderen.

    Er zijn werkgroepen ingesteld, er verschijnt een mededelingenblad De Jol. De
  • Oudheidkamersplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigOudheidkamers

    Kleine musea betreffende de plaatselijke of regionale geschiedenis. De Zaanstreek kent drie Oudheidkamers, te weten in Zaandijk, Assendelft en Oostzaan. Zie ook: Musea

    Zaandijk

    Veruit de belangrijkste en oudste Oudheidkamer is het Zaans Museum, beheerd door de 'Vereeniging tot Instandhouding en Uitbreiding der Oudheidkundige Verzameling
  • Oudheidkundige Verzamelingplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigOudheidkundige Verzameling

    Jacob Honig Jansz. Jr. Zie: Oudheidkamers.
  • Out, Dplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigOut, D

    Zie: Tweede Wereldoorlog 3.
  • Out nv, P.plugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigOut nv, P.

    Pieter Out was onderwijzer maar zocht een kantoorbaan omdat hij niet lang kon staan. Omdat de kantoorbaan te weinig verdiende, koos hij voor een zelfstandig bestaan als boekhandelaar. Hij kocht op 2 augustus 1860 een klein winkeltje aan de Hoogstraat van Gerrit Frederiks Huisman (1805) en richtte een handelsdrukkerij, boekhandel, uitgeverij en groothandel in schoolbehoeften en leermiddelen te Koog-Zaandijk op.
  • Ouwejan, Remmetplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigOuwejan, Remmet

    Zaandam, 5 maart 1897 - Zaandam 5 juni 1972

    Tekenaar, kalligraaf en kunstverzamelaar Remmet Jacob Ouwejan, in het dagelijks leven werkzaam bij een bank, was een uiterst nauwgezet tekenaar van de Zaanse topografische situatie. In de jaren '30 verschenen vele van zijn pentekeningen in de twee bundels 'Zaens Skoon', fraai uitgegeven boeken die nu zeer gezocht en kostbaar zijn. Vooral de inmiddels grotendeels verdwenen houtbouw is lofwaardig door hem vastgelegd.
  • Ouwelfabricageplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigOuwelfabricage

    Economische bedrijvigheid; de twee Nederlandse ouwelfabrieken staan beide in Zaandam, te weten Primus en Zaano.

    Ouwel, eetbaar papier, wordt gefabriceerd volgens geheim recept, dat eeuwen teruggaat. Het werd gemaakt in kloosters; het eindproduct was de hostie. Later werd ouwel bijvoorbeeld ook gebruikt als papier onder kokoskoeken en noga. Productiemethoden en receptuur van ouwel worden angstvallig geheim gehouden. De Nederlandse bedrijven maken ouwel op basis van aardappelzetme…
  • Ouweneel, Willemplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigOuweneel, Willem

    Zaandam, 2 juni 1944

    Willem Johannes Ouweneel is een Nederlandse bioloog, filosoof en theoloog. Ouweneel is onder het evangelische/orthodox-protestantse deel van Nederland een bekend publicist en spreker. Ook is hij een ervaren debater.
  • Ouwerkerk, Hansplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigOuwerkerk, Hans

    's-Gravenhage, 23 mei 1941

    drs Hans George Ouwerkerk, burgemeester van Zaanstad sinds 16 januari 1989, voordien burgemeester van de toenmalige heksenketel Lekkerkerk en Emmen. Hans Ouwerkerk werd na een opleiding gymnasium en geschiedenis doctoraal examen 1965 achtereenvolgens, assistent van de Tweede Kamerfractie van de Partij van de Arbeid (1965-'67), medewerker van het kabinet van burgemeester Samkalden van Amsterdam (1967-'71), landelijk secretaris van de PvdA (1971-'73) e…
  • Ouwerkerk Export bv, PJ. vanplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigOuwerkerk Export bv, PJ. van

    Fabrikant van whirlpools en systemen daarvoor, sauna's en stoombaden. P.J. van Ouwerkerk begon als 20-jarige in 1966 een loodgietersbedrijfje te Zaandam. Deze eenmanszaak groeide uit tot een installatiebedrijf met thans (1991) ongeveer 20 werknemers, dat zich ging bezighouden met de aanleg van luxe zwembaden volgens eigen ontwerp. In 1980 werd de loodgieterij verkocht en richtte de onderneming zich geheel op het ontwerpen en produceren van luxe badsystemen. Afnemers…
  • Ouwevaer, deplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigOuwevaer, de

    Oliemolen te Zaandijk, zie De Ooievaar.

    oliemolen molen zaandijk
  • Overheidszorgplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigOverheidszorg

    l. Inleiding

    De gemeente Zaanstad is met 130.000 inwoners een van de grote gemeenten in Nederland. Naarmate een gemeente groter is kan zij haar burgers meer diensten aanbieden. De plaatselijke overheidszorg is vooral sterk toegenomen in de periode na 1880, en dan met name in de grotere gemeenten. In de periode daarvoor was de omvang van de dienstverlening betrekkelijk klein. De ontwikkeling van de overheidszorg in Zaandam na 1880 verliep min of meer gelijk met die van andere geme…
  • Overtoomplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigOvertoom

    Een verlaagd en van glooiingen voorzien dijkgedeelte waarover schepen werden gehaald cq gewonden. In de Zaanstreek zijn verschillende overtomen geweest, waarvan die te Zaandam verreweg het belangrijkst was. Oost- en Westzaandam hadden hun welvaart in de 17e eeuw mede te danken aan omvangrijke
  • Overtoom, deplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigOvertoom, de

    In 1976 te Westzaan gebouwd elektrisch gemaal waarmee het waterpeil in de polder Westzaan wordt gereguleerd. Het gemaal loost op Zijkanaal E van het Noordzeekanaal.
  • Overtoom Zaandam bvplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigOvertoom Zaandam bv

    Bouwbedrijf te Zaandam. Het werd als eenmanszaak in 1903 opgericht door Jb. Overtoom. Nadien werd de onderneming omgezet in een firma, daarna in een nv en tenslotte in een besloten vennootschap. Directeur is J.S. Overtoom, kleinzoon van de oprichter. Overtoom Zaandam bv is actief op het gebied van utiliteitsbouw, renovatie en restauratie. Er zijn ongeveer 40 personen werkzaam (1990). Verplaatsing van het bedrijf naar de
  • Overtoomrederijplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigOvertoomrederij

    Zie: Overtoom.
  • Overtoomsluisplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigOvertoomsluis

    De Overtoomsluis van Westzaan geschilderd door Jan Baggen 1) Oude banne-schutsluis te Westzaan De Overtoomsluis werd aangelegd ter plaatse van de eerdere Overtoom. Dit sluiscomplex is herbouwd in 1719 als schutsluis van het enkelkerend type tussen de polder Westzaan en het IJ.
  • Overtuinenplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigOvertuinen

    De langs de Zaan geplaatste koopmanshuizen waren doorgaans direct aan de straat gelegen. In een niet al te groot aantal gevallen lieten de eigenaars-bewoners aan de overzijde van de straat, dus ook aan de overzijde van de er direct naast gelegen wegsloot, overtuin aanleggen. De enige resterende overtuin is nu nog de
  • Overzetverenplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigOverzetveren

    De Zaan en andere brede waterwegen, zoals de Nauernasche Vaart, waren vroeger niet of nauwelijks overbrugd. Om al te lange omwegen te voorkomen, brachten overzetveren, op vaste punten, personen en later ook kleine voertuigen van de ene oever naar de andere. Meestal werd gebruik gemaakt van geroeide veerschuiten, maar er kwamen in de loop der tijd ook handbediende of mechanisch voortbewogen kabelponten voor. Het gebruik van grotere overzetveren hing soms samen met de wens om in geva…
  • Paalwormplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigPaalworm

    De belangrijkste houtaantaster onder de weekdieren is de paalworm, Teredo spec. div., die net als de gribbel in alle wereldzeeën voorkomt. In verschillende gebieden komen diverse soorten voor, in de Middellandse Zee bijvoorbeeld vier. Paalwormen leven in zowel naald- als loofhout dat in zout of brak water dienst doet als meerpaal, sluisdeur, kadebescherming, dijkbescherming, rijshout enzovoorts. Aantasting vindt alleen dan plaats, als vrij rondzwemmende larven in het water aanwezig zij…
  • Paap, deplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigPaap, de

    De Paap, oliemolen te Koog aan de Zaan, de windbrief werd gegeven in november 1627. Hij heeft gestaan aan en ten noorden van de Sluissloot, op de hoek van de Dors, en werd gesloopt in juni 1900.

    17 januari 1866 is door de rijksveldwachter G. Tangering, gestationeerd te Zaandam, opgespoord en aangehouden de persoon van H. M. van Koog aan de Zaan, oud 16 jaar, beschuldigd van
  • Paard, het Bonteplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigPaard, het Bonte

    Paard, het Bonte
  • Paard, het Jongeplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigPaard, het Jonge

    Snuifmolen te Westzaandam, zie: Het Vooltje.
  • Paard, het Witteplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigPaard, het Witte

    Oliemolen te Wormerveer.

    De windbrief werd gegeven in september 1634. Hij heeft gestaan aan weg en Zaan, ten zuiden van de latere oliefabriek De Toekomst (thans onderdeel Croklaan bv) en werd gesloopt in 1894.

    oliemolen molen
  • Paard, het Witteplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigPaard, het Witte

    Pelmolen te Oostzaandam.

    De eerste vermelding dateert uit maart 1716. Hij heeft gestaan nabij en ten westen van de Weer, ten zuiden en op enige afstand van de Pantepadsloot, en werd in 1815 afgebroken, om herbouwd te worden op de plaats van de verbrande pelmolen De
  • Paard, het Zwarteplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigPaard, het Zwarte

    Pelmolen te Oostzaandam.

    De windbrief werd gegeven in september 1690. Hij werd in juni 1741 door brand verwoest, waarna na geruime tijd herbouw volgde. Hij heeft gestaan aan en ten Westen van de Gouw, ten zuiden en op enige afstand van de Pantepadsloot, en werd in februari 1838 door brand verwoest.
  • Paardekoper Displayplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigPaardekoper Display

    In Wormerveer op het industrieterrein Molletjesveer gevestigd bedrijf, waarin displays, letterlijk: uitstallingen, showmateriaal voor reclame-doeleinden, bedoeld om producten in de detailhandel aantrekkelijk te presenteren, worden vervaardigd. De in de jaren '20 opgerichte onderneming heeft ongeveer 15 personen in dienst; men werkt in 1990 met een wisselend aantal uitzendkrachten.
  • Paardensportplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigPaardensport

    Samenvattende naam voor de takken van sport waarbij het paard, aangespannen of bereden, een essentiële rol speelt. Binnen de paardensport bestaan verschillende disciplines:

    * harddraverijen, snelheidswedstrijden in draf, over 300 tot 3000 meter, waarbij het paard voor een tweewielige wagen - een sulky - is gespannen;
  • Paardetramplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigPaardetram

    In 1891 is in de Zaanstreek serieus de instelling van een paardetram overwogen. Om betere verbindingen tussen de Zaangemeenten te bereiken was overigens al sinds 1881 gespeeld met de gedachte een stoomtram aan te leggen. Met het oog op de veiligheid, vooral in de Westzijde te Zaandam, ging de voorkeur tenslotte uit naar een paardetram. De gemeenten wisten onderling echter geen overeenstemming te bereiken. Aan het begin van de 20e eeuw ontstond opnieuw het plan voor een stoomtram, waa…
  • Paardevenplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigPaardeven

    Zie: Ameland.
  • Paasveemarktplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigPaasveemarkt

    Vroegere veemarkt te Zaandam, gehouden op de woensdag voor Pasen.

    De markt werd georganiseerd door de 'Vereeniging ter Opbeuring van de Zaandamsche Veemarkt' en is sinds de tweede helft van de 19e eeuw tot aan de Tweede Wereldoorlog jaarlijks gehouden op de Gedempte Gracht. Voorafgaande aan de Paasmarkt werd een in de Zaanstreek befaamde loterij gehouden waarvan de hoofdprijs uit drie stuks rundvee bestond. De markt zelf, met in het verleden een grote aanvoer van koeien, schapen …
  • Pachter, deplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigPachter, de

    Hennipklopper te Krommenie, zie: De Witte Duif.
  • Padlaanplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigPadlaan

    Verbinding tussen het oude centrum van Krommenie en de Vaartbrug, in 1850 aangelegd bij de bouw van de eerste veerbrug over de Nauernasche Vaart. Voordien was er ongeveer op dezelfde plaats een veer naar Wormerveer, dat men vanuit Krommenie via het Wormerveerder pad (een schelpenpad, dat eerder - voor verbreding - 't Padje heette) bereikte. Een zijpad van de hoofdstraat heette vroeger een laan; het weiland langs het Wormerveerder pad werd ook Padlaan genoemd (de naam Padt-laan als landa…
  • Padgemeenschappen en -reglementenplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigPadgemeenschappen en -reglementen

    In de Zaanstreek is in het verleden door de bewoners van vele paden een padgemeenschap gesticht met het oog op gezamenlijke belangen en plichten. Deze padgemeenschappen zijn er in vele gevallen toe overgegaan de gemaakte afspraken notarieel vast te leggen. Hiermee werden op een voor Holland unieke manier gedragsregels vastgelegd waaraan alle bewoners van het pad zich moesten houden. Vermoedelijk waren notariële bewonersovereenkomsten elders onbekend. Padregleme…
  • Padvinderijplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigPadvinderij

    Vrijetijdsbesteding voor jongeren vanaf 7 jaar, spel en training, hetgeen moet leiden tot zelfredzaamheid binnen de leefgemeenschap en dienstverlening daaraan. De padvinderij is gebaseerd op het boek 'Verkennen door jongens' van Robert Baden Powell, met als strekking: 'de weg door het leven' zoeken en onderzoeken.
  • pakhuis_koningsbergenplugin-autotooltip__default
  • Pakhuis Maas Wormerplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigPakhuis Maas Wormer

    Houten pakhuis Maas, in 1875 in ambachtelijk-traditionele trant gebouwd ten behoeve van de graanopslag. Het met de lange gevel direct aan de Zaan gelegen pakhuis maakt deel uit van het gevarieerde industriële landschap langs de Zaanoevers waarin voedsel-, olie- en houtindustrie domineerden en het vervoer over water een essentiële vestigingsvoorwaarde was. Het nog steeds als opslagruimte in gebruik zijnde pakhuis Maas is door middel van een tussenlid uit 1982 verbonden met he…
  • Pakhuis Vredeplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigPakhuis Vrede

    Van 1876 tot 1919 heeft het Pakhuis Vrede aan de Oostzijde in Zaandam dienst gedaan als rijstopslag van de rijstpellerij Blans. De N.V. Gebroeders Blans, fabriek voor verwerking van graan, rijst en stijfselprodukten, ging onder invloed van de internationale concurrentie en de stopzetting van de aanvoer van rijst tijdens de Eerste Wereldoorlog, in 1919 failliet. Daarna diende de Vrede onder meer als pakhuis voor een veembedrijf. Sedert 1951 was het in bezit van bindmiddelenproducti…
  • Pakhuizenplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigPakhuizen

    Afzonderlijke opslagruimten voor voorraden grondstoffen, gerede producten enzovoort. Als industriestreek telde de Zaanstreek steeds een aanzienlijk aantal pakhuizen. In het kohier van 1731 werden er 286 opgesomd, benevens 8 Vleethuizen, 5 kaashuizen en 17 kaatsen (schuren zonder zolder en met schuin-aflopend dak, meestal als opslagruimte benut). In 1801 werden er alleen in Oostzaandam 45 zaadpakhuizen geteld. In 1919 verscheen de derde druk van het 'Pakhuisboek van de Zaanstreek', uit…
  • Palmboom, deplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigPalmboom, de

    Houtzaagmolen te Westzaan, paltrok.

    De windbrief van de wagenschotzager werd gegeven in oktober 1721. Hij heeft gestaan aan en ten noorden van de Pronkersloot, en werd gesloopt in 1796.
  • Palmboom, deplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigPalmboom, de

    Meelmolen te Krommenie.

    Hij werd vermoedelijk gebouwd in 1604. Hij heeft gestaan aan het eind van de Heiligeweg, dicht bij de Militaireweg, werd eind 1913 onttakeld (na enige jaren als doppenmaler in bedrijf te zijn geweest), en in mei 1924 volledig gesloopt.
  • Paltrokplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigPaltrok

    Molentype, alleen toegepast voor de houtzagerij. De paltrokken, waarvan er meer dan 200 in de Zaanstreek draaiden, kenmerken zich door een aan drie zijden open werkvloer, de zaaggrond, een geteerd dus donker uiterlijk en het feit dat bij het kruien de gehele molenmassa over een rolring wordt rondgedraaid; de paltrok is hierdoor een onderkruier in tegenstelling tot de
  • Panoramaplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigPanorama

    De op de binnenzijde van een cirkelvormig, verticaal opgesteld, doek aangebrachte schildering, waarvan de beschouwers zich binnen de cirkel moeten begeven. Panorama's van deze aard zijn in 1787 bedacht en gepatenteerd door de kunstschilder Robert Barker uit Edinburgh. Vanuit het panorama werd in de 19e eeuw het diorama ontwikkeld, waarvan de gezichtshoek niet 360 graden, maar slechts een deel van de cirkelboog omvat.
  • Pantepadplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigPantepad

    Pad te Oostzaandam, aflopend van de Zuiddijk naar het Oostzijderveld. Het dankt zijn naam aan de familie Pant, die bij de vaststelling van het reglement in 1697 op het pad woonde. Het pad stond ook bekend als Dirck Claesseven, waarschijnlijk als verwijzing naar een lid van de familie Pant. Het pad is in 1858 door de gemeente Zaandam overgenomen.
  • Papegaai, deplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigPapegaai, de

    Hennepklopper te Krommenie.

    De enige vermelding dateert uit december 1653. Mogelijk kreeg hij later een andere naam.
  • Papegaai, deplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigPapegaai, de

    Oliemolen, en later verf- en snuifmolen, te Assendelft.

    De eerste vermelding dateert uit 1685. Tussen 1693 en 1711 werd hij ingericht als verf- en snuifmolen. Hij heeft gestaan aan de Nauernasche Vaart, nabij Nauerna, en werd gesloopt in 1827.
  • Papenpad, Papenpadsloot en -sluisplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigPapenpad, Papenpadsloot en -sluis

    Straat, sloot en sluis te Zaandam (west), lopend van de Zaan naar het Westzijderveld. Straat, sloot, sluis en kerk zijn vernoemd naar het woord Paap, een deels in onbruik geraakt mild scheldwoord voor een katholiek persoon. Het woord was van oorsprong een scheldwoord voor de paus. Het is dan ook een verbastering van Papa, oftewel paus. Niet alleen de paus, maar ook de lokale geestelijke werd dorpspaap, parochiepaap of mispaap genoemd. Later werd het de benaming…
  • Papierbaal, de Grauweplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigPapierbaal, de Grauwe

    Papiermolen te Westzaandam.

    De eerste vermelding dateert uit 1694. Hij heeft gestaan ten oosten van de Vaart, achter het Kauwerspad, en kwam in juni 1765 in slopershanden.
  • papierfabrikeurs_in_zaandijkplugin-autotooltip__default
  • Papierfabrikeurs Koolplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigPapierfabrikeurs Kool

    KOOL (& COMP.), Jan: Familiebedrijf te Zaandijk (1774-1837), opgericht in 1774 door Jan Aggesz. Kool (1742-1816) met compagnons Gerrit Caescoper Honigzoon (1718-1778) en diens zoon Claas Gerritsz. Honig (1745-1813), werkzaam met witpapiermolen De (Zwarte) Bonsem te Koog aan de Zaan.
  • Papiermakerijplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigPapiermakerij

    Zie: Papiernijverheid.
  • Papiermolen, de Oudeplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigPapiermolen, de Oude

    Papiermolen te Westzaandam, zie: De Kauwer.
  • Papiermolen Eendragt Wormerplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigPapiermolen Eendragt Wormer

    Wormer bezat de papiermolen De Eendragt die zijn bestaan begon als oliemolen op 30 maart 1685 op naam van Simon Pietersz. Fent. In het jaar 1726 werd de molen verkocht aan Jan Pietersz. Coopman die hem ombouwde tot papiermolen. Dee grondstof hiervoor bestond uit oude kledingstukken. In de voddenschuur werden deze gesorteerd door vrouwen en kinderen, die het vuil, de knopen en haken verwijderden. Vervolgens scheurden zij de stof met een vast mes op een bank tot reepje…
  • Papiernijverheidplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigPapiernijverheid

    Belangrijke tak van nijverheid in de Zaanstreek, thans echter bijna geheel verdwenen. Lange tijd is aangenomen dat de papiermakerij in China werd uitgevonden in het jaar 105 door Ts'ai Lun. Op grond van recente archeologische ontdekkingen wordt de vinding thans rond het begin van onze jaartelling gedateerd. In de Zaanstreek is de papierfabricage een belangrijke tak van nijverheid geweest; het bestaan van circa 60 papiermolens is bekend.
  • Papierpadplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigPapierpad

    Bijnaam van het Kauwerspad (Westzaandam), zie aldaar.
  • Papierverwerkende industrieplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigPapierverwerkende industrie

    Zie Verpakkingsindustrie, alsmede Grafische industrie.
  • Paradijsvogel, deplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigParadijsvogel, de

    Cacaomolen, en oorspronkelijk blauwselmolen, te Westzaan, ook Jonge Dirk genoemd.

    Het molentje werd gebouwd in 1827 en heeft gestaan ten oosten van de weg, en werd in 1875 tot stellinghoogte afgebroken. De later gebouwde cacao- en chocoladefabriek van de Gebr.
  • Parel, deplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigParel, de

    Watermolen te Assendelft.

    De molen (met een vlucht van ongeveer 29 meter de grootste Zaanse molen) werd in 1848 gebouwd om de Veenpolder te bema1en. In 1883 werd hij door brand verwoest.
  • Parkenplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigParken

    In de Zaanstreek zijn pas sinds het einde van de 19e eeuw enkele parken ingericht. De oudste zijn:

    * het Volkspark ingericht in 1890 in Zaandam-West, in 2009 grootschalig gerenoveerd, * het Wilhelminapark te Wormerveer uit 1898, * het Kogerpark of het Wandelpark Koog, in de jaren '20 aan de gemeente geschonken, is met zijn 2 hectare van bescheiden omvang.
  • Parkstraatplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigParkstraat

    Straat in Zaandam west, direct ten noorden van de Bullekerk en lopend van de Westzijde naar de Provincialeweg (N203). De straat is genoemd naar het in 1890 geopende Volkspark, maar heette tot dat jaar Noorderkerkpad. Nog eerder heette het Jan Prinsenpad. In 1679 kreeg het Jan Prinsenpad benoorden de nieuwe kerk aan de
  • Parkverenigingplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigParkvereniging

    Zie: Wilhelminapark.
  • Parlie, Pieterplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigParlie, Pieter

    In de tweede helft van de 18e eeuw burgemeester in de Banne van Westzaanden. Parlie ging de geschiedenis in als een burgemeester die andermans fuiken lichtte. Op dat misdrijf is hij zelfs twee maal betrapt. Aldus de notaris-protocollen van Symon Jongewaard.
  • Parseleimalerijplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigParseleimalerij

    Het fijnhakken en tot poeder vermalen van Braziliaans verfhout, met name roodhout. Dit werk is in de 17e eeuw bij privilege vooral verricht in de rasphuizen, detentie-inrichtingen voor wetsovertreders, landlopers en bedelaars. Voor de Zaanstreek was het aan het Amsterdamse rasphuis verleende monopolie van belang; dientengevolge moest een in Zaandijk gebouwde
  • Parseleimolen, deplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigParseleimolen, de

    Verfmolen te Zaandijk, verbastering van Braziliemolen. Hij werd gebouwd in 1601 (als eerste Zaanse verfmolen, zie: Verffabricage) en reeds afgebroken in 1602 en vervoerd naar Amsterdam, waar hij als korenmolen werd herbouwd. In 1635 werd een nieuwe Parseleimolen gebouwd, nu niet aan de Zaan, maar binnendijks. Hij werd gesloopt in mei 1669. Zie:
  • Partenrederijplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigPartenrederij

    Vorm van 17e-, 18e- en 19e-eeuwse bedrijfsvoering, waarbij het ondernemingskapitaal door tenminste twee personen was gestort. De eigenaars richtten daartoe een rederij op. De aandelen in het kapitaal werden 'parten' genoemd, de uit te keren winst werd naar rato van het aantal parten verdeeld. Bij een vergelijking met huidige ondernemingsvormen heeft de partenrederij nog het meeste weg van de besloten vennootschap.
  • Pans, Ralphplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigPans, Ralph

    Maastricht, 2 januari 1952

    mr. Raphael Joseph Jean Marie (Ralph) Pans, wethouder van Zaanstad tussen 1978 en 1990 in dat laatste jaar benoemd tot burgemeester van Rosmalen waarna hij ook nog burgemeester was in Almere.

    Ralph Pans studeerde na de middelbare school rechtsgeleerdheid aan de R.U. te Groningen (doctoraal examen 1975) en was daarna juridisch medewerker van de sectie Gemeente, Gewest en Provincie in 1991: Centrum voor Lokaal Bestuur) van het wetenschappelijk bureau van …
  • Pasenplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigPasen

    Hoewel nauwelijks behorend tot de Zaanse folklore, is vermeldenswaardig dat in de 19e eeuw, mogelijk ook al eerder, het 'aierepikke' ('eitje-tik') ter gelegenheid van Pasen algemeen verbreid was. Het werd in het openbaar, op straat, als spel beoefend.
  • Passer, deplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigPasser, de

    Oliemolen te Oostzaandam, zie: Het Leven.

    oliemolen molen
  • Pasveer, Janplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigPasveer, Jan

    Coevorden, 10 februari 1933 - Zaandam, 15 januari 2005

    Dirigent, muziekpedagoog, kerkmusicus. Jan Pasveer kreeg zijn eerste kerkorgellessen van Willem Hendrik Zwart, als oud-Zaandammer organist in Coevorden. Als 14-jarige was hij al organist in Oosterhesselen en op zijn 16e dirigeerde hij zijn eerste koor. Daartoe volgde hij directielessen bij R. Beintema. Op aandringen van zijn leermeester Zwart solliciteerde Pasveer bij de gereformeerde Zuiderkerk in Zaandam. Hij werd benoemd na…
  • Pasveer, Kathinkaplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigPasveer, Kathinka

    Zaandam 11 juni 1959

    Kathinka Pasveer, fluitiste, artistiek leider en docente fluit aan het Koninklijk Conservatorium van Den Haag, dochter van dirigent Jan Pasveer (1933-2005), studeerde aan datzelfde Conservatorium bij Frans Vester. Gedurende haar laatste studiejaar was ze fluitist van het Gewestelijk Orkest Zuid-Holland.
  • Patentolieplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigPatentolie

    In de 19e eeuw en het begin van de 20e eeuw voor verlichting gebruikte geraffineerde olie. In de Zaanstreek, waar men vertrouwd was met de olieslagerij, is door verscheidene bedrijven patentolie geproduceerd. Een van de fabrikanten was Ericus Gerardus
  • Patentrechtplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigPatentrecht

    Voor de invoering van een ondernemersbelasting (in 1893) was in Nederland het patent een officieel door de overheid uitgereikt bewijs dat bevoegdheid gaf tot het uitoefenen van handel, handwerk, beroep of bedrijf. Aan het regelmatig (meestal jaarlijks) te vernieuwen patentrecht waren kosten verbonden. Dit was een l9e-eeuwse vorm van bedrijfsbelasting. De
  • Patrimoniumplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigPatrimonium

    In 1887 door de Amsterdamse arbeider Klaas Kater opgericht Nederlandsch Werkliedenverbond Patrimonium, waaruit later de christelijke vakbeweging is voortgekomen. Patrimonium streefde naar lotsverbetering van de werkende klasse. In 1882 is een eerste openbare vergadering in de Zaanstreek gehouden, in 1883 volgde de oprichting van de afdeling in Wormerveer, in 1884 die te Zaandam en in 1887 die te Koog-Zaandijk. Was het verbond aanvankelijk vooral politiek actief (getracht werd een te…
  • Patriottenplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigPatriotten

    Groep veranderingsgezinden, die in de Zaanstreek grote aanhang kreeg onder het welgestelde deel van de burgerij in de jaren '80 van de 18e eeuw. De patriotten waren vertegenwoordigd in Burger-sociëteiten, waaruit later de Exercitiegenootschappen of genootschappen van de wapenhandel voortkwamen. De patriotten waren de tegenstrevers van de in de Zaanstreek minder op de voorgrond tredende
  • Patriottentijdplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigPatriottentijd

    Periode tussen 1780 en 1787 waarin de republiek der Nederlanden op de rand van een burgeroorlog stond, beëindigd door een inval van de Pruisische troepen, die het stadhouderlijk gezag herstelden. In de Patriottentijd stonden Patriotten en Orangisten tegenover elkaar. De patriotten verweten stadhouder Willem V de slechte situatie in het land. Deze was niet in de laatste plaats ontstaan door de desastreus verlopen
  • Paul, Louisplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigPaul, Louis

    (Assendelft, 24 juli 1947)

    Beeldend kunstenaar, beeldhouwer (plastieken). Louis Paul werd opgeleid aan de Rijksacademie voor Beeldende Kunsten te Amsterdam. Hij woont en werkt in Zaandam.

    beeldend_kunstenaar
  • Paul, Ceesplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigPaul, Cees

    De in Assendelft geboren Cees Paul studeerde cum laude af in de Nieuwe geschiedenis en de Zeegeschiedenis aan de Vrije Universiteit in Amsterdam. In het boek ‘Zaankanters en het water’ beschrijft Cees Paul de geschiedenis van de scheepsbouw op het platteland. Daarbij concentreert hij zich in het bijzonder op de ontwikkelingen in Zaanstreek aan het einde van de zestiende en het begin van de zeventiende eeuw.
  • Paus Jut, deplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigPaus Jut, de

    Houtzaagmolen te Westzaandam, paltrok.

    De eerste vermelding van de balkenzager de Paus Jut of De Jut dateert uit 1676. Hij heeft gestaan op de plaats van het tegenwoordige Volkspark in Zaandam en werd waarschijnlijk kort na 1815 gesloopt.

    molen westzaandam paltrok balkenzager
  • Pauw, deplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigPauw, de

    Houtzaagmolen te Oostzaandam, bovenkruier.

    De eerste vermelding van de balkenzager dateert uit 1707. Hij heeft gestaan op het Wester-Kattegat, het tegenwoordige eiland in de Voorzaan, en werd in 1758 gesloopt.
  • Pauw, deplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigPauw, de

    Houtzaagmolen te Westzaandam, achtkante bovenkruier.

    De windbrief van de balkenzager werd gegeven in maart 1657. De molen heeft gestaan aan de Nieuwe Haven en wordt voor het laatst vermeld in januari 1805.
  • Pauw, deplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigPauw, de

    Oliemolen te Assendelft.

    De eerste vermelding dateert uit 1676. Hij heeft gestaan aan de Nauernase Vaart, ten noorden van Nauerna, en kwam in 1896 in slopershanden.

    oliemolen molen
  • Pauw, Pieterplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigPauw, Pieter

    Purmerend, 1859 - Wageningen, 14 december 1908

    Pieter Pauw, houthandelaar, gehuwd op 28 april 1892 met Elisabeth Margaretha Jacoba Pont, directeur van houthandel William Pont, liberaal raadslid van Zaandam van 1894 tot 1906, liet in 1899 het pand aan de
  • Pauwin, deplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigPauwin, de

    Houtzaagmolen en later verfmolen te Oostzaandam, zeskante bovenkruier.

    De eerste vermelding dateert uit 1671. In 1741 werd hij ingericht tot verfmolen. Hij heeft gestaan aan de Zaan, tegenover de Schoolmeesterstraat, en werd in 1903 gesloopt.
  • Peelen, Janplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigPeelen, Jan

    Renkum, 9 december 1910 - 22 april 1997

    Als enige in de Zaanstreek drager van de Militaire Willemsorde, één van de 17 burgers die deze hoge onderscheiding na 1940 ontvingen. Jan Peelen, een boerenzoon, zag kans op 22 oktober 1944 een groep van 138 Engelsen, voornamelijk Airbornes die tijdens de Slag bij Arnhem waren ingesloten, door de Duitse linies en over de Rijn te smokkelen. Over deze spectaculaire redding, die bekend werd onder de naam Operatie Pegasus I is het boek 'Het begon…
  • Peet Antplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigPeet Ant

    Houtzaagmolen te Westzaandam, kleine achtkante bovenkruier.

    Zie: Het Jonge Vool.
  • Peeters, Hendrik (Henk)plugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigPeeters, Hendrik (Henk)

    Amsterdam 1899 - Koog aan de Zaan, 27 juni 1959

    Henk Peeters werd in 1899 geboren te Amsterdam. Op achttienjarige leeftijd trad hij als jongste bediende in dienst bij de Nederlandsche-Handel-Maatschappij. Zes jaar later werd hij door
  • Peijs, Gerritplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigPeijs, Gerrit

    Westzaan, 11 juli 1945

    Gerrit Peijs debuteerde in het seizoen 1965-1966 als betaald voetbalspeler bij DWS maar verkaste al snel naar Haarlem.

    In het eerste seizoen behaalde de verdedigende middenvelder het kampioenschap van de toenmalige tweede divisie, twee seizoenen later gevolgd door promotie naar de eredivisie. Promotie en degradatie wisselden elkaar nog twee keer af waarop hij zijn professionele voetballoopbaan in 1978 afsloot. Peijs speelde 368 wedstrijden voor Haarlem waa…
  • Pekelharing, Cornelis Adrianusplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigPekelharing, Cornelis Adrianus

    Zaandam, 19 juli 1848 - Utrecht, 18 september 1922

    Cornelis Adrianus Pekelharing was een Nederlands fysioloog. Geboren in Zaandam als zesde kind van arts Cornelis en zijn vrouw Johanna van Ree. Zijn eerste studies volgde hij op scholen in Zaandam. Volgens de familietraditie werd hij in 1865 toegelaten tot de studie geneeskunde aan de Universiteit van Leiden, maar zijn vader vond hem te jong en liet hem na een jaar thuis privé-studie, toetreden.
  • Pekelharing, Gerritplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigPekelharing, Gerrit

    Zaandijk, 7 februari 1820 - Zaandijk, 26 januari 1900

    Gerrit Pekelharing was volksdichter, schrijver en blokmaalder op oliemolens van de firma Gerrit Vis in Zaandijk en besteedde al zijn vrije uren aan letterkundige bezigheden. Er verschenen veel gedichten van zijn hand, waaronder in 1894
  • Pekelharing, Baltus Hendrikplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigPekelharing, Baltus Hendrik

    Krommenie, 17 juni 1841 - Den Haag, 30 januari 1922

    Baltus Hendrik Pekelharing, met de sociaal-democratie sympathiserend hoogleraar, roepnamen: Baltus, Bal, Pekel, Peek, Pekie, was de zoon van Cornelis Pekelharing, medicus, en Johanna van Ree.
  • Pel-Groot, Geertjeplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigPel-Groot, Geertje

    Zaandam 13 september 1889 – Ravensbrück 20 februari 1945

    Geertruida Pel–Groot woont met haar man Wijnand Pel en kinderen aan de Prins Hendrikkade in Zaandam. Haar man is eigenaar van ouwelfabriek Primus, eveneens gevestigd aan de Prins Hendrikkade. Allerlei gezindten wonen er vreedzaam bij elkaar. Ook een NSB-gezin, maar zonder uitzondering spelen alle kinderen met elkaar op straat.
  • Pel, Pieterplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigPel, Pieter

    Omstreeks 1660 gaandehouder van de eerste Hollandse pelmolen (zie: Pellerij), die aan de Zaan in Koog stond. Zijn eigenlijke naam was Pieter Adriaansz van Someren, de naam Pel ontstond als bijnaam en ging op zijn nageslacht over. Volgens Loosjes en J. Honig Jsz. Jr. werd De Oude Pelmolen (die later onder de naam
  • Pel, Bobplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigPel, Bob

    Zaandam, 21 november 1914 - Huis ter Heide, 1 maart 2008

    Robert Rudolf 'Bob' Pel behoorde tot de minder bekende Zaanse verzetsstrijders. Er is geen straat naar hem vernoemd en er zijn nauwelijks artikelen aan hem gewijd. Dat is onterecht. Rechercheur 'Bob' Pel behoorde namelijk tot de grootsten binnen de regionale illegaliteit.
  • Peldersveldplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigPeldersveld

    Wijk te Zaandam, in de jaren '60 van de 20e eeuw aangelegd in het Oostzijderveld, tussen de Watering, het Hoornseveld en Poelenburg. De wijk vormt, ook in de straatnaamgeving (1967) een geheel met het Hoornseveld en wordt door hoge flatgebouwen aan de rand gedomineerd.
  • Pelikaan, Deplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigPelikaan, De

    Oliemolen in Krommenie.

    De windbrief werd gegeven in juni 1632. De molen stond aan de Heiligeweg, ten westen van de Indijk. Hij werd vermoedelijk tussen 1664 en 1680 gesloopt.

    oliemolen molen
  • Pelikaan, deplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigPelikaan, de

    Pelmolen en later oliemolen te Koog aan de Zaan, ook De Pellecaan of De Oude Pelmolen genoemd.

    De windbrief werd gegeven in juli 1639. Hij was de eerste pelmolen van de Zaanstreek; waarschijnlijk zelfs van ons land (zie voorts: Pellerij). De molen was bekleed met spanen, ook zijn kap had een houten bekleding. In 1754 werd hij vertimmerd tot oliemolen. Hij heeft gestaan aan de Zaan op de Koger Hem, op de naar hem genoemde Pellekaans hoek. In 1877 werd hij afgebroken en verplaats…
  • Pelikaan, deplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigPelikaan, de

    Tabaksstamper en mosterdmolen te Krommenie, ook De Goede Verwachting genoemd.

    Hij werd gebouwd tussen 1702 en 1709 bij Krommeniehorn en werd in mei 1822 door brand verwoest.
  • Pellecaan, deplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigPellecaan, de

    Pelmolen te Koog, zie: De Pelikaan.
  • Pellerijplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigPellerij

    Naam van zowel bedrijfstak als de inrichting waarin dit bedrijf wordt uitgeoefend; het ontdoen van het kroonkafje, meestal dop of pel genoemd, en de vruchtwand en zaadhuid van onder andere granen, zonder de korrel te breken. In de Zaanstreek is in vroeger eeuwen gerst gepeld, met gort als product. Gerst is niet eenvoudig te pellen, aangezien de dop is vergroeid met de korrel. Vanaf het midden van de 19e eeuw werd rijstpellerij belangrijk. De pellerij had een grote omvang in de Zaanstre…
  • Pelmolen, de Oudeplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigPelmolen, de Oude

    Pelmolen te Koog, zie: De Pelikaan.
  • Pelmolensplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigPelmolens

    Zie: Pellerij.
  • Pels, Cornelisplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigPels, Cornelis

    Wormerveer, 5 november 1923 - Wormerveer, 9 april 2010

    Cornelis (Cees) Pels, Verdienstelijk bestuurder van met name instellingen voor gehandicaptenzorg, voorzitter van de Stichting Zorg Geestelijk Gehandicapten Zaanstreek en van de Oudervereniging Zaanstreek, lid van de Commissie
  • Pels, Janplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigPels, Jan

    Durgerdam 1909 - Krommenie 1989

    Raadslid voor de CPN te Krommenie van 1946 tot de samenvoeging tot Zaanstad in 1974, waarvan de laatste 3,5 jaar wethouder. Jan Pels kwam al op jonge leeftijd in de Zaanstreek wonen, waar hij zich in de jaren '20 aansloot bij de communistische partij. In de
  • Pels, Rieplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigPels, Rie

    Maria (Rie) Pels was koerierster van de Gewestelijke Sabotage Afdeling Zaanstreek tijdens de Tweede Wereldoorlog. Zij kwam vanuit de KP Koog-Zaandijk over naar de GSA Zaanstreek-Zuid. In Koog-Zaandijk werkte ze als koerierster onder de KP-commandant Gerritsen. Zij bracht niet alleen rapporten en orders weg, maar vervoerde ook wapens. Rie Pels, commandant Gerritsen en nog een aantal van zijn mensen werden bij de GSA Zaanstreek-Zuid ingezet als groep II van het district. Het districtsco…
  • Pelt, Marinus Adrianusplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigPelt, Marinus Adrianus

    Gouda 1835 - Zaandam 1913

    Marinus Adrianus Pelt, van de oprichting in 1866 tot 1911, dus gedurende 45 jaar, directeur van de gemeentelijke HBS te Zaandam, die in 1920 werd omgevormd tot Zaanlands Lyceum.

    In 1882 werd van hem door de Commissie van Toezicht gemeld: 'De directeur blijft zichzelven onveranderlijk gelijk in toewijding, ijver en degelijk bestuur. Aan hem vooral is de gemeente dank verschuldigd voor het groot aandeel dat zijne persoonlijkheid steeds heeft ge…
  • Pelt, Adriaanplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigPelt, Adriaan

    Koog aan de Zaan, 8 mei 1892 – Hermance, 12 april 1981

    Adriaan Pelt was een Nederlands journalist, internationaal ambtenaar en diplomaat.

    journalist diplomaat
  • Pencak silatplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigPencak silat

    Zie: Vechtsporten.
  • Penders, Robplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigPenders, Rob

    Zaandam, 31 december 1975

    Rob Penders is een voormalig betaald voetballer. Hij speelde voor RBC Roosendaal en NAC Breda.

    voetbal
  • Pennzoil Overseas bvplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigPennzoil Overseas bv

    Zaandamse vestiging van een Amerikaanse producent van smeer- en industriële reinigingsmiddelen.

    De Zaandamse vestiging van Pennzoil kwam na diverse naamswijzigingen ten gevolge van overnames, fusies e.d. onder andere voort uit Albert Wijnberg Zaandam (AWZ) gevestigd in de Achtersluispolder. In november 1891 begon Albert Wijnberg aan de Westzijde in Zaandam een handel in patentolie en carbid, welk bedrijfje met behoud van naam in 1913 door D. van 't Kaar werd overgenomen. …
  • Peperboom, deplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigPeperboom, de

    Oliemolen te Wormer, wipmolen.

    De windbrief werd gegeven in juni 1695. Hij heeft gestaan aan de Wormerringdijk, binnendijks, iets ten noorden van het Zandpad en werd waarschijnlijk omstreeks 1814 gesloopt.

    oliemolen molen
  • Peperpadplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigPeperpad

    Het eerste pad waarvan een padreglement bekend is, is het Peperpad met een reglement uit 1622, in Oostzaandam, iets ten noorden van de Oostzijderkerk, iets ten noorden van de huidige Peperstraat.

    straat pad
  • Peperstraatplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigPeperstraat

    Belangrijke doorgaande weg door het centrum van Zaandam-Oost, tussen de Beatrixbrug en de H. Gerhardstraat.

    Ofschoon op geen enkele wijze meer als zodanig te herkennen was de Peperstraat een van de eerste paden in de Zaanstreek. Volgens een vermelding zou de Peperstraat al in 1622 een padreglement hebben gehad, indien juist is dit het oudst bekende padreglement. De Peperstraat moet al voor 1600 bebouwd zijn geweest. Aangezien wijn- en bierhandelaars hun kelders aan het pad hadden,…
  • Perenboom, deplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigPerenboom, de

    Oliemolen te Westzaan, en oorspronkelijk Assendelft.

    De eerste vermelding dateert uit november 1693. Hij heeft gestaan aan de Nauernase Vaart, ongeveer tegenover de watertoren, en werd voor april 1805 gesloopt. Oorspronkelijk stond hij in Assendelft, gegevens over zijn verplaatsing ontbreken.
  • Perenboom, deplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigPerenboom, de

    Pelmolen te Oostzaandam.

    De windbrief werd gegeven aan Adriaen Peereboom in oktober 1691. Hij heeft gestaan aan de Zuidervaldeursloot; de precieze standplaats is niet bekend, en werd vermoedelijk in mei 1735 door brand verwoest.
  • Perenboom, deplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigPerenboom, de

    Pelmolen te Oostzaandam.

    De windbrief werd gegeven in juni 1742. Hij heeft gestaan aan en ten westen van het Spouw, daar waar de Watering en de Weer samenkomen, en werd in december 1840 door brand verwoest.
  • Perk bvplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigPerk bv

    IJzerhandel, gevestigd aan de Vredeweg te Zaandam.

    Het bedrijf werd in 1835 opgericht door W. Perk, die op 22-jarige leeftijd aan het Zilverpad (de latere Gedempte Gracht) te Zaandam een winkeltje begon in onder andere spijkers en ijzeren potten. Om zijn waren te slijten, trok hij, voorzien van hoge hoed en reiszak met daarin monsterartikelen, te voet van de ene plaats naar de andere. Na 2 jaar werd zijn winkeltje te klein en vestigde hij zich aan de Westzijde ter hoogte van de latere…
  • Personeelsdienst Zaanstreek (PDZ), Stichtingplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigPersoneelsdienst Zaanstreek (PDZ), Stichting

    Stichting met als doelstelling mensen aan (vast) werk te helpen via de uitzendformule.

    Reeds in 1973 vatte de toenmalige directeur van het Gewestelijk Arbeidsbureau Zaanstreek het plan op om tot een non-profit organisatie te komen, die aan deelnemende bedrijven tijdelijke krachten ter beschikking zou stellen. Twaalf Zaanse bedrijven besloten hiertoe een stichting op te richten. Een bestaand eenmans-uitzendbureau werd overgenomen, de eigenares kwam i…
  • Personele quotísatieplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigPersonele quotísatie

    Vorm van inkomstenbelasting, onder deze naam toegepast in 1745 en enkele volgende jaren.

    Quotisatie betekent: toerekening van ieders aandeel. Bij de belastingheffing was voordien niet of nauwelijks rekening gehouden met persoonlijk bezit en persoonlijke omstandigheden. Er werden 'repartitie-belastingen' geheven. Dat wil zeggen dat de overheid uitging van het totaalbedrag dat er aan belastingen moest binnenkomen, waarbij de verdeling over de burgers in feite van ondergeschi…
  • Pet, deplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigPet, de

    De Pet, houtzaagmolen te Westzaandam, paltrok. De windbrief van de wagenschotzager en later balkenzager, werd gegeven in juni 1725. Hij heeft gestaan ten westen van de Watering, aan de naar hem genoemde Petsloot en werd in april 1938 gesloopt, waarna het bedrijf werd voortgezet met een door een motor aangedreven zaagmachine.
  • Petanqueplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigPetanque

    Franse sport, sinds 1977 in de Zaanstreek in clubverband beoefend.

    Petanque is een vorm van Jeu de boules en wordt meestal in de buitenlucht gespeeld. Bedoeling van het spel is grotere metalen ballen zo dicht mogelijk te werpen bij een weggeworpen klein houten balletje. In 1977 werd door vijf 'francofielen' de Premier Club de Petanque opgericht, de eerste vereniging in Noord-Holland boven het Noordzeekanaal. Twee jaar later werd
  • Peter Iplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigPeter I

    Zie: Czaar Peter.
  • Petmolensplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigPetmolens

    Zie: Weide-watermolens en Landschap 2.
  • Petri, ds Georgius Henricusplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigPetri, ds Georgius Henricus

    Giessen, Hessen 1644 - Zaandam 1703

    Georgius Henricus Petri, Evangelisch-luthers predikant te Zaandam van 1673-1703. Petri, geboren te Giessen in Hessen, studeerde theologie in Straatsburg en Utrecht. In 1673 werd hij vanuit Medemblik beroepen als predikant bij de Lutherse gemeente in Zaandam.
  • Pette Hz., Jplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigPette Hz., J

    Cacao- en chocoladefabriek te Wormerveer, later De Arend genoemd, opgericht in 1870 en in 1937 overgenomen door de firma Boon.

    Grondlegger van het bedrijf was J. Pette Hz., die bij zijn woning aan het Hennepad te Wormerveer een grossierderij dreef in onder meer blauwsel, stijfsel, spek, paardevlees en cacaopoeder. Zijn oudste zoon deed (mogelijk samen met zijn vader) proeven om van de cacaopoeder flikjes (naam afkomstig van de Amsterdamse chocoladefabrikant Casper Flick) te maken,…
  • Pettenbazenplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigPettenbazen

    Aan het eind van de 19e eeuw en het begin van de 20e eeuw moleneigenaars die waren voortgekomen uit het molenpersoneel.

    Vooral de pelmolens waren sinds de jaren '70 van de 19e eeuw vervangen door stoomrijst- en gortfabrieken. De eigenaars van deze bedrijven deden hun molens aan de kant. De meeste vielen in handen van slopers, een aantal kwam echter in bezit van de meesterknechts, die hun beroep trouw wilden blijven. Door hun patroon werden zij in staat gesteld op billijke voorwaar…
  • Pfann, Familiebedrijfplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigPfann, Familiebedrijf

    ‘Pfann is de man voor uw schoenreparaties’, staat te lezen in advertenties die in de dagbladen verschijnen. Het bedrijf is in 1921 begonnen als schoenmakerij in de Zaandamse Golofkinstraat waar grootvader Jan Hendrik Pfann (1892-1968) de eerste stappen zette voor wat later een bedrijf met vele vestigingen zou worden.
  • Phaff, Johannesplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigPhaff, Johannes

    Amsterdam, 14 juni 1705 – Voorburg, 21 augustus 1762

    Johannes Christiaansz Phaff, ook wel Johan, Kristeijaansz, Phaf, Pfaff of Pfaf, predikant, leraar en later plantage-eigenaar, nam het Luthersch predikantschap in Zaandam over van predikant Jacobus de Wijs van 23 februari 1727 tot 8 oktober 1741.
  • Phenix, deplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigPhenix, de

    Hennepklopper te Krommenie, zie: De Feniks
  • Phenix, deplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigPhenix, de

    Pelmolen te Oostzaandam, zie: De Feniks
  • Phenix, deplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigPhenix, de

    Voormalige rijstpellerij te Zaandam, zie: Pellerij
  • Philips de Goedeplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigPhilips de Goede

    Zie: Bestuur en Rechtspraak, 1.2.3.
  • Physisch Collegeplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigPhysisch College

    Halverwege de 19e eeuw min of meer gereglementeerde genootschappen die zich bezighielden met de natuurkunde. Er werden op de wekelijkse bijeenkomsten lezingen en voordrachten gehouden en men hield zich bezig met natuurkundige proeven. In elk geval hebben Physische Colleges bestaan te Zaandam in de Collegietuin, op de plaats waar later de gasfabriek is gebouwd en te Zaandijk. Het laatste stond onder directie van de Wormerveerse schoolmeester Blok.
  • Pielkenroodplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigPielkenrood

    Aanvankelijk smederij te Zaandijk; uit dit bedrijf kwamen Metaalwarenfabriek Pielkenrood bv en Pielkenrood Water Treatment (Holland) bv voort, beide hierna behandeld. Jacob Pielkenrood (1862-1938) was als meesterknecht werkzaam bij de Sociëteit der IJzersmederij te Zaandijk, een gemeenschappelijke onderhoudsdienst van de eigenaren van de plaatselijke molens. Door de steeds verdergaande teruggang van het molenbestand aan het einde van de 19e eeuw bood deze dienstbetrekking op den duu…
  • Piet Hammensluisplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigPiet Hammensluis

    Zie: Hammensluis.
  • Piet Hessenvenplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigPiet Hessenven

    Zie: Rustenburg.
  • Piet Tuinenpadplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigPiet Tuinenpad

    Zie: Jan Bestevaerspad.
  • Pieter Schoenplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigPieter Schoen

    Verfbedrijf te Zaandam, later omgedoopt tot Sigmacoatings, sinds 2008 onderdeel van PPG.

    De familienaam Schoen kwam rond 1600 al op verschillende plaatsen voor en stamde vermoedelijk zelfs uit de 13e of 14e eeuw. In januari 1725 kreeg
  • Pietersz, Hendrikplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigPietersz, Hendrik

    Westzaner Hendrik Pietersz, Heyndrik Pietersz of Heynric Pieterszoon, bijgenaamd oud-Heyn, Oudtheyn of Oud-Hein, stichter van Zaandijk, voor het eerst vermeld door de predikant van het dorp Jacob Borstius (1612-1680) en vervolgens overgenomen door
  • Pietie Wijespadplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigPietie Wijespad

    Zie:Wijespad.
  • Pijl, deplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigPijl, de

    Voormalige oliefabriek aan de Wormerringdijk (bij het Zuiderveer) in Wormer.

    Op zondagmiddag 30 juni 1929 verbrandde de Olie- en Veekoekenfabriek “de Pijl”, gelegen aan de Ringdijk bij het Bartelsluisje. De brand werd bestreden door spuiten van Wormer, Wormerveer en Oost-Knollendam. Het pand was gevuld met zaad, lijnkoeken enz. Op de derde verdieping van de fabriek lagen veel goederen, bordpapier en drie-en-een-half ton voorslagkoeken. Over de oorzaak tastte men in het duister. De fab…
  • Pijpenkoppenplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigPijpenkoppen

    Pijpenkoppen; soms vind je ze nog op akkers, bij wegenaanleg of bebouwing. Vooral in de Randstad, in de provincies Utrecht, Groningen en Friesland moeten er rond 1960 nog zo’n 300.000 te vinden zijn geweest. Sindsdien is dit aantal rap minder geworden. In dit artikel wordt in vogelvlucht de geschiedenis, de verschijningsvormen en de determinatie van de pijpenkoppen behandeld. Er is al veel geschreven over pijpenkoppen, vooral door F.H.W. Friederich in zijn boekje Pijpelogie. Aan he…
  • Pijpkan, deplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigPijpkan, de

    Houtzaagmolen te Westzaandam, achtkante bovenkruier, zie: De Notenboom.
  • Pik, deplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigPik, de

    Houtzaagmolen te Westzaandam, achtkante bovenkruier, zie: De Liefde.
  • Pink, hetplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigPink, het

    Oliemolen te Koog, in eigendom van Vereniging de Zaansche Molen. De windbrief werd gegeven in oktober 1620. Hij werd gebouwd als wipmolen; in 1751 werd deze vervangen door een achtkante bovenkruier. Oorspronkelijk had deze een met hout beklede kap, deze werd vervangen door rietbedekking nadat de molen in maart 1876 door storm zwaar was beschadigd. In november 1903 werd de molen opnieuw door storm beschadigd.
  • Pinksterenplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigPinksteren

    Eigenlijke Pinkstergebruiken zijn er in de Zaanstreek nauwelijks geweest. Alleen de viering van Luilak, op de zaterdag vóór Pinksteren, is folkloristisch interessant. Van de luilakviering is echter weinig of niets overgebleven. Van oudsher gold dat de schoonmaak op Luilak beëindigd moest zijn. Met Pinksteren verscheen men dan zo mogelijk in nieuwe kleding. Het was daarbij gebruikelijk een tochtje te maken; een lange wandeling, maar het liefst een rit met een wagen. Vandaar de vroeger…
  • Pinksternakel, deplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigPinksternakel, de

    Watermolen te Oostzaandam.

    Hij werd gebouwd in 1636, het jaar dat de Kalverpolder werd omdijkt. De naam is een verbastering van pastinaak, een in het wild groeiende wortelsoort. In 1913 werd hij geheel onttakeld en van een oliemotor voorzien. Hij heeft gestaan aan de Kalverringdijk, aan en ten westen van de Poel, en werd gesloopt in 1925, nadat De
  • Plaatselijk Arbeids Secretariaat (PAS)plugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigPlaatselijk Arbeids Secretariaat (PAS)

    In 1897 de bundeling van toen al bestaande vakverenigingen tot één Zaanse organisatie. Initiatiefnemer van het PAS was Pieter Molenaar, die de Bootwerkersvereniging, de Zaanse afdeling van de Typografenbond en de afdeling Zaandam van de Algemeene Nederlandsche Rijkswerkliedenbond wist te verenigen, met het doel gezamenlijk betere arbeidsvoorwaarden te bereiken. In de jaren rond de eeuwwisseling zijn tal van Zaanse categorale vakbonden opgericht, zoals die …
  • Plaatselijk Nut, Vereniging totplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigPlaatselijk Nut, Vereniging tot

    Vereniging tot Plaatselijk Nut, in Zaandam gevestigde vereniging met als doelstelling het bevorderen van het maatschappelijk welzijn van de bevolking, woonachtig binnen het ressort van de Kamer van Koophandel en Fabrieken voor de Zaanstreek.

    Zij tracht dit doel te bereiken door het exploiteren van een hulpbank, het bevorderen van werkgelegenheid en het ontplooien van andere activiteiten, die aan het doel bevorderlijk kunnen zijn, waartoe desgewenst onderafdeling…
  • Plan Kalfplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigPlan Kalf

    Woonwijk te Zaandam (oost) tussen de Kuil en de Poel, Haaldersbroek, de Wijde Wormer en het recreatiegebied Jagersveld. Plan Kalf werd voornamelijk in de jaren `70 uitgevoerd, nabij de oude buurtschap `t Kalf. De wijk bestaat uit laagbouw en een aantal flats van enkele lagen hoog. Plan Kalf werd voorzien van een wijk- en een winkelcentrum, alsmede een sporthal (De Tref). Eind 1990 woonden er 7934 personen in de wijk.
  • Plankzeilenplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigPlankzeilen

    Officiële naam voor de sport, die in het spraakgebruik vaak als (wind-)surfen wordt aangeduid. Deze watersport wordt beoefend op een surfplank van kunststof, met daarop een zeil.

    De waterrijke Zaanstreek is zeer geschikt om te surfen. Daarnaast trekken Zaanse plankzeilers naar het Uitgeestermeer, IJsselmeer of naar de Noordzee. Plankzeilen is een jonge sport, de eerste surfplanken verschenen pas rond 1970 in de Zaanstreek.
  • Plaszoomplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigPlaszoom

    Woonwijk te Wormer, tussen de Dorpsstraat en het Zwet. De wijk, met aan de noord- en oostkant hoogbouw (en een ijsbaan, korfbalvelden, tennisbanen, een openluchtzwembad en een sporthal) werd in de periode 1967-1972 gebouwd. Begin 1990 woonden er ongeveer 3600 personen.
  • Plathannik, deplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigPlathannik, de

    Snuifmolen te Oostzaandam, zie: De Platte Havik.
  • Plattelandsvertegenwoordigingplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigPlattelandsvertegenwoordiging

    De ontwikkeling tot de democratisch gekozen volksvertegenwoordiging zoals wij die nu kennen, is geleidelijk gegaan. In Nederland werden de Staten al in 1588 dragers van de gewestelijke souvereiniteit, inplaats van de vorst. Hun afgevaardigden in de Staten-Generaal behartigden de zaken van de Unie in haar geheel.
  • Plattelandsvrouwen, Nederlandse Bond van -plugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigPlattelandsvrouwen, Nederlandse Bond van -

    De grootste vrouwenorganisatie in Nederland, en ook in de Zaanstreek. Bijna in alle dorpen is een afdeling aanwezig. Doelstelling van de vereniging is de vorming en ontwikkeling van vrouwen en hun besef van verantwoordelijkheid voor, alsmede hun deelname aan de samenleving te bevorderen, in het bijzonder in plattelandsgebieden. De vereniging staat open voor vrouwen van alle gezindten en onthoudt zich van elke partijpolitiek. De bond heeft drie hoofdact…
  • Platvoet, deplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigPlatvoet, de

    Oliemolen te Westzaan, zie: De Sint Pieter.

    oliemolen molen
  • Pleeggezinnenplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigPleeggezinnen

    Zie Jeugdzorg.
  • Plichtbrandweerplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigPlichtbrandweer

    Alle mannelijke bewoners, tussen bepaalde leeftijden (bv 18 en 40 jaar), waren in de Zaan-gemeenten onderworpen aan een dienstplicht bij brand. Zeker in de 2e helft van de 17 eeuw wanneer de slangenbrandspuiten in de gemeenten hun intrede deden was dit een algemene regel.
  • Ploegendienstplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigPloegendienst

    Zie: Arbeidsomstandigheden 1.
  • Ploeger, Janplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigPloeger, Jan

    Amsterdam 1878 - Krommenie 1959

    Amateurschilder, -tekenaar, -dichter en -musicus. Jan Ploeger was geen Zaankanter van geboorte, maar nadat hij in 1902 in Uitgeest bij de PTT gekomen was, werd hij in 1904 overgeplaatst als postbesteller naar Krommenie. Een fotograaf in Krommenie, Piet de Jong, toonde veel interesse voor oud-Krommenie. Ploeger voelde zich tot de tekenkunst aangetrokken en vervaardigde in de loop der jaren circa 1300 schilderijen. Van die schilderijen maakte Piet de …
  • Ploeger, Pplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigPloeger, P

    Zie: Onderwijs 1.3.9, 1.3.13.
  • Ploegh, mr. Cornelis Jacobsz.plugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigPloegh, mr. Cornelis Jacobsz.

    Befaamde chirurgijn die het beroep van ledezetter beoefende in het dorp Jisp, die zich, evenals twee leden van het geslacht Taems, gedurende de gehele 17e eeuw vooral bezighielden met dislocatiën van botten en gewrichten, dat wil zeggen met het zetten van gebroken ledematen en de behandeling van ontwrichtingen. Zij trokken van heinde en verre patiënten, die voor de behandeling vaak langere tijd in Jisp verbleven. Onder deze patiënten waren ettelijke hoogwaardigheid…
  • Plooijer, Reinierplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigPlooijer, Reinier

    Zaandam, 1888 - 1983

    Raadslid en wethouder (SDAP) te Zaandam, stakingsleider bij de Houtwerkersstakingen van 1929. Rein Plooijer werkte als houtwerker bij William Pont, toen hij tot vakbondsbestuurder van de Centrale Bond van Transportarbeiders (CBTA) werd benoemd. Hij was toen al actief binnen de SDAP; in 1923 was hij in de Zaandamse raad gekozen.
  • Plooijer sr, Marcusplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigPlooijer sr, Marcus

    (Zaandam, 1885-1971)

    Vakbondsbestuurder raadslid en wethouder te Zaandam. Marcus Plooijer werd op jonge leeftijd lid van de Timmerliedenbond en de SDAP. Vanaf 1910 bekleedde hij op plaatselijk niveau een aantal bestuursfuncties. In 1931 kwam hij in de Zaandamse gemeenteraad; daar bleef hij lid van tot deze in 1941 door de Duitsers werd ontbonden. In de oorlog speelde de familie Plooijer een rol in de actieve hulp aan joodse burgers.
  • Plooijer jr, Marcusplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigPlooijer jr, Marcus

    Zaandam, 14 april 1921, Zaandam, 28 juni 1991

    Raadslid voor de CPN te Zaandam en Zaanstad, met een lange staat van dienst. Timmerman Marcus Plooijer sloot zich in 1941 aan bij de illegale CPN; voordien was hij lid geweest van de
  • Pluijm, Henk van derplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigPluijm, Henk van der

    (Zaandam, 18 april 1947)

    Beeldend kunstenaar te Zaandam, kunstschilder. Henk van der Pluijm is autodidact, schildert met olieverf en acryl en vervaardigt gouaches.

    beeldend_kunstenaar
  • Pluimveeverwerkende industrieplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigPluimveeverwerkende industrie

    Tak van industrie die zich bezig houdt met het fokken (vermeerderen, inclusief broeden) en verwerken van pluimvee (kippen, kalkoenen, eenden en ganzen), in de Zaanstreek voornamelijk in Oostzaan geconcentreerd. Het eendenfokbedrijf was tot de crisisjaren van belang in Westzaan en vooral in Oostzaan. Tussen 1865 en 1915 hield vrijwel elke Oostzaanse familie zich wel op enige wijze bezig met het fokken van eenden en/of kippen. Evenals in Westzaan gebeurde dit op de a…
  • Plutspot, deplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigPlutspot, de

    Houtzaagmolen te Westzaandam, achtkante bovenkruier, zie: De Gekroonde Liefde.
  • Poedermalerijplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigPoedermalerij

    Op bescheiden schaal beoefende molennijverheid in de 18e eeuw. In de poedermolens werd pruikenpoeder gemalen; het einde van de pruikentijd (Franse revolutie) luidde ook snel het einde van de poedermalerij in. Poedermalerij werd beoefend in snuif- en verfmolens; met de in die molens geschikte kantstenen werd stijfsel tot poeder vermalen, waarna dit werd gebuild. Van zes molens is bekend dat daar poeder in is gemalen: drie te Oostzaandam, twee te Wormerveer en één te Oostzaan. Poed…
  • Poeiermalerijplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigPoeiermalerij

    Zie: Cacao-afvalmalerij.
  • Poel, de (Wormer)plugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigPoel, de (Wormer)

    Water ten noorden van Wormer, direct aan de Zaan en overlopend in het Zwet. Het meertje ontstond in de vroege Middeleeuwen en kreeg door afkalving haar huidige grootte. In de 17e en 18e eeuw was de Poel een belangrijke handelsweg, vooral voor in Jisp geproduceerde goederen; geschut werd bij de
  • Poel, de (Hemmes)plugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigPoel, de (Hemmes)

    Uitloper van de Zaan, tegenover Koog aan de Zaan. Het water ontstond in de late Middeleeuwen als een smalle, ondiepe vaart, die via een braak in de Wijde Wormer uitkwam. Door afkalving werd de Poel breder, hetgeen eveneens met de zuidelijker gelegen
  • Poelboerderij, Stichtingplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigPoelboerderij, Stichting

    Stichting De Poelboerderij in Wormer beleefde in 1988 haar oprichting. Een groep betrokken mensen uit de Zaanstreek besefte dat de unieke natuurlijke en cultuurhistorische waarde van het Wormer- en Jisperveld wel eens door economische factoren verloren zou kunnen gaan.
  • Poelenburgplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigPoelenburg

    Woonwijk en straat te Zaandam (oost), gebouwd eind jaren '50 en begin jaren '60, begrensd door het Darwinpark, de Twiskeweg, de Watering en de Zuidervaart. Poelenburg (genoemd naar paltrokmolen De Gekroonde Poelenburg) wordt gekenmerkt door hoogbouw. In de jaren '70 kreeg de buurt, waar zich veel allochtonen vestigden, een reputatie van vandalisme en vervuiling. In 1985 benoemde de ministerraad Poelenburg officieel tot probleemgebied; het rijk verplichtte zich kort daarna tot het …
  • Poelenburg, de Gekroondeplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigPoelenburg, de Gekroonde

    Houtzaagmolen te Oostzaandam, paltrok.

    De eerste vermelding van de balkenzager dateert uit juli 1733, hij was toen eigendom van Pieter Jochemsz. Poelenburg. In december 1903 werd hij door brand verwoest, waarna in 1904 de in Koog aan de Zaan afgebroken molen
  • Poelgeest, Arie vanplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigPoelgeest, Arie van

    Zaandam 27 december 1913 - Amsterdam 19 juli 2000

    Arie van Poelgeest had geluk. Hij was een van de weinigen die niet meteen zijn Nederlanderschap was kwijtgeraakt bij terugkeer uit de Spaanse Burgeroorlog. Hij is echter later alsnog in de problemen gekomen door een brochure van Gerard Vanter, gepubliceerd in 1939 “Nederlanders onder Commando van Hollander Piet in Spanje”, waarin hij met naam en toenaam werd genoemd. Vanter beschrijft in het boekje een incident waarbij van P…
  • Poelmeijer, Leoplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigPoelmeijer, Leo

    Zaandijk, 5 september 1934 - Heemskerk, 22 april 2018

    Beeldend kunstenaar te Westzaan, graficus, aquarellist en muraal vormgever.

    Leonardus Philippus (Leo) Poelmeijer volgde een opleiding aan de Grafische School te Amsterdam en ontving lessen van
  • Poelmolen, deplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigPoelmolen, de

    Watermolen te Wormer, ook De Handschoen genoemd.

    Hij is gebouwd in 1631, heeft gestaan aan de Poel, en werd gesloopt in 1878.
  • Poelsluisplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigPoelsluis

    Schutsluis tussen de Zaan en de Poel (Polder Wormer, Jisp en Nek). De in 1630 gebouwde (houten) sluis was met name voor Jisp van belang en werd vooral in de 17e eeuw veel gebruikt. Toen in 1788 sprake was van vernieuwing kon slechts met de grootste moeite aan de kosten voldaan worden. Er werd zelfs nog overwogen een houten sluis aan te leggen. De stenen sluis die er uiteindelijk kwam, was 78 voet lang en 16 1/2 voet breed. Over de huidige sluis ligt een brug en daarnaast staat het gem…
  • Poelsnip, deplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigPoelsnip, de

    Oliemolen te Oostzaandam.

    De windbrief werd gegeven in maart 1695. Rijkelijk laat, want de molen werd gebouwd in 1689. In augustus 1863 werd, als eerste molen in de Zaanstreek, een van zijn houten roeden vervangen door een ijzeren. Het olieslaan in dag- en nachtbedrijf is in de Zaanstreek met deze molen het langst volgehouden. In februari 1922 werd hij tot stellinghoogte afgebroken. Het achtkant met kap werd naar Budel in Noord-Brabant vervoerd en als korenmolen herbouwd. In feb…
  • Poep, deplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigPoep, de

    Molen te Westzaandam, meerdere bestemmingen, zie: De gekroonde Liefde.
  • Poep, de Oudeplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigPoep, de Oude

    Molen te Westzaandam, meerdere bestemmingen, zie: De Gekroonde Liefde.
  • Poep, de Nieuweplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigPoep, de Nieuwe

    Molen te Westzaandam, meerdere bestemmingen, zie:De Gekroonde Liefde.
  • Poepin, deplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigPoepin, de

    Molen te Westzaandam, meerdere bestemmingen, zie: De Gekroonde Liefde.
  • Polak & Schwarzplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigPolak & Schwarz

    Voorheen te Zaandam gevestigd essence- en smaakstoffenbedrijf; verplaatst naar Hilversum en aldaar onder de naam I.F.F. deel uitmakend van een internationaal concern.

    Het bedrijf kwam voort uit nevenwerkzaamheden van Leopold Schwarz, zoon van een hotelhouder te Zutphen. Hij werkte in het hotel van zijn ouders, maar trad in de jaren '80 van de 19e eeuw ook op als agent van een essencefabriek, die voornamelijk aan bakkerijen leverde. In 1889 zette hij een eigen bedrijfje op waar…
  • Polder De Buitenlandenplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigPolder De Buitenlanden

    Polder onder Assendelft en Beverwijk. Polder De Buitenlanden is in 1912 verenigd met De Kaagpolder. Met ingang van 1 januari 1951 werden de Polder De Buitenlanden en de Zuid-Wijkermeerpolder verenigd tot een nieuw waterschap met de naam Wijkermeerpolder.
  • Polderhuis Jispplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigPolderhuis Jisp

    Het Polderhuis dateert uit het begin van de 19e eeuw. Volgens de Rijksmonumentenlijst het enige monument in de Wijdewormer. Oorspronkelijk was het in gebruik en in eigendom van het Waterschap 'De Wijde Wormer' en was de vergaderlokaliteit van het polderbestuur. Kort na de oorlog was het waterschap van plan om het te slopen. Toen het geverfd moest worden, dacht men er aan het gebouw te carbolineren. Met behulp van de Rijksdienst voor Monumentenzorg wist burgemeester De Groot dit …
  • Poldersplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigPolders

    Een polder is een uitgestrektheid land, of een complex gronden, omsloten door dijken of kaden, waardoor het van het (meestal) hoger staande buitenwater - dit is buiten de dijken of kaden - is afgesloten. Alle sloten en vaarten binnen de polder hebben in het algemeen een gemeenschappelijke waterstand; de meest gewenste waterstand wordt het polderpeil genoemd. Men tracht dit polderpeil te onderhouden door bemaling of uitwatering, in gevallen dat de waterstand ten gevolge van neerslag te h…
  • Politieplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigPolitie

    Naamgeving voor dat deel van het justitieel apparaat dat zich bezig houdt met de controle op naleving van de wet, met opsporing en eventueel verbalisering van overtreders daarvan; de naam is ook van toepassing op de zich hiermee bezighoudende ambtenaren.
  • Politiekplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigPolitiek

    Zie: Bestuur en Rechtspraak, 3.2.l. en de verschillende gemeentevermeldingen. Zie ook: Anarchisme, Anti-revolutionaire politiek, Christelijk-historische Unie, christen-democratisch appèl, Communisme, Katholieke politiek, Liberalisme, Socialisme.
  • Politieke OpsporingsDienstplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigPolitieke OpsporingsDienst

    Het Militair Gezag te Zaandam riep half mei 1945 een Politieke Opsporingsdienst POD voor de Zaanstreek in het leven onder leiding van inspecteur Robert Rudolf Pel uit Zaandam, terzijde gestaan door Mr. J.A. van Dongen uit Wormerveer en H.D. Bruggeman uit Zaandam. Vanaf maandag, 14 mei 1945, konden aldaar dagelijks klachten wegens en inlichtingen in verband met politieke vergrijpen worden ingediend van 10:00 tot 12:00 uur. Landelijk opereerden tachtig DOP's die rond de…
  • Politiemuseumplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigPolitiemuseum

    Sinds september 1988 in het pand Westzijde 109 te Zaandam gevestigd museum van de stichting 'Historische Verzameling Nederlandse Politie'. De belangstelling voor de historie en ontwikkeling van de Nederlandse politie was lange tijd gering. Maar Zaandammer Theo Kalf had, als niet-politieman, al een grote verzameling historisch materiaal betreffende de politie opgebouwd. Hij kocht het vervallen pand Westzijde 109, ook bekend als Het Huis van Hallie van de Koninklijke Verkade en knap…
  • Pomeren, N. vanplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigPomeren, N. van

    In Koog gewoond hebbende samensteller van de 'Brandkroniek, behelzende een korte beschrijving van alle branden aan de Zaanstreek en omliggende gemeenten, van 1656 tot october 1906'. Dit boekje, in twee drukken verschenen bij de Zaanlandsche Stoomdrukkerij v/h E.N. Smit te Koog aan de Zaan, somt in chronologische volgorde meer dan 800 branden op, waarvan ook een aantal buiten de Zaanstreek. Ondercommandant van de Vrijwillige Brandweer te Zaandam H.L.M. van Heijnsbergen te Zaandam…
  • Pont, Dirk Fransplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigPont, Dirk Frans

    Zaandam 4 april 1893 - Hilversum 14 februari 1963

    Dirk Frans Pont, bankbeambte, voorzitter van de vereniging voor politiek, Protestant, later Rooms Katholiek, zoon van houthandelaar William Pont, NSB-lid maar geen antisemiet, Hauptsturmführer, nam in 1941 twee joden in dienst die door anti-joodse maatregelen hun baan hadden verloren, burgemeester van achtereenvolgens Uithoorn, Hillegom en Apeldoorn.
  • Pont-Meijer bvplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigPont-Meijer bv

    Houthandel te Zaandam, bij Zaankanters beter bekend als NV Houthandel v/h William Pont, van welk bedrijf Pont-Meijer de voortzetting is. De in 1806 geboren William Pont richtte samen met Jacob Boot in 1828 te Edam de firma Jacob Boot & Comp. op. De 22-jarige Pont bracht een van zijn grootvader verkregen erfenis in. Zijn invloed in de kleine onderneming groeide geleidelijk, getuige enkele naamswijzigingen: van Jacob Boot & Comp, naar Firma Boot en Pont, vervolgens Pont & Boot en t…
  • Ponteilandplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigPonteiland

    Zie: Eiland.
  • Pontenplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigPonten

    Zie: Overzetveren, Oeververbindingen en Veerdiensten.
  • Poort, deplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigPoort, de

    Houtzaagmolen te Koog aan de Zaan, paltrok.

    De eerste vermelding van de balkenzager dateert uit 1733. Hij heeft gestaan ten noorden van de Mallegatsloot, ten westen van en nabij de tegenwoordige spoorlijn, en kwam in 1810 in slopershanden.
  • Poort, deplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigPoort, de

    Pelmolen te Oostzaandam, zie: De Drie Gebroeders.
  • Poort, de Kleineplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigPoort, de Kleine

    Houtzaagmolen te Koog aan de Zaan, bovenkruier.

    De eerste vermelding van het, vermoedelijk geheel met hout bedekte, veerzagertje dateert uit april 1674. Niet lang daarna werd hij door een nieuwe veerzager vervangen, waarvoor de windbrief werd ontvangen door Maerten Poort in januari 1685. De molen was nog aanwezig in 1777. Standplaats en jaar en wijze van verdwijnen zijn niet bekend.
  • Poort, de Kleineplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigPoort, de Kleine

    Houtzaagmolen te Koog aan de Zaan, paltrok.

    Hij werd gebouwd rond 1876 en was uniek in zijn soort omdat het een gesloten paltrok was: hij had geen open luifels en daardoor leek het alsof hij op twee kleine schuurtjes stond die bij het kruien met de molen meedraaiden. Hij heeft gestaan aan en ten noorden van de Relkenpadsloot, ten westen van de spoorlijn, en werd gesloopt in 1921.
  • Poort, de Oudeplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigPoort, de Oude

    Houtzaagmolen te Koog aan de Zaan, paltrok.

    De eerste vermelding van de balkenzager dateert uit 1679. Hij heeft gestaan aan het Relkenpad, en werd vermoedelijk kort na september 1838 gesloopt.
  • Popmuziekplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigPopmuziek

    Populaire muziek; strikt genomen valt onder de noemer pop alle muziek die in enige mate populair is of is geweest, maar meer in het algemeen wordt met popmuziek rock-'n-roll aangeduid en elke muziekvorm die daar stilistisch op voortbouwt. Daarmee wordt een onderscheid geschapen tussen pop en
  • Poppe, Constant Johan Hendrik (Stan)plugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigPoppe, Constant Johan Hendrik (Stan)

    (Tilburg 28 februari 1899 - 1991)

    Gemeenteraadslid van Zaandam van 1931 tot 1935.

    Stan Poppe kwam in 1929 in Zaandam wonen en werd datzelfde jaar secretaris van de plaatselijke SDAP-afdeling. In 1931 werd hij voor de SDAP in de gemeenteraad gekozen; in 1932 maakte hij een geruchtmakende overstap naar de in dat jaar opgerichte Onafhankelijke Socialistische Partij (OSP). Ofschoon Poppe voor de SDAP in de raad was gekozen, weigerde hij zijn zetel op te geve…
  • Poppen, Henricus Theodorus (Henk)plugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigPoppen, Henricus Theodorus (Henk)

    (Zaandam 1920)

    Amateurfotograaf, die vanaf het einde van de jaren '40 (zoals journalist Jan Hottentot eens uitdrukte) '“Zaandam voor de sloper uit fotografeerde'. Henk Poppen, in het dagelijks leven werkzaam op het kantoor van
  • Porsius Scheepswerf bvplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigPorsius Scheepswerf bv

    Sinds 1960 gevestigd in de Achtersluispolder en uitgegroeid tot één van de grotere werven in Zaandam; met zeer moderne bouwloodsen en hellingen toegerust. Specialiteit is het afbouwen en optuigen van grote elders gebouwde rompen. De zeer luxe zeil- en motorjachten zijn voornamelijk bestemd voor de export met name naar de Verenigde Staten. Daarnaast is de verbouw en reparatie van belang. Medio 1989 werd het bedrijf overgenomen door fa. Jongert uit Medemblik, er werkten toe…
  • Post, Lidaplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigPost, Lida

    (Zaandam 1940)

    Ontwikkelingswerkster, die gedurende een 17-jarig verblijf in Uba (Brazilië) een ziekenhuis, een SOS-kinderdorp, een kleuterschool enz. realiseerde. In deze plaats dragen verschillende instellingen sindsdien haar naam, terwijl een groot aantal Braziliaanse kinderen naar haar werd vernoemd. Ook in Columbia, waar zij eerder via de Stichting Nederlandse Vrijwilligers drie jaar werkzaam was, is een straat naar haar vernoemd.
  • Posterijenplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigPosterijen

    Zie: PTT
  • Posthoorn, deplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigPosthoorn, de

    Pelmolen te Oostzaan. De windbrief werd gegeven in december 1694. In januari 1721 werd hij door brand verwoest, waarna herbouw volgde. Hij heeft gestaan aan en ten oosten van de Watering, en werd in januari 1770 door brand verwoest.
  • Postkantoor aan de Damplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigPostkantoor aan de Dam

    De bouw van het Postkantoor aan de Dam nam bijna drie jaar in beslag. Met het project, begeleid door de Rijksgebouwendienst ging veel tijd gemoeid met het heien van de 164 palen, elk met een lengte van 24 meter, alle rustend op de zandlaag. Volgens ambtenaar C.H. Haket was het voor het eerst dat er van deze lange palen in Zaandam gebruikt werden.
  • Postkantorenplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigPostkantoren

    Zie: PTT.
  • Postma, Arjanplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigPostma, Arjan

    Zaandijk, 28 april 1968

    De in Zaandijk geboren Arjan Postma bracht zijn jeugd door in en om de Zaanstreek, studeerde geschiedenis maar werd boswachter voor het Landschap Noord-Holland. Jarenlang deed hij zijn werk met groot plezier, maar gaandeweg veranderden zijn werkzaamheden. Hij koos ervoor om freelance boswachter te worden. Hierdoor kan hij doen wat hij écht leuk vindt: buiten bezig zijn en voorlichting geven.
  • Potasbranderijplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigPotasbranderij

    Potas is de oude naam voor kalium-carbonaat, dat aanvankelijk uit hout - of plantenas werd gebrand , geloogd en in zuivere toestand in potten werd bewaard. Potas werd gebruikt door de blekerijen, vooral die ten behoeve der zeildoekfabricage.

    Jacob Honig Jsz. Jr. stelde het ontstaan van de Zaanse potasbranderij na 1680, maar dr. Regtdoorzee Greup-Roldanus, bekend door haar studie over de Haarlemse blekerijen, meende dat al vóór 1650 potas in de Zaanstreek werd gebrand. In 1700 we…
  • Pottenbakkerij op de Koogplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigPottenbakkerij op de Koog

    Een berichtje over de vondst van enige aan elkaar gebakken scherven in het blad Grondspoor nr. 185 van september 2012 wekte de interesse van Erna Rem-Roth. De scherven, mogelijk misbaksels van een pottenbakkerij gevonden op de plaats van de in 2005 gesloopte bakkerij van Bolding op het Zuideinde in Koog aan de Zaan bleken achteraf aan elkaar te zijn gesmolten gesmolten door de grote hitte ontstaan tijdens de brand in 1901 bij de voorganger van Bolding, de latere beschu…
  • Pouw Holding bvplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigPouw Holding bv

    Autobedrijf te Zaandam. Onder de holding vallen de werkmaatschappijen: Automobielbedrijven Pouw Zaanstad bv (1974), Pouw Schadebedrijf bv (1976), Pouw Lease bv (1979), Pouw Autorette bv (1984), Pouw Rent bv (1987) en Pouw Finance en Assurantie bv (1988).
  • Prehistorieplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigPrehistorie

    Zie: Archeologie.
  • Preker, deplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigPreker, de

    Houtzaagmolen te Westzaandam, paltrok, zie:De Zwarte Moriaan.
  • Prik, deplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigPrik, de

    Pelmolen te Oostzaandam, zie: De Zeilenmaker.
  • Primus, deplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigPrimus, de

    Zie: Houtafvalverwerking.
  • Primus Ouwelfabriek bvplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigPrimus Ouwelfabriek bv

    Ouwelfabriek te Zaandam oorspronkelijk gevestigd aan de Bleekersstraat en 0pgericht in 1916 door Jan Pel.

    Jan Pel was van oorsprong timmerman, en richtte in 1916 een ouwelfabriek op. Hij had vier zoons (Wijbrand 1889, Cornelis 1894, Jan 1899, Pieter 1902) en een dochter (Dirkje 1890). De oudste zoon, Wijbrand ging werken in de fabriek van zijn vader.
  • Prins van Friesland, de Jongeplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigPrins van Friesland, de Jonge

    Houtzaagmolen te Westzaan, ook De Prins van Jongewaard genoemd.

    De windbrief van de balkenzager werd gegeven in oktober 1722 aan Gerrit Jongewaert. Hij heeft gestaan tussen het Zuideinde en de Gouw, en werd in 1806 gesloopt.
  • Prins van Jongewaard, deplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigPrins van Jongewaard, de

    Houtzaagmolen te Westzaan, zie: De Jonge Prins van Friesland.
  • Prins van Oranje, deplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigPrins van Oranje, de

    Meelmolen te Wormer, zie: De Achteruit.
  • Prins van Oranje, deplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigPrins van Oranje, de

    Houtzaagmolen te Westzaandam, paltrok, ook De Jonge Prins genoemd.

    De wagenschotzager, en later balkenzager, bestond reeds in 1654. Hij heeft gestaan aan en ten westen van de Watering, noordoostelijk van het tegenwoordige NS-station en werd in 1872 gesloopt. In 1889 werd op deze plaats de stoomzagerij en -schaverij 'De Prins van Oranje”' gebouwd, een bedrijf dat nog vele tientallen jaren zou worden voortgezet.
  • Prins Willem Alexanderbrugplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigPrins Willem Alexanderbrug

    Zie: Willem Alexanderbrug.
  • Prins, deplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigPrins, de

    Hotel, cafe en restaurant te Westzaan, oorspronkelijk, waarschijnlijk gelijktijdig met de bouw van de eerste kerk van Westzaan begonnen als herberg en paardestalling cq uitspanning onder eenhoofdige leiding. De herberg stond begin 17e eeuw bekend als 'Prins Mauritius'. Andere namen waren onder andere Prins Willem III rond 1685, De Koning William (1741), De Koning Frederik (1762) en De Bataaf tijdens de Franse Tijd. Daarna onder de huidige naam bekend.
  • Prins, de Jongeplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigPrins, de Jonge

    Houtzaagmolen te Westzaandam, paltrok, zie: De Prins van Oranje.
  • Prins, de Jongeplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigPrins, de Jonge

    Houtzaagmolen te Westzaandam, paltrok.

    De windbrief van de balkenzager werd gegeven in mei 1673. Hij heeft gestaan iets ten oosten van de Watering, ten zuiden van de Mallegatsloot, en werd kort na juli 1745 gesloopt.
  • Prins, de Jongeplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigPrins, de Jonge

    Oliemolen te Oostzaandam.

    De eerste vermelding dateert uit oktober 1694. Hij heeft gestaan aan de Zaan op de grens van Zaandam en Wormer, en werd gesloopt in 1888.

    oliemolen molen
  • Prins, de Jongeplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigPrins, de Jonge

    Voormalige herberg, later café-restaurant, te Wormerveer, omstreeks 1980 verbouwd tot een aantal woon-appartementen. De geschiedenis van de herberg is door J. Aten teruggevonden tot vóór 1643. In genoemd jaar sprak een akte van “'een huys en erff daer de Jonge Prins uythangt'. Verondersteld mag worden dat met de naam Prins Willem II (1626-1650) werd bedoeld, de enige zoon van stadhouder Frederik Hendrik. Het is echter ook denkbaar dat de aanduiding 'De Jonge Prins”' is gekozen …
  • Prins, Adrianusplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigPrins, Adrianus

    Wormerveer, 16 juli 1821 - Amsterdam, 10 januari 1902

    Adrianus Prins, doopsgezind, graanhandelaar te Wormerveer, als koopman actief in Amsterdam en was daar later ook gemeenteraadslid. In de handelswereld en speciaal in de graanhandel was hij een algemeen bekende figuur, om zijn grote zakenkennis, zijn buitengewone werkkracht en zijn innemende vriendelijkheid bij iedereen geacht en bemind. Zijn helder inzicht in financiële en handelszaken bracht hem al spoedig in verschillende …
  • Prins, Ceesplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigPrins, Cees

    Cees Prins was in 1941 woonachtig aan de Harenmakerstraat 17 in Zaandam. Hier draaide Prins met leden van de ille­gale Com­mu­nis­tis­che Par­tij op 25 feb­ru­ari 1941 op zolder in hoog tempo vellen papier door het sten­cilap­pa­raat. Stencils met de oproep om het werk neer te leggen, uit protest tegen de Joden­ver­vol­ging. Dat was niet zon­der gevaar. Haren­mak­ersstraat 17 was gehorig en de regel­matige klik van de sten­cil­ma­chine klonk atyp­isch voor deze woonomgev­ing. Niette…
  • Prins Clausbrugplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigPrins Clausbrug

    Prins Clausbrug of Noordbrug, verbinding over de Zaan, geopend in 1993, tussen Wormerveer en Wormer.

    Zie Noordbrug.
  • Prins, Cornelis Janszplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigPrins, Cornelis Jansz

    (Zaandam, 26 juli 1819 - Leiden, 2 juli 1883)

    Beeldend kunstenaar, kunstschilder. Cornelis Prins had aanvankelijk het beroep van gerechtsdeurwaarder. Hij woonde tot 1858 in Zaandam, daarna te Beverwijk en Leiden. Al is zijn werk (vooral portretten en figuren) nu niet meer bekend, toch heeft hij tijdens zijn leven vrij veel bekendheid genoten. Op 25-jarige leeftijd exposeerde hij al in Amsterdam (1844).
  • Prins, Cornelis Simonsz.plugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigPrins, Cornelis Simonsz.

    (Wormerveer, 4 september 1771 - 11 september 1843)

    Cornelis Prins was van oorsprong graankoper, stijfselmaker en kaaskoper. In 1811 werd hij tijdens de Franse tijd maire van Wormerveer tot 1813 en burgemeester van Wormerveer van 1814 tot zijn dood in 1843.
  • Prins, Klaasplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigPrins, Klaas

    (1870-1955)

    Bestuurslid van de Bootwerkersvereniging Eensgezindheid (de eerste sterke vakorganisatie in de Zaanstreek), van de Nederlandse Scheeps- en Bootwerkersbond (NS en BB), van het Plaatselijk Arbeids Secretariaat (PAS), mede-oprichter en lid van het eerste bestuur van de Zaanse Bestuurders Bond (ZBB), tweede socialistische raadslid te Zaandam, wethouder te Zaandam voor de SDAP, Statenlid van Noord-Holland.
  • Prins ondernemersgeslachtplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigPrins ondernemersgeslacht

    Ondernemersgeslacht te Wormerveer in de 18e en 19e eeuw.

    Simon Jansz Prins (1738-1814), gehuwd met Trijntje Cornelis Makkes (1740-1823), was afkomstig uit De Rijp en vestigde zich in 1779 in de Dubbele Buurt te Wormerveer als bakker. Zijn jongste zoon Jan Simonsz Prins (1775-1837), gehuwd met Lobbrecht (Lopje) Pauw nam in 1802 de bakkerij van zijn vader over. De oudste zoon
  • Prins, Pieterplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigPrins, Pieter

    Wormerveer, 20 november 1812 - Wormerveer, 13 september 1865

    Pieter Prins, kaashandelaar in Wormerveer, lid van de Provinciale Staten van Noord-Holland, lid van de Eerste Kamer der Staten-Generaal, in 1864 en 1865 burgemeester van Wormerveer. Geboren als zoon van
  • Prins, Willemplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigPrins, Willem

    (Zaandam 1891-Utrecht 1968)

    Bestuurder van verschillende verenigingen op 't Kalf te Zaandam, die in verband met zijn vele activiteiten bekend stond als 'de burgemeester van 't Kalf'. Willem Prins was 35 jaar achtereen voorzitter van zowel voetbalvereniging RCZ als de
  • Prinsenhof, deplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigPrinsenhof, de

    Pelmolen en later doppenmolen te Westzaan.

    De windbrief werd gegeven in februari 1722. In 1899 werd hij ingericht als doppenmolen. Hij staat aan en ten zuiden van de Weelsloot, en is de enige pelmolen die in de Zaanstreek is overgebleven.
  • Prinsepadplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigPrinsepad

    Pad, later Prinsenstraat te Zaandam-Oost, van de Zuiddijk het veld instekend. Het pad gaf toegang tot de lijnbaan De Blauwe Arend en had al in 1643 een reglement. Het stond ook bekend onder de naam Jan Vingerlingsven. Beide namen verwijzen naar vroegere bewoners.
  • Prinses, de Jongeplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigPrinses, de Jonge

    Pelmolen te Oostzaandam.

    De windbrief werd gegeven in februari 1686. In oktober 1868 ging hij door brand verloren, waarna de afgebroken pelmolen De Feniks op zijn plaats werd herbouwd. Deze werd in 1934 onttakeld en in 1937 gesloopt. Hij heeft binnendijks aan de Kalverringdijk gestaan, niet ver van de gemeentegrens.
  • Prinsze, Johannes Bernardusplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigPrinsze, Johannes Bernardus

    Zaandam, 30 juni 1901 - Wormerveer 1988

    Sociaal-democratisch raadslid, coöperator, drankbestrijder, amateur-astronoom. Johan B. Prinsze werd in 1919 lid van de Jongelieden Geheel Onthouders Bond en in 1924 van de Algemene Nederlandse Geheel Onthouders Bond te Zaandam. In 1929 verliet hij deze laatste organisatie en werd hij, in verband met zijn socialistische overtuiging, lid van de Nederlandse Vereniging tot afschaffing van Alcoholhoudende Dranken. In 1934 verhuisd…
  • Privé-muziekonderwijsplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigPrivé-muziekonderwijs

    Over privé-muziekonderwijs in het verleden in de Zaanstreek is in de archieven nauwelijks iets te vinden. Dit is begrijpelijk omdat alles zich in de privé-sfeer afspeelde. Aangenomen mag worden dat instrumentaal onderwijs aan amateurs (uit de gegoede stand) gegeven werd door gevorderde amateurs, door onderwijzers met een akte muziek en door enkele professionele musici die in de streek woonden. Bekend is dat door het muziekgezelschap Tot Nut en Vermaak in november 1855 aan …
  • Pro Patriaplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigPro Patria

    Houtzaagmolen te Westzaandam, paltrok.

    De windbrief van de balkenzager werd gegeven in november 1687. Hij heeft gestaan nabij het tegenwoordige NS-station. en was in 1758 reeds gesloopt.
  • Produktiemilieuplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigProduktiemilieu

    Zie: Economische structuur 1.2., 2.5.
  • Professionele muziekbeoefeningplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigProfessionele muziekbeoefening

    Door particulieren, kunstkringen, de departementen van de Maatschappij tot Nut van 't Algemeen, de Stichting Moderne Muziek, Jeugd en Muziek en de Zaandamse Gemeenschap werden in de Zaanstreek vele concerten georganiseerd. Bewondering verdient de Zaanse Kunstkring, die direct na de Tweede Wereldoorlog concerten van zeer hoge kwaliteit in vooral de
  • Prolpot, deplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigProlpot, de

    Oliemolen te Oostzaandam.

    De windbrief van de kleine molen werd gegeven in maart 1657. Hij heeft gestaan op de noordkant van de Hemmes, en werd in juni 1917 door brand verwoest.

    oliemolen molen
  • Pronker, deplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigPronker, de

    Houtzaag- en later papiermolen te Westzaan.

    Voor het eerst vermeld in 1686; in 1688 werd hij voor de papierfabricage ingericht. Hij stond in het Zuideinde, en werd in 1870 gesloopt.
  • Protohistorieplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigProtohistorie

    Zie: Archeologie.
  • Provily, Jan Cornelis Adriaanplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigProvily, Jan Cornelis Adriaan

    Krommenie, 9 september 1900 – Krommenie, 17 september 1977

    Burgemeester van Krommenie van 1947 tot 1965; ereburger van deze gemeente. Jan Provily werd in 1947 burgemeester van zijn geboortedorp, na een ambtelijke carrière in Beemster en Hilversum. Tijdens de oorlog moest hij onderduiken, nadat de Duitsers fraude met bonkaarten op het Hilversumse gemeentehuis hadden ontdekt. Provily hield zich tijdens de oorlog voorts bezig met het verkrijgen van financiën ten beho…
  • Provily, Arie Cornelisplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigProvily, Arie Cornelis

    Oostzaan, 6 november 1868 - Purmerend, 20 februari 1939

    Arie Cornelis Provily, zoon van C. Provily, genoot het eerste onderwijs van zijn vader en verder van J. P. Groot te Purmerend in piano, orgel, theorie en blaasinstrumenten, daarna van J. Hooft, organist en muziekonderwijzer te Zaandam, in orgel, piano en harmonieleer en uiteindelijk van Louis Sterk te Amsterdam in viool, harmonie, instrumentatieleer en contrapunt. Hij was organist en muziekdirecteur te Krommenie, d…
  • Provinciaal bestuurplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigProvinciaal bestuur

    In het Nederlandse bestel zijn de 12 provincies, van Latijn: provincia, ambtsgebied, oorspronkelijk 'wingewest', belangrijke bestuurlijke eenheden. Na de vorming van het Koninkrijk werden de samenstellende delen van de eerdere Republiek der Verenigde Nederlanden en de Generaliteitslanden in enigszins gewijzigde indeling de provincies van de nieuwe staat. Zij verloren daarmee hun souvereiniteit.
  • Provincialeweg (N203)plugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigProvincialeweg (N203)

    Belangrijke doorgangsweg door de Zaanstreek, die van Limmen tot het Noordzeekanaal, over het grondgebied van Krommenie, Wormerveer, Zaandijk, Koog aan de Zaan en Zaandam tot aan de Hempont loopt.

    De weg, die tussen 1932 en 1934 geopend werd, zorgde mede voor het verdwijnen van het dorpse isolement. De weg werd, zoals de naam aangeeft, aangelegd op initiatief van de provincie Noord-Holland. Het toenemende wegverkeer had niet genoeg aan de bestaande verbindingen. Door de g…
  • Provisionele representanten van het Bataafse volk, vergadering vanplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigProvisionele representanten van het Bataafse volk, vergadering van

    De eerste volksvertegenwoordiging in de Bataafse Republiek.

    Tot 1795 behoorde de Zaanstreek tot het platteland, dat in Den Haag door de Ridderschap werd vertegenwoordigd. In 1795 werd de ridderstand afgeschaft; het platteland was daardoor helemaal niet meer vertegenwoordigd. De Zaanse notabelen grepen hun kans: vertegenwoordigers van de
  • Prud'homme van Reine, dr. Willem Jeremiasplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigPrud'homme van Reine, dr. Willem Jeremias

    Willemstad N-B 27 oktober 1908 - Zaandam 21 mei 1996

    Leraar aan het Zaanlands Lyceum te Zaandam, bestuurder van een groot aantal natuurbeschermingsorganisaties, voorzitter Zaandamse Gemeenschap, auteur/bewerker van een twintigtal voornamelijk schoolboeken.
  • Pruis, deplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigPruis, de

    Pelmolen te Westzaandam, achtkante bovenkruier, zie: De Koning van Pruisen .
  • Prutkokerijplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigPrutkokerij

    Inrichting waarin vuile olie of traan nogmaals werd gekookt om er goede zuivere olie of traan uit te halen (17e en 18e eeuw).

    De prutkokerijen werden dikwijls ook “pruthuizen” genoemd. Zie: Traankokerij en Walvisvaart. Zie ook: Economische geschiedenis 2.7.
  • Prutmolen, deplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigPrutmolen, de

    Oliernolen te J isp. De enige vermelding dateert uit augustus 1709. Als hij, zoals de naam doet vermoeden, alleen voor het heien van prut (zaksel uit de oliebakken) is gebruikt, was hij van klein formaat. Verdere gegevens ontbreken.
  • PSCKplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigPSCK

    Parochiale Sport Club Kalf, afgekort PSCK, is een voormalige voetbalvereniging te Zaandam, opgericht op 7 augustus 1934, gevestigd op Sportpark Kalverhoek aan de Zuiderweg achter 't Heerenhuis op de grens van Zaandam en de Wijdewormer. Het clubgebouw De Strijd werd gebouwd in 1979. De club had beschikking over twee voetbalvelden en een trainingsveld. Op 28 april 2010 fuseerde de vereniging met voetbalvereniging
  • PTT-Nederland NVplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigPTT-Nederland NV

    Sinds 1 januari 1989 de naamgeving van het voormalige Staatsbedrijf der Posterijen, Telegrafie en Telefonie, de staat was rond 1990 aandeelhouder, met als werkmaatschappijen PTT-post BV en PTT-Telecommunicatie BV.

    PTT-Nederland NV verschafte werk aan 100.000 werknemers in 1990 met in totaal 81.000 taken en is daarmee één van de grootste werkgevers van ons land. De PTT-Post BV omvatte vijf regiodirecties waaronder 167 bestuurscentra, veelal hoofdpostkantoren genoemd, ressortere…
  • Puddingfabricageplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigPuddingfabricage

    Industriële vervaardiging van puddingpoeder, met als belangrijkste grondstoffen mais of rijst.

    Puddingpoeder wordt als merkartikel in kleinverpakking in de handel gebracht. In de Zaanstreek werd puddingpoeder voor het eerst gefabriceerd door nv Stijfselfabriek De Bijenkorf(zie:
  • Puhl, Karel Frederik Willemplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigPuhl, Karel Frederik Willem

    (Den Helder, 29 januari 1942)

    Beeldend kunstenaar, schilder, tekenaar en vooral vervaardiger van gouaches, Karel Puhl, die overwegend met abstracte vormen werkt, woonde geruime tijd in Zaandam; na onder andere een verblijf in Athene vertrok hij naar Alkmaar.
  • Pulp, deplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigPulp, de

    Watermolen te Krommenie.

    Hij werd gebouwd in 1634, heeft gestaan aan het uiterste noordeinde van de Nauernasche Vaart, en werd omstreeks 1875 gesloopt en vervangen door een stoomgemaal.
  • Puttelaar, Carla van denplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigPuttelaar, Carla van den

    Zaandam, 1 november 1967

    Carla van de Puttelaar is een Nederlands fotografe, gespecialiseerd in portretfotografie.

    fotografe
  • Putten, Jasper vanplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigPutten, Jasper van

    Amsterdam, 10 juli 1944 - 25 augustus 2009

    Beeldend kunstenaar, schilder en etser. Jasper van Putten kreeg zijn opleiding aan de Grafische school en de Rietveldakademie in Amsterdam en heeft zich zelf daarna zoals veel anderen die daar vandaan komen, leren schilderen. Hij woonde en werkte vervolgens een aantal jaren in Krommenie gevolgd door Amsterdam. Zijn realistische, soms surrealistisch aandoende werk bestaat voor een groot deel uit met grote precisie uitgevoerde verbee…
  • QSCplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigQSC

    QSC, voetbalclub uit Wormerveer, ontstaan in 1915 uit een fusie van de clubs Quick en Sparta, als Quick Sparta Combinatie. Voor de fusie opereerden deze twee clubs ieder afzonderlijk, elk op zijn eigen wijze. Eén ding hadden ze gemeen. Ze beoefenden hun sport beiden op hetzelfde terrein, het Zwarte Landje aan de Houtkade. In 2003 fuseerden QSC en
  • Quack, Jan deplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigQuack, Jan de

    Rotterdam, 16 augustus 1769 -

    Commissaris van de politie te Zaandam tijdens de Opstand van 1813. In navolging van Jacob Honig Jsz. Jr. zijn de meeste historici nogal lovend over De Quack. Hierbij moet de omstandigheid dat Honig alle gegevens uit De Quack's eigen mond heeft vernomen, in ogenschouw worden genomen. Na de opstand van 1813 moest De Quack de onderzoekers van de opstand alles vertellen wat hij wist. Hij gaf hun daarbij slechts drie namen, van personen die zij al kenden.
  • Quak, deplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigQuak, de

    Oliemolen, pelmolen en tabaksstamper te Oostzaandam, en verfmolen te Zaandijk, zie: De Kwak.

    oliemolen molen
  • Queen, deplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigQueen, de

    Oliemolen te Oostzaandam, zie: De Ster.

    oliemolen molen
  • Quené, Theoplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigQuené, Theo

    (Oostzaan, 29 juli 1930 – 4 juni 2011)

    Waarnemend burgemeester van Zaanstad, van 1 september 1996 tot 16 maart 1997. Hij was lid van de PvdA. Quené was een planoloog die talrijke bestuursfuncties heeft bekleed.

    * hoofd directie algemene zaken Rijksdienst voor het Nationale Plan
  • Raad van Verzet (RVV)plugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigRaad van Verzet (RVV)

    De RVV was de Raad van Verzet, voluit Raad van Verzet in het Koninkrijk der Nederlanden, opgezet als landelijke overkoepeling van verschillende verzetsorganisaties. De achtergrond van de Raad was onkerkelijk en politiek vooruitstrevend. Deze had tot doel verzetsacties- en operaties te coördineren en zo operationele effectiviteit te verbeteren. Uiteindelijk kwam daar weinig van terecht, omdat de RVV vaak als communistische organisatie werd beschouwd.
  • Raadhuis Jispplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigRaadhuis Jisp

    Het raadhuis in Jisp is gebouwd in een onbekend jaar (ergens rond 1650) en ook de architect is onbekend. Er zijn meerdere theorieën over wie het heeft ontworpen waaronder Jan Adriaensz Leeghwater. Echter staat Leeghwater niet bekend om het feit om zoiets niet in de publiciteit te brengen. Het verving een eerder raadhuis dat waarschijnlijk rond de zelfde plek stond.
  • Raadhuizenplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigRaadhuizen

    Zie: Gemeentehuizen. Zie ook bij Rechthuizen en bij de afzonderlijke vermeldingen Assendelft, Jisp, Koog (aan de Zaan), Krommenie, Oostzaan Westzaan Wormer Sluis, Wormerveer Zaandam, Zaandijk en Bannehof.
  • Raaf, de Witteplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigRaaf, de Witte

    Pelmolen te Zaandijk

    De Witte Raaf is een vreemde eend in de bijt. Normaliter werden pelmolens gebruikt voor het pellen van gerst en rijst, deze molen bezat een inrichting die geschikt was voor het pellen van gierst. Het bouwjaar van deze molen is nog niet gevonden, hij wordt voor het eerst genoemd op 5 mei 1812, Jan van Bergen was toen eigenaar van de molen.
  • Rabbi, deplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigRabbi, de

    Oliemolen te Westzaandam, zie: De Reinout.

    oliemolen molen
  • Rad van Avontuur, Hetplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigRad van Avontuur, Het

    Oliemolen in Oostzaandam, meestal Het Rad genoemd.

    De molen werd gebouwd in 1648. Hij was uiterlijk afwijkend van de andere industriemolens, namelijk omgeven door een vierkant gebouw met een plat dak, dat dienst deed als stelling. Hij heeft gestaan in Zaandam ten zuiden van de
  • Radicaal Volksbladplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigRadicaal Volksblad

    Weekblad, verschenen vanaf 1889 tot circa 1910-1914. De zaterdagavondkrant verscheen voor het eerst in februari 1889, als spreekbuis voor de Zaanse radicaal-liberalen; uitgever was J. Heijnis Tsz. te Zaandijk. In het blad werd onder meer gepleit voor algemeen kies- en stemrecht, evenredige vertegenwoordiging, een progressief belastingstelsel en geleidelijke bevrijding van Indië.
  • Radicale Bondplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigRadicale Bond

    In 1888 opgerichte politieke partij, de afgesplitste linker vleugel van het 19e-eeuwse liberalisme, de toenmalige Liberale Unie. De Radicale Bond ging in 1901 op in de toen gestichte Vrijzinnig-Democratische Bond, die op zijn beurt na de Tweede Wereldoorlog deel ging uitmaken van de Partij van de Arbeid (opgericht 1946).
  • Radio-distributieplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigRadio-distributie

    Zie PTT-Nederland en zie voorts A. L. Bauling en G. Fris Gzn.
  • Ragut, Willemplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigRagut, Willem

    Middelburg 31 juli 1897 - Zaandam, 21 juni 1944

    Willem Marinus Ragut was een Nederlandse politieman die met de Duitsers samenwerkte tijdens de Tweede Wereldoorlog en daarom werd geliquideerd. Hij werd benoemd tot plaatsvervangend leider van de dienst die in het leven werd geroepen om het bezit van gedeporteerde joden te inventariseren en beheren. Vervolgens volgde een promotie tot politiechef in Zaandam.
  • Ram, deplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigRam, de

    Oliemolen te Wormerveer.

    Hij bestond al in 1643. Hij heeft gestaan ten zuiden van en bij de Dubbele Buurt, binnendijks, en werd gesloopt in 1874.

    oliemolen molen
  • Rammeldoos, deplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigRammeldoos, de

    Hennepklopper te Krommenie, zie: De Doos.
  • Rampjaar 1672plugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigRampjaar 1672

    Jaar waarin de Republiek der Verenigde Nederlanden wankelde. Frankrijk en Engeland hadden in 1670 in het geheim het Verdrag van Dover gesloten, waarin de vorsten Lodewijk XIV en Karel II zich onder meer verplichtten elkaar te helpen bij een aanval op de Zuidelijke Nederlanden en de Republiek. Het ging hun daarbij niet in de laatste plaats om het breken van de handels-hegemonie van het welvarende Holland. In 1671 verklaarde Keizer Leopold I van Duitsland dat hij zich bij zo'n aanva…
  • Ranzijn, Joostplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigRanzijn, Joost

    Amsterdam, 1955

    Johannes Jacobus Theodorus (Joost) Ranzijn, cineast, opgegroeid te Zaandam, woonde van zijn derde tot zijn negentiende in Zaandam. Na zijn verhuizing naar Amsterdam meldde hij zich aan bij de Nederlandse Film- en Televisie-academie. Zijn eindexamenfilm 'Waarom Niet' (1980) kreeg de Cine-Q prijs. Vervolgens maakte hij de korte films 'Storm in de Stopera' (1982), 'Man in de war' (1984) en 'Denk aan mij' (1985). In 1986 ontving Ranzijn de Aanmoedigingsprijs Amsterda…
  • Rasphuis, hetplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigRasphuis, het

    Houtzaagmolen te Oostzaandam, achtkante bovenkruier, zie: De Goede Hoop.
  • Raven, de Verguldeplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigRaven, de Vergulde

    Houtzaagmolen te Oostzaandam, paltrok, ook De Zwarte Raven genoemd.

    De eerste vermelding van de balkenzager dateert uit 1712. Hij heeft gestaan aan en ten westen van de Gouw, nabij het Hanenpad, en werd gesloopt in 1760.
  • Raven, De Zwarteplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigRaven, De Zwarte

    Meelmolen te Wormer, zie: De De Zwart.
  • Raven, de Zwarteplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigRaven, de Zwarte

    Houtzaagmolen te Oostzaandam, paltrok, zie: De Vergulde Raven.
  • Ravensluisplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigRavensluis

    Voormalige sluis op de grens van Wormer en Jisp, aan het einde van de Ravensloot, naar de ringvaart van het Starnmeer. De sluis stamde uit het begin van de 17e eeuw. zijkanalen

    sluis
  • Ravenswaay, Cornelis vanplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigRavenswaay, Cornelis van

    Amsterdam 19 september 1897 – 's-Gravenhage 3 september 1955

    Cornelis van Ravenswaay was van 1941 tot 1945 een nationaalsocialistisch politicus. De voormalig zakenman en gepensioneerde legerkapitein had zich niet uit politieke overtuiging bij de Nationaal-Socialistische Beweging NSB aangemeld, maar uit ambitie burgemeester te worden. In april 1941 werd hij benoemd tot burgemeester van Zaandam. Hij ontpopte zich als radicaal voorvechter van de Nieuwe Orde, van plan om o…
  • RCZplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigRCZ

    Voetbalclub RCZ. In de buurtschap 't Kalf in Zaandam bestond een sterk gemeenschapsgevoel. Mede hierdoor werd in juli 1921 in het buurtgebouw Ons Aller Belang Racing Club Zaandam RCZ opgericht. Er was echter al eerder door groepjes jongens gevoetbald op een zandvlakte, 't Zand, tegenover de Noorderbrug. De leden van RCZ verkleedden zich in een tentje. De bezoekers mochten van het buurthuis gebruik maken. Het terrein aan 't Zand werd al snel voor woningbouw bestemd waaronder de Boerejonkerst…
  • Rechthuizenplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigRechthuizen

    Letterlijk: gebouwen waarin door of namens de overheid recht werd gesproken. In de vroegere bestuursstructuur behoorde de rechtspraak bij de overheidstaken, zie: Bestuur en rechtspraak. In de dorpen was vóór de 19e eeuw doorgaans geen sprake van een raadhuis, zoals in de steden. Dit hing samen met de wijze van bestuur, die voor stad en platteland verschillend was. Wél kende men in de dorpen dikwijls een rechthuis, waarin ook schout en schepenen vergaderden.
  • Rechtspraakplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigRechtspraak

    Zie: Bestuur en Rechtspraak en Justitie.
  • Recreatiegebiedenplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigRecreatiegebieden

    In de Tweede Nota over de ruimtelijke ordening werd onder meer gesteld dat in de ruimtelijke problematiek van de openluchtrecreatie het kardinale punt was gelegen bij de voorzieningen voor de dagrecreatie. Voor bepaalde grote steden en stedelijke agglomeraties waren de bestaande recreatievoorzieningen onvoldoende of te ver af gelegen. Daarom werd gepleit voor de vorming van 28 'elementen van formaat' nabij de stedelijke agglomeraties. Een daarvan was
  • Redactieplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigRedactie

    * Prof. dr. Leopold Alfred Ankum, 21 augustus 1932 - Amsterdam, 1 april 2007 * Franken, Gé, Deventer, 6 augustus 1920 – Zaanstad, 24 september 1994 * Gebr. de Jong † * Dr. Jan Pieter van Nieuwenhuize, 13 augustus 1914 - Amersfoort, 28 februari 1996 * Jan Pasveer, Coevorden, 10 februari 1933 – Zaandam, 15 januari 2005
  • Reddingsbrigade Zaanstadplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigReddingsbrigade Zaanstad

    Instelling met als doel de 'verdrinkingsdood' te voorkomen. De reddingsbrigade geeft cursussen reddend zwemmen en treedt preventief (en indien nodig ook daadwerkelijk) op bij watersportevenementen.

    De Reddingsbrigade Zaanstad is opgericht in 1920 als Zaandamsche Vrijwillige Reddingsbrigade. Tijdens de oprichtingsvergadering meldden zich 33 leden aan. Dat was in een tijd dat nog maar weinig mensen konden zwemmen. De vereniging had al snel honderd leden. In 1933 werd sub…
  • Rederijplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigRederij

    De scheepvaart heeft gedurende de 17e eeuw (maar ook later, tot zelfs ver in de 19e eeuw) grote hinder en schade ondervonden van de zeeroverij. De Duinkerker kapers waren berucht. De uit en naar Amsterdam en de Zaanstreek varende zeilschepen kozen zelfs dikwijls een route waarbij de vaart door het nauw van Calais werd vermeden. Men voer dan westelijk om Engeland en bleef ver van de Franse kust. Het is aardig dat in de Zaanse streektaal daaraan een uitdrukking bleef herinneren. Zaankante…
  • Reef, Deplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigReef, De

    Wat betreft De Reef te Westzaan nog het volgende:

    dr. M.A. Verkade veronderstelt dat de ontginning van het hoogveengebied in de late middeleeuwen begon vanuit 'Westzaan aan den regel', met als eerste fase het graven van De Reef. Zij ziet deze ontginning dus als te zijn verlopen van West naar Oost. Dr. J.K. de Cock is in zijn proefschrift 'Bijdrage tot de historische geografie van Kennemerland in de Middeleeuwen op fysisch-geografische grondslag' (1965) echter van heel andere…
  • Reeling Brouwer, Pietplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigReeling Brouwer, Piet

    Alkmaar, 28 januari 1921 - Oostzaan, 15 maart 2005

    mr. Pieter Benjamin Johan (Piet) Reeling Brouwer, PvdA-Burgemeester van Westzaan van 1961 tot 1969 en Oostzaan van 1969 tot 1986. Piet Reeling Brouwer kwam na een studie Geologie en Rechten en een ambtelijke carrière in Wateringen en Renkum naar de Zaanstreek; in 1961 werd hij beëdigd als burgemeester van Westzaan. Aanvankelijk was hij voorstander van de samenvoeging tot Zaanstad; later zag hij deze meer als annexatie va…
  • Reeling Brouwer-Carrière, Mr. Sophia Louisaplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigReeling Brouwer-Carrière, Mr. Sophia Louisa

    (Den Haag 1926).

    Mevr. Reeling Brouwer werkte na haar doctoraal examen Nederlands Recht op het Ministerie van Buitenlandse Zaken. Na de benoeming van haar echtgenoot, mr. P. Reeling Brouwer, tot burgemeester van Westzaan en later Oostzaan vervulde zij een groot aantal bestuursfuncties op maatschappelijk terrein.
  • Regel, deplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigRegel, de

    Voormalige buurtschap te Westzaan, eveneens een begrip dat de lintbebouwing van het dorp aanduidt: 'Westzaan aan de Regel'. De Regel liep van de Overtoom tot de Kerkbuurt (Zuideinde, J.J. Allanstraat). De naam 'regel` betekent 'rechte weg'.
  • Regionaal Overlegorgaan Zwakzinnigenzorg Zaanstreekplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigRegionaal Overlegorgaan Zwakzinnigenzorg Zaanstreek

    Zie: Gehandicaptenzorg.
  • Regionale Instelling voor Ambulante Geestelijke Gezondheidszorgplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigRegionale Instelling voor Ambulante Geestelijke Gezondheidszorg

    Zie: RIAGG Zaanstreek-Waterland.
  • Regionale Brandweerorganisatie Zaanstreekplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigRegionale Brandweerorganisatie Zaanstreek

    De ontwikkeling

    Waarom was het in 1972 noodzakelijk dat 10 Zaanse gemeenten een gemeenschappelijke regeling aangingen om te komen tot één regionale brandweerorganisatie, als de korpsen onderling al vijftig jaar samenwerkten in de
  • Reiger, Deplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigReiger, De

    Pelmolen te Oostzaandam, ook De Kwak genoemd. De windbrief werd gegeven in december 1697. Hij heeft gestaan ten westen van de Gouw, achter de katholieke kerk, en werd in september 1751 door brand verwoest, waarna pelmolen De Twee Gebroeders op zijn plaats werd neergezet.
  • Reiger, de Blauweplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigReiger, de Blauwe

    Houtzaagmolen te Westzaandam, paltrok.

    De eerste vermelding van de balkenzager dateert uit 1718. Hij heeft gestaan aan en ten noorden van de Papenpadsloot, iets ten westen van de spoorweg, en was in 1743 al verdwenen.
  • Reiger, de Blauweplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigReiger, de Blauwe

    Tabaksstamper en verfmolen te Zaandijk, ook De Kwak genoemd.

    De windbrief werd gegeven in januari 1697. Hij heeft gestaan ten westen van de tegenwoordige spoorlijn, ter hoogte van de Bannehof, en werd in 1833 afgebroken, om elders (althans volgens de overlevering, waar is niet bekend) te worden herbouwd.
  • Reijne & Zonen bvplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigReijne & Zonen bv

    Groothandel in speelgoed en importeur van hobby en modelbouwartikelen in Krommenie. Het bedrijf is in 1903 geleidelijk ontstaan doordat de beurtschipper Huibert Reijne in zijn vrije tijd huishoudelijke artikelen ging maken van het krattenhout dat in zijn schip achterbleef. Uit deze bezigheid, hij maakte bijvoorbeeld
  • Reinout, deplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigReinout, de

    De Reinout, oliemolen te Westzaandam, ook De Rabbi genoemd, de windbrief werd gegeven in januari 1663. Hij heeft gestaan aan en ten zuiden van de Mallegatsloot, ten oosten en op enige afstand van de Watering, werd na 1892 ingericht tot het malen van fourage-artikelen.
  • Reint Laan-fonds van de gemeente Zaanstadplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigReint Laan-fonds van de gemeente Zaanstad

    In april 1979 op initiatief van de toen afscheid nemende burgemeester van Zaanstad, R. Laan, opgericht fonds waaruit bijdragen worden gegeven danwel renteloze leningen verstrekt om de verschijning van boeken en andere uitgaven over de Zaanstreek mogelijk te maken. Voorwaarde voor het verlenen van steun is o.m. dat van gedegen bronnenonderzoek sprake moet zijn. De middelen van het fonds zijn bij het afscheid van burgemeester Laan op diens wens bijeengebr…
  • Reizenaar, deplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigReizenaar, de

    Houtzaagmolen te Westzaandam, paltrok, zie: De Reiziger.
  • Reizenaar, deplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigReizenaar, de

    Verfmolen te Westzaandam, ook De Steekbijl genoemd, bijgenaamd De Smous.

    De eerste vermelding van de molen dateert uit 1682. Hij was een van de grootste verfmolens die hout fijn maalden. Hij heeft gestaan tussen de Watering en de spoorlijn, en de Gouw. Verdere gegevens ontbreken.
  • Reiziger, deplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigReiziger, de

    Houtzaagmolen te Westzaan.

    De windbrief werd gegeven in februari 1679. Hij heeft gestaan aan het zuidelijk deel van de Gouw. Verdere gevens ontbreken.
  • Reiziger, deplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigReiziger, de

    Houtzaagmolen te Westzaandam, paltrok, ook De Reizenaar genoemd.

    De eerste vermelding van de balkenzager dateert uit 1715. Hij heeft gestaan ten oosten van de Gouw, nabij de Westzanerdijk. Het sloopjaar is niet bekend.
  • Rek, Jacobplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigRek, Jacob

    Koog, 29 juni 1760 - Zaandam, 26 april 1813

    Jacob Rek woonde in het begin van de negentiende eeuw in Zaandam en was Commissaris van het Rotterdamse Schuitenveer. Hij werd bekend als leider van de opstand tegen de Fransen in 1813. De opstand ontstond omdat de
  • Rekoert, Gerardplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigRekoert, Gerard

    Dordrecht, 7 april 1925 - Zaandam, 9 januari 2007

    Gerardus Rekoert, voorzitter Stichting Familiehuis Kinderziekenhuis Amsterdam, Statenlid voor de PvdA, bestuurder ABVA/KABO, werkte voordat hij in 1969 te Zaandam werd benoemd als hoofd van de afdeling bevolking, als ambtenaar te Dordrecht, Alblasserdam en Zwijndrecht. In Zaandam werd hij ook onmiddellijk voorzitter van de ABVA dat later ABVA/KABO zou heten. Namens de PvdA had hij zeven jaar zitting in Provinciale Staten van No…
  • Relkenpadplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigRelkenpad

    Pad te Koog; de naam veranderde, onverklaard, in de loop der jaren van Relkenpad in Reëelenpad later in Reëelenstraat. De straat loopt van het Zuideinde, de Lage Dijk, in westelijke richting over in de Hyacinthstraat. Het eerste bekende
  • Rem, Janplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigRem, Jan

    Wormer 28 december 1793 - Wormer 19 februari 1870

    Dorpsbode en veldwachter in zijn geboorteplaats. Jan Rem kreeg bekendheid doordat hij met andere Zaankanters onder de Prins van Oranje, de latere koning Willem II, deel nam aan de slag bij Waterloo op 18 juni 1815. De Hollandse bataljons bij deze bloedige veldslag telden 4000 man. Rem heeft enkele dagen nadien, nog in Frankrijk, zijn bevindingen onder de titel
  • Rem & Zn, H.A.plugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigRem & Zn, H.A.

    Bouwbedrijf te Wormerveer. Het bedrijf werd in 1896 opgericht als firma. Het legt zich toe op onderhoudswerken en nieuwbouw en houdt zich verder bezig met onder andere fabricage van hardhouten imperials en machinale houtbewerking. De juridische vorm veranderde in de loop der tijd in cv (commanditaire vennootschap) en daarna weer in firma. Bij het bouwbedrijf waren in 1990 10 personen in dienst.
  • Rem nv, Houtindustrieplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigRem nv, Houtindustrie

    Kisten- en houtwarenfabriek te Wormerveer, in 1971 verplaatst naar Emmeloord. Het bedrijf werd op 1 februari 1891 aan de Zaandijkerweg te Wormerveer opgericht, onder de naam Zaanlandsche Pakkistenfabriek Nicolaas Rem Tz.; het fabriceerde aanvankelijk kisten en kistjes voor onder andere naburige chocolade- en veevoerbedrijven. Bij weinig opdrachten ging Rem over tot het maken van gordijnroeden, bonenstokken, bezemstelen, vitragestokjes, gordijnrollen en -latten. Allengs wer…
  • Remidex Nederland bvplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigRemidex Nederland bv

    Handel in kantoormachines te Zaandam. Het bedrijf ontstond in oktober 1977 uit een afsplitsing van Sperry van de Remington kantoordivisie. Het hield zich bezig met import van en handel in Japan vervaardigde 'office-products' als kopieermachines, rekenmachines, computers, kassa's, afrekensystemen, electronische schrijfmachines en fax-apparatuur. Remidex was één van de belangrijkste importeurs van kantoormachines in Nederland. Remidex had in 1990 85 personen in dienst.
  • Renard, Jeanplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigRenard, Jean

    Amsterdam, 14 mei 1869 - Zuid Wales, 1898

    Jean Jacques Théodore Renard, arrangeur, violist, klarinettist, dirigent en componist van de operette De Parel van Zaandam ontving het eerste vioolonderricht van orkestmeester Praeger en van Troostwijk, daarna op de klarinet van Henry J. Seemann. Op 16-jarige leeftijd werd hij aangesteld als eerste klarinettist in het Grand Theatre van de gebroeders Van Lier te Amsterdam en werd een jaar later orkestmeester in de Salon de Variétés (Kreukni…
  • Rensen kuikenbroederij bvplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigRensen kuikenbroederij bv

    Kuikenbroederij aan het einde van de Middel te Westzaan. ln een kuikenbroederij worden kippe-eieren uitgebroed tot eendagskuikens, die bestemd zijn voor de handel. Een deel van de bij Rensen te Westzaan uitgebroede kuikens wordt geleverd aan eigen kuikenmesterijen te Waarland en Dirkshorn. In Wijdenes bezit Rensen een opfokbedrijf voor moederdieren en een aanvoerlijn van broedeieren.
  • Rensenbrink, Robplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigRensenbrink, Rob

    (Amsterdam, 3 juli 1947 - Oostzaan, 24 januari 2020)

    Pieter Robert (Rob) Rensenbrink, voetballer, met 47 interlands op zijn naam. De negenjarige Rensenbrink speelde zijn eerste wedstrijden in Amsterdam; na zijn verhuizing naar Oostzaan speelde hij van 1958 tot 1965 voor OSV. Op zijn vijftiende debuteerde hij in het eerste elftal van deze vereniging, drie jaar later vertrok hij naar de Amsterdamse profclub DWS. Vervolgens speelde hij voor de Club Brugge (1969-1971), Anderlecht …
  • Rep, Johnnyplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigRep, Johnny

    Zaandam, 25 november 1951 Nicolaas 'Johnny' Rep, voetballer, speelde 42 wedstrijden voor het Nederlands elftal. John Rep werd op zijn achtste jaar lid van ZFC. Op zijn zestiende debuteerde hij in het eerste elftal van deze vereniging, die toen speelde in de tweede divisie van het betaalde voetbal.
  • Rep en Roozendaal bvplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigRep en Roozendaal bv

    Pluimveeslachterij te Oostzaan (Noordeinde). De basis voor het bedrijf werd vlak na de Tweede Wereldoorlog gelegd door Jan Rep, die zich voornamelijk in de zomermaanden op het erf van zijn schoonmoeder aan de Dr. Scharffstraat (achter in de Kerkbuurt) bezighield met het mesten en slachten van kuikens. Uit deze eenmans-activiteit kwam een bedrijf voort dat in het midden van de jaren '60 een personeelsbestand van 40 personen had.
  • Represaillesplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigRepresailles

    Zie: Tweede Wereldoorlog 3.
  • Representantenplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigRepresentanten

    Naam van de burgemeesters ten tijde van de Bataafse Republiek. In januari 1795 traden alle burgemeesters (al dan niet gedwongen) af. Daarna werden zij door de burger-commissiën als representant weer aangesteld; alleen in het Orangistische Krommenie gebeurde dat niet.
  • Reünisten Zaanse Brandweerkorpsenplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigReünisten Zaanse Brandweerkorpsen

    Opgericht in 1984.

    Het betreft een geregistreerde vereniging met een voltallig bestuur. De vereniging bestaat uit oud-brandweerpersoneel, die of vrijwillig of beroepsmatig in dienst zijn geweest bij de brandweerkorpsen van Oostzaan, Wormerland, Zaanstad en van de Veiligheidsregio Zaanstreek-Waterland.
  • Reus, deplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigReus, de

    Houtzaagmolen te Westzaandam, paltrok.

    De eerste vermelding van de wagenschotzager, en later balkenzager, dateert uit 1729. Hij heeft gestaan ten noorden van de tegenwoordige Stationsstraat, en werd in 1886 gesloopt.
  • Reus, deplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigReus, de

    Oliemolen te Koog. De Windbrief werd gegeven op 14 mei 1649. Hij heeft gestaan aan weg en Zaan tegenover de Machinistenstraat en werd in 1880 gesloopt. De pakhuizen zijn nog aanwezig achter het garagebedrijf van Booy.

    oliemolen molen
  • Reus, deplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigReus, de

    Papiermolen te Westzaan. De eerste vermelding dateert uit 1731, mogelijk uit 1701. De laatste vermelding dateert uit 1733. Inmiddels is bekend dat hij dezelfde molen is als De Ruiter .
  • Reus, deplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigReus, de

    Pelmolen te Oostzaandam. Bouwjaar en standplaats zijn niet bekend. Volgens aanwijzingen zou hij van 1730 tot 1790 hebben gestaan aan en ten westen van de Knie, iets ten zuiden van de Almanaksloot. Mogelijk is dit dezelfde molen als De Dijkgraaf, die dan onder twee namen bekend zou zijn geweest.
  • Revueplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigRevue

    Een opvoering van het Zaandijks Revue-gezelschap is in januari 1929 door burgemeester Cluysenaer van Wormerveer verboden. De auteur, Klaas Smit, had in 'Zo is de Zaan' het optreden van de marechaussee uit Wormerveer op de hak genomen op een manier die volgens Cluysenaer niet door de beugel kon. Cluysenaer's ingrijpen veroorzaakte destijds veel opschudding.
  • Reyne bvplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigReyne bv

    Autobedrijf te Zaandam. Het bedrijf werd in 1968 opgericht door J. Reyne, die daarvóór ruim dertig jaar compagnon was van autobedrijf Boon & Reyne te Zaandam. Het houdt zich bezig met de verkoop van nieuwe en gebruikte auto`s, alsmede herstel en onderhoud daarvan. Bij Reyne waren in 1990 14 personen in dienst.
  • Reyne, Klaasplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigReyne, Klaas

    Krommenie, 26 december 1872 - 's-Gravenhage, 8 november 1919

    Weinig opvallende doopsgezind liberaal, in 1905 verrassend in district Kampen, dat immer in handen van de antirevolutionairen was geweest, tot Kamerlid gekozen. Was eerder redacteur, publicist en actief propagandist van de Liberale Unie. Zoon van een welgestelde veehouder uit de Zaanstreek.
  • Riagg Zaanstreek-Waterlandplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigRiagg Zaanstreek-Waterland

    In de naamgeving van de Regionale Instelling voor Ambulante Geestelijke Gezondheidszorg, Riagg, komt tot uiting dat deze vorm van hulpverlening in een beperkt gebied (regio) en bij het instituut of, indien nodig, bij mensen thuis wordt gegeven.
  • Ricardo’s, deplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigRicardo’s, de

    Accordeonorkest, in 1936 opgericht onder de naam ‘The Broadway Troubadours’. Initiatiefnemer/leider was Luuk Rijks. In 1940 werd de naam veranderd in De Ricardo’s, tengevolge van het verbod om Engelse namen te gebruiken. In de eerste oorlogsjaren kreeg het orkest een redelijke bekendheid in Noord-Holland; opgetreden werd voor verenigingen en dikwijls ook clandestien voor groepen onderduikers. Vanaf 1942 werd het echter steeds moeilijker om op te treden voor het orkest, dat weigerd…
  • Ridder, de Groeneplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigRidder, de Groene

    Oliemolen te Westzaandam. De Windbrief werd gegeven aan Adriaen Jacobsz. Groen in november 1649. De molen heeft gestaan aan en ten zuiden van de Blauwepadsloot, ten westen en op enige afstand van de tegenwoordige spoorlijn, en werd gesloopt in september 1898.
  • Ridder, de Jongeplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigRidder, de Jonge

    Houtzaagmolen te Westzaandam, zeskante bovenkruier. De Windbrief van de wagenschotzager werd gegeven in april 1708 aan Jan Gerritsz. Ridder. Hij heeft gestaan ten oosten van de Watering, achter het Blauwe Pad, en werd gesloopt in 1743 en vervoerd naar Oostzaandam.
  • Ridder, de Jongeplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigRidder, de Jonge

    Snuifmolen te Westzaandam. De Windbrief werd gegeven in april 1708 aan Jan Gerritsz. Ridder. Hij heeft gestaan nabij de Westzijderkerk. Verder is over deze molen niets bekend.
  • Ridder, de Jongeplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigRidder, de Jonge

    Tabakstamper te Oostzaandam. Het molentje werd gebouwd in 1744. Het heeft gestaan in het Oostzijderveld, nabij het Pantepad, en werd in 1756 door brand verwoest.
  • Riel, Jan vanplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigRiel, Jan van

    Amsterdam, 28 april 1907 - Tilburg, 22 augustus 1988

    Johannes Petrus Cornelis (Jan) van Riel, Beeldend kunstenaar, schilder, aquarellist, tekenaar en graficus. Jan van Riel woonde destijds, aan het begin van zijn carrière, in Zaandam. Hij werkte eerst als constructietekenaar en studeerde in 1931 aan de voorloper van de Academie voor Beeldende Vorming in Tilburg. Daarna vertrok hij naar het Nationaal Hoger Instituut voor Schone Kunsten in Antwerpen waar hij les kreeg van Isidore O…
  • Riet, Cornelia Francisca (Corry)plugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigRiet, Cornelia Francisca (Corry)

    Zaandam, 16 november 1924 - 11 oktober 1958

    Beeldend kunstenaar, 'mondschilder'.

    Corry Riet was door kinderverlamming gehandicapt. Gerrit de Jong leidde haar op voor de teken- en schilderkunst. Zij maakte met penseel of potlood in de mond, verdienstelijke landschappen en bloemstillevens, waarmee zij landelijke bekendheid kreeg.
  • Riet, Boekbinderij-plugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigRiet, Boekbinderij-

    Bindersbedrijf, aanvankelijk te Zaandam, thans onder deze naam te Krommenie.

    De binderij werd in 1931 opgezet door P. Riet sr., die op de zolder van zijn woning begon met het repareren van boekjes en het inbinden van tijdschriften. Na de sluiting van de vroeger befaamde binderij Dikhooff (Gedempte Gracht, Zaandam) namen Riet's opdrachten snel toe, zodat hij van 1933 af een machinehal aan de Ooievaarstraat (22-26) kon inrichten en uitbreiden. Riet sr. overleed in 1963, waarn…
  • Rietvink, deplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigRietvink, de

    Hennepklopper te Krommenie, zie: De Gortmolen.
  • Rietvink, deplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigRietvink, de

    Houtzaagmolen te Westzaandam, paltrok. De eerste vermelding van de wagenschotzager dateert uit 1681. Hij heeft gestaan aan en ten noorden van de Nieuwe Haven, ten oosten van de tegenwoordige spoorlijn. Hij werd in 1816 door brand verwoest; in zijn plaats werd elders een gelijknamige
  • Rietvink, deplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigRietvink, de

    Houtzaagmolen te Westzaandam, Bovenkruier.

    De balkenzager werd gebouwd na het verbranden van de paltrok De Rietvink, echter op een andere plaats, namelijk aan en ten noorden van de Dijksloot. Hij werd in juli 1876 door brand verwoest.
  • Rietvink, deplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigRietvink, de

    Oliemolen en later cement- en trasmolen te Wormer. De windbrief werd gegeven in april 1641. Aan het einde van de 18e eeuw werd hij omgebouwd tot cement- en trasmolen (zie: Jan Dekker). Hij heeft gestaan aan de Wormerringdijk, buitendijks, en werd gesloopt in 1879, en vervangen door een fabriek.
  • Rietvink, deplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigRietvink, de

    Runmolen te Westzaandam. De Windbrief werd gegeven in januari 1648. Hij werd in november 1694 door brand verwoest, waarna herbouw volgde. Hij heeft gestaan aan de Voorzaan bij het Kerkerak, en is waarschijnlijk kort na augustus 1796 gesloopt.
  • Rijkeman, deplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigRijkeman, de

    Oliemolen te Oostzaandam, zie: De Vier Heemskinderen.

    oliemolen molen
  • Rijkhoff, Theodorusplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigRijkhoff, Theodorus

    Assendelft 11 juni 1914 - Amsterdam 2 mei 1943

    Theodorus Rijkhoff, fabrieksarbeider, woonachtig aan de Dorpsstraat 707 te Assendelft. Tijdens de mei-staking van 1943 werden aan de Blikfabriek Verblifa in Krommenie enige arbeiders gearresteerd. De aanleiding tot de staking was de bekendmaking op 29 april 1943, dat Nederlandse oud-militairen die gevochten hadden tijdens de Duitse aanval op Nederland in 1940 zich vrijwillig moesten melden voor krijgsgevangenschap. Kort hiervoo…
  • Ringvaartplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigRingvaart

    Vaarweg, met waterstaatkundige functie, buiten de ringdijk van een polder.

    De Zaanstreek kent twee ringvaarten: om de Enge Wormer en om de Wijde Wormer; waar beide polders aan elkaar grenzen is er één ringvaart. Wijde Wormer en Enge Wormer hebben geen ringvaart aan de zuidkant.
  • Rioleringplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigRiolering

    Samenstel van riolen, een stelsel van ondergrondse, gesloten buisleidingen voor de afvoer van afvalwater en/of hemelwater, waarna dit meestal wordt gezuiverd in een afvalwater-zuiveringsinstallatie alvorens het op het openbare water wordt geloosd.
  • Ris, Klaasplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigRis, Klaas

    Westzaan, 7 april 1821 – Amsterdam, 11 februari 1902

    Klaas Ris, socialist, de enige arbeider die deelnam aan de oprichting van de Nederlandse sectie van de eerste Internationale in 1869. Hij was lid van de Centrale raad van de Sociaal Democratische Bond
  • ROAplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigROA

    Zie: Agglomeratie-overleg.
  • Rob, deplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigRob, de

    Oliemolen en oorspronkelijk verfmolen te Westzaandam.

    De Windbrief werd gegeven in 1631. Hij werd vóór 1685 ingericht tot oliemolen. Hij heeft gestaan aan en ten noorden van de Westzanerdijk, op vrij grote afstand westelijk van de tegenwoordige spoorlijn, ter hoogte van de Kleine Braak en werd vóór 1722 gesloopt.
  • Rob, deplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigRob, de

    Oliemolen en later verfmolen te Wormer. De eerste vermelding dateert uit 1655. In 1709 of 1710 werd hij ingericht als verfmolen. Hij heeft gestaan aan en ten oosten van de Westerveersloot, en werd in juli 1888 door brand verwoest.

    oliemolen molen
  • Rob, deplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigRob, de

    Loodwitmolen te Koog aan de Zaan.De eerste vermelding dateert uit 1720. Hij heeft gestaan achter het Loodwitmolenpad, ten oosten van de spoorlijn, ter hoogte van de Emmastraat en werd in 1865 gesloopt.
  • Robbenvaartplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigRobbenvaart

    Zijdelings wordt in beschrijvingen van de walvisvaart soms de 'robbenvaart' genoemd, zonder dat nadere bijzonderheden worden gegeven. Aangenomen mag worden dat in de 17e en 18e eeuw door de bemanningen van walvisvaarders ook de jacht op robben (zeehonden) is bedreven. Dit gebeurde ongetwijfeld met het oog op de opbrengst van de huiden. De omvang van deze jacht kon door ons echter niet worden achterhaald.
  • Rode Zaanstreek, deplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigRode Zaanstreek, de

    Elders had ons gebied in de eerste helft van de 20e eeuw de naam Rode Zaanstreek en dat niet geheel ten onrechte. Het socialisme telde hier meer aanhangers dan in andere streken. Hun aantal was groot, dat moge uit de bij de afzonderlijke gemeenten in deze encyclopedie opgenomen politieke overzichten blijken. Bij het zoeken naar een verklaring komt men allereerst uit bij de samenstelling van de Zaanse bevolking, die in het oude industriegebied meer dan elders uit arbeiders be…
  • Roeisportplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigRoeisport

    Zie: Zeil- en roeisport.
  • Roelensluis, Heinplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigRoelensluis, Hein

    Hein Roelensluis, waterstaatkundige sluis van de Zuiderpolder van Assendelft op het IJ. De 15e-eeuwse sluis had geringe betekenis en is kort na 1696 afgedamd.

    sluis
  • Roels, Jan Pieterplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigRoels, Jan Pieter

    (Zaandam, 1913 - Oostzaan, 1976)

    Wethouder en raadslid te Oostzaan; bestuurslid van verscheidene plaatselijke sociaal-culturele organisaties. Jan Pieter Roels, kolenhandelaar in het dagelijks leven, werd in 1962 namens de PvdA wethouder te Oostzaan. Hij bleef dat tot 1974, in welk jaar hij de overstap maakte naar Gemeentebelangen, waar hij een van de oprichters van was. Voor deze partij bleef hij tot zijn overlijden in de raad zitten.
  • Roeters van Lennep, Frederik Theodoorplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigRoeters van Lennep, Frederik Theodoor

    Amersfoort, 10 maart 1860 - Velp, 10 april 1933

    Jonkheer Frederik Theodoor Roeters van Lennep, echtgenoot van Jonkvrouw Adriana Petronella Marianne Druyvesteyn, burgemeester van Koog aan de Zaan van 1888 tot 1898. Jonkheer Roeters van Lennep kwam na zijn benoeming als burgemeester van Koog in 1888 in een rumoerige gemeente terecht. In de gemeenteraad bestreden de conservatieven en de vrijzinnige liberalen elkaar te vuur en te zwaard. Na de raadsverkiezinge…
  • Roggeplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigRogge

    Ondernemersgeslacht, vooral in de scheepsbouw in de 17e en 18e eeuw. Jan Jansz Rogh (1602- 1676), gehuwd met Mary Jans, vestigde zich omstreeks 1630 in Sardam als Meester Scheepmaker. Hij had twee zoons, Jan en Tewis, die beiden in het vak van hun vader werden opgeleid. Jan Jansz Rogh (1637-1696), ook wel Jan Rogge de Jonge genoemd, huwde tweemaal. Van zijn eerste vrouw weten we niets, zijn tweede vrouw heette Dieuwertje IJsbrants. Hij had twee dochters, Guurtje (†1717) en Immitie (†1682)…
  • Rogge, Adriaan Janszplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigRogge, Adriaan Jansz

    Zaandam, 3 mei 1732 - Zaandam, 22 juli 1816

    Vooraanstaand koopman te Zaandam, touwslager, papiermaker, zeehandelaar. Zie ook: geslacht Rogge.

    Adriaan Rogge, de oudste zoon van Jan Lijnstz Rogge en Engeltje Adr.d. van Wimmenum, werd in 1759 directeur van de
  • Rogge, Janplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigRogge, Jan

    5 maart 1888 - 7 januari 1959

    Jan Rogge, Zaankanter van geboorte, heeft zijn leven gewijd aan de verbreiding en verspreiding van de cultuur, vooral met het doel het genot daarvan mede bereikbaar te maken voor mensen met bescheiden middelen. Als 18-jarige jongeman trad hij op als bibliothecaris van een Amsterdamse speeltuinvereniging. Toen was hij bediende bij de firma Van Eeghen & Co. aldaar. In latere jaren vervulde hij lang de eervolle functie van oudste procuratiehouder dier ond…
  • Roggebloem, de (Oostzaandam)plugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigRoggebloem, de (Oostzaandam)

    De Roggebloem, oliemolen te Oostzaandam, ook De Tas genoemd, de Windbrief werd gegeven in september 1685. Hij heeft gestaan op de zuidkant van de Hemmes aan de Kuil en werd, na een aantal jaren voor het malen van cacao-afval te zijn gebruikt, gesloopt in oktober 1913.
  • Roggebloem, de (Westzaan)plugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigRoggebloem, de (Westzaan)

    De Roggebloem, oliemolen te Westzaan, de Windbrief werd gegeven in juni 1695, rijkelijk laat want de eerste vermelding dateert uit 1694. Hij heeft gestaan aan en ten zuiden van de Roggebloemsloot, halverwege tussen de huizen en de Gouw, en werd op 6 mei 1898, na een aantal jaren als doppenmolen in bedrijf te zijn geweest, door brand verwoest. In zijn schuren werd het bedrijf met behulp van een elektromotor voortgezet; deze malerij werd in juni 1942 door brand verwoest.
  • Ro(o)hoorn, deplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigRo(o)hoorn, de

    Snuifmolen te Westzaandam, later te Zaandijk. De Windbrief werd gegeven in maart 1752. Hij stond achter het Blauwe Arendspad. Bij de aanleg van de spoorlijn in 1868 werd hij in zijn geheel verrold. Na 1880 werd hij gebruikt als lattenzager, voor de fabricage van stopverf, en tenslotte voor het malen van specerijen. In 1904 werd hij afgebroken en naar Zaandijk overgebracht, waar hij op de schuren van oliemolen De
  • Rol, C.J.plugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigRol, C.J.

    Zie: Onderwijs 1.3.4.
  • Rolrederijplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigRolrederij

    De zeildoekfabricage in Krommenie zou niet tot ontwikkeling zijn gekomen zonder het coördinerende werk dat de rolreders verrichtten. De weverij, die al in de 17e eeuw tot bloei kwam, is aanvankelijk - tot ver in de 19e eeuw - in huisindustrie, dus sterk gedecentraliseerd, bedreven.
  • Romeinse tijdplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigRomeinse tijd

    Zie: Archeologie 2.5.-2.7.
  • Romijn, Aartplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigRomijn, Aart

    (Zaandam 4 januari 1907 - 1996)



  • Romkes, Klaasplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigRomkes, Klaas

    Klaas Romkes, organist en toonkunstenaar te Zaandam, na eerst als tweede organist te zijn aangesteld werd hij, naast zijn functie van organist in de gereformeerde Vinkenstraatkerk, in januari 1957 benoemd tot organist van de Doopsgezinde vermaning aan de Westzijde te Zaandam. Hij zou het historische Künckelorgel uit 1782 enkele decennia bespelen. Klaas Romkes leidde in zijn praktijkruimte aan de Klaas Katerstaat te Zaandam tientallen organisten op waaronder
  • Rommelpot, deplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigRommelpot, de

    Oliemolen te Wormer, zie: De Rompot.

    oliemolen molen
  • Romp, de Ouweplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigRomp, de Ouwe

    Papiermolen te Wormerveer, zie: De Oude Blauw.
  • Rompot, deplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigRompot, de

    Oliemolen te Wormer, ook De Rommelpot genoemd.

    De enige vermelding dateert uit 1657. Andere gegevens ontbreken.

    oliemolen molen
  • Ronde van Assendelftplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigRonde van Assendelft

    Jaarlijkse wielerronde voor Elite, Beloften en Amateurs over een stratenparcours in Assendelft, verloopt gelijktijdig met de Assendelver Kermis en daarom ook wel de Kermis Wielerronde van Assendelft genoemd.

    De eerste editie vond plaats in 1972 onder auspiciën van de
  • Rood, deplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigRood, de

    Houtzaagmolen te Westzaandam, paltrok, zie: De Rode Molen.
  • Room, Fransplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigRoom, Frans

    Wormer, 25 februari 1939

    Franciscus Johannes (Frans) Room, beeldend kunstenaar, schilder, aquarellist en sinds de jaren '80 vooral graficus van reeksen etsen en zeefdrukken. Opgegroeid in het Zaanse veen raakte hij al op jeugdige leeftijd gefascineerd door het slagenlandschap dat daar in der loop van de eeuwen door mensenhanden is gevormd. De indrukwekkende fabrieken en het landschap verdwijnen en veranderen. Al jaren houdt hij zich daarom bezig met het vastleggen van deze bedreigd…
  • Rooms-katholiekenplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigRooms-katholieken

    Naar rooms-katholieke opvatting is de kerk de door Christus ingestelde noodzakelijke maatschappij, die alle gedoopten groepeert onder de leiding van de wettige kerkelijke gezagsdragers, in het bijzonder de Paus van Rome. De kerk heeft tot doel de gelovigen behulpzaam te zijn in hun streven naar hun bovennatuurlijke eindbestemming en beschikt daartoe over een drievoudige macht, te weten wijdingsmacht, rechtsmacht ofwel de eigenlijke maatschappelijke macht, en leergezag. Met dit…
  • Roomvat, hetplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigRoomvat, het

    Oliemolen te Wormer. De windbrief werd vermoedelijk gegeven in april 1650. Hij heeft gestaan aan en ten oosten van de Aressloot (de latere Uilsloot), even ten oosten van de Middeltilsloot. De laatste vermelding dateert uit 1656.

    oliemolen molen
  • Roos, Adriaan (Aart)plugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigRoos, Adriaan (Aart)

    Zaandam 28 augustus 1919 – Purmerend 15 november 2009

    Beeldend kunstenaar, schilder, tekenaar en graficus (litho's). Aart Roos was leerling van de Rijksacademie te Amsterdam, woonde en werkte in Zaandam en Edam. Hij werkt expressionistisch en vaak monumentaal, in grote afmetingen, bijvoorbeeld muurschilderingen. Voorts voerde hij opdrachten uit voor tegelmozaïeken, betongevels, grafitti`s en glasramen.
  • Roos, Hotze deplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigRoos, Hotze de

    Langezwaag 24 november 1909 – Krommenie 15 oktober 1991

    Schrijver van de jeugdboekenreeks de Kameleon. Hotze de Roos, timmerman, kwam in 1934 van zijn geboortestreek in Zuidwest-Friesland naar Krommenie, waar hij sedertdien bleef wonen. Kort na de Tweede Wereldoorlog schreef hij zijn eerste kinderboek, dat hij De Vrolijke Tweeling van de smederij noemde; uitgeverij Kluitman Alkmaar doopte dat om in
  • Roos, de Witteplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigRoos, de Witte

    Houtzaagmolen te Westzaandam, paltrok, bijgenaamd De Huilebalk. De eerste vermelding van de vermoedelijke balkenzager dateert uit 1731. Hij heeft gestaan nabij de tegenwoordige Parkstraat en werd gesloopt in 1752.
  • Roos, Pietplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigRoos, Piet

    Zaandam, 1870

    Piet Roos Wijbrandz. kwam op molen De Veering in de leer bij zijn vader, die blokmaalder was. Van zijn 10e tot 12e jaar, nog tijdens zijn schooljaren, werkte hij 's morgens van 06.00 tot 08.00 uur op de zakjesplakkerij van Klaas Bonda in de Oostzijde en ook na schooltijd werkte hij daar van 16.30 tot 19.00 uur. Met stukwerk wist hij dan nog 60 cent per week thuis te brengen. 15.000 zakken: 4 cent de 1000. Soms wist hij 1250 half-ponds zakken per uur af te werken. Als …
  • Rooswijkplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigRooswijk

    Woonwijk te Zaandijk ten westen van de spoorlijn en ten noorden van de Guisweg.

    Rooswijk is in twee fasen gebouwd: in de jaren '30 en in de tweede helft van de jaren '60/begin jaren '70. Rooswijk werd voor een groot deel gebouwd op de Zaandijkse vuilnisbelt, die daar vanaf het begin van de 20e eeuw was gesitueerd, in de jaren '80 was bodemsanering in de wijk noodzakelijk.
  • Vrouwen Advies Commissie en/of Adviescommissie Wonen.plugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigVrouwen Advies Commissie en/of Adviescommissie Wonen.

    Tijdens de wederopbouw werd in 1946 de eerste Vrouwen Adviescommissie opgericht in Rotterdam. Het doel daarbij was om met behulp van deze commissie de kwaliteit van nieuwe woningen te verhogen. De commissies bestonden tientallen jaren lang uitsluitend uit vrouwen en werden Vrouwenadviescommissies, ofwel V.A.C.'s, genoemd. Sinds 2004 heten de commissies officieel Adviescommissies Wonen en worden er ook mannen toegelaten. De meeste commissies …
  • Roovers, Henkplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigRoovers, Henk

    Zaandam, 1940

    Hendrikus Johannes (Henk) Roovers, publicist over de Zaanstreek, onderwijzer in Koog, Assendelft en vanaf 1972 te Zaandam. Zijn moeder kwam uit Limburg en zijn vader uit Delft. Hij verhuisde met de Artillerie Inrichtingen mee naar Zaandam.

    Geboren en getogen in de Rosmolenbuurt, volgde hij, na de Bonifatiusschool de mulo, de kweekschool en stond hij in 1963 voor het eerst voor de klas bij de Leonardusschool in Koog aan de Zaan.
  • Ros Beijaardplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigRos Beijaard

    Pelmolen te Westzaandam, achtkante Bovenkruier, zie: De Rosbaijer.
  • Rosariumparkplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigRosariumpark

    Het Rosariumpark in Krommenie is een van de laatst aangelegde parken van Zaanstad. De inrichting ervan vond plaats in de jaren zeventig. Het resultaat was een open park, met relatief veel water en gras en tamelijk weinig bomen. De beplanting is vooral te vinden aan de westrand, sober en overwegend inheems. Het Rosariumpark kent zodoende een veel eenvoudiger opzet dan de klassieke parken uit de eerste helft van de twintigste eeuw, die qua formaat wel zijn te vergelijken met het Rosa…
  • Rosbaijer, deplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigRosbaijer, de

    [De Rosbaijer. Bron: Beeldbank Gemeente Archief Zaanstad]Pelmolen te Westzaandam, oorspronkelijk volmolen, achtkante bovenkruier; de naam is een verbastering van Ros Beijaard.

    De Windbrief werd gegeven in mei 1649. Omstreeks 1694 werd hij ingericht tot pelmolen. Rond 1883 brak zijn as en stortte het vooreind met roeden naar beneden. Na tien jaar werd hij hersteld en ingericht tot het malen van houtmeel. Hij heeft gestaan aan en ten zuiden van de Mallegatsloot, ten westen van de t…
  • Roscher, Cornelisplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigRoscher, Cornelis

    Commissaris Rocher (l) wordt welkom geheten door hoofd Luchtbescherming C. de Cock Amsterdam, 16 november 1898 - Zaandam, 28 september 1953

    Politiecommissaris in Zaandam, die in 1919 zijn carrière begon bij de politie van Amsterdam.
  • Rosemarijnsteegplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigRosemarijnsteeg

    Vroegere naam voor de Peperstraat, zie aldaar.
  • Rosina, de IJverigeplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigRosina, de IJverige

    Snuifmolen te Assendelft.

    Hij werd gebouwd in 1786, heeft gestaan te Nauerna en kwam in 1827 in slopershanden.
  • Rosmolenplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigRosmolen

    Door een rondgaand paard (of enkele paarden) aangedreven werktuig, primitieve molen. Rosmolens zijn in de middeleeuwen gebruikt voor het handhaven van het polderpeil (vergelijk A. Bicker Caarten, Middeleeuwse watermolens in Hollands polderland, Wormerveer 1990). Als maalwerktuig zijn ze lang, tot in de 19e eeuw, in gebruik gebleven, ook in de Zaanstreek. Rosmolentjes werden hier bijvoorbeeld toegepast in de
  • Rosmolen, deplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigRosmolen, de

    Snuif-, poeder- en verfmolen te Oostzaandam. De Windbrief werd gegeven in juni 1729. Hij heeft gestaan aan en ten oosten van de Gouw, ten noorden van de Kopermolensloot, en werd in februari 1822 door een door de eigenaar aangestoken brand verwoest.
  • Rosmolenbuurtplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigRosmolenbuurt

    Buurt te Zaandam-Oost, tussen de Prins Bernhardweg, de Gouw, de Peperstraat en de Oostzijde. De naar de in 1729 gebouwde poeder-, snuif- en verfmolen 'De Rosmolen' genoemde wijk werd voor een groot deel (voor zover al niet eerder als zijpaden van de Oostzijde bestaand) in het begin van de 20e eeuw gebouwd. De woonwijk had begin 1987 6.689 inwoners.
  • Rossem, Rudolf Harold van (Ru)plugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigRossem, Rudolf Harold van (Ru)

    (Amsterdam, 1924 - Tilburg, 2007)

    Beeldend kunstenaar, graficus (gravures, etsen, litho's en houtsneden, alsmede gecombineerde technieken). Ru van Rossem groeide op in Zaandam. In 1943 werd hij ingeschreven als leerling van de (latere) Rietveld-academie te Amsterdam. In 1944 verschenen zijn eerste etsen en gravures; belangrijk was toen zijn illustratieve aandeel in het literair-culturele tijdschrift
  • Rot, Adriaanplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigRot, Adriaan

    (Zaandam, 6 februari 1861 - Amsterdam, 21 juli 1927)

    Adriaan Rot, bijgenaamd de Witte, voorzitter van de Sociaal-Democratische Bond (SDB) en de Socialistenbond en mede-oprichter van Het Volksdagblad. De Witte Rot, broer van de Zwarte Rot) werd in 1861 in een Zaandams arbeidersgezin geboren. Begin jaren '80 van de 19e eeuw vestigde hij zich te Amsterdam, waar hij na enige tijd meesterknecht werd bij de socialistische drukkerij Excelcior, die onder meer Recht voor Allen uitgaf. In 1…
  • Rot, Jacobplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigRot, Jacob

    Zaandam, 28 november 1854 - De Rijp, 14 augustus 1938

    Jacob Rot, bijgenaamd de Zwarte, uitgever van De Volksonderwijzer en directeur van Het Volksdagblad. De Zwarte Rot, broer van de Witte Rot), werd in 1854 in een Zaandams arbeidersgezin geboren. In 1880 verhuisde hij naar Amsterdam, waar hij als zetter bij een drukkerij ging werken, terwijl hij vanaf 1887 een volksboekhandel annex bibliotheek dreef en vanaf 1892 optrad als uitgever van het blad voor Sociaal-Democratische onderwijz…
  • Rot, Janplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigRot, Jan

    Zaandam, 27 augustus 1892 – Amsterdam, 18 februari 1982

    Jan Rot, (reklame)tekenaar in De Notekraker, De Fabrieksarbeider, en Vrijheid, Arbeid, Brood. Opleiding aan de Rijks-Academie, te Amsterdam. Onderwerpen: caricaturen, houtsneden, litho's. Actief lid van de
  • Rot, deplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigRot, de

    Houtzaagmolen te Westzaandam, bovenkruier, zie: De Walrot, de Rot, de Oude. Houtzaagmolen te Westzaandam, paltrok. De Windbrief van de vermoedelijke balkenzager werd gegeven in april 1720. Hij heeft waarschijnlijk nabij het tegenwoordige NSstation gestaan en kwam in 1777 in slopershanden.
  • Rotaryplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigRotary

    De Rotaryclub Zaandam is de oudste van de vier Zaanse Rotaryclubs. Deze werd in 1938 opgericht door J.A.E. Verkade, die in 1922 betrokken was geweest bij de oprichting van de eerste Rotaryclub in Nederland, te Amsterdam, nadat hij in de Verenigde Staten in aanraking was gekomen met de ideeën waarop deze clubs zijn gegrondvest. De Rotary is bedoeld om leidinggevenden uit het bedrijfsleven en anderen die een belangrijke maatschappelijke functie bekleden tot een open gedachtenwisseling te b…
  • Rote Westzaan bvplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigRote Westzaan bv

    Houthandel te Westzaan; oorspronkelijk was de naam Houthandel Rot, deze werd in 1945 om commerciële redenen gewijzigd in Rote Westzaan. Grondlegger van het bedrijf was Pieter Rot, die in 1886 met een van zijn vriend Jan Blaauw, later zijn oudste knecht, geleend tientje een handel in kachelhout en brandstoffen begon. Naderhand werd het een handel in brand- en timmerhout en weer later verdween het brandhout uit het assortiment, Vlak nadat hij begon verwierf de oprichter verscheid…
  • Rottennest, hetplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigRottennest, het

    Houtzaagmolen te Westzaandam, bovenkruier, zie: De Zes Gebroeders.
  • Roy van Zuydewijn, Carolus Dionysius Eugentus deplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigRoy van Zuydewijn, Carolus Dionysius Eugentus de

    Zevenbergen 23 september 1894 - Bergen NH 03 juli 1972

    Onderdirecteur van machinefabriek Gebr. Klinkenberg te Wormerveer en, vooral in deze gemeente, bestuurder van vele organisaties. De Roy van Zuydewijn was in 1924 medeoprichter van de Vrijwillige Brandweer van Wormerveer, later commandant en tenslotte erelid. Hij was bestuurder van de RK parochie, van het
  • Rozeman, Albert Janplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigRozeman, Albert Jan

    Zaandijk 29 maart 1914 - Overveen 6 juni 1944

    Albert Rozeman (schuilnamen Albert, Aro) speelde een belangrijke rol in Zuid-Drente. Kort na de inval begon hij met het samenstellen van anti-Duitse pamfletten. Hij verspreidde Vrij Nederland en Trouwen was in Hoogeveen een leidende figuur van het ambtenarenverzet.
  • Rozenboom, deplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigRozenboom, de

    Houtzaagmolen en later mosterdmolen te Koog, Bovenkruier. De Windbrief van de veerzager werd gegeven in juni 1723. Hij heeft gestaan aan en ten noorden van de Veersloot, ten westen van de tegenwoordige spoorlijn, in het verlengde van de Julianastraat, en werd in december 1814 (hij was toen mosterdmolen) door brand verwoest.
  • Rozenboom, deplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigRozenboom, de

    Houtzaagmolen te Wormerveer, paltrok. De balkenzager werd in 1839 gebouwd op de plaats van de gelijknamige, in 1830 gesloopte. oliemolen (zie aldaar). Hij werd in 1896 gesloopt.
  • Rozenboom, deplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigRozenboom, de

    Oliemolen en later verfmolen te Wormerveer. Hij werd gebouwd in 1690 aan de Noorddijk en de Zaan, en werd in 1830 gesloopt. Op zijn plaats werd later een gelijknamige houtzaagmolen neergezet (zie aldaar).

    oliemolen molen
  • Rozenboom, deplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigRozenboom, de

    Pelmolen te Oostzaandam. De Windbrief voor de grote molen werd gegeven in mei 1763. Hij heeft gestaan ten oosten van de Watering, in het verlengde van de Perenboomsloot; ofschoon hij eigenlijk op Oostzaans grondgebied stond is hij altijd tot Oostzaandarn gerekend. In augustus 1899 werd hij, na blikseminslag, door brand verwoest.
  • Rozendaalplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigRozendaal

    Voormalig pad te Oostzaandam, lopend vanaf de Zuiddijk ter hoogte van de huidige Jonge Arnoldusstraat. Het pad werd in 1672 in verband met een reglement genoemd. Toen woonde er een zekere Roos, die waarschijnlijk de naamgever van het pad was.
  • Rozengrachtplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigRozengracht

    Straat te Zaandam-West, ten zuiden van en evenwijdig aan de Gedempte Gracht. Oorspronkelijk heette het pad, waarvan pas in 1798 vermeld werd dat het een reglement had, Roosgraft, naar de familie Roos. Het stond ook bekend onder de namen: Gerrit Arisz Ven, 't Zuijder Jacob Menschenpadt en Sopjespad. Vanaf 1959 wordt op de Rozengracht tweemaal per week de Zaandamse markt gehouden.
  • Rudolf, de Jongeplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigRudolf, de Jonge

    Zie: De Jonge Dolfijn, De
  • Rugbyplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigRugby

    Tak van sport, tussen 1983 en 1987 in de Zaanstreek beoefend. De van oorsprong Britse sport rugby wordt gespeeld door twee vijftientallen.

    Deze proberen een ovale bal over de doellijn van de tegenstander te drukken, dan wel tussen twee rechtopstaande palen te schoppen. Daarbij mag de bal niet voorwaarts gegooid, maar wel voorwaarts worden getrapt. Spelers mogen onbeperkt met een bal lopen. Hoewel de modernere versie van de sport al bijna anderhalve eeuw oud is en al meer dan 50 jaar rege…
  • Ruig en Zonen bv, Mplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigRuig en Zonen bv, M

    Poeliersbedrijf te Oostzaan. Het bedrijf werd in 1884 gestart door Pieter Ruig, die naast koster en los werkman ook verkoper van eieren en kippen was. De Amsterdamse horeca vormde de speerpunt van de verkoop. In 1891 registreerde hij zich wegens de goede bedrijfsresultaten als koopman en verhuisde hij naar het Zuideinde. Waar hij een boerderij kon overnemen die schuin tegenover de huidige hoofdvestiging lag. Alweer een jaar later en wel op 10 mei nam hij zijn eerste boerenkn…
  • Ruig, de Jongeplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigRuig, de Jonge

    Oliemolen te Westzaan, zie: De Jonge Ruige Neel.

    oliemolen molen
  • Ruig, de Oudeplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigRuig, de Oude

    Oliemolen te Westzaan, zie: De Oude Ruige Nee1.

    oliemolen molen
  • Ruigoordplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigRuigoord

    Voormalig eiland in het IJ behorend tot het grondgebied van de banne van Westzanen. Het eiland lag ter hoogte van de Westzaner Overtoom, maar werd na de inpoldering van de IJ-polders (1861-1873) een deel van de huidige gemeente Haarlemmerliede en Spaarnwoude. Het voormalige eiland is nog steeds een verhoogd deel van de Houtrakpolder en wordt nog als zodanig aangeduid.
  • Ruilverkavelingplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigRuilverkaveling

    Complex van cultuurtechnische maatregelen om de mogelijkheid te scheppen tot intensiever en economischer exploitatie van de bodem (landbouwgronden). Door middel van ruilverkaveling tracht men de belemmeringen op te heffen die het versnipperd en verspreid geraakte grondbezit voor de landbouw met zich meebrengt. Deze versnippering ontstond in het verleden bijvoorbeeld door boedelscheidingen bij vererving of door koop en verkoop van gronden door de boeren. Niet zelden hadden ook Za…
  • Ruimpje, hetplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigRuimpje, het

    Schelpzandmolen te Wormerveer zie; De Schenker
  • Ruimtelijke Ordeningplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigRuimtelijke Ordening

    Ruimtelijke Ordening (RO) wordt gedefinieerd als het van overheidswege bewust ingrijpen in maatschappelijke ontwikkelingen met een ruimtelijke dimensie. RO is gericht op het onderling afwegen en coördineren van die ontwikkelingen en ze loopt uit op het leggen van bestemmingen en het regelen van het gebruik van de grond. (Th.G. Drupsteen, Ruimtelijk bestuursrecht deel 1. Samson, Alphen aan de Rijn, 1983).
  • Ruimtelijke-economische structuurplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigRuimtelijke-economische structuur

    Zie: Economische structuur 1.2.
  • Ruiter van Huystee, Beaplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigRuiter van Huystee, Bea

    (Amsterdam, 1949)

    Beeldend kunstenaar te Wormer, olieverfschilderijen, aquarellen en grafiek. Bea Ruiter van Huystee volgde na een opleiding modetekenen de Rijksacademie te Amsterdam (schilderlessen). Haar werk is figuratief, in letterlijke zin, het toont voorkeur voor vlot geschilderde en goed getroffen figuren.
  • Ruiter, Deplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigRuiter, De

    Meelmolen in Westzaandam. In Westzaandam is gelijktijdig nooit meer dan één meelmolen in bedrijf geweest. De eerste werd in 1439 gebouwd, op de plaats waar later De Ruiter zou verrijzen. Dit was waarschijnlijk een open standaardmolen, die vermoedelijk is verbrand in 1572, toen op last van Bossu de Westzijde werd platgebrand.
  • Ruiter, Deplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigRuiter, De

    Papiermolen in Westzaan. De windbrief werd gegeven in maart 1695. Hij heeft gestaan ten oosten van het Zuideinde, nabij de dijk, en werd volgens de brandkroniek van Van Pomeren in mei 1801 door brand verwoest. De juistheid van deze vermelding is inmiddels aangetoond.
  • Ruiter, de Bonteplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigRuiter, de Bonte

    Oliemolen te Wormerveer. Hij was al aanwezig in 1635. heeft gestaan aan en ten noorden van de Noordersluissloot. en werd gesloopt in 1809.

    oliemolen molen
  • Ruiter, de Zwarteplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigRuiter, de Zwarte

    Oliemolen en pelmolen te Zaandijk. De eerste vermelding dateert uit 1693. In 1724 was hij reeds ingericht als olie- en pelmolen. Hij heeft gestaan aan en ten zuiden van de Sluissloot, nabij en ten westen van de spoorlijn, en werd in 1895 gesloopt.
  • Ruiterveerplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigRuiterveer

    Straat en voormalig veer te Zaandam (west), in het verlengde van de Botenmakersstraat, maar dan ten oosten van de Westzijde. Het Ruiterveer is genoemd naar korenmolen De Ruiter. Het voetveer was een van de vele veren dat voer tussen de West- naar de Oostzijde. Aan het pad werd na de sloop van de molen in 1865 de Hoogere Burgerschool gebouwd.
  • Rumondor, Claudiaplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigRumondor, Claudia

    Zaandam 1983

    Claudia Rumondor volgde een studie compositie aan het Conservatorium van Amsterdam bij Daan Manneke, Wim Henderickx en Theo Loevendie. Harplessen werden haar onderricht door Alexandre Bonnet, Anke Bottema en Gertru Pasveer. Zij studeerde af aan de Universiteit van Amsterdam in Media & Cultuur en Musicologie. Sinds 2009 studeert zij Javaanse gamelan bij Elsje Plantema.
  • Runmalerijplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigRunmalerij

    In de molenindustrie werden runmolens (ook wel schorsmolen, eekmolen of barkmolen genoemd) gebruikt om eikenschors fijn te malen. Van deze gemalen schors werd run gemaakt, door er water aan toe te voegen. Run bevatte een hoog percentage looizuur, dat werd gebruikt voor het
  • Russische Buurtplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigRussische Buurt

    Buurt te Zaandam, tussen de oude havenkom van Zaandam, de Dam, de Rozengracht en de Provinciale Weg. De Russische Buurt werd aan het einde van de 19e eeuw gebouwd, in samenhang met de overkomst van Delftse werknemers van de Artillerie Inrichtingen. De naam Russische Buurt werd gekozen doordat Czaar Peter een week in een huisje aan het
  • Rust van 't Vaderland, deplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigRust van 't Vaderland, de

    Houtzaagmolen te Westzaandam, paltrok, ook De Rust genoemd. De Windbrief van de balkenzager werd gegeven in september 1720. Hij werd in 1889 afgebroken van zijn standplaats ten zuiden van de Papenpadsloot, oostelijk van de spoorlijn, en vervoerd naar het erf van de in november verbrande molen
  • Rustenburgplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigRustenburg

    Pad in Zaandam (west) ten noorden van de Hogendijk, lopend naar de Stationsstraat. Het is een oude straat, waarvan het eerst bekende reglement van 1656 dateert. Het Rustenburg werd ook wel het Piet Hessenven genoemd. Begin jaren tachtig van de 20e eeuw werd de straat volkomen gereconstrueerd.
  • Sabelplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigSabel

    Ondernemersgeslacht te Zaandam in de 19e en 20e eeuw. In 1867 kwam August Wilhelm Friedrich Zabel (1844-1917) in deze streken, zoon van Gottlieb Zabel en Henriette Jenz uit Mlijkovel Kosjesen in Polen. De Zabels waren begin 18e eeuw van Zweden naar Polen getrokken en August vocht voor Pruisen bij Koniggratz. Hij was op weg naar Amerika, maar kwam in Nederland andere Polen tegen, die door de crisis gedwongen waren te repatriëren. Hij besloot in Holland te blijven en vond werk als grondwerk…
  • Sabel, Augustplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigSabel, August

    Zaandam, 17 oktober 1899 - Bergen NH, 24 augustus 1980

    August Willem Teunzoon Sabel, verffabrikant, verzetsman, voorman van de Zaandamse Noodorganisatie. August Sabel was in de Tweede Wereldoorlog, nadat hij in maart 1944 gevangen had gezeten, een van de belangrijke krachten voor de succesvolle Zaandamse Noodorganisatie, die in de hongerwinter een grote hoeveelheid voedsel onder de bevolking distribueerde. In het kort na de oorlog verschenen
  • Sabel, Klaasplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigSabel, Klaas

    Klaas Sabel, geboren in Koog aan de Zaan, dirigent, schrijver, componist en muziekdocent, studeerde schoolmuziek en compositie aan de conservatoria in Alkmaar en Amsterdam. Zijn passie voor muziektheater ontstond op de middelbare school. Als muziekdocent doceerde hij aan de Europese School in Bergen waar hij als muzikaal leider en componist aan Oliver, Grease, Grand Hotel, Tommy en The Commitments meewerkte. Twee eigen musicals, Circus Bonz en Dido & Aeneas, beleefden daar hun pre…
  • Saenredam, Joannesplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigSaenredam, Joannes

    Zaandam 1565 – Assendelft 6 april 1607

    Tekenaar en graveur, Joannes Saenredam, soms genoemd

    * Jan Saenredam, * Jan Pietersz. Zaenredam, * Jan Sanredam, * Jan Pietersz. Saenredam, * Jan Pietersz. Sanredam, * Jan Zaenredam,
  • Saenredam, Pieter Jansz.plugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigSaenredam, Pieter Jansz.

    Assendelft, 9 juni 1597 - Haarlem, 31 mei 1665 Wikipedia Tekenaar, schilder en etser, Pieter Saenredam, geboren te Assendelft, zoon van Joannes Saenredam, ging op zijn 15e jaar in de leer bij de Haarlemse kunstenaar Frans Pietersz. de Grebber, die vooral als portretschilder naam had gemaakt. Op diens atelier, waar Saenredam 10 jaar bleef, werkte hij samen met onder anderen Jacob van Campen, de bouwmeester. Eerder was hij naar Haarlem getogen en in de leer geweest bij zi…
  • Saens Harmonie Orkest (SHO)plugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigSaens Harmonie Orkest (SHO)

    Het Saens Harmonie Orkest (SHO), met als statutaire zetel Zaanstad, is op 1 januari 2002 opgericht. Het is ontstaan door de fusie van Muziekgezelschap Harmonie uit Assendelft met Harmonie Wormerveer. Dirigent werd Henk Oenema, hij was de laatste dirigent van Harmonie Wormerveer. Oenema werd echter vrij snel opgevolgd door
  • Saens Theaterfestivalplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigSaens Theaterfestival

    Het Saens Theaterfestival vindt sinds haar oprichting in 2013 jaarlijks plaats in Het Wapen van Assendelft. Buiten een driekoppige jury mag ook het publiek zich een mening vormen over de voorstellingen waardoor het toekennen van de waarderingsprijzen objectiever verloopt. Aan het eind van de middag volgt doorgaans een masterclass waar het publiek ook bij betrokken wordt, waarna de jury de (wissel)prijzen verdeelt. 's Avonds staat een voorstelling op het programma. In 2017 …
  • Saentje,'tplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigSaentje,'t

    Was een bioscoop aan de Noorderkerkstraat in de Klauwershoek. De bioscoop had drie zalen: één met 300 plaatsen en twee met elk 94 plaatsen. Het complex verving in 1980 de gesloten Zaandamse bioscopen Flora, gevestigd op de hoek Vinkenstraat/Westzijde, en Apollo aan de Dam.
  • Saenzplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigSaenz

    Saenz, Lokale Energie Maatschappij, stichting in 2015 in het leven geroepen door de Commissie Duurzaamheid van de Bedrijvenvereniging Noorderveld-Molletjesveer gevestigd te Wormerveer. Ondernemers op deze bedrijventerreinen besloten de lokale energievoorziening in eigen handen te nemen.
  • Sagen en legendenplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigSagen en legenden

    Verhalen die oorspronkelijk zijn gebaseerd op gebeurtenissen die werkelijk plaatsvonden, maar daarna door de overlevering en de fantasie van de vertellers zijn overwoekerd, zodat het onderscheid tussen feiten fictie niet meer duidelijk is. Een sage heeft uitsluitend een historische achtergrond, een legende dikwijls ook een godsdienstig karakter. Mythen (verhalen over goden, halfgoden of goddelijke voorouders) zijn in de Zaanstreek niet overgeleverd.
  • Salamander, deplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigSalamander, de

    Papiermolen te Koog. De windbrief werd gegeven in juli 1660. Hij heeft gestaan aan en ten noorden van de Relkenpadsloot, ongeveer halverwege tussen de tegenwoordige spoorlijn en de Watering, en werd in september 1742 door brand verwoest.
  • Salomo's Rechtplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigSalomo's Recht

    Houtzaagmolen te Westzaandam, paltrok, ook De Koning Salomo genoemd. De windbrief van de wagenschotzager gegeven in september 1671 Hij heeft gestaan ten westen van de tegenwoordige spoorlijn, en werd gesloopt in 1886.

    molen houtzaagmolen
  • Samas-Groep nv.plugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigSamas-Groep nv.

    (Groot)handelsonderneming en producent van voornamelijk de kantoorinrichting en -uitrusting betreffende artikelen, gevestigd te Maarssen, Utrecht. De Samas-groep kwam voort uit het aanvankelijk te Zaandijk en later te Zaandam gevestigde
  • Samenvoegingplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigSamenvoeging

    In de Zaanstreek zijn herhaaldelijk samenvoegingsplannen voorgesteld; een aantal daarvan werd ook daadwerkelijk uitgevoerd. Daarnaast is de samenvoeging van Krommenie en Krommeniedijk bekend in 1816. Het bekendst is de samenvoeging in de Franse tijd tot de stad Zaandam in 1811 en die tot Zaanstad in 1974.
  • Samson, deplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigSamson, de

    Mosterdmolen te Krommenie. De eerste vermelding dateert uit juli 1705. Hij heeft gestaan aan 't Blok, en is tussen 1727 en 1732 verdwenen.

    mosterdmolen krommenie
  • Samson, deplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigSamson, de

    Oliemolen te Wormerveer. De windbrief werd gegeven in maart 1631. Hij heeft gestaan aan weg en Zaan, ten noorden van de latere zeepziederij de Adelaar, en werd gesloopt in 1893.

    oliemolen molen
  • Sanders, ​Daanplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigSanders, ​Daan

    Beverwijk, 29 september 1944

    Daniel Harry (Daan) Sanders werd in 1970 lid van de PvdA en belandde in de lokale politiek, wisselend als raadslid, fractievoorzitter van 1978 tot 1986 en wethouder van 1986 tot 1990.

    Sanders kwam na een opleiding aan de Sociale Academie in dienst bij een bank. Een klein jaar later werd hij tot hoofd personeel bij een bedrijf te Zwanenburg benoemd en gelijktijdig docent aan de Sociale school van het NKV te Beverwijk. In mei 1976 aanvaardde hij de …
  • Sanders, Annemarieplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigSanders, Annemarie

    Koog aan de Zaan, 3 april 1958

    Annemarie Sanders-Keijzer was een Nederlands ruiter. Zij nam drie maal deel aan de Olympische Spelen en won daarbij in totaal één zilveren medaille.

    Sanders won als lid van het dressuurteam op de Olympische Zomerspelen in 1992 met Tineke Bartels, Anky van Grunsven en Ellen Bontje een zilveren medaille. Ook in 1984 en 1988 nam ze deel.
  • Sans pareilplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigSans pareil

    Uitspraak, toegeschreven aan keizer Napoleon Bonaparte toen hij Oost- en Westzaandam in 1811 bezocht. Sans pareil betekent Zonder gelijke, of Zonder weerga. Napoleon moet dit gezegd hebben toen hij, staande bij de sluis in de Zaan-dam, over de Achterzaan keek en de talrijke molens zag.
  • Sante, Jaap vanplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigSante, Jaap van

    Zaandam 6 juni 1912 - Zaandam 15 maart 1980

    Jacob Willem (Jaap) van Sante, auteur van “Het dagverhaal van Aafje Gijsen 1773-1775” (Wormerveer 1986) en samensteller van de registers van een tiental naoorlogse boeken over de Zaanstreek. Van Sante, leraar wiskunde aan het
  • Sante, Sophia vanplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigSante, Sophia van

    Zaandam, 11 augustus 1925 - Amsterdam, 9 december 2007 Sophia van Sante, mezzo-sopraan, 1925-2007 Sophia Maria Christina van Sante, zangeres, mezzo-sopraan, dochter van Simon Bernardus van Sante (1876-1936) en Maria Sophia Christina Willenborg (1885-1960). Sophia van Sante had een langdurige relatie met Henk J.M. Muller (1923-1980), muziekdocent en -criticus. Zij werd als jongste van zeven kinderen geboren in een katholiek gezin in Zaandam. Haar vader was architect, haar moede…
  • Sante, Mia vanplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigSante, Mia van

    Zaandam, 25 december 1942 - Amsterdam, 20 juli 2004

    Maart 1965, Maria Josepha Mia van Sante 22 jaar uit Zaandam trekt haar stoute schoenen aan: „Ik pakte twee koffers, nam een enkele reis Parijs en de volgende dag was ik Blue Bell girl
  • Scadoplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigScado

    Producent van kunstharsen, die tussen 1965 en 1980 de productie van Adriaan Honig's Kunsthars Industrie nv te Zaandam, later Zaanchemie, voortzette. Scado werd in 1948 door W.A.M. ten Doeschate opgericht binnen het familiebedrijf Schaepman en Co te Zwolle (verf). De naam Scado is een samenstelling van de eerste letters van Schaepman, met weglating van de 'h' en ten Doeschate. In 1965 nam Scado de activa van nv
  • Schaalsmeerplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigSchaalsmeer

    Polder in de Polder Wormer, Jisp en Neck. Toen het nog een meer was, werd het ook wel Schaalsmeer genoemd, nu heet het ook wel Schaalsmeerpolder. In 1631 gingen de bestuurders van Wormer, onder aanvoering van burgemeester Gerrit Lams “de Oude' tot droogmaking over. Zie ook
  • Schaalsmeerplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigSchaalsmeer

    Buitenobject sociale zorgverlening. Zie Gehandicaptenzorg
  • Schaalsmeermolen, deplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigSchaalsmeermolen, de

    Watermolen te Wormer. Hij is gebouwd in 1631 en gesloopt in 1926 en bemaalde de Schaalsmeer

    watermolen molen wormer
  • Schaap, het Bruineplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigSchaap, het Bruine

    Houtzaagmolen te Oostzaandam, achtkante bovenkruier. De windbrief van de balkenzager werd gegeven in september 1726 aan Jan Jansz. Bruijn. Hij heeft gestaan aan en ten westen van de Gouw. ten zuiden en op enige afstand van het Sluispad naar de Hanenpadsluis, en werd in oktober 1917 gesloopt.
  • Schaap, het Groteplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigSchaap, het Grote

    Houtzaagmolen te Westzaandam, zeskante bovenkruier, zie: Het Jonge Schaap
  • Schaap, het Jongeplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigSchaap, het Jonge

    Houtzaagmolen te Westzaandam, zeskante bovenkruier, ook Het Grote Schaap genoemd. De windbrief van de balkenzager werd gegeven in september 1683 aan Jan Claesz. Schaap. Hij heeft gestaan ten westen van de spoorlijn, in het verlengde van de Stationsstraat, en werd gesloopt in mei 1942.
  • Schaap, het Kleineplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigSchaap, het Kleine

    Houtzaagmolen te Westzaandam, paltrok, zie: Het Witte Schaap, het Bruine
  • Schaap, het Vetteplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigSchaap, het Vette

    Oliemolen te Zaandijk. De windbrief werd gegeven in augustus 1618. Injanuari 1791 werd hij na zware stormschade gesloopt en herbouwd. De nieuwe molen was aanvankelijk geheel met spanen bekleed, later werd dit riet. In april 1911 werd hij van zijn standplaats ongeveer tegenover de tegenwoordige lagere school de Werf afgebroken en vervoerd naar Wijdenes, waar hij als korenmolen werd herbouwd.
  • Schaap, het Witteplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigSchaap, het Witte

    Houtzaagmolen te Westzaan, paltrok. De wagenschotzager, en later balkenzager, werd gebouwd in 1731. Hij heeft gestaan nabij en ten oosten van de wegsloot, niet ver van de dijk, en werd gesloopt in 1890.
  • Schaap, het Witteplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigSchaap, het Witte

    Houtzaagmolen te West zaandam, paltrok. ook Het Kleine Schaap genoemd. De windbrief van de wagenschotzager, en later balkenzager, werd vermoedelijk gegeven in oktober 1646. In 1653 werd hij verplaatst, mogelijk omdat hij in de weg stond bij het verlengen of verbreden van een sloot. Hij heeft gestaan in het verlengde van de Stationsstraat en werd gesloopt in 1889.
  • Schaap, het Zwarteplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigSchaap, het Zwarte

    Houtzaagmolen te Westzaandam, paltrok. De windbrief van de balkenzager werd gegeven in september 1659. Hij werd injuli 1834 door brand verwoest waarna herbouw volgde, en werd in 1872 afgebroken van zijn standplaats aan en ten westen van de Vaart, om in Leiden te worden herbouwd.
  • Schaap, Erikplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigSchaap, Erik

    Erik Schaap (1961) schreef na afronding van zijn studie journalistiek onder meer voor het Noordhollands Dagblad en de weekbladen De Tijd en Vrij Nederland. Hij publiceert artikelen en boeken die veelal de Tweede Wereldoorlog beslaan.
  • Schaap, Janplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigSchaap, Jan

    Krommenie 1811 - Krommenie 26 juli 1889

    Jan Schaap Louriszoon, zeildoekfabrikant, voorts aanvankelijk wethouder van zijn geboortedorp en in 1850 benoemd tot burgemeester. Schaap schreef het boekje 'Krommenie en omstreken tijdens den 80-jarigen strijd tegen Spanje' (Zaandijk 1872). Hij was een betrouwbaar geschiedschrijver. Verondersteld wordt dat hij de geschiedenis van Krommenie uitgebreid heeft beschreven; het manuscript zou echter verloren zijn gegaan. Wel wordt in het gemeente…
  • Schaap, Janplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigSchaap, Jan

    Zaandam 18 mei 1928 - Wormerveer 26 mei 2014

    Jan Schaap, dirigent en docent directie harmonie en fanfare. Jan Schaap studeerde klarinet, theorie en koor- en orkestdirectie aan het Utrechts Conservatorium. Aan het Koninklijk Conservatorium te Den Haag behaalde hij het diploma directie harmonie en fanfare. In Madrid studeerde hij bovendien orkestdirectie bij Igor Markevitsj.
  • Schaap, Jan Claeszplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigSchaap, Jan Claesz

    Fabrikant te Wormerveer in de 17e eeuw, vooral bekend gebleven als dichter; hij werd in dat verband wel 'de Zaanse Cats' genoemd. Over het leven van Jan Claesz Schaap is niet te veel bekend. Hij was een der stichters van oliemolen De Ram en was ook in dit bedrijf werkzaam, en was eigenaar van een huis aan de
  • Schaap, Willemplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigSchaap, Willem

    Wormerveer 1892 - Wormerveer 30 juli 1944

    Willem Schaap uit Wormerveer werd op 30 juli 1944 in zijn woonplaats neergeschoten tijdens een vuurgevecht tussen leden van de Raad van Verzet en de Duitsers. Een reconstructie met dank aan Erik Schaap:
  • Schaapherder, deplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigSchaapherder, de

    Houtzaagmolen te Oostzaandam, paltrok. De windbrief van de balkenzager werd gegeven in april 1659. Hij heeft gestaan aan en ten westen van de Gouw, nabij de Kerksloot, en werd gesloopt in 1802.

    houtzaagmolen molen paltrok
  • Schaapherder, de Oudeplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigSchaapherder, de Oude

    Houtzaagmolen te Koog, paltrok. zie: De Herder, de
  • Schaar, Gerritplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigSchaar, Gerrit

    13 december 1878 - 5 december 1964

    Gerrit Schaar stond in de Zaanstreek bekend als één van de 'grote vier' dirigenten van de muziekverenigingen. (Albert Meijns van Ons Genoegen Wormerveer van 1904-1964, Jan Steijn van Apollo Zaandijk van 1907-1922, Toon de Vries van Zaandijks Fanfare van 1919-1954 en Gerrit Schaar van Onderling Genoegen Krommenie van 1902-1964).
  • Schaar, Hendrikplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigSchaar, Hendrik

    Broer van Gerrit Schaar en van 1912 tot 1954 dirigent van fanfarekorps (en later brass-band) Eensgezindheid te Wormer.

    dirigent
  • Schaatsenrijdenplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigSchaatsenrijden

    Volkssport, als vermaak of sport beoefend, in het verleden een belangrijk winters vervoermiddel. Schaatsenrijden ontstond vrijwel zeker in Scandinavië, waar het reeds in de 10e eeuw wordt vermeld. Van daaruit verspreidde het zich verder over Europa. Schaatsen kan, ondanks de Scandinavische oorsprong, typisch Nederlands worden genoemd.
  • Schaft kuikenslachterijen bvplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigSchaft kuikenslachterijen bv

    Voormalige pluimveeslachterij te Oostzaan. De grondslag voor het bedrijf werd in 1963 gelegd door Klaas Schaft. De voormalige werknemer van slachter Rep ging voor zichzelf slachten in een pand aan het Zuideinde. Het bedrijf groeide geleidelijk. Midden jaren '70 werd het verplaatst naar de
  • Schaft, Hannieplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigSchaft, Hannie

    Jannetje Johanna Schaft (roepnaam Jo), het meisje met het rode haar, wordt op 16 september 1920 in Haarlem geboren. Vader Pieter, bestuurslid van de socialistisch getinte Bond van Nederlandse Onderwijzers, is leraar aan de Rijks Kweekschool. Moeder Aafje komt uit een fel socialistisch predikantengezin. Jo is een uitstekende leerling, weinig contact met klasgenootjes, soms gepest vanwege rood haar en sproeten.
  • Schakel, deplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigSchakel, de

    Jeugdvereniging van de Nationale Christen Geheel Onthouders Vereniging (NCGOV). De Zaanse afdeling werd in 1927 opgencht Deze gemengde jeugdvereniging was bestemd voor jongeren van 16 tot 23 jaar. Doelstelling was het verspreiden van het blauwe ideaal; dit in combinatie met een grote sociale bewogenheid, voortkomend uit de geloofsbeleving. De activiteiten lagen op het gebied van film. toneel, tentoonstellingen en discussie. Ook organiseerde de vereniging jeugdkampeerkampen op de Sto…
  • Schakenplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigSchaken

    Denksport, in de Zaanstreek vóór 1924 niet in verenigingsverband gespeeld. Schaken doet men op een bord met 64 vakjes (velden), waarop twee spelers met elk 16 stukken van uiteenlopende waarde tegenover elkaar staan.

    Het spel is ontstaan in Azië. In de 5e eeuw werden varianten van het huidige spel in Indië, China en Perzië gespeeld. Na tal van veranderingen kreeg het spel pas in de 16e eeuw de huidige vorm. In Nederland werd in 1873 de Nederlandse Schaakbond opgericht. Het is niet beke…
  • Schansplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigSchans

    Open of gesloten verdedigingswerk in het veld. Schansen kwamen in heel Europa voor. Bij oorlogsvoering in vooral dunbevolkte gebieden konden zij van groot strategisch belang zijn. In de Zaanstreek, het drassige Zaanse polderland leende zich uitstekend voor verdediging met schansen, waren schansen vooral van belang in de
  • Schapenpadplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigSchapenpad

    Voormalig pad te Westzaandam tussen het Zeemanspad (Zeemansstraat) en het Haringpad (zuidelijk deel Stationsstraat). Het Schapenpad kreeg in 1728 een reglement.

    straat pad
  • Schavemaker Transport bvplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigSchavemaker Transport bv

    Transportbedrijf, aanvankelijk te Assendelft, in 1982 verhuisd naar Beverwijk omdat de locatie in Assendelft te klein werd en omdat men op dat moment de Hoogovens als grootste klant had. Men heeft ook vestigingen in Polen en Slowakije. Het bedrijf werd in 1966 opgericht door H.C. Schavemaker als eenmanszaak en houdt zich vanaf het begin bezig met internationaal transport. Het bedrijf groeide in 1991 naar een personeelsbezetting van 40 man. De juridische vorm werd omgeze…
  • Scheelenkuhlenplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigScheelenkuhlen

    Stichting tot Behoud van het Stoomschip Scheelenkuhlen (1927) te Koog aan de Zaan die sindsdien toeziet op haar behoud.

    De Scheelenkuhlen is onmiskenbaar een Duitse naam. Dat is ook niet zo vreemd, dit schip is gebouwd in Neuhof/Hamburg en heeft haar hele dienstbare leven op de Elbe gevaren voor het Wasser- und Schiffahrtsamt, vergelijkbaar met Rijkswaterstaat. In 1976 is ze naar Wormer afgevoerd om gesloopt te worden.
  • Scheepmakersplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigScheepmakers

    Ondernemers-eigenaren of mede-eigenaren van de vroegere Zaanse scheepswerven, die grotere binnenschepen en zeeschepen (fluiten, galjoten, pinassen, smakschepen enzovoort) bouwden.

    Zie: Scheepsbouw en Economische geschiedenis 2.5.1.
  • Scheepsbouwplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigScheepsbouw

    Nijverheid, het produceren en/of repareren van vaartuigen. Dit kunnen houten, metalen, betonnen en/of kunststof schepen zijn, zowel voor de binnen- als voor zeevaart. De bouw van bijvoorbeeld booreilanden wordt ook tot de scheepsbouw gerekend; deze sector is echter nooit in de Zaanstreek bedreven.
  • Scheepsrederijplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigScheepsrederij

    Zie: Rederij
  • Scheepvaartplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigScheepvaart

    Zie: Rederij, Oostzeevaart, Beurtvaart binnenvaart/binnenvaart, Beschuitvaart en Arbeidsplaatsen en bedrijfsgrootte en bedrijfsgrootte.
  • Scheet, deplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigScheet, de

    Oliemolen te Oostzaandam, zie: De Koning Salomo, De William.

    oliemolen molen
  • Scheetje, hetplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigScheetje, het

    Houtzaagmolen te Koog. bovenkruier, zie: De Jonge Hovenier, de
  • Scheffer, Maartenplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigScheffer, Maarten

    Westzaan, 26 oktober 1912 – Amsterdam, 18 december 1979

    Maarten Scheffer, NSB-er, Nazi-politieman te Zwolle en bekend als één van de beulen van kamp Erica in Ommen. Scheffer woonde tot 1942 in de Koogse Boschjesstraat 10 woonde en vertrok daarna met zijn echtgenote naar Amsterdam.
  • Scheldnamenplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigScheldnamen

    Zie: Bijnamen.
  • Schellingerhoudt, Boudewijn (Bouk)plugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigSchellingerhoudt, Boudewijn (Bouk)

    Zaandam 4 mei 1919 - Zaandam 19 september 2010

    Boudewijn Schellingerhoudt, professioneel wielrenner van 1942 tot 1954, Nederlands kampioen op de weg in 1946. In 1949 eindigde hij als derde in het eindklassement van de Ronde van Nederland. Hij nam in 1947 deel aan de Tour de France, won daarin geen etappes en bereikte de finish in Parijs niet. De naam Bouk kreeg hij pas in het verloop van zijn wielercarrière.
  • Schelpzandmalerijplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigSchelpzandmalerij

    Tak van molenindustrie, in de Zaanstreek (dikwijls gecombineerd met de biksteenmalerij) bedreven in tien molens en een aantal speelmolentjes. In de molens werden van het strand aangevoerde schelpen tot poeder gemalen en daarna gezeefd of gebuild. Het fijnste schelpzand werd gebruikt bij de productie van fijn aardewerk, het grovere zand werd onder meer als schuurmiddel gebruikt, bij het (nat)schuren van metalen voorwerpen. Die laatste toepassing kreeg ook het biksteenzand, dat …
  • Scheltema, Mr Jacobus vanplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigScheltema, Mr Jacobus van

    Franeker 14 maart 1767 - Utrecht 25 september 1835

    Schrijver van enkele ook voor de Zaanstreek belangrijke geschiedkundige boeken. Van Scheltema was van 1811 tot 1814 vrederechter in Zaandam. Van zijn literaire werk worden hier genoemd:
  • Schenk, Klaasplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigSchenk, Klaas

    Voormalig papierbedrijf aan de Oostzijde te Zaandam. Het bedrijf werd in 1823 begonnen door de 14-jarige Klaas Schenk Pieterszoon. Drie dagen per week ventte hij met briefpapier en schrijfgerei; zijn overige tijd besteedde hij aan de vervaardiging van papieren zakken, toen nog een nieuwigheid. Het succes hiervan was groot en het afzetgebied, aanvankelijk tussen Amsterdam en Alkmaar, breidde zich uit. Het bedrijf werd uitgebreid met de zonen van Klaas Pzn: Klaas, Johannes, die na …
  • Schenk, Jan Dirckszplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigSchenk, Jan Dircksz

    Geboren in 1645 te Wormerveer

    Jan Dircksz Schenk is de stamvader van één van de Zaanse families Schenk en grondlegger van de “Aschnegotie” die onlosmakelijk verbonden was met de schelpzandmolen “De Schenker“ Vele familieleden waren aan deze Aschnegotie en de de schelpzandmolen verbonden als
  • Schenker, Deplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigSchenker, De

    “”“”“”“” In 1639 wordt “een erffgen Saendijcx tusschen Wormerveer en die Saendijck” verkocht aan Jan IJsbrantsz. Eddes, een molenmaker uit Uitgeest. Deze bouwt op dit erf, dat binnendijks lag, een woonhuis en later een molentje.
  • Schepel, hetplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigSchepel, het

    Oliemolen te Wormer. De eerste vermelding dateert uit 1654. Hij heeft gestaan aan de Wormerringdijk, buitendijks, en werd gesloopt in 1825. Later werd op zijn erf een pakhuis met dezelfde naam gebouwd.

    oliemolen molen
  • Schependoenmakersplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigSchependoenmakers

    Kooplieden die niet zelf het scheepstimmervak uitoefenden, maar die hun bestaan vonden in het voor eigen rekening of voor die van derden doen uitvoeren van de bouw van schepen. Zie: Scheepsbouw en Economische geschiedenis 2.5.1 .
  • Schepenenplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigSchepenen

    Zie: Bestuur en Rechtspraak 1.1.4. en 2.1.3.
  • Schepramenplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigSchepramen

    (ook schepvormen genoemd).

    In de papiermolens gebruikte, van koperdoek geweven matjes, die in een houten omlijsting waren gevat en werden toegepast bij het met de hand scheppen van papier.

    Op het koperdoek werden - vooral in de schepramen die voor fijnere, witte papiersoorten werden gebruikt - met koperdraad figuren aangebracht, waardoor de watermerken (dikwijls handelsmerken) ontstonden.
  • Schermer, geslachtplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigSchermer, geslacht

    In de 18e en 19e eeuw belangrijk rooms-katholiek koopmansgeslacht in Wormerveer.

    Jan Adriaensz Schermer was in Wormer begonnen met de verfmolen De Karn en kocht in 1703 daarbij oliemolen De Rozenboom aan de Noorddijk te Wormerveer.

    Zijn zoon, Simon Schermer
  • Schermer, Simonplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigSchermer, Simon

    Wormerveer, juli 1747 – Wormerveer 7 november 1810

    Simon Schermer, Republikeins gezind, unitariër, Rooms-Katholiek en koopman was een Nederlands politicus in de periode 1796-1801. Geboren als oudste van drie kinderen van koopman Jan Schermer en Catharina van Scherpenhof, werd hij op 29 juli 1747 te Wormer gedoopt. Op 23 oktober 1768 huwde hij Antje Kistemaker, die hem vijf kinderen schonk.
  • Scherphuis, Albertha Geertruida (Ageeth)plugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigScherphuis, Albertha Geertruida (Ageeth)

    (Zaandam, 30 maart 1933 – Amsterdam, 16 april 2012)

    Journaliste en later ook televisiepresentatrice. Ageeth Scherphuis werkte van 1955 tot 1960 voor dagblad De Typhoon en werd daarna televisie-omroepster voor de AVRO. Zij verhuisde uit de Zaanstreek en ging programma's maken voor AVRO en NOS. Bekend werden het kinderprogramma 'Varen is fijner dan je denkt'. het actualiteitenprogramma 'Scala'. de kunstrubriek 'Uit de kunst' en het emancipatieprogramma `O…
  • Scheurwater, deplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigScheurwater, de

    Watermolen te Westzaan. De enige vermeldingen dateren uit 1681 en '82. Verdere gegevens ontbreken.
  • Schiermonnikoogplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigSchiermonnikoog

    Straat te Zaandam-West, nabij de grens met Koog. Schiermonnikoog is een nieuwe straat, die haar naam kreeg in verband met het nabij gelegen oude pad Ameland. De naam Ameland was niet een verwijzing naar het Waddeneiland, maar een verbastering van Aemland ('land van Aem'). Schiermonnikoog werd ook wel Schimmelkoog of Schelmekoog genoemd.
  • Schieter, deplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigSchieter, de

    Houtzaagmolen te Westzaandam, zeskante bovenkruier, zie: De Wildschieter, de.
  • Schietsportplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigSchietsport

    Krijgskunst aan het eind van de 19e eeuw in de Zaanstreek beoefend. sinds de jaren zestig van de 20e eeuw als sport aanwezig.

    In de schietsport, georganiseerd binnen de Koninklijke Nederlandse Schutters Associatie, worden de volgende disciplines onderscheiden: groot en klein kaliber, luchtdruk en historische wapens voor geweer en pistool en kleiduivenschieten. In de Zaanstreek wordt merendeels met klein kaliber geschoten. Een accommodatie voor kleiduivenschieten is niet aanwezig.
  • Schijf, Daamplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigSchijf, Daam

    In 1743 een veelbesproken (en bespotte) Zaandamse scheepsontwerper, die een binnenvaartschip bedacht met mechanische aandrijving, dus zonder zeilen of riemen. Hij wist enkele kooplieden voor zijn idee te winnen; het schip werd op de werf van Jan Bol aan het Bootemakerspad in Westzaandam gebouwd en kreeg de naam 'Volg my'.
  • Schijtjager, de.plugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigSchijtjager, de.

    Oliemolen te Oostzaandam, zie: De Kogmeeuw, De

    oliemolen molen
  • Schilderkunstplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigSchilderkunst

    Tak van kunstbeoefening, zowel beroepsmatig als amateuristisch bedreven, zie: Beeldende kunst. Bekende, uit de Zaanstreek afkomstige, schilders waren in vroeger eeuwen Jacob Cornelisz van Oostzanen (1470-1533) en Pieter Jansz Saenredam (1597-1665). In de 19e en 20e eeuw heeft een groot aantal kunstschilders in onze streek gewerkt.
  • Schildersbuurtplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigSchildersbuurt

    Buurt te Zaandam-West, zuidelijk van de spoorlijn Zaandam-Purmerend. De buurt werd eind jaren '20-beginjaren '30 van de 20e eeuw gebouwd. De straten in de wijk dragen namen van vaderlandse schilders. De Vincent van Goghweg is een der belangrijkste oost-west-routes in Zaandam-West.
  • Schilp, Dirkplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigSchilp, Dirk

    (Haarlem 1893-1969)

    Socialist, vakbondsactivist. Dirk Schilp groeide op in Wormerveer. Op 12-jarige leeftijd ging hij werken bij Machinefabriek P.M. Duyvis; hier kwam hij in aanraking met de arbeidersbeweging. Tijdens de Eerste Wereldoorlog werd hij lid van het dagelijks bestuur van de afdeling Zaandam van de Bond van Losse Rijkswerklieden (als vakman was hij als dienstplichtige in de
  • Schilp, deplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigSchilp, de

    Oliemolen te Oostzaandam. ook De Schilpmolen genoemd. De eerste vermelding dateert uit september 1678. Hij heeft gestaan aan en ten zuiden van de Zuidervaldeursloot en ten westen van de Gouw. en werd gesloopt in 1762.

    oliemolen molen
  • Schilp, deplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigSchilp, de

    Oliemolen te Wormerveer, ook De Schilpmolen genoemd. De eerste vermelding dateert uit mei 1648. Hij heeft gestaan aan de Noorddijk. buitendijks, en werd gesloopt kort najanuari 1804. Schilpmolen, de. Naam van oliemolens te Oostzaandam en Wormerveer. zie: De Schilp.
  • Schilpruimpje. hetplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigSchilpruimpje. het

    Schelpzandmolen te Wormerveer. zie; De Schenker
  • Schilstra, Johannes Jouke (Johan)plugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigSchilstra, Johannes Jouke (Johan)

    (Apeldoorn, 28 februari 1915 - Bergen, 3 februari 1998)

    Auteur van een aantal publicaties die (al dan niet deels) de Zaanstreek behandelen. Van het meeste belang voor de Zaanstreek is 'De Polder Oostzaan' (Oostzaan 1979), dat hij samenstelde en waarvoor hij het artikel 'Blik in het verleden' schreef. Andere publicaties zijn 'In de Gecroonde Duyvekater' (Krommenie 1978), 'Wie water deert' (Edam 1969), 'De Stolp te kijk' (Wormerveer 1990). De oud-leraar Engels w…
  • Schinkeldijkplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigSchinkeldijk

    Een binnendijk, die aansluit op een hogere zeedijk en daarmee een hoek vormt. In de Zaanstreek werd de lagedijk aan de oostkant van de Zaan, (van de Dam tot `t Kalf) Schinkeldijk genoemd. Na 1811 werd de naam `Oostzijde`. De eerste vermelding van de Schinkeldijk dateert uit 1414.
  • Schipper Zaandijk bvplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigSchipper Zaandijk bv

    Groothandel in glas, porselein en aardewerk te Wormer, aanvankelijk onder andere gevestigd te Westzaan en aan de Lagedijk te Zaandijk. Het bedrijf werd in 1865 door J. Schipper als een handel in galanterieën te Westzaan begonnen, nadat hij eerder als marskramer met een hondekar, en later met een trekschuit handel dreef in lampeglazen, aardewerk, borden, kommen en lampetstellen. Rond 1900 werd de groothandel opgezet voor met name de Zaanstreek, Waterland en het gebied rond A…
  • Schipper, Janplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigSchipper, Jan

    Westzaan, 5 februari 1889 - Zaandam, 13 december 1967

    Gemeente-architect van Zaandam, Jan Schipper was een zoon van de molentimmerman Jacob Schipper. Na een korte opleiding op het kantoor van de aannemer-architect Lucas Molenaar trad hij als opzichter-tekenaar in dienst bij
  • Schipper, Lieuwe C.plugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigSchipper, Lieuwe C.

    (Zaandam 1808-Velp 1870)

    Kinderdichter en samensteller van een uitgebreid “Liber Amicorum'. Lieuwe Schipper, thans nagenoeg vergeten, genoot in zijn tijd een zekere reputatie als kinderdichter. Nicolaas Beets schreef een voorwoord voor zijn eerste boekje, “Gedichtjes voor kinderen” (Haarlem 1838), en noemde hem 'Schipper, wiens kennismaking mij zeer aangenaam was'. Na “Gedichtjes voor kinderen' (duidelijk beïnvloed door Hieronymus van Alphen) verschenen nog vier dichtbundel…
  • Schipper Gzn nv, Houthandel P.plugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigSchipper Gzn nv, Houthandel P.

    Tot 1970 zelfstandige houthandel te Zaandam, daarna gefuseerd met Houthandel Donker te Zaandijk. Houthandel Schipper werd opgericht in januari 1887 door P. Schipper Gzn. Twee jaar tevoren had hij de paltrokmolen De Wildeboer gekocht, waarin hij in 1887 zelfstandig begon te zagen; eerder had hij samengewerkt met houthandelaar Couwenhoven. Zijn zoon W. Schipper kwam in 1891 in de zaak en werd in 1898 gelijkwaardig compagnon.
  • Schipper Houthandel bv.plugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigSchipper Houthandel bv.

    Houthandel te Zaandam, ontstaan uit een fusie van nv Houthandel v/h P. Donker & Zn. te Zaandijk en Houthandel P. Schipper Gzn. nv te Zaandam, in 1985 opgegaan in Donker & Middelhoven.

    economie
  • Schipper, Jacobplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigSchipper, Jacob

    Zaandam, 19 december 1915 - Zaandijk, 20 juli 2010

    Architect BNA te Zaandam Jaap Schipper ontving zijn opleiding aan de HTS te Haarlem in 1935 en de Academie van Bouwkunst te Amsterdam in 1942. In 1935 werd hij als stedebouwkundig tekenaar bij de gemeente Velsen aangesteld, vervolgens van 1943-45 als stedebouwkundige bij de Dienst Noordoostpolder Werken te Zwolle en van 1946 tot 1948 als assistent van Ir. W. van Tijen aan de herbouwplannen van Velsen en IJmuiden. In 1948-'49 w…
  • Schipper Kaas bvplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigSchipper Kaas bv

    Kaasgroothandel en producent van rook- of smeltkaas sinds 1908, gelegen aan de Westzanerdijk te Zaandam, op de grens met Westzaan. Bij gebrek aan troonopvolgers in 2011 ingelijfd bij Logistiek concern A-ware Food Group uit Lopik.

    Op deze locatie waren in de 17e-eeuw diverse buitengaatse scheepswerven gevestigd ten behoeve van de walvisvaart op Groenland en de Straat Davis. De drie grootste scheepswerven behoorden omstreeks 1685 tot halverwege de 18e eeuw toe aan het Zaanse ge…
  • Schipperslaanplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigSchipperslaan

    Straat te Koog, op de Koger Hem. Het pad kreeg in 1683 een reglement en werd ook wel Groote Koogven of Stinkpad genoemd. Deze laatste naam verwijst naar een leerlooierij die aan het pad gestaan heeft. Het achtervoegsel 'laan' is een verbastering van 'land'.
  • Schoemaker bv, Janplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigSchoemaker bv, Jan

    Cacaoboterfabriek en cacao-extractiebedrijf, voorzover bekend het eerste ter wereld, te Zaandam opgericht in 1923. Grondleggers van het bedrijf waren de gebroeders Jan en Piet Schoemaker, die in juni 1923 begonnen met de in- en verkoop van granen, zaden en peulvruchten; zij werkten voornamelijk op de Amsterdamse beurs. Al snel gingen zij zich ook bezig houden met de verwerking van cacao-afval. De leeggeperste cacaopulp, waarvan cacao-koeken werden gemaakt, bevatte nog ca. 25 …
  • Schoen, deplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigSchoen, de

    Houtzaagmolen te Oostzaandam. paltrok, later De Jonge Zalm genoemd. De eerste vermelding van de balkenzager dateert uit 1677. In 1711 was hij in het bezit van Pieter Gerritsz. Salm die de molennaam veranderde. Hij heeft gestaan aan en ten westen van de Gouw, in het verlengde van het Kattegat, en kwam in 1749 in slopershanden.
  • Schoen, de Gekroondeplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigSchoen, de Gekroonde

    'De Gekroonde Schoen', verfmolen te Westzaandam, evenals 'De Tromp' tot de oudste verfmolens in de Zaanstreek behorend, voorlopers van de oudste fabriek en wat bereide verf betreft, één der grootste in Europa, die van Pieter Schoen en Zoon. Ter bescherming van de windkracht werd een windbrief verleend in 1722 aan de eigenaar, Pieter Schoen Simonzoon, zodat er op korte afstand geen andere windmolens mochten worden gebouwd. De molen heeft gestaan iets ten oosten van de Gouw, …
  • Schoen, Gerritplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigSchoen, Gerrit

    Zaandam 24 augustus 1915

    Raadslid en wethouder te Zaandam en Zaanstad voor de CPN; ereburger van beide gemeenten. De toekenning van het ereburgerschap aan Schoen in 1982 was een unanieme beslissing van de raad.

    Gerrit Schoen werd op 15-jarige leeftijd timmerman. Tijdens de oorlog was hij actief in het verzet tegen de Duitse bezetters. Na de oorlog werd hij vrijgesteld voor de Algemene Bond van Werkers in de bouwnijverheid, één van de bonden binnen de Eenheids Vakcentrale tot 1…
  • Schoenlapper, deplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigSchoenlapper, de

    Oliemolen te Oostzaandam, zie: De Sint Lucas.

    oliemolen molen
  • Schokbosplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigSchokbos

    Het Schokbos of Kleibos, bestaande uit beplanting bij en rondom het B-cluster op het Hembrugterrein, kenmerkt zich in het Zaanse landschap door haar groene karakter. Het bos staat op kleigrond afkomstig van het graven van het Noordzeekanaal tussen 1865 en 1876. Het is het enige bos in het Zaanse veenweidegebied en is van cultuur-, militair-, en architectuur-historische waarde als voorbeeld van een gaaf bewaard gebleven samenstel van beplanting volgens een schema uit begin 20ste eeuw, b…
  • Schol, Jacobplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigSchol, Jacob

    (Den Helder, 9 november 1897 - Amsterdam, 9 oktober 1989)

    Beeldend kunstenaar, kunstschilder en aquarellist. Jacob Schol woonde geruime tijd in Zaandam, na 1939 in Amsterdam. Hij kreeg lessen van Jac. J. Koeman, Joh. Buning en Jan Peeters en schilderde vooral landschappen en zeegezichten. In het dagelijks leven was hij gezagvoerder en later eigenaar van een scheepvaartonderneming.
  • Schol BV, Joh.plugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigSchol BV, Joh.

    Kraan- en Transportbedrijf, Hofleverancier, opgericht door Lieven Schol in 1900, gevestigd aan 't Kalf 33D te Zaandam. Lieven Schol begon het bedrijf op duizend vierkante meter aan de Oostzijde. Tot de werkzaamheden behoorde het plaatsen van maalstenen, het wisselen van roeden bij molens en het plaatsen van zware stoomketels in fabrieken, als bij de firma Boon in Wormerveer. Bovendien werden sloopwerkzaamheden uitgevoerd zoals de sloop van
  • Schol, Willemplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigSchol, Willem

    Zaandam, 25 augustus 1917 – Delft, 11 mei 1940

    Willem Schol, dienstplichtig korporaal, was ordonnans bij Staf 1 – Verkenner Afdeling 3e Regiment Huzaren. Op 11 mei 1940 raakte hij op de Akkerdijkseweg in gevecht met de vijand en sneuvelde.
  • Scholenplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigScholen

    Zie: Onderwijs
  • Scholenbouwplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigScholenbouw

    Zie: Onderwijs 1.3.10.
  • Schollee BV, Aplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigSchollee BV, A

    Bouwbedrijf te Wormerveer. Het bedrijf werd in 1934 opgericht door Anton Schollee en houdt zich bezig met onderhoud, verbouw en nieuwbouw en fabriceert voor deze werkzaamheden kozijnen, ramen en dergelijke. De juridische vorm is na firma en NV omgezet in BV. Directeur en enig aandeelhouder in 1990 was P.M. Koelemeijer. In 1990 waren 14 personen bij Schollee BV werkzaam.
  • Scholten, dr. mr. Hubart Gerhardplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigScholten, dr. mr. Hubart Gerhard

    (Haarlem, 28 april 1886 - Blaricum, 1 december 1955)

    Hubart Gerhard Scholten was gemeentesecretaris en ereburger van Zaandam. Hubart Scholten werd 19 april 1916 tot commies-redacteur ter secretarie van de gemeente Zaandam aangesteld en op 26 oktober 1917 als gemeentesecretaris van Zaandam benoemd; voordien was hij onderwijzer en leraar staatshuishoudkunde en handelsgeschiedenis te Haarlem.
  • Scholten, Willem Antonieplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigScholten, Willem Antonie

    Rotterdam, 1 juni 1818 - Rotterdam, 30 april 1861 Willem Anthony Scholten 1818-1861 Willem Antonie Scholten werd op l oktober 1841, slechts 23 jaar oud, benoemd tot stadsarchitect van Purmerend. Hij behoorde in het midden van de negentiende eeuw tot de belangrijkste architecten van het land. Nadat hij zijn eerste grote werk, het nieuwe raadhuis van Zaandam in 1845 had ontworpen, bouwde hij in 1851 de Koepelkerk te Purmerend. In het stadhuis op de
  • Schonau, Casparusplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigSchonau, Casparus

    Casparus Schonau, 17e-eeuws dichter, wonende 'tot Saenerdam in de Moolenbuurt'. Van zijn hand verschenen:

    * een Rym-Chronyck, Waer in Vertoont Wordt Verscheyde Geschiedenissen, de Welcke Door Godts Machten Gins en Weer Gheschiedt Zijn
  • Schoo, dr H.J.M.plugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigSchoo, dr H.J.M.

    Zaandam, 26 mei 1872 - Amsterdam, 28 januari 1922

    Dr. Harmanus Johannes Marie Schoo, zoon van Johannes Schoo en Anna Gezina Grootes, malaria-kenner bij uitstek, doctor honoris causa in de medicijnen, patholoog-anatoom van het Wilhelmina-Gasthuis en raadslid van Krommenie. Dr. Schoo uit Krommenie was een pionier op het gebied van Malaria en de bestrijding. De Zaanstreek met het vele stilstaande en brakke water was een ideale plek voor het uitbreken van malaria epidemieën.
  • Schook, Johanplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigSchook, Johan

    Ophemert, 10 Maart 1821 - Hilversum, 19 Juli 1909 J.E.C. Schook, Westzaans burgemeester van 1872 tot 1873 Johan Elius Christoph Schook was één jaar burgemeester van Westzaan, van 1872 tot 1873. Daarna werd hij burgemeester van Hilversum. Johan Schook was tevens correspondent in Noord-Holland van de Hollandsche Societeit van Levensverzekeringen
  • Schoolartsendienstplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigSchoolartsendienst

    Organisatie van gezondheidszorg, als eerste in den lande opgericht te Zaandam in het jaar 1904 en vervolgens uitgegroeid tot de belangrijke afdeling Jeugdgezondheidszorg van de Dienst Volksgezondheid. Zie: Gezondheidszorg 2.3.2. en 3.2. en Onderwijs 1.3.9.
  • Schoolgeldplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigSchoolgeld

    Zie: Onderwijs 1.3.2.
  • Schoolmeester, deplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigSchoolmeester, de

    Papiermolen te Westzaan, bijgenaamd De Gauw- of Gouwdief, eigendom van Vereniging de Zaansche Molen. De Windbrief werd gegeven in juni 1695 maar de molen kwam al in september 1692 in bedrijf. De Schoolmeester staat aan de Watering, langs de oude Guisweg. In 1874, van 1957 tot 1964 en van 1998 tot 2002 werd de molen ingrijpend gerestaureerd. De Schoolmeester is, sedert in 1934 de laatste papiermolen in Noorwegen door brand verloren ging, als enige papiermolen ter wereld die op …
  • Schoolradenplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigSchoolraden

    Zie: Onderwijs 1.3.10.
  • Schoolstrijdplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigSchoolstrijd

    In de 19e eeuw lag in de nationale wetgeving het accent op het openbaar onderwijs. Dat was al het onderwijs dat bekostigd werd uit openbare kassen. De rest was bijzonder. Er was neutraal-bijzonder en confessioneel-bijzonder onderwijs. Zeer machtig was het korps van Schoolopzieners, dat voor 2/3 deel uit predikanten bestond. Het Protestantisme had in zijn algemeenheid, ook inhoudelijk, een grote invloed op het openbaar onderwijs.
  • Schoolverzuimplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigSchoolverzuim

    Zie: Onderwijs 1.3.7.
  • Schoolwerktuinenplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigSchoolwerktuinen

    Tuincomplexen voor scholieren, aangelegd (door verenigingen) om kinderen meer begrip bij te brengen voor de natuur. In de Zaanstreek zijn grotere complexen schooltuinen in Oostzaan en Zaandam, in het verleden ook in Koog. Voorts zijn er verschillende kleinere tuinen bij de scholen. In het begin van de 20e eeuw kwam er door het werk van onder anderen Jac. P. Thijsse en E. Heimans veel belangstelling voor alles wat leeft en groeit. Tijdens en na de Eerste Wereldoorlog werd deze b…
  • Schoone, K.plugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigSchoone, K.

    Orchideeën kwekerij te Assendelft. Als eenmansbedrijf gestart in 1925 door C. Schoone, die als jongste zoon uit een boerengezin met zeven kinderen een hectare land ter beschikking kreeg. Dit was te weinig om het boerenbedrijf te kunnen uitoefenen en hij werd tuinder. Hij startte een gemengd bedrijf van groenten en bloemen met de nadruk op chrysanten. Na de Tweede Wereldoorlog werd een begin gemaakt met het telen van lelies voor de bol. De slappe veengrond leende zich niet voor mecha…
  • Schoone, Jacobplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigSchoone, Jacob

    Zaandam, 29 maart 1909 - Neuengamme, 02 januari 1945

    Jacob of Jaap Schoone is 35 jaar geworden, geboren aan de Ringweg te Zaandam. Hij woonde later aan de Westzanerdijk 382 in Zaandam in bij de familie Vleeshakker. Jacob werd beschouwd als pleegzoon. Daar verbleven ook het Joodse echtpaar Alida Reindorp en Johannes Hendrik Slieker. Pieter Vleeshakker was veehouder en Jaap werkte in ploegendienst bij de Norit-fabriek. De Zaanse verzetsstrijder Mijndert van der Horst schreef in a…
  • Schoonman, Geertplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigSchoonman, Geert

    Wormerveer, 31 augustus 1917 - Vliegveld Twente, 12 oktober 1944

    Verzetsman Geert Schoonman nam in Zaandam geen opvallende plaats in, doch in de donkere jaren 1940-1945 was hij een held, die het hoogste offer bracht voor het vaderland. Geert Schoonman was als verzetstrijder voornamelijk werkzaam in Overijssel waar hij zich in 1943 bij de Knokploeg-Enschede aansloot en tientallen gewapende acties uitvoerde.
  • Schoor, Pieter van derplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigSchoor, Pieter van der

    Koog aan de Zaan, 3 april 1947

    Pieter van der Schoor was leerling aan de Ambachtsschool in Zaandam waar hij een schildersopleiding volgde bij Jouk Fris en Kempers. Toch werd hij pas schilder na een 40-jarig verblijf in de grafische- en reclamesector.
  • Schoorlplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigSchoorl

    Geslacht van zilversmeden te Zaandijk.

    Gerardus Schoorl (1848-1919) vestigde zich in 1871 op Lagedijk 200 te Zaandijk, als kashouder van zilveren en gouden voorwerpen en streeksieraden. Met zijn zoon A1dert Schoorl (1875-1951) ontwikkelde hij de fabricage van wat weldra Zaans zilverwerk werd genoemd: kleine gebruiksvoorwerpen, zoals tasbeugels, molen-, wapen- en apostellepels, tabaks- en snuifdozen enzovoort, met voorstellingen in reliëf naar 17e-eeuwse schilderijen. Vooral na zijn de…
  • Schoorsteen, deplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigSchoorsteen, de

    Houtzaagmolen te Oostzaandam, paltrok. De eerste vermelding van de balkenzager dateert uit 1672. Hij heeft gestaan aan de Zaan, in de vroeger naar hem genoemde Schoorsteenhoek, en werd gesloopt in 1741.
  • Schotvangers (belastinginners)plugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigSchotvangers (belastinginners)

    Schotvanger of schotgaarder, de benaming voor een belastingontvanger die zorg droeg voor aan de landsheer verschuldigde grondrente, het innen van schotsgeld. De familienaam Schotvanger komt volgens het Meertens Instituut hier en daar nog voor in Noord-Holland.
  • Schout en Schepenenplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigSchout en Schepenen

    De schout was een lokaal ambtenaar, belast met bestuurlijke en gerechtelijke taken en handhaving van de openbare orde. Hij was hoofd van het dorpsbestuur of de voornaamste bestuurder binnen een heerlijkheid die werd aangesteld door zijn heer om in diens naam te handelen. In het boerenambacht werd de schout ook wel huisman genoemd en was hij een niet-horig bezitter van een vrij overerfbare hoeve. In steden werd de schout gezien als hoofd van het justitieel apparaat; hij was o…
  • Schoute, Hendrikplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigSchoute, Hendrik

    Wormer 28 september 1901 - Wormer 24 februari 1981

    In de jaren '30 en daarna volksdichter en -schrijver. Schoute werkte als 14-jarige op industriemolen De Jonge Prinses en publiceerde in De Zaanlander vele gedichten over het molenleven, daarbij legde hij als één der eersten ook de uitspraak van de Zaanse volkstaal vast. Schoute was gehuwd met Aagje Schaak.
  • Schoute, firma Jplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigSchoute, firma J

    Blikbedrijf, opgericht in 1902 als loodgieterswerkplaats aan de Lagedijk te Zaandijk. In het begin werd hoofdzakelijk reparatiewerk verricht, maar al spoedig werd ook de vervaardiging van emballage-artikelen ter hand genomen. Daar het pand aan de Lagedijk voor al deze werkzaamheden te klein werd, inmiddels waren enige knechten in dienst getreden, verhuisde het bedrijf in 1908 naar een groter pand aan de Parkstraat 6-8 in Zaandijk. De loodgieterswerkzaamheden werden daar verdron…
  • Schoute, Piet Heijnplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigSchoute, Piet Heijn

    Wormerveer, 26 april 1942 – Wassenaar, 4 juli 2015

    Piet Heijn Schoute, voormalig VVD-politicus en burgemeester van Wassenaar, studeerde politicologie aan de Rijksuniversiteit Leiden, was werkzaam in de geestelijke gezondheidszorg en actief in de lokale politiek. Schoute arriveerde in 1974 in de Leidse gemeenteraad van en werd daar vier jaar later wethouder. Van 1985 tot 2000 was hij de strak leidende burgemeester van Wassenaar. Dijkgraaf van het Hoogheemraadschap van Delfla…
  • Schoute, Pieter Hendrikplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigSchoute, Pieter Hendrik

    Wormerveer, 21 januari 1846 - Groningen, 18 april 1913 Pieter Hendrik Schoute 1846-1913 Pieter Hendrik Schoute, bouwingenieur, later wiskundige. Geboren in een gezin van industriëlen gaf hij de voorkeur aan de beoefening van de wetenschap boven het leiden van een bedrijf, kon — nu hij de gemakkelijke weg om tot iets te komen verkoos boven de moeilijke — er immers wel zeker van zijn te slagen.
  • Schouwplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigSchouw

    Zie: Bestuur en Rechtspraak. 2. 1 . 1.
  • Schouwplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigSchouw

    In de Zaanse bouwkunde een brede en hoge, tot aan het plafond reikende en betegelde schoorsteen in vroeger gebouwde woningen. bekend onder de naam Smuiger.
  • Schipper-Schramm, Ernaplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigSchipper-Schramm, Erna

    Hamburg, 29 juni 1908 - Amstelveen, 29 maart 1994

    Erna Maria Hermine (Erna) Schipper-Schramm, beeldend kunstenaar, schilder, (strip)tekenaar, pastellist, kunstnijveraar werd te Hamburg geboren, doorliep de middelbare- en aansluitend de tweejarige Handelsschool. Het gezin emigreerde naar Nederland toen zij de achttienjarige leeftijd bereikte. Zij verrichte kantoorwerkzaamheden in Amsterdam op het hoofdkantoor van haar vader, directeur van een fabriek in Zaandam.
  • Schreefel, Robplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigSchreefel, Rob

    (Tegal, Indonesie, 4 november 1953)

    Beeldend kunstenaar, beeldhouwer. Rob Schreefel heeft zijn atelier in de Enge Wormer, hij kreeg zijn opleiding aan de Rietveld-academie te Amsterdam en werkt in steen, hout, brons, en polyester. '
  • Schuilkerkenplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigSchuilkerken

    Toen de Hervorming in 1572 vaste voet in de Zaanstreek had gekregen, werd het aan de Katholieken verboden godsdienstoefeningen te houden. Voordien waren het juist de Protestanten geweest aan wie godsdienstvrijheid was ontzegd. Vóór en na 1572 zijn gelovigen niettemin in het geheim bijeen gekomen, op zolders van pakhuizen, in afgelegen woningen, boerderijen enzovoort. De niet direct als zodanig herkenbare
  • Schutter, deplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigSchutter, de

    Houtzaagmolen te Oostzaandam, paltrok. De enige vermelding van de wagenschotzager dateert uit 1692. Hij heeft gestaan aan de Zuiddijk. Verdere gegevens ontbreken.

    houtzaagmolen paltrok
  • Schutter, deplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigSchutter, de

    Pelmolen te Oostzaandam, zie: De Wildschutter
  • Schutterijplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigSchutterij

    De plaatselijke schutterij van 1827 tot 1907, niet te verwarren met de schutterijen van voor de Franse Tijd, die na de Franse bezetting ingelijfd werden in het landsleger. De schutterij had tot taak de orde en rust in de gemeente te handhaven en kon daarnaast dienen ter aanvulling van de krijgsmacht. In deze verschilde de schutterij van na de Franse Tijd nauwelijks met die daarvoor. Ook de recrutering was gelijk: de manschappen waren dienstplichtigen en de officieren waren vrijwillig…
  • Schuurbeque Boeye, jonkheer Henriplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigSchuurbeque Boeye, jonkheer Henri

    (Middelburg 1 juli 1858 - Laag-Soeren 22 september 1931)

    Henri François Schuurbeque Boeye was van 1895 tot 1898 burgemeester van de gemeente Wormerveer.

    burgemeester wormerveer
  • Schuurman, dr. Antonius Johannes (Anton)plugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigSchuurman, dr. Antonius Johannes (Anton)

    ('s Heerenberg 1953).

    Auteur van het proefschrift 'Materiële cultuur en levensstijl. Een onderzoek naar de taal der dingen op het Nederlandse platteland in de 19e eeuw: De Zaanstreek, Oost-Groningen en Oost-Brabant, (handelsuitgave: Utrecht 1988). Schuurman studeerde geschiedenis aan de Katholieke Universiteit van Nijmegen (doctoraal 1978). Hij werkte vervolgens bij de Vakgroep Agrarische Geschiedenis van de Landbouw Universiteit te Wageningen. Zijn pr…
  • Schuurman, Petraplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigSchuurman, Petra

    Wormerveer, 9 juni 1968

    Petra Schuurman, schaakster, speelde actief vanaf haar 17e jaar en passeerde in 2003 de 2300-grens, resulterend in de FM-titel. Naast diverse malen vice-kampioen van Nederland te zijn geweest speelde zij tien jaar voor Nederland op EK's en Olympiades.
  • Schwabe BV, Dr. Willmarplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigSchwabe BV, Dr. Willmar

    Dr. Willmar Schwabe BV, fabriek van homeopathische geneesmiddelen, aanvankelijk gevestigd te Zaandam, in 1981 verplaatst naar Alkmaar. De basis voor het bedrijf werd in maart 1899 gelegd toen apotheker drs. F. van Dijk van de Hertenapotheek, gevestigd aan de Westzijde 152 te Zaandam, de Nederlandse vertegenwoordiging kreeg van de fabriek in homeopathische geneesmiddelen firma Dr. Willmar Schwabe te Leipzig.
  • Schwarz, Henrietteplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigSchwarz, Henriette

    Zutphen, 7 november 1893 - Amsterdam, 12 april 1974

    Henriette Antoinette Schwarz, ook bekend als Henriette Polak, dochter van de fabrikant Levi Schwarz en Rebecca Vles, gehuwd met jurist en filosoof Leo Polak, die in de Tweede Wereldoorlog van het leven werd beroofd in het concentratiekamp Sachsenhausen.
  • SCOZplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigSCOZ

    Stichting Centrum Onderwijsbegeleiding Zaandam. Zie: Onderwijs 1.3.9.
  • SD (Sicherheits Dienst)plugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigSD (Sicherheits Dienst)

    Zie: Tweede Wereldoorlog Wereldoorlog 2.
  • SDAPplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigSDAP

    Sociaal Democratische Arbeiders Partij, 1894 - 1947

    Na het Groninger congres van 1893 verlegde de hoofdstroom van het democratisch socialisme in Nederland zich naar een nieuw opgerichte partij: de door onder meer Pieter Jelles Troelstra (1860-1930) in 1894 opgerichte Sociaal Democratische Arbeiders Partij, SDAP. De Socialistenbond ging in 1899 in deze partij op. In de Zaanstreek heeft, meer en langer dan elders, het idealistische, opstandige en anarchistische karakter van het vroege SDB s…
  • SDBplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigSDB

    Zie: Socialisme 3.1 _, 4.2.
  • Secretaris in de banneplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigSecretaris in de banne

    Zie: Bestuur en Rechtspraak 2.1.5.
  • Seignette bv, Aannemingsmaatschappij Jplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigSeignette bv, Aannemingsmaatschappij J

    Aannemingsbedrijf te Assendelft met verschillende gespecialiseerde 'dochters'. Het bedrijf werd in 1960 opgericht door Jan Seignette, die zich in loondienst verhuurde bij boeren in de wijde omtrek voor werkzaamheden als maaien, hooien en balen persen; daarnaast had hij een melkwijk. Hij begon voorts met het aanleggen van rioleringen en duikers. Dit werk werd steeds belangrijker. Seignette kwam in contact met het grond-, weg- en waterbouwbedrijf der firma B…
  • Seijmour, Toonplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigSeijmour, Toon

    Middelburg, 16 oktober 1871 - Koog aan de Zaan, 27 december 1960

    Antonie Cornelis (Toon) Seijmour, vrij socialist te Koog, raadslid voor de Anti-Stemdwangpartij aldaar van 1927-1935, bestuurder van het PAS-Zaanstreek, bestuurslid van de libertaire school te Zaandijk. Toon Seijmour trouwde met Pieternella van den Berge op 4 mei 1894 te Middelburg, verhuisde aan het begin van de jaren '20 naar Koog; in Vlissingen was hij wegens zijn politieke activiteiten ontslagen bij Scheepswerf…
  • Seizoenarbeid en -beloningplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigSeizoenarbeid en -beloning

    Zie: Arbeidsomstandigheden l.
  • Selie, dansschoolplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigSelie, dansschool

    Dansschool te Zaandam. in 1947 opgericht door timmerman A. Selie. De dansschool begon in een gebouwtje aan de Vinkenstraat, na een aantal omzwervingen werd in 1957 verhuisd naar een nieuw gebouwd pand aan de Rosmolenstraat. Halverwege de jaren '70 nam dochter Tilda samen met haar man Wim Bikkel de school over. De heer A. Selie startte met lessen voor bejaarden in diverse dienstencentra. Eind jaren '80 werd een nieuwe dansschool in gebruik genomen in een voormalige gymnastiekza…
  • Sem, Klaas Janszoon (†1800)plugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigSem, Klaas Janszoon (†1800)

    Westzaandams koopman. vooral bekend door zijn kaart '“De Zaanstroom', die werd gepubliceerd in het boek van Adriaan Loosjes 'Beschrijving van de Zaanlandsche Dorpen', (Haarlem, 1794).

    Zie: Topografie/cartografie.
  • Seniorenraadplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigSeniorenraad

    Een op 2 mei 1990 in werking getreden raad in de gemeente Zaanstad. met als taakstelling het gevraagd of ongevraagd adviseren aan Burgemeester en Wethouders en/of de gemeenteraad over: de uitvoering van het ouderenbeleid; knelpunten en nieuwe ontwikkelingen, die een relatie hebben met onderdelen van het gemeentelijke ouderenbeleid; alsmede over nieuwe beleidsaspecten en adviezen over de ten behoeve van de uitvoering van het ouderenbeleid op de gemeentelijke (meerjaren) begrotingen …
  • Serpent, hetplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigSerpent, het

    Oliemolen te Oostzaandam, zie: De Virgilius, De

    oliemolen molen
  • Service-clubsplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigService-clubs

    Sociëteit-achtige verenigingen, meestal samengebracht op basis van beroepsindelingen, met als doelstelling vaak min of meer prominent maatschappelijke dienstverlening. Voorbeelden van dergelijke organisaties zijn: Rotary, Lionsclub Zaanstreek, Soroptimistclub Zaanstreek, Odd-fellows, Junior Kamer, Tafelronde en dergelijke. Van al dergelijke clubs bestaan in de Zaanstreek een of meer vertegenwoordigingen.
  • Shebi-Kemi bvplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigShebi-Kemi bv

    Eerst Naarden-Kemi, later Sheby-Kemi onderdeel van het Unilever-concern. N.V. Chemische Fabriek Naarden en het Finse Kemi Oy besluiten in 1961, in samenwerking met Union Bag-Camp Paper Corporation, V.S., tot de bouw van een fabriek voor gefractioneerde tall-olie (een bij-product van cellulose bereiding uit naaldhout dat onder andere een rol speelt bij het maken van papier) op het terrein van Naarden-dochteronderneming Jan Dekker aan de Hogeweg te Wormerveer. In 1964 opende de fabr…
  • Showboatplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigShowboat

    De Showboat, gelegen aan de Lagedijk 328 te Zaandijk, voormalig internaatschip Koningin Wilhelmina, aanvankelijk een stoomtrein-veerpont, gebouwd in 1898-1899, voer met goederenwagons heen en weer over de Zuiderzee van Enkhuizen naar Stavoren. Het 66 meter lange en 12 meter brede schip werd in 1927 ingelijfd bij de maatschappij tot Uitvoering der Zuiderzeewerken en in 1933 doorverkocht aan een bedrijf in Hendrik Ido Ambacht. Het Onderwijsfonds van de Binnenvaart werd in 1937 de nieuwe …
  • Shtandartplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigShtandart

    De Shtandart is een replica van het fregat dat op bevel van Czaar Peter I werd gebouwd als commandoschip van de Baltische Russische vloot. De bouw werd gestart door een kleine groep vrijwilligers onder leiding van Vladimir Martus. Het is geen exacte replica. Martus deelde het schip in in vijf compartimenten en is voorzien van moderne gemakken als wasmachies, een generator en moderne navigatie.
  • Sicking, Frederikus Johannes (Frits)plugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigSicking, Frederikus Johannes (Frits)

    Wormerveer 8 mei 1889 - Amsterdam 4 oktober 1980

    Frits Sicking, dirigent van Zaanlands Mannenkoor, klein mannenkoor De Zaankanters, Wormerveers Mannenkoor, de gemengde koren Johannes Verhulst te Krommenie en St. Caecilia te Wormerveer, en Toonkunstkoor en -orkest. De jaarlijkse uitvoering van Bach's Matthaüs Passion onder Sicking's leiding genoten grote faam.
  • Sicking, Nolplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigSicking, Nol

    Nol Sicking is vanaf de jaren zeventig een belangrijke stimulerende figuur in de Zaanse pop- en fusionwereld. Na zijn studie Improviserend Musicus aan het Conservatorium van Amsterdam, was hij vanaf 1982 werkzaam bij Muziekschool Zaanstad, tegenwoordig
  • sidebarplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_big* Alle pagina's * Spelregels * Pagina toevoegen * Laatste veranderingen * Afbeelding uploaden * Opmerkingen * Vraag en antwoord * Doneren

    * Zaanse Geschiedenisquiz * Downloads

    Externe links

    * Archief tijdschriften VZE
  • Siertuinenplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigSiertuinen

    In tegenstelling tot de steden hebben tuinen in de Zaanstreek door de eeuwen heen een belangrijke plaats gehad in de gebouwde omgeving. Tot op heden behoort met uitzondering van de flatbebouwing - bij het overgrote deel van de woningen een erf, dat althans gedeeltelijk tot min of meer verzorgde tuin is ingericht. A1 sinds de 17e eeuw is echter steeds minder ruimte voor tuinaanleg overgebleven; in vergelijking met meer landelijke streken zijn de tuinen in de Zaanstreek hierdoor overwe…
  • Sigarenmakerijplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigSigarenmakerij

    Nijverheid, in de Zaanstreek tussen 1880 en 1940 bedreven. De sigarenmakerij in de Zaanstreek was voornamelijk in Krommenie geconcentreerd. In dat dorp woonden veel ongeschoolde arbeidskrachten, en het handmatig maken van een sigaar vereiste wel enige vakkundigheid maar deze was snel op te doen. Daarnaast waren er ook sigarenmakers in Zaandam. Daar werkten de eersten in de huisindustrie.
  • Sigma Coatingsplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigSigma Coatings

    Zie: Pieter Schoen
  • Sikma, Keesplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigSikma, Kees

    Hennaarderadeel, 6 november 1902 - Rolde, 2 november 1990

    Kornelis (Kees) Sikma, gemeentesecretaris van Zaandam van 1951 tot 1967, kwam in 1929 naar Zaandam na een ambtelijke carrière in Drachten, waar hij adjunct-commies werd. Hij kreeg daar een aantal functies binnen de socialistische organisaties, zoals de
  • Silooy, Sonnyplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigSilooy, Sonny

    Rotterdam, 31 augustus 1963

    Jan Jacobus Silooy, beter bekend als Sonny Silooy, voetballer, international. Sonny Silooy speelde als zesjarige leeftijd bij Zilvermeeuwen; een jaar later stapte hij over naar ZVV, waar hij tot zijn vijftiende bleef. Daarna vertrok hij naar Ajax, waar hij in 1980 een profcontract kreeg. In het seizoen 1983-'84 debuteerde hij in het Nederlands elftal, waar hij in totaal 22 keer voor werd geselecteerd. Voor zijn vertrek naar Matra Racing de Paris in 19…
  • Simon Johannesplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigSimon Johannes

    Houtzaagmolen te Westzaandam, paltrok, bijgenaamd Dennenpoep. De balkenzager werd gebouwd in 1854 en gesloopt in 1886. Hij heeft gestaan ten westen van de spoorlijn, achter het Papenpad, en kreeg zijn bijnaam Dennenpoep omdat hij grotendeels van dennehout was gemaakt.
  • Simon, Arieplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigSimon, Arie

    Rotterdam 8 januari 1931 Arie Simon voor zijn winkel aan de Oostzijde, geflankeerd door een baanrenner en een SIMON-baanfiets Arie Simon, oud-amateur wielrenner, geboren in Rotterdam, opgegroeid in Zaandam, eigenaar van wielersportzaak Simon Sport aan de Oostzijde in Zaandam, framebouwer, internationaal bekend als bouwer van derny’s. Na zijn Zaanse tijd in 1998 uitgeweken naar De Bemmert in het Belgische Neerpelt.
  • Simonsz, Janplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigSimonsz, Jan

    Zaandam, 11 februari 1916 - Zaandam, 4 oktober 1999

    Johannes (Jan) Simonsz, houthandelaar, raads- en statenlid voor de VVD, voorzitter Kamer van Koophandel. Jan Simonsz werd na zijn opleiding aan de Technische Hogeschool te Delft opgeroepen door de Koninklijke Marine. Doordat hij tijdens de oorlog in Engeland verbleef duurde zijn diensttijd zeven jaar. Na de oorlog werd hij in 1950 tot directeur benoemd bij het familiebedrijf
  • Simonsz & Zoon., Houthandel nv v/h Hplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigSimonsz & Zoon., Houthandel nv v/h H

    Houtzagerij en houthandel te Zaandam; in 1965 na een fusie omgezet in Simonsz Weeteling en in 1981 na een fusie in Simonsz & Middelhoven. De houthandel werd gesticht door Johannes Simonsz (1790-1870), eerst gehuwd met Anna Maria Ebmeijer (gest. 1833) en daarna met de welgestelde burgemeestersdochter Aafje Dekker (gest. 1886), zoon van Hendrik Simonsz (1758-1827) en Elisabeth Rijger (1760-1795).
  • Simonsz & Middelhoven Bouwspecialiteiten bvplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigSimonsz & Middelhoven Bouwspecialiteiten bv

    Houthandel te Wormerveer, ontstaan uit een fusie van de houthandels v/h H. Simonsz & Zoon te Zaandam en de Wed. Stadlander & Middelhoven bv te Wormerveer, in 1985 opgegaan in Donker & Middelhoven).

    economie
  • Simonsz Weeteling nvplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigSimonsz Weeteling nv

    Houthandel te Zaandam, ontstaan in 1965 door een fusie tussen houthandel v/h H. Simonsz & Zoon en eenmansbouwbedrijf J. Weeteling te Zaandam.

    Duizenden Zaankanters waren 18 juni 1967 getuige van een enorme vuurzee, die woedde in vier loodsen van de hout- en eterniethandel Weeteling N.V., een dochteronderneming van de houthandel Simonsz N.V. Omstreeks half negen werd de brand ontdekt in een partij hout die op een dekschuit lag. In een mum van tijd sloeg het vuur over naar …
  • Sinfoniettaplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigSinfonietta

    Sinfonietta is het gevorderde jeugdorkest bij FluXus, waar jonge strijkers en blazers samen kunnen musiceren op hoog niveau. Onder leiding van Julia Barnes wordt gewerkt aan klankvorming, verschillende muziekstijlen en technieken van het samenspel. Ook flashmobs en collectieve improvisatie horen tot de mogelijkheden want het nieuwe klassiek is ook experimenteel!
  • Singeling BVplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigSingeling BV

    Historisch reclamebord uit de jaren '40 Lasbedrijf, opgericht op 12 september 1940 door Johan Singeling. (1893) Het bedrijf was gevestigd aan de Westzijde 169a te Zaandam ter hoogte van de oude Gasfabriek. De oprichter behaalde als eerste in Nederland het diploma Autogeen Lasscher, een diploma dat werd uitgegeven door de Nederlandsche Acetyleen vereniging op 26 oktober 1929 te Amsterdam. Veel werk werd uitgevoerd bij Bruynzeel. Tijdens de watersnoodramp werd lasapparatuur uitgeleend…
  • Sint Jacob, deplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigSint Jacob, de

    Pelmolen te Koog, ook De Slabbert genoemd. De windbrief werd gegeven aan Jacob Claasz. Cuyper in mei 1697, maar de molen was al vanaf 1694 in bedrijf. Hij heeft gestaan ten zuiden van de Weelsloot, ten westen en nabij de spoorlijn, en werd in april 1892 door brand verwoest.
  • Sint Jacob, de Groteplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigSint Jacob, de Grote

    Houtzaagmolen te Westzaan, paltrok, meestal De Sinter genoemd. De Windbrief van de balkenzager werd gegeven in 1719 aan Jacob Dirksz. Groot. Hij stond aan en op enige afstand zuidelijk van de Pronkersloot, tussen weg en Gouw, en is in oktober 1922 door brand verwoest.
  • Sint, Janplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigSint, Jan

    Wormerveer, 22 februari 1914 - Hardinxveld, 10 mei 1940

    Zaankanter Jan Sint bevond zich als Rode Kruis-soldaat op 11 mei 1940 met vijftien collega’s op het 70-tons Rode Kruis-schip, binnenvaarder De Hoop, varend op de Merwede in de richting van Sliedrecht. Het schip liep op een magnetische mijn die explodeerde en zonk. Tien van de opvarenden, waaronder Jan Sint, overleefden het debacle niet.
  • Sint Janziekenhuisplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigSint Janziekenhuis

    De Sint Jan ontstond officieus in 1925 uit een combinatie van roomskatholieke wijk- en ziekenverpleging, uitgeoefend door de Kleine Zusters van de Heilige Joseph uit Heerlen in een pand aan de Oostzijde 61 te Zaandam. In 1925 werden daar twintig zieken opgenomen met 1173 ligdagen, terwijl de zusters 5000 huisbezoeken, prijs: 10 cent per bezoek, aflegden. In 1927 werd besloten een nieuw ziekenhuis te bouwen.
  • Sint Lucas, deplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigSint Lucas, de

    Oliemolen te Oostzaandam, ook De Schoenlapper, De Luikes en De Lukes genoemd. De Windbrief werd gegeven in oktober 1679. Hij heeft gestaan nabij Haaldersbroek, buitendijks aan de noordoosthoek van de Poel, en werd gesloopt in 1910.

    oliemolen molen
  • Sint Maartenplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigSint Maarten

    Jaarlijkse folkloristische viering door kinderen van de 11e november. Zij lopen dan in de vooravond met lichtjes (thans lampions) langs de huizen, bedelend om snoepgoed. De viering geschiedt in Noord-Holland in het bijzonder in de Zaanstreek, maar ook in West-Friesland, op Wieringen en in Alkmaar en omstreken. In Groningen (Stad en Lande) en in veel Friese dorpen wordt ook Sinter Maarten gevierd, in Friesland luidt de naam Sunte Mertensrinnen. Vroeger was de viering algemeen verspr…
  • Sint Odulphusplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigSint Odulphus

    Naam van r.k. parochie en kerk in Assendelft, zie Rooms-katholieken.

    Odolf of Odulphus was in de 9e eeuw in Oirschot geboren en werkte aanvankelijk als pastoor aldaar, maar zette zich later in ter bekering van de nog 'heidense' (Germaanse) Friezen. Omstreeks 836 stichtte hij bij Stavoren een kapittel, dat tot bloei kwam en in de 14e eeuw nog de naam Sint-Olofklooster droeg. Over zijn leven is feitelijk weinig bekend. Een legende wil dat de klokken van het door Odulphus gestichte …
  • Sint Pieter, deplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigSint Pieter, de

    Oliemolen te Westzaan, ook De Platvoet genoemd. De windbrief werd gegeven in september 1642. Hij heeft gestaan in de Krabbelbuurt. tussen de Gouw en de huizen, en werd in of kort na 1814 gesloopt.

    oliemolen molen westzaan
  • Sint Pieter, deplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigSint Pieter, de

    Pelmolen te Oostzaandam. zie: De Hondeman
  • Sint Pieter, deplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigSint Pieter, de

    Pelmolen te Oostzaandam. De windbrief werd gegeven in juni 1722. Hij heeft gestaan nabij en ten westen van de Gouw, en werd gesloopt in maart 1903, om. naar verluidt, vervoerd te worden naar Steenwijkerwold.
  • Sint Willebrordus, deplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigSint Willebrordus, de

    Oliemolen te Oostzaandam, bijgenaamd De Verdwaalde Boer. De windbrief werd gegeven in oktober 1669. In 1892 werd hij ingericht als pelmolen. In november 1938, toen hij al een aantal jaren werd gebruikt voor het malen van foerage-artikelen, werd hij afgebroken tot stellinghoogte.
  • Sinter, deplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigSinter, de

    Houtzaagmolen te Westzaan, zie: De Grote Sint Jacob.
  • Sinterklaasplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigSinterklaas

    Sinterklaas, ook wel Sint-Nicolaas, de Sint of Goedheiligman, wie kent hem niet, geflankeerd door knechten die meestal staan te lachen en al eeuwen als Zwarte Piet door het leven gaan, heeft in de loop der eeuwen een vrijwel ontelbaar aantal bezoeken afgelegd aan Nederland om daar zijn verjaardag te vieren. Daarbij gaat hij zeer vrijgevig te werk want zo'n beetje alle inwoners van het land, stout of niet, ontvangen fraai ingepakte cadeau's terwijl zij avond aan avond ook hun schoen…
  • Sipke Lootsma Stichtingplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigSipke Lootsma Stichting

    De Sipke Lootsma Stichting was gedurende korte tijd actief op het gebied van cultuurconservatie en historie in de Zaanstreek. De stichting werd in de zomer van 1970 opgericht op initiatief van de Vereniging tot Instandhouding en Uitbreiding der Zaanlandsche Oudheidkundige Verzameling
  • Sjoelenplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigSjoelen

    Sport, die meer als gezelschapsspel wordt beoefend dan in toernooi- of competitieverband. In de Zaanstreek wordt sinds 1976 in clubverband gesjoeld.

    Het spel sjoelen ontstond waarschijnlijk (in rudimentaire vorm) op schuiten in de 17e eeuw. Passagiers doodden de tijd door met munten op een doel te mikken. Aangezien de munten nog wel eens overboord vlogen, werden deze later vervangen door houten schijven. De oudste Zaanse sjoelvereniging is het in 1976 opgerichte Zaanstad.
  • Skagerrakplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigSkagerrak

    Straat te Zaandam-oost, westelijk van de Zuiddijk tegenover het Eiland. Het Skagerrak is niet oud. De naamgeving naar de zee-engte tussen Denemarken en Noorwegen hangt samen met het al langer aanwezige Kattegat.
  • Slabbert, deplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigSlabbert, de

    Pelmolen te Koog, zie: De Sint Jacob.
  • Slachthuisplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigSlachthuis

    Gevestigd te Zaandam, eigendom van de gemeente Zaanstad, functioneerde tot 1985 als Openbaar Slachthuis voor die gemeente in combinatie met de gemeentelijke Vleeskeuringsdienst. Met de instelling van de Rijksdienst voor de keuring van Vee en Vlees werd dit verband verbroken en werd het slachthuis verhuurd aan een vleesgrossier, die het beheer en de exploitatie van de gemeente overnam.
  • Slagenlandschapplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigSlagenlandschap

    Karakteristiek landschap voor de Zaanstreek. dat zich kenmerkt door lange, rechthoekige slagen land. met daartussen sloten en (haaks daarop) dwarssloten. Zie: Landschap 2., 3., 3.6. en Natuur in de Zaanstreek in de Zaanstreek 5.1., 5.2.
  • Slager, Albertplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigSlager, Albert

    Hellendoorn/Nijverdal, 22 december 1885 - Soest, 24 oktober 1971

    Albertus Slager, burgemeester van Wormerveer tussen 1936 en 1950. Albert Slager werkte voor zijn benoeming als burgemeester van Wormerveer 28 jaar lang in Nederlands-Indië. Hij was hoofdambtenaar bij de Deli Spoorwegmaatschappij in Nederlands Indië en vóór zijn benoeming volontair ter secretarie van Abcoude-Baambrugge. Op 18 juli 1936 verwelkomde de Wormerveerse burgerij haar nieuwe magistraat, burgemeester A. Sla…
  • Slagter, Teunisplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigSlagter, Teunis

    (Zwaag, 13 juni 1783 - Westzaan, 19 januari 1853) Teunis Slagter 1783-1853 Teunis Slagter, burgemeester van Westzaan, notaris te Zaandijk, makelaar en gemeente-ontvanger, was al in 1803 secretaris van de Banne Westzaanen geworden en in 1810 tot gemeentesecretaris van Westzaan benoemd. Deze laatste functie stond hij na enige tijd af aan A. Tip.
  • Slaper, deplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigSlaper, de

    Watermolen te Oostzaan. De grote achtkante bovenkruier werd gebouwd in 1651. Hij heeft gestaan aan het eind van de Watering, bij het Barndegat, en werd in oktober 1878 door brand verwoest, waarna herbouw volgde. Hij werd gesloopt in juni 1914.

    watermolen molen oostzaan
  • Slavenburg, Gerrit Aryplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigSlavenburg, Gerrit Ary

    Schiedam, 31 mei 1899 - Heiloo, 22 november 1978

    Beeldend kunstenaar, kunstschilder, aquarellist en tekenaar. Gerrit Slavenburg woonde lange tijd in Koog, waar hij ook werkzaam was op het kantoor van vatenhandel Evenblij. Hij kreeg schilderlessen van
  • Slicksluisplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigSlicksluis

    Zie: Zuidersluis
  • Slijperijplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigSlijperij

    Molennijverheid, slechts in twee kleine molentjes, beide te Koog, uitgevoerd. De slijpinrichting werd vooral gebruikt om het ijzerwerk uit de laden (slagpersen) van de oliemolens vlak te maken, maar ook andere ijzeren voorwerpen werden er geslepen.
  • Slijpmolen, deplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigSlijpmolen, de

    Slijpmolen te Koog. De kleine achtkante, geheel met riet bedekte, grondzeiler heeft gestaan aan en ten zuiden van de Sluissloot, ten westen van de spoorweg, op de Slijpakker. Hij werd gesloopt omstreeks 1890.
  • Slinger, Harryplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigSlinger, Harry

    ONDER CONSTRUCTIE

    Slinger, Harry

    (Amsterdam, 10 augustus 1949)

    Zanger en acteur die vooral bekend is van de Amsterdamse groep Drukwerk tot 1990. Met deze groep behaalde hij grote hits als 'Je loog tegen mij'. Hij is sinds 1991 woonachtig in Westzaan. Na zijn verhuizing begon hij een solocarrière met het album
  • Slop, Cornelisplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigSlop, Cornelis

    Zaans volksdichter, vooral bekend geworden door de honderden versjes over de molens, die hij in de jaren '20 en '30 met grote regelmaat in De Zaanlander plaatste. Ook in 'De Geheelonthouder' zijn veel gedichten van hem opgenomen, voor de eerste maal in 1914. In 1933 verscheen een bloemlezing 'Zaansche en andere versjes', waarin 70 van zijn gedichten zijn opgenomen. Met
  • Slot aan de Buschplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigSlot aan de Busch

    Volgens de overlevering een eens aanwezig kasteel aan de Bus bij Krommenie; in werkelijkheid heeft dit slot echter nooit bestaan. Soeteboom noemde in zijn Zaanlandse Arkadia 'het slot van der Krommenye', terwijl hij tevens schreef over het adellijke geslacht Van den Bussche. Beide hebben niet bestaan, maar latere geschiedschrijvers namen zijn vermeldingen over en combineerden deze met elkaar.
  • Slot aan de Vlietplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigSlot aan de Vliet

    Middeleeuwse woonplaats van de latere vrijheren van Assendelft, in het zuidelijk deel van Assendelft, bij het toen nog niet drooggemaakte meertje de Vliet. Er zijn geen afbeeldingen van het 'slot' bekend, waarschijnlijk is het een van steen gebouwde en versterkte burcht geweest, die in of vlak na 1400 is gebouwd en reeds in 1426 door brand verloren ging. Wellicht is reeds in 1306 door Gerrit (Gheraet) van Assendelft een (versterkte?) woonstee op dezelfde plaats gebouwd, aangez…
  • Slot Assumburgplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigSlot Assumburg

    Zie: Assumburg
  • Slot', deplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigSlot', de

    Watermolen te Assendelft, zie: De Waterdief, de
  • Slotenplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigSloten

    Gegraven waterlopen. dienende tot waterafvoer, als landscheiding en als vaarweg. ln het Zaanse landschap zijn de vele (tenminste duizend of meer) sloten van grote betekenis geweest. In de 20e eeuw kregen grote delen van het door de vele sloten doorsneden polderland een bestemming als woonbebouwing of anderszins, waardoor de sloten werden gedempt of de gehele bouwlocatie met opgebracht zand werd bedekt. Hierdoor zijn inmiddels vele sloten verdwenen.
  • Sluijs, Barthold Arnold van derplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigSluijs, Barthold Arnold van der

    Haarlemmermeer, 3 juli 1885 – Alkmaar, 30 december 1945

    Barthold Arnold van der Sluijs, ook wel geschreven als van der Sluis en van der Sluys, administrateur te Haarlem was NSB-burgemeester van Zaandam van 3 april 1942 tot 30 april 1942. Op 1 mei 1942 werd hij aangesteld als burgemeester van Alkmaar.
  • Sluisoordplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigSluisoord

    Oude naam voor de Achtersluispolder. zie aldaar.
  • Sluispadplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigSluispad

    Officiële naam voor paden te Wormerveer en Zaandam, alsmede in de volksmond de aanduiding van vele paden, die evenals in Koog, Wormerveer en Zaandam langs een sluissloot liepen. De huidige Sluisstraat te Koog heette in het verleden Sluispad. Van het pad is geen
  • Sluispolderplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigSluispolder

    Zie: Achtersluispolder.
  • Sluisslootplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigSluissloot

    Sloot die van en naar een sluis loopt. ln de Zaanstreek waren tientallen sluizen en dus ook vele sluissloten. In een aantal gevallen werd de sloot naar de sluis toe gegraven; in andere gevallen werd een sluis aangelegd bij het einde van een al bestaande sloot. Binnen de latere woonbebouwing zijn de sluissloten dikwijls de enige bewaard gebleven sloten.
  • Sluiswachter, deplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigSluiswachter, de

    Verfmolen. oorspronkelijk ook tabaksstamper, te Oostzaandam. De Windbrief werd gegeven in mei 1696. ln december 1737 werd hij door brand verwoest, waarna herbouw volgde. Hij heeft gestaan aan en ten zuiden van de Noordervaldeursloot, niet ver van de huizen, en werd gesloopt in mei 1897.
  • Sluizenplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigSluizen

    Bouwwerken tussen twee wateroppervlaktes met een verschillend peil. Sluizen werden aangelegd met het doel water in te laten of uit te slaan (in- of uitlaatsluis, spuisluis, duikersluis), of schepen door te laten (schutsluis). In de Zaanstreek waren tientallen sluizen, waarvan sommige essentieel waren voor de ontwikkeling van de dorpen. Naarmate het waterverkeer minder belangrijk werd en gemalen de waterhuishouding eenvoudiger regelden, nam het aantal sluizen in de streek af.
  • Smaalplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigSmaal

    Pad te Zaandam-Oost, iets noordelijk van de Prins Bernhardbrug. De naam van het pad, dat in 1757 een reglement kreeg, is een verbastering van 'smal'.

    pad oostzaandam
  • Smalspoorplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigSmalspoor

    De Zaanstreek kende in het verleden een aantal spoortrajecten waarop smalspoortreinen rondreden. Sommigen wisten te vertellen dat deze werden gebruikt bij het vervoer van zand, nodig voor de aanleg van nieuwe provinciale wegen in de vooroorlogse jaren, maar het fijne was er tot nu toe niet van bekend. Als inwoner van de Zaanstreek én spoorwegliefhebber was dit voor Jan van der Male reden om eens te onderzoeken hoe dat heeft gezeten.
  • Smederijplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigSmederij

    Ambacht waarbij metaal verhit wordt en vervolgens met behulp van een hamer of een pers in gewenste vorm wordt gebracht. In de 17e en 18e eeuw waren in de Zaanstreek relatief veel smederijen aanwezig, als toeleveringsbedrijf voor andere bedrijfstakken (met name
  • Smid, deplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigSmid, de

    Houtzaagmolen te Westzaandam. paltrok. De eerste vermelding van de Balkenzager dateert uit 1713. Hij heeft gestaan aan en ten noorden van de Papenpadsloot, ten oosten van de Vaart. en werd in november 1888 door brand verwoest. waama De Rust van 't Vaderland, de van 't Vaderland op zijn plaats werd neergezet en de naam van De Smid overnam. Deze werd in juni 1917 gesloopt.
  • Smidslaanplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigSmidslaan

    Straat te Zaandijk. ontstaan voor 1756. Aanvankelijk stond het pad bekend als het Darmenpad, welke naam ontstond in verband met een daar gevestigde slachterij. In 1756 werd Hendrick Willemsz. Smit de eerste bewoner van het pad en veranderde de naam.
  • Smit, geslachtplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigSmit, geslacht

    Oorspronkelijk uit Oldemarkt (n.w. Overijssel) afkomstig geslacht van Zaanse kooplieden en fabrikanten. In Overijssel waren de voorvaderen smidsbaas, waardoor de familienaam kan worden verklaard. In de 18e eeuw en aan het begin van de 19e eeuw kwamen Gerrit Cornelisz Smit. Cornelis Cornelisz Smit en Wiechert Andriesz Smit afzonderlijk en als bakkers naar de Zaanstreek. Van hen werd Cornelis Cornelisz Smit (Oldemarkt 1734-Koog 1801) de grondlegger van het Koogse geslacht van zaken…
  • Smit, Evertplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigSmit, Evert

    (Zaandam 1914-Bad Kissingen BRD. 1986).

    Danser. Evert Smit volgde een opleiding tot gymnastiekleerkracht te Amsterdam. In de jaren `30 gaf het beroemde Amerikaanse ballet van Martha Graham een aantal voorstellingen in ons land. Ter aanvulling van haar gezelschap zocht zij medewerkers via de Academie. Zo belandde Smit in de wereld van de dans. Tijdens een tournee door Duitsland kwam hij in contact met Kurt Jooss, die hem engageerde. Hij werkte mee aan het befaamde ballet 'Der grüne…
  • Smit, Jacobplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigSmit, Jacob

    (Oostzaan, 1913 - 1990)

    De laatste dijkgraaf van de Polder Oostzaan, meer dan 25 jaar bestuurder van deze polder. Jacob Smit, veehouder van beroep, kwam in het begin van de jaren '50 in het bestuur van de Polder Oostzaan. Bij het opgaan van deze polder in Het
  • Smit, Klaasplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigSmit, Klaas

    (1878-1931)

    Groenteman en zoon van kastelein van 'Zaanzicht' in Zaandijk, schreef zijn eerste revue in 1922 ter gelegenheid van het eerste lustrum van voetbalvereniging Zaandijk. Deze had zo veel succes dat nog in hetzelfde jaar een tweede revue ( “'Langs de Zaan') tot stand kwam.
  • Smit, Pieter Adrianusplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigSmit, Pieter Adrianus

    Koog aan de Zaan, 25 september 1913 - Berlijn-Tegel, 4 juni 1943

    Machinebankwerker, constructeur, behoorde tot de Zaanse afdeling van de Stijkelgroep. Verrichtte spionage in de stellingen IJmuiden en Den Helder. Gevangen gezeten in het Oranjehotel vanaf 26 april 1941, vervoerd naar Berlijn op 26 maart 1942, op 4 juni 1943 te Tegel gefusilleerd.
  • Smit Expeditie bvplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigSmit Expeditie bv

    Expeditiebedrijf te Zaandam; oorspronkelijk beurtvaart-, later wegvervoers- en op- en overslagbedrijf. Uit het familie-archief blijkt dat Cornelis Arisz. Smit in 1770 al goederen vervoerde. Als stichtingsjaar wordt echter 1797 aangehouden, toen Aris Cornelisz Smit, de tweede zoon van voornoemde Cornelis Arisz., vanaf Koog een beurtveer op Alkmaar begon. Een jaar eerder had zijn oudere broer Hendrik Cornelisz het beurtveer op Amsterdam van zijn vader te
  • Smit, Adrianus Wilhelmus (Arie)plugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigSmit, Adrianus Wilhelmus (Arie)

    (Zaandam, 15 april 1916-Denpasar, Bali, 23 maart 2016 )

    Beeldend kunstenaar, schilderijen, litho's en andere grafiek. Smit ontving een opleiding tekenen en binnenhuis-architectuur aan de Academie voor Beeldende kunsten in Rotterdam. In 1938 vertrok hij naar Batavia, in verband met een aanstelling als lithograaf bij de topografische afdeling van het KNIL aldaar. In 1942 werd hij door de Japanners gevangen genomen en tewerkgesteld aan de 'dodenspoorlijn' in Siam (…
  • Smit, Evertplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigSmit, Evert

    (Koog aan de Zaan, 1774 - Koog aan de Zaan, 14 februari 1843)

    Evert Smit, koopman, olieslager, peller, stijfselfabrikant en scheepsreder. Smit ontwikkelde zich als olieslager tot een belangrijk fabrikant met ongeveer 20 molens. Hij voer als reder met verschillende schepen op vooral West-Indië. In 1797 huwde hij met Trijntje Honig (1774-1823).
  • Smit, Josjeplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigSmit, Josje

    Amsterdam, 25 december 1926 - Amsterdam, 30 augustus 2003

    Jansje (Josje) Smit, beeldend kunstenaar, woonde geruime tijd in Oostzaan, daarna in Amsterdam. Haar werk bestond uit handgevormde keramiek, wandtapijten en -versieringen in appliqué-werk. Zij kreeg haar opleiding van Cephar Stouthamer, met wie ze in het huwelijk trad.
  • Smit, Marianneplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigSmit, Marianne

    (1984)

    Harpiste die op haar 11e begon. Voor dat ze met harp begon speelde ze piano. In eerste instantie kreeg zij les van haar moeder, later van Anke Anderson Haar moeder is ook harpiste en was ook harpdocente bij de Gemeentelijke Muziek en Dansschool in Zaandam. Ze werd als jong talent toegelaten aan het Sweelinck Conservatorium. In 1998 deed ze mee aan het RTL-programma 'Solo voor een kind'. Ze deed ook 3 keer mee aan het Prinses Christina Concours
  • Smit, mr. Hendrik Janplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigSmit, mr. Hendrik Jan

    Assendelft, 25 februari 1814 - Haarlem, 25 mei 1892

    Hendrik Jan Smit, liberaal burgemeester van Zaandam in de periode 1 juni 1852 tot 1 december 1871. Liberaal Tweede- en Eerste Kamerlid uit de Zaanstreek, in zowel de periode vóór als na 1848. Was advocaat en oliefabrikant in Zaandam en bekleedde diverse functies op waterstaatkundig gebied. Smit kwam in 1847 in de Tweede Kamer en steunde de grondwetsherziening. Keerde in 1852 niet terug in de Kamer vanwege zijn benoeming …
  • Smit, Willemplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigSmit, Willem

    Koog aan de Zaan 9 september 1887 - Koog aan de Zaan 19 februari 1942

    Auteur van toneelstukjes met Zaanstalige dialogen, De Rafelskaer en Theetaid in de Haremakerai
  • Smits, Mattheüsplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigSmits, Mattheüs

    (Heerlen, 1953)

    Mattheüs Smits, pianodocent, muziekpedagoog die in 1985 zijn pianostudio opende in Krommenie. Daarvoor had hij in hetzelfde dorp een pianostudio aan de Insulindelaan, maar hij vertrok daar omdat hij wegens geluidsoverlast geen gebruik mocht maken van één van zijn vleugels. Mattheus Smits staat bekend als een grote tegenstander van geïnstitutionaliseerde kunst: altijd voorspelde hij het failliet van het gesubsidieerde cultuurbestel. ‘Alles wat permanent aan een i…
  • Smokkelarijplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigSmokkelarij

    Sluikhandel, handel waarbij belastingen of verbodsbepalingen worden omzeild. Voor en tijdens de Franse tijd was smokkelen in en buiten de Nederlanden lucratief. Doordat overal andere belastingen golden konden zelfs op korte afstanden van elkaar geweldige prijsverschillen bestaan. Controle was zeer moeilijk. In de Zaanstreek kon men bijvoorbeeld de controle bij de
  • Smous, deplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigSmous, de

    Verfmolen te Westzaandam, zie: De Reizenaar, de.
  • Smuigerplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigSmuiger

    Oudheidkamer Stookplaats, schouw, in de vroegere Zaanse bouwtraditie. De brede tot aan de zoldering betegelde smuigers worden als specifiek Zaans beschouwd. Ze waren aan de bovenkant voorzien van een naar voren welvende 'kuif` in verband met een zo groot mogelijke warmte-afgifte. De ijzeren vloerplaat op de grond werd ook gebruikt voor voetverwarming. Om de vuurnis werd steeds een haardplaat geplaatst om de tegels van de smuiger te beschermen.
  • Sneeuwvalplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigSneeuwval

    Enkele keren is in de Zaanstreek uitzonderlijk veel sneeuw gevallen. Op 18. 19 en 20 februari 1692 werd de Zaanstreek getroffen door een zeer zware sneeuwstorm. Op sommige plaatsen lag de sneeuw tot aan de dakgoten opgestoven. Aan `t Kalf keek men vanaf de grote sneeuwhopen over de daken van de huizen. Velen waren van de buitenwereld afgesloten. Op 3 januari 1809 was er een hevige sneeuwstorm: in de Middel te Westzaan lag de sneeuw' tot aan de daken. In 1947 moesten opnieuw de Westzan…
  • Snel, Fredplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigSnel, Fred

    Koog aan de Zaan, 7 augustus 1952

    Fred Snel, musicus, bassist en muziekleraar komt uit een muzikaal milieu en kan veel instrumenten bespelen. Zijn vader was organist van de Zaandijkse kerk en er werd thuis veel naar klassieke muziek geluisterd. Fred kreeg gitaar-, orgel- en blokfluitles en speelde in zijn jeugd in een bandje met kinderen uit de buurt. Dit leidde tot optredens bij nachtclubbandjes en een kortstondig verblijf bij de rhythm & blues-groep van Rob Hoeke.
  • Snijder, deplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigSnijder, de

    Oliemolen en later verfmolen te Wormer, ook de Jan Snijdersmolen genoemd. De windbrief werd gegeven in januari 1634. Tussen 1736 en 1747 werd hij ingericht als verfmolen. Hij heeft gestaan aan de Nieuwe Vaart. op de hoek met de Kokersloot, en werd in april 1884. na blikseminslag, door brand verwoest.
  • Snijdersmolen, de Janplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigSnijdersmolen, de Jan

    Oliemolen te Wormer. zie: De Snijder, de

    oliemolen molen
  • Snijramenplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigSnijramen

    In een aantal Zaanse koopmanshuizen, afhankelijk van de bouwperiode, toegepaste bovenlichten (ramen boven de toegangsdeur), die rijk zijn versierd met snijwerk. Bestonden deze bovenlichten voordien nog uit glas-in-lood-raampjes, aan het einde van de 18e eeuw ontstond - in overeenstemming met het toen heersende stijlgebruik - de neiging tot versiering met snijwerk in hout, kleurig geschilderd en soms van bladgoud voorzien. Dikwijls werden voor de versieringen allegorische voorstellinge…
  • Snoek, deplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigSnoek, de

    Houtzaagmolen te Oostzaandam, Paltrok. De eerste vermelding dateert uit januari 1711. De molen heeft gestaan aan en ten noorden van de Pantepadsloot. ten oosten en nabij de Gouw, en werd gesloopt na 1828.
  • Snoek, deplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigSnoek, de

    Houtzaagmolen te Westzaandam, achtkante bovenkruier, vermoedelijk de officiële naam van De Dordtse Maagd
  • Snuif, Cornelis Janplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigSnuif, Cornelis Jan

    Zaandijk, 25 Mei 1872 - Enschede, 14 december 1929

    Cornelis Jan Snuif werd te Zaandijk geboren. Aan de Universiteit te Amsterdam studeerde hij voor apotheker. Na in december 1902 met goed gevolg zijn examen te hebben afgelegd, was de Zaankanter van geboorte eerst korte tijd provisor te Rotterdam, waarna hij zich als apotheker te Enschede vestigde. Een uitgebreid terrein van werkzaamheid, vooral ook op geschiedkundig gebied, zou Snuif, vorser op studeerkamer en in archief, …
  • Snuifmalerijplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigSnuifmalerij

    Zie: Tabaksstamperij en Economische geschiedenis geschiedenis 2.6.4.
  • Snuifmolen, deplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigSnuifmolen, de

    Snuifmolen te Krommenie. Het bouwjaar is niet bekend. Hij heeft gestaan aan de Durgsloot. ten westen van de Zuiderhoofdstraat. en werd in december 1833 door brand verwoest.
  • Snuiver, Deplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigSnuiver, De

    Snuifmolen in Krommenie. Zie: De Vrijheid.
  • Sociaal-economische structuurplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigSociaal-economische structuur

    Zie: Economische geschiedenis structuur.
  • Sociale werkvoorzieningplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigSociale werkvoorziening

    Werkvoorziening volgens de Wet Sociale Werkvoorziening (1969), die tot doel heeft werkgelegenheid te bieden aan personen die vanwege een handicap niet aan het arbeidsproces deel kunnen nemen; in de Zaanstreek ondergebracht bij de Dienst Sociale Werkvoorziening Zaanstreek, een dienst van gemeente Zaanstad, maar werkzaam voor de hele streek. Jisp, Oostzaan en Wormer dragen bij naar rato van het aantal uit hun gemeente geplaatste personen.
  • Sociale Zekerheidplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigSociale Zekerheid

    Onder de sociale zekerheid wordt verstaan de door de wetgever gewaarborgde materiele bestaanszekerheid. De vele wetten waarin deze zekerheid geregeld is. kunnen onderverdeeld worden in de sociale verzekeringen (werknemersverzekeringen en volksverzekeringen, gefinancierd uit de opbrengst van door werkgevers en werknemers betaalde premies) en de sociale voorzieningen, die voor alle ingezetenen gelden en uit de algemene middelen (belastingopbrengsten) worden gefinancierd. Onnvikk…
  • Socialismeplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigSocialisme

    Politieke stroming, strevend naar een maatschappijvorm waarin niet, zoals in het 19e-eeuwse kapitalisme, het bezit, maar de arbeid centraal staat en onder meer gericht op gelijke ontwikkelingskansen voor alle leden van de gemeenschap. Het socialisme is sinds de tweede helft van de 19e eeuw van zeer grote en wijd verbreide invloed, ook in Nederland. De Zaanstreek had lange tijd de naam
  • Sociografisch Bureau Zaanstreekplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigSociografisch Bureau Zaanstreek

    Voormalige instelling voor het verrichten van onderzoek op sociaal, economisch en statistisch gebied, het geven van voorlichting op deze terreinen en het samenstellen van een documentatie-archief betreffende het sociale en economische leven in de Zaanstreek. Het per 1 januari 1950 opgerichte bureau berustte op een samenwerking van negen Zaanse gemeenten, Assendelft, Jisp, Koog, Krommenie, Westzaan, Wormer, Wormerveer, Zaandam en Zaandijk met de
  • Socolaat, deplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigSocolaat, de

    Snuifmolen te Westzaandam, zie: Het Chocolaadje, het
  • Soep soeparomaplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigSoep soeparoma

    Zie: Exter Aroma BV, Honig Merkartikelen BV.
  • Soeteboom, Hendrick Jacobsz.plugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigSoeteboom, Hendrick Jacobsz.

    Oost-Zaandam, 1616 - Zaandam 1678

    ook wel: Soet, Zoet, of Zoeteboom

    Hendrick Jacobsz. Soeteboom, eerste Zaanse geschiedschrijver; boekverkoper en uitgever. Naar Soeteboom is meermalen onderzoek gedaan, onder anderen door
  • Soeteboom, Deplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigSoeteboom, De

    Stoom- en later elektrisch gemaal in de Hogendijk in Zaandam. Het naar Hendrick Soeteboom genoemde gemaal werd in 1873-1874 geplaatst op de fundamenten van de Hornersluis en zorgt voor de doorstroming van het oppervlaktewater. Het stoomgemaal werd gerenoveerd in 1898 en geëlektrificeerd in 1917.
  • Sjoerd Soetersplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigSjoerd Soeters

    Nes, 2 augustus 1947

    Sjoerd Soeters, architect en ereburger van de gemeente Zaanstad, in de Zaanstreek voornamelijk bekend als supervisor van het Project Inverdan en als architect van het nieuwe stadhuis bij station Zaandam.

    Soeters heeft een belangrijk stempel gezet op de vernieuwing van het stadshart van Zaandam. “Soeters heeft Zaanstad voor altijd op de kaart gezet, nationaal en internationaal”, aldus het college van B&W in een toelichting bij de benoeming tot ereburger. Voo…
  • Sol, Janplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigSol, Jan

    Zaandam 22 april 1872 -

    Jan Sol, musicus, zanger (bas), in 1896 gehuwd met Alida Barbera Ellerman, was muzikaal bijzonder talentrijk en trad op zijn 11e jaar al op als violist. Zijn ouders Gerrit Sol en Sijtje van Zaane wilden echter dat hij medicijnen ging studeren. Tijdens en na zijn studie gaf hij ettelijke malen medewerking aan concerten als viool-solist. Pas in 1898, toen hij zich al gevestigd had, legde hij zich op de zang toe. Hij studeerde bij de toen bekende muziek-pedagoog …
  • Soldaat, deplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigSoldaat, de

    Papiermolen in Wormerveer. De windbrief werd gegeven in maart 1695. Hij heeft gestaan aan de Soldaatsloot, ten zuiden van het Krommenieërpad, ten oosten van de Watering. en kwam in 1839 in slopershanden.
  • Soli Deo Gloriaplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigSoli Deo Gloria

    Zie: Muziek 2.1.3.
  • Sollas Holland bvplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigSollas Holland bv

    Machinefabriek met verscheidene vestigingen, onder meer te Wormer, waar het bedrijf ontstond. Voorloper van het bedrijf was de nv Machinefabriek De Verwachting die op 25 augustus 1948 werd gevestigd aan de Veerdijk te Wormer.

    De aanvankelijke activiteiten bestonden uit het verrichten van reparaties en het maken van speciale apparatuur voor de Zaanse industrie. Al snel ging men zich toeleggen op ontwikkeling, productie en verkoop van apparaten en machines voor het verpakken v…
  • Sonoy, Diederik vanplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigSonoy, Diederik van

    (Kalkar 1529 - Pieterburen 2 juni 1597)

    Jonkheer Diederik van Sonoy, Staats krijgsman in de Spaanse tijd, is als gouverneur over Noord Holland regent van de Zaanstreek. De edelman uit Cleef veroverde posities in geheel Noord-Holland boven het IJ. Tot 1588 trad hij op als regent van de Zaanstreek. Dit gebied was voor hem belangrijk, vooral doordat het nabij het Spaansgezinde Amsterdam lag. De veelal ongeregelde troepen onder zijn bewind, verdedigden de streek met wisselend …
  • Sontvaartplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigSontvaart

    Zie: Oostzeevaarr
  • Sopjespadplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigSopjespad

    Vroeger wel de naam van de Rozengracht.
  • Soroptimistclub Zaanstreekplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigSoroptimistclub Zaanstreek

    Vrouwenvereniging, opgericht in 1956 te Zaandam. Het Soroptimisme stelt zich onder meer ten doel: het bevorderen van het op moreel hoogstaande wijze uitoefenen van beroep en functie; het bevorderen van daadwerkelijke erkenning van de rechten van de mens, in het bijzonder die van de vrouw; het levendig houden van de geest van hulpvaardigheid en van begrip voor de medemens, het bevorderen van goede intemationale verstandhoudingen.
  • Spaans, Jaapplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigSpaans, Jaap

    Amsterdam 28 juni 1939 - Amsterdam 23 oktober 2017

    Jacob (Jaap) Spaans, organist, orgeldeskundige, musicoloog en priester studeerde Theologie en Muziekwetenschappen aan de universiteiten van Amsterdam en Utrecht. Zijn specialisaties waren: Middeleeuwse Muziekwetenschap bij Prof. Dr. J. Smits van Waesberge Organologie bij Prof. Dr. M.A. Vente. Hij studeerde orgel bij Piet Rippen en Haite van der Schaaf. Van 1963-1973 was Jaap Spaans als organist verbonden aan de Oud-Katholieke kerk…
  • Spaanse tijdplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigSpaanse tijd

    Lokale aanduiding voor de jaren 1572 tot en met 1576, de tijd waarin de Zaanstreek gedeeltelijk door troepen in Spaanse dienst bezet was. Feitelijk is het een foutieve naamgeving van de eerste jaren van de opstand in de Nederlanden tegen de toenmalige vorst,
  • Spaanse griepplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigSpaanse griep

    De beruchte Spaanse griep-pandemie stamde uit de jaren 1918-1920. De wereldwijde epidemie eiste naar schatting 20 tot 100 miljoen levens, een aantal dat het totale dodental van de Eerste Wereldoorlog ruimschoots overtrof. Het virus dat de Spaanse griep veroorzaakte was van het type H1N1. Ook de Zaanstreek ontkwam niet aan de ijzeren greep waarmee de Spaanse griep de bevolking in haar macht had.
  • Spaarbank te Wormerveer, Verenigingplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigSpaarbank te Wormerveer, Vereniging

    Hoewel de spaarbanken in de Zaanstreek goeddeels zijn behandeld bij het trefwoord Maatschappij tot bevordering der Toonkunst tot Nut van `t Algemeen, verdient de Wormerveerse vereniging aparte vermelding. Deze spaarbank kwam tot stand in 1850. nadat pogingen tot oprichting door genoemde maatschappij waren mislukt. Plaatselijke kooplieden en fabrikanten brachten renteloos de waarborgsom van f 3000 bijeen, een bedrag dat naar hun mening “voor de inrigting volst…
  • Spadestekenplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigSpadesteken

    Middeleeuws recht, dat kon worden uitgeoefend door de eigenaar van een of meer percelen polderland. De daarop rustende lasten (bijvoorbeeld in verband met het dijkonderhoud) konden zo zwaar drukken dat een eigenaar ze onmogelijk kon dragen. Door letterlijk een spade te steken (het plaatsen van een schop of spade op het betreffende perceel) kon men aangeven dat men zijn verplichtingen niet wenste na te komen en daarmee van de eigendom afzag. De zo 'gemerkte` percelen vervielen dan aa…
  • Spatter, deplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigSpatter, de

    Oliemolen te Wormer. De Windbrief werd gegeven in december 1658, maar de molen was al ouder. In december 1787 verd hij door brand verwoest. waarna herbouw volgde. Hij heeft gestaan aan de Wormerringdijk, binnendijks, en werd, met zware stormschade, in 1901 gesloopt. Op zijn erf kwam later de stoom-gortpellerij Mercurius.
  • Specerijmalerijplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigSpecerijmalerij

    Molennijverheid van betrekkelijk geringe betekenis, aangezien specerijen in het verleden duur waren en daardoor weinig werden gebruikt. ln de specerijmolens werden bijvoorbeeld peper en kaneel met kantstenen fijngemalen en daarna gebuild. In de Zaanstreek waren drie molens voor het malen van specerijen ingericht. twee te Westzaandam en een te Oostzaandam. Zie voorts:
  • Speciaal onderwijsplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigSpeciaal onderwijs

    Zie: Onderwijs 1.3.4.
  • Speeldoos, deplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigSpeeldoos, de

    Schouwburg-concertzaal aan de Vincent van Goghweg in Zaandam, met ongeveer 700 zitplaatsen, opende haar deuren op 2 januari 1970 na een bouwperiode van drie jaar. De officiële opening geschiedde door mr. F.J. Kranenburg, commissaris van de Koningin in Noord-Holland, door het mechaniek van een speeldoos in werking te stellen. Er was muziek van het Radio Promenade Orkest o.l.v. Jan Schaap.
  • Speelgoedfabricageplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigSpeelgoedfabricage

    Zie: Bruynzeek Louwen Houtbewerking bv Houtbewerking en Reijne & Zonen bv.
  • Speeltuinwerkplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigSpeeltuinwerk

    Het speeltuinwerk ontstond uit de behoefte om kinderen veilig te laten spelen en hun door een goede begeleiding te leren met elkaar om te gaan. Later werden vanuit speeltuinverenigingen ook binnenactiviteiten georganiseerd, aanvankelijk alleen voor kinderen en later ook voor tieners en volwassenen. Enkele verenigingen begaven zich ook zelfs op het terrein van muziek. sport en ballet. In de jaren `60 en
  • Speelwagen, deplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigSpeelwagen, de

    Van 1946 t/m 1955 (laargangen) verschenen “Populair maandblad. gewijd aan de historische schoonheid. folklore en geschiedenis in Hollands Noorderkwartier`. Het tijdschrift. uitgegeven door Meijers Boek- en Handelsdrukkerij te Wormerveer. stond onder redactie van Th. P.H. Wortel en G. Kühne. Het bevatte voor namelijk bijdragen over West-Friesland. incidenteel ook over de Zaanstreek en geeft nog steeds een goed inzicht van vooral de folkloristische bijzonderheden van NoordHolland b…
  • Spekham Duyvis, Janplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigSpekham Duyvis, Jan

    (Koog aan de Zaan 23 mei 1838-Batavia 11 november 1877

    Spekham Duyvis was van 1866 tot 1874 burgemeester van Koog aan de Zaan. Hij vertrok in 1874 naar Nederkands Indië waarhij 5 jaar leter op 39 jarige leeftijd overleed. .
  • Spelen en spelletjesplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigSpelen en spelletjes

    Hoewel de hieronder opgesomde spelen en spelletjes lang niet alle specifiek Zaans waren, wordt een aantal bijzondere vormen van vermaak, vroeger door volwassenen en/of kinderen bedreven, vermeld. Door allerlei maatschappelijke ontwikkelingen, waaronder bijvoorbeeld ook de toename van dikwijls meer prestatiegerichte sportbeoefening, ging de belangstelling voor eerdere spelen verloren; ze raakten in het vergeetboek. Dat is voldoende reden voor een kort overzicht van in het ve…
  • Spes Vivaplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigSpes Viva

    Tijdens de ambtsperiodes van de Gereformeerde ds. Breukelaar en ds. De Vries werd in 1926, na veel voorafgaande onderhandelingen en berekeningen een Gereformeerd Rust- en Verzorgingstehuis gesticht aan de Oostzijde 111 te Zaandam, Spes Viva genaamd. Het huis van rijstpeller Nicolaas Blans werd daartoe verbouwd en uitgebreid met een etage die als kraamkliniek werd ingericht. Ouden van dagen die niet meer thuis konden wonen werden op voorstel van de diaconie in het tehuis opgenomen waar…
  • SPI Standbouw Produkties Internationaal bvplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigSPI Standbouw Produkties Internationaal bv

    Standbouwbedrijf te Assendelft. Het bedrijf werd opgericht in 1959 als dochteronderneming van Bureau Haven Vormgeving en Publiciteit te Krommenie en ging in 1972 als zelfstandige bv verder, met dochteronderneming SPI Systeemform GmbH te Würzburg (Duitsland). Het bedrijf houdt zich bezig met de produktie van onderdelen bestemd voor tentoonstellingen en tentoonstellingsstands en kwam als eerste met een bouwsysteem voor standbouw. Veel van de werkzaamhede…
  • Spigt, Jaapplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigSpigt, Jaap

    Amsterdam, 1 december 1923 - Amsterdam, 31 juli 1999

    Jaap Spigt studeerde er aan het conservatorium bij Anthon van der Horst (orgel), Willem Smalt (piano), Johan Feltkamp (fluit), Johannes den Hertog en Jaap Spaanderman (orkest- en koordirectie). Jaap Spigt werd in 1966 benoemd als dirigent van
  • Spijbelenplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigSpijbelen

    Zie: Onderwijs 1.3.7.
  • Spijkerboorplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigSpijkerboor

    Gehucht bij de kruising van het Noordhollands Kanaal, de Knollendammervaart en de Beemsterringvaart. Bij de gemeentelijke herindeling van Waterland onderdeel van Wormerland geworden, daarvoor tot Jisp behorend. De indeling bij Wormerland leidde tot protesten. Een aantal bewoners wilde liever bij Graft-De Rijp behoren, waar de buurtschap sterk op georiënteerd is. De buurtschap ligt in vier polders: Kamerhop, Beemster, Starnmeer en Wormer, Jisp en Neck. Het gemeentebestuur van Graft-D…
  • Spijsolie-industrieplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigSpijsolie-industrie

    Zie: Olieslagerij en -fabricage. Zie ook; Economische geschiedenis geschiedenis 3.6.4.
  • Spijt, deplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigSpijt, de

    Meelmolen te Wormer, ook De Spijtmolen genoemd. De windbrief werd gegeven tussen 1584 en 1601. Hij heeft gestaan ten westen van de Middentilsloot, ten noorden van de huizen, en werd gesloopt vóór oktober 1711.
  • Spijtmolen, deplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigSpijtmolen, de

    Meelmolen te Wormer, zie: De Spijt, de
  • Spinbanenplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigSpinbanen

    Zie: Spinhuizen
  • Spinbol, Deplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigSpinbol, De

    Houtzaagmolen in Oostzaandam, paltrok, ook Het Spinrokken genoemd.

    De eerste vermelding van de balkenzager dateert uit november 1726. De molen stond op het Westerkattegat, het tegenwoordige eiland in de Voorzaan, en werd in april 1750 door storm verwoest, waarna
  • Spinbol, deplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigSpinbol, de

    Oliemolen en later verfmolen te Assendelft. Hij werd vermoedelijk gebouwd in 1641 . De wipmolen (in de Zaanstreek Spinbol genoemd) werd omstreeks 1735 ingericht tot verfmolen. Hij heeft gestaan als vierde molen vanaf het noorden aan de Nauemase Vaart, en werd in april 1855 door brand verwoest.
  • Spinhuispadplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigSpinhuispad

    Tijdelijke naam van het Stikkelspad, het westelijke deel van de Stationsstraat te Zaandam, ontstaan in samenhang met de daar destijds aanwezige spinbaan.

    straat pad westzaandam
  • Spinhuizenplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigSpinhuizen

    Voor er in de 19e eeuw stoomspinnerijen ontstonden was het spinnen en twijnen handwerk, waarbij gebruik werd gemaakt van spinklossen en spinnewielen. Voor alle geweven stoffen, van welk materiaal dan ook, werden de garens dus in handwerk vervaardigd.
  • Spinrokken, hetplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigSpinrokken, het

    Houtzaagmolen te Oostzaandam, paltrok, zie: De Spinbok
  • Spintje, hetplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigSpintje, het

    Spintje, het
  • Spits Beheer bvplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigSpits Beheer bv

    Beheersmaatschappij te Zaandam, met als werkmaatschappijen Autospits BV, Rentaspits BV en Reklaspits BV. In 1926 begon de Zaandammer Albert Spits (1904-1996) een wagenmakerij in de Houtrakpolder aan de overzijde van het Noordzeekanaal, tegenover de Nauernasche Polder. In 1931 ontwikkelde Spits een platte boerenwagen, smal voor zwaar vervoer en breed voor licht vervoer, met een onderdoordraaiend 'voorstel'. Zijn ontwerp was succesvol, talrijke boeren lieten hun wagens door Spits …
  • Splunteren-Leeghwater, Anna vanplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigSplunteren-Leeghwater, Anna van

    (Zaandam 1930)

    Stuwende kracht achter een groot aantal uitwisselingen in het kader van de Jumelage. Bij de eerste grote sportjumelage in Zaandam in 1961 raakte Anna van Splunteren bij de organisatie betrokken. Met een onderbreking van drie jaar (1970-73) was zij sedertdien bij tientallen uitwisselingen betrokken. Zij ontving hiervoor het ereburgerschap van Neukoln (deelgemeente West-Berlijn. Dld) en de
  • Spoorbrugplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigSpoorbrug

    Brug in een spoorlijn. In de Zaanstreek zijn verschillende spoorbruggen aanwezig.

    * De bekendste Zaanse spoorbrug, de Hembrug is verdwenen en vervangen door de Hemtunnel. * In de Hoornselijn ligt een aanvankelijk uit 1884 daterende enkelspoors
  • Spoorbrug Hoornselijnplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigSpoorbrug Hoornselijn

    In de door de Hollandsche IJzeren Spoorweg Maatschappij (HSM) geëxploiteerde Hoornselijn ligt een aanvankelijk uit 1884 daterende enkelspoors spoorbrug over de Zaan, een draaibrug met twee openingen van ieder 18 meter, in de latere zeventiger jaren uitgebreid naar een dubbel spoor en in 1991 door een geheel nieuw exemplaar vervangen.
  • Spoorbuurtplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigSpoorbuurt

    Buurt te Zaandam-west tussen de Provincialeweg, de Botenmakersstraat, de Klokbaai en de Parkstraat. De buurt, voorzien van koninklijke straatnamen als Nassaustraat, Emmastraat, Anna Paulownastraat, Willemstraat, Oranjestraat en Mauritsstraat werd aan het einde van de 19e eeuw aangelegd. Verder behoorden de Oranjesteeg, Oranjedwarsstraat en de 2e Oranjestraat tot deze buurt.
  • Spoorwegenplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigSpoorwegen

    Voor de aanleg van de Noord Hollandsche Staatsspoorweg Uitgeest-Zaandam werd reeds in 1856 concessie verleend. De lijn werd van het noordwesten uit aangelegd en in 1869 door de Hollandsche IJzeren Spoorwegmaatschappij (H.IJ.S.M.) in exploitatie genomen. Langs de lijn kwam in de Zaanstreek een viertal stations. Het station Krommenie/Assendelft lag vlak ten zuiden van Krommenie (2500 inw. ). maar op het grondgebied van de gemeente Assendelft, Wormerveer (1000 inwoners) kreeg een statio…
  • Spoorwegongeval Zaandam Kerstavond 1993plugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigSpoorwegongeval Zaandam Kerstavond 1993

    Op kerstavond 24 december 1993 vond er een spoorwegongeval plaats op de overgang van de Hoornse lijn en de Provincialeweg. Een auto reed met hoge snelheid in de richting van station Zaandam en negeerde de spoorbomen.Het eerste rijtuig werd in de flank geraakt en uit de rails gedrukt. De ontspoorde trein ramde een pijler van het bovenliggende spoorwegviaduct. De ravage was enorm. Een 45-jarige man uit Purmerend kwam om het leven, 31 inzittenden raakten …
  • Spoorwegstaking 1944plugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigSpoorwegstaking 1944

    Zie: Tweede Wereldoorlog Wereldoorlog 2.
  • Sportplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigSport

    Geheel van oefeningen en ontspanning. die vaardigheid of kracht vergen en bevorderen. De verschillende in de Zaanstreek in verenigingsverband beoefende sporten zijn als afzonderlijke trefwoorden in deze encyclopedie opgenomen. Zie:

    * Albion *
  • Sportaccommodatiesplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigSportaccommodaties

    Voorzieningen ten behoeve van sportbeoefening, gefinancierd uit gemeenschapsgelden en/of particuliere middelen. De navolgende opsomming kan niet meer dan een momentopname zijn. Voortdurende veranderingen hebben plaats, onder meer door bezuinigingen, fusies van verenigingen en het verminderen van gemeentelijke accommodaties. Daarnaast is er een toename te constateren van particuliere accommodaties, met name op het gebied van de racketsporten. ln de toekomst wordt een verdere u…
  • Sportfondsenbad Zaanlandplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigSportfondsenbad Zaanland

    Onder zeer grote belangstelling van Zaankanters van allerlei rang en stand, vond de feestelijke opening plaats van het Sportfondsenbad Zaanland op 5 april 1940. Reeds van verre was, vooral op de Provincialeweg, dankzij de feestelijke verlichting van het fraaie gebouw met de glazen koepel, te zien dat er aan de anders in de avond zo stille Mauvestraaat, iets bijzonders te gebeuren stond. Rond acht uur bleek dat de belangstelling voor het heuglijk feit der opening van het…
  • Sportraadplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigSportraad

    Adviesorgaan van het gemeentebestuur van Zaanstad op het gebied van sportzaken. De Sportraad, waarin vertegenwoordigers uit de Zaanse sportwereld, werd in 1978 geïnstalleerd. In 1974, kort na de vorming van Zaanstad, werd een commissie opgericht met de taak B&W te adviseren over de mogelijkheden tot instelling van een sportraad. Nog in datzelfde jaar werd door de commissie het advies uitgebracht een dergelijke raad in te stellen.
  • Sprenger, Henkplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigSprenger, Henk

    (Oostknollendam, 3 januari 1919 - 29 december 2005)

    Striptekenaar, bekend van de strip Kick Wilstra die vanaf 1949 verscheen in diverse kranten waaronder in de jaren '50 ook in de Typhoon en zelfs nog een tijdje in Frankrijk. Sprenger groeide op in Wormerveer, Krommenie Amsterdam en Badhoevedorp. Zijn vader werkte op kantoor en later als handelsreiziger. Sprenger tekende al als kind en zelfs als hij in dienst moet zet hij het door. In zijn diensttijd werkte hij bij het Militai…
  • Spronk–Coerse J.Eplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigSpronk–Coerse J.E

    Amsterdam, 9 januari 1875 - Zaandam, 21 december 1943

    Johanna Elisabeth Spronk–Coerse, eerste vrouw in de gemeenteraad van Zaandam. Vestigde zich aldaar op 2 december 1899 vanuit Amsterdam. In 1917 verschijnt in het blad de Proletarische Vrouw een adressenlijst waar men zich kan opgeven als clublid of abonnee bij Mevr. J.E. Spronk–Coerse.
  • Spuitfeestplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigSpuitfeest

    Feest voor leden van de vrijwillige brandweer, dat om de drie jaar werd gehouden. In de dorpsgemeenschappen waren de spuitfeesten belangrijke sociale gebeurtenissen. Het eerste spuitfeest werd in oktober 1881 gehouden te Zaandijk in cafe De Zwaan. Het bekendst werden echter de feesten te Koog. Deze hielden ook het langst stand. In 1927 werden ze zelfs weer hervat. Het belangrijkste onderdeel van het spoitfeest was het maal, officieel heette het feest dan ook
  • Spuithuissteeg, Eerste en Tweedeplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigSpuithuissteeg, Eerste en Tweede

    Voormalige stegen te Zaandam (Oost), vanaf de Zuiddijk in de richting van de Zaan, iets ten zuiden van het Kattegat. Aan de stegen stonden slechts enkele woningen. In 1931 vervielen de namen en werden de stegen wat adressering betreft deel van de Zuiddijk.
  • Squashplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigSquash

    Sport met rackets en een kleine bal, gespeeld (door twee of vier personen) in een gesloten ruimte van bijna 10 meter lengte en ruim 6 meter breedte. Squash is een jonge sport, die in Engeland ontstond.

    Pas in de jaren zeventig kwam de sport naar Nederland. Behalve in verenigingsverband wordt de sport vooral ongeorganiseerd beoefend op gehuurde banen. In 1979 werd in de Zaanstreek de Zaanse Squash en Racquetball Club (ZSRC) De Stip opgericht. Op dat moment waren er voor de club nog geen …
  • SS (Schut: Staffel)plugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigSS (Schut: Staffel)

    Zie: Tweede Wereldoorlog 2.

    tweede_wereldoorlog
  • Staat en kerk in het onderwijsplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigStaat en kerk in het onderwijs

    Evenals elders in het land werd in de middeleeuwen het onderwijs in de Zaanstreek vooral door de kerk verzorgd in de parochiescholen. Slechts zeer weinig leerlingen volgden onderwijs. Vanaf de 13e eeuw ontstond een zekere organisatie in het onderwijs door de eerste vormen van bewaarschoolonderwijs in de begijnenschooltjes en kwam er een aanzet tot schooltoezicht.
  • Stad Jbz, Pieter van derplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigStad Jbz, Pieter van der

    Zaandijk, 28 april 1850 - Vlissingen, 4 april 1905

    Pieter van der Stad Jbz, zoon van Jacob van der Stad, timmerman, en Aagje Schipper, huisvrouw, was één van de figuren uit de beginperiode van het socialisme, die gedurende enkele jaren in het middelpunt van de activiteit stonden, maar even snel van het toneel verdwenen als zij opgekomen waren. Hij was een socialistisch redenaar, leidende figuur binnen de Zaanse Sociaal Democratische Bond SDB, zie:
  • Stadhuis Zaandamplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigStadhuis Zaandam

    Zie; “Gemeentehuizen en zie ook de afbeeldingen op blz. 89 en 643. Toegevoegd kan nog worden dat het voormali ge stadhuis als monument is beschermd. Het gebouw verloor na de vorming van Zaanstad zijn functie als raadhuis, maar huisvestte nog een aantal jaren enkele gemeentelijke diensten. terwijl het ook nog werd gebruikt voor huwelijksvoltrekkingen. Na de bouw van een
  • Stadlander en Middelhoven bv, De Wedplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigStadlander en Middelhoven bv, De Wed

    Voormalige houthandel te Zaandam, opgericht in 1804 door Antje van Eys, weduwe van H. Stadlander en haar schoonzoon J.B. Middelhoven. Zij begonnen het bedrijf op een terrein aan de Oostzijde te Zaandam, later bekend als het Land van Middelhoven, als voortzetting van de activiteiten van de overleden koopman H. Stadlander. Ook diens
  • Stadsarmenschoolplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigStadsarmenschool

    Zie: Onderwijs 1.2.3.
  • Stadskantoorplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigStadskantoor

    In 1991 aan het Ebbehout (Westerspoor) gebouwd kantoor ten behoeve van de gemeente Zaanstad. waarin de Sociale Dienst. een Hulpsecretarie en de Dienst Stadsontwikkeling en Openbare Werken zijn gehuisvest.
  • Stadsontwikkeling en Openbare Werken, Dienst (DSOW)plugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigStadsontwikkeling en Openbare Werken, Dienst (DSOW)

    Gemeentelijke dienst van Zaanstad. voortgekomen uit Gemeentewerken Zaanstad, die op zijn beurt weer ontstond uit de verschillende afdelingen Gemeentewerken voor de samenvoeging tot Zaanstad in 1974. Vooruitlopend op deze samenvoeging was er al een vorm van samenwerking tussen de verschillende Zaanse gemeenten in het
  • Stadspostplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigStadspost

    Particuliere postbestellingsdienst, opgericht in 1984. De oprichting van de Stadspost was een initiatief van K. Blokker. die directeur was van de Stadspost te Amsterdam en Haarlem. Het bedrijf vestigde zich in de Klauwershoek te Zaandam. De stads- en streekpostdiensten ondermijnden het monopolie van de
  • Stadsrecht Zaandamplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigStadsrecht Zaandam

    Zie: Bestuur en Rechtspraak 2.2.5.
  • Stadsvlag en -wapenplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigStadsvlag en -wapen

    In 1974 is voor Zaanstad een vlag en een gemeentewapen ontworpen. De stadsvlag herinnert aan de vroegere walvisvaart. Walvisvaarders voerden in hun vlaggen een kruis. een symbool dat in de vlag van Zaanstad is overgenomen. Eerder. in de 17e en 18e eeuw. werd op zee een eigen vlag gevoerd door de uit Zaandam afkomstige schepen. S.
  • Stadt, van deplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigStadt, van de

    Ondernemersgeslacht in Zaandam, vanaf het begin van de 18e eeuw actief in met name de houthandel. Vele leden van de familie van de Stadt waren actief in houtzaken. Eén familiebedrijf, Engel van de Stadt & Zoonen, is zeven generaties van vader op zoon vererfd.
  • Stadt & Partners, E.G. van deplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigStadt & Partners, E.G. van de

    E.G. van de Stadt & Partners, in 1974 door Ericus (Ricus) Gerhardus van de Stadt (Zaandam, 4 februari 1910 – Heiloo, 7 september 1999) opgerichte vennootschap van jachtontwerpers. Ricus groeide, na een opleiding HTS uit tot grondlegger en ontwerper van de industriële jachtbouw in Nederland. Zijn voorkeur ging uit naar recreatievaartuigen, in het bijzonder zeilschepen.
  • van de Stadt, Cornelisplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigvan de Stadt, Cornelis

    Zaandam, 4 november 1793 – Zaandam, 16 juni 1857

    Als burgemeester van Zaandam is Cornelis van de Stadt ruim zeven jaar, tussen 1844 en 1852 in functie geweest, alhoewel het burgemeestersambt in een gemeente als Zaandam toen meer een nevenbetrekking of erebaantje was. Zijn salaris bedroeg slechts f 500 per jaar. Onder zijn bewind werd een nieuw gemeente- of stadhuis ontworpen door de stadsarchitect van Purmerend, W.A. Scholten. De eerste steen werd in 1846 gelegd door oud…
  • Stadt, Engel van deplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigStadt, Engel van de

    Zaandam, 14 augustus 1746 - Zaandam, 23 juli 1819

    Engel van de Stadt, enige zoon van Huybert en Sijtje van de Stadt, was driemaal getrouwd, eerst met Neeltje Duyn (1747-1768) dochter van een snuifmolenaar, toen met Maritje Thopas (1746-1777) dochter van een houtkoper met wie hij naar het Kattegat in Oostzaandam verhuisde en tenslotte met Guurtje Kroeger (1750-1827) dochter van een peller en loodwitmaler. Alle drie echtgenotes waren welgesteld en hielpen zijn financiële pos…
  • Stadt, Huybert van deplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigStadt, Huybert van de

    Zaandam, 1786 - 1844

    Huybert van de Stadt, hervormd, houthandelaar en -zager, zeereder, burgemeester van Zaandam en lid van Provinciale Staten, gehuwd met Guurtje Zwaardemaker (1792-1868), kwam in 1813 in de firma, die vanaf dat moment 'Engel van de Stadt en Zoonen' zou heten, in 1814 gevolgd door zijn broer Cornelis van de Stadt (1793-1857), eerst gehuwd met Maartje Corver (1794-1827) en daarna met Cornelia Hendrika Geukema (1794-1853). Na de dood van hun vader zetten Hu…
  • Stakingplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigStaking

    Het tijdelijk neerleggen van het werk als protest of om zekere eisen af te dwingen, met name op het gebied van lonen of arbeidsvoorwaarden. In de industriële Zaanstreek is meer gestaakt dan in meer landelijke gebieden. De stakingen hadden met name plaats in de Zaanse gemeenten waar de industrie sterk vertegenwoordigd was; in Oostzaan, Wormer, Jisp, Westzaan en Assendelft waren nooit omvangrijke stakingen. De meeste en grootste stakingen hadden in Zaandam en Wormerveer plaats. Niet alle…
  • Stam, Dirkplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigStam, Dirk

    Wormerveer 3 april 1855 - Amsterdam 15 november 1925

    Aannemer-architect en fabrikant te Wormerveer. Dirk Maartenszoon Stam kwam uit een geslacht dat vijf generaties in brede zin in het bouwvak werkzaam was. Zijn overgrootvader Maarten Stam (1766-1855) en zijn grootvader Dirk Stam (1800-1835) waren molen- en huistimmerlieden, terwijl zijn vader Maarten Stam (1826-1903) een belangrijk aannemer was. Zijn zoon Martinus Stam (1886-1957) was aannemer-architect te Wormerveer. Dirk Stam bek…
  • Stam, Janplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigStam, Jan

    Zaandam 1737 - Zaandam 28 november 1797

    18e-eeuwse graveur en tekenaar van stads- en dorpsgezichten, die in Zaandam heeft gewerkt in de jaren 1769-'70.
  • Stam, Martinus Joännesplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigStam, Martinus Joännes

    Wormerveer 1 juni 1886 - 1957

    Aannemer-architect te Wormerveer. Martinus Stam was de zoon van Dirk Maartenszoon Stam (1855-1925). Tijdens zijn studie aan de Technische Hochschule te Stuttgart voor civiel-ingenieur en architect legde hij zich vooral toe op de studie van het jonge vak betontechniek. In Nederland teruggekeerd ijverde hij met Kapt. der Genie P.W. Scharroo in 1915 voor de bouw van een betonfabriek in Utrecht die echter in Maastricht zou komen. Na samenwerking…
  • Stam, de Oudeplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigStam, de Oude

    Houtzaagmolen te Westzaandam, paltrok. De eerste vermelding van de balkenzager dateert uit 1692. Zijn erf ligt onder de tegenwoordi ge Rustenburgdwarsstraat; hij kwam in 1750 in slopershanden.
  • Stam & Zn. bv, Jbplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigStam & Zn. bv, Jb

    Bouw- en aannemersbedrijf te Wormerveer. Het bedrijf werd opgericht in 1890 door Jb. Stam te Oostknollendam. Hij werd in 1944 opgevolgd door zijn zoon S. Stam. die in 1966 door zijn zoon J.J.P. Stam werd opgevolgd. Het bedrijf werd in 1955 verplaatst naar Wormerveer, het kantoor naar Wormer, en houdt zich bezig met activiteiten op het gebied van utiliteitsbouw (fabrieken en scholen), onderhoud. renovatie en nieuwbouw. Bij Stam & Zn. waren in 1991 25 personen in dienst.
  • Stam, Ceesplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigStam, Cees

    Koog aan de Zaan 2 november 1945

    Cees Stam was van 1971 tot 1979 profwielrenner, vooral bekend door zijn successen bij het stayeren. Stam werd in 1970 bij de amateurs wereldkampioen stayeren. Na zijn overstap naar de professionals werd hij in 1973, 1974 en 1977 wereldkampioen. In 1975 was hij Europees kampioen. Tweede plaatsen op het WK stayeren behaalde hij in 1972, 1975, 1976. Brons behaalde hij in 1978 en 1979. Hij werd tweede bij de Europese kampioenschappen in 1973 en in 1975 …
  • Stam, Debbyplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigStam, Debby

    Zaandijk, 24 juli 1984

    Debby Pilon-Stam is een Nederlandse volleyballer die speelt voor de Poolse club BPS Muszynianka Fakro Muszyna. Debby Pilon-Stam maakte in 2004 haar debuut in Oranje en speelde sindsdien meer dan 350 interlands. In haar rijke carrière won ze goud (2007) en brons (2016) in de World Grand Prix en twee keer zilver op het EK (2009 en 2015). In 2017 eindigde de libero met haar team als vierde op de Olympische Spelen van Rio de Janeiro.
  • Stam, Gerritplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigStam, Gerrit

    Oostzaan 23 september 1929 - 11 september 2009

    Gerrit Stam, bestuurslid van voetbalvereniging OFC uit Oostzaan zette in 1985 een punt achter zijn 30-jarig bestuurslidmaatschap bij OFC. Samen met Piet Lust vormde secretaris Gerrit Stam jarenlang het gezicht van de toen nog dorpsclub OFC. De Gemeente Oostzaan kende hem in 1975 de Gouden Greep toe, een onderscheiding die gelijkgesteld mag worden met de erepenning.
  • Stam, Maartenplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigStam, Maarten

    Wormer 1766 - Wormerveer 18 februari 1855

    Maarten Dirksz Stam, Molen- en huistimmerman, zoon van Dirk Stam en Dieuwertje Dirks Prins, echtgenoot van Marretje Klijn en Aaltje Bartels Knevel. Overgrootvader van Dirk Stam en Dieuwertje Zeulevoet
  • stampeiplugin-autotooltip__default
  • Stamtafelplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigStamtafel

    --- Gert van der Meer 2016/02/01 15:46

    Stamtafel

    Welkom aan de stamtafel!

    Hier kunnen jullie opmerkingen kwijt, die je nergens anders kwijt kunt. Je kunt opmerkingen plaatsen of vragen stellen. Je kunt dit ook gebruiken om voorstellen te doen over hoe we met bepaalde schrijfwijzen of andere zaken zouden moeten omgaan.
  • Standerdmolenplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigStanderdmolen

    Type windmolen, in Nederland het oudste type, dat mogelijk al vanaf de 12e eeuw als korenmolen in bedrijf is geweest. Er wordt onderscheid gemaakt tussen de `open` en de gesloten' standerdmolen (ook: standaardmolen); gesloten standerdmolens hebben voor zover bekend niet in de Zaanstreek gestaan.
  • Stapel en Baerveldtplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigStapel en Baerveldt

    Voormalige kano- en scheepswerf te Zaandam. Het bedrijf werd opgericht in 1929 als BS kanofabriek Stapel en Baerveldt. Naast kano's werden andere kleine houten vaartuigen vervaardigd. Het bedrijf kende een grote bloei in de Tweede Wereldoorlog toen houten schepen voor het onschadelijk maken van (magnetische) mijnen werden vervaardigd. Als gevolg van deze activiteiten kwam het bedrijf na de oorlog een jaar lang onder Militair Gezag. Nadien richtte men zich op de bouw, reparat…
  • Star, deplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigStar, de

    Volmolen te Zaandijk. De Windbrief werd gegeven in december 1645. Hij heeft gestaan aan en ten noorden van de Guispadsloot, en werd voor 1697 afgebroken en vervoerd naar Oostzaandam. waar hij als papiermolen De Morgenster de werd herbouwd. Op zijn erf te Zaandijk kwam later papiermolen Het
  • Starnmeerplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigStarnmeer

    Polder ten noorden van de Zaanstreek, gelegen tussen de Marker Polder, de Polder Wormer, Jisp en Nek, het Noordhollands Kanaal en de Markervaart. De polder werd in 1643 bedijkt en daarna drooggemaakt. Enkele huizen van de buurtschap Spijkerboor (gemeente Wormerland) liggen in de Starnmeer.
  • Starreveld, Pieterplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigStarreveld, Pieter

    Koog aan de Zaan, 5 mei 1911 - Amersfoort, 18 april 1989

    Pieter Starreveld, beeldhouwer, medaillist en emailleur, ook tekenaar. ontving zijn opleiding aan de Kunstnijverheidsschool en de Rijksacademie te Amsterdam, met beeldhouwlessen van prof. J. Bronner. Hij was specialist in het bronsgieten en vervaardigde vele mens- en dierfiguren. Hij werkte onder meer in Bloemendaal, Amsterdam en Amersfoort.
  • Welkom op de ZaanWikiplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigWelkom op de ZaanWiki

    De Online Encyclopedie van de Zaanstreek!

    A B C D E F G H I J K L M N O P Q R S T U V W IJ Z Onderwerpen

    * Archeologie * Bestuur en rechtspraak * Bevolking * Bewoningsgeschiedenis * Bouwen in de Zaanstreek * Crisisjaren '30 * Cultuur * Demografie
  • statplugin-autotooltip__default
  • Stationsstraatplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigStationsstraat

    Straat in de richting van een spoorweg-station. In de Zaanstreek zijn Stationsstraten in: Zaandam, Koog, Wormerveer en Oostzaan, in Zaandam en Koog zijn ook Stationspleinen, in Koog ook een Stationsdwarsstraat. De naam Stationsstraat in Oostzaan doet wellicht vreemd aan. Deze loopt van
  • Steegplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigSteeg

    Beloopbare ruimte tussen twee gebouwen. Soms openbare weg en van een naam voorzien. In de Zaanstreek lopen de stegen (meestal) vanaf de Lagedijken naar de Zaan toe, dit in tegenstelling tot de paden, die in het veld ontstonden.

    Bron:

    Anno 1961, nr. 96, Bouwkundig alfabet
  • Steekbijl, deplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigSteekbijl, de

    Verfmolen te Westzaandam, zie: De Reizenaar, de
  • Steen van Ommeren, Arend van denplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigSteen van Ommeren, Arend van den

    Zoelen, 5 februari 1842 – De Bilt, 24 september 1920

    Arend François Louis Gerard Henri van den Steen van Ommeren, was twee maal burgemeester, zoon van Diedrich Jacob Arend G.F. en Eleonora Cornelia Ruijsch, gehuwd op 23 maart 1867 met Adrienne Wilhelmine Sophie van Swieten. Hij werd op 13 september 1884 benoemd tot burgemeester van Krommenie als eerste burgemeester van buiten de Zaanstreek.
  • Steenbakker - Krijger, Maartjeplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigSteenbakker - Krijger, Maartje

    Wormerveer, 22 september 1944 – Wormerveer, 29 december 2017 Maartje Krijger tosst voor de wedstrijd tussen de aspiranten van VVZ en ZVV Maartje Krijger, moeder van twee kinderen, voetbalscheidsrechter, volleybalster, penningmeester, secretaris, omroepster, sfeermaakster en Koninklijk onderscheiden, zorgde vanaf 1961 als één van de eerste generatie vrouwelijke scheidsrechters in ons land voor een kanteling in het denken over voetbal. In Noord-Holland, waar men al …
  • Steenberg, Wilhelmplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigSteenberg, Wilhelm

    (Amsterdam, 16 april 1859 – Soestdijk, 21 maart 1944) W.F.W Steenberg 25 jaar burgemeester van Westzaan 1888-1913 Wilhelm Fokkelinus Wijbrand Steenberg was van 1888 tot 1913 burgemeester van Westzaan. Tijdens zijn ambtsperiode werd de waterleiding aangelegd en werd met gemeente Zaandam een contract gesloten voor de levering van gas.
  • Steenhouwerijplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigSteenhouwerij

    Bedrijfstak waarin uit verschillende soorten natuursteen bijvoorbeeld graf- en gedenkstenen, dorpels, stoepen enz. worden vervaardigd. In de Zaanstreek was steeds een beperkt aantal steenhouwerijen in de vorm van kleine ambachtsbedrijven gevestigd. Het ambacht wordt hier genoemd omdat vooral in de 18e en 19e eeuw voortdurend Franse en Zuidbelgische steenhouwers zich in de Zaanstreek hebben gevestigd in verband met de vervaardiging van molenstenen en het onderhoud daarvan. Alle Zaa…
  • Steenwerpenplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigSteenwerpen

    Traditionele sport. voorzover bekend alleen in Noord-Holland beoefend, en dan meestentijds door oudere personen. Steenwerpen kan zowel binnen als buiten worden beoefend. Binnen wordt met rubberen blokjes (van circa 10 centimeter omtrek) op een paaltje van 30 cm hoogte gegooid, met de bedoeling het paaltje omver te werpen, waarbij een vlak ervoor liggend 'blik' niet geraakt mag worden.
  • Steenzagerijplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigSteenzagerij

    Molennijverheid. in de Zaanstreek alleen beoefend in een molen nabij de Hogendijk te Westzaandam. Deze molen is in ieder geval in de tweede helft van de 17e eeuw aanwezig geweest. Naam, bouwjaar en jaar en wijze van verdwijnen zijn niet bekend. Pieter Boorsma veronderstelde dat het zagen van steen en marmer in platen en zerken niet erg lonend was, anders zouden er wel meer molens in bedrijf zijn geweest.
  • Steijn, Janplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigSteijn, Jan

    (1883-1939)

    In het eerste kwart van de 20e eeuw dirigent van harmonie 'Apollo' te Zaandijk. In het dagelijks leven dreef hij een muziekhandel in Zaandijk. later in Zaandam. Hij werd in 1907 dirigent van Apollo en bleef dat tot 1922. Binnen enkele jaren wist hij het orkest van de laagste. derde afdeling te voeren naar de afdeling 'Uitmuntendheid`_ waarin vele ere- en eerste prijzen werden behaald. Steijn werd in de Zaanse muziekwereld tot de 'grote vier` gerekend (de dirigenten Albe…
  • Steijn, Willemplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigSteijn, Willem

    Assendelft, 28 januari 1914 - Haarlem, 23 augustus 1980

    Beeldend kunstenaar, vooral kunstschilder, maar ook tekenaar en etser. Wim Steijn was leerling van Herman Gorter uit Amsterdam en de bekende Haarlemse schilders Kees Verwey en Henri Frédéric Boot. Hij woonde en werkte in Assendelft, Oostzaan, Jisp en Wormer, tenslotte in Bentveld. Zijn werk, landschappen, figuren en stillevens in naturalistische trant, bevindt zich in musea en de rijkscollectie.
  • Steijn, Willem Pieterplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigSteijn, Willem Pieter

    Zaandijk, 15 februari 1910 - Alkmaar, 7 oktober 2004

    Dirigent, zoon van Jan Steijn Willem Steijn ontving zijn instrumentale opleiding voor piano bij mw. P.W. Klerk, voor klarinet bij Piet Swager, klarinettist van het Concertgebouworkest, en cello bij zijn vriend Philip S. Vlessing. De opleiding tot koor-orkestdirigent ontving hij bij Marinus C. van de Roovaart en bij dr. Rudolf Mengelberg.
  • Stellaart, Jaapplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigStellaart, Jaap

    Zaandijk, 7 december 1920 - Zaandam, 16 januari 1992

    Jacob (Jaap) Stellaart, beeldend kunstenaar, werkte in Zaandam aan het Haaldersbroek, voornamelijk olieverfschilderijen. Jaap Stellaart werkte al jong in een eigenzinnige abstracte schilderstijl die wel eens werd vergeleken met die van de toenmalige Cobragroep. Hij sloot zich niet bij deze groep aan, maar ging steeds als eenling zijn eigen weg, waarbij hij in beperkte kring bewondering oogstte. Op 16 februari 1990 ontving …
  • Stelling, Dirkplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigStelling, Dirk

    Wormerveer 18 april 1904 - Kamp Vught op 17 juli 1944

    Aan het begin van de twintigste eeuw trouwt Cornelis Stelling met Trijntje Joon, zij gaan wonen aan de Noorddijk in Wormerveer. Cornelis is timmerman, meubelmaker en stoffeerder van beroep. Op 18 april 1904 wordt hun eerste zoon geboren, zijn naam is Dirk. Dirk krijgt nog een zus en een broertje. Als Dirk oud genoeg is gaat hij naar school D in de Marktstraat.
  • Stempel- en graveerinrichtingenplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigStempel- en graveerinrichtingen

    Stempels worden al sinds eeuwen gemaakt. Het is mogelijk van losse letters woorden te vormen en af te drukken. Met deze werkzaamheden hielden zich graveurs bezig. Aanvankelijk werden de stempels uit hout gemaakt. De graveur tekende de beeltenis, de letters of de illustratie op het hout, waarna hij vervolgens met beiteltjes het hout naast de beeltenis wegstak en zodoende de stempel overhield. Dit stempel werd van inkt of verf voorzien en dan afgedrukt. Deze wijze …
  • sterplugin-autotooltip__default
  • Ster, deplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigSter, de

    Pelmolen te Oostzaan. De enige vermeldingen dateren uit 1739 en 1790. Hij heeft gestaan aan het Weerpad. Verdere gegevens ontbreken.
  • Ster, de Verguldeplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigSter, de Vergulde

    Houtzaagmolen te Westzaandam, paltrok. De windbrief van de wagenschotzager werd gegeven in januari 1700. Hij heeft gestaan ten noorden van de tegenwoordige Parkstraat, bij de brug over de Vaart, en werd in 1888 gesloopt.
  • Ster, de Witteplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigSter, de Witte

    Houtzaagmolen te Westzaandam, paltrok, ook De Haas genoemd, bijgenaamd De Tobbe. De eerste vermelding van de wagenschotzager, en na 1859 balkenzager, dateert uit 1694. Hij heeft gestaan aan en ten westen van de Vaart. Zijn bijnaam Tobbe dankte de molen aan zijn misvormde kap, die te wijd en te rond was.
  • Sterfmanplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigSterfman

    Zie: Bestuur en Rechtspraak 2.2.2.
  • Sterringa, Wiskeplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigSterringa, Wiske

    Westzaan, 1958

    Wiske Sterringa is de schrijfster van Zaans Vuur waarvan de uitvoering in 2014 in het Zaantheater plaats vond dankzij de bijdrage van 590 donateurs. Zonder hen was Zaans Vuur er niet geweest. Sterringa schreef onder andere de Zaanse locatievoorstellingen VIVO, Maria Maria en Cor Bruijn en de succesvolle Zadelpijn-voorstellingen. Ze is geboren en getogen in Westzaan.
  • Steunfondsenplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigSteunfondsen

    Het steunen van mensen, die weinig of niets verdienden en dus armoe leden werd van oudsher gedaan uit christelijke naastenliefde en verplichtingen. De kloosters namen deze taak vaak op zich, maar rond ongeveer 1300 ontstonden er ook steunfondsen bij de gilden en diverse gemeenten. Ook werden ze vaak gesticht door bemiddelde weduwen, die hun gelden onder strikte voorwaarden vermaakten door bijvoorbeeld het stichten van tehuizen voor armen en wezen. Al deze activiteiten waren aanvank…
  • Stichting Albert Heijn Erfgoedplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigStichting Albert Heijn Erfgoed

    Stichting Albert Heijn Erfgoed staat voor het behoud van het rijke verleden van de Zaanse Grootgrutter en probeert dit op verschillende manieren toegankelijk te maken en levendig te houden. De Stichting houdt zich bezig met het verzamelen van objecten, documenten, verhalen, beeld en geluid die kenmerkend zijn voor het winkelbedrijf. Deze erfgoedstukken worden voor huidige en toekomstige generaties behouden. Vaak zijn bronnen uit het verleden een inspiratie voor de…
  • Stichting Autoladder Zaandamplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigStichting Autoladder Zaandam

    De Stichting Autoladder Zaandam, opgericht 15 mei 2009, zet zich in voor het behoud van een Metz ladder op een DAF Chassis, ooit het paradepaardje van Zaandams Rooie Haan. In 1967 werd deze ladderwagen aan het wagenpark toegevoegd, in 2003 werd het als afgedankt exemplaar in een weiland bij het Brabantse Ulicoten gespot. Na veel reuring staat de mobiele brandblusser weer in Zaandam en is de finale van de restauratie in zicht.
  • Babel - Zaans Architectuurplatformplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigBabel - Zaans Architectuurplatform

    AANPASSEN: EIGEN TEKST GEBRUIKEN. DEZE TEKST IS LETTERLIJK OVERGENOMEN VAN DE WEBSITE VAN STICHTING BABEL.

    Babel heeft zich de afgelopen 15 jaar ontwikkeld tot een gewaardeerd platform op het gebied van architectuur, stedelijke ontwikkeling en de inrichting van het landschap en openbare ruimte in de Zaanstreek. Babel wordt gedragen door vrijwilligers met uiteenlopende meningen, maar met de gezamenlijke ambitie om de kwaliteit van stad, dorp en landschap in de…
  • Stichting Behoud Cultureel Erfgoed Verkadeplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigStichting Behoud Cultureel Erfgoed Verkade

    SBCEV, Stichting Behoud Cultureel Erfgoed Verkade, heeft kortweg tot doel het wekken van belangstelling voor het cultureel erfgoed van de voormalige Verkade Fabrieken en haar rechtsopvolgers en alles wat daaraan bevorderlijk is.

    SBCEV is voornemens om de door haar opgebouwde grote collectie cultureel erfgoed van de voormalige Verkade Fabrieken en haar rechtsopvolgers, de 'Verkade Collectie', onder de aandacht te (doen) brengen van het publiek door die…
  • Stichting de Zaanse Schansplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigStichting de Zaanse Schans

    De Stichting Zaanse Schans is opgericht 1 oktober 1961 door zeven Zaangemeenten: Assendelft, Koog aan de Zaan, Krommenie, Westzaan, Wormerveer, Zaandam en Zaandijk. Het doel was de bevordering en totstandkoming van een typisch Zaanse Woonbuurt op een gebied in het uitbreidingsplan Zaanse Schans van de gemeente Zaandam.
  • Stichting Historisch Oost-Knollendamplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigStichting Historisch Oost-Knollendam

    Stichting Historisch Oost-Knollendam bouwt haar archieven op door schenkingen zoals oude logboeken, ansichten, foto's, oude rekeningen of lidmaatschapskaarten. Het fotobestand in het SHOK archief telt ruim 6000 plaatjes en wordt nog regelmatig aangevuld met nieuwe beelden door donateurs en belangstellenden. Door het beschikbaar stellen van die oude beelden blijft de historie van het dorp zichtbaar. Veel van de historie is te zien in de vitrine kasten tijdens…
  • Stichting Historisch Wormerplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigStichting Historisch Wormer

    Historisch Wormer is een stichting die zich bezig houdt met het behoud door restauratie van historische objecten die een relatie hebben met Wormer. Daartoe worden restauratoren gezocht die aantoonbaar op topniveau werken en dat het gerestaureerde object voor het publiek getoond wordt. De stichting Historisch Wormer regelt en betaalt de restauraties, gesteund door regionale fondsen. Ten behoeve van de restauratieprojecten wordt uitgebreid archiefonderzoek gedaan met …
  • Stichting Make A Day for A Childplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigStichting Make A Day for A Child

    Stichting Make A Day for A Child, opgericht in 2017, gevestigd in Zaandam. De stichting stelt zich ten doel om minder bedeelde, of met een beperking kampende kinderen een ongelooflijke dag te bezorgen door hen in een oldtimer brandweervoertuig te vervoeren. De Stichting draait op donaties, gulle giften, legaten en Sponsors.
  • Stichting Mobiele Artillerieplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigStichting Mobiele Artillerie

    Stichting Mobiele Artillerie ontstond begin jaren 90 naar het idee van een groep verzamelaars om de krachten te bundelen en zich samen in te zetten om materieel, dat ooit gebruikt is door de Nederlandse Artillerie Instellingen, samen te brengen. De gezamenlijke collectie werd onder één noemer bijeen gebracht waarop de Stichting Mobiele Artillerie (SMA) opgericht.
  • Stichting Omroep Zaanstadplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigStichting Omroep Zaanstad

    De Stichting-Radio-Televisie-Internet Zaanstreek was tot 1 februari 2022 de lokale omroep van de gemeenten Zaanstad en Wormerland. De omroep is opgericht in 1983 onder de naam Stichting Omroep Zaanstad .

    De omroep maakte sinds 1987 radioprogramma's onder de naam SOZ Radio, sinds 1993 onder de naam Zaanradio. De omroep is in stereo te beluisteren via de 107.1 FM in de ether, via kabelfrequenties 103.3 FM in Zaanstad en 89.0 FM in Wormerland en via internet.
  • Stichting Recitalplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigStichting Recital

    De Stichting Recital, opgericht door de zangeres Aleida van Dongen uit Zaandijk, organiseert al sedert 1991 gratis toegankelijke liedrecitals in de Kooger Vermaning aan de Lagendijk 34 te Koog aan de Zaan. Voor het komende seizoen heeft stichting Recital weer een aantal gerenommeerde artiesten uitgenodigd.
  • Stickel, geslachtplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigStickel, geslacht

    In de 15e en 16e eeuw sterk verbreide familie, met een belangrijke vertakking in Westzaan. Willem Gerritsz Stickel was daar in 1498 eigenaar van een 'rijnscip`. Gerrit Jansz. Stickel was in 1548 schepen in dit dorp en Willem Gerritsz Stickel kreeg er in 1562 de functie van taxateur voor de tiende penning opgedrongen, tegen welke benoeming hij fel protesteerde. Voorts was Jacob Gerritsz Stickel meermalen schepen. Het geslacht was nauw verwant aan de gewichtige familie Stickel i…
  • Stieropplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigStierop

    Natuurlijk gevormd water dat het Alkmaardermeer verbindt met de Markervaart. De Stierop behoorde vroeger tot de banne Krommenie.
  • Stiers Wreedheidplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigStiers Wreedheid

    Des stiers wreedheid, gepleegd aan meester en vrouw. Hoewel deze geschiedenis sommigen bekend zal wezen, willen we haar in 't kort verhalen, aan de hand van de heer Jacob Honig Jz. Jr., die haar vrij uitvoerig te boek heeft gesteld. Beeld van de vrouw die door de stier op de horens wordt genomen. Foto Jan Lapère
  • Stijfselbak, deplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigStijfselbak, de

    Oorspronkelijk volmolen. en later pel- en verfmolen te Oostzaandam. De eerste vermelding dateert uit 1675. In 1681 was hij vermoedelijk al pelmolen. in 1828 werd hij ingericht voor het malen van verfhout. Hij heeft gestaan aan en ten westen van de Gouw. iets noordelijk van het Kokspad, en werd in oktober 1869 door brand verwoest.
  • Stijfselfabricageplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigStijfselfabricage

    Belangrijke bedrijfstak in de Zaanse economie, reeds aan het einde van de 16e eeuw aanwezig; vanaf de tweede helft van de 19e eeuw ook in (stoom)fabrieken, waarvan Zetmeelbedrijven De Bijenkorf (ZBB) als belangrijke producent is overgebleven. De stijfselfabricage bestaat uit het produceren van zetmeel en de daarvan afgeleide producten (modificaties) voor het stijven van textiel uit zetmeelhoudende producten, als aardappelen, mais, rijst en tarwe. Stijfsel is de algemene benami…
  • Stijfselpakhuizenplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigStijfselpakhuizen

    Zie: Houten pakhuizen pakhuizen in de Zaanstreek.
  • Stijkelgroepplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigStijkelgroep

    De Stijkelgroep ontstond vlak na de capitulatie. Johan Aaldrik (Han) Stijkel, alias dr. Eerland de Vries, (8 november 1911 – 4 juni 1943), was leider van de groep die uit ongeveer tachtig leden bestond, voornamelijk studenten, politieagenten, officieren en ondernemers. Als onderdeel van de OD, die zich voornamelijk richtte op de machtsovername rond en na de bevrijding. Generaal-majoor Hasselman leidde de militaire tak van deze vroege verzetsbeweging.
  • Stijlkamersplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigStijlkamers

    'Pronkkamer' en 'Empire-kamer` in het pand 'Van ouds het Noorderhuis' aan de Kalverringdijk 17 (Zaanse Schans) te Zaandam.

    Deze kamers zijn tegen betaling te bezichtigen. Afgezien van de 18e- en 19e-eeuwse woninginrichting, vindt men er voorbeelden van de Zaanse klederdracht. Het koopmanshuis is in de opbouwperiode van de Zaanse Schans overgebracht vanuit Zaandijk, waar het juist benoorden de
  • Stikkelspadplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigStikkelspad

    Het noordelijke deel van de Stationsstraat te Zaandam. Van het pad zijn twee reglementen bekend: één uit 1649 en één uit 1744. Het pad werd later ook wel Spinhuispad genoemd, naar de spinbaan die op het einde van het pad stond.

    straat pad westzaandam
  • Stikwerkplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigStikwerk

    Zie: Zaans Veem bv Stikwerk.
  • Stinkerd, deplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigStinkerd, de

    Pelmolen te Oostzaandam, zie: De Zwarte Walvis, Restaurant de
  • Stodel, Hijmanplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigStodel, Hijman

    Amsterdam 8 juni 1912 – Midden-Europa 21 januari 1945

    Hijman Stodel, metaalarbeider, was getrouwd. Het echtpaar kreeg vier kinderen. Alle kinderen hebben de oorlog overleefd.

    Hijman Stodel's naam staat vermeld op het Verblifa-monument als: H. STODEL ONBEKEND OUD 33 JAAR
  • Stoel, de Groeneplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigStoel, de Groene

    Houtzaagmolen te Westzaandam, paltrok. De windbrief van de wagenschotzager werd gegeven in november 1641. Hij heeft gestaan ten oosten van de Watering. in het verlengde van de tegenwoordige Stationsstraat. en kwam in 1741 in slopershanden.
  • Stoel van Klaveren, bouwstoffen bvplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigStoel van Klaveren, bouwstoffen bv

    In 1971 door fusie van firma Stoel Bouwstoffen te Alkmaar en het Zaandamse bedrijf Van Klaveren ontstaan bedrijf, met in 1991 acht vestigingen van bouwmaterialen, vijf bouwmarkten en vier betonmortelcentrales in Noord-Holland, waaronder te Zaandam en Wormerveer.
  • Stoffels, Toonplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigStoffels, Toon

    Haarlem, 1907 - Zaandam, 1984

    Antonius (Toon) Stoffels, raadslid en wethouder in Zaandam voor de PvdA. Toon Stoffels sloot zich op 18-jarige leeftijd aan bij de SDAP. Direct na de oorlog werd hij actief in de toen opgerichte PvdA, terwijl hij zich ook inzette voor de Gezinszorg en de
  • Stoffer, Janplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigStoffer, Jan

    Elburg, 20 april 1922 - Volendam, 21 september 2015

    Jan Stoffer begon rond 1939, op z’n zestiende, met worstelen bij de Zaanse Athleten Club De Halter aan het Breedweer in Koog aan de Zaan, later op een zolderverdieping van een gebouw aan de Reigerstraat, in 1956 in het gymnastieklokaal van de Havenschool, gevolgd door het gymlokaal van de Wilhelminaschool. De worstelpakken in de kleuren groen-wit waren niet in de winkel te koop. Ze werden meestal gebreid door de moeders van de wo…
  • Stok, Andries van derplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigStok, Andries van der

    Wethouder in Zaandam in de Tweede Wereldoorlog

    De 47-jarige Andreas van der Stok was, toen Van Ravenswaay regerings-commissaris werd na de Februari-staking in juni '41, wethouder van de bedrijven geworden. Daarmede gaf hij blijk van ingenomenheid met de toestand, die door de bezetting was geschapen. Daarvoor had hij zich te verantwoorden voor de Zaanse kamer van het Haarlemse tribunaal, die donderdagmorgen 22 mei 1947 bijeenkwam.
  • Stokvis, geslachtplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigStokvis, geslacht

    In de 18e eeuw een familie van kooplieden te Zaandijk. waarvan Jan Pietersz Stokvis (1689- 1763) omstreeks 1755 burgemeester werd. De Zaandijker veerschuit op Amsterdam heette naar deze familie `De Stokvis'. in de Franse tijd zelfs 'Le Stokfiche`.
  • Stolk, Robert (Rob)plugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigStolk, Robert (Rob)

    Zaandam 23 februari 1946 - Amsterdam 31 maart 2001 stadhuis te Zaandam Medeoprichter en een der kopstukken van de provo-beweging. Provo, van provocatie, werd in 1965 te Amsterdam opgericht en verwierf zich snel nationale en zelfs internationale faam, zowel door het politiek-anarchistische engagement als door de beweging georganiseerde ludieke acties en alternatieve plannen, zoals het witte-fietsen-plan.
  • Stolk, Swipplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigStolk, Swip

    (Zaandam, 3 januari 1944-Zaandam, 12 maart 2019)

    Zwerus Adrianus (Swip) Stolk, vormgever, docent aan de Academie voor Beeldende Kunst te Enschede en aan de Gerrit Rietveld Academie te Amsterdam, huisontwerper van het Groninger Museum, afgezien van één jaar opleiding autodidact.
  • Stolp, Janplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigStolp, Jan

    14 februari 1909 - 31 december 1944

    Jan Stolp, lid van de CPN en aangesloten bij het verzet, werd gearresteerd na verraad en opgesloten in de strafgevangenis Wete­ringschans te Amsterdam, later werd hij naar Kamp Amersfoort verbannen. In september '44 naar Neuengamme waarna hij te werk werd gesteld bij de Werkcommando's waar hij op 31 december 1944 om het leven kwam.
  • Stolp, deplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigStolp, de

    Snuifmolen te Westzaandam. De Windbrief werd gegeven aan Dirk Dirksz. Stolp in oktober 1696. In april 1760 werd hij door brand verwoest. waarna herbouw volgde; hij werd toen tevens ingericht als verfmolen. Hij heeft gestaan achter de tegenwoordige Rei gerstraat, nabij De
  • Stoombootspelplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigStoombootspel

    Zaanse variatie van het bekende ganzenbord. in de vorm van een reis met de stoomboot [['Mercurius van Amsterdam naar Zaandam met het Czaar Peterhuisje als eindpunt. Het spel was door het plaatselijke karakter populair in de 19e-eeuwse Zaanstreek; het is in 1840 door de Arnhemse uitgever P.A. de Jong in de handel gebracht.
  • Stoomkrachtplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigStoomkracht

    Aandrijfmiddel van machines; in de Zaanstreek stapten de industrieën in de tweede helft van de 19e eeuw massaal op stoomkracht over. Het ontstaan van stoomfabrieken in de Zaanstreek. Door de eeuwen heen heeft de mens geprobeerd om de spierkracht, nodig bij het in beweging krijgen van werktuigen, door andere krachten te vervangen. De meest voor de hand liggende manier was het gebruiken van dierkracht in de vorm van
  • Stoomzuivelfabriek De Hoop Assendelftplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigStoomzuivelfabriek De Hoop Assendelft

    Aan de Stoomzuivelfabriek De Hoop, gelegen aan de Communicatieweg, zijn in 1919 twee vaste melkrijders aangesteld, P. de Graaf en W. Kleijn, zodat de deelhebbers niet meer zelf de melk naar de fabriek behoeven te brengen. Daar de fabriek nu is ingericht als zoetfabriek moet die melk 's morgens en 's avonds van de boerderijen gehaald worden.
  • Stoomzuivelfabriek Valkstraatplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigStoomzuivelfabriek Valkstraat

    Een door boeren en melkslijters op te richten melkinrichting en stoomzuivelfabriek zal in 1905 gebouwd worden aan de Valkstraat in Zaandam. Aldaar is een terrein aangekocht van ongeveer 2400 M2. Vooraan de straat zal een woonhuis en kantoor worden gebouwd, terwijl op 22 meter afstand van de straat het fabrieksgebouw zal worden opgetrokken, dat ruim 600 M2 zal beslaan en geheel naar de eisen des tijds zal worden ingericht. Het gebouw wordt verdeeld in 20 afdelingen.…
  • Stoop Care! Fransplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigStoop Care! Frans

    (Leeuwarden 1932).

    Raadslid voor de VVD te Krommenie en Zaanstad; lid Provinciale Staten. Na een opleiding aan de Koninklijke Academie voor Beeldende Kunsten kwam Carel Stoop naar Krommenie, waar hij onder meer voor Forbo Krommenie werkte en voor een reclame-adviesbureau; sedert 1981 wwas hij plaatsvervangend algemeen secretaris van de
  • Stopnaald, deplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigStopnaald, de

    Papiermolen te Koog. Het kleine molentje werd in november 1833 door brand verwoest. volgens vermelding was hij niet lang daarvoor gebouwd. Hij heeft waarschijnlijk gestaan ten oosten van de tegenwoordige spoorlijn. ter hoogte van de Zuiderkerkstraat.
  • Storm, deplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigStorm, de

    Mosterdmolen te Assendelft. ook Het Rode Hert genoemd. Het molentje werd in 1808 aan de Nauemase Vaart in Assendelft neergezet. eerder stond het in Krommenie. Verdere gegevens ontbreken.
  • Storm, deplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigStorm, de

    Oliemolen te Assendelft. zie: Het Rode Hert, Het.

    oliemolen molen
  • Storm, deplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigStorm, de

    Verfmolen te Koog. De Windbrief werd gegeven in februari 1758. de molen was echter al ouder. Hij heeft gestaan aan en ten noorden van de Sluissloot. ten oosten en niet ver van de Watering. en werd in augustus 1866 door blikseminslag verwoest.
  • Storm van Bentem & Kluyverplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigStorm van Bentem & Kluyver

    In 1750 in Koog onder de naam Compagnie van Verfmaelders opgerichte verfindustrie, aanvankelijk gedreven door Pieter en Gerrit Storm en Jan van Bentem. Blijkens het assurantiecontract van de verf- en snuifmaalders uit 1739 waren zowel Storm als Van Bentem al eerder eigenaar van één of meer verfmolens. Volgens een
  • Stormvloedplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigStormvloed

    Zie: Watersnood
  • Straat Davisvaartplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigStraat Davisvaart

    Zie: Walvisvaart
  • Straaten, Hendrik Franciscus vanplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigStraaten, Hendrik Franciscus van

    Westzaan, 1 december 1908 - Zeist, 11 november 1974

    Beeldend kunstenaar, houtgraveur, H.F. van Straaten werkte als brandgraveur in Westzaan en Wormer en koos als onderwerpen Zaanse molens, landschappen, dieren, naakten en stillevens.
  • Straathoekwerkplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigStraathoekwerk

    Zie: Jeugdzorg en Maatschappelijk werk werk.
  • Strandwallenplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigStrandwallen

    Zie: Archeologie 2.1.
  • Streek-archief Waterlandplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigStreek-archief Waterland

    Archief voor (wat de Zaanstreek betreft) Wormerland. waterschap De Waterlanden (en de daarin opgegane voormalige polders). gevestigd in het Waterlandhuis te Purmerend. Het Streek-archief werd in 1979 gevormd; de in het archief berustende stukken waren voor die tijd verspreid over verschillende locaties en waren over het algemeen slecht toegankelijk. In totaal bevindt zich zo`n honderd strekkende meter Zaans archiefmateriaal in het Streek-archief, waaronder stukken uit …
  • Streekplanplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigStreekplan

    Een door Provinciale Staten vastgesteld plan op het gebied van de ruimtelijke ordening. waarin de beoogde ontwikkelingen voor een deel van de provincie zijn vastgelegd. De Zaanstreek viel voor het eerst in 1953 onder een streekplan; hetjongste streekplan voor het Amsterdam-Noordzeekanaalgebied (waar de Zaanstreek voor het grootste deel onder valt) dateert van 1987. Sinds het tot stand komen van de woningwet (1901) is het takenpakket van de overheid op het gebied van de ruimtelijke or…
  • Streekvervoerplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigStreekvervoer

    Door particulieren of overheid gedreven autobusdienst voor personenvervoer. Het streekvervoer in de Zaanstreek werd tot 1991 verzorgd door de Enhabo en de NZH; tot 1972 ook door de NACO (die dat jaar werd overgenomen door de NZH). Enhabo werd in 1991 door NZH overgenomen. In 1999 fuseerde de NZH samen met 3 andere bedrijven tot Connexxion. Er worden ook lijnen gereden door EBS. Streekvervoer is een onderdeel van het openbaar vervoer. Hiertoe behoren (behoorden) ook
  • Stresa Baromeaplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigStresa Baromea

    Snuifmoleri te Westzaandam. De Windbrief werd gegeven in februari 1768. Hij heeft gestaan aan en ten westen van de Watering. nabij en ten zuiden van de Papenpadsloot. en werd waarschijnlijk kort na augustus 1805 gesloopt.
  • Strijd, deplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigStrijd, de

    Oliemolen te Oostzaandam. De Windbrief werd gegeven in oktober 1686. Omstreeks 1896 werd hij doppenmolen. later werd hij gebruikt voor het verwerken van cacao-afval. In 1947 kwam de molen in het bezit van Vereniging De Zaansche Molen . maar hij werd in februari 1949 door brand verwoest. Hij heeft gestaan aan en ten zuiden van `t Kalf.
  • Stroomberg, Jplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigStroomberg, J

    J. Stroomberg, adjunct-organist van de Nederlands Hervormde Gemeente te Amsterdam en leerling van A. Pomper, werd op 28 mei 1907 benoemd als organist van de Doopsgezinde Gemeente te Oost Zaandam. Stroomberg volgde J. W. Kersbergen op. Stroomberg werd uit 27 sollicitanten waarvan 20 deel namen aan het vergelijkend examen als nummer één op de voordracht geplaatst. De beoordelaars waren de J.W. Kersbergen,
  • Struikelstenenplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigStruikelstenen

    De Werkgroep Struikelstenen Zaanstad wil in 2019 en 2020 alle Zaanse Joden die omkwamen tijdens de Tweede Wereldoorlog gedenken met een struikelsteen. Daarvoor is een aanzienlijk geldbedrag nodig. De werkgroep roept belangstellenden daarom op om één of meer struikelstenen te adopteren of op een andere manier financieel bij te dragen.
  • Struyck, Nicolaasplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigStruyck, Nicolaas

    Amsterdam 21 mei 1686 - Amsterdam 15 mei 1769

    Nicolaas Struyck, 18e-eeuwse schrijver, voor de Zaanstreek van belang omdat hij onder meer in zijn 'Inleiding tot de Algemeene Geopgraphie' (Amsterdam 1740) mededelingen deed over de bevolkingsomvang en het aantal woningen. Hij berekende bijvoorbeeld ook het aantal geborenen in Westzaandam van 1695 tot 1714, waarbij hij vaststelde dat niet minder dan 42 % binnen het jaar kwam te sterven. Van hen die 20 jaar werden had toen 55 % ka…
  • Struys, Jan Jansz.plugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigStruys, Jan Jansz.

    Jan Jansz Struys, 17e-eeuwse zeilmaker, waarschijnlijk circa 1630 in Wormer geboren. Ook Durgerdam, waar hij later gewoond heeft, wordt als zijn geboorteplaats genoemd. Hij schreef echter, als antwoord op de vraag waar hij vandaan kwam: 'Van Wormer'.
  • Student, deplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigStudent, de

    Watermolen te Assendelft. Hij werd gebouwd in 1731. heeft gestaan aan de Nauemase Vaart. ongeveer tegenover het Watermolenpad. en werd gesloopt in 1892.
  • Studiefondsenplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigStudiefondsen

    Zie: Steunfondsen
  • Sturm bvplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigSturm bv

    Aannemings- en handelsbedrijf te Zaandam. Het bedrijf werd als nv opgericht in maart 1962 door W. J. Sturm. De bedrijfsvorm werd later omgezet in bv. Het bedrijf houdt zich bezig met grond-. weg- en waterbouwkundige werken. verhuur van en handel in daartoe benodigde materialen en het verrichten van hiermee verband houdende werkzaamheden. Bij Sturm waren in 1991 25 personen in dienst.
  • Stuurman, Reinierplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigStuurman, Reinier

    Zaandam, 6 december 1900 - Laren, 12 september 1984

    Reinier Stuurman, beeldend kunstenaar, kunstschilder, aquarellist, tekenaar en houtgraveur. Rein Stuurman kreeg lessen van Cees Bolding en Willem Jansen en bekwaamde zich verder aan de Rijksacademie voor Beeldende Kunst en aan de Hendrick de Keijserschool te Amsterdam. Hij begon als illustrator van kinderboeken, maar kreeg later grote bekendheid door zijn nauwkeurige afbeeldingen van vogels.
  • Stuurman, Tineke (Ties)plugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigStuurman, Tineke (Ties)

    (Koog 1918-2001)

    Beeldend kunstenaar, vooral aquarellen, maar ook schilderijen, tekeningen en litho's. Ties Schaap-Stuurman was leerlinge van de Normaalschool voor tekenleraren in Amsterdam. In haar naturalistische aquarellen legt zij - naast bloemen, portretten en stillevens - in hoofdzaak het (Zaanse) landschap vast. Zij woonde en werkte in Koog, later in Zaandam.
  • Stuurman, deplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigStuurman, de

    Houtzaagmolen te Oostzaandam. zie: Het Vergulde >Herr
  • Stuurman NV, Drukkerij A.plugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigStuurman NV, Drukkerij A.

    Drukkerij A. Stuurman NV, voormalige drukkerij te Zaandam, kwam voort uit de in 1753 gevestigde drukkerij H. Jukkers de Roode te Zaandam, die in 1793 werd voortgezet door Wed. H. Jukkers de Roode en Zoon Zaandam, die in 1801 op haar beurt werd opgevolgd door J. Jukkers de Roode, stadsdrukker te Zaandam.
  • Stuurman Cacao bvplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigStuurman Cacao bv

    Cacaomassafabriek te Koog, opgericht in 1908, in 1979 overgenomen door Gerkens Cacao Industrie. Het bedrijf werd opgericht in maart 1908 door Jan Stuurman Dzn te Koog aan de Zaan. Het hield zich oorspronkelijk bezig met fabricage van en handel in cacaoboter, -poeder en -massa. De oorspronkelijke naam Firma J. Stuurman Dz. werd in april 1940 gewijzigd in nv Cacaohandel en Industrie v/h J. Stuurman Dzn, in januari 1959 in Stuurman Cacao nv en in november 1972 in Stuurman Cacao B…
  • Stuurmanspadplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigStuurmanspad

    Oud. doodlopend pad vanaf de Westzijde. ten zuiden van de Langestraat te Zaandam. Aan de noordzijde ervan liep een sloot. die in 1866 door de bewoners aan de gemeente Zaandam werd overgedragen. Het pad was aanmerkelijk ouder. maar een padreglement is niet gevonden. De naam luidde aanvankelijk Keesje Stuurmanspad.
  • Stuyt, Jan (Purmerend 1868-Den Haag 1934)plugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigStuyt, Jan (Purmerend 1868-Den Haag 1934)

    Architect, bouwde in 1916 te Wormerveer aan de Marktstraat de parochiekerk Onze Lieve Vrouw Geboorte.
  • Suk, deplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigSuk, de

    Oliemolen te Oostzaandam. zie: De Virgilius, De

    oliemolen molen
  • Surbeza (Stichting Surinaamse Belangen Zaanstad)plugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigSurbeza (Stichting Surinaamse Belangen Zaanstad)

    Stichting die tracht een goed leef-, werk- en woonklimaat te realiseren voor uit Suriname en de Antillen afkomstige inwoners van Zaanstad; opgericht in 1974. Surbeza is actief op het terrein van maatschappelijk, sociaal-cultureel en opbouwwerk met name voor vrouwen en jongeren. Voorts fungeert Surbeza als aanspreekpunt voor Surinamers, Surinaamse Nederlanders en Antillianen. Surbeza maakte gebruik van het voormalig gereformeerd kerkgebouw aan de …
  • Swaentje, Hetplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigSwaentje, Het

    Voormalige herberg, later café in Westknollendam aan het uiterste noordelijke einde van de Zaan.

    Het Swaentje (d'Swan) werd al in de 18e eeuw genoemd, maar was misschien al veel ouder. De herberg stond als aanlegplaats bij passerende schippers bekend. In de 20e eeuw werd het café een trefpunt voor beoefenaars van de watersport.
  • Swart, Wimplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigSwart, Wim

    Zaandam 30 september 1929 - Zaandam, 22 juli 1990

    Willem (Wim) Swart, journalist, begon zijn journalistieke carrière in 1947 als verslaggever bij De Waarheid. In 1953 schreef hij als freelancer voor De Zaanlander en maakte in 1965 de overstap naar Dagblad voor de Zaanstreek
  • Swart Installatietechniek BVplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigSwart Installatietechniek BV

    Elektrotechnisch bureau te Zaandam. Het bedrijf werd in 1953 in Koog opgericht door C. Swart als firma onder naam. In 1955 verhuisde Swart Elektrotechnisch Bureau BV naar de Oostzijde 383 in Zaandam, waar een woning annex winkel en werkplaats werden betrokken in huur van papierfabriek Hellema. In 1963 werd het bedrijf verplaatst naar Corn. van Uitgeeststraat, waar een pand van firma Hazet werd gehuurd. De winkelverkoop van lampen en elektrische huishoudelijke appara…
  • Swart Vicomte bvplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigSwart Vicomte bv

    De bakkerij van Swart Vicomte aan de Westzanerdijk omstreeks 1940 Van oorsprong twee onafhankelijke banketfabrieken te Zaandam en Westzaan, vanaf 1956 samengevoegd tot één bedrijf, aanvankelijk onder de naam Swart & Zn BV, na de fusie met Enkhuizer banket BV in 1986 onder de huidige naam.
  • Sweepe, Hendrikplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigSweepe, Hendrik

    Zaandijk, 23 mei 1818 - Koog aan de Zaan, 08 januari 1892

    Hendrik Sweepe jr. bezat op Zaandijk een bakkerij waaruit later Goedhart suikerwerken ontstond en was sedert 1848 voorlezer en vanaf 1864 diaken bij de Doopsgezinde Gemeente. Toen hij op 8 januari 1892 op 73-jarige leeftijd overleed werd uit de nalatenschap voor f 60.000 aan legaten uitgekeerd.
  • Swolfs, Josephusplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigSwolfs, Josephus

    Zaandam 8 mei 1915 - Vught 25 juli 1944

    Josephus Swolfs, roepnaam Sjef, laboratorium-assistent, zoon van Theodora Johanna Maria Renard en Josephus Franciscus Swolfs, wordt gevraagd om lid te worden van een communistische sabotageploeg in de Zaanstreek. Sjef en één van de leiders van de groep, Gerard, kennen elkaar, eerder werkten ze samen bij de Artillerie Inrichtingen. Sjef was afkomstig uit een arm gezin, zijn vader was ambtenaar met een karig loon. Sjef besluit lid te worde…
  • Sybrandsz., Dirkplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigSybrandsz., Dirk

    In 1596 is de door Cornelis Corneliszoon van Uytgeest gebouwde kleine zaagmolen Het Juffertje per vlot naar een blijvende standplaats in Oostzaandam vervoerd. Koper was Oostzaandammer Dirck Sybrandsz van wie weinig nadere gegevens bekend zijn. Het Juffertje werd door Hendrick Jacobsz Soeteboom in 1658 'dese vruchtbare Moeder-moolen' genoemd en hij vermeldde ook: 'In voorige tijden liet men het Juffertje dus spreken:
  • Sylvia, Madameplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigSylvia, Madame

    Aangenomen naam van Bianca Grafin Beck-Rzikowski, een adellijke helderziende die in 1930 meende de in Zaandam begraven schat van zeerover Claes Compaen te kunnen aanwijzen. De bewering van deze fantasierijke gravin leidde er toe dat het (armlastige) gemeentebestuur van Zaandam op 16 april 1930 een concessie verleende aan de Duitser Hans Langhirt om bij de Zuiddijk naar de vermeende schat te graven. De helft van de opbrengst zou de gemeente toevallen.
  • Symonsz, Claesplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigSymonsz, Claes

    Claes Cornelis Symonz, Westzaans vrijbuiter uit de Middel, in de Spaanse tijd kapitein op verscheidene roei-jachten. Hij leidde een aanval op een soldijschip van de Spaanse bezetting in Zaandam. De overval slaagde, maar tijdens de vlucht voor oprukkende Spaanse troepen verging zijn boot in onweer. Slechts Symonsz en één van zijn makkers overleefden het daaropvolgende Spaanse spervuur. Naast
  • Synagogeplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigSynagoge

    Sjoel waar de Nederlands Israëlitische Gemeente Zaandam bijeenkwam voor godsdienstoefeningen en onderricht in de joodse wetten, gevestigd aan oorspronkelijk de Rozengracht, nadien het Kuijperspad, later aan de Gedempte Gracht. Sinds 1974 is de Sjoel niet meer als zodanig in gebruik.
  • Taalplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigTaal

    Zie: Zaans Veem bv.
  • Taandijkplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigTaandijk

    Dijk, lopend in het verlengde van Krommeniedijk naar de Noordervaartdijk. Aan het einde van de Taandijk voerde het Molletjesveer naar Westknollendam. De naam van de dijk duidt mogelijk aan dat er één of meer tanerijen, bedrijven die visnetten, zeildoek en touw tanen, aan waren gevestigd. De Taandijk werd mogelijk in de late Middeleeuwen aangelegd.
  • Taanman, Jacobplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigTaanman, Jacob

    Zaandam, 9 oktober 1836 - Amsterdam, 2 april 1923

    Beeldend kunstenaar, kunstschilder, aquarellist en etser. Jacob Taanman was leerling van de Stadstekenschool te Zaandam. Hij werkte aldaar. Vanaf 1858 werkte hij in Amsterdam en enige tijd in Oosterbeek. Zijn schilderijen, portretten, figuur- en genrestukken, zijn verschillende malen bekroond, onder meer met gouden medailles op exposities te Amsterdam in 1877 en 1898. Zijn werk bevindt zich in verscheidene Nederlandse musea.
  • Taanman, deplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigTaanman, de

    Pelmolen te Oostzaandam, in 1741/1742 voor Claas Taan van de Firma Claas Taan en Zoon gebouwd. De Taanman heeft gestaan aan en ten westen van De Weer en ten zuiden van de Taanmansloot. De pelmolen werd door hem aan zijn kleinzoon Claes de Vries op diens verjaardag ten geschenke gegeven, doch verbrande dezelfde dag 1 januari 1809. In Zaandam is de Taanmanstraat naar de molen vernoemd.
  • Tabaksstamperijplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigTabaksstamperij

    Molennijverheid, vooral van belang aan het einde van de 18e eeuw. In de Zaanstreek werd de tabaksstamperij uitgeoefend in 83 molens, dikwijls als nevenbedrijf. In deze molens werden tabaksbladeren fijn gehakt en gestampt, waardoor snuif werd verkregen, tabaksstampers werden daarom ook wel snuifmolens genoemd, waarvan men dacht dat het een medicinale werking had. Het aantal snuifmolens in de Zaanstreek was relatief groot. Dat komt mede doordat de tabaksstamperij dikwijls als neve…
  • Taekwan doplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigTaekwan do

    Zie: Vechtsporten
  • Taemszoon, Willemplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigTaemszoon, Willem

    Ledezetter te Jisp en aldaar overleden in 1613; zie: Ledezetters en Gezondheidszorg 1.5.1. Hij was wijd vermaard en werd 'de ijzeren duim' genoemd. Ook zijn vader was ledezetter.

    ledezetter
  • Tafelronde, de Nederlandscheplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigTafelronde, de Nederlandsche

    De Nederlandsche Tafelronde, organisatie van ruim 200 service-clubs, onderdeel van de internationale Round Table. In ons land is de eerste club in 1946 door H. Bruna opgericht in Utrecht; in 1948 volgde TR Zaanstreek nr. 12 in 1959 TR Zaanstreek nr. 72.

    De clubs hebben maximaal 30 mannelijke leden in de leeftijd tot 40 jaar. Van elk beroep mogen niet meer dan twee vertegenwoordigers lid zijn van een club. Zoals ook bij andere service-clubs worden in regelmatige bi…
  • Tafeltennisplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigTafeltennis

    Sport, in de Zaanstreek gespeeld sinds de jaren dertig. De oorsprong van tafeltennis, dikwijls pingpong genoemd, ligt vermoedelijk in Brits-Indië. Via Engeland kwam de sport naar Nederland.

    In 1935 waren in Krommenie, Assendelft en Wormerveer enkele jeugdverenigingen, die regelmatig tafeltenniswedstrijden met en tegen elkaar speelden. De oudste nog bestaande vereniging is
  • Tange, Peterplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigTange, Peter

    Koog aan de Zaan, 8 juli 1952

    Peter Tange burgemeester van Wormerland is de langst zittende burgemeester van Nederland. Hij werd in 2000 benoemd voor 6 jaar en zijn aanstelling werd in 2018 voor de derde keer verlengd tot maart 2020. Op 12 en 13 maart 2020 nam hij afscheid van de gemeente in een buitengewone raadsvergadering en met een rondrit door alle kernen van de gemeente. De afscheidsreceptie kon geen doorgang vinden wegens de coronacrisis. Tange volgde Jan Koppenaal op, die…
  • Tapsloot (ook: Tochtsloot)plugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigTapsloot (ook: Tochtsloot)

    De verbinding tussen Zaan, Nauernase Vaart en Markervaart. Een tocht of tap is een treksloot, een sloot die water naar breder water afvoert.
  • Tarwe-akker, deplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigTarwe-akker, de

    Houtzaagmolen te Westzaandam, paltrok. De wagenschotzager, en later balkenzager, werd gebouwd in 1726. Hij heeft gestaan aan en ten oosten van de Zuiderwatering, en werd in 1902 gesloopt.
  • Tas, deplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigTas, de

    oliemolen molen
  • Tas, deplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigTas, de

    Tabakstamper en later houtzaagmolen te Westzaan, wipmolen en later bovenkruier, ook wel Besjes Tas genoemd. Hij werd gebouwd in 1728 en kreeg volgens de overlevering zijn naam Besjes Tas omdat de bouw gefinancierd werd met de erfenis die in Besjes tas werd aangetroffen. Hij heeft gestaan aan en ten oosten van de Korte Reef, ten zuiden van het Watermolenpad en werd kort na 1861 gesloopt en vervangen door een bovenkruier. In 1870 werd hij afgebroken en verplaatst naar het Zuideinde waar h…
  • Tas, Besjesplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigTas, Besjes

    Tas, Besjes
  • Teckels, Deplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigTeckels, De

    Bezetting

    * Ton de Boer - zang * Rien Zwaan - gitaar * Dirk van der Horst - gitaar * Piet Evers- basgitaar * Ab Baas - drums

    Biografie

    Zaanse beatband, voortgekomen uit het eveneens Zaanse THE ROCKETS, THE VIBRATIONS plus slaggitarist gitarist Rien Zwaan (ex-THE SKUNKS). Van The Teckels werden in 1967 twee single's uitgebracht door Willem Duys' Relax label (met 'stalgenoten' The Outsiders, Short66 en The Zipps).
  • Teek, deplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigTeek, de

    Houtzaagmolen te Westzaandam. achtkante Bovenkruier. zie: De Jonge Timmerman.
  • Teeling, Peter Bobbyplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigTeeling, Peter Bobby

    Wormerveer 2 mei 1946

    Beeldend kunstenaar, aquarellist, graficus, lithograaf, pastellist, pentekenaar, schilder. Peter Teeling ontving een opleiding aan de Rijksnormaalschool voor Tekenonderwijzers in Amsterdam en volgde etslessen bij
  • Teeling, Michielplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigTeeling, Michiel

    Wormerveer, 11 februari 1980

    Michiel Teeling is sportverslaggever en voetbalcommentator.

    Tijdens de opleiding aan de School voor de Journalistiek deed hij ervaring op bij de sportredactie van het Utrechts Nieuwsblad, de KNVB en NOS Langs de Lijn. Hij werkte in 2000 fulltime op de sportredactie van Teletekst en liep stage bij Canal Plus als (beeldband) redacteur, sinds 2002 ook als commentator van voetbalcompetities. Hij rolde geleidelijk het vak van commentator in. Vanaf Talp…
  • Teeling, Pietplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigTeeling, Piet

    Koog aan de Zaan, 1915 - Wijk aan Zee, 7 april 1962

    Journalist Piet Teeling was aanvankelijk onderwijzer. In 1933 werd hij redacteur bij een nieuws- en advertentieblad in de Zaanstreek en correspondent van landelijke dagbladen. In de oorlog liet hij de pen rusten. In 1945 werd hij redacteur bij Het Parool met als standplaats Alkmaar waar hij tevens een
  • Tegen Haar Wilplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigTegen Haar Wil

    “Tegen Haar Wil” is een (landelijke) telefonische hulpdienst. Bij Tegen Haar Wil werken vrouwen die speciaal voor dit werk worden getraind en sommige vrijwilligsters hebben zelf ook ervaring met geweld in hun leven. Ze bieden een luisterend oor en denken met de beller mee. Zij beschikken over adressen en informatie over hulpverlening, aangifte doen of een veilige plek. Ook kunnen de medewerkers steun bieden tijdens een hulpverleningsproces. Sinds mei 2019 heet de stichting: Tegen…
  • Tekenschoolplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigTekenschool

    1827 - 1904

    Op 7 april 1827 stelde het gemeentebestuur de raad van Zaandam voor een Tekenschool op te richten. Dit was een zeer vooruitstrevend plan, aangezien elders in het land de eerste scholen voor het 'ambachts- en tekenonderwijs' pas omstreeks 1850 gesticht werden en dan meestal nog door particuliere verenigingen. Deze scholen kunnen beschouwd worden als voorlopers van de Ambachtsschool.
  • Telefonische Hulpdienst, Stichting SOS -plugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigTelefonische Hulpdienst, Stichting SOS -

    Zie: Maatschappelijk werk werk.
  • Temme-Hermanides, Jacoba Renkaplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigTemme-Hermanides, Jacoba Renka

    Zaandam, 18 december 1924 - Heemstede, 22 november 2002 Cootje Temme-Hermanides 1924-2002 Raadslid te Zaanstad voor de VVD. Cootje Temme-Hermanides sloot zich in 1963, na 13 jaar lid van de PvdA te zijn geweest, bij de VVD aan. In 1974 werd zij in de raad van Zaanstad gekozen, de daaropvolgende periode was zij fractie-secretaresse en in 1982 werd zij opnieuw als raadslid gekozen. In 1986 werd zij bestuurslid van de afdeling Zaanstad van de VVD, tot zij in 1987 met…
  • Tennisplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigTennis

    Sport. in de Zaanstreek door circa 7500 personen (verenigd in twintig clubs met in totaal 89 banen) beoefend. Tennis (eigenlijk 'lawntennis'), een sport met bal en racket, ontstond in de 19e eeuw in Engeland. Er hebben eeuwenoude slagbalspelen model voor gestaan. Het spel werd in de jaren tachtig van de 19e eeuw in Nederland geïntroduceerd.
  • Tenthoff, Johannes Theodorus ds.plugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigTenthoff, Johannes Theodorus ds.

    Amsterdam 6 september 1847 - Amersfoort 10 juni 1916

    Vrijzinnig-hervormd predikant te Assendelft aan het einde van de 19e eeuw, die zich op verschillende wijze in de politieke ontwikkelingen mengde. Zonder zelf een raads-, staten- of kamerzetel te ambiëren stelde hij zich als radicaal liberaal op tegen het socialisme. Hij trad op bijeenkomsten in debat met bijvoorbeeld
  • Tentjachtjesplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigTentjachtjes

    Honig Breethuis Vroegere plezierjachtjes, die door een of twee roeiers werden voortbewogen en die vooral gekenmerkt werden door hun zeer ruime kajuit. Doordat in deze kajuit een groot aantal ramen was aangebracht werden ze ook 'glazenjachtjes' genoemd. De doorgaans met veel verguld en gekleurd snijwerk versierde tentjachtjes waren een modeverschijnsel, in het laatste kwart van de 18e eeuw en hebben zich tot omstreeks 1850 weten te handhaven. De welgestelde koopmansfamilies lieten zi…
  • Terpstra, Nikiplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigTerpstra, Niki

    Beverwijk, 18 mei 1984

    Niki Terpstra, professioneel weg- en baanrenner, woonachtig in Assendelft, begon in 1993 met wielrennen bij de wielervereniging DTS en startte zijn profcarrière in 2003. Terpstra nam deel aan verschillende Olympische Spelen en werd vier keer landskampioen. In 2014 zette hij Parijs-Roubaix op zijn naam, in 2015 eindigde hij als tweede bij de Ronde van Vlaanderen, in 2016 kwam hij als negende over de streep op het WK.
  • Tertiaire sectorplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigTertiaire sector

    Zie: Dienstensector en Economische geschiedenis structuur 1.2.
  • Terwey, Tijsplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigTerwey, Tijs

    Zaandam, 15 augustus 1845 - Amsterdam, 17 september 1893

    Tijs Terwey ontving zijn opleiding tot onderwijzer in Zaandam, bleef daar ook enige tijd werkzaam bij het onderwijs en werd in 1876 tot leraar Nederlands aan de gemeentelijke kweekschool voor onderwijzers te Amsterdam benoemd. IJverig en bekwaam voorstander van het openbaar lager onderwijs, was hij sinds 1887 lid van het hoofdbestuur van 't Nederlands Onderwijs Genootschap, waarvan hij de laatste jaren van zijn bestaan het v…
  • Tetroe, Willem Heijndrickszplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigTetroe, Willem Heijndricksz

    In de 17e eeuw meester huisschilder te Zaandam. Tetroe is de maker van het schilderstuk De man onder de beer, aanwezig in de Zaanlandsche Oudheidkamer te Zaandijk. Zaandammer Cornelis Gerritszoon, bijgenaamd Jonge Kees, en zijn angstaanjagende avontuur op het poolijs in 1668. Voorval met de ijsbeer
  • Textielindustrieplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigTextielindustrie

    Zie: Zeildoekweverij
  • Theater de Kaasfabriekplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigTheater de Kaasfabriek

    Theater de Kaasfabriek, Dorpsstraat 206 in Wormer, voorzien van een vlak podium van 6,5 bij 7 meter en 110 zitplaatsen in een tribuneopstelling opende haar deuren op 30 september 2017. De locatie ging eerder door het leven als verenigingsgebouw St Joseph dat in 1932 gestalte kreeg.
  • Theepakkerijplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigTheepakkerij

    Zie ook: Economische geschiedenis geschiedenis 3.6.8.
  • Theetaid in de Haremakeraiplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigTheetaid in de Haremakerai

    Bijna legendarisch toneelstukje, een eenakter, in 1933 geschreven door Willem Smit (1887-1942). Bijzonderheid van dit korte spel is dat de dialoog geheel in Zaans dialect wordt gevoerd en de handeling de gang van zaken in de vroegere
  • Theewis, Wimplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigTheewis, Wim

    Zaandam, 1923 - Zaandam, 1988

    Willem (Wim) Theewis, Zaans cabaretier, buutreedner en schilder. Wim Theewis, die vrijwel zijn hele leven bij Bruynzeel werkte, werd bekend in de jaren '50 door zijn conferences in het Zaans. Met name in de Zaanstreek, maar ook daarbuiten, wist hij volle zalen te trekken. Samen met zijn broer Ko maakte hij deel uit van het Zaans Kleinkunst Ensemble, dat met enige regelmaat voor de radio optrad.
  • Theewis, Simonplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigTheewis, Simon

    Zaandam, 20 februari 1950

    Simon Theewis is geboren in de Lijsterbesstraat in Zaandam, maar verhuisde al snel met het gezin naar het Hanenpad. Hij kreeg les op de Herman Gorterschool en ging daarna naar de IVO, een school voor individueel onderwijs. Werd lakschrijver op de decoratieafdeling van Simon de Wit, tekenaar, zeefdrukker en kunstenaar.
  • Theobromineplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigTheobromine

    Wit en bitter smakend purine-derivaat, gebruikt in de farmaceutische industrie als voornaamste ingrediënt van de plaspillen. Theobromine wordt gewonnen uit cacaodoppen. De slechte oplosbaarheid van het kostbare product wordt vervolgens verbeterd door combinatie met organische zuren. Het is na de Tweede Wereldoorlog, tot in de jaren '80, vervaardigd in een pand van
  • Thepass, Hermanplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigThepass, Herman

    Anholt (D), 25 maart 1785 - Zaandam, 30 december 1847

    Beeldend kunstenaar, schilder en lithograaf, stadstekenmeester van Zaandam. Herman Thepass werkte tot 1827 in Zutphen, daarna in Zaandam en tijdelijk in Amsterdam (1836). Hij werd bekend als schilder van portretten, ook in miniatuur.
  • Thesauriers in de banneplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigThesauriers in de banne

    Zie: Bestuur en Rechtspraak 2. 1.6.
  • Theunisz, Evertplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigTheunisz, Evert

    Zie: Onderwijs 1.2.8.
  • Thillart, Angèle van denplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigThillart, Angèle van den

    's-Hertogenbosch, 27 juli 1952 Angèle van den Thillart Angèle van den Thillart, beeldend kunstenaar te Zaandam, volgde de Akademie voor Kunst en Vormgeving te 's Hertogenbosch en laat zich inspireren door de mens. Zij doceert tekenen en schilderen bij 'Toonbeeld', Centrum voor Kunstzinnige vorming te Castricum.
  • Thomas, Johanplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigThomas, Johan

    Leeuwarden 28 februari 1914 - Zaandam 16 augustus 1989 Johannes Nicolaas Thomas 1914-1989 Johannes Nicolaas Thomas, zanger, zangpedagoog en dirigent. Was woonachtig aan de Archangelstraat 29 en de Prins Hendrikstraat 51 in Zaandam, gehuwd met J.C.A Engelsman (1921-1987). Johan Thomas, bariton, wilde reeds op zestienjarige leeftijd operazanger worden. Overdag werkte hij in de steenhouwerij van zijn ouders Nicolaas Thomas en Eva Lover. In zijn vrije tijd studeerde hij zang bij onder…
  • Thomas, Jacobus Cornelisplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigThomas, Jacobus Cornelis

    Utrecht, 21 augustus 1909 - Berlijn-Tegel, 4 juni 1943 Jacobus Cornelis Thomas 1909-1943 Jacobus Cornelis Thomas was van beroep hotelhouder en eigenaar van De Nieuwe Sociëteit in Wormerveer. Vlak na de bezetting trad hij toe als lid van de illegale Stijkelgroep. Hij werd na verraad al vroeg in de oorlog gevangen gezet in het Oranjehotel van 5 mei 1941 tot 1 maart 1942 in de cellen 523, 339 en 767. Een celgenoot tekende uit de mond van Dick de Vries op dat ‘hij gedurend…
  • Thomassen, Wimplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigThomassen, Wim

    Amsterdam, 3 oktober 1909 - Bergen NH, 16 juni 2001

    Willem (Wim) Thomassen, burgemeester van Zaandam van 1948 tot 1958, nadien burgemeester van Enschede en Rotterdam, lid Eerste en Tweede Kamer. Wim Thomassen werd opgeleid aan de MTS en vervolgens tot onderwijzer. In 1931 was hij vier maanden werkzaam aan de Kattegatschool te Zaandam. In Limburg functioneerde hij als voorzitter van de
  • Thomassen_Drijver & Verblifaplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigThomassen_Drijver & Verblifa

    Zie: Verblifa (Verenigde Blikfabrieken) en Pielkenrood
  • Thorbecke, Frederik Willemplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigThorbecke, Frederik Willem

    Rotterdam, 14 mei 1901 - Oostzaan, 13 oktober 1992

    Frederik Willem Thorbecke, huisarts te Oostzaan van 1929 tot 1972. Thorbecke was één van de centrale figuren in de Oostzaanse dorpsgemeenschap, mede doordat hij meer dan 50 jaar cursussen leidde bij de door hem in 1936 opgerichte afdeling Oostzaan van de EHBO. Daarnaast had hij een aantal andere maatschappelijke functies. In 1981 ontving hij de Gouden Greep, Thorbecke was Ridder in de Orde van Oranje Nassau en in bez…
  • Thuisonderwijs, Stichtingplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigThuisonderwijs, Stichting

    Stichting die zich ten doel stelt kinderen die door ziekte niet naar school kunnen te onderwijzen. De stichting werkt in Noord-Holland boven het Noordzeekanaal. Thuisonderwijs kan worden gegeven aan alle kinderen van 5 tot 19 jaar, die langer dan drie weken niet naar school kunnen. De vrijwilligers die het thuisonderwijs geven krijgen een bijdrage van de gemeente waar het kind staat ingeschreven. De zwaarte van het lesprogramma wordt vastgesteld in samenspraak met een …
  • Tienen, Hendrik vanplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigTienen, Hendrik van

    Amsterdam, 28 september 1861 – Den Haag, 12 april 1950

    Burgemeester, die zowel in Wormerveer als in Zaandam burgemeester is geweest. Hij promoveerde in 1885 cum laude tot doctor in de staatswetenschappen op het academisch proefschrift 'Het dwangrecht van het centraal gezag tegenover de gemeente'. Tot doctor in de rechtswetenschappen promoveerde hij op stellingen. Van 1887 tot 1895 was als lid van de
  • Tiengebodenbordplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigTiengebodenbord

    Een tiengebodenbord is een houten bord dat zich in een aantal Hervormde kerkgebouwen bevindt. Op het tiengebodenbord staan de tien geboden gekalligrafeerd. Een aantal exemplaren zijn al eeuwenoud. Vanaf het eind van de 16e eeuw ziet men ze verschijnen. Soms zijn ze gesteld in enigszins archaïsch taalgebruik, ontleend aan de Statenbijbel
  • Tiesinga, drs. Gustaaf Heinrich Louis (Guus)plugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigTiesinga, drs. Gustaaf Heinrich Louis (Guus)

    (Hengelo 1943)

    Raadslid te Zaanstad voor D66 (1978-1987), mede-oprichter van de Vereniging tot Behoud van monumenten van Bedrijf en Techniek Zaanstreek (MBTZ). Guus Tiesinga deed in 1971 zijn doctoraal examen Sociale Geografie, Planologie en Bestuurskunde en is sinds 1974 directeur van een sociaal-wetenschappelijk onderzoeksbureau. In 1978 richtte hij samen met
  • Tiesinga-Autsema, Juliana Emma Marie Wilhelmina Ria Regina (Marie Louise)plugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigTiesinga-Autsema, Juliana Emma Marie Wilhelmina Ria Regina (Marie Louise)

    (Rozenburg 1945)

    Mede-oprichter en eerste voorzitter van de vereniging tot Behoud van Monumenten van Bedrijf en Techniek Zaanstreek (MBTZ), lid van de Eerste Kamer voor D66. Na onder meer een opleiding MO Nederlands werd Marie Louise Tiesinga in 1981 lid van de Eerste Kamer voor D66. In 1982 werd zij plaatsvervangend voorzitter van de vaste kamercommissie voor defensie (tot 1988), lid van de Interparlementaire Beneluxraa…
  • Tijd, deplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigTijd, de

    Houtzaagmolen te Oostzaandam, achtkante bovenkruier. Het kleine wagenschotzagertje werd gebouwd in 1855. In 1888 werd het van zijn standplaats aan en ten westen van de Gouw, ten zuiden van en nabij het Sluispad naar de Hanenpadsluis afgebroken en overgebracht naar De Rijp, waar het werd ingericht voor het malen van cement.
  • Tijen, Willem vanplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigTijen, Willem van

    Wormerveer, 1 februari 1894 – Zandvoort, 28 mei 1974

    Willem van Tijen was een architect die geldt als een van de grondleggers van de sociale woningbouw.

    architect
  • Tijssepadplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigTijssepad

    Pad in de Molenbuurt te Westzaandam, dat in 1671 een reglement kreeg. Het is niet bekend waar het pad heeft gelopen, dan wel of het pad later een andere naam kreeg.
  • Til, Ooster- Wester- en Midden-plugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigTil, Ooster- Wester- en Midden-

    Naamsaanduiding voor respectievelijk het oostelijke, westelijke en middelste deel van de Dorpsstraat te Wormer. Het middelste deel werd ook wel de Middel genoemd, maar de naam Middentil hield het langst stand en leeft thans voort in een eind jaren `80 gebouwde nieuwbouwwijk.
  • Tilkema, Janplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigTilkema, Jan

    Dokkum 24 februari 1896 - Zaandam 29 januari 1980

    Raadslid en wethouder te Zaandam voor de Anti-Revolutionaire Partij. Jan Tilkema kwam op jonge leeftijd naar Zaandam, waar hij houthandelaar zou worden. In 1931 werd hij voor de ARP in de Zaandamse raad gekozen, waarin hij zitting bleef houden tot die raad in 1941 door de Duitsers werd ontbonden.
  • Timmer, Keesplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigTimmer, Kees

    Zaandam, 20 juni 1903 - Rotterdam, 24 januari 1973

    Cornelis (Kees) Timmer, beeldend kunstenaar; volgde zijn opleiding aan de Rotterdamse Academie. Kees Timmer woonde en werkte in Schiedam, Rotterdam en Overschie. Hij schilderde vooral dieren, scenes uit het circusleven, portretten en stillevens en ontwierp daarnaast litho's, reclameaffiches, grafiek en monumentale werken.
  • Timmerfabriekenplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigTimmerfabrieken

    Bedrijven, nauw verwant aan de meubelmakerijen en de molenmakerijen, rond de laatste eeuwwisseling in de Zaanstreek ontstaan. In de loop der tijd was er een tiental timmerfabrieken in de streek, veelal met een kleine bezetting. Begin jaren '90 waren daar nog enkele van over.
  • Timmerman, Cornelis Adrianus (Kees)plugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigTimmerman, Cornelis Adrianus (Kees)

    Amsterdam, 1915 - Zaandam, 1983

    Kees Timmerman, amateur-cineast, in het dagelijks leven onder andere garagehouder, maakte een aantal reclamefilms en ook in opdracht van de gemeente Zaandam bijvoorbeeld filmproducties over de
  • Timmerman, Selmaplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigTimmerman, Selma

    Wijdewormer 17 maart 1951

    Beeldend kunstenaar, schilderijen en grafiek. Selma Timmerman kreeg een opleiding vrije grafiek en schilderen aan de Gerrit Rietveldacademie te Amsterdam. Zij drong door tot de eindronde van de Prix de Rome en kreeg in 1979, tezamen met drie andere grafici, de
  • Timmerman, deplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigTimmerman, de

    Houtzaagmolen De eerste vermelding van de vermoedelijke wagenschotzager dateert uit 1726. Zijn standplaats is niet bekend. Hij werd gesloopt in 1747.
  • Timmerman, deplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigTimmerman, de

    Oliemolen te Westzaan. De windbrief werd gegeven in november 1695. Hij heeft gestaan nabij de Roggebloemsloot en werd in 1710 verkocht, met de bedoeling hem af te breken en te herbouwen in Zeeland.

    oliemolen molen westzaan
  • Timmerman, de Jongeplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigTimmerman, de Jonge

    Houtzaagmolen te Westzaandam, achtkante bovenkruier, later De Grote Korf genoemd, bijgenaamd De Teek. De windbrief van de balkenzager werd gegeven injanuari 1729. Hij heeft gestaan ten oosten van de Zuiderwatering. De bijnaam Teek moet gezien worden als synoniem voor schapenluis, er stonden namelijk in zijn omgeving enkele molens die 'Schaap' in hun naam hadden. Hij werd in 1889 gesloopt.
  • Timmermansbosplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigTimmermansbos

    18e-eeuws 'dodenbos' (zie: Begrafenisfondsen) te Zaandam, opgericht in of vóór 1721.
  • Timmerrakplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigTimmerrak

    Oude naam voor het deel van de Voorzaan tussen de Dam en het Kerkerak. De naam ontstond waarschijnlijk in de 17e eeuw, toen casco`s van aan de Achterzaan gebouwde schepen op de Voorzaan werden afgetimmerd; een rak is een vaarwater. Toen de scheepsbouw zich volledig naar de Voorzaan verplaatste werd het Timmerrak daarvan het middelpunt. De verzanding van het Timmerrak (ook wel Damrak genoemd) was één van de oorzaken van het verval van de Zaanse
  • Timmers, Adriaanplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigTimmers, Adriaan

    Rotterdam, 8 oktober 1886 - Wormerveer, 03 juli 1952

    Adrianus (Adriaan) Timmers, beeldend kunstenaar, fotograaf, schilder en tekenaar was autodidact. Hij woonde en werkte in een tabakswinkel van 1902 tot 1903 in Wormerveer, in Breda (1903-1904), als assistent fotograaf bij A. Boer te Baarn in 1904, als fotograaf te Wormerveer (1904-1909) en Groningen (1909-1910) en van 1910-1952 te Wormerveer waar hij als fotograaf, koopman en kunstenaar werkzaam was in een tabakswinkel. Neo-…
  • Tip, drs. Willem Pieterplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigTip, drs. Willem Pieter

    Westzaan 1944

    drs. Willem Pieter Tip, Lid van Provinciale Staten en de gemeenteraad van Westzaan voor de CHU en van de gemeenteraad van Zaanstad voor het CDA. Na het voltooien van zijn studie economie in 1969 werd Willem Tip zeer actief in zijn geboortestreek. Hij werd bestuurslid van de
  • Tip, Firma De Weduwe Willemplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigTip, Firma De Weduwe Willem

    Handel en productiebedrijf in schuur-, slijp- en polijstartikelen te Westzaan. De eerste vermelding van het bedrijf dateert van 1620. Uit dat jaar bezit het bedrijf een kasboek en een aantal facturen van Gerrit Tip, die zich bezig hield met de handel in granen en oliën en deze met eigen schuiten naar de duinstreek vervoerde. Mogelijk is het bedrijf nog ouder; dit is niet te achterhalen in verband met de verwoesting van Westzaan door de Spanjaarden. Rond 1750 beschikt…
  • Tjaberings, Freerkplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigTjaberings, Freerk

    Andijk, 13 februari 1919 – Andijk, 5 februari 2001

    Freerk Tjaberings, burgemeester (PvdA) van Krommenie van 1966 tot in 1971. Tjaberings was een opvallende verschijning. Hij was ruim twee meter lang en daarmee de langste burgemeester van Nederland. Na een ambtelijke carrière in verscheidene gemeenten werd Freerk Tjaberings in 1958 burgemeester van Muntendam en vervolgens van Krommenie. Hij werd vice-voorzitter van de Ontwikkelingsraad Zaanstreek, maar was desondanks een verk…
  • Tobbe, deplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigTobbe, de

    Houtzaagmolen te Westzaandam. paltrok. zie: De Witte Ster
  • Tobbe, Anna Mariaplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigTobbe, Anna Maria

    Zaandijk, 24 september 1838 - Zaandijk, 17 augustus 1886

    Anna Maria Tobbe was de eerste vrouwelijke gediplomeerde apothekersbediende in de Zaanstreek, de tweede in Nederland. Zij werd geboren als middelste dochter van Hendrik Tobbe (Zaandijk, 25 februari 1806 - Zaandijk, 13 maart 1865) en Jeanette Scholten aan de Lagedijk 116-118 te Zaandijk. Zij behoorde net als haar twee zussen Barbera Christina en Helene Dorothea en haar broer Hendrik tot de vierde generatie van een chirur…
  • Tobbesteegplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigTobbesteeg

    Niet-officiële naam van een voormalig pleintje aan de Zaanzijde van de Lagedijk nrs. 116-118. Het werd Tobbesteeg genoemd naar de familie Tobbe, bewoners van het inverdan staande houten woonhuis met winkel op deze plaats. Deze familie bestond aanvankelijk uit chirurgijns, later uit apothekers. De Zaandijkse apotheek, aan het begin van de 20e eeuw gesloopt en vervangen door dichter aan de weg staande stenen woonhuizen heette De Roemer en werd door vier achtereenvolgende generaties Tob…
  • Toby, Henkplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigToby, Henk

    Krommenie 12 juli 1916 – Heiloo 16 april 2010

    Henk Toby, pseudoniem Henk van Vliet, Henk van Noord-Holland, van gereformeerde afkomst, gehuwd met Ida Verkuyl, werkzaam bij het bedrijf van z'n ouders, Toby's Woninginrichting N.V. aan de Zaanweg 119 in Wormerveer. Raakte betrokken bij hulp aan onderduikers en was actief bij de verspreiding van het verzetsblad Vrij Nederland. Nadat een aantal reactieleden zich op basis van hun levensovertuiging niet meer konden conformeren met Vrij Ned…
  • TOC (Teun Oly & Compagnon)plugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigTOC (Teun Oly & Compagnon)

    Cacao-verwerkend bedrijf dat van 1900 tot 1955 in Zaandijk was gevestigd. De TOC verwerkte cacao-afval. In de jaren dertig van de 20e eeuw was het één van de eerste bedrijven die de resterende vetten uit cacao-afval extraheerde. Deze extractie vond plaats met vetoplosmiddelen. Moleneigenaar Teun Oly begon zijn onderneming in 1900 in pakhuis Het Kalf aan de
  • Tochtslootplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigTochtsloot

    Zie: Tapsloot (ook: Tochtsloot)
  • Toegepaste kunstplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigToegepaste kunst

    Kunsthandwerk, kunstnijverheid. Het begrip toegepaste kunst is moeilijk te definiëren. Aan de vormgeving, het design van zelfs eenvoudige voorwerpen wordt in onze tijd dikwijls afzonderlijk aandacht besteed door daartoe opgeleide specialisten. Er zijn perioden geweest met een zo'n sterk stijlbesef dat tussen de handwerker enerzijds en de kunstzinnige vormgever anderzijds geen scheidslijn kon worden getrokken; zij waren in één persoon verenigd. De hier volgende beschouwing betre…
  • Toerismeplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigToerisme

    Hoewel de Zaanstreek in landschappelijk opzicht aantrekkelijk kan worden geacht (de omringende polders zijn immers zowel door hun weidsheid als door hun bijzondere flora en fauna min of meer uniek, (zie; Landschap) bleef het toerisme naar onze omgeving steeds beperkt. Slechts naar een klein deel van de
  • Tol, deplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigTol, de

    Pelmolen te Oostzaandam. De windbrief werd gegeven in september 1716 aan Lourens Symonsz. Tol. De molen heeft gestaan aan en ten westen van de Weer. ongeveer achter het Konijnenpad. en werd in februari 1899 afgebroken. om in Harlingen als korenmolen te worden herbouwd. Daar werd hij later door brand verwoest.
  • Tolplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigTol

    Betaling die men verschuldigd is voor het gebruik van zekere wegen, bruggen, tunnels, kanalen, vaarten en rivieren. In de Zaanstreek waren tolgelden tot in de laren '30 van de 20e eeuw een gemeentelijke bron van inkomsten. Op 'strategische plekken' in de streek waren tolhekken geplaatst. Tegen de tolheffing is in de jaren '20 en '30 veelvuldig actie gevoerd, het voortouw daartoe werd genomen door de
  • Tolk, Thijsplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigTolk, Thijs

    Westzaan, 20 januari 1944

    Matthijs Reinier (Thijs) Tolk, beeldend kunstenaar, schilder, beeldhouwer en emailleur. Tolk was leerling van Pol Hermes te Haarlem en zette zijn studie voort met een opleiding MO-tekenen en aan de Academie voor Schone Kunst in Antwerpen. Hij woont en werkt in Zaandam. Van zijn expressionistische werk trekken vooral zijn bronsplastieken de aandacht.
  • Tolvrijheidplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigTolvrijheid

    Zie` Bestuur en Rechtspraak. 1.2 2.
  • Tomatennotaplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigTomatennota

    Zie: Onderwijs 1.3.10
  • Toneelplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigToneel

    Door de eeuwen heen hebben beroepsgezelschappen in de Zaanstreek gespeeld. Niet alleen gaven zij voorstellingen op kermissen, met een eigen theater of tent, maar ook in zalen, zoals De Waakzaamheid in Koog en De Jonge Prins in Wormerveer. Met de komst van theater De Speeldoos te Zaandam ( 1970) is er in de Zaanstreek een regelmatig aanbod van kwalitatief goed beroepstoneel.
  • Vondervoort van de, Antonia Geertruida Maria (Tonny)plugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigVondervoort van de, Antonia Geertruida Maria (Tonny)

    (Raalte, 9 april 1950)

    Tonny van der Vondervoort was van 15 april 2006 tot 25 april 2007 waarnemend burgemeester van Zaanstad. Zij volgde Jan Mans op die eveneens tijdelijk burgemeester was. Mans nam waar omdat Henry Meijdam volgens de raad niet kon aanblijven vanwege een relatie met de raadsgriffier Maria Overmars.
  • Toonkunstorkestplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigToonkunstorkest

    Het Toonkunstorkest, orkest van de Maatschappij tot bevordering der Toonkunst. Reeds in 1920 bestond de Zaanse Orkest vereniging onder leiding van G.A.W. Lindeman, in 1926 opgevolgd door Piet Swager. In 1930 werd Piet van Mever benoemd, die ook het Zaans Kamer Orkest (ZKO) dirigeerde. De Zaanse Orkestvereniging begeleidde onder andere de uitvoeringen van het Toonkunstkoor van Bachs Mattheus Passion. In 1937 scheidde een deel van de leden zich af en ging als Zaandams Symfonieor…
  • Toornend Orthopedie Service bvplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigToornend Orthopedie Service bv

    Orthopedisch bedrijf te Amsterdam, met productiebedrijf te Zaandam. Toornend Orthopedie werd opgericht in 1970 en beschikte in 1990 over vijf verkoopfilialen. 45 van de ongeveer 60 werknemers waren werkzaam in het in 1989 aan de A. van Broekweg te Zaandam gevestigde productiebedrijf.
  • Top, Hendrikplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigTop, Hendrik

    Zaandam, 10 augustus 1940 – Rhenen, 15 juli 2002

    Hendrik Simon Top was burgemeester en ARP-, later CDA-politicus. Hendrik's vader, Siemen Top, was van 1957 tot 1980 burgemeester van de gemeenten Brandwijk, Molenaarsgraaf en Wijngaarden. Hendrik was eerst leerling-ambtenaar in Giessenburg en vanaf 1969 gemeentesecretaris van Driebruggen. Eind 1978 volgde zijn benoeming tot burgemeester/gemeentesecretaris van de gemeenten Goudriaan en Ottoland. Op 1 januari 1986 gingen de gemeenten …
  • Topografieplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigTopografie

    Letterlijk: plaatsbeschrijving. Onder topografie wordt de nauwkeurige voorstelling van een landstreek, een plaats, een terrein en dergelijke verstaan. De topografie kan zijn vastgelegd in geschriften, in schilder- en prentkunst, in fotografie enzovoort. Dit artikel behandelt niet alleen de topografie, maar eerst de cartografie, de tot de wiskundige geografie behorende, zo getrouw mogelijke weergave van het aardoppervlak of gedeelten daarvan. Voor een overzicht van de behandelde stof …
  • Torenvalplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigTorenval

    De Grote Kerk van Westzaan rond 1800 In augustus 1822 meldde de burgemeester dat de toren noodzakelijk hersteld diende te worden, waarop in september een inspectie volgde. Men constateerde echter geen excessen en door het aanbrengen van ijzeren beugels rond losse stenen en losse lijsten dacht men het euvel verholpen te hebben. In de jaren 1826 en 1827 kwamen echter meerdere losse stenen naar beneden. Pas in 1836 was een afwijking tussen toren en kerkmuur te constateren en bleek na onder…
  • Tot + Beers bvplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigTot + Beers bv

    Bedrijf in de elektrotechniek en de meet- en regeltechniek, gevestigd te Zaandam. Het bedrijf werd opgericht in 1945 door elektromonteur Klaas Beers (1906-1962) en ankerwikkelaar Klaas Tot (1918-2000), die begonnen op de zolder van het huis van Tot aan de Savornin Lohmanstraat te Zaandam. Het duo kende elkaar al jaren, werkten samen bij het Zaandamse installatiebedrijf Redelaaren en hielden ook in de oorlogsjaren contact met elkaar. Het beginkapitaal bedroeg twee keer f 40.
  • Touwen & Co bvplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigTouwen & Co bv

    Teer-, bitumen- en verfindustrie te Zaandam; aanvankelijk te Meppel en Amsterdam. Het bedrijf werd opgericht in 1885 door schipper Jentinus Touwen, die in Meppel, aanvankelijk vanaf zijn schip en later vanuit een nabijgelegen pand, handel ging drijven in 'kachel-, machine- en smeerkolen, briketten, sponturf en lange turf, klompen, borstelwerk en huishoudelijke artikelen'.
  • Touwslagerijplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigTouwslagerij

    Zie: Lijnbanen, Economische geschiedenis geschiedenis 2.5.6. en 3.5.1., alsmede de afbeelding op blz. 199.
  • Touwtje, het Rortigeplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigTouwtje, het Rortige

    Houtzaagmolen te Westzaan, zie: De Hoop de, golfkartonfabriek
  • Traankokerijplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigTraankokerij

    Als nevenbedrijf van de walvisvaart is de traankokerij in de 17e en 18e eeuw een belangrijke bedrijfstak in de Zaanlanden geweest. Over het aantal traankokerijen, waar het walvisspek werd gezied (gekookt), bestaat geen zekerheid. Hoewel doorgaans een getal van maximaal 21 bedrijven wordt aangehouden, zijn het er mogelijk meer geweest, wellicht ongeveer 30. Zeven daarvan waren in Jisp (en Oostknollendam), Oostzaan had er eveneens 7,
  • Traanroeier, deplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigTraanroeier, de

    Pelmolen te Oostzaandam. De windbrief werd gegeven in mei 1727. Hij heeft gestaan aan en ten westen van de Weer, ten noorden en op enige afstand van de Hanenpadsloot, en werd in februari 1902 afgebroken. om als korenmolen op Texel te worden herbouwd.
  • Trafiekplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigTrafiek

    Industrieel bedrijf dat zich bezighoudt met het veredelen of verder bewerken van aangevoerde grondstoffen; veredelingsindustrie. Ofschoon de term verouderd is, wordt deze bij de beschrijving van de Zaanse industriële historie meermalen gebezigd.
  • Tramplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigTram

    Zie: Paardetram, waar ook de nooit verwezenlijkte plannen voor een stoomtram en een verbinding met elektrische trams met Amsterdam zijn genoemd.
  • Trapgevelsplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigTrapgevels

    Zie: Geveltypen
  • Trasmalerijplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigTrasmalerij

    Zie: Cement- en trasmolens
  • Traudenius, Dirckplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigTraudenius, Dirck

    In de 17e eeuw notaris te Westzaandam.

    Hij kreeg enige bekendheid als dichter, onder meer met verzen in door zijn vriend Hendrik Soeteboom geschreven boeken. In 1662 liet hij in Amsterdam een 40 bladzijden omvattende 'Rijm-bundel` verschijnen, als bijlage van het door hem geschreven boekje 'Tijd-zifter, dat is Kort Bericht of Onderwijs van de Onderscheidinge en Afdeelinge des Tijdts'. Zijn bekendste gedicht was 'Op den Bloeyenden Standt van Zaerdam' (1662).
  • Triathlonplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigTriathlon

    Duursport, in de Zaanstreek sinds het einde van 1986 in georganiseerd verband beoefend. De triathlon wordt beschouwd als een van de zwaarste sporten. Achtereenvolgens moet 3,8 kilometer worden gezwommen, 180 kilometer gefietst en 42 kilometer en 195 meter worden gelopen.
  • Trickelsoordplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigTrickelsoord

    Door afkalving verdwenen eilandje in het midden van de Poel (Wormer). De laatste restanten van dit vroeger redelijk grote eiland spoelden vlak voor de Tweede Wereldoorlog weg.
  • Troffel, de Witteplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigTroffel, de Witte

    Snuifmolen te Westzaan, zie: De Jonge Dolfijn, De
  • Troffel, de Witteplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigTroffel, de Witte

    Houtzaagmolen te Westzaan, paltrok. De eerste vermelding van de wagenschotzager. en later balkenzager, dateert uit maart 1726. Hij heeft gestaan aan en ten noorden van de Troffelsloot. tussen de Gouw en de weg, en werd gesloopt in 1884.
  • Trommelslager, deplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigTrommelslager, de

    Oliemolen te Westzaandam. meestal De Trommel genoemd en soms ook De Olietrommel. Enkele gegevens over deze molen zijn reeds bij deze minder gebruikelijke bijnaam vermeld.

    oliemolen molen
  • Tromp, deplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigTromp, de

    Verfmolen te Westzaan, en later Westzaandam, zie: De Admiraal, Albertus Tromp.
  • Tromp, Ansplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigTromp, Ans

    (Amsterdam, 7 december 1914 - Zaandam, 27 januari 2018) Ans Tromp en haar leerling Wim Tip voeren een gesprek in 2013 Jantje (Ans) Tromp was een Zaanse organist uit een muzikaal milieu. Op twaalfjarige leeftijd kreeg zij les van Hendrik Offenberg (1888-1971), de blinde organist van de
  • tstplugin-autotooltip__default
  • Tufton bv, Koninklijkeplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigTufton bv, Koninklijke

    In 1981 opgerichte fabriek voor de vervaardiging van 'getuft' tapijt volgens een bijzonder procédé. Daarbij worden nylongarens gebruikt die een 'pool' vormen op een pvc-onderlaag. Het product is in hoge mate slijtvast, heeft een groot vuil-opnemend vermogen, laat geen stof of vocht door naar de onderliggende vloer en kan snel en eenvoudig worden gereinigd. Om deze redenen wordt het veel toegepast in openbare ruimten en gebouwen, winkels enz.
  • Tuin, de Groene Hollandseplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigTuin, de Groene Hollandse

    Houtzaagmolen te Westzaandam, paltrok. De eerste vermelding van de balkenzager dateert uit 1681. Hij heeft gestaan aan en ten oosten van de Vaart, achter het Hollandse pad. en werd in 1799 tot afbraak geveild.
  • Tuinbouwplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigTuinbouw

    Het bedrijf van het telen van consumptiegewassen, zoals groenten en fruit. Meestal wordt ook het kweken van bloemen hiertoe gerekend, terwijl het onderhoud van siertuinen bij niet-tuinbouwers eveneens tot de tuinbouw behoort. Van de totale oppervlakte cultuurgrond in Nederland (ongeveer 2 miljoen hectare) wordt door de tuinbouw circa zes procent ingenomen. De intensieve tuinbouwproductie zorgt voor een belangrijke bijdrage aan de export.
  • Tuinhuizenplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigTuinhuizen

    Al in de 17e eeuw kwamen tuinhuizen in de Zaanstreek voor. Op een tekening van Cornelis Pronk uit 1728 staat zo'n bouwwerkje zuidelijk van de Zaandijker kerk. Volgens een bestek van het predikantenhuis te Westzaan (1733) moest het bestaande tuinhuis naar het achtererf worden verplaatst. Adriaan
  • Tuinman, deplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigTuinman, de

    Mosterdmolen en oorspronkelijk poedermolen te Wormerveer. De windbrief werd gegeven in februari 1752. Hij heeft gestaan ten zuiden van het Krommenieerpad, ten oosten van en nabij de Watering, en werd in mei 1822 door brand verwoest.
  • Tuinpadplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigTuinpad

    Oude naam voor het huidige Schoolpad te Zaandijk, de straat direct ten noorden en evenwijdig aan de Guisweg lopend vanaf de Lagedijk. Het pad liep naar het “Bos van Breet', het particuliere park van de familie Breet (ook wel het Bredenhof, de genoemd). Het pad kreeg in 1706 een reglement. De Tuinstraat te Zaandijk, noordelijker liggend van het Schoolpad. ontstond eind 19e eeuw. Dit pad had daarvoor “Hoedenpark' of “Hoedenpad' geheten, waarschijnlijk naar de hoge hoed die een van de tuin…
  • Tulp, deplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigTulp, de

    Houtzaagmolen en tabaksstamper te Koog. achtkante bovenkruier. De Windbrief van de geheel met hout beklede veerzager en tabaksstamper werd gegeven in januari 1660. In 1894 werd de molen - hij was toen balkenzager, na een periode als eikenzager te zijn gebruikt ~ tot stellinghoogte afgebroken en herbouwd als korenmolentje Hoop op Zegen te Hoofddorp. In Koog werd het zaagbedrijf voortgezet met behulp van een motor en later een stoommachine. De zagerij werd in 1935 gesloopt. Hij heeft ges…
  • Turfoproerplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigTurfoproer

    Oproer te Zaandam in 1678, ook wel Pachtersoproer, gericht tegen de pachters van de turfimpost (belasting). Het turfoproer was een der grotere oproeren in de Zaanstreek en eindigde met ophanging van vier van de plunderaars en brandmerking, geseling en verbanning van anderen.
  • Turfstekerijplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigTurfstekerij

    Nijverheid, het winnen van turf uit veen. Vroeger was turf de belangrijkste brandstof. Turf is in feite gedroogd veen. In de Zaanstreek werden uitsluitend steekturf en baggerturf gewonnen; de kwaliteit van beide soorten liet echter veel te wensen over. Met uitzondering van de Assendelver Veenpolder (zie hierna) is er in de Zaanstreek nooit op grote schaal turf gewonnen. Voor uitvoer was de Zaanse turf van te slechte kwaliteit en ook te moeilijk winbaar.
  • Twaalfhoven, Merlijnplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigTwaalfhoven, Merlijn

    Wapserveen, 14 februari 1976

    Merlijn Twaalfhoven, componist en organisator van multidisciplinaire muziekevenementen werd op 25 september 2006 officieel geïnstalleerd als stadscomponist van de gemeente Zaanstad. Zaanstad bezat daarmee de enige stadscomponist van Nederland. Merlijn Twaalfhoven wilde de stad een jaar lang op stelten zetten met muziek.
  • Tweede Wereldoorlogplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigTweede Wereldoorlog

    WORDT AAN GEWERKT

    Tweede Wereldoorlog

    De gevolgen van de Tweede Wereldoorlog voor de Zaanstreek en haar inwoners kunnen niet los worden gezien van wat toen elders gebeurde. Bezetting, verlies van vrijheid, armoede, deportaties, spoorwegstaking, honger, verzet en executies, de Zaanstreek kreeg er haar deel van.
  • Tweede Wereldoorlogplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigTweede Wereldoorlog

    De gevolgen van de Tweede Wereldoorlog voor de Zaanstreek en haar inwoners kunnen niet los worden gezien van wat toen elders gebeurde. Bezetting, verlies van vrijheid, armoede, deportaties, spoorwegstaking, honger, verzet en executies, de Zaanstreek kreeg er haar deel van.
  • Tweelingen, deplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigTweelingen, de

    Houtzaagmolen te Westzaan, bovenkruier. De balkenzager werd gebouwd in 1823. Hij heeft gestaan ten westen van de Gouw, nabij de dijk, en werd 1933, nadat er enige jaren eerder een elektromotor in was geplaatst, onttakeld en in 1934 door brand verwoest.
  • Twiskdijkplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigTwiskdijk

    Vroegere naam van de Vaartdijk langs de Nauemase Vaart (Assendelft). De naam herinnert aan het Twiske, dat in 1633 door de Nauemasc Vaart werd vervangen. In verband met ruzies over het onderhoud werd ook wel gesproken over de “Twistdijk`.
  • Twiske, hetplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigTwiske, het

    Naam van twee voormalige grensscheidingen tussen bannen. Het Twiske dat liep van de Wijde Wormer naar de Oostzaner Overtoom lag tussen de banne Oostzaan en de bannen Landsmeer en Purmerland. Het Twiske van Krommenie naar het IJ via Nauerna scheidde de banne Westzaan en de banne Assendelft. De naam van beide wateren geeft deze functie ook aan: 'twisken' betekende in het Middelnederlands 'tussen' volgens het Duitse 'zwischen'.
  • Twuijverplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigTwuijver

    (zie ook Weiver), historische aanduiding voor een buurt, vaak aan het einde van een dorp. Twuijver is een samentrekking van '“het Wuijver' (Woiver).
  • Typhoon, Dagblad voor de Zaanstreekplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigTyphoon, Dagblad voor de Zaanstreek

    Dagblad, oorspronkelijk illegaal verzetsblad, aanvankelijk uitgegeven door De Typhoon bv te Zaandam, later door uitgeversmaatschappij Midden Noord-Holland, Damiate Holding Haarlem. Het eerste exemplaar van De Typhoon verscheen op 12 oktober 1944 en werd uitgebracht door de Rooms Katholieke Centrale, RKC, zie ook:
  • Uil, deplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigUil, de

    Houtzaagmolen te Oostzaandam. paltrok, zie: Het Vergulde Hert, Het

    molen houtzaagmolen
  • Uil, deplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigUil, de

    Oliemolen te Westzaandam, was al aanwezig voor 1654. Hij heeft gestaan ten westen van de Watering, in het verlengde van de tegenwoordige Parkstraat en werd gesloopt omstreeks 1809.

    oliemolen molen
  • Uil, deplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigUil, de

    Oliemolen en later verfmolen te Wormer. De eerste vermelding dateert uit 1656. Hij werd na 1718 omgebouwd tot verfmolen. In september 1744 werd hij door brand verwoest, waarna herbouw volgde. Hij heeft gestaan aan en ten oosten van de Uilsloot, en werd in oktober 1899. na blikseminslag. door brand verwoest.
  • Uil, Deplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigUil, De

    Pelmolen in Oostzaandam, ook De Leeuw met de Uil of De Leeuw en de Uil genoemd.

    De eerste vermelding dateert uit augustus 1696. De molen stond aan en ten westen van de Gouw, ongeveer tegenover de Kuil, en werd in oktober 1723 door brand verwoest. Daarna werd een uit De Rijp overgebrachte en omgebouwde oliemolen op zijn plaats gezet. Deze verbrandde in augustus 1748, waarna opnieuw herbouw volgde. Deze laatste Uil ging in september 1782 door brand verloren.
  • Uitgeverijplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigUitgeverij

    De uitgeverij van boeken is in de Zaanstreek nooit van groot belang geweest. Wel is in de loop der tijd door Zaanse drukkerijen een aantal regionale uitgaven in de handel gebracht. Vooral actief waren de firma's:

    * J. Heijnis Tsz. te Zaandijk, * P. Out nv en
  • Uitvoeringsinstituut Werknemersverzekeringen UWVplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigUitvoeringsinstituut Werknemersverzekeringen UWV

    UWV staat voor Uitvoeringsinstituut WerknemersVerzekeringen. UWV zorgt voor de uitvoering van de werknemersverzekeringen, zoals de WW, WIA, WAO, WAZ, Wazo en Ziektewet. Daarnaast biedt UWV arbeidsmarkt- en gegevensdiensten. UWV voert deze diensten uit als Zelfstandig BestuursOrgaan (ZBO) in opdracht van het ministerie van Sociale Zaken en Werkgelegenheid.
  • Uitwaterende Sluizenplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigUitwaterende Sluizen

    Zie: Hoogheemraadschappen en Waterstaat.
  • Uitweg, deplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigUitweg, de

    Lagedijk te Krommeniehom tussen de Vlusch en de Taandijk. De Uitweg gaf 'weg uit' Krommenie en Krommeniedijk. De dijk is mogelijk laat-Middeleeuws.
  • ULOplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigULO

    Zie: Onderwijs 2.3.1.
  • Uurwijzer, deplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigUurwijzer, de

    Slijpmolen te Wormerveer. De windbrief werd gegeven injuni 1677. Hij heeft gestaan bij de Kuipsloot. Verdere gegevens ontbreken.
  • Uylbrug, dr. J.M. denplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigUylbrug, dr. J.M. den

    Brug over de Voorzaan te Zaandam, voor verkeer opengesteld in december 1990. In 1984 nam de gemeenteraad van Zaanstad het principebesluit tot de bouw van de Voorzaanbrug. Voordelen van deze brug waren onder meer een veel snellere aansluiting van Zaandam-West (inclusief de nieuwe bedrijventerreinen ten westen van de spoorlijn) op de Coentunnelweg en een verkeersontlasting van het Zaandamse Centrum.
  • Uytgeest, Cornelis Cornelisz. vanplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigUytgeest, Cornelis Cornelisz. van

    De eerste houtzaagmolen Cornelis Cornelisz van Uytgeest, ook wel: Krelis Lootjes, uitvinder van het creck-werk of krukwerk, dat in houtzaagmolens of paltrokken en oliemolens werd toegepast. Van Uytgeest deed zijn vinding in 1592. G. Doorman schreef hierover in zijn verhandeling 'Octrooien voor uitvindingen in de Nederlanden in de 16e-18e eeuw' (Den Haag 1940): 'Zelfs wanneer Cornelis Cornelisz het principe van het zaagraam uit enige publicatie zou hebben gekend,…
  • Van der Molen Production bvplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigVan der Molen Production bv

    Van der Molen Production bv, Tank- en apparatenbouw in Wormerveer, is onderdeel van het Duitse bedrijf Van der Molen GmbH in Augsburg. Directeur J. Staible van deze Duitse onderneming nam in 1979 het aandelenpakket over van het in financiële moeilijkheden verkerende bedrijf ARK Apparatenbouw aan de Nijverheidsstraat 7 in Wormerveer. Dit laatste bedrijf was voor 1975 gevestigd in Westknollendam. Staible stichtte de bv Van der Molen Production.
  • Vaandel, Hetplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigVaandel, Het

    Houtzaagmolen in Oostzaandam. Paltrok. Zie De Notenboom.
  • Vaandel, Het Groeneplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigVaandel, Het Groene

    Houtzaagmolen en later snuifmolen in Westzaandam. Achtkante bovenkruier. Zie Het Groene Vierendeel.
  • Vaandeldrager, Deplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigVaandeldrager, De

    Houtzaagmolen in Westzaandam, later Oostzaandam. Paltrok.

    De windbrief van de balkenzager werd gegeven in juli 1719. Hij werd in 1750 afgebroken van zijn standplaats ten westen van de Zuiderwatering en op vlotschuiten vervoerd naar het Westerkattegat. Het tegenwoordige eiland in de Voorzaan, waar hij werd neergezet op de plaats van de door storm verwoeste molen
  • Vaargeul Zaanplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigVaargeul Zaan

    Ten behoeve van de scheepvaart kunstmatig op diepte gehouden geul in de Zaan. Voor de economische ontwikkeling van de Zaanstreek was de diepte van de Zaan steeds van groot belang. Vooral in het verleden, toen zeilschepen tegen wind in laverend over de waterweg moesten kunnen, was ook de breedte van de geul van belang.
  • Vaart, Deplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigVaart, De

    Gegraven vaarweg in westelijk Zaandam, evenwijdig aan de Zaan. De Vaart had een lengte van meer dan 2 km en liep van de voormalige Jaap Haversluis in de Hogendijk in noordelijke richting door tot de Mallegatsloot op de grens van Zaandam en Koog.

    Het vaarwater was onder meer van belang voor houttransport naar bijvoorbeeld de houthandels
  • vaartbrugplugin-autotooltip__default
  • Vaderlandse Vrouwen, Club vanplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigVaderlandse Vrouwen, Club van

    Organisatie van patriottische vrouwen, opgericht in 1795. Het belang van de club bleef gering.
  • Vakverenigingenplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigVakverenigingen

    Organisaties van werknemers, met het doel tot gezamenlijke positieverbetering te geraken. Andere namen voor vakvereniging zijn vakbeweging, arbeidersverenigingen, werknemersverenigingen en vakcentrales. De arbeidersbeweging is van grote invloed geweest op de politieke bewustwording.
  • Valcooch, Dirck Adriaenszplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigValcooch, Dirck Adriaensz

    Overal in de Lage Landen waren in de 16de eeuw scholen en schooltjes beschikbaar. De Regel der Duytsche Schoolmeester uit 1591 van Dirck Adriaensz Valcooch geeft een indruk van hoe het daarin toeging. Over Valcooch is vrijwel niets bekend, zelfs niet zijn geboortejaar of zijn sterfdatum. Bekend is dat hij in de tweede helft van de 16de eeuw schoolmeester was in een dorpje in West-Friesland en dat hij zich ergerde. Veel van zijn collega’s vond hij onbekwaam: zodra zij h…
  • Valdeurplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigValdeur

    Sluistype, waarbij de sluis is afgesloten door een houten schot, dat met touwen of kabels omhoog getrokken kan worden.

    Oorspronkelijk duidde de naam valdeur alleen de schotdeur aan, later de gehele sluis en zelfs de ophaalbrug er over. In de Zaanstreek hebben meerdere valdeuren gelegen. De bekendste waren de Noordervaldeur en Zuidervaldeur in Zaandam-Oost. Daarnaast had de oorspronkelijke
  • Valk, Hansplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigValk, Hans

    Westzaan, 1937 Architect Hans Valk Hans Valk, architect in Westzaan. Hij ontving zijn opleiding aan het instituut voor Kunstnijverheidsonderwijs, het Hoger Technisch Instituut en de Gerrit Rietveld Academie, allen te Amsterdam. Tijdens een dienstbetrekking bij het Landeskirchenamt van de Evangelische Lutherse Kerk in Braunschweig volgde hij gastcolleges aan de T.H. in de Duitse stad.
  • Valk (Oostzaandam), Deplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigValk (Oostzaandam), De

    1727-1794

    Houtzaagmolen in Oostzaandam, paltrok. De eerste vermelding van de balkenzager dateert uit 1727. Hij stond aan en ten westen van de Gouw, iets ten noorden van het Molenpad. De molen werd gesloopt in 1794.

    molen houtzaagmolen paltrok
  • Valk (Westzaandam), Deplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigValk (Westzaandam), De

    Houtzaagmolen in Westzaandam, paltrok. De eerste vermelding van de wagenschotzager, en later balkenzager, dateert uit 1695.

    In 1742 werd de molen door storm zwaar beschadigd, waarna De Bleker op zijn plaats werd herbouwd. De naam Valk bleef gehandhaafd. De molen werd gesloopt in 1900.
  • Valk (Wormer), Deplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigValk (Wormer), De

    Meelmolen in Wormer. Zie Auwelsmolen.
  • Valk (Assendelft Nauerna), Deplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigValk (Assendelft Nauerna), De

    1650-1830

    Oliemolen, later runmolen en weer later snuifmolen in Assendelft. De eerste vermelding dateert uit 1650. In 1697 werd hij ingericht als runmolen. In 1778 werd hij, na blikseminslag, door brand verwoest en herbouwd. In 1805 werd hij snuifmolen. De molen stond aan de Nauernasche Vaart, bij Nauerna. Hij werd gesloopt omstreeks 1830.
  • Valk (Oostzaan), Deplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigValk (Oostzaan), De

    1692-1793

    Pelmolen in Oostzaan. De windbrief werd gegeven in december 1692. De molen stond aan de Weerpadsloot en werd gesloopt in 1793.
  • Valk (Zaandijk), Deplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigValk (Zaandijk), De

    1712-1903

    Verfmolen in Zaandijk. De eerste vermelding dateert uit januari 1712. De molen stond op enige afstand en ten noorden van het Guispad, nabij en ten oosten van de tegenwoordige spoorlijn. Hij werd in april 1903 door brand verwoest.
  • Valk, De Groeneplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigValk, De Groene

    Snuifmolen in Wormerveer. De windbrief werd gegeven in februari 1749 aan Jacob Groen. De molen stond in het veld, en werd waarschijnlijk in de eerste helft van de 19e eeuw gesloopt.
  • Valk, De Verguldeplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigValk, De Vergulde

    Houtzaagmolen in Westzaandam. paltrok. De eerste vermelding van de wagenschotzager dateert uit 1759 voor een veiling. De molen heeft waarschijnlijk gestaan ten westen van het Rustenburg. En werd in een onbekend jaar gesloopt.
  • Valk, De Witteplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigValk, De Witte

    Houtzaagmolen in Oostzaandam, bovenkruier. De windbrief van de balkenzager werd gegeven omstreeks 1680. De molen stond op het Westerkattegat, het tegenwoordige eiland in de Voorzaan. Hij werd gesloopt in 1749.
  • Valk, De Blauwe.plugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigValk, De Blauwe.

    Houtzaagmolen in Westzaandam, paltrok. De balkenzager bestond vermoedelijk al voor 1694. De molen stond ten westen van het tegenwoordige NS-station. Zijn sloopjaar is niet bekend.
  • Valk, Hendrikplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigValk, Hendrik

    Westzaan, 9 augustus 1930

    Hendrik Valk, kunstenaar, schilder, woonde en werkte in Westzaan en sinds 1960 in Amsterdam. Hij volgde lessen aan het Instituut voor Kunstnijverheidsonderwijs te Amsterdam. Hij schildert, tekent figuren en portretten, illustreert informatieve illustratie, is industrieel vormgever en ontwerper van dessins.
  • Valsemuntersplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigValsemunters

    Als onverwacht en curieus gevolg van het Turfoproer ontstond in de Zaandorpen in 1678 opschudding door valsmunterij.

    Zaandam was in verband met de relletjes enige tijd verplicht een militaire bezetting in te kwartieren. Deze troepen stonden onder bevel van overste Ruyttenburgh. Zes ertoe behorende Franse soldaten, samen ingekwartierd in de Oostzijde, zagen in de korte tijd dat zij hier verbleven kans valse schellingen te slaan, die zij in ruime hoeveelheden in winkels in omloop br…
  • Van de Zaan gezienplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigVan de Zaan gezien

    Documentaire over de teloorgang van de Zaanse Familiebedrijven. De basis voor dit project werd gevormd door een nooit uitgezonden IKON-film uit 1982. Voor de film werd een boottocht over de Zaan gemaakt, waarbij Klaas Kingma vertelde over de bedrijven en de industrieën langs de Zaan. De film werd nooit uitgezonden, maar werd in 2003 uitgebracht op DVD.
  • Vincent van Goghwegplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigVincent van Goghweg

    Vincent van Goghweg, belangrijke verkeersweg te Zaandam tussen de Provincialeweg en de Westzijde, in oostelijke richting aansluitend op de Prins Bernhardbrug. Het eerste deel van de Vincent van Goghweg, van Westzijde tot Vaart, werd in 1938 aangelegd als J.A. Laanweg.
  • Vander, Janplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigVander, Jan

    1766 - Zaandam 22 Juli 1831

    Jan Vander, koopman, in juli 1828 benoemd tot burgemeester van Zaandam, president van de toen vier burgemeesters van januari 1822 tot januari 1823 en van juli 1829 tot juli 1831. Jan Vander volgde Dirk Dekker op die tweede president van de vier burgemeesters was. Zie
  • Vanenkhuizen, Joeplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigVanenkhuizen, Joe

    Wormerveer, 24 juni 1939

    Joe Vanenkhuizen ook Joop van Enkhuizen, is accordeonist, saxofonist en componist. Vanenkhuizen kreeg op tienjarige leeftijd van zijn ouders een knopaccordeon en had drie jaar les van ondermeer zijn opa. In 1956 besloot hij jazz te gaan spelen,eerst als coverartiest op saxofoon en vanaf 2001 als componist op accordeon en Di-versity. Kenmerkend is zijn streven naar vernieuwing van het jazz-idioom door middel van een consequent gebruik van de Europese d…
  • Varken, Hetplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigVarken, Het

    Oliemolen en oorspronkelijk volmolen in Koog aan de Zaan. De eerste vermelding dateert uit 1684. Tien jaar later was er sprake van een oliemolen.

    Het Varken stond aan en ten noorden van de Varkenssloot, waar tegenwoordig de Eendrachtstraat loopt. Kort na december 1887 werd de molen gesloopt. De schuren bleven staan en werden gebruikt voor het sorteren van cacao-afval, later als opslagruimte en tenslotte als feestruimte van de buurtvereniging. In november 1947 gingen de schuren doo…
  • Varken, Hetplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigVarken, Het

    Papiermolen, die ook wel bekend stond als Huis Assumburg. Aanvankelijk enkel gebruikt voor grauw papier, later ook voor blauw papier.

    De molen werd gebouwd in 1725 in opdracht van Pieter Cornelisz Knaap, die dit liet uitvoeren door Claas Jansz. Nota. Knaap verkocht zijn andere molen (de
  • Varken, Het IJzerenplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigVarken, Het IJzeren

    Watermolen in Westzaan, ook De Middelinger genoemd. Hij werd gebouwd omstreeks 1650. De molen stond aan de Nauernasche Vaart, in het noordelijk deel van de Middel. Hij ging in november 1872 door brand verloren.
  • Varkensmesterijplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigVarkensmesterij

    Bijproducten van de stijfselmakerijen waren zemelen en stijfseldrank, die als veevoer werden benut, in het bijzonder ten behoeve van de varkensmesterij. De varkensmesterij werd beoefend als speciaal bedrijf in de banne van Oostzaanden of als nevenbedrijf van de stijfselmakerijen zelf.
  • Vas, Geslachtplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigVas, Geslacht

    Oud en bijzonder vermogend Wormerveers geslacht, in de 19e eeuw in mannelijke lijn uitgestorven.

    In 1588 kwam al een Claes Vasterszoon in het maatboek voor. De voornaam Vastert, waaruit de geslachtsnaam is gevormd, kwam buiten de Zaanstreek niet voor. Voor de Wormerveerse geschiedenis zijn van belang Vastert Claesz (1583-1665), die in de eerste helft van de 17e eeuw als houtkoper en timmerman een belangrijk aandeel had in de uitbreiding van zijn dorp en de financiering daarvan, a…
  • Vatenmakerijplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigVatenmakerij

    Zie: Kuiperijen
  • VAW Nederland bvplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigVAW Nederland bv

    Onderdeel van de Vereinigte Aluminium Werke AG (in Bonn). Gevestigd in Zaandam in 1978 met als doel het zelfstandig bewerken van de Nederlandse markt voor alle VAW AG aluminium producten en het verlenen van service.

    Als vestigingsplaats werd gekozen voor het pand aan de Provincialeweg waar op dat moment
  • Vechter, Deplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigVechter, De

    Houtzaagmolen in Westzaandam, paltrok. De enige vermelding van de molen dateert uit 1780. Hij heeft gestaan op de zuidkant van het Langeland, ten westen van de tegenwoordige spoorlijn. De molen werd in een nog onbekend jaar gesloopt.
  • Vechter, Deplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigVechter, De

    Schelpzandmolen in Westzaandam en later houtzaagmolen en specerijenmaler in Oostzaandam. Kleine achtkante bovenkruier, ook De Kolibri genoemd. Het bouwjaar van het geheel met hout beklede molentje is niet bekend.

    In de jaren zestig van de 19e eeuw werd hij overgebracht van zijn standplaats aan het eind van het Hollandsepad in Westzaandam naar Oostzaandam, waar hij werd neergezet aan en ten westen van de Gouw, achter het Smaal. De molen werd hier gebruikt als lattenzager en specerij…
  • Vechtsportenplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigVechtsporten

    Verzamelnaam voor een groot aantal sporten, waarvan het merendeel afkomstig is uit het Verre Oosten. Westers zijn de vechtsporten Boksen en Worstelen en de krijgskunsten Handboogschieten schermen (zie: Achilles) en Schietsport.

    Dit artikel beperkt zich tot de Oosterse vechtsporten, die vanaf de jaren vijftig in de Zaanstreek zijn beoefend. In totaal worden in Nederland zo'n vijftig, dikwijls sterk op elkaar gelijkende, vechtsporten beoefend. In de Zaanstreek zijn dat er vijftien. …
  • Veekoekenplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigVeekoeken

    Veekoeken bestaan uit restproducten van vooral de olieslagerij en waren uitermate geschikt als bijvoeding in de winter, bij een tekort aan hooi. Ook toen bij de olieproductie gebruik werd gemaakt van andere technieken zoals wringen, persen en extraheren en toen de klassieke grondstoffen als koolzaad, raapzaad en lijnzaad werden vervangen door bijvoorbeeld kopra, grondnoten en palmpitten, vonden de veekoeken een goede afzet.
  • Veen, Cornelisplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigVeen, Cornelis

    Cornelis Veen, Oostzaandams schrijver in de 18e eeuw, bekend geworden door het handschrift Saendamz Annotatiën over de jaren 1740 tot 1749. Hoewel dit boekje nooit is uitgegeven bevat het waardevolle historische gegevens, bijvoorbeeld over het Malle schip van
  • Veen, Egbertplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigVeen, Egbert

    Sneek, 24 januari 1880 - Purmerend, 19 oktober 1952

    Egbertus Antoniezoon Veen, onderdirecteur van nv Koninklijke Verkade's Fabrieken, bestuurder van vele Zaanse organisaties en publicist. Egbert Veen trad, na een opleiding aan de openbare handelsschool en enkele betrekkingen, in dienst als correspondent bij nv Bakkerij de Ruijter van de firma Verkade & Comp. in 1905. Hier werkte hij zich op tot procuratiehouder en tenslotte onderdirecteur in 1936.
  • Veen, Klaas vanplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigVeen, Klaas van

    Urk 13 februari 1921 - Dachau 13 juli 1944

    Klaas van Veen was in de oorlog lid van de ondergrondse te Krommenie, werd na verraad gearresteerd en via Amsterdam naar kamp Vught overgebracht. Later op transport gesteld naar Dachau, waar hij werd terechtgesteld. Zijn naam staat vermeld op het
  • Veen, Henri Nicolaas ter Prof. drplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigVeen, Henri Nicolaas ter Prof. dr

    (Amsterdam 19 februari 1883 - Amsterdam 7 november 1949)

    Voormalig hoogleraar aan de Universiteit van Amsterdam, die in 1941 op verzoek van de gemeente Zaandam advies uitbracht over de mogelijkheden van gemeentelijke schaalvergroting. Dit advies, gepubliceerd onder de titel 'Problemen der samenvoeging van Zaangemeenten' (Haarlem 1941) ging vergezeld van zes sociografische nota's door J. Diederich en drs. A. Hoekstra en vormde feitelijk een eerste wetenschappel…
  • Veen-Brons, Alida Christinaplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigVeen-Brons, Alida Christina

    Amsterdam, 24 november 1878 - Zaandam, 26 november 1955

    Schrijfster en feministe, bekend onder het pseudoniem 'Famke'. Als 19-jarige werkte ze als boekhoudster op het bedrijf van haar vader, dat waterdichte materialen fabriceerde. Toen al hield zij zich bezig met het schrijven van publicaties voor De Telegraaf.
  • Veen, ds. Nico van derplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigVeen, ds. Nico van der

    Utrecht, 18 juni 1916 - Zaandam, 20 april 1962

    Nicolaas (Nico) van der Veen, Tweede Kamerlid PSP-voorman en een principiële socialistische dominee, AJC'er, SDAP'er en korte tijd PvdA'er. Voor de aanvaarding van zijn kamerlidmaatschap in 1959 predikant van de Nederlands Hervormde kerk in Heenvliet en Westzaan van 24 augustus 1952 tot 20 april 1962; was sindsdien als leraar in de geschiedenis van de godsdienst aan het
  • Veen, Ineplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigVeen, Ine

    Koog aan de Zaan, 15 december 1937

    Ine Veen is een ballerina, fotomodel, mannequin, zangeres, actrice, schilderes, publicist en dierenactivist.

    Meer over Ine Veen:

    * The muse Ine Veen * Ine Veen op Wikipedia * Ine Veen wil niemand meer zien

    ballerina fotomodel mannequin zangeres actrice
  • Veenboer, Deplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigVeenboer, De

    Papiermolen en later pelmolen in Zaandijk. De windbrief werd gegeven in februari 1695 aan Barend Cornelisz. Veen.

    De molen was echter ouder. In 1879 werd hij als pelmolen ingericht. De molen stond aan en ten noorden van de Guispadsloot, ten oosten en op enige afstand van de Watering. Hij werd in maart 1907 gesloopt om, naar verluidt, ergens in Noord-Brabant te worden herbouwd.
  • Veenis bvplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigVeenis bv

    Garagebedrijf aan de Dorpsstraat in Assendelft.

    Het bedrijf werd in 1965 door C. Veenis opgericht als handel in nieuwe en gebruikte personenauto's en het onderhoud daarvan. In 1971 werd de oorspronkelijke eenmanszaak omgezet in een bv. In 1977 werd het garagebedrijf uitgebreid met een tankstation. Bij Veenis waren in 1991 15 personen in dienst.
  • Veenis, Janplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigVeenis, Jan

    (Wormerveer 3 november 1893 - Wormer 22 maart 1981)

    Beeldend kunstenaar, 'zondagsschilder'. Landschappen en stillevens.

    Jan Veenis was een verdienstelijke amateurschilder. Hij woonde en werkte in Krommenie, Schoorl en sinds 1943 in Oostknollendam.
  • Veenkrekenplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigVeenkreken

    Zie Archeologie (o.a. 2.3.).
  • Veenpolderplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigVeenpolder

    Polder in Assendelft (300 hectare) langs de Nauernasche Vaart, de enige droogmakerij in Noord-Holland boven het IJ die tot stand kwam uit door vervening ontstaan water.

    In 1804 gaf het bestuur van het 'departement Zuiderzee' (van de Bataafse Republiek) toestemming om de polder te vervenen. In 1845 was de turfwinning inmiddels zo ver gevorderd dat men besloot tot droogmaking over te gaan. Drie jaar later werd er voor het eerst geoogst. De droogmaking vond plaats door middel van molen…
  • Veenvormingplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigVeenvorming

    Veen is een natuurlijke afzetting, te onderscheiden in laagveen en hoogveen. Laagveen is (wordt) gevormd onder water dat vrij rijk is aan minerale zouten (200-600 mg per liter, eutroof water).

    Hoogveen is boven de waterspiegel gevormd met regenwater, dat juist arm is aan minerale zouten (minder dan 100 mg per liter, oligotroof water). Daartussen staat mesotroof water, met een gemiddeld gehalte van 100 tot 200 mg aan minerale zouten. Hoogveen kan de voortzetting naar boven van laagv…
  • Veenweidegebiedplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigVeenweidegebied

    Zie: Landschap 2 en Natuur in de Zaanstreek 1.1., 1.2.
  • Veepestplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigVeepest

    Runderziekte, die tenminste sinds de 16e eeuw de veehouderij grote schade berokkende, met vooral in de 18e eeuw desastreuze gevolgen voor het Boerenbedrijf.

    Er hebben zich toen drie epidemieën voorgedaan, achtereenvolgens van 1714 tot 1720, van 1744 tot 1754 en van 1769 tot 1784. De zich snel verbreidende ziekte bereikte onze streken steeds vanuit Oost-Europa en de Balkan en leidde tot aanzienlijke productie en kapitaalverliezen. Volgens
  • Veer Kartonplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigVeer Karton

    Karton-industrie aan de Industrieweg in Assendelft, opgericht in 1956 door Willem van 't Veer. Veer Karton houdt zich bezig met de fabricage van vier- en zespunts geplakte dozen voor met name (banket)bakkerijen en de industrie.

    Geografisch richt het bedrijf zich voornamelijk op de landen van de Europese Gemeenschap. De juridische vorm veranderde van eenmanszaak, via nv tot bv. Bij het bedrijf waren in 1990 86 personen in dienst.
  • Veer, De Groeneplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigVeer, De Groene

    Snuifmolen en later houtzaagmolen in Westzaan.

    De eerste vermelding dateert uit november 1705. De tabaksstamper stond toen in de Middel. In 1721 werd de molen verkocht en verplaatst naar het Zuideinde. Als lattenzager is hij kort na 1763 gesloopt.
  • Veer, De Witteplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigVeer, De Witte

    Papiermolen en oorspronkelijk tabaksstamper in Zaandijk.

    De molen was al aanwezig in 1695, als papiermolen was hij een stofmaler. Hij stond ten noorden van het Guispad, ten oosten van de tegenwoordige spoorlijn. De molen werd in april 1917 door brand verwoest.
  • Veer, Willem van 'tplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigVeer, Willem van 't

    Assendelft 26 april 1911 - Dachau 26 februari 1945 Willem van 't Veer 1911-1945 Willem van 't Veer was een werknemer van de Vereenigde Blikfabrieken in Krommenie. Tijdens de april mei-staking van 1943 werden aan de Blikfabriek Verblifa in Krommenie enige arbeiders gearresteerd. De aanleiding tot de staking was de bekendmaking op 29 april 1943, dat Nederlandse oud-militairen die gevochten hadden tijdens de Duitse aanval op Nederland in 1940 zich vrijwillig moesten melden voor…
  • Veerbrug Krommenieplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigVeerbrug Krommenie

    Brug over de Nauernasche Vaart, ook wel Vaartbrug genoemd, tussen de Krommenieërweg (Wormerveer) en de Padlaan (Krommenie). De aanvankelijk houten brug werd omstreeks 1845 geopend. Vanaf de opening hief Krommenie er tol. Eind jaren twintig van de 20e eeuw richtte de Zaanse 'tolstrijd' zich mede tegen deze tol. De acties hadden resultaat: de tol verdween in 1930.
  • Veerdienstplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigVeerdienst

    Regelmatig onderhouden bootverbinding, vooral tussen de verschillende Zaanse gemeenten en Amsterdam, voor het vervoer van goederen en met name personen. De eerste veerdienst in de Zaanstreek ontstond waarschijnlijk in de late middeleeuwen en werd onderhouden tussen Assendelft en Kennemerland. In de 16e eeuw ontstond een intensieve beschuitvaart tussen Wormer/Jisp en Amsterdam. Niet tot de veerdiensten worden gerekend de
  • Veering, Deplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigVeering, De

    Verschillende molens. Zie De Vering, De.
  • Veermolen, Deplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigVeermolen, De

    Oliemolen in Wormer. Zie De Veerschuit, De.

    oliemolen molen
  • Veerschipperijplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigVeerschipperij

    Zie Veerdienst.
  • Veerschuit, Deplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigVeerschuit, De

    Oliemolen in Wormer, ook De Veermolen genoemd. De eerste vermelding dateert uit 1654. De molen stond aan de Wormerringdijk, binnendijks, aan het eind van de Zandweg, Hij werd in 1918 onttakeld en ombouwd. In september 1933 werd hij door brand verwoest.
  • Veerzager of lattenzagersplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigVeerzager of lattenzagers

    Kleine zaagmolens, meestal bovenkruiers, maar ook wipmolens waarin planken worden verzaagd tot allerlei soorten latten. Men zaagde enkele latten of panlatten, dubbele latten, rinkellatten en tengels in verschillende dikten en breedten. Met veren werden de dunne latten aangeduid die werden gebruikt om de naden tussen vloer- en zolderplanken te dichten. Deze planken waren vroeger nog niet van ploeg en mes voorzien, maar aan beide zijden van groeven, waarin de losse veren…
  • Veeteeltplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigVeeteelt

    Zie: Boerenbedrijf. Zie ook: Economische geschiedenis geschiedenis 1.2.1. en 3.4.
  • Veevoederindustrieplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigVeevoederindustrie

    Door de aanwezigheid van vele olie- en pelmolens leverde de Zaanstreek al sinds de 17e eeuw veevoeder. De restproducten van vooral olieslagerij cq veekoeken en in mindere mate pellerij-doppen waren uitermate geschikt als bijvoeding in de winter, bij een tekort aan hooi. Ook toen bij de olieproductie gebruik werd gemaakt van andere technieken zoals wringen, persen en extraheren en toen de klassieke grondstoffen zoals koolzaad, raapzaad en lijnzaad werden vervangen door bijvoor…
  • Vegelin van Claerbergen, Jhr Joachim Karelplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigVegelin van Claerbergen, Jhr Joachim Karel

    (Haskerland, 26 januari 1843 - Maarssen, 26 oktober 1902) Jonkheer Joachim Karel Vegelin van Claerbergen Jhr Joachim Karel Vegelin van Claerbergen was burgemeester van Westzaan (1878-1879) en Wormerveer (1879-1887). Zijn vader was Pieter Benjamin Johan sr., kamerlid en één van de rijkste inwoners van Friesland.
  • Veiligheidsregio Zaanstreek-Waterlandplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigVeiligheidsregio Zaanstreek-Waterland

    De Wet veiligheidsregio’s Zaanstreek-Waterland bepaalt dat de colleges van burgemeester en wethouders uit de gemeenten Beemster, Edam-Volendam, Landsmeer, Oostzaan, Purmerend, Waterland, Wormerland, Zaanstad en Zeevang een gemeenschappelijke regeling treffen, waarbij een openbaar lichaam wordt ingesteld met de aanduiding veiligheidsregio.
  • Vel, Janplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigVel, Jan

    Wormer 1877,

    Jan Vel, oud-leerling van de muziekschool en het Conservatorium te Amsterdam, leerling van Joseph Cramer, behaalde in 1898 het einddiploma in hoofdzaak voor viool. Eerst was hij verbonden aan het Concertgebouw-orkest te Amsterdam, werd in maart 1908 als leraar aan de voorbereidende klasse van het Conservatorium, vioolklasse van Carl Flesch, en werd in september d. a. v. benoemd tot vioolleraar aan de Muziekschool van Toonkunst te Nijmegen. In oktober 1910 bedankte Vel vo…
  • Veld, Joris in 'tplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigVeld, Joris in 't

    Dubbeldam, 5 juli 1895 - Den Haag, 15 februari 1981

    mr. dr. Joris in 't Veld, burgemeester van Zaandam (1937-1941 en 1945-1948), Eerste Kamerlid (voor en na de Tweede Wereldoorlog en 1952-1964), minister van wederopbouw en volkshuisvesting (1948-1952), hoogleraar in Leiden (1957-1965), Rector Magnificus Vrije Universiteit in Amsterdam (1959-1960), lid Raad van State (1964-1970).
  • Veldbloem, Deplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigVeldbloem, De

    Mosterdmolen in Westzaan. De molen werd gebouwd in 1833 voor Dirk Kat en gesloopt in 1932. Hij stond ten oosten van de Dorpsstraat aan het pad naar de oliemolen De Roggebloem.
  • Velde, Feike terplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigVelde, Feike ter

    Zaandam, 10 november 1940

    Feike ter Velde, evangelist, voormalig radio- en tv-presentator en schrijver van christelijke artikelen en boeken.

    evangelist presentator schrijver
  • Velde, Hans op denplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigVelde, Hans op den

    Zaandam, 17 oktober 1936 - Zaandam, 21 december 2017

    Johannes (Hans) op den Velde speelde als voorzitter een rol in de successen van het dames-waterpoloteam van Nereus dat, ook dankzij zijn zakelijke aanpak, in de jaren ’80 en ’90 verschillende landstitels en zelfs Europacup-zeges mocht vieren. Parallel daaraan was hij ook de drijvende kracht achter de Stichting Topwaterpolo KNZB die de bond extra financiële impulsen gaf voor deelname aan buitenlandse toernooien waar men zel…
  • Veldhuizen Transport BV, Hplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigVeldhuizen Transport BV, H

    Transportbedrijf in Zaandam, gevestigd aan de Diederik Sonoyweg 7 te Zaandam.

    Het bedrijf werd opgericht in 1923 als Eerste Dagelijkse Zaanlandse Auto Besteldienst (EDZAB) en kreeg later de huidige naam. Het bedrijf richt zich op transport en distributie in en naar Nederland, België, Frankrijk en Duitsland. De juridische vorm veranderde van eenmanszaak naar BV in 1975. De omzet, die in de beginperiode lag op 6000 gulden per jaar steeg naar 8,5 miljoen gulden in 1990.…
  • Veldkat, Deplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigVeldkat, De

    Hennepklopper en later houtzaagmolen in Westzaan. De eerste vermelding dateert uit december 1665. Hij stond ten westen van het Zuideinde, en werd in 1748, toen hij lattenzager was, verkocht en naar het noorden van het dorp verplaatst. Zie verder bij snuifmolen
  • Veldkat, Deplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigVeldkat, De

    Snuifmolen en later papiermolen in Westzaan. De molen is in 1748 overgebracht van het Zuideinde, waar hij oorspronkelijk hennep klopte. Omstreeks 1830 werd de snuifmolen door Jan Com. Bakker geschikt gemaakt voor de papierfabricage. Hij heeft gestaan iets ten zuiden van het Watermolenpad, tussen de weg en De Reef, en werd in 1919, nadat hij een aantal jaren was gebruikt voor het verwerken van cacao-afval, gesloopt.
  • Veldlust, Deplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigVeldlust, De

    Houtzaagmolen in Westzaandam, paltrok, bijgenaamd De Bril.

    De wagenschotzager stond waarschijnlijk eerder onder een andere naam bekend. De molen stond ten westen van de Vaart, ten zuiden van het tegenwoordige Volkspark, en werd in de jaren zeventig van de 19e eeuw gesloopt en vervangen door een gelijknamige stoomhoutzagerij.
  • Veldlust, Deplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigVeldlust, De

    Loodwitmolen in Oostzaandam. De eerste vermelding dateert uit 1726, de laatste uit 1794. De molen stond nabij en ten westen van de Watering, aan en ten noorden van de Kerksloot.
  • Veldmuis, Deplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigVeldmuis, De

    Snuifmolen en later, na verplaatsing, houtzaagmolen in Westzaan, ook De Kikker genoemd.

    De windbrief werd gegeven in november 1689. De molen stond ten oosten van het dorp, tussen de Korenbloem- en de Roggebloemsloot, en is in 1738 verkocht en verplaatst naar het westen van het dorp. op enige afstand van het Zuideinde, aan de naar hem genoemde Veldmuis- of Veerzagersloot, waar hij werd ingericht voor het zagen van veren en latten. De molen werd in 1916 tot stellinghoogte afgebroken…
  • Veldmuis, Deplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigVeldmuis, De

    Snuifmolen, later ook verfmolen, in Wormerveer. De windbrief werd gegeven in augustus 1697. De molen verbrandde in 1711 en werd herbouwd, om naderhand (in onbekend jaar) te worden gesloopt. Hij stond achter het Karnemelkspad, aan de noordkant van de Veldmuissloot, tussen Watering en Dors.
  • Veldmuis, Deplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigVeldmuis, De

    Tabaksstamper in Zaandijk en later tabaksstamper en verfmolen in Wormerveer.

    De Windbrief werd gegeven in oktober 1696. Al vroeg werd hij van zijn (onbekende) standplaats in Zaandijk afgebroken en vervoerd naar Wormerveer, waar hij achter het Karnemelkspad werd neergezet. In maart 1711 werd hij door brand verwoest, waarna herbouw volgde. Zijn sloopjaar is niet bekend.
  • Veldmuis, De Grauweplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigVeldmuis, De Grauwe

    Houtzaagmolen in Westzaandam, paltrok.

    De eerste vermelding van de wagenschotzager, en later balkenzager, dateert uit 1660. De molen stond ten zuiden van het Langeland, en werd gesloopt in 1889 of 1890.
  • Veldpaap, Deplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigVeldpaap, De

    Houtzaagmolen in Oostzaandam, paltrok. De eerste vermelding van de balkenzager dateert uit 1711. Hij heeft gestaan ten westen van de Gouw, achter het Kramerspad. Hij kwam in 1746 in slopershanden.
  • Veldvink, Deplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigVeldvink, De

    Snuifmolen in Westzaan. De Windbrief werd gegeven in december 1726. De molen stond in de Krabbelbuurt en verdween in 1740.
  • Veldvlieger, Deplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigVeldvlieger, De

    Houtzaagmolen in Oostzaandam, Paltrok.

    De Windbrief van de balkenzager, oorspronkelijk wagenschotzager, werd gegeven in september 1663. De molen stond aan en ten westen van De Gouw, De achter het Molenpad. Hij werd in de jaren zeventig van de 19e eeuw gesloopt en vervangen door een gelijknamige stoomhoutzagerij.
  • Vels Transport BVplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigVels Transport BV

    Transportbedrijf R. Vels en Zn, uit Oostzaan, opgericht in 1931 door Remmet Vels sr., vóór de oprichting arbeider bij Viscoöperatie De Toekomst, een Oostzaans bedrijf dat visafval leverde aan Oostzaanse pluimveehouders. Hij nam rond 1931 ontslag, leende geld en kocht voor f200,- een tweedehands T-Ford waarmee hij kisten vervoerde voor pluimveehouders van en naar de markt in Purmerend. Ook het vervoer van vee en groenten behoorde tot zijn taken
  • Velsen, Gerrit vanplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigVelsen, Gerrit van

    Houtzaagmolen te Westzaandam. zeskante Bovenkruier. De windbrief van de balkenzager werd gegeven in juni 1698. maar de molen was al ouder. Hij heeft gestaan aan en ten oosten van de Zuiderwatering. en werd gesloopt tussen 1775 en 1777.
  • Velzen, ing Willem vanplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigVelzen, ing Willem van

    (Driebergen 1933)

    Voorzitter van de Makelaarsvereniging Amsterdam en de Nederlandse Vereniging van Makelaars in Onroerende Goederen (NVM). Wim van Velzen trad, na een studie mechanische technologie in Utrecht, in 1957 als vennoot toe tot
  • Vensesplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigVenses

    Al in de 17e eeuw weggespoeld eilandje in de Hollesloot.
  • Ventjagerijplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigVentjagerij

    Schippersbedrijf, waarbij de schipper voor eigen risico producten kocht, deze naar elders vervoerde en daar verkocht ('uitventte´), om vervolgens andere producten in te schepen en deze naar de Zaanstreek te vervoeren. Statistische gegevens ontbreken. Algemeen wordt aangenomen dat de ventjagerij vooral belangrijk is geweest in samenhang met de beschuitbakkerij in Wormer en Jisp. Zie ook:
  • Ventjeplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigVentje

    Pad in Zaandam-West, deels nog aanwezig tussen de Rozengracht en de Gedempte Gracht, iets oostelijk van het Rustenburg.

    Het pad ontstond op een ven. Een klein stuk land om beweid te worden, dat in 1650 werd verkaveld en in woonpad werd veranderd. Tot de laatste huizen verdwenen was het een typisch arbeiderspad. Het achtervoegsel 'ven' is vroeger, zeker niet alleen in de Zaanstreek, veel gebruikt voor stukken land. Voorbeelden in de Zaanstreek daarvan zijn Kloosterven, Muizeven, Dijkven,…
  • Venus, Deplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigVenus, De

    Hennepklopper in Krommenie. Zie De Feniks, De
  • Verantwoording 1991plugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigVerantwoording 1991

    Bij het samenstellen van deze encyclopedie werden bepaalde uitgangspunten gehanteerd en kwamen wij tot bepaalde werkwijzen. De belangrijkste worden hier gegeven:

    -Door de organisatie (stafbureau/eindredactie) werd bestaande kennis gerangschikt. Nieuw archiefonderzoek was weliswaar soms noodzakelijk, maar als vuistregel gold dat gebruik zou worden gemaakt van aanwezige bronnen. Aangezien de Zaanse geschiedschrijving nog lang niet volledig is, moesten wij aanvaarden dat een a…
  • Verblifa (Verenigde Blikfabrieken)plugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigVerblifa (Verenigde Blikfabrieken)

    Voormalig blikbedrijf in Krommenie, tot stand gekomen bij een fusie in 1912. De samenstellende bedrijven, Woud & Schaap en Verwer Blikfabrieken waren in strikte zin geen echte familiebedrijven. Beide waren opgericht aan het einde van de 19e eeuw, toen Zaanse bedrijven meer behoefte kregen aan blik als verpakkingsmiddel.
  • Verbreiding der waarheid, Vereeniging terplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigVerbreiding der waarheid, Vereeniging ter

    Door Zaandamse hervormden in 1863 opgerichte vereniging, ontstaan uit onvrede omdat in die tijd in de hervormde kerken in Zaandam alleen vrijzinnig werd gepreekt.

    In 1880 werd een eigen rechtzinnig-hervormde kerk met 500 zitplaatsen gebouwd aan de Vinkenstraat. Na de Doleantie (1886) raakten de rechtzinnig hervormden echter verscheurd. De eerder bloeiende vereniging hield nauwelijks tien leden over. Het kerkgebouw werd verkocht aan de synodale gereform…
  • Verbrugge, Pieterplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigVerbrugge, Pieter

    Hopman van de Staatse troepen. In de Spaanse tijd een van de bevelhebbers van de Kalver Schans.

    spaanse_tijd
  • Verdolven, Hetplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigVerdolven, Het

    Houtzaagmolen in Westzaandam, Paltrok. De Windbrief van de wagenschotzager werd gegeven in augustus 1725. De molen stond op enige afstand van de Westzijde, zuidelijk van de huidige Vincent van Goghweg. De molen werd kort na januari 1750 gesloopt.
  • Verdonk, Gerritplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigVerdonk, Gerrit

    Zaandijk 11 augustus 1889 - Zaandam 13 september 1944

    Zaandijker drogist Gerrit Verdonk werd op 12 september 1944 aangehouden en op 13 september 1944 bij de Leeghwaterweg doodgeschoten aan de noordkant van de Leegwaterweg buiten Zaandijk, evenals drie todeskandidate, verdachte strijdkrachten, Johan de Barbanson, Herman Groenendijk en Pieter Hartog, uit de gevangenis van Amsterdam. Verdonk verborg een parachute in zijn winkel, afkomstig uit de aangeschoten USAAF Consolidated B-…
  • Verdonk, Hendrikplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigVerdonk, Hendrik

    Deventer, 3 juli 1803 - Zaandam, 12 mei 1863

    Molenmaker in Zaandam, bekend geworden door zijn in 1840 geoctrooieerde uitvinding ter vergroting van de capaciteit van vijzelwatermolens.

    Verdonk werkte samen met molenmaker Cornelis Koeter uit Koog aan de Zaan. Zij ontwikkelden een door de molen aangedreven horizontaal drijfrad, dat van schoepen was voorzien en het stilstaande polderwater naar de vijzel stuwde. Verdonk was ook op ander terrein actief. Al jaren voor het
  • Verduisteringsproefplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigVerduisteringsproef

    Als gevolg van toenemende internationale spanningen waardoor de kans op een eventueel gewapend conflict kan ontstaan roepen de burgemeesters van de Zaanstreek haar bewoners op 1 oktober 1938 op voor een verduisteringsproef.

    Dinsdag verduisteringsproef in de Zaanstreek
  • Veredelingsindustrieplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigVeredelingsindustrie

    Zie: geschiedenis 2.6., 3.1.2.. 3.6.. en 3.6.12.
  • Verenigde Automobielbedrijven Zaandam bvplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigVerenigde Automobielbedrijven Zaandam bv

    Garagebedrijf in Zaandam. Het bedrijf werd opgericht in januari 1920 door C. Poel, W. Perk en C. Steemeijer onder de naam nv Zaanlandse Automobielhandel & Garage Onderneming v/h C. Steemeijer.

    De activiteiten bestaan uit handel (verkoop van auto's, onderdelen, motorbrandstoffen), reparatie en leasing. De juridische vorm veranderde van nv via bv in een holding met vestigingen in Zaandam, Krommenie, Wormer, Alkmaar, Heerhugowaard en Uitgeest. Sinds 1923 i…
  • Verenigde Blikfabriekenplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigVerenigde Blikfabrieken

    Zie: Verblifa (Verenigde Blikfabrieken)
  • verenigingplugin-autotooltip__default
  • Vereniging van Moederlijke Liefdadigheidplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigVereniging van Moederlijke Liefdadigheid

    (eigenlijk: Maatschappij van Moederlijke Liefdadigheid)

    In de 19e eeuw overal in de Zaanstreek gevestigde instellingen voor kraamhulp. Dames uit de gegoede stand beijverden zich gezamenlijk om behoeftige kraamvrouwen bij te staan. In Zaandijk en Koog werden deze zelfstandige verenigingen opgericht door het
  • Vereniging Kindervoedingplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigVereniging Kindervoeding

    In de winter van 1897-1898 vormden een aantal verenigingen in Zaandam het Comité voor Kindervoeding. De betrokken verenigingen waren de Maatschappij tot Nut van’t Algemeen, afdeling Zaandam; de timmerliedenvereniging; de bakkersgezellenbond; de vrouwenvereniging; het Nederlandsch Onderwijzers Genootschap en de Bond van Nederlandse Onderwijzers. Het comité verstrekte de kinderen van arme ouders driemaal in de week een warme maaltijd. In totaal werden zo tussen de 64 en 1…
  • Vereniging Zaans Erfgoedplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigVereniging Zaans Erfgoed

    Zaans Erfgoed is een vereniging die zich bezig houdt met behoud, bescherming en restauratie van roerend en onroerend erfgoed. Daarnaast streeft de vereniging naar het verbreiden van kennis hierover.

    Zaans Erfgoed is in 2004 ontstaan uit een fusie van de verenigingen
  • Verffabricageplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigVerffabricage

    Belangrijke sector in de Zaanse economie, reeds vroeg in de 17e eeuw aanwezig. Aanvankelijk produceerden de Zaanse verfmakers uitsluitend de verfstoffen en werd de verf door de schilders zelf gemengd. Vanaf het begin van de 20e eeuw werd in toenemende mate gerede verf gefabriceerd. In de tweede helft van de 20e eeuw nam de omvang van Zaanse verfmakerij af en verdwenen de meeste Zaanse bedrijven, of verloren zij hun zelfstandigheid.
  • Vergouw, Jan Keesplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigVergouw, Jan Kees

    (Zaandam 1 mei 1948)

    Beeldend kunstenaar, schilder en tekenaar (pastels). Jan Kees Vergouw woont en werkt op Haaldersbroek. Hij kreeg zijn opleiding van Adriaan Bosboom en voorts in Amsterdam aan de Kunstnijverheidsschool en de Grafische School. Aanvankelijk maakte hij landschappen, portretten, interieurs en stillevens in naturalistische trant, daarna volgde een abstracte periode, terwijl hij nu vooral landschappen in pastel vervaardigt.
  • Verguul, Deplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigVerguul, De

    Oliemolen in Oostzaandam. Zie De Virgilius, De.

    oliemolen molen
  • Verhoeven en Vis, firmaplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigVerhoeven en Vis, firma

    Voormalige scheepswerf en machinefabriek aan de Noorddijk in Wormerveer.

    Het bedrijf werd omstreeks 1880 op buitendijks land aan de Zaan gesticht en groeide uit tot een vrij grote onderneming. Firmanten waren Dirk Vis en S.G. Timmers Verhoeven. Nadat Vis in 1900 overleed, werd de werf nog uitgebreid door onder meer de aankoop van de belendende oliemolen
  • Vering, Deplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigVering, De

    Houtzaagmolen in Koog, vermoedelijk Paltrok. De Windbrief werd gegeven in april 1641. Hij heeft gestaan aan het Relkenpad en kwam in juli 1670 in slopershanden.
  • Vering, Deplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigVering, De

    Volmolen, later papiermolen en uiteindelijk pelmolen in Koog aan de Zaan. Hij was al in 1681 aanwezig. In april 1762 was de molen al in bedrijf als papiermolen. Waarschijnlijk werd hij in 1777 pelmolen. Hij stond ten noorden van de Sluissloot en werd in december 1883 door brand verwoest.
  • Vering, Deplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigVering, De

    Oliemolen te Oostzaandam. De eerste vermelding dateert uit november 1679. Hij heeft gestaan aan en ten noorden van de Veringsloot, tussen de weg en de Gouw en werd gesloopt in 1890.

    molen oliemolen
  • Verkadeplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigVerkade

    Ondernemersgeslacht in Zaandam in de 19e en 20e eeuw.

    De stichter van het familiebedrijf van Koninklijke Verkade NV Ericus Gerhardus Verkade (1835-1907) werd in Vlaardingen geboren als jongste in een gezin met vier kinderen van de notaris Ericus Gerhardus Verkade (1801-1835) en de Zaanse Geertruida van Gelder (1799-1851). Een maand voor zijn geboorte was zijn vader overleden. Zijn moeder Geertruida verhuisde in 1812 naar haar geboortestreek, waar ze in 1845 hertrouwde met Jan Keg (1798…
  • Verkade, Janplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigVerkade, Jan

    Zaandam, 18 september 1868 - Beuron, (D), 19 juli 1946 Jan Verkade alias Pater Willibrord Johannes Sixtus Gerhardus Verkade (Jan), beeldend kunstenaar, priester en kunstschilder. Jan Verkade was een zoon van de patentoliefabrikant Ericus Gerhardus Verkade, de latere oprichter van de
  • Verkade, dr. Margaretha Adrianaplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigVerkade, dr. Margaretha Adriana

    Zaandam, 16 augustus 1908 - Koog aan de Zaan, 1986

    Historica, schrijfster van enkele belangrijke publicaties over de Zaanstreek.

    Margaretha Verkade begon op latere leeftijd met een studie sociale geografie aan de Gemeente Universiteit in Amsterdam. De Tweede Wereldoorlog dwong haar deze studie geheel zelfstandig te voltooien. Zij promoveerde in 1952 aan de Rijksuniversiteit van Groningen bij de hoogleraar B. Slicher van Bath op het proefschrift 'De opkomst van…
  • Verkade, Antonplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigVerkade, Anton

    Zaandam, 5 april 1875 - Santpoort, 25 juli 1955

    Johan Anton Eduard Verkade, zoon van oprichter Enricus Verkade, directielid van de Koninklijke Verkade Fabrieken N.V. Als industrieel en als bestuurslid van instellingen op verschillend maatschappelijk gebied verwierf Anton Verkade zich niet alleen in de Zaanstreek, maar ook daarbuiten grote bekendheid. Zijn technische gaven en feeling voor het product hebben in grote mate bijgedragen tot de groei van de onderneming, maar daarnaast…
  • Verkade Fabrieken nv, Koninklijkeplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigVerkade Fabrieken nv, Koninklijke

    Vooraanstaand bedrijf in de levensmiddelenindustrie in Zaandam. Zie ook: Verkade, ondernemersgeslacht.

    Verkade werd opgericht op 2 mei 1886 als Stoom Brood- en Beschuitfabriek 'De Ruyter', der firma Verkade & Comp Zaandam door E.G. Verkade, die toen reeds 51 jaar was. Hij zette het bedrijf op om zijn zonen een toekomstmogelijkheid te bieden. Eerder had hij een patent-oliefabriek aan de Oostzijde, die in 1875 door brand verloren ging. Daarna hield hij zich tie…
  • Verkade, Janplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigVerkade, Jan

    Zaandam 1868 - Beuron 1946

    Jan Verkade, kunstenaar, schilder

    Zie Schilderkunst

    beeldend_kunstenaar
  • Verkade-albumsplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigVerkade-albums

    Reclame-uitgaven van zeer hoge kwaliteit door de Verkade-fabrieken. Vrijwel jaarlijks uitgebracht tussen 1903 en 1940.

    De eerste drie jaren verschenen nog sprookjesboeken van Duitse oorsprong, die weliswaar aansloegen bij het publiek, maar geen artistieke of educatieve betekenis hadden. Het principe was dat losse, bij de merkartikelen verpakte plaatjes in een tegen lage prijs verkocht album moesten worden verzameld. De grote verdienste van Verkade is geweest dat het bedrijf dez…
  • Verkavelingplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigVerkaveling

    Zie Landschap 2.
  • Verkeer en vervoerplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigVerkeer en vervoer

    Zie:

    * Beschuitvaart * Beurtvaart binnenvaart * Bruggen * Kanalen * Oeververbindingen * Overzetveren * Sloten * Sluizen * Spoorwegen * Streekvervoer * veerdiensten * Wegenstructuur * Wegvervoer * Zaan * Zie ook: Economische geschiedenis 2.8 en 3.9.
  • Vermaning Krommenieplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigVermaning Krommenie

    De doopgezinde Vermaning in Krommenie is gebouwd door meester-timmerman Claes Gerritz Onderwater ter vervanging van een ouder Vermaanhuys dat in 1702 tijdens een vernietigende dorpsbrand verloren was gegaan. Het resultaat van de brand: 67 verbrande huizen en 106 getroffen gezinnen. Met hulp van omringende Doopsgezinden Gemeenten kon het nieuwe gebouw op 17 mei 1703 worden ingewijd zodat de Gemeente weer jaren vooruit kon.
  • Vermaning Wormerveerplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigVermaning Wormerveer

    In 1830 in neoclassicistische stijl ontworpen doopsgezinde kerk aan de Zaanweg 57 door de Amsterdamse architect H. Springer. Niet alleen de gevel, maar ook het interieur moest vooral een plechtige, voorname uitstraling krijgen. Zo heeft het interieur een aantal grote zuilen, die er zeer gewichtig uitzien. In werkelijkheid bestaan zij uit een houten paal in het midden, met daaromheen een gepleisterd lattenwerk. In 1855 kreeg de vermaning een fraai en
  • Vermaningpad/straatplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigVermaningpad/straat

    Pad (straat) in Koog aan de Zaan, op de Koger Hem, dus ten oosten van de Lagedijk.

    Het pad heeft de naam te danken aan de vermaning die hier ook nu nog staat. Eerder heette het Vossepad. Onder deze naam kreeg het in 1697 een reglement. In Westzaandam was ook een Vermaningpad, het latere
  • Vermeulen, Joannus Mariaplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigVermeulen, Joannus Maria

    Leiden 1883 - Heemstede 1970

    Pastoor van de St. Odulphus-parochie in Assendelft, sedert 1966 ereburger van deze voormalige gemeente en in 1958 geridderd in de Orde van Oranje Nassau. Achter de St. Odulphuskerk werd een straat naar hem vernoemd.

    Pastoor Vermeulen kwam in 1935 naar Assendelft en zou daar tot zijn emeritaat in 1962 blijven. Hij speelde een centrale rol in het dorpsleven. Op 25 september 1947 was het 12,5 jaar geleden dat pastoor Vermeulen door de Dek…
  • Vermeulen, Esmeeplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigVermeulen, Esmee

    Zaandam, 21 april 1996

    Esmee Vermeulen is een Nederlandse zwemster. Haar jongere zus Tessa is eveneens zwemster.

    zwemmen
  • Vermicelli- en macaronifabricageplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigVermicelli- en macaronifabricage

    Zie: Honig Merkartikelen bv (HMA)
  • Vermij, Tonplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigVermij, Ton

    Zaandam 1946

    Tonny René (Ton) Vermij, bestuurslid van het KNOV, de Kamer van Koophandel en Winkeliersvereniging Zuiddijk, Centrummanager Zaandam, vestigde zich als grossier en winkelier in automaterialen aan de Zuiddijk, trad in 1972 toe tot het bestuur van de Winkeliersvereniging Zuiddijk, waarin hij verscheidene functies vervulde. Vanaf 1979 was hij in het Koninklijk Nederlands Ondernemers Verbond actief, onder meer als lid van het landelijk hoofdbestuur.
  • Vermogen, Het Kleinplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigVermogen, Het Klein

    Houtzaagmolen in Oostzaandam, kleine achtkante bovenkruier. Het geheel met hout beklede lattenzagertje werd gebouwd in 1785 en gesloopt rond 1810. Om naar verluidt in Rotterdam te worden herbouwd. De molen stond achter het Kokspad.
  • Verpakkingsindustrieplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigVerpakkingsindustrie

    Industrietak, die zich bezighoudt met de vervaardiging van verpakkingen voor eindproducten. In de Zaanstreek houdt thans een veertigtal bedrijven en bedrijfjes zich bezig met de verpakkingsindustrie, vooral op het gebied van de karton- en papierverpakkingen.
  • Verpleeghuis De Noordse Balkplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigVerpleeghuis De Noordse Balk

    De Stichting Verpleeghuizen voor de Zaanstreek, opgericht in 1974 en bestuurd door vertegenwoordigers van de gemeente en van een reeks aanverwante particuliere organisaties, exploiteerde rond 1990 twee praktisch ingerichte huizen: de Noordse Balk, geopend in 1968 in Wormerveer en Oostergouw in 1976 te Zaandam. De opdracht was reactivering en revalidatie, klinisch en poliklinisch, van chronische, meest bejaarde, patiënten en verpleging indien deze elders niet kan ges…
  • Versnel, Klaasplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigVersnel, Klaas

    Wormerveer 17 februari 1900 - Kassel 20 februari 1945 Klaas Versnel 1900-1945 Klaas Versnel was eigenaar van een drukkerij aan de Zaanweg te Wormerveer. Hij maakte deel uit van de Zaanse Groep-Kleiman die voor de landelijke organisatie LO voor hulp aan onderduikers werkte. Hij hield zich onder meer bezig met het vervalsen van papieren als voedselbonnen, paspoorten en persoonsbewijzen van Joodse mensen zodat zij konden vluchten.
  • Versteeg, Hendrik Jacobplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigVersteeg, Hendrik Jacob

    (Wassenaar 2 september 1842- De Haag 10 december 1919) Hendrik Jacob Versteeg Hendrik Jacob Versteeg, was burgemeester van Wormerveer en Westzaan van 1876 tot 1878 en van Zaandam van 1878 tot 1894. Hij woonde in het pand Westzijde 81.

    Versteeg werd in 1881 door de
  • Verstegen, Alexander Gustaaf Adolphplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigVerstegen, Alexander Gustaaf Adolph

    (Texel 1870 - Den Helder 1936)

    Burgemeester van Koog (aan de Zaan) van 1929 tot 1935, wethouder voor de SDAP te Den Helder. Toen Verstegen in 1929 in Koog aan de Zaan werd benoemd had hij een uitgebreide loopbaan in de arbeidersbeweging achter de rug. Hij was onder meer mede-oprichter geweest van de Algemeene Bond voor Nederlandsche Marine Matrozen (1897) en was in 1901 tot 14 dagen hechtenis veroordeeld nadat hij misstanden in het marine-hospitaal in Den H…
  • Verstegen, Frederikplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigVerstegen, Frederik

    Den Helder, 4 februari 1907 - Uitgeest, 19 december 1972

    Laatste burgemeester van Westzaan, Verstegen begon als volontair in zijn geboorteplaats te werken en werd in 1940 hoofdcommies in Leiden. In de jaren zestig werd hij raadslid voor de VVD in Bergen. In december 1969 volgde zijn benoeming tot burgemeester van Westzaan, wat hij als een bekroning op zijn carrière zag. In 1968 was hij 'even' waarnemend burgemeester van 'roerig' Vinkeveen waar het college van B & W vanwege …
  • Verwachting, De Goedeplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigVerwachting, De Goede

    Tabaksstamper in Krommenie. Zie De Pelikaan, De.
  • Verweij, Houthandelplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigVerweij, Houthandel

    In 1905 besloot de Amsterdamse houthandelaar Dirk Jacobus Verweij op zoek te gaan naar een plaats waar hij zijn groeiende onderneming kon uitbreiden. Hij vond de gewenste ruimte in Zaandam, achter de werf van Huybert van de Stadt, gelegen aan de Gouw, 100 meter van het Sluispad in het Oostzijderveld. Het ging zeer goed met het bedrijf en 1915 werd het een NV. Men nam dat zelfde jaar leegstaande loodsen over van Gebr. Huybert van de Stadt. In 1935 wilde men het bedrijf ophe…
  • Verwerplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigVerwer

    Blikbedrijf in Krommenie, in 1912 opgegaan in de Verblifa (Verenigde Blikfabrieken).

    Aangezien zowel de cacao- en chocolade-industrie, als brood-, koek- en beschuitfabrieken in de Zaanstreek sterk waren vertegenwoordigd, lag het voor de hand dat ook hier een blikemballage-industrie zou ontstaan. De Zaanse blikindustrie ontstond in eerste instantie evenwel niet ter bevoorrading van deze bedrijven, maar doordat het in 1885 opgerichte lakkers- en vernisbedrijf in Krommenie de beschikking k…
  • Verwer, Johannes Albertusplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigVerwer, Johannes Albertus

    (Bodegraven 20 november 1884 - Zaandam 12 mei 1965)

    Beeldend kunstenaar, kunstschilder. J.A. Verwer woonde en werkte, na schilderlessen van D.H. van der Poll, in Goes, Amsterdam, Bergen en (van 1933 af) in Zaandam.

    beeldend_kunstenaar
  • Verzekeringswezenplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigVerzekeringswezen

    In de Zaanstreek bestond eeuwenlang een hoge graad van economische bedrijvigheid op allerlei gebied. Daaruit voort kwam de behoefte aan mogelijkheden om het financiële risico daarvan zo veel mogelijk veilig te stellen. Misschien kan zelfs worden gesteld, dat bepaalde takken van handel of industrie zich minder of in elk geval anders ontwikkeld zouden hebben als niet enige vorm van mogelijkheid tot overdracht van het financiële risico had bestaan. De kleinschaligheid van de Zaan…
  • Verzetplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigVerzet

    Zie: Tweede Wereldoorlog Wereldoorlog 2. en 3.
  • Verzetsmonument in Zaandamplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigVerzetsmonument in Zaandam

    Het verzetsmonument in Zaandam is opgericht om gevallenen te herdenken die tijdens de opstand van 1813 en tijdens de Tweede Wereldoorlog zijn omgekomen. Het monument bevat 23 namen van gevallenen in de Tweede Wereldoorlog en 6 namen van hen die zijn gexecuteerd door de
  • Verzetsmonumentenplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigVerzetsmonumenten

    In de Zaanstreek zijn op de navolgende plaatsen gedenktekens opgericht ter nagedachtenis van omgekomen verzetsmensen en andere slachtoffers van de Tweede Wereldoorlog Wereldoorlog.

    * Oostzaan, ds. Nanne Zwiepsingel, algemeen herdenkingsmonument.
  • Verzijlplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigVerzijl

    Zie: Commissie Verzijl Verzijl.
  • Verzuilingplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigVerzuiling

    Zie: Bestuur en rechtspraak 3.2.1.
  • Vesta, Volkssterrenwachtplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigVesta, Volkssterrenwacht

    Wetenschappelijk/educatief centrum voor astronomie, geografie en meteorologie, gevestigd in de voormalige christelijke basisschool De Korenaar aan het Zuideinde in Oostzaan.

    Het centrum bestaat uit twee instructielokalen. In het eerste lokaal is een overzicht te zien van het ontstaan en de wording van het heelal na de 'Big Bang' en van het zonnestelsel en alles wat met astronomie van doen heeft.
  • Vestigingsklimaatplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigVestigingsklimaat

    Zie: Economische geschiedenis structuur 1.2.
  • Vesuviusplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigVesuvius

    [Gloeistokerij Vesuvius van S. van Vliet iets ten zuiden van de [[mallegatsluis|Mallegatsloot]]. Centraal een schoorsteen en rechts in het weiland een petmollentje. Aquarel van C. Abbing. Bron: Beeldbank [[gemeente_archief|Gemeente Archief]]]Gloedfabriek die gestaan heeft in Zaandam in het Westzijderveld op de grens met Koog aan de Zaan.

    Externe link:

    * Historische Vereniging Koog-Zaandijk
  • Vet, Dickplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigVet, Dick

    (1928)

    Dick Vet, pianist en muziekpedagoog, ontving zijn opleiding aan het Amsterdams Conservatorium. Hij was van 1949 tot 1989 als pianodocent verbonden aan de Volksmuziekschool in Zaandam, later Gemeentelijke Muziekschool Zaanstreek. Hij trad daarnaast veelvuldig op als solist, onder andere met het Noordhollands Philharmonisch Orkest en als begeleider. Ook was hij als hoofdvakdocent Methodiek tot 1989 verbonden aan het Conservatorium van de Hogeschool voor de Kunsten in Utrecht.
  • Vet, Salomon Izakplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigVet, Salomon Izak

    Salomon Izak Vet was een zilversmid, gevestigd op de Gedempte Gracht. Vet stond bekend om miniaturen die in opdracht werden gemaakt en als geschenk dienden bij bijzondere gebeurtenissen. In 1908 maakte hij een miniatuur van de Bullekerk, een gift van de gemeente Zaandam aan Koningin Wilhelmina. Voor de Russische
  • Vetim bvplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigVetim bv

    Verwarmings- en Technische Installatie Maatschappij in Zaandam.

    Vetim bv is een voortzetting van VTIM, dat in de jaren vijftig van de 20e eeuw begon als een aparte verwarmingsafdeling van het installatiebedrijf Fris. In 1972 werd het overgenomen door Sterel en Wechgelaar, welk bedrijf op zijn beurt twee jaar later werd overgenomen door het Amerikaanse concern Westinghouse.
  • Vetira Romance Aerosols BVplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigVetira Romance Aerosols BV

    economie koog

    Vetira Romance Aerosols BV

    Afvulbedrijf van aerosols (spuitbussen), dat bij oprichting was gevestigd te Koog aan de Zaan, later aan de Westzijde, daarna aan de Sluispolderweg te Zaandam. Het bedrijf werd opgericht in 1948 onder de naam nv Chemische Industrie Vetira door H.J. Boon uit Zaandijk. Begonnen met een kapitaal van ƒ 4000, richtte men zich op de verkoop van vitamineconcentraten voor veevoeder, verpakte bestrijdingsmiddelen voor land- en tuinbouw en vervaardiging en verhan…
  • Vetpot, Deplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigVetpot, De

    Oliemolen in Wormer. Zie De Liefde, De

    oliemolen molen
  • Vezeno Schadeverzekeringen nvplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigVezeno Schadeverzekeringen nv

    Landelijk werkende verzekeringsmaatschappij, gevestigd in Zaandam.

    In de jaren vóór de Tweede Wereldoorlog stond de ziektekostenverzekering in ons land eigenlijk nog in de kinderschoenen. Ziekenfondsverzekeringen waren nog lang geen gemeengoed en de particuliere ziektekostenverzekeringen verkeerden nog in een primitief stadium. In de oorlog kwam onder druk van de Duitse bezetter het ziekenfondsbesluit tot stand, waarmee de werknemers met een inkomen onder de 'wels…
  • Vierendeel, Hetplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigVierendeel, Het

    Pelmolen in Wormerveer.

    Zie: De Jonge Voorn, De Jonge Vierendeel,
  • Vierendelenplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigVierendelen

    Zie: Bestuur en Rechtspraak 1.2.5.
  • Vijfbroers, Deplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigVijfbroers, De

    Vroeger wel gebruikte naam voor het dorp Zaandijk, zie aldaar. Zie ook: Hendrik Pieters Oud-Hein en Viscoper, Jacob Pietersz
  • Vijfhoek, Deplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigVijfhoek, De

    Wijk in het zuidelijk deel van Zaandam-Oost, tussen de Gouw en de Zuiddijk.

    De wijk, waarvan de acht straten alle namen dragen van vooroorlogse Nederlandse politici, werd eind jaren vijftig van de 20e eeuw aangelegd, als een van de eerste plekken in de streek waar hoogbouw werd gepleegd. De naam is ontleend aan het weiland de Vijfhoek, waarop een deel van de wijk gebouwd is.
  • Vijfhoekparkplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigVijfhoekpark

    Het Vijfhoekpark is een park in Zaandam, gelegen ten zuiden van de bebouwde kom. Het park wordt begrensd door de Thorbeckeweg in het noorden, sportpark Poelenburg in het oosten, de Noorder IJ- en Zeedijk in het zuiden en de Wibautstraat in het westen.
  • Vijlbrief, Nicolaasplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigVijlbrief, Nicolaas

    Leiden, 24 februari 1890 – Velp, 4 maart 1972 Nicolaas Vijlbrief in 1931 Burgemeester van Westzaan van 1951 tot 1955. Nicolaas Vijlbrief verbleef van 1914 tot 1924 in Nederlands-Indië, waar hij onder meer onderwijzer LO en MULO en vakbondsbestuurder was, mede-oprichter en directielid was van de nv Handelsdrukkerij de Indische Courant. Als gewezen redacteur-commissaris van de Suikerbond schreef hij in 1923 een artikelen-reeks over het Gewijzigd Ontwerp Burgerlijk Wetboek in v…
  • Vijzelaar, Deplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigVijzelaar, De

    Volmolen in Oostzaandam. De Windbrief werd gegeven in april 1659. In juni 1681 was hij eigendom van Pouweles Pietersz. Vijselaer. Een deel van het voormalige erf ligt waarschijnlijk onder de spoorlijn naar Enkhuizen. Hij werd omstreeks 1820 gesloopt.
  • Vink, Deplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigVink, De

    Hennepklopper in Krommenie. Zie De Gortmolen, De.
  • Vink, Klaas (Renati)plugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigVink, Klaas (Renati)

    (Zaandam, 13 november 1886) Zanger, luitspeler, conferencier en componist

    Klaas Vink werd in Zaandam aan het Prinsenpad geboren. Hij werkte als zager bij houtzaagmolen de Engel en later bij de Morgenster. Hij word opgemerkt als zanger op een cabaret aan de Warmoesstraat in Amsterdam door Willy Derby. Als hij zich in 1937 weer in de gemeente laat inschrijven woont hij op het Papenpad nr. 15. Pas heel veel later zien we hem op een foto uit 1974 met een gitaar, hij is dan 87…
  • Vinkemolens, Deplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigVinkemolens, De

    Watermolens in de Enge Wormer. Zie: De Bak, De.
  • Vinkenpad (-straat)plugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigVinkenpad (-straat)

    Straat en voormalig pad in Zaandam-West, liggend evenwijdig aan en ten noorden van de Gedempte Gracht Gracht en ten zuiden van de Zeemansstraat en lopend van de Westzijde tot het Rustenburg. Het was een 'voornaam pad' pad dat toebehoorde aan leden van de familie Gijsen, die het land verkavelden en als erven verkochten. Tussen 1635 en 1650 maakte het pad een snelle bewonersontwikkeling door.
  • Virgilius, Deplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigVirgilius, De

    Oliemolen in Oostzaandam, gewoonlijk De Verguul genoemd, bijgenaamd De Suk, Het Serpent en De Bloeddief. Hij werd gebouwd in 1648, heeft gestaan aan en ten westen van de Knie, ten noorden van het Kokspad. De molen werd gesloopt in 1888.

    oliemolen molen
  • Vis Pz, nv Lakfabriek en Export Maatschappij v/h Jacobplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigVis Pz, nv Lakfabriek en Export Maatschappij v/h Jacob

    Voormalig bedrijf in Zaandijk, dat zich tot 1980 heeft bezig gehouden met de fabricage van en handel in standolie, lakken, vernissen, aangemaakte verven, siccatieven en krijt, alsmede patentolie en fijne olieën.
  • Vis, Heymeplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigVis, Heyme

    Zaandam, 28 februari 1883 - Bussum, 5 april 1965 Heyme Vis: Landgoed 1917 Heyme Vis Dzn, beeldend kunstenaar, schilder en tekenaar. Heyme Vis werd geboren in Zaandam en was aanvankelijk verbonden aan de fabriek van verfwaren, die door zijn grootvader en zijn vader gedreven werd. Pas op latere leeftijd ging hij schilderen. Hij was leerling van
  • Vis, Heyme Visplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigVis, Heyme Vis

    * Wormerveer * Zaandijk * Heyme Vis

    Vis, Heyme

    Ondernemersgeslacht, actief in de verffabricage

    vanaf het begin van de 17e tot in de 20e eeuw.

    De verfhoutmalerij was al van het prille begin van de industriële ontwikkeling in de Zaanstreek vertegenwoordigd. Nadat het Amsterdamse tuchthuis het monopolie had verkregen op het raspen van het verfhout, werd op veel plaatsen - ook in de Zaanstreek - illegaal verfhout gemalen. Zie ook
  • Vis, Keesplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigVis, Kees

    Zaandijk, 22 oktober 1926 - 21 juli 2012

    Cornelis (Kees) Vis, beeldend kunstenaar, kunstschilder, aquarellist en vooral ontwerper en wever van wandtapijten. Kees Vis werd opgeleid aan de Rijksacademie voor Beeldende Kunsten in Amsterdam. Hij woonde en werkte in Zaandijk, Beverwijk, Koog aan de Zaan en daarna in Haarlem. Hij ontwikkelde een heel persoonlijk oeuvre.
  • Vis, mr. Janplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigVis, mr. Jan

    Wormerveer, 30 oktober 1933 - Zeist, 24 januari 2011

    Jacob Jan (Jan) Vis, staatsrechtgeleerde die lange tijd een vooraanstaande D66-senator was. Aanvankelijk parlementair journalist bij onder meer NRC Handelsblad en later hoogleraar staatsrecht in Groningen. Als Eerste Kamerlid mede-initiatiefnemer van een voorstel voor een enquête en interpellant, toen minister Deetman buiten de Kamervergadering met aftreden had gedreigd om zo de CDA-fractie onder druk te zetten. Vooral door een …
  • Vis, Mr. Dirkplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigVis, Mr. Dirk

    Nederhorst den Berg 8 juli 1906 - Driebergen 2002

    Auteur van een groot aantal belangrijke publicaties over de Zaanstreek op historisch gebied. Mr. Dirk Vis stamt uit een oud Zaans geslacht en bracht zijn jeugd door in Westzaan.

    Na een opleiding aan de HBS in Zaandam en een rechtenstudie aan de Gemeente Universiteit in Amsterdam waar hij in 1931 afstudeerde, werkte hij korte tijd als advocaat en procureur, maar in 1933 ging hij als illustrator en kunstschilder werken.
  • Vis, ondernemersgeslacht Wormerveerplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigVis, ondernemersgeslacht Wormerveer

    * Wormerveer * Zaandijk * Heyme Vis

    Vis

    Ondernemersgeslacht uit Wormerveer in de 19e eeuw

    Een jongere zoon van Jan Vis Heymesz (1765-1818) en Trijntje Cleyndert (1773-1834), was Albert Vis, ondernemersgeslacht Wormerveer (1801-1848), gehuwd met Neeltje Groen (1801-1852). Hij werkte aanvankelijk op het kantoor van de heren
  • Vis, ondernemersgeslacht Zaandijkplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigVis, ondernemersgeslacht Zaandijk

    * Wormerveer * Zaandijk * Heyme Vis

    Vis

    Ondernemersgeslacht uit Zaandijk in de 17e, 18e, 19e en 20e eeuw.

    De belangen van de familie Vis bij de oliehandel en -fabricage begonnen bij Gerrit Jansz Vis (1676-1759), zoon van Jan Pietersz Vis (1626-1706) en Letske Anskes (1637-1720), die aanvankelijk samen met zijn oudste broer, Jan Jansz Vis (1658-1709) een stijfselmakerij annex handel dreef. Daarnaast was hij deelgenoot in een handelscompagnie, dreef hi…
  • Viscoper, Jacob Pieterszplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigViscoper, Jacob Pietersz

    (circa 1545-circa 1610)

    Hoogstwaarschijnlijk een kleinzoon van Hendrik Pietersz., alias Oud-Hein, die in 1494 als eerste aan Schouten Schepenen van Westzaan verzocht 'dat hij mocht betimmeren en behuysen den Lagendijck'.

    Daardoor geldt Oud-Hein als 'stichter' van het dorp
  • Viskoper, De Jongeplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigViskoper, De Jonge

    Houtzaagmolen in Westzaandam, Paltrok, ook Het Vissie genoemd.

    De Windbrief van de balkenzager werd gegeven in juni 1670. De molen stond aan en ten westen van de Vaart, en werd gesloopt in 1888.
  • Viskorf, De Gekroondeplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigViskorf, De Gekroonde

    Houtzaagmolen in Westzaandam, achtkante Bovenkruier.

    De eerste vermelding van de vermoedelijke balkenzager dateert uit maart 1720, eigenaar was toen Jan Cornelisz. Korf. De molen werd in 1751 door twee Amsterdamse kooplieden gekocht en afgebroken om naar Riga te worden vervoerd. Toen de Staten Generaal daar geen toestemming voor wilde geven, werd hij door de kooplieden weer van de hand gedaan. Wat er verder met de afgebroken molen is gebeurd, is niet bekend. De laatste ve…
  • Visser, Harryplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigVisser, Harry

    Zaandam 23 oktober 1890 - Zaandam 15 augustus 1975

    Henri Jules (Harry) Visser, verffabrikant, bestuurder van verscheidene (zwem-)organisaties, ereburger van Zaandam.

    Harry Visser was onder meer:

    * secretaris en voorzitter van zwemvereniging
  • Visser, Deplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigVisser, De

    Houtzaagmolen in Oostzaandam, Paltrok. De enige vermelding van de balkenzager dateert uit augustus 1728. Verdere gegevens ontbreken.
  • Visser, Deplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigVisser, De

    Houtzaagmolen in Westzaan, Paltrok.

    De windbrief van de balkenzager werd gegeven in september 1690 aan de weduwe van Dirk Arisse Visser. De molen stond ten westen van het Zuideinde bij de Kleine Braak en ging in 1749 door brand verloren.
  • Visser, Deplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigVisser, De

    Oliemolen in Wormer.

    De Windbrief werd gegeven in april 1694, maar de molen was al ouder. De molen stond aan de Wormerringdijk, binnendijks, ongeveer tegenover de Marktstraat in Wormerveer. Hij werd in 1878 vervangen door een stoom-olieslagerij, die slechts drie weken in bedrijf was en toen door brand werd verwoest.
  • Visser, Deplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigVisser, De

    Papiermolen in Zaandijk.

    De windbrief werd gegeven in maart 1695, maar de molen was al ouder. Hij stond ten zuiden van het Guispad, ten oosten en op enige afstand van de Watering en werd in maart 1796 door brand verwoest.
  • Visser, De Gekroondeplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigVisser, De Gekroonde

    Verfmolen in Oostzaandam.

    De Windbrief werd gegeven in januari 1725. De molen stond ten oosten en op enige afstand van De Gouw, en werd in februari 1841 door brand verwoest.
  • Visser, De Jongeplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigVisser, De Jonge

    Houtzaagmolen in Westzaan, Paltrok.

    De Windbrief van de wagenschotzager werd gegeven in september 1700 aan Aris Dirkz. Visser. De molen stond ten westen van het dorp, bij de Kleine Braak, en werd gesloopt in 1807.
  • Visser, De Jongeplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigVisser, De Jonge

    Houtzaagmolen in Westzaandam, Paltrok.

    De Windbrief van de wagenschotzager en later balkenzager, werd gegeven in juli 1722. De molen werd in augustus 1738 door brand verwoest, waarna de in Koog aan de Zaan afgebroken molen De Gekroonde Boer op zijn plaats werd neergezet. De molen stond nabij en ten westen van De Watering en kwam in januari 1760 in slopershanden.
  • Visser, De Nieuweplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigVisser, De Nieuwe

    Houtzaagmolen in Westzaan, Paltrok.

    De Windbrief van de vermoedelijke wagenschotzager werd gegeven in augustus 1725 aan Dirk Arisz. Visser. De molen is kort na 1749 gesloopt. Hij stond ten oosten van het Zuideinde.

    molen houtzaagmolen
  • Visser, De Oudeplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigVisser, De Oude

    Houtzaagmolen in Westzaan, Paltrok.

    De Windbrief van de wagenschotzager werd gegeven in oktober 1716 aan Claas Dirksz. Visser. De molen stond ten westen van het dorp, nabij de dijk en werd in 1902 gesloopt.

    molen houtzaagmolen
  • Visser, Deplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigVisser, De

    Houtzaagmolen in Westzaandam, paltrok. De enige vermeldingen dateren uit 1728 en 1731. Verdere gegevens ontbreken.
  • Visser, Barbaraplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigVisser, Barbara

    Šibenik Kroatië 16 augustus 1977

    Barbara Visser, Nederlands politica, woonachtig in Zaanstad, sinds 26 oktober 2017 staatssecretaris van Defensie in het Kabinet-Rutte III. Daarvoor was zij vanaf 20 september 2012 VVD-lid van de Tweede Kamer als woordvoerder verkeer, water, scheepvaart, luchtvaart en visserij. Ze heeft een Nederlandse vader en een Kroatische moeder. Toen ze 3 jaar was verhuisde ze met haar moeder naar Nederland. Visser was van 2002 tot 2007 werkzaam bij het mini…
  • Visser, Eduardplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigVisser, Eduard

    Wormerveer, 8 april 1942

    Ed Visser, letterkundige, debuteerde in 1965 als schrijver, op voorspraak van W. F. Hermans, met de verhalenbundel Twee handen van zwart. Sindsdien werd een aantal verhalenbundels, romans en gedichtenbundels van hem uitgegeven.
  • Visser, Gerritplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigVisser, Gerrit

    Marken Binnen 1912 - Krommenie 1993 Gerrit Visser 1912-1993 Journalist en bestuurslid van meerdere organisaties te Krommenie.

    Gerrit Visser werkte voor de Tweede Wereldoorlog als fabrieksarbeider, maar ging na 1945 de journalistiek in. Hij schreef voor verscheidene landelijke en lokale dag- en weekbladen als Het Vrije Volk, het dagblad De Nieuwe Dag en later voor De Typhoon. Hij maakte raadsverslagen in alle Zaanse gemeente-huizen. Eind jaren '40 werd hij redacteur van de
  • Visser van Hazerswoude, Dirkplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigVisser van Hazerswoude, Dirk

    Zaandam, 1 november 1830 - Heemstede, 4 oktober 1890

    Dirk Visser van Hazerswoude, studeerde Romeins en hedendaags recht aan de Hogeschool te Leiden, aanvankelijk Eerste Kamerlid waar hij het woord voerde over landbouw-aangelegenheden, spoorwegen, waterstaat en binnenlandse zaken, later Tweede Kamerlid voor het district Hoorn. Sprak ook in het parlement hoofdzakelijk over landbouwaangelegenheden, maar speelde geen opvallende rol. Enige tijd advocaat in Amsterdam en …
  • Visserijplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigVisserij

    De vangst van vissen en andere in het water levende organismen. Onderscheiden worden zeevisserij, binnenvisserij en sportvisserij. Voor sportvisserij zie Hengelsport.

    Historisch is de visserij onder te verdelen in: Haringvisserij, kustvisserij, zoetwatervisserij, zoutwatervisserij en
  • Visserij, De Groenlandseplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigVisserij, De Groenlandse

    Houtzaagmolen in Westzaandam, Paltrok, ook de Groenland genoemd.

    De Windbrief van de Balkenzager werd gegeven in september 1717. De molen stond nabij de tegenwoordige straat Groenland, en werd gesloopt in 1894.
  • Visserman, Deplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigVisserman, De

    Houtzaagmolen in Oostzaandam, Paltrok, ook De Drijver genoemd.

    De eerste vermelding van de Balkenzager dateert uit 1690. De molen stond nabij het Hanenpad. En werd in 1764 gesloopt.
  • Vissers-Koopman, Lenyplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigVissers-Koopman, Leny

    Leny Vissers-Koopman, lijsttrekker en wethouder namens de Zaanse Onafhankelijke Groepering ZOG sinds april 2010. In de coalitieperiode 2014-2018 heeft zij in haar portefeuille: Openbare ruimte, Havens en Vaarwegen, Recreatiebeleid, Markten en kermissen. Zij is tevens wijkwethouder van 'Rooswijk, Oud Zaandijk en Oud Koog aan de Zaan'.
  • Vissershavenplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigVissershaven

    Zie: Economische geschiedenis geschiedenis 2.3.1.
  • Vissershopplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigVissershop

    Wijk in Zaandam-Oost, westelijk van de Zuiddijk, zuidelijk van de toevaart naar de Hanenpadsluis.

    Het Vissershop ontstond door aanslibbing en werd bij de droogmaking van het IJ en het graven van het Noordzeekanaal geheel drooggelegd en door een dijk beschermd. De naam 'hop' komt in geheel Noord-Holland voor en duidt steeds een door aanslibbing ondieper en kleiner wordend water aan.
  • Vissie, Hetplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigVissie, Het

    Houtzaagmolen in Westzaandam, Paltrok. Zie De Jonge Viskoper, De Jonge.
  • Vitters, Hendrikplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigVitters, Hendrik

    Rotterdam, 23 juli 1903 - Maastricht, 4 mei 1977

    Hendrik Vitters was een Nederlandse zeevaarder en politicus. Hij collaboreerde tijdens de Tweede Wereldoorlog met de Duitse bezetter en was van 1942 tot 1945 burgemeester van Zaandam.
  • Vlaanderen, Loekplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigVlaanderen, Loek

    Badhoevedorp, 15 juli 1937 - Zaandijk, 25 maart 2019

    Zaandijker Jan Louis (Loek) Vlaanderen, bestuurslid van Kontakt Milieubeheer Zaanstreek (KMZ), de Zaanse afdeling van de Fietsersbond, Milieufederatie Noord-Holland en Kalverpolder, hield zich intensief met bomen bezig nadat hij gepensioneerd raakte. Tijdens wandelingen wees zijn vader hem vaak op de aanwezigheid van een broedende eend of een uil in een boom. Zijn moeder wist dan altijd wat voor boom het was. Zij had het wee…
  • Vlaar en Zonen bv, P.plugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigVlaar en Zonen bv, P.

    Fabriek van en handel in enveloppen in Krommenie en Groningen.

    Het bedrijf werd opgericht in Zaandam in 1926 door Pieter Vlaar, als groothandel in grafisch papier en in papierwaren. In 1945 veranderde de naam in P. Vlaar & Zonen en werd de juridische vorm vennootschap onder firma, later gewijzigd in bv. In 1945 vestigde Vlaar zich ook in Groningen. Beide bedrijven hielden zich bezig met de handel in papier en papierwaren, waarbij de handel in enveloppen een steeds groter…
  • Vleethuizenplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigVleethuizen

    Benaming van de 17e- en 18e- eeuwse pakhuizen, die ten behoeve van de walvisvaart in gebruik waren 'Vleet' was een synoniem van 'vloot' (Boekenoogen, De Zaanse Volkstaal), in ruime betekenis werd er de gehele uitrusting mee bedoeld die voor de Groenlandvaart gebruikt werd. In de vleethuizen werden harpoenen en andere benodigdheden, roeiriemen en tuigage, alsmede proviand opgeslagen.
  • Vleetrederijplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigVleetrederij

    In Partenrederij gedreven bedrijfstak ten behoeve van de Walvisvaart. De vleetrederijen zorgden voor de uitrusting van de walvisvaarders.

    Zie ook Economische geschiedenis geschiedenis 2.3.3.
  • Vlektyphusplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigVlektyphus

    In februari 1902 heerste er in de gemeenten Zaandam, Koog aan de Zaan, Zaandijk en Wormerveer een hevige zeer besmettelijk ziekte. Het vermoeden bestond, dat deze ziekte, voorlopig vlektyphus genoemd, was overgebracht door een lading lijnzaad, afkomstig uit Bombay. Reeds verscheidene gevallen hebben zich voorgedaan, waarvan enkele met dodelijke afloop. De besmettelijkheid is zo groot, dat personen, die maar even in aanraking met lijders zijn geweest, dit met de dood moesten bekopen. …
  • Vleuten, Jan vanplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigVleuten, Jan van

    Zaandijk, 25 januari 1762 - Zaandijk, 23 februari 1835

    Eigenaar van papiermolens, patriot, burgemeester van Zaandijk.

    Toen de Fransen in 1795 Amsterdam binnentrokken en de Bataafse Republiek werd uitgeroepen, was hij het die de mannen van Zaandijk bijeen riep in herberg De Zwaan om ze van dit heuglijke feit op de hoogte te stellen. Van Vleuten was één van de afgevaardigden van de Zaanstreek naar Den Haag, ter ere van de nieuwe koning, Lodewijk Napoleon.
  • Vlieg, Deplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigVlieg, De

    Snuifmolen in Zaandijk, ook De Spaanse Vlieg genoemd.

    De Windbrief werd gegeven in januari 1697 aan Albert Jansz. Spaans. De molen werd voor januari 1713 gesloopt, maar later weer herbouwd. Hij stond ten westen van de tegenwoordige spoorlijn, ten noorden van de Schans. De molen werd gesloopt in 1763.
  • Vlieg, De Spaanseplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigVlieg, De Spaanse

    Snuifmolen in Zaandijk. Zie De Vlieg, De.
  • Vliegveld Zaandamplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigVliegveld Zaandam

    De Eerste Wereldoorlog maakte de aanleg van een militair vliegveld binnen de Stelling van Amsterdam noodzakelijk. Gehaast werd er in augustus 1914, een mini-luchthaven aangelegd in de Achtersluispolder. Afgezien van het naastgelegen, in aanbouw zijnde pakhuis De Vrede was de grond daar toen nog maagdelijk. Met de aanleg van een start- en landingsbaan werd het prototype van Schiphol een feit. Dat wil zeggen: voor even. De polderbodem was namelijk zo zompig dat er ’s winters gee…
  • Vlietplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigVliet

    Naam van een water onder Assendelft, vroeger een meertje, dat door een smal riviertje in verbinding stond met de Vlietsluis en daarmee het Wijkermeer.

    Het meertje werd wel het Wijde Vliet genoemd, het riviertje het Nauwe Vliet. Een 'vliet' een waterloop, stroom of rivier. Aan de Vliet stond in de late Middeleeuwen het slot van de heren van Assendelft. Over het ontstaan van het Wijde Vliet doet een volksverhaal de ronde. Beverwijk en Westzaan bouwden gelijk een kerk.
  • Vliet, Klaas vanplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigVliet, Klaas van

    Krommenie, 21 augustus 1841 - Krommenie, 11 februari 1917

    Beeldend kunstenaar, schilder en fotograaf.

    Klaas van Vliet, gehuwd met Neeltje Schaap, woonde en werkte, als leerling van Isaac Arentz, in zijn geboorteplaats, waar hij het beroep van wijnhandelaar uitoefende en bovendien enige tijd wethouder was. Gedurende zijn leven woonde en werkte hij voornamelijk in zijn geboorteplaats Krommenie. Hij geldt als een van de eerste Zaanse fotografen, maar kreeg vooral bekendheid door…
  • Vlietpolderplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigVlietpolder

    Zie: Landschap 9.
  • Vlietsluisplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigVlietsluis

    Voormalige sluis in de Assendelver IJ-dijk, aan het eind van de Nauwe Vliet, tussen het schiereiland De Kaag en de monding van de Kil. Deze 15e-eeuwse ontwaterings- en inlaatsluis werd eind 17e eeuw afgedamd en pas veel later gesloopt.

    sluis
  • Vlijt, Deplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigVlijt, De

    Houtzaagmolen in Westzaandam, Bovenkruier.

    De balkenzager werd in 1862 gebouwd op de plaats van de verbrande bovenkruier De Zes Gebroeders, De, aan en ten westen van de Watering, in het verlengde van de Parkstraat. De molen werd gesloopt in 1878 en vervangen door een gelijknamige stoomhoutzagerij.
  • Vlijt, Deplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigVlijt, De

    Oliemolen in Wormerveer.

    De Windbrief werd gegeven in september 1779. De molen stond aan weg en Zaan. Hij werd gesloopt in 1879, om vervangen te worden door een gelijknamige stoom-olieslagerij.

    oliemolen molen
  • Vlinder, De Witteplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigVlinder, De Witte

    Meelmolen in Wormerveer, ook De Wit genoemd.

    De eerste meelmolen in Wormerveer werd gebouwd in 1536 en was ongetwijfeld een standaardmolen. De oorspronkelijk uit Haarlem afkomstige molen werd in de Spaanse tijd verwoest. In 1589 werd een nieuwe standaardmolen gebouwd, die in augustus 1693, na blikseminslag, door brand werd verwoest. In zijn plaats werd een grote bovenkruier gebouwd, die behalve als meelmolen ook dienst deed als pelmolen. Hij stond aan weg en Zaan, tegenover d…
  • Vlinder, De Zwarteplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigVlinder, De Zwarte

    Meelmolen in Wormerveer en later Wormer, meestal De Zwart genoemd.

    De molen werd gebouwd in 1586, en was ongetwijfeld een standaardmolen. Omstreeks 1630 werd hij vervangen door een standaard- of een wipmolen, die eerder aan de Heiligeweg in Amsterdam dienst had gedaan. Tussen 1655 en 1657 werd hij afgebroken van zijn standplaats ten noorden van de tegenwoordige werkplaatsen van
  • Vloerbedekkingsindustrieplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigVloerbedekkingsindustrie

    Zie: Forbo Krommenie bv Krommenie.
  • Vloerenfabricageplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigVloerenfabricage

    Zie: Bruynzeel.
  • Vlusch, Deplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigVlusch, De

    Straat tussen Krommenie en Krommeniedijk. tussen de Uitweg en de Noorderhoofdstraat. De straat moet voorheen het karakter van een aparte buurt gehad hebben. De naam werd ook als 'Vlus' of 'Flus' geschreven.
  • Voedingsmiddelenindustrieplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigVoedingsmiddelenindustrie

    Zie: Arbeidsplaatsen en bedrijfsgrootte en bedrijfsgrootte en Economische geschiedenis geschiedenis 3.6.10.
  • Voetbal in de Zaanstreekplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigVoetbal in de Zaanstreek

    1 Ontwikkeling tot 1915

    De eerste voetbalclub in de Zaanstreek ontstond in september 1896 onder de naam Hellas in Zaandam. Vlak daarna volgde UNI, ook een Zaandamse club in datzelfde jaar voetblaverenigin “Wormerveer” in het noordelijk deel van de Zaanstreek. In 1900 gingen de drie clubs op in één vereniging en zo ontstond de Zaandamse Voetbal Vereniging: ZVV.
  • Vogelbeschermingswacht Zaanstreekplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigVogelbeschermingswacht Zaanstreek

    Tijdens de Tweede Wereldoorlog opgerichte vereniging, aanvankelijk met het doel het rapen van eieren in de onbeschermde veenweidegebieden van de Zaanstreek tegen te gaan. De oprichting had plaats op 17 april 1943 na een oproep in de Zaanse dagbladen door een aantal verontruste vogelwachters.
  • Vogelopvangcentrum Zaanstreek, Stichtingplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigVogelopvangcentrum Zaanstreek, Stichting

    Centrum voor de opvang, verzorging en revalidatie van vogels, aanvankelijk gevestigd aan 't Kalf, tegenwoordig aan de Busch in Krommenie.

    De uit Engeland afkomstige Ann van Briemen, Ann van begon in 1963 in haar woonark aan het Kalf te Zaandam met de opvang van vogels. In de beginjaren werden ongeveer 25 vogels per jaar verzorgd. Dit aantal zou snel toenemen. De gebrachte vogels zijn veelal milieu-slachtoffers door olie, gif, plastic, visdraad of gewond…
  • Vogelstruis, Deplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigVogelstruis, De

    De Vogelstruis, doppenmolen in Westzaandam, ook wel De Menies genoemd, als verbastering van 'Mooie Nies'.

    De Windbrief werd gegeven in februari 1656. De molen, toebehorende aan de heer T. Jonker te Koog aan de Zaan, stond aan en ten zuiden van de Mallegatsloot, ten oosten van en nabij de tegenwoordige Provincialeweg en verbrandde als poeiermolen op 30 juni 1914. Ook twee pakhuizen met hun inhoud gingen verloren.
  • Vokes Internationalplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigVokes International

    Voormalige machinefabriek in Assendelft, gesloten in 1977.

    Vokes International was een voortzetting van de Assendelftse machinefabriek De Ridder & Kelch. In 1962 wilde het Britse Vokes (gevestigd in Guildford, Surrey) vaste voet op het continent krijgen en kocht daarom De Ridder & Kelch. Hier werden lucht- en vloeistoffilters, verende pijpondersteuningen, expansiebalgen en compensatoren gemaakt.
  • Volger, Gerbrandplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigVolger, Gerbrand

    (Wormer, 1940)

    Beeldend kunstenaar, kunstschilder, tekenaar (pastels) en lithograaf.

    Gerbrand Volger bekwaamde zich na een afgebroken opleiding tot onderwijzer als kunstenaar in Amsterdam op de Gerrit Rietveld-academie en de Rijksacademie voor Beeldende Kunsten. Hij woont nu in Amsterdam en werkt in Zaandam.
  • Volksblad, Hetplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigVolksblad, Het

    Zie: Radicaal Volksblad Volksblad.
  • Volksblad, Zaansplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigVolksblad, Zaans

    Zaanse editie van het socialistische dagblad Het Volk, die tussen 1938 en 1941 verscheen.

    Het in 1900 opgerichte dagblad Het Volk had van het begin af aan een flinke Zaanse lezersgroep. Dat deed uitgever De Arbeiderspers in 1938 besluiten een Zaanse editie van Het Volk uit te brengen. Een van de zes à acht pagina's was ingeruimd voor lokaal nieuws. In de praktijk leverde het moeilijkheden op deze gevuld te krijgen. Vrijwel meteen na de Duitse inval kwam De Arbeiderspers onder …
  • Volksgeneeskundeplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigVolksgeneeskunde

    De huidige gezondheidszorg berust op diagnostiek en behandeling door daartoe wetenschappelijk opgeleide artsen en specialisten. Voor ons huidige stelsel van geneeskundige voorzieningen kon worden ontwikkeld (zie hiervoor het artikel
  • Volkshuisvestingplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigVolkshuisvesting

    Zie: Woningbouw
  • Volkskunstplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigVolkskunst

    Door het volk voortgebrachte voorwerpen of uitingen waaraan esthetische waarde wordt toegekend. Tot de volkskunst worden zowel gebruiksvoorwerpen met hun versiering (beeldsnijwerk, schilderwerk) als volksprenten, liederen en dansen gerekend. Kenmerkend is meestal het enigszins 'primitieve' karakter van de voortbrengselen ervan, veroorzaakt door het ontbreken van opleiding en ambachtelijke ervaring. De grenzen tussen volkskunst en 'officiële kunst' zijn overigens vaak nauwelijks te tr…
  • Volksmuziekschoolplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigVolksmuziekschool

    In 1947 sprak de sectie muziek van de toenmalige Zaandamse Gemeenschap haar bezorgdheid uit over het teruglopende ledental bij de muziek- en zangverenigingen en over het gebrek aan theoretische kennis, onder andere noten lezen, bij de leden en aspirantleden van de verenigingen. Een commissie bestaande uit de wethouder van onderwijs
  • Volksparkplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigVolkspark

    Cornelis Corver van Wessem Park in Zaandam-West, tussen de Provincialeweg en de Vaart, westelijk van de naar het park vernoemde Parkstraat. In 1889 schonk houthandelaar Cornelis Corver van Wessem (1826-1897) het Volkspark vanwege de viering van zijn 40-jarig huwelijk. Hij werd zelf verantwoordelijk voor de kosten van het onderhoud.
  • Volkstaalplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigVolkstaal

    Zie: Zaans
  • Volkstuinenplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigVolkstuinen

    Van overheidswege (soms ook door bedrijven) beschikbaar gestelde, buiten of aan de rand van de bebouwing gelegen en in kleine kavels verdeelde grond, waarop door stadsbewoners groente, aardappelen, fruit en siergewassen worden geteeld.
  • Volksuniversiteit Zaanstreekplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigVolksuniversiteit Zaanstreek

    Instelling met als doel het organiseren van cursorisch onderwijs aan volwassenen. De eerste volksuniverstiteiten zijn vermoedelijk in België ontstaan, waar ze al aan het eind van de 19e eeuw voorkwamen. Vooral in Duitsland, waar men omstreeks 1910 met dit werk begon, nam het geven van onderwijs aan volwassenen een grote vlucht. In Nederland werd de eerste volksuniversiteit in 1913 opgericht te Amsterdam, op initiatief van prof. dr. S.R. Steinmetz. Het voorbeeld werd…
  • Volkszangschoolplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigVolkszangschool

    Zie: Onderwijs 1.2.5.
  • Vollerijplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigVollerij

    Zie: Volmalerij
  • Volleybalplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigVolleybal

    Sport, waarbij twee door een net gescheiden teams van zes spelers proberen de bal op de vloer van elkaars speelhelft te krijgen.

    De sport werd in 1895 bedacht door William G. Morgan, leider van de Young Men Christian Association in Massachusetts. In 1925 bracht pater S. Buis na een bezoek aan Illinois volleybal naar Nederland, maar de beoefening van de sport bleef beperkt tot enkele missiehuizen en seminaries. Grote bekendheid kreeg volleybal in 1945 na demonstraties van in ons land …
  • Volmalerijplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigVolmalerij

    Molenbedrijf, waarbij laken en andere wollen stoffen werden gevold of dichter gemaakt. In de Zaanstreek waren in totaal 24 volmolens: 10 te Oostzaandam, 7 in Koog, 4 in Zaandijk, 2 in Westzaan en 1 in Oostzaan. Een volmolen was een loonbedrijf. Men ontving wollen stoffen, vooral laken, uit Leiden of Haarlem, behandelde deze in de molen en stuurde de stoffen vervolgens weer terug naar de opdrachtgevers.
  • Volmolen, de Kogerplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigVolmolen, de Koger

    Volmolen te Zaandijk. De enige vermelding dateert uit februari 1677. Hij heeft gestaan in het noordelijk deel van Zaandijk.
  • Volmolenplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigVolmolen

    Een volmolen is een molen die werd gebruikt om geweven wollen stof een nabewerking te geven om de kwaliteit te verbeteren. Bij het 'vollen' werd de weefselstructuur dichter en vaster gemaakt (vervilten). Hiertoe moest de stof langdurig gekneed worden met toevoegingen als aarde, urine en zeep.
  • Vrouwenonderwijsplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigVrouwenonderwijs

    Onderwijs speciaal gericht op meisjes is gedurende de 20-ste eeuw in Nederland een normaal verschijnsel. Onderwijs heeft in dit kader nog vaak tot doel de meisjes voor te bereiden op hun rol in de samenleving. De emancipatorische doelstelling van onderwijs komt pas in de loop van de 20-ste eeuw in beeld.
  • Vonk, Janplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigVonk, Jan

    (Oostzaan, 1931)

    Raadslid en wethouder voor de CPN en later Groen Links te Oostzaan. Jan Vonk werd in 1970 in de Oostzaner gemeenteraad gekozen en bleef daar tot heden (1991) zitting in houden. In 1982 werd Vonk, die in het dagelijks leven timmerman was, wethouder (tot heden). Hij was voorts afdelings- en districtsbestuurder van de CPN, bestuurslid van voetbalvereniging OFC, lid van het wielercomité van de Ronde van Oostzaan en bestuurslid van Sporthal Oostzaan.
  • Voogtenpadplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigVoogtenpad

    Zie: Botenmakersstraat
  • Vool, het Hinkendeplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigVool, het Hinkende

    Pelmolen te Oostzaandam, zie: Het Wapen, Het van Assendelft.
  • Vool, het Jongeplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigVool, het Jonge

    Houtzaagmolen te Westzaandam, kleine achtkante Bovenkruier, bijgenaamd Antje of Peet Ant. De eerste vermelding van de wagenschotzager, en later balkenzager, dateert waarschijnlijk uit 1711; hij werd toen het vooltje genoemd. Hij heeft gestaan aan en ten oosten van de Vaart, en werd in 1894 gesloopt. Van het sloopmateriaal werd de onderbouw van een korenmolentje in Hoofddorp gemaakt.
  • Vool, het Jongeplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigVool, het Jonge

    Oliemolen en later pelmolen te Wormerveer. De Windbrief werd gegeven in mei 1649. In mei 1838 werd hij ingericht als pelmolen; ook het oliewerk bleef intact. Hij heeft gestaan aan weg en Zaan, tussen De Engel, Frederik en De Toekomst, en werd in augustus 1930, na jarenlange stilstand, door brand verwoest.
  • Vooltje, hetplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigVooltje, het

    Snuifmolen te Westzaandam. ook Het Jonge Paard genoemd (het woord 'vool` betekent 'veulen`). De Windbrief werd gegeven in april 1703, maar de molen was al ouder. Hij werd in oktober 1756 door brand verwoest, werd herbouwd, en raakte opnieuw in brand in oktober 1765. Hij heeft gestaan aan of nabij de Zuiderwatering, vermoedelijk achter het Zeemanspad.
  • Vooren, Joplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigVooren, Jo

    Zaandam 1919 - 1999 Mosterdmolen De Huisman wordt geschilderd door Jo Vooren in 1964 Johan Pieter (Jo) Vooren, molenliefhebber en -deskundige, erelid van Vereniging De Zaansche Molen. Jo Vooren zette zich reeds voor de Tweede Wereldoorlog in voor het behoud van molen
  • Voorlichting Zaanstadplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigVoorlichting Zaanstad

    Gemeentelijke afdeling, niet alleen belast met een voorlichtende taak, maar ook met een promotionele en representatieve opdracht. Informatieverschaffing over allerlei bestuurlijke zaken en de daarmee samenhangende gevolgen voor de inwoners van Zaanstad wordt daarbij het belangrijkste geacht. Doel en werkwijze zijn vastgelegd in de nota Voorlichting, die in 1978 door de gemeenteraad is vastgesteld. Eerder was de afdeling al als Voorlichting Zaanstreek actief onder leiding v…
  • Voorn, De Jongeplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigVoorn, De Jonge

    Papiermolen en later pelmolen in Wormerveer, ook De Nieuwe Voorn, of Het Vierendeel genoemd.

    De Windbrief werd gegeven in september 1687. De molen stond in het veld, ten zuidwesten van het tegenwoordige NS-station. Hij werd rond 1818 ingericht als rijstpeller, en omstreeks 1890, nadat een motor was bijgeplaatst, onttakeld en met plaatijzer beslagen. In februari 1909 werd hij door brand verwoest.
  • Voorn, de Nieuweplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigVoorn, de Nieuwe

    Pelmolen te Wormerveer, zie: De Jonge Voorn, De Jonge. Voorn, de Oude. Papiermolen te Wormerveer. De eerste vermelding dateert van februari 1689. Hij heeft gestaan in het veld, nabij het tegenwoordige NS-station, werd in augustus 1714 door brand verwoest en vervolgens herbouwd, gesloopt in 1811.
  • Voorpost, deplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigVoorpost, de

    Arbeiders-weekblad voor de Zaanstreek en het Noorderkwartier van de SDAP, verschenen tussen 1901 en 1924 bij uitgever G.J. den Blanken Jassykoffstraat 37, Zaandam. De Voorpost werd begonnen door SDAP-propagandist mr. Maurits Mendels Nadat deze naar de Zaanstreek was gekomen concludeerde hij dat de bestaande bladen geen promotionele functie voor zijn partij konden hebben. Daarom zette hij de op zaterdagen verschijnende Voorpost op, waarin plaats werd geboden voor propaganda, comment…
  • Voorpost, Deplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigVoorpost, De

    1902 - 1916

    Arbeiders-weekblad voor de Zaan en omstreken. In de laatste jaren voor de eeuwwisseling werden de Artillerie Inrichtingen AI uit de gemeente Delft naar Zaandam verplaatst. De meegekomen arbeiders werden in de voor hen gebouwde Russische Buurt gehuisvest en vormden voor en na de oprichting van de SDAP in Zaandam de kern daarvan. Zoals dat ook elders gebeurde, was een onderwijzer, A. Klaver, de eerste jaren de stuwende kracht. Omdat de landelijke SDAP de streek electoraa…
  • Voorschotplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigVoorschot

    In de Zaanse houtbouw: bovenste schot aan voor- en/of achtergevel, dat iets is uitgebouwd boven de ondergevel. Deze uitkraging of “voorsprong” is gering, maar heeft zin doordat een betere afwatering wordt verkregen. Door de voorsprong van de top is het beschot van de benedenverdieping beter tegen inwatering beschermd. Zie voor een beschrijving van de Zaanse gevels:
  • Voortgezet Onderwijsplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigVoortgezet Onderwijs

    Zie: Onderwijs 2.
  • Voorthuizen, Johannes (Jan)plugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigVoorthuizen, Johannes (Jan)

    Rotterdam 11 maart 1913 - Zaandam 1987

    Secretaris van de Zaandamse Gemeenschap, eerste voorlichter van Zaandam, directeur Voorlichting Zaanstreek (later: Zaanstad). Jan Voorthuizen kwam in 1919 in Zaandam wonen en werd daar op 15-jarige leeftijd jongste bediende bij
  • Vooruit, Scheepswerf bvplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigVooruit, Scheepswerf bv

    Scheepswerf en voormalige Coöperatieve Vereniging. Scheepswerf te Zaandam en oorspronkelijk Koog; aanvankelijk actief in de reparatie en bouw van dekschuiten, later uitgebreid met binnenvaartschepen, sleepboten, tankers, baggermaterieel, rijksvaartuigen, woonboten, visserijschepen, tjalken en klippers.
  • VOORWOORD VAN DE REDACTIERAADplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigVOORWOORD VAN DE REDACTIERAAD

    De Encyclopedie van de Zaanstreek: 'een monument voor de Zaanstreek'. Een monument vooral ook voor de zeer velen, die erbij betrokken waren. Het eerste idee kwam van de Zaanse publicist Eduard Visser. Hij benaderde Jan de Vries, de toenmalige hoofdredacteur van het dagblad 'De Typhoon', erover. Deze legde het voor aan weer een aantal anderen die wellicht iets konden bijdragen. Zij reageerden allen op dezelfde manier: een leuk idee, maar natuurlijk onmogelijk. En to…
  • Voorzaanplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigVoorzaan

    Het deel van de Zaan tussen het Eiland, de Prins Hendrikkade en de sluis te Zaandam, met andere woorden: het deel van de Zaan vóór de Dam. In het verleden maakte ook het huidige Zijkanaal G. deel uit van de Voorzaan, die toen direct in verbinding stond met het IJ en nabij het Ooster- en Wester-
  • Voorzaanbrugplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigVoorzaanbrug

    Zie: Dr. J .M. den Uylbrug, dr. J.M. den
  • Vormingscentraplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigVormingscentra

    Instellingen die zich bezig houden met werkervaringsprojecten, scholing, cursussen en beroepsoriëntatie. Een groot deel van de taken van de voormalige vormingscentra berust op dit moment (1991) bij de Stichting voor Sociaal Kultureel Werk Wormer (Wormerland), het Centrum voor Volwassenen-Educatie, de Stichting Welzijn en Educatie Zaanstreek “Welsaen' en het Damland College, school voor beroepsonderwijs, vorming en algemeen voortgezet onderwijs in Zaanstreek/Waterland (alle Zaanst…
  • VOS cursusplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigVOS cursus

    In 1972 ontwikkelde Krijnie Verlaan de cursus ‘Vrouwen Oriënteren zich op de Samenleving’ (VOS-cursus). Zij deed dat als vormingsleidster in dienst van de Culturele Raad van Noord-Holland. De VOS-cursus werd een groot succes; er zijn er honderden gegeven. De cursus telde twaalf ochtenden, de cursusprijs was ƒ 25.
  • Vos, deplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigVos, de

    Houtzaagmolen te Oostzaandam. paltrok. later De Zalm genoemd. De eerste vermelding van de balkenzager dateert uit mei 1708. ln 1715 was hij in eigendom van Dirk Pietersz. Salm. die de naam waarschijnlijk veranderde. Hij heeft gestaan aan en ten westen van de Gouw. achter de Bloemgracht, en werd gesloopt in 1895.
  • Vos, deplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigVos, de

    Houtzaagmolen te Westzaan. paltrok, later De Witte Vos genoemd. De Windbrief is gedateerd 24 september 1643. De toevoeging 'Witte` duikt na 1700 op. Hij heeft gestaan ten westen van het dorp. aan de dijksloot, dicht bij de dorpsingang. De molen is in 1812 gesloopt. Vos, de. Houtzaagmolen te Westzaandam. paltrok, ook Het Vosje genoemd. De eerste vermelding van de wagenschotzager dateert uit 1695. Hij heeft gestaan achter het Blauwe Arendspad. en werd vermoedelijk in 1821 gesloopt.
  • Vos, deplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigVos, de

    Pel- en oliemolen te Wormerveer. De Windbrief werd gegeven in november 1689. Hij heeft gestaan aan de Noorddijk, buitendijks, iets ten zuiden van de tegenwoordige meelfabriek De Vlijt, en werd in oktober 1712 door brand verwoest.

    molen oliemolen
  • Vos, deplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigVos, de

    Oliemolen te Krommenie. De Windbrief werd gegeven in december 1627. Hij heeft gestaan aan de Kerksloot, nabij de Heiligeweg, en werd gesloopt tussen 1668 en 1680.

    oliemolen molen
  • Vos, deplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigVos, de

    Oliemolen te Westzaandam. zie: De Olievos, de

    oliemolen molen
  • Vos, de Oudeplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigVos, de Oude

    Papiermolen te Westzaandam. De windbrief werd gegeven in januari 1697. maar de molen was aanzienlijk ouder. Molenbeschrijver P. Boorsma, Pieter zag het jaartal 1697 als een mogelijke schrijffout voor 1667. De molen heeft gestaan aan en ten oosten van de Vaart, achter het Kauwerspad, en werd gesloopt in 1735.
  • Vos, de Witteplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigVos, de Witte

    Houtzaagmolen te Westzaan, zie: De Vos, de
  • Vosje, hetplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigVosje, het

    Houtzaagmolen te Westzaandam. Paltrok, zie: De Vos, de
  • Vossepadplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigVossepad

    Oude naam voor het Vermaningpad/straat te Koog.
  • Voster, Maartenplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigVoster, Maarten

    (Zaandam, 20 mei 1952 – 28 december 2019)

    Maarten Voster is vooral bekend geworden als voorzitter van Stadsdeel Westerpark in Amsterdam en als voorzitter van Stichting de Zaanse Schans (2010 – 2016).

    Voster studeerde economie aan de Universiteit van Amsterdam en was in zijn studiejaren actief in de
  • Vraag en antwoordplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigVraag en antwoord

    Zou u de naam Klaas ter Laan willen veranderen in Kornelis? Hij had zelf de pest aan de bijnaam Klaas, u kunt wel melden dat hij zo genoemd werd. EGH ter Laan (jongste kleindochter)

    “Open je email-programma en stuur een mailtje (naar de persoon die je zojuist hebt aangeklikt
  • Vrede, deplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigVrede, de

    Houtzaagmolen te Oostzaandam, bovenkruier. De Balkenzager werd gebouwd in 1839. Hij werd in mei 1848 door brand verwoest, waarna herbouw volgde. Hij heeft gestaan aan en ten westen van de Gouw, op enige afstand en ten noorden van de Hanenpadsloot en werd in juli 1899 opnieuw door brand verwoest.
  • Vrede, deplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigVrede, de

    Oliemolen te Westknollendam. De Windbrief werd gegeven in juni 1685. Hij heeft gestaan aan de Tochtsloot en werd gesloopt in 1872 en vervangen door een gelijknamige stoom-olieslagerij. zie: Croklaan bv

    oliemolen molen
  • Vrede, de Gekroondeplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigVrede, de Gekroonde

    Oliemolen en later snuifmolen te Westzaandam. De windbrief werd gegeven in juni 1685. In 1717 werd hij snuifmolen. Hij heeft gestaan ten oosten van de Watering, achter de tegenwoordige Reigerstraat en werd gesloopt vóór 1828.
  • Vrede, Deplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigVrede, De

    Fabriekspand in de Achtersluispolder, aan het Noordzeekanaal ter hoogte van Zijkanaal H, het Barndegat. De bouw kwam tot stand naar een ontwerp van architect S.B. van Santé, in opdracht van zakenman Van Odijck, toenmalig directeur van de rijstpellerijen van de firma
  • Vredenburg, Willemplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigVredenburg, Willem

    Krommenie, 19 september 1913 - Krommenie, 22 januari 2000

    Overlevende van kamp Dachau.

    Willem Vredenburg, woonachtig aan de Klaas Katerstraat 17 in Krommenie was werkzaam bij Blikfabriek Verblifa en nam deel aan de april-meistaking in 1943. Als represaille werd hij samen met veertien collega-werknemers aangehouden, ter dood veroordeeld en naar een concentratiekamp verbannen. Willem Vredenburg arriveerde na omzwervingen op 26 mei 1944 in concentratiekamp Dachau en wist zich …
  • Vreeman, Ruudplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigVreeman, Ruud

    (Zwolle, 31 december 1947)

    Was burgemeester van Zaanstad van 16 maart 1997 tot 28 juni 2004. Van 1 december 2016 tot 27 september 2017 was hij waarnemend burgemeester.

    Vreeman doorliep de middelbare school in Overveen en hij studeerde arbeids- en organisatiepsychologie in Groningen van 1969 tot 1974. Hij sloot zich aan bij het NVV (later FNV). In 1985 promoveerde hij aan de TU Delft, op een proefschrift getiteld Vakbondswerk en de kwaliteit van de arbeid.
  • Vreugd, de Wildeplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigVreugd, de Wilde

    Schelpzandmolen te Westzaan.

    De windbrief werd gegeven in juni 1741. Hij heeft gestaan aan het Zuideinde, en kwam in januari 1753 in slopershanden.
  • Vrienden, de Twee Goedeplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigVrienden, de Twee Goede

    Houtzaagmolen te Wormerveer, zie: De Jonge Bakker

    molen houtzaagmolen
  • Vrienden van het Zaanse Huis, Verenigingplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigVrienden van het Zaanse Huis, Vereniging

    In 1961 als Vereniging Vrienden van de Zaanse Schans opgerichte organisatie, die zich aanvankelijk steunverlening aan de Zaanse Schans ten doel stelde. Het ledental steeg tot boven de duizend en de vereniging kon in jaarlijkse afdrachten in totaal ongeveer f 250.000,- aan de totstandkoming van de Schans bijdragen.
  • Vriendschap, deplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigVriendschap, de

    Houtzaagmolen te Westzaandam. klein wipmolentje. Ook Dirk de Eenvoudige genoemd. Het lattenzagertje werd gebouwd in 1875 en gesloopt in 1902. Het heeft gestaan aan en ten zuiden van de Papenpadsloot, ten oosten van de Provincialeweg.
  • Vries, Dick deplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigVries, Dick de

    Koog aan de Zaan, 10 juni 1915 - Berlijn, Tegel 4 juni 1943

    Dick de Vries, werkte bij Fokker, was lid van de Stijkelgroep, werd op 28 april 1941 gearresteerd en heeft negen maanden in het Oranjehotel gezeten. Hij werd gefusilleerd 4 juni 1943.
  • Vries, H . deplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigVries, H . de

    Zie: Tweede Wereldoorlog Wereldoorlog 3.
  • Vries, Piet de (Piet Oublie)plugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigVries, Piet de (Piet Oublie)

    Piet de Vries, adjunct-directeur Sociale Zaken te Zaandam en NSB-burgemeester van Wormer verving burgemeester Albertus Slager van Wormerveer op 8 mei 1944 nadat Slager had geweigerd burgers aan te wijzen die moesten helpen Duitse verdedigingswerken bij de kust te maken.
  • Vries, Cees deplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigVries, Cees de

    Zaandam, 25 juli 1946

    Cees de Vries, voormalig voetballer van Telstar, AZ'67 en HFC Haarlem. De Vries startte bij Zaanlandia en speelde in vanaf het seizoen 1969-1970 vier seizoenen bij Telstar in de eredivisie. In 1973 maakte de middenvelder de overstap naar AZ'67 waar hij drie seizoenen voor uitkwam. In 1976 verkaste De Vries naar eerste divisiekampioen HFC Haarlem. De Vries beëindigde zijn carrière na drie seizoenen Haarlem in 1979.
  • Vries Czn, Simon deplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigVries Czn, Simon de

    Zaandam 9 januari 1869 - Wassenaar 27 september 1961

    Simon de Vries Czn, ARP-Kamerlid en minister van Financiën in het kabinet-Ruijs de Beerenbrouck I. Voor zijn ministerschap was De Vries Czn. onderwijzer, advocaat en wethouder in Amsterdam; na zijn aftreden werd hij tot wethouder bij de gemeente Den Haag benoemd. Als minister was hij tweede keus, nadat anderen geen belangstelling voor de functie hadden getoond.
  • Vries, Dub deplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigVries, Dub de

    Urk 26 december 1944

    Zaandammer en organist Dub de Vries verhuisde op jonge leeftijd vanuit Urk naar Wormer waar hij zijn muzikale gaven kon ontplooien in de plaatselijke harmonie. Hij bespeelde daar de bariton-tuba. In zijn militaire diensttijd was hij hoornblazer bij de Prinses Irene Brigade, gelegerd in Schalkhaar, dicht bij de orgelsteden Zwolle en Kampen, en met name in de Bovenkerk te Kampen met de bekende organist Willem Hendrik Zwart werd zijn passie voor het kerkorgel ge…
  • Vries Pz, Jacob deplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigVries Pz, Jacob de

    Zaandam, 1851-1890

    Volgens de overlevering ontstond er bij de bouw van het Zaandamse stadhuis door molenmaker-aannemer Jan de Vries enige verwarring toen zijn meesterknecht hem aansprak met de woorden: 'Wet wenegst baas, der benne gien sekrete in
  • Vries, J.W. deplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigVries, J.W. de

    Jan de Vries, aanvankelijk boek- en kunsthandelaar, in 1924 medevennoot in de firma K. Blees Gzn aan de Westzijde in Zaandam, later onder meer directeur van kantoorinrichtingsbedrijf Blees bv. Daarnaast vervulde De Vries een groot aantal organisatorische functies:

    *
  • Vries, Nicolaas Teunis deplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigVries, Nicolaas Teunis de

    Zaandam, 24 juni 1918 - Ypenburg, 10 mei 1940

    Nicolaas Teunis de Vries, dienstplichtig Huzaar, sneuvelde op 10 mei 1940 tijdens de massale Duitse aanval op vliegveld Ypenburg. Het doel was de Koninklijke familie te ontvoeren. Uiteindelijk bleek het een debacle voor de Duitsers die bijzonder grote verliezen leden.
  • Vries, Toon deplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigVries, Toon de

    Zaandijk 1 april 1882 - 1969 Toon de Vries 1882-1969 Anthonie (Toon) de Vries, één van de grote vier dirigenten van amateurorkesten in de Zaanstreek was autodidact, begiftigd met een grote muzikale intuïtie. De muzikale loopbaan van de geboren en getogen Zaandijker begon als lid van een harmonie op zevenjarige leeftijd. Hij speelde tot 1919 sopraansaxofoon in
  • Vriezenpadplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigVriezenpad

    Vroegere naam voor de zuidzijde van de Stationsstraat te Koog (de noordzijde heette het Bonsempad). Het Vriezenpad (ook: Vriezepad of Vriessepad) kreeg in 1826 een reglement.
  • Vrijbuitersplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigVrijbuiters

    Zaankanters, die in de Spaanse tijd, de tijd van 1572 tot 1576 waarin de Zaanstreek gedeeltelijk door troepen in Spaanse dienst bezet was, door ongeregelde aanvallen de Spaanse bezetters zoveel mogelijk schade probeerden te berokkenen. Zowel de Spanjaarden als de Staatsen maakten gebruik van de Vrijbuiters die achter de vijandelijke linies opereerden. Hun taak was zoveel mogelijk buit te vergaren, zoveel mogelijk verwarring te stichten, alsmede personen te ontvoeren die voor losgeld…
  • Vrije schoolplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigVrije school

    Zie: Onderwijs 1.3.3.
  • Vrijer, Albertplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigVrijer, Albert

    Barsingerhorn, 1721 - Wormerveer, 1799

    Albert Vrijer,Doopsgezind, leraar en predikant in Wormerveer van 1770 tot 1791, daarnaast landelijk bekend als wis- en natuurkundige. Hij was een gezaghebbend lid van de mathematische maatschappijen in Hamburg en Amsterdam. In de Zaanstreek maakte hij actief deel uit van het Physisch College, later Physisch Genootschap in Wormerveer. De daar door Vrijer gegeven colleges zijn opgenomen in 'Mengelwerk der Wiskunstige Verlustiging' (Amsterda…
  • Vrijheid, deplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigVrijheid, de

    Houtzaagmolen te Westzaandam, achtkante Bovenkruier. De Windbrief van de wagenschotzager, en later balkenzager, werd gegeven in november 1724. Hij heeft gestaan aan de Westzanerdijk, en werd in 1746 gesloopt.
  • Vrijheid, deplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigVrijheid, de

    Pel- en oliemolen te Wormerveer. De Windbrief werd gegeven in juli 1742. In 1750 of 1751 werd de pelmolen ingericht voor het slaan van oliezaden. Hij heeft gestaan aan de Noorddijk, in het noordelijkste deel, buitendijks. en werd in 1896 afgebroken en vervoerd naar Alkmaar, waar hij als korenmolen werd herbouwd.
  • Vrijheid, Deplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigVrijheid, De

    Snuifmolen in Krommenie, ook De Snuiver genoemd.

    De molen werd gebouwd in 1772, heeft gestaan ten westen van het dorp, aan de Snuiversloot. Hij werd in juni 1893 door brand verwoest.
  • Vrijheidsbomenplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigVrijheidsbomen

    Symbolen van vrijheid, opgericht na de Franse inval in de Republiek der Nederlanden in 1795. De bomen, die meestal op een met symbolen beklede sokkel stonden, bleven tijdens de Bataafse Republiek geruime tijd in verschillende Zaanse dorpen staan. De eerste vrijheidsbomen werden op 19 januari 1795 geplaatst in
  • Vrijmetselarij (ook: maçonnerie)plugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigVrijmetselarij (ook: maçonnerie)

    Internationaal verbreide, maar in feite landelijk en plaatselijk georganiseerde broederschap, een groepering die niet zozeer een geestelijke stroming belichaamt maar die streeft naar zowel persoonlijke als gezamenlijke bezinning op de levenshouding (ethos). De vrijmetselaars komen bijeen in werkplaatsen of loges (Engels: lodges = bouwketen), daarbij in godsdienstig opzicht hun bijzondere meningen aan henzelf overlatende.
  • Vereniging Vrijwillige Brandweer (VB)plugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigVereniging Vrijwillige Brandweer (VB)

    Motorspuit 1 en havendienst vaartuig De Zaan Nadat op 19 mei 1878 een zeer grote brand te Zaandijk plaats vond, waarbij de Nederlands Hervormde kerk, vele huizen en werkplaatsen in vlammen opgingen, ​zagen velen in dat de brandweer over moderne blusmiddelen zou moeten kunnen beschikken om grote branden tot een minimum te beperken. Van gemeentewege waren in die tijd niet veel verbeteringen te verwachten. Bij enkele Zaandamse jongeren rijpte toen echter het pl…
  • Vrijzinnig Democratische Bondplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigVrijzinnig Democratische Bond

    In 1901 opgerichte landelijke politieke partij, voortzetting van de eerder (1888) ontstane Radicale Bond, waarin zich - ook in de Zaanstreek meer vooruitstrevende liberalen hadden georganiseerd. De vrijzinnig democraten waren weliswaar een liberale overtuiging toegedaan, maar konden zich niet verenigen met de invloed van de conservatieve vleugel in de toenmalige Liberale Unie. Met hun sociale opstelling stonden zij dicht bij de sociaaldemocraten, die zij echter bes…
  • Vroedschappenplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigVroedschappen

    Zie: Bestuur en rechtspraak 2.1.4., 2.3.1.
  • Vroedvrouwenplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigVroedvrouwen

    In het verleden berustte de verloskundige zorg bij de plaatselijke artsen en door de gemeenten aangestelde vroedvrouwen. Deze laatsten verleenden vooral hulp bij bevallingen in onvermogende gezinnen. Zij werden in de volksmond 'poppiesroeisters` genoemd. De pasgeborene, het kraamkind, duidde men namelijk als een “poppie aan. De kinderen kwamen in de Zaanstreek bij overlevering niet “van de ooievaar, maar “uit het rietland, of “uit de watermolen'. Dat gold niet alleen in Zaandijk, …
  • Vrolijk, Benplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigVrolijk, Ben

    Zaandam, 27 februari 1912 - Den Haag, 11 mei 1940

    Bernardus (Ben) Vrolijk werd als dienstplichtige in 1933 opgeleid tot vliegtuigmaker 2e klas bij de Marine Luchtvaartdienst. Tijdens de mobilisatie in 1939 werd hij opgeroepen bij de 2e Luchtvaart Afdeling van het Veldleger als soldaat vliegtuigmaker. Hij was speciaal belast met onderhoud aan
  • Vrolingh, Abraham Lplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigVrolingh, Abraham L

    Zie: Gezondheidszorg 1.5.1.
  • Vroonsluisplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigVroonsluis

    Voormalige sluis in de Assendelver Zeedijk bij de Vroonmus tussen schiereiland de Kaag en de afdamming van het Wijkermeer. De voor wateruitslag en -inlating gebruikte sluis werd eind 17e eeuw afgedamd en een kwart eeuw later gesloopt.

    sluis
  • Vrouw Blijf Bijplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigVrouw Blijf Bij

    In 1975 werd in het Peldersveld de eerste Vrouw Blijf Bij (VBB) gestart. Het ontstond na de start van de VOS-cursussen. De VBB-bijeenkomsten waren koffieochtenden met onderwerpen die de vrouwen aangingen zoals over gezondheid, seksualiteit, politiek, gezonde voeding, medicijnverslaving etc. Vrouwen leerden hier ook te vergaderen en te discussiëren. Later kwamen ook VBB-groepen in Assendelft, Poelenburg en het Kalf. Meer of minder bekende vrouwen als Hedy d'Ancona en Liesbeth den…
  • Vrouwen Filmgroepenplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigVrouwen Filmgroepen

    De filmgroepen Vrouw Kijk Verder en Vrouwenfilmgroep Kogerveld organiseerden filmavonden in respectievelijk het buurthuis Oit en Tois in het Kogerveld en later De Fabriek in Zaandam. De avonden waren alleen toegankelijk voor vrouwen. In de jaren ’80 gingen vrouwen ook zelf films produceren.
  • Vrouwen in de politiekplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigVrouwen in de politiek

    Begin 20-ste eeuw ontstaan, in navolging van onder meer de Engelse suffragette-beweging, een kiesrechtstrijd. Ook in de Zaanstreek zetten tal van (meestal socialistische en liberale) vrouwen zich in voor gelijke rechten in de politiek. Zo ontstaan in Zaandam (1910), Koog-Zaandijk (1912), Wormerveer (1915) en Wormer (1917) afdelingen van de Bond van Sociaal-democratische Vrouwenpropagandaclubs. Verscheidene Zaanse partijen richten in de loop der jaren vrouwenafdelingen op.…
  • Vrouwen voor Vredeplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigVrouwen voor Vrede

    Vrouwen voor Vrede streeft naar een geweldloze, respectvolle en veilige mondiale samenleving, waarin de rechten van de mens worden nagestreefd en waarin welvaart en welzijn rechtvaardig zijn verdeeld met eerbied voor natuur en milieu en conflicten geweldloos worden opgelost. (
  • Vrouwenactiesplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigVrouwenacties

    Over de periode 1970 tot 1980 hebben wij (nog) niets kunnen vinden. Toch kunnen we ons niet voorstellen dat er in die jaren niets gebeurde. Weet U nog iets? Vul deze pagina dan aan alstublieft.

    1970 Dolle Mina De Dolle Mina’s voeren een crèche-actie door het Gemeentehuis aan de Burcht te bezetten. De Pisbakkenactie was een ludieke actie voor openbare toiletten voor vrouwen. Hierbij werd aan burgemeester Laan een po met roze strik aangeboden. In 1970 werd een noodtoilet geplaatst …
  • Vrouwenarbeidplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigVrouwenarbeid

    In de vroegere Zaanse industrie kwam vrouwenarbeid in bescheiden mate voor. Alleen in de beschuitbakkerijen, de papiermolens waar zij als lompenscheurders werkten, de lijnbanen en vooral in de spinnerij en zeildoekweverij werd relatief veel werk door vrouwen verricht. Bij de arbeidsenquête van 1891 is ook aan hun arbeidsomstandigheden veel aandacht gegeven. Hun beloning was laag in verhouding tot die van mannen, vaak minder dan de helft bij gelijkwaardig werk. Zie ook:
  • Vrouwenbond FNVplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigVrouwenbond FNV

    Op 27 januari 1948 werd de Vrouwenbond NVV opgericht en daarbij ook meteen de afdeling Zaandam. De nadruk werd gelegd op 'De vrouw achter de man'. De bond omschreef toen de stelling dat de voornaamste taak van de vrouw in het gezin lag:
  • Vrouwencabaretgroepenplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigVrouwencabaretgroepen

    Vanuit de VBB (Vrouw Blijf Bij)-groep Peldersveld is de cabaretgroep Vrouw Blijf Bij ontstaan; aanvankelijk bedoeld voor een 1-malig optreden tijden de “Pelderia” van 1977, maar wegens succes is de cabaretgroep doorgegaan (tot 1992 als
  • Vrouwencafésplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigVrouwencafés

    Eind jaren '70 waren er in de Zaanstreek verschillende vrouwencafés. Deze hadden geen eigen locatie maar kwamen bijeen op speciale avonden in buurthuizen. In de vrouwencafés werden maandelijks thema-avonden georganiseerd. In die tijd vonden veel vrouwen het nog lastig om een gewoon ‘mannencafé’ binnen te stappen.
  • Vrouwencentrum - Van Maidenhois tot Vrouwencentrum 1981-2003plugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigVrouwencentrum - Van Maidenhois tot Vrouwencentrum 1981-2003

    Eind jaren ’70 bestonden er veel groepen voor vrouwen actief in de Zaanstreek. Op 21 maart 1981 opent Hedy d'Ancona het eerste Vrouwencentrum in de Zaanstreek 't Maidenhois in de Mauritsstraat in Zaandam. In 1982 wordt de huur opgezegd.
  • Zaanse Vrouwenkrantplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigZaanse Vrouwenkrant

    Op 8 maart 1983 vond in De Speeldoos de Internationale Vrouwendag plaats. Hier werd de eerste uitgave van de Zaanse Vrouwenkrant gepresenteerd.

    Dit was een initiatief van Marianne Monnier en Coby Voorn, omdat zij het een goed moment vonden om een platform te maken waarin vrouwen elkaar en elkaars activiteiten konden vinden, en waar de Zaanse Emancipatiebeweging tegen het licht werd gehouden. De krant heeft vier jaar bestaan. Er verschenen 30 nummers, de laatste in 1987.
  • Vrouwenraad Zaanstad, Federatieveplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigVrouwenraad Zaanstad, Federatieve

    Federatieve Vrouwenraad Zaanstad, in 1977 ontstaan als bundeling van de toen bestaande Vrouwenraden in Zaandam, Wormerveer en Assendelft, waarbij zich een jaar later ook die uit Krommenie aansloot. Daarvóór ging de organisatie door het leven als Nederlandse Federatie Vrouwelijke Vrijwillige Hulpverlening afdeling Zaandam.
  • Vrouwenrubrieken in de Zaanse krantenplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigVrouwenrubrieken in de Zaanse kranten

    Vanaf de jaren ‘50 maakten de Zaanse dagbladen ruimte voor vrouwenrubrieken.

    De Typhoon

    In 1957 verscheen de rubriek 'Goedenmiddag, dames…' Hierin werden onderwerpen als mode, kinderen, recepten en de nieuwste snufjes op het gebied van de huishouding besproken, bestemd voor de lezeressen en de indruk wekkend dat de rest van het nieuws niet relevant voor vrouwen zou zijn.
  • Vrouwentelefoon: Vrouwen bellen Vrouwenplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigVrouwentelefoon: Vrouwen bellen Vrouwen

    Telefonische hulpdienst door vrouwen in het Vrouwencentrum. Ze werden getraind door medewerksters van Tegen Haar Wil. Dit is een organisatie met vrijwilligsters die zelf ook ervaring met geweld in hun leven hebben. Ze bieden een luisterend oor en denken met de beller mee. De telefonisch hulpdienst bestond uit een groep vaste vrouwen die dagelijks aanwezig waren. Het hoofdthema van de gesprekken was seksueel geweld en incest.
  • Vrouwenverdrietplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigVrouwenverdriet

    Buurtschap in de voormalige gemeente Assendelft, tussen de Vaartdijk en de Provincialeweg Zaandijk-Buitenhuizen, ongeveer ter hoogte van de watertoren, aan het einde van de Communicatieweg. Het buurtje heeft zijn naam waarschijnlijk te danken aan een vroeger daar gelegen herberg. Volgens
  • Vrouwenverdrietsluisplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigVrouwenverdrietsluis

    Sluis te Vrouwenverdriet tussen de Nauernasche Vaart en de Sluissloot waarmee men onder andere toegang krijgt tot de Delft, de hoofdafwatering van de polder Assendelft. De sluisdeuren worden bediend met behulp van staartbalken aan de zuidelijke deuren. Deze deuren beschikken ook over de rinketten die met smeedijzeren hefbomen geopend kunnen worden. De noordelijke deuren worden met behulp van een schippershaak geopend en gesloten.
  • VSM Geneesmiddelen bv.plugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigVSM Geneesmiddelen bv.

    (VSM: Voorhoeve-Schwabe-Merk), zie Dr. Willmar Schwabe bv.

    economie
  • VTIMplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigVTIM

    Verwarmings- en Technische Installatie Maatschappij bv. zie: Vetim bv.

    economie
  • VTZ bv (Verhuis- en Transportkombinatie Zaanstad/Utrecht)plugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigVTZ bv (Verhuis- en Transportkombinatie Zaanstad/Utrecht)

    Transportonderneming te Zaandam, voortgekomen uit de Zaanse bedrijven Greuter-Eggenhuizen en Nijboer, beiden hierna beschreven, waarbij het Utrechtse bedrijf Elberts in 1985 toetrad. Greuter-Eggenhuizen transport b.v. was een in 1930 door H. Greuter te Beemster gestart bedrijf. Om klandizie te suggereren werd aanvankelijk met lege kisten op een laadbak gereden. Na enige tijd trad broer Cor tot het bedrijf toe; deze ging in 1931 een zuste…
  • Vught, C. vanplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigVught, C. van

    Zie: Tweede Wereldoorlog Wereldoorlog
  • Vuilnisbelt van Krommenieplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigVuilnisbelt van Krommenie

    In 1907 kocht de gemeente Krommenie een stuk weiland aan, een eiland dat via een brug vanaf de Uitweg toegankelijk werd. Het (w)eiland werd 87 jaar gebruikt als vuilnisbelt. In 1994 kreeg de belt de bestemming groenzone.
  • Vuilstortplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigVuilstort

    Zie: Milieubeheer bij welk trefwoord de ontwikkeling van de reinigingsdienst, de afvalverbrandings-installatie AVI enzovoort zijn behandeld. Hierbij werd niet aangegeven dat op vele plaatsen in de Zaanstreek in het verleden afval is gestort, tengevolge waarvan inmiddels min of meer ernstige bodemverontreinigingen zijn geconstateerd. Stort van huisafval had door de gemeenten sinds omstreeks 1890 plaats op belten; voor en na die tijd werden ook sloten met huisvuil, toen nog voornamelijk…
  • Vuure, Jaap vanplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigVuure, Jaap van

    (Noord-Beemster 1919)

    Hoofdonderwijzer en spil in het sociale leven te Westknollendam, voorzitter van de Federatie Zaanstad van de PvdA. Onderwijzer Jaap van Vuure werd in 1946 secretaris van de Partij van de Arbeid en voorzitter van de Vereniging Volksonderwijs (tot 1975), beide te Wormerveer. In 1951 werd hij aangesteld als hoofd van de Theo Thijssenschool te Westknollendam. Na zijn verhuizing naar dit dorp (behorend tot de gemeente Wormerveer) kreeg hij een groot aantal maat…
  • Vuurlinie, deplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigVuurlinie, de

    Het Noord-West en Westfront van de Stelling van Amsterdam, van het Noordzeekanaal tot Krommeniedijk. De naam de Vuurlijn of Vuurlinie is waarschijnlijk door de plaatselijke bevolking aan het zwakste deel van de complete stelling gegeven. De linie, die in het laatste decennium van de 19e eeuw is aangelegd, is nu nog herkenbaar in het stuk op de Assendelver Zeedijk. Hier staan nog munitie-depots.
  • VVZplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigVVZ

    R.K. Voetbalvereeniging VVZ Zaandam. Opgericht in 1916, officieel onder de naam Hercules Z. Vijf jaar later veranderde de naam in 'Zaandam' waarna in 1925 werd gekozen voor de clubnaam VVZ de afkorting van Voetbal Vereeniging Zaandam, voluit R.K. Voetbalvereeniging Zaandam. De vereniging stelde zich ten doel
  • Waagplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigWaag

    Openbaar weeghuis, hal waarin de evenaars of balansen voor het officieel afwegen van goederen waren opgehangen of opgesteld. De wagen waren meestal vrijstaand en aan drie of vier zijden van ruime ingangen voorzien. Vaak bevonden zich boven de weeghal ruimten voor bestuurders (zoals burgemeesters en weegmeesters) en militairen (zoals de schutters-krijgsraad). Voor het (verplicht gestelde) wegen van ingevoerde of uit te voeren goederen moest waaggeld betaald worden.
  • Waagmeester, Dirk Janplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigWaagmeester, Dirk Jan

    Zaandam, 1 mei 1912 - Zaandam, 3 oktober 1985

    Dirk Jan Waagmeester, Architect BNA, werd opgeleid op het bureau van aannemer Kakes te Zaandam en was later hoofd van het bouwbureau van Ford-Nederland. In 1953 vestigde hij zich als particulier architect; in 1967 associeerde hij zich met BNA-architect Paul de Vletter. Behalve enkele honderden particuliere woningen en bungalows realiseerde Waagmeester's bureau een grote productie in industriële gebouwen en panden voor kerkelij…
  • Waagmeester bv Zaandamplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigWaagmeester bv Zaandam

    Elektrotechnisch adviesbureau en toeleveringsbedrijf te Zaandam. In juli 1942 is het bedrijf als N.C. Waagmeester & Zn opgericht door Piet Waagmeester samen met zijn vader en zijn broer Kees. Het bedrijf was gevestigd op de Dam in Zaandam met gloeilampen, van fietslampjes tot schijnwerperlampen, als belangrijk product. Daarnaast werden koolborstels, theelichtjes en op den duur allerlei huishoudelijke apparaten, wit- en bruingoed en installatiematerialen aan de man gebrach…
  • Waakzaamheid, Comité vanplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigWaakzaamheid, Comité van

    Zie: Tweede Wereldoorlog Wereldoorlog 2.
  • Waakzaamheid, deplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigWaakzaamheid, de

    Herberg, hotel, restaurant, café en ooit dance-club te Koog. Herberg De Waakzaamheid wordt reeds genoemd in een gemeentelijk document uit 1626 en was mogelijk ouder. De naam Waakzaamheid stamt uit de Franse tijd, tot die tijd stond de herberg bekend als De Jonge Prins. In tegenstelling tot andere horeca-gelegenheden in de Zaanstreek, zoals De Prins te Westzaan en De Jonge Prins te Wormerveer, werd de naam na de Franse tijd niet terug veranderd.
  • Waard, deplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigWaard, de

    Voormalig eiland in het IJ nabij de 'ingang van de Zaan. Het eiland viel onder de Banne van Westzanen en was ontstaan voor 1317. De economische betekenis was gering, een waard is namelijk een laagliggend land dat dikwijls overstroomt. Het eiland, dat tussen 1861 en 1876 deel van de IJpolders werd, werd ook Jan Verbellenland genoemd.
  • Waarheid, deplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigWaarheid, de

    Voormalig landelijk dagblad van uitdrukkelijk communistische strekking, voortzetting van een al vroeg in de Tweede Wereldoorlog ontstaan verzetsblaadje. Dit heette in de Zaanstreek eerst, vanaf september 1940 De Vonk en kreeg begin 1942 in navolging van het Amsterdamse voorbeeld de naam De Waarheid. Dat dit verzetsblad zo vroeg ontstond, was vooral het gevolg van de vooroorlogse oriëntatie der communisten, die zich toen al concentreerden op de strijd tegen het fascisme in Duitslan…
  • Wachter, de Rodeplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigWachter, de Rode

    Oliemolen te Oostzaandam. De eerste vermelding dateert uit juli 1663. Hij heeft gestaan op de zuidwesthoek van de Schans aan de Zaan, ten noorden van de Poel, op de naar deze molen genoemde Wachterhoek, en werd gesloopt in 1891.
  • Wacker-Chemie Nederland bvplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigWacker-Chemie Nederland bv

    Verkooporganisatie voor chemische grondstoffen, gevestigd aan de Zaanweg te Wormerveer. Het bedrijf werd opgericht in januari 1972 door Wacker-Chemie GmbH te München en handelsonderneming Jan Dekker, Adriana Anna (Ada) bv te Wormerveer. Deze laatste fungeerde al tientallen jaren als vertegenwoordiger van de Duitse onderneming in Nederland. Wacker-Chemie Nederland is een volledige dochter en fungeert als verkoop- en handelsorganisatie in Nederland. Het assortiment omva…
  • Wagenschotzagerijplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigWagenschotzagerij

    Onderdeel van de houtzagerij, waarbij men zich toelegde op het zagen van wagenschot, een fijn soort eikehout dat werd gebruikt als wandbekleding in interieurs. Ook wagenmakers gebruikten wagenschot, maar de naam is mogelijk een verbastering van “weeg' ('wand'). Wagenschotzagerij werd uitgevoerd in
  • Waij, Corplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigWaij, Cor

    Assendelft, 23 juli 1926 - Assendelft, 3 januari 2009

    Cornelis Johannes (Cor) Waij, echtgenoot van Wilhelmina Maria Betjes, lid van Provinciale Staten voor het CDA, voormalig directeur van de Samenwerkende Kruisverenigingen, met voorts een aantal maatschappelijke functies. Cor Waij werd van 1958 tot 1977 secretaris/penningmeester van het Groene Kruis en van
  • Waipot, deplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigWaipot, de

    Houtzaagmolen te Westzaandam, paltrok, zie: De Rode Jager, Hero de
  • Waker, deplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigWaker, de

    Watermolen te Oostzaan. De grote achtkante bovenkruier werd gebouwd in 1651. In februari 1910 werd hij afgebroken van zijn standplaats aan het eind van de Watering, bij het Bamdegat, en (naar verluidt) overgebracht naar Grave, waar hij als korenmolen werd herbouwd.
  • Wakker Kitchemie bvplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigWakker Kitchemie bv

    Fabriek van voeg- en beglazingskitten te Wormer. Het bedrijf werd gestart in 1932 door Willem Wakker (1902-1989), die aan de Enge Wormerringdijk onder de naam Wakkers Verfindustrie nv begon met de productie van verven, vernissen, lakken, stopverven en welpasta's. In de oorlogsperiode werd door het ontbreken van de nodige halffabricaten overgeschakeld op de productie van behangverf op basis van houtvezels, afkomstig van een houtmalerij van een broer van Wakker. In 1955 werd z…
  • Walig, Cornelisplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigWalig, Cornelis

    Krommenie, 13 augustus 1824 – Krommenie, 30 juli 1892

    Cornelis Walig, notaris, curator, wethouder en burgemeester van Krommenie van 1856 tot 1866, zoon van de doopsgezinde leraar Jan Walig en Anna Honig. Walig huwde met Cornelia Catharina Kuijper. Hij werd als gemeentesecretaris
  • Walig, Janplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigWalig, Jan

    Krommenie, 7 oktober 1860 - Santpoort, 18 oktober 1943

    mr. Jan Walig, zoon van de eerdere burgemeester Cornelis Walig, notaris, advocaat en burgemeester, gehuwd met Maria Schaap, woonachtig aan de Lagedijk 60 te Zaandijk, werd in 1880 student te Amsterdam en promoveerde op 17 november 1885 aan de Universiteit van Amsterdam tot doctor in de rechtswetenschap, na verdediging van een academisch proefschrift getiteld: „De nadere overeenkomsten van artikel 1910 B.W.
  • Walrot, deplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigWalrot, de

    Houtzaagmolen te Oostzaandam. paltrok. De balkenzager bestond reeds vóór 1684. Hij heeft gestaan aan de Kalverringdijk, buitendijks, en werd gesloopt vóór juni 1806.

    Walrot, de. Houtzaagmolen te Westzaandam, bovenkruier, ook wel De Rot genoemd. De balkenzager bestond al in 1680. Hij heeft gestaan aan weg en Zaan, en werd gesloopt in het eerste kwart van de 19e eeuw.
  • Walrus, deplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigWalrus, de

    Papiermolen te Westzaandam, bijgenaamd De Marsman. De windbrief werd gegeven in november 1659. Hij heeft gestaan ten westen van de Watering, aan en ten noorden van de Westzanerdijk, en werd in augustus 1749 door brand verwoest.
  • Walrusjachtplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigWalrusjacht

    In het begin van de 17e eeuw op kleine schaal door Zaankanters bedreven jacht in de Noordse wateren. Vermeldingen hiervan worden vrijwel alleen door Hendrick Soeteboom en Jacob Honig Jansz. Jr. gedaan. Uit hun aantekeningen blijkt dat in 1626 in elk geval twee schepen zijn uitgerust, met als schippers de Zaandamse broers Sybrandt en Claes Corneliszoon.
  • Walstoepplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigWalstoep

    Zie: Boenwal. Met de aanduiding “walstoep' werden ook de gemetselde, uit hoogstens enkele treden bestaande, stoepen bedoeld die op de Zaanerven voerden naar de aanlegplaats van een boeier of tentjachtje.
  • Walvis, Restaurant deplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigWalvis, Restaurant de

    Zie: Hoop de, golfkartonfabriek op d`Swarte Walvis.
  • Walvis, deplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigWalvis, de

    Houtzaagmolen te Westzaandam, klein wipmolentje. Het lattenzagertje werd gebouwd in 1876. Nog tijdens de bouw verbrandde het molentje en het werd niet herbouwd. Het heeft gestaan aan en ten westen van de Parallelvaart, ten zuiden van het Blauwepad.
  • Walvis, deplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigWalvis, de

    Oliemolen te Jisp. De windbrief werd gegeven in november 1611. Hij heeft gestaan ten zuiden van het Zwet, aan de Bruigomsloot, iets landinwaarts, en werd kort vóór juni 1908 gesloopt.

    oliemolen molen
  • Walvis, deplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigWalvis, de

    Pelmolen te Westzaandam, achtkante bovenkruier. Als papiermolen De Zwarte Walvis werd hij in 1817 van zijn standplaats aan de Westzanerdijk afgebroken. Hij werd als pelmolen herbouwd aan en ten oosten van de Watering, tussen het Blauwe Arendspad en het Blauwepad en werd in 1893 door brand verwoest.
  • Walvis, de Bruineplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigWalvis, de Bruine

    Pelmolen te Oostzaandam, zie: De Zwarte Walvis, Restaurant de
  • Walvis, de Zwarteplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigWalvis, de Zwarte

    Houtzaagmolen te Westzaandam, paltrok. De eerste vermelding van de wagenschotzager dateert uit 1703. Hij heeft gestaan aan en ten westen van de Vaart, zuidelijk van het Volkspark, en werd in 1742 gesloopt.
  • Walvis, de Zwarteplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigWalvis, de Zwarte

    Papiermolen te Westzaandam. De windbrief werd gegeven in juli 1660. In 1817 werd hij van zijn standplaats nabij de Westzanerdijk gehaald en als pelmolen achter het Blauwe Arendspad herbouwd.
  • Walvis, de Zwarteplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigWalvis, de Zwarte

    Oorspronkelijk volmolen en later olie- en pelmolen te Oostzaandam. ook De Bruine Walvis genoemd. bijgenaamd De Stinkerd. De eerste vermelding dateert uit januari 1668; hij was toen al oliemolen. In oktober 1715 was hij reeds pelmolen. Hij heeft gestaan aan en ten noorden van de Poel, en werd in 1791 gesloopt.
  • Walvisvaartplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigWalvisvaart

    Vorm van scheepvaart, toegespitst op de vangst en verwerking van walvissen. De Nederlandse walvisvaart kende een bloeiperiode van 1614 tot 1770. Aanvankelijk was het monopolie in handen van de Noordse Compagnie. Na beëindiging van het aan hen verleende octrooi in 1642 konden andere reders, waaronder Zaanse, zich gaan ontwikkelen. Door toenemende concurrentie werden grotere gebieden geëxploiteerd en ontstonden mede daardoor nieuwe technieken, zoals ijsvisserij. In de Zaanstreek kwam …
  • WAMplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigWAM

    Cooperatie van aannemers te Wormerveer. zie: Wormerveerse Aannemings Maatschappij, (WAM) Aannemings Mij bv.

    economie
  • Wandelaar, deplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigWandelaar, de

    Pelmolen en oorspronkelijk oliemolen te Wormer. De eerste vermelding dateert uit 1654. Na april 1875 werd hij ingericht als pelmolen. Hij heeft gestaan aan en ten westen van de Westerveersloot, ten westen van het Zaandammerpad, en werd gesloopt in mei 1907.
  • Wandelpark Koogplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigWandelpark Koog

    Park te Koog. ook wel Kogerpark genoemd. gelegen tussen de Hoogstraat en de Dors. Het Kogerpark kon worden aangelegd (1926-27) dankzij een gift van K. Honig, de toenmalige directeur van stijfselfabriek De Bijenkorf. Voor de aanleg van het park werd een groot koopmanshuis ('Het Huis met de IJzeren Brug) van de Hoogstraat verplaatst naar de westkant van het park; hierin werd het
  • Wandelsportplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigWandelsport

    Tak van sport, in de Zaanstreek in drie clubs beoefend. Wandelsportvereniging De Laatste Loodjes is een van de vijf Nederlandse verenigingen, die de Avondvierdaagse organiseert sinds de introductie van dit evenement.

    Wandelen als sport werd in het begin van de 20e eeuw in Nederland geïntroduceerd. Als (ontspannings-)bezigheid was het wandelen vanzelfsprekend al veel langer bekend. Zaankanters wandelden op een mooie vrije dag bijvoorbeeld de grote of de kleine
  • Wandelwegplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigWandelweg

    Doorgaande verkeersweg te Wormerveer, die fungeert als het “Wormerveerse deel' van de Provincialeweg. De Wandelweg werd in 1887 aangelegd als een statige straat met bomen aan weerszijden. ln 1912 werd de weg van de Warmoesstraat doorgetrokken naar Plein '13 (de naam daarvan herinnert aan de openstelling in 1913). In 1931-1932 werd de weg opgenomen in het traject van de Provincialeweg; daardoor verdwenen de bomen en werd de straat verbreed. Uitgangspunt destijds was dat de winkelstand …
  • Wanrooij, Geert vanplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigWanrooij, Geert van

    ('s-Hertogenbosch, 14 februari 1916 - Assendelft, 1994)

    Beeldend kunstenaar, schilder en aquarellist. Geert van Wanrooij is autodidact. Hij woonde en werkte in Assendelft.

    beeldend_kunstenaar
  • Wanrooij, Rene vanplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigWanrooij, Rene van

    (Amsterdam, 1955)

    Beeldend kunstenaar, kunstschilder. Rene van Wanrooij is autodidact. Hij woont en werkt in Assendelft.

    beeldend_kunstenaar
  • Wapen, Hetplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigWapen, Het

    Houtzaagmolen in Westzaandam, paltrok. De eerste vermelding van de wagenschotzager dateert uit 1742. Hij kwam toen waarschijnlijk in slopershanden. De molen stond ten westen van de Vaart, dichtbij de Hogendijk.
  • Wapen, het Oostzanerplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigWapen, het Oostzaner

    Meelmolen te Oostzaan, zie: Het Wapen, Het van Oostzaan.

    Wapen, het Westzaner. Houtzaagmolen te Westzaan, zie: Het Wapen, Het van Westzaan.
  • Wapen van Assendelft, hetplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigWapen van Assendelft, het

    Pelmolen te Oostzaandam, ook Het Hinkende Vool genoemd. De windbrief werd gegeven in september 1717. Hij heeft gestaan aan de Kalverringdijk, aan de Ringsloot. In oktober 1750 verbrandde zijn kap, en in 1791 werd hij gesloopt.
  • Wapen van Friesland, hetplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigWapen van Friesland, het

    Pelmolen te Oostzaandam. De windbrief werd gegeven in mei 1762 aan Claas Luwensz. de Vries, een jaar na de bouw. Hij heeft gestaan aan en ten westen van de Watering, in het verlengde van de Kopermolenstraat, en werd in 1907 afgebroken om in Barsingerhorn als korenmolen herbouwd te worden, alwaar hij thans (1991) zonder roeden nog staat.
  • Wapen, Hetplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigWapen, Het

    Houtzaagmolen in Westzaandam, paltrok. De eerste vermelding van de wagenschotzager dateert uit 1742. Hij kwam toen waarschijnlijk in slopershanden. De molen stond ten westen van de Vaart, dichtbij de Hogendijk.

    houtzaagmolen molen
  • Wapen van Westzaan, hetplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigWapen van Westzaan, het

    Houtzaagmolen te Oostzaandam, vermoedelijk paltrok. De eerste vermelding van de wagenschotzager dateert uit februari 1669; hij werd toen verkocht aan twee inwoners van Mijdrecht die hem in hun plaats wilden herbouwen. Hij heeft vermoedelijk in het Oostzijderveld gestaan. Verdere gegevens ontbreken.
  • Wapen van Westzaan, hetplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigWapen van Westzaan, het

    Houtzaagmolen te Westzaan, paltrok, ook Het Westzaner Wapen genoemd. De windbrief werd in oktober 1679 gegeven. De molen heeft gestaan ten oosten het Zuideinde aan het pad naar de houtzaagmolen De Oranjeboom. Hij is in 1745 gesloopt.
  • Wart, Dirk van derplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigWart, Dirk van der

    (Krommenie, 16 mei 1803 - Krommenie, 2 april 1866)

    Dirk van der Wart, notaris en burgemeester. Hij volgde in 1836 zijn schoonvader Jacobus Alberti, de eerste burgemeester van Krommenie, op. Van der Wart werd op eigen verzoek in 1850 ontslagen als burgemeester.
  • Warmerdam-Bakker, Maartjeplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigWarmerdam-Bakker, Maartje

    (Zaandam 1920)

    Schrijfster (onder de naam Rie Warmerdam) vooral van kinderlectuur. Zij schreef daarnaast enkele 'thrillers', t.w. “De buren van de overkant' en 'Blauwe druifjes op een graf'. Van haar jeugdboeken is de vijfdelige “Engelientje-reeks' het meest bekend geworden; voorts schreef zij '“Rumoer in Egmond aan Zee' en “'Een schoolreisje met verrassingen`.
  • Wastenecker, Johanplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigWastenecker, Johan

    Makassar, Celebes, 28 januari 1883 -

    Johan George Marinus Wastenecker, oud-luitenant-kolonel bij het KNIL, commandant van de Binnenlandse Strijdkrachten BS in Noordholland had in mei 1940 als majoor in het leger aan de strijd om de Grebbeberg deelgenomen. In april 1943 was hem gevraagd de leiding van de
  • Wastora bvplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigWastora bv

    Grootwinkelbedrijf in beeld-, geluids- en elektrische huishoudelijke apparatuur, met vestigingen in Zaandam, Alkmaar, Den Helder. Haarlem en Beverwijk. Het bedrijf kwam voort uit de op 1 juli 1948 door de broers Klaas en Cees Molenaar opgerichte groothandel in elektrische artikelen Electrozaan. Deze was eerst gevestigd te Zaandijk, later te Koog en te Amsterdam. In 1953 namen de Molenaars de radiowinkel van P. Heij aan de Westzijde 51 over en vestigden daar Wastora (WASmachines, STOf…
  • Wat, deplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigWat, de

    Houtzaagmolen te Westzaan. bovenkruier, zie: De Kersenboom, de .
  • Waterdief, deplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigWaterdief, de

    Watermolen te Assendelft. ook De Slof genoemd. Hij werd gebouwd in 1731, heeft gestaan aan en ten zuiden van de Ham. en werd gesloopt in 1926.
  • Waterhond, deplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigWaterhond, de

    Oliemolen te Koog. De windbrief werd gegeven in januari 1663. Hij heeft gestaan op de hoek van de Mallegatsloot en de Watering, en werd in 1881 gesloopt. Zijn schuur moest in 1921 wijken voor wipmolen De Nieuwe Onderneming.

    oliemolen molen
  • Waterhond, deplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigWaterhond, de

    Volmolen te Oostzaandam. De windbrief werd gegeven in januari 1685. In oktober 171 l werd hij door brand verwoest, waarna herbouw volgde. Hij heeft gestaan tussen de Gouw en de Weer, ten noorden en op enige afstand van de Taanmansloot en werd na 1827 gesloopt.
  • Waterhuishoudingplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigWaterhuishouding

    De beheersing van en de zorg voor het oppervlakte- en grondwater, met als taakstellingen onder meer de veiligheid van de bewoners en hun bezittingen, het behoud (alsmede de bereik- en bewerkbaarheid) van het land, het onderhoud c.q. de verbetering van vaar- en andere waterwegen en de zorg voor de kwaliteit (bestrijding van verzilting en vervuiling). De beheersing van de waterhuishouding is voor wat betreft de Zaanstreek begonnen met de aanleg van de
  • Wateringplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigWatering

    Naam van twee vaarwegen, tussen Zaandam-Oost en Oostzaan en tussen Zaandam-West/Koog-Zaandijk en Westzaan. Deze laatste Watering loopt ook dwars door Noordwest-Wormerveer. Beide waterwegen lopen evenwijdig aan de Gouw en min of meer evenwijdig aan
  • Waterkwaliteitplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigWaterkwaliteit

    Zie: Waterstaat, zie ook: Afvalwater
  • Waterlandplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigWaterland

    De streek ten noorden van het IJ en ten oosten van de Zaanstreek. Aanvankelijk werden tot Waterland, dat steeds een waterschap vormde (zie: De Waterlanden, de en Waterstaat), de stad Monnickendam en het gebied van zes hoofddorpen gerekend, te weten: Broek in Waterland (als middelpunt), Landsmeer, Ransdorp, Schellingwoude, Zunderwoude (al in 1811 met Broek verenigd) en Zunderdorp. Door 20e-eeuwse ontwikkelingen, uiteindelijk resulterend in gemeentelijke samenvoegingen, is de naam Wate…
  • Waterland, deplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigWaterland, de

    Houtzaagmolen te Westzaandam, paltrok. De Windbrief van de balkenzager werd gegeven in december 1719. Hij heeft gestaan nabij en ten oosten van de Watering, en kwam in 1755 in slopershanden.
  • Waterlanden, deplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigWaterlanden, de

    Waterschap, gevestigd te Midden-Beemster, tengevolge van schaalvergroting op waterstaatkundig gebied in de jaren '80 van de 20e eeuw ontstaan door samenvoeging van het eerdere hoogheemraadschap Waterland met andere polders, heemraad- en waterschappen ten oosten van de Zaan. Hierdoor behoren vroeger zelfstandige waterstaatkundige lichamen, waaronder het heemraadschap Wormer, J isp en Nek, de Schaalsmeerpolder. de Enge Wormer, de Halerbroek of Kalverpolder, de polder Oostzaan, de …
  • Waterleidingplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigWaterleiding

    Algehele benaming van het geheel van stelsels van buizen, installaties en reinigingssystemen ten behoeve van een hygiënische en uit het oogpunt van preventieve gezondheidszorg verantwoorde waterverschaffing aan bevolking en industrie. De noodzaak om tot een dergelijke watervoorziening te komen werd vooral ingezien bij leden van de medische stand vanaf rond 1850. Overheidsmaatregelen werden bepleit, daar men inzag dat vele elementen van het natuurlijke en sociale leefmilieu, zoals a…
  • Watermolensplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigWatermolens

    Algemeen gebruikelijke, maar verwarrende naam voor de poldermolens die, ook in de Zaanstreek, voor het opmalen van water werden benut. De aanduiding watermolens wordt ter onderscheiding van de door wind aangedreven poldermolens, tegenwoordig echter bij voorkeur gebruikt voor de elders nog aanwezige, door stromend water aangedreven, maalwerktuigen. Desondanks worden de poldermolens in Noord-Holland meestal nog watermolens genoemd, een spraakverwarring die hier nogmaals wordt vastgest…
  • Waterpoloplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigWaterpolo

    Balspel in het water. In de Zaanstreek relatief veel beoefende sport, zes verenigingen met in totaal circa 400 mannelijke en 300 vrouwelijke beoefenaren. Waterpol, gespeeld door twee teams van zeven spelers, met elk maximaal zes wisselspelers, ontstond in Engeland, waar in 1876 de eerste wedstrijd plaats vond.
  • Waterschappenplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigWaterschappen

    Zie: Hoogheemraadschappen, Het Lange Rond, De Waterlanden en Waterstaat.
  • Waterschapsrechtplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigWaterschapsrecht

    Zie: Bestuur en Rechtspraak, 1.2.2.
  • Watersnoodplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigWatersnood

    Door overstroming veroorzaakte noodtoestand. Ook nadat de Zaanstreek sinds de 13e eeuw beschermd was door een dijkenstelsel dat in toenemende mate veiligheid bood, is het gebied in de loop van de volgende eeuwen door een reeks overstromingen getroffen. De oorzaak daarvan was vooral gelegen in het feit dat het Flevomeer of Almere aan het einde van de 12e eeuw zó sterk was uitgebreid dat het in open verbinding met de Noordzee kwam. Dit had ernstige gevolgen voor onder meer het Noorderk…
  • Watersportplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigWatersport

    Zie: Jachtbouw, Jachthavens, Kanosport en Zeil- en roeisport.
  • Waterstaatplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigWaterstaat

    Onder het begrip waterstaat wordt verstaan: de toestand van een gebied ten opzichte van het zich binnen dat gebied bevindende water. De waterstaatkundige verzorging of waterhuishouding van de Zaanstreek wordt uitgeoefend door het rijk, de provincie, de gemeenten Zaanstad, Wormerland en Oostzaan, de laatste gemeente in geringere mate en voornamelijk op het gebied van het binnen deze gemeente vallende stelsel van rioleringen, en voor het grootste deel door waterschappen. Deze waterscha…
  • watertorenplugin-autotooltip__default
  • Watertoren Assendelftplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigWatertoren Assendelft

    De Watertoren van Assendelft is gebouwd in 1886 om de Zaanstreek van helder stromend water te voorzien. De hoogte was toen 31,4 meter met een reservoir van 540 m³. De architect was D. de Leeuw. In 1922 is de toren verhoogd naar ruim 41,85 meter. Op de torenschacht is toen een hoogreservoir aangebracht van gewapend beton met een inhoud van 1200 m³.
  • Waterwegenplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigWaterwegen

    Oppervlaktewateren, geschikt voor de scheepvaart. Voor de Zaanstreek wordt uiteraard allereerst de Zaan genoemd. Als aanvoerweg naar de streek is het Noordzeekanaal van groot belang; vroeger had het Het IJ deze functie. De Nauernasche Vaart heeft voorts enige betekenis als vaarweg van Noord naar Zuid v.v. De Zaan wordt ten zuiden van de sluizen te Zaandam
  • Wattendeken, deplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigWattendeken, de

    Houtzaagmolen te Westzaan, bovenkruier, zie: De Kersenboom, de
  • Werkzaamheden aan de website Zaans Erfgoedplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigWerkzaamheden aan de website Zaans Erfgoed

    Vanwege werkzaamheden aan de website van Zaans Erfgoed wordt (tijdelijk) uitgeweken naar de Zaanwiki.

    [Powerpoint Geschiedenisquiz inclusief uitslagen]

    Jurering klompen

    Bakfiets avonturen

    Filmpje de Jonge Honden

    Doorgaan naar De website van Zaans Erfgoed
  • Wederdopersplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigWederdopers

    Zie: Doopsgezinden (Doopsgezinde gemeenten) Zie ook: Economische geschiedenis 1.2.4.
  • Wederrecht (pandrecht)plugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigWederrecht (pandrecht)

    Zie: Bestuur en Rechtspraak 1.2.2.
  • Weduwenbeurzenplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigWeduwenbeurzen

    Vroegst bekende vorm van pensioenverzekering, ingesteld ten behoeve van vrouwen na het overlijden van hun echtgenoot. In de Zaanstreek is zo'n weduwenbeurs of Weduwen-Societeit als één der eerste opgericht in 1752, naar voorbeeld van een soortgelijke instelling in 's-Gravenhage die uit 1742 dateerde. Het was een onderlinge verzekering, door particulieren opgezet, zulks in tegenstelling tot de toen al bekende en hier en daar door stedelijke en andere besturen verkochte lijfrenten.…
  • Weedasplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigWeedas

    Weedas of weedasch is een zekere as-soort, die voornamelijk bij het blauw verven van weefsels werd gebruikt, om in de weedekuip de alkalische stof te leveren die nodig is om de weedekleurstof via een chemische reactie als verfstof werkzaam te maken. Weedas werd ook nog bij andere scheikundige processen gebruikt, o.a. in de zeepziederij, bij het bleken van linnen en in de glasnijverheid.
  • Weefhuisplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigWeefhuis

    Pand aan de Lagedijk te Zaandijk, binnendijks in het beschermde dorpsgezicht de Gortershoek. Vóór het Weefhuis ligt de Beeldentuin. Het pand dateert uit de 17e eeuw en stond aanvankelijk bekend als het Overhuis. Het was oorspronkelijk een pakhuis, behorend bij een pand aan de Zaanzijde. Meerdere personen hadden parten van het Overhuis in hun bezit.
  • Week, deplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigWeek, de

    Nieuws- en advertentieblad voor Noord-Holland, uitgegeven te Westzaan. Het weekblad bestond slechts een jaar. In 1876 ging de uitgever T. de Jong er toe over de Zaanlandsche Courant te drukken. Zijn eigen uitgave beëindigde hij toen.
  • Week in-Week uitplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigWeek in-Week uit

    Was een wekelijks op donderdag huis aan huis verspreid blad, als voortzetting van de eerdere wekelijkse huis aan huis-verspreiding van dagblad De Typhoon. Het eerste kennismakingsnummer verscheen in De Typhoon van 30 november 1976. Het eerste zelfstandige nummer verscheen op 16 december 1976. Week in-Week uit was een uitgave van Uitgeversmaatschappij Midden Noord-Holland bv, eerder: De Typhoon bv, een werkmaatschappij van Damiate Holding te Haarlem.
  • Weekblad De Zaanplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigWeekblad De Zaan

    Geïllustreerd weekblad voor Zaan- en Waterland verscheen wekelijks van 1927 tot en met 1939 en werd uitgegeven door de NV Zaanlandsche Uitgevers-Mij, voorheen E.N. Smit Koog aan de Zaan.

    krant weekblad
  • weekbladenplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigEind 1977 zag het weekblad Week in Week uit het levenslicht in de Zaanstreek. Het was een broadsheet uitgave onder de vlag van De Typhoon, Dagblad voor de Zaanstreek. De redactie van het weekblad was ook gehuisvest op de tweede etage van het Typhoongebouw aan de Westzijde 23 in Zaandam.
  • Weelslootplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigWeelsloot

    Sloot tussen Koog en Westzaan. De brede sloot liep iets zuidelijk van en evenwijdig aan de Koger sluissloot en kwam via de Westzanersluis uit op de Nauernasche Vaart.

    IJsclub Westzaan hield op de Weelsloot (nationale) korte baanwedstrijden en
  • Weer, deplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigWeer, de

    Waterweg te Zaandam-Oost, tussen en min of meer evenwijdig aan de Gouw en de Watering. De Weer is een afsplitsing van de Watering; ook de tegenwoordige straat langs het water heet de Weer. De naam Weer voor een sloot is uitzonderlijk: Weer is namelijk een in geheel Noord-Holland voorkomende aanduiding voor een weiland tussen twee sloten. Ook in de Zaanstreek kwam deze naam meermalen voor, soms vernoemd naar de eigenaar van het land.
  • Weer-en Sterrenkundige Kring Zaanstreekplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigWeer-en Sterrenkundige Kring Zaanstreek

    De Weer-en Sterrenkundige Kring Zaanstreek is in 1967 opgericht om astronomische, kosmologische en weerkundige onderwerpen voor een breed publiek toegankelijk te maken. De vereniging is aangesloten bij de Koninklijke Nederlandse Vereniging voor Weer-en Sterrenkunde.
  • Weerbaarheidskorpsenplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigWeerbaarheidskorpsen

    In 1747 op last van de Staten van Holland in de steden en op het platteland ingestelde weerbaarheidstroepen, waarvan in beginsel alle mannen tussen 16 en 60 jaar oud deel dienden uit te maken.

    De Republiek, militair slecht toegerust, was in gevaar gekomen door het verloop van de Oostenrijkse Successie-oorlog (1741 -'48). De Fransen hadden de Oostenrijkse Nederlanden bezet en vormden een bedreiging. Van de voor de weerbaarheidskorpsen opgeroepen mannen zijn, voor wat de Zaa…
  • Weerdenburg, Elly vanplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigWeerdenburg, Elly van

    Amsterdam, 30 juni 1942 Elly van Weerdenburg Beeldend kunstenaar te Wormer, keramiste. Elly van Weerdenburg werd opgeleid door Reinier den Adel. Haar keramische objecten, van kleine afmeting, hebben baby's als voornaamste onderwerp.

    ,,Zoals uit een klein zaadje een sterke eik kan groeien, zo verenig ik in mijn werk, kracht met kwetsbaarheid. Begonnen in keramiek met het maken van moeder- en kind figuren, voor mij symbool van leven, liefde en zorg. Brons daagt mij uit to…
  • Weerpadplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigWeerpad

    Voormalig (kerk)pad van de Oostzaner kerk naar de Zuiddíjk te Oostzaandam: te Zaandam draagt een kort deel van dit pad tussen Poelenburg en de sloot de Watering nog steeds deze naam. Te Oostzaan werd de naam veranderd in Kerkstraat en te Zaandam in P.J. Troelstralaan.
  • Wees- en armenzorgplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigWees- en armenzorg

    Materiële en/of financiële ondersteuning aan wezen en/of armen. De Zaanstreek, hoe welvarend ook geweest, heeft altijd een flink aantal armlastigen gekend. De ondersteuning van de minvermogenden was tot aan de 20e eeuw vooral een zaak van de kerkelijke en burgerlijke caritas geweest. Daarin verschilde de Zaanstreek niet van het omringende gebied.
  • Weeshuisplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigWeeshuis

    Een gebouw, bestemd voor de huisvesting van weeskinderen en vondelingen. Vanaf de 16e eeuw ontstonden in ons land weeshuizen; het eerst in de steden Amsterdam 1523, Hoorn 1531, en Enkhuizen 1551 en ongeveer een eeuw later in de dorpen. Ook in de Zaanstreek verrezen in de 17e eeuw de eerste weeshuizen, zoals het alweer verdwenen weeshuis achter de Hervormde Kerk in Jisp uit 1655 en het eveneens verdwenen Doopsgezinde weeshuis aan de Schipperslaan in Koog uit 1698.
  • Weeshuis Assendelftplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigWeeshuis Assendelft

    Een fraai houten huis, daterend uit 1729, gelegen in de nabijheid van de voormalige pastorie in de Kerkbuurt van Assendelft kreeg in 1801 de bestemming van weeshuis. Uit het notulenboek van de Regentenvergaderingen en mededelingen uit de kerkeraadsnotulen van de Hervormde Kerk waarvan de Diaconie de zorg voor half-wezen, weduwen, weduwnaars, langdurig zieken en ouderen op zich nam, stelde M. Hos van het Historisch Genootschap Assendelft een overzicht van de geschiedenis same…
  • Weeshuispadplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigWeeshuispad

    Voormalig pad te Zaandijk, vlak bij de kerk. Het pad heeft zijn naam vanzelfsprekend te danken aan het weeshuis voor de wezen van Zaandijk, waar het pad naar voerde. Het pad speelt een rol in het boek 'Uit den goeden ouden tijd' van Neeltje Mulder, wier ouderlijke woning aan het pad stond. Dit pand is in 1965 verplaatst naar de Zaanse Schans, waar het een plek aan het Zonnewijzerspad kreeg.
  • Weeteling, Bepplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigWeeteling, Bep

    Zaandam 28 december 1946 Bep Weeteling tweevoudig deelnemer rug- en de vrije slag, op de Olympische Spelen van 1964 en 1968 Albertha (Bep) Weeteling, topzwemster op de rug- en de vrije slag, nam twee maal deel aan de Olympische Spelen, Tokio in 1964 gevolgd door Mexico-Stad in 1968.
  • Weeteling, Janplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigWeeteling, Jan

    Zaandam, 18 augustus 1940

    Jan Weeteling, voormalig topzwemmer op de rugslag, die namens Nederland deelnam aan de Olympische Spelen Tokio 1964. Weeteling, lid van zwemvereniging Nereus wist bij deze Spelen met de estafetteploeg op de
  • Wegenstructuurplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigWegenstructuur

    De wegenstructuur van de Zaanstreek vindt haar oorsprong rond het jaar 1300. Aanvankelijk bouwde men uit angst zo ver mogelijk van het water vandaan. Hierdoor ontstonden bijvoorbeeld Oost- en Westzaan. Later werd het water beteugeld door de aanleg van de IJ-dijken, de Lage- of
  • Wegslotenplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigWegsloten

    Direct naast de lage Zaan- en polderdijken aan de landzijde gegraven sloten. Een deel van het dijkmateriaal kwam door het graven hiervan beschikbaar. In het verleden waren er zulke, soms tamelijk druk bevaren, wegsloten van Zaandam (West- en Oostzijde) tot Wormerveer. Deze zijn alle, ter verbreding van de rijweg, sinds de tweede helft van de 19e eeuw gedempt.
  • Wegvervoerplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigWegvervoer

    Het vervoer van personen of goederen over de (land)weg. Hierbij wordt onderscheid gemaakt tussen goederenvervoer, personenvervoer, woon-werkvervoer, sociaal vervoer en recreatie-vervoer. In de Zaanstreek was het wegvervoer lange tijd van ondergeschikt belang. Feitelijk streefde het vervoer over land pas in de 20e eeuw het watervervoer voorbij. In de jaren `3O van de 20e eeuw kwam bijvoorbeeld pas de aansluiting op het provinciale
  • Weide-watermolensplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigWeide-watermolens

    Kleine molens in het (Zaanse) weidegebied, die de afzonderlijke percelen grond min of meer droogmalen. De tussen de sloten in het slagenlandschap liggende 'landjes' zijn zeer laag omdijkt. De houten weidemolentjes behoren tot de familie der wipmolens. Ze hebben een staart van waaiervormig schotwerk, die het draaibare bovenhuis, met daaraan de wieken op de wind houdt. Voor het kruien is dus geen menselijke bediening nodig. Ze worden ten onrechte ook wel 'petmolens' genoemd, naa…
  • Weiverplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigWeiver

    Naam van verschillende buurten, meestal aan het einde van het dorp, dwars van de hoofdweg en de verbindingsweg vormende naar een naburig dorp. In de Zaanstreek vindt men een aantal Weivers:

    * in Westzaan tussen de Kerkbuurt en de Middel,
  • Welgravenplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigWelgraven

    Bedrijf voor auto-in- en verkoop, stalling en reparatie, alsmede handel in auto-accessoires en benzine- en smeermiddelen te Oostzaan. Autobedrijf Welgraven werd in 1964 door J. Welgraven te Landsmeer opgericht. Al snel verhuisde de eenmanszaak naar Oostzaan (Zuideinde). Het bedrijf zou tot 1972 praktisch een onderneming van een persoon blijven. In het laatste jaar werd het bedrijf omgezet in een commanditaire vennootschap en verhuisde het naar een groter pand op de plaats van de oude …
  • Well, Henricus Franciscus Josephus vanplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigWell, Henricus Franciscus Josephus van

    Zaandam, 3 september 1935 - Laren, 8 oktober 1971

    Beeldend kunstenaar, kunstschilder. H.F.J. van Well werd opgeleid aan de Vrije Akademie en werkte in Zaandam, Amsterdam en later Rijswijk. Zijn werk is van magisch-surrealistische aard.
  • Welstandscommissieplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigWelstandscommissie

    Alvorens over een bouwaanvraag te beslissen, winnen burgemeester en wethouders van een gemeente het advies in van onder andere de welstandscommissie. Deze commissie toetst het bouwplan, opdat het uiterlijk van het op te richten of te verbouwen bouwwerk zal voldoen aan redelijke eisen van welstand.
  • Welvaren, hetplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigWelvaren, het

    Papiermolen te Assendelft en Blauwselmolen te Westzaan, ook wel Het Assendelver Welvaren, of De Blauwe Hengst genoemd. Hij is gebouwd na 1670. In 1848 werd hij van zijn standplaats aan de Delft, tegenover de Kerkbuurt, afgebroken en verplaatst naar Westzaan, waar hij werd neergezet op het erf van de gesloopte blauwselmolen De
  • Welvaren, het Assendelverplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigWelvaren, het Assendelver

    Papiermolen te Assendelft, zie: Het Welvaren.
  • Welvaren, 's Landsplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigWelvaren, 's Lands

    Houtzaagmolen te Westzaandam, paltrok, meestal Lansie' genoemd. De balkenzager komt onder meer voor in een assurantie-contract uit 1712. Hij heeft gestaan achter het Zonnewijzerspåd (thans Reigerstraat), tussen de Vaart en de latere spoorlijn, en werd gesloopt in 1903.
  • Welvaren, 's Landsplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigWelvaren, 's Lands

    Houtzaagmolen te Westzaandam, paltrok. Van deze (vermoedelijke) balkenzager, die aan de Hogendijk moet hebben gestaan, komt slechts een vermelding voor, in een boedelbeschrijving uit 1770. Andere gegevens ontbreken.
  • Welvaren, 's Landsplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigWelvaren, 's Lands

    Oliemolen te Westknollendam. De Windbrief werd gegeven in 1681. Hij heeft gestaan aan en ten zuiden van de Tochtsloot, als derde molen vanaf de Zaan, en werd na juni 1814 gesloopt.

    oliemolen molen
  • Welzijnplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigWelzijn

    Begrip dat in toenemende mate als betekenis heeft gekregen: het zich welbevinden in onstoffelijk opzicht, zulks ter onderscheiding van welvaart, waarmee immers de materiële toestand of ontwikkeling van zowel het individu als de maatschappij wordt aangeduid. In officieel overheidsjargon worden de taken van maatschappelijke zorg veelal samengevat onder de noemer welzijnszorg en -werk. Dit beslaat een breed terrein van dienstverlening, waartoe bijvoorbeeld ook kinderbescherming, jongerenwe…
  • Welzijnsorgaan Zaandam, Stichtingplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigWelzijnsorgaan Zaandam, Stichting

    Een in 1970 opgerichte stichting op het terrein van het welzijnswerk die, zoals de rijkssubsidietitel luidde, diende als 'raad van overleg en advies'. De oprichting vloeide voort uit de in de jaren '60 gevoelde behoefte aan nieuwe gemeentelijke beleidsorganen voor sociaal en cultureel werk. Naast een orgaan voor sociale wijkopbouw werd het noodzakelijk geacht in de grotere steden, waartoe Zaandam toen reeds gerekend werd, te beschikken over een stedelijk beleid…
  • Welzijnszorgplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigWelzijnszorg

    Zie: Welzijn
  • Wempe, Hendrik Eduardplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigWempe, Hendrik Eduard

    Leiden, 21 november 1873 - Den Haag, 17 juni 1946 Hendrik Eduard Wempe Hendrik Eduard Wempe was van beroep legerofficier in Nederlands-Indi en drager van de Militaire Willemsorde 4de klasse (1907). Na zij militaire loopbaan werd hij op 25 november 1925 burgemeester van Westzaan en kreeg eervol ontslag op 1 juli 1938. Hij was lid van de Gewestelijke Landstorm Kommissie 'Stelling van Amsterdam' in 1929.
  • Wensveen, John vanplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigWensveen, John van

    Zaandam, 29 augustus 1949

    Zelden bofte een voetbalvereniging zó met een aankoop toen Heerenveen in 1970 de Zaandammer en Ajacied John van Wensveen aantrok. De als zesjarige bij Zaanlandia opgegroeide en gevormde voetballer trok op 16-jarige leeftijd naar Ajax waar hij deel van de betaalde jeugdselectie uitmaakte. Toch bleek het een behoorlijke gok van Heerenveen, niemand daar zag de bewoner van Kogerveld ooit spelen. Heerenveen toonde geen spijt te hebben van die gok, de Zaa…
  • Werkgelegenheidsbeleidplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigWerkgelegenheidsbeleid

    De overheid heeft zich vanuit verschillende invalshoeken bezig gehouden met werkgelegenheidsbeleid; dat geldt niet alleen voor de Zaanstreek. Toen de industrialisatie opkwam was deze bemoeienis nog van bescheiden aard. Ze had het karakter van corrigerende en werknemersbeschermende maatregelen. In de opbouwfase na de Tweede Wereldoorlog richtte het werkgelegenheidsbeleid zich om begrijpelijke redenen niet zozeer op het scheppen van arbeidsplaatsen. Doelstelling was vooral …
  • Werkgeversverenigingenplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigWerkgeversverenigingen

    Belangenorganisaties van werkgevers de feitelijke tegenhangers van werknemersverenigingen of vakbonden. Tengevolge van centralisatie waren er rond 1990 zeven landelijke werkgeversorganisaties overgebleven. Daarvan hebben het Verbond van Ned. Ondernemingen (VNO) en het Koninklijk Nederlands Ondernemers Verbond (KNOV) in de Zaanstreek een aanzienlijk aantal leden. Alle andere hierna te bespreken organisaties zijn in voornoemde organisaties opgegaan, danwel opgeheven.
  • Werkgroep historie oud Westzaandamplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigWerkgroep historie oud Westzaandam

    De werkgroep is in 1986 door Wim Wester en Henk Veenstra opgericht als werkgroep van wijkoverleg Oud-West. Later kwam Ada Hannaart de werkgroep versterken.

    De werkgroep deed onderzoek naar de paden en straten in Westzaandam, van Gedempte Gracht tot Vincent van Goghweg.

    Aanvankelijk richtte de werkgroep zich op het schrijven van artikelen voor de wijkkrant. Na verloop van tijd was er zo veel archiefmateriaal verzameld dat zij er een boekje van uitgaven. Dit …
  • Werkgroep Historie West-Zaandamplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigWerkgroep Historie West-Zaandam

    Van de Werkgroep Historie West-Zaandam is slechts een adres beschikbaar. Onduidelijk is of er activiteiten plaats vinden bij deze vereniging.
  • Werkhuizenplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigWerkhuizen

    Zie: Spinhuizen
  • Werkloosheidplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigWerkloosheid

    Als maatschappelijk verschijnsel: de mate waarin er werklozen zijn. Werkloosheid is aanwezig wanneer werkzoekenden ondanks hun bereidheid een werkkring tegen het heersende loonpeil te aanvaarden, er niet in slagen deze te vinden. Voorzover zij haar oorsprong vond in een gebrekkige organisatie van de arbeidsmarkt is in de 19e eeuw getracht door de instelling van de arbeidsbeurzen aanbod van en vraag naar werk zo goed mogelijk te reguleren. De huidige arbeidsbureaus namen deze taak l…
  • Werkmansondersteuningplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigWerkmansondersteuning

    Zie: Gezondheidszorg 2.3.1.
  • Werktijdenplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigWerktijden

    Zie: Gezondheidszorg 2.3.1.
  • Weromeriplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigWeromeri

    Hoewel dit enigszins omstreden is, zou 'Weromeri` een van de oudste geschreven aanduidingen van Wormer kunnen zijn. In de '“Egmondse Codex', een uit 1075 daterende lijst van bezittingen van de Egmondse Abdij, komt de vermelding “'in uueromeri omnis piscatio` voor, met betrekking tot de visrechten. Omdat vóór de twaalfde eeuw de letter 'w[[ dikwijls als “uu” werd geschreven, is dit uitgelegd als zou “uueromeri' Wormer of het Wormer meer betreffen. Anderen menen dat er Overmeer mee is b…
  • Wervenplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigWerven

    In tegenstelling met het huidige spraakgebruik werd een 'erf' , de onbebouwde ruimte bij of rondom een woning, vroeger algemeen een werf genoemd (Zaanse uitspraak: worf). Ook de stukken land waarop de molens waren geplaatst heetten werven, evenals de opslagplaatsen van de houthandels en -zagerijen. Hout werd vaak 'aan de werf gekocht'. Uiteraard werden ook de terreinen waarop zich de scheepsbouwerijen vestigden, werven genoemd. In deze laatste zin is het woord algemeen gebruikelijk geble…
  • Wessanen nv, Koninklijkeplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigWessanen nv, Koninklijke

    Houdstermaatschappij met groot aantal werkmaatschappijen in binnen- en buitenland. Door middel van de werkmaatschappijen produceert en verhandelt Wessanen voedingsmiddelen. Het hoofdkantoor van het oorspronkelijk volledig Zaanse bedrijf is gevestigd in Amstelveen; in Wormerveer is een vestiging. Wessanen is een der grootste ondernemingen in Nederland.
  • Wessem, Corver vanplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigWessem, Corver van

    Ondernemersgeslacht in de 19e en 20e eeuw te Zaandam.

    Jan Carel van Wessem (Tiel, 14 maart 1799- Zaandam, 18 juni 1864), zoon van de Tielse koopman Adrianus van Wessem en Jenneke van de Heuvel, gehuwd met Maartje Corver (1801-1884), dochter van Cornelis Corver en Aaltje Ebmeijer. J.C. was raadslid en wethouder van Zaandam van 21 maart 1847 tot 18 juni 1864, houthandelaar en oliefabrikant, hij werkte met
  • Westdijkplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigWestdijk

    Oorspronkelijk de naam van de gehele waterkering die liep van het einde der Assendelverzeedijk naar Knollendam: thans nog de naam van het deel van deze dijk tussen Busch en Dam en Krommeniedijk. Krommeniedijk ontstond dus feitelijk aan de Westdijk, waarna de naam op de dijk overging, dat geldt ook voor Busch en Dam. De Westdijk werd in 1280 als lage dijk aangelegd, als westelijke dijk van de polder Westzaan en Krommenie, langs de Kromme IJ. Doordat de waterkering is weggezakt in de vee…
  • Wester, deplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigWester, de

    Meelmolen te Wormer, zie: De Auwelsmolen, De
  • Wester, Wimplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigWester, Wim

    28 augustus 1947 - december 2003

    Architect

    Wim Wester won de de eerste prijs van de prijsvraag uitgeschreven door gemeente Zaanstad voor een nieuw theater, het latere Zaantheater. Voor de bouw van het theater werd een samenwerkingsverband ACT (Architecten Combinatie Theater Zaanstad) opgericht met zijn collega-architect Paul Carree en het architectenbureau Schipper Verbeek Zijlstra, dat de tweede prijs won. Hij was een van de oprichters van de werkgroep Historie Oud-West Zaandam…
  • Westerhemplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigWesterhem

    Zie: Hem, de
  • Westerhof, Basplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigWesterhof, Bas

    1965

    Bas Westerhof, CDA-steunfractielid, organist, piano- en orgelleraar, studeerde orgel en piano aan het Sweelinck Conservatorium te Amsterdam bij Bernhard Bartelink en Hans van Nieuwkoop. In 2013 sloot hij een Masterstudie Franse Orgelmuziek af bij Jos van der Kooy aan het Koninklijk Conservatorium te Den Haag. Van zowel het Mittereither-orgel van de St. Bonifatiuskerk te Zaandam als het orgel van het Apostolisch Genootschap te Zaandijk is hij sinds 1985 bespeler. De Zaandamm…
  • Westerkoogplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigWesterkoog

    Woonwijk te Koog, eind jaren `70 aangelegd ten westen van de spoorlijn, naar de uitvoerende bouwmaatschappij dikwijls ten onrechte “Havezathe” genoemd. De aanleg van de wijk op die plaats was deels een gevolg van de inspanningen van de laatste burgemeester van Koog, R. van
  • Westermolen, deplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigWestermolen, de

    Meelmolen te Jisp, zie: Molens zonder (of met onbekende) eigennaam zonder eigennaam.
  • Westersluisplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigWestersluis

    Zie: Bartelsluis
  • Westerspoorplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigWesterspoor

    Bedrijvengebied te Zaandam, eind jaren '80-begin jaren '90 westelijk van de spoorlijn aangelegd, bestaande uit Westerspoor Noord (handel), Westerspoor Centrum (kantoren) en Westerspoor Zuid (bedrijvenpark).

    In Westerspoor Centrum (10 ha.) staan onder meer het Stadskantoor van Zaanstad en het kantoor van
  • Westerveerplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigWesterveer

    Bedrijventerrein (in ontwikkeling, 1991) in Wormerland, aangelegd naast het terrein waar in het verleden de papierfabriek van Van Gelder was gevestigd, tegenover de buurtschap Bartelsluis In 1991 was 6,5 ha. van Westerveer bebouwd, waarvan papiergroothandel Van
  • Westerwateringplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigWesterwatering

    Woonwijk in Zaandam, westelijk van de spoorlijn. De wijk werd in vijf fasen aangelegd tussen 1985 en 1991. In de wijk staan 2775 woningen, 7185 inwoners per l januari 1991, het winkelcentrum Westerwatering, een bejaardentehuis met 92 aanleunwoningen, door een televisie-actie in enige dagen tot stand gekomen kinderboerderij
  • Westinghouse bvplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigWestinghouse bv

    Bedrijf op het gebied van elektrische industrialisatie, onderdeel van het Amerikaanse Westinghouse Electric Comp, later van Internatio Müller; oorspronkelijk Sterel en Wechgelaar. In 1914 begonnen D. Sterel en D.J.H. Wechgelaar een eigen bedrijf, waarmee zij leidingen en lichtpunten aanlegden. In de Oostzijde openden zij een winkel, waarin zij voornamelijk lampen verkochten.
  • Westknollendamplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigWestknollendam

    Buurtschap of kleine woongemeenschap, thans behorend tot de gemeente Zaanstad, daarvoor tot Wormerveer en oorspronkelijk tot de Banne van Westzanen. Westknollendam vormt een tweelingdorp met Oostknollendam, waarvan het door het noordelijke einde van de Zaan is gescheiden. Literatuur over de buurtschap is schaars; in de beschrijvingen van Wormerveer en de Polder Westzaan wordt doorgaans nauwelijks aandacht aan Westknollendam gegeven. Wel wordt steeds de dam genoemd waaraan zowel W…
  • Westzaanplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigWestzaan

    Westzaan was van 1811 tot 1974 een zelfstandige gemeente, daarna de naar inwonertal kleinste deelgemeente van Zaanstad. Westzaan was het hoofddorp van de eerdere Banne van Westzaan als zodanig een van de oudere nederzettingen in de streek en zelfs het moederdorp van de westelijk aan de Zaan gelegen, later tot Zaanstad verenigde gemeenten (West-)Zaandam, Koog, Zaandijk en Wormerveer.
  • Westzaan, Banneplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigWestzaan, Banne

    (ook: Banne Westzanen, Banne Westzaanden enz)

    Rechtsgebied ten westen van de Zaan, waarvan Westzaan het hoofddorp was en waarin ook de (later ontstane) dorpen Westzaandam, Koog, Zaandijk en Wormerveer waren gelegen. Aangezien deze laatste dorpen in de 17e eeuw Westzaan overvleugelden, ondervonden zij het als onredelijk dat de bestuursmacht nog overwegend in het moederdorp Westzaan berustte. Dit heeft tot strubbelingen geleid, die feitelijk tot 1811 voortduurden.
  • Westzaan, Grote Kerkplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigWestzaan, Grote Kerk

    Westzaan is de enige plaats in Zaanstad waar men geen flinke toren bezit die tot ver in de omtrek zichtbaar is. Weliswaar heeft het voormalige kerkgebouw van de Gereformeerden aan de Groene Jagerstraat een torenspits, doch deze is van bescheiden afmetingen en het voornaamste en oudste kerkgebouw in Westzaan, dat van de Nederlands-Hervormden, is torenloos. Volgens kerkelijke boeken was er al in de 9de eeuw sprake van een toren, wellicht gebouwd als verfraaiing aan een bestaa…
  • Westzaandamplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigWestzaandam

    Westzaandam, vroegere naam voor het ten westen van de Zaan gelegen deel van Zaandam, dat deel uitmaakte van de Banne van Westzanen. Het dorp is, in tegenstelling tot Oostzaandam, nooit zelfstandig geweest, en dat terwijl het in de loop der geschiedenis in economisch opzicht en wat betreft het aantal inwoners belangrijker werd dan zijn 'overbuur'. De oorzaak van de aanvankelijke, tot 1811 in stand gebleven scheiding tussen West- en Oostzaandam was eenvoudigweg dat de dorpen in versc…
  • Westzaanse Digitale Beeldbankplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigWestzaanse Digitale Beeldbank

    In 1999 ontstaan als het digitale beeldarchief van Dorpsblad de Wessaner. Dit is nog terug te zien in het logo van de Beeldbank. Initiatiefnemers uit de beginperiode zijn J. de Boer en R. de Jong. Nadat ook de Wessaners het een goed idee vonden hun beelden aan de Beeldbank te doneren, is er een stichting opgericht.
  • Westzaanse Gemeenschap (WG)plugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigWestzaanse Gemeenschap (WG)

    In 1945 opgericht orgaan, dat dient als overkoepelende organisatie voor de in Westzaan aanwezige verenigingen. Het belang van deze organisatie groeide eind jaren '60. Burgemeester Frederik Verstegen had voor de komst van koningin Juliana in juni 1972 een organisatie nodig die de feestelijkheden rond dit bezoek kon regelen. Van het toenmalig bestuur maakte ook Wouter Veenis deel uit. Al snel werd hij voorzitter en had hij een groot aandeel in de groei van de organisat…
  • Westzaner Overtoomplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigWestzaner Overtoom

    Zie: Overtoom en Overtoomsluis. Van de (kleine) Westzaner Overtoom konden geen gegevens worden achterhaald. Thans draagt een groot deel van de Noorder lJ- en Zeedijk, dat tussen de sluis te Nauerna en het punt waar de huidige Hoofdtocht vanuit de Zaandammer Polder uitkomt op de Westzanerdijk, nog de naam Overtoom als herinnering aan het dijkdeel waarover vroeger schepen werden getrokken.
  • Westzaner Polderplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigWestzaner Polder

    IJ -polder tussen Zijkanaal D en E (Nauema en Overtoom). De Westzaner Polder is ontstaan tussen de jaren 1861 en 1876, de jaren waarin het lJ drooggelegd is, de lJ-polders aangelegd en het Noordzeekanaal gegraven. Sinds de drooglegging heeft de polder een agrarische functre.
  • Westzaner Bosplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigWestzaner Bos

    In 1731 opgericht begrafenisfonds, eigenlijk een onderlinge verzekeringsmaatschappij, in Westzaan-Zuid. De Westzaner Bos, opgeheven in 1886, was volgens de Oprechte Haarlemse Courant van dat jaar 'de oudste levensverzekeringsmaatschappij in ons land'. Oprichters en eerste deelhebbers waren scheepstimmerlieden, naderhand werden ook andere burgers lid. Er waren ooit meer dan 500 aangesloten leden, die wekelijks contributie (premie) betaalden. Bij overlijden werd meestal ƒ50 uitgekee…
  • Westzaner Sluisplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigWestzaner Sluis

    De Westzaner Sluis of Weelsluis, aan de Nauernasche Vaart 2 te Westzaan, die de Weelsloot verbindt met de Nauernasche Vaart, gelegen tegenover de Vrouwenverdrietsluis bij Vrouwenverdriet. Provinciaal Monument nr 1722 is in 1633 aangelegd, als gevolg van de afspraken tussen de bestuurders van de
  • Westzanerdijkplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigWestzanerdijk

    Het deel van de Noorder IJ- en Zeedijk tussen de Hogendijk (spoorlijn) en de Westzaner Overtoom, vroeger ook wel Zeeburg genoemd. Ofschoon schriftelijke gegevens nauwelijks voorhanden zijn, wordt aangenomen dat de Westzanerdijk één der eerst bewoonde gedeelten van Westzaandam was. Het is veilig te veronderstellen dat de dijk rond 1300 ontstond, tegelijk met de Zaan-dam.
  • Westzijdeplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigWestzijde

    Hoofdstraat te Zaandam-West, lopend van de Gedempte Gracht en de Dam in noordelijke richting en parallel aan de Zaan tot de grens met Koog ter hoogte van de Mallegatsluis. De Westzijde werd aangelegd op de Lagedijk en heette geruime tijd de Molenbuurt, naar de in 1439 opgerichte korenmolen
  • Westzijde 39plugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigWestzijde 39

    Monumentaal Herenhuis op de hoek met de Herengracht, bijgenaamd de Toscaanse Villa, laat 19e eeuw, door Stadsarchitect Immink ontworpen voor de familie Corver van Wessem. Later vestigde de Kamer van Koophandel en de Zienagoog zich in het pand, van eind 2013 tot 2016 gevolgd door de Turks-Nederlandse kliniek Viva Medicana.
  • Westzijde 81plugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigWestzijde 81

    Vrijstaand monumentaal herenhuis aan de Westzijde, hoek Stuurmanspad in Zaandam, gebouwd in 1862 in neo-classicistische stijl naar ontwerp van de Zaanse gemeentearchitect L.J. Immink. Opdrachtgever was de houthandelaar C. Smit Csz. wiens naam vermeld staat op de eerste steen in de achtergevel.
  • Westzijde 114plugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigWestzijde 114

    Westzijde 114, voormalig woonhuis naar ontwerp van H.G. Jansen, onderduikadres en later bankgebouw in Zaandam, in 1899 gebouwd naar wens van houthandelaar Pieter Pauw die het huis in 1908 verliet en koos voor Wageningen inzake herstel van zijn gezondheid. Tot 1914 verschafte het woonhuis onderdak aan burgemeester van Zaandam,
  • Westzijderkerkkoorplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigWestzijderkerkkoor

    Het Westzijderkerkkoor temidden van dirigent Christiaan Helfensteijn In 1959 achtte de Zaandamse organiste van de Westzijderkerk Ans Tromp de tijd rijp om een kerkkoor op te richten. Zij werd werd daarin gestimuleerd door de predikanten A. Noorman en Andries de Jonge, de vader van de cabaretier Freek de Jonge. Het koor ging na rijp beraad door het leven als Het Westzijderkerkkoor.
  • Westzijderveldplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigWestzijderveld

    Historische naam voor het onbebouwde deel van de polder Westzaan, tussen de bebouwing van, in het westen Westzaan en in het oosten Zaandam, Koog, Zaandijk en Wormerveer. Door de aanleg van de woonwijken Houtveld, Houtwerf, Westerwatering, Westerkoog en Rooswijk, en het bedrijvengebied
  • Wever, deplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigWever, de

    Oliemolen te Oostzaandam. De eerste vermelding dateert uit januari 1712. Hij heeft gestaan ten westen van de Gouw, achter het Kramerspad, en werd gesloopt in 1769.

    oliemolen molen
  • Wever, deplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigWever, de

    Papiermolen en oorspronkelijk volmolen te Koog. De windbrief voor de volmolen werd gegeven in juli 1639. In 1674 werd hij ingericht als witpapiermolen. Hij heeft gestaan ten zuiden van de Guisweg en ten westen van het NS-station Koog-Zaandijk, en werd gesloopt in 1841.
  • Weverijplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigWeverij

    Zie: Zeildoekweverij
  • Weversbosplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigWeversbos

    Zie: Dodenbossen
  • Weverspadplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigWeverspad

    Vroegere naam voor het Kramerpad, later Kramerstraat te Oostzaandam. Het Weverspad liep vanaf de Oostzijde het land in ter hoogte van de voormalige vermaning de Doofpot. De naam was ontleend aan oliemolen De Wever, die tussen 1712 en 1769 aan het einde van het pad stond. Het pad was overigens ouder, ofschoon het eerst bekende
  • Wezel, Jaapplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigWezel, Jaap

    Wormer, 10 maart 1914 - Jisp, 23 april 1993

    Jacob (Jaap) Wezel, gehuwd met Geertje Elisabeth van den Oever (1921-2011), raadslid en wethouder voor de PvdA te Jisp.

    Jaap Wezel werd:

    * begin 1950 actief in de Jisper gemeenschap, *
  • Wezel, deplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigWezel, de

    Oliemolen en oorspronkelijk volmolen te Koog. De Windbrief voor de volmolen werd gegeven injuni 1639. Injuli 1691 ging hij door brand verloren, waarna herbouw volgde. Vermoedelijk werd hij in 1729 oliemolen. In 1899 werd hij geheel onttakeld en werd een stoommotor geplaatst, nadat hij vanaf 1895 cacao-afval had verwerkt. Later werd de molen vervangen door cacaofabriek Hollandia, die op haar beurt weer moest wijken voor een fabriek van wasprodukten (thans
  • Wezenberg, Marianneplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigWezenberg, Marianne

    ('s-Gravenhage, 3 juni 1942)

    Beeldend kunstenaar, weefster. Marianne Wezenberg is autodidact. Zij werkt in Zaandam en maakt in hoofdzaak objecten met toepassing van weeftechnieken.

    beeldend_kunstenaar
  • WFCplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigWFC

    De Wormerveersche Football Club WFC, gevestigd in Wormerveer en opgericht op 1 november 1907 is voortgekomen uit twee clubs, Olympia en Sparta. Tot 1916 werd gebruik gemaakt van terreinen van de gemeente Wormer. In 1916 verhuisde WFC naar Het Sportpark achter het station in Wormerveer, het latere Saenden-complex. Een periode die in sportief opzicht zeer succesvol was. Het seizoen 1917/1918 bracht WFC aan de top van het Nederlandse voetbal, de 1e klasse. Het verblijf was van korte duur, in 1…
  • Wielrennenplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigWielrennen

    Sport, in de Zaanstreek in verenigingsverband beoefend door Door Training Sterk (DTS) en Toerclub Le Champion.

    DTS werd opgericht in maart 1921 in café Booij te Krommenie door D. de Vries en R. Heijmering, als eerste wielrenclub in Noord-Holland boven het IJ. Doel was het beoefenen van de wielersport en vaardigheidsritten, tegenwoordig vaak trim- of toeristische tochten genoemd. De start en aankomst had meestal in de Stationsstraat te Zaandam plaats. Deze tochten trokken veel belang…
  • Wiersma, Gerardplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigWiersma, Gerard

    Amsterdam 12 februari 1902 - Amsterdam 2 mei 1943 Gerard Wiersma 1905-1943 Gerard Wiersma, fabrieksarbeider, woonachtig aan de Emmastraat 19 te Krommenie. Tijdens de april-meistaking van 1943 werden aan de Blikfabriek Verblifa in Krommenie enige arbeiders gearresteerd. De aanleiding tot de staking was de bekendmaking op 29 april 1943, dat Nederlandse oud-militairen die gevochten hadden tijdens de Duitse aanval op Nederland in 1940 zich vrijwillig moesten melden voor krijgsgevan…
  • Wiesbadenplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigWiesbaden

    Voormalig hofje “om de Noord' te Zaandijk. Het pad is ontstaan na 1750, de naam is eind 19e-eeuws. Dorpstimmennan Klaas Musch had er toen twee rijen houten woningen gebouwd. Hij vroeg burgemeester Andries Smit Gz. wat het mooiste plekje van de wereld was. Diens antwoord 'Wiesbaden' bepaalde de naam van het pad.
  • Wijd, het (Zaandijker)plugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigWijd, het (Zaandijker)

    Verbreding van de Zaan tussen Zaandijk aan de westkant en de Kalverpolder en de Enge Wormer aan de oostkant van de Zaan.
  • Wijde steeg, deplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigWijde steeg, de

    Een voormalig '“aansienlijk` pad te Zaandijk, dat in ieder geval begin 18e eeuw aanwezig was. Het pad werd ook wel 'de “Steeg van Tobbe' genoemd (19e eeuw) en heeft aan de Zaanzijde, ongeveer ter hoogte van de Tuinstraat gelegen.
  • Wijde Wormerplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigWijde Wormer

    Voormalig meer, in 1626, na een eerdere mislukte poging in 1624-'25, drooggemalen en sindsdien een waterschap, dat in de jaren '80 van de 20e eeuw bij de samenvoeging tot het waterschap De Waterlanden werd betrokken. De Wijde Wormer, met een oppervlakte van ongeveer 1514 hectare, is geheel omgeven door een ringvaart, aan de oostelijke zijde na de watersnood van 1825 afgedamd. In het noorden wordt het waterschap begrensd door het voormalige heemraadschap Wormer, Jisp en Neck, in het…
  • Wijdewormer. deplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigWijdewormer. de

    Pelmolen te Oostzaandam. Hij werd gebouwd in 1761. Hij heeft gestaan aan de Kalverringdijk en aan de Wormerringsloot. en werd in augustus 1868. na blikseminslag, door brand verwoest.
  • Wijenberg, Jplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigWijenberg, J

    Beeldend kunstenaar, schilder, waarvan niets anders bekend is dan dat hij van omstreeks 1750 tot 1752 in de Zaanstreek werkte. Van zijn hand zijn een schilderij van de walvisvangst, gedateerd 1752, en enkele portretten bewaard.

    beeldend_kunstenaar
  • Wijespad, Pietieplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigWijespad, Pietie

    Voormalig pad te Oostzaandam, dat in 1679 een reglement kreeg. Niet bekend is waar het Pietie Wijespad heeft gelegen.
  • Wijkerbroekpolderplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigWijkerbroekpolder

    Zie: Landschappen 4.
  • Wijkermeerplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigWijkermeer

    Voormalig meer, de noordwestelijke uitloper van het IJ, tussen Assendelft, Beverwijk, Velsen, Santpoort en Spaarndam.

    Over de ontstaansgeschiedenis van het meer is weinig bekend. Mogelijk was het meer aanvankelijk een diepe kom, die door verschillende doorbraken met het IJ in contact kwam. Vanaf ongeveer 1100 tot 1357 vormde het meer een serieuze bedreiging voor het land benoorden het IJ; het stond via het IJ in direct contact met de Zuiderzee en via het Kromme IJ met de Schermer e…
  • Wijkerpadplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigWijkerpad

    Voormalig pad dat vanuit het westen van Assendelft naar de Kerkbuurt liep en daarna naar Beverwijk. Het was een voetpad. dat voor een deel van het jaar onder water stond.
  • Wijkerpolderplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigWijkerpolder

    Zie: Landschappen 10.
  • Wijkoverleg Wormerveerplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigWijkoverleg Wormerveer

    Door de gemeente Zaanstad erkend orgaan dat gevraagd en ongevraagd adviezen geeft over onderwerpen als milieu. bebouwing en verkeer, met als doelstelling het in stand houden en bevorderen van het algemeen woon- en leefklimaat binnen de grenzen van de voormalige gemeente Wormerveer. Deze doelstelling tracht men te realiseren door het activeren van bewoners en organisaties. Na de
  • Wijkradenplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigWijkraden

    Na de vorming van Zaanstad, door de Samenvoeging van zeven eerdere afzonderlijke gemeenten per 1 januari 1974, was het gemeentebestuur bezorgd over de mogelijkheid de verschillende leefgemeenschappen tot één geheel te integreren. Niet zonder idealisme werd, naar Rotterdams voorbeeld, een “binnengemeentelijke decentralisatie” doorgevoerd, door de vorming van wijkraden. Voor deze raden - elk ervan zou ongeveer in het gebied van een eerder zelfstandige gemeente moeten functioneren - werd…
  • Wijn, Souwtje deplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigWijn, Souwtje de

    (Oudeschild, Texel, 28 oktober 1888 - Den Helder, 22 maart 1969)

    Beeldend kunstenaar, schilder, aquarellist, tekenaar, etser en lithograaf. Souwtje de Wijn, die dikwijls onder het pseudoniem `Zwanenberg` werkte, was leerling van de Rijksakademie te Amsterdam en de Academie in Antwerpen. Zij woonde en werkte in Amsterdam, Antwerpen en München, voorts enige tijd in Zaandam en tenslotte weer in haar geboorteplaats op Texel. Zij schilderde vooral landschappen, maar stond ook beken…
  • Wijnberg Zaandam, Albertplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigWijnberg Zaandam, Albert

    Handel in smeerol'i'en. zie Pennzoil Overseas bv
  • Wijngaarden, Arie Cornelis vanplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigWijngaarden, Arie Cornelis van

    (Sliedrecht, 27 oktober 1906)

    Beeldend kunstenaar, kunstschilder en beeldhouwer. A.C. van Wijngaarden werd opgeleid door Titus Leeser en D. Bus. Hij woonde en werkte in Den Haag, Wassenaar, Alicante en Zaandam. In deze laatste gemeente maakte hij deel uit van de directie van de
  • Wijngaarden, IJsbrand Dirk vanplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigWijngaarden, IJsbrand Dirk van

    (Den Haag, 29 april 1937)

    Beeldend kunstenaar, kunstschilder, aquarellist, tekenaar en etser. Van Wijngaarden, die vaak ondertekent met 'Ysbrant' is autodidact. Hij woonde en werkte in Zaandam, Londen, Antwerpen en Venetië alvorens hij zich definitief in Antwerpen vestigde. In België werd hij onderscheiden met de Kamiel Huysmansprijs (Prix des Princes). Zijn werk is abstract.
  • Wijngaarden, Hannah vanplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigWijngaarden, Hannah van

    Zaandam, 17 december 1943

    Johanna Cornelia (Hannah) van Wijngaarden is een voormalig GroenLinks politica, sociaal bewogen pacifiste, die één periode Eerste Kamerlid voor GroenLinks was. Was eerder onder meer werkzaam bij Milieudefensie en bij het Amsterdamse Vervoersbedrijf als metrobestuurder. Voorzitter van de Junkiesbond. Hield zich als Kamerlid met uiteenlopende onderwerpen bezig en was voorzitter van het Kamerbreed Vrouwenoverleg.
  • Wijngaardens Fabrieken bv, Vanplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigWijngaardens Fabrieken bv, Van

    Fabriek van onder meer Zaanse mayonaise te Zaandijk. Het bedrijf werd in 1929 opgericht door J. van Wijngaarden en was oorspronkelijk gevestigd aan de Halstraat en later aan de Oostzijde te Zaandam, onder de naam Zaanlandse Oliehandel. In september 1932 werd aan de Lagedijk 270/272 te Zaandijk het pand De Kanarie gekocht. Hier werd een langzame, maar gedegen groei doorgemaakt tot het uitbreken van de Tweede Wereldoorlog.
  • Wijnkanspadplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigWijnkanspad

    Pad te Westzaandam, tussen de Herengracht en de Botenmakersstraat, westelijk lopend van de Westzijde. Hoe het pad aan de naam gekomen is, is niet achterhaald. Zeker is dat het een oud pad is,hoewel tot nu toe geen reglement van het pad gevonden is. Wel werd in 1722 gesproken van een bestaand reglement.
  • Wijtenkamp, Pplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigWijtenkamp, P

    Houtfactorij en expeditiebedrijf. Het bedrijf is opgericht in 1895 door Pieter Wijtenkamp (1861-1948), die van oorsprong balkenvlotter was en vanaf 1895 zelf van opdrachtgevers (zagerijen) werkzaamheden, zoals balkenvlotten en sorteren, aannam.
  • Wildeboer, deplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigWildeboer, de

    Houtzaagmolen te Westzaandam, paltrok. De Windbrief van de Balkenzager werd waarschijnlijk gegeven in augustus 1718 aan Grietje Wildeboer. Hij heeft gestaan op de zuidkant van het Langeland, ten westen van de Vaan en werd in 1911 gesloopt.
  • Wildeman, de Jongeplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigWildeman, de Jonge

    Pelmolen te Koog. Ook De Willem genoemd. De Windbrief werd gegeven in maart 1728 aan Maarten Wildeman. Hij heeft gestaan aan en ten oosten van de Watering, ten zuiden van de Weelsloot en werd gesloopt in 1902.
  • Wildeman, de Rodeplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigWildeman, de Rode

    Houtzaagmolen te Westzaandam, Paltrok. De eerste vermelding van de Balkenzager is uit 1729. Hij heeft gestaan ten westen van de tegenwoordige spoorlijn, dicht bij de Westzanerdijk, en werd omstreeks 1880 gesloopt om plaats te maken voor de stoomhoutzagerij De Ladder Jacobs, die in 1919 door brand werd verwoest.
  • Wildeman, de Rodeplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigWildeman, de Rode

    Oliemolen te Wormerveer. De Windbrief werd gegeven in januari 1648. Hij heeft gestaan aan weg en Zaan en werd gesloopt in 1872, om plaats te maken voor olieslagerij De Toekomst (zie: Croklaan bv).

    oliemolen molen
  • Wildschieter, deplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigWildschieter, de

    Houtzaagmolen te Westzaandam, zeskante bovenkruier, ook De Schieter genoemd. De Windbrief van de Balkenzager werd gegeven in april 1683. Hij heeft gestaan aan en ten oosten van de Zuiderwatering en werd in 1916 tot stellinghoogte afgebroken, waarna een elektromotor werd bijgeplaatst.
  • Wildschutter, deplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigWildschutter, de

    Pelmolen te Oostzaandam, meestal De Schutter genoemd. De windbrief werd gegeven in juli 1693. Hij heeft gestaan aan en ten zuiden van de Braakdijk, even voorbij de rooms katholieke kerk aan het Kalf en werd in oktober 1885 door brand verwoest. Op zijn erf werd later het asiel aangelegd.
  • Wilhelminabrugplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigWilhelminabrug

    Zie: Wilhelminasluis
  • Wilhelminapark, hetplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigWilhelminapark, het

    Park en vereniging te Wormerveer.

    In oktober 1897 ontstonden de plannen tot stichting van het park Burgerlust. Hiervoor werd een zevental percelen samengevoegd, waarvan het grootste gedeelte Overtuinen was van de aan de Zaanweg nummer 5 wonende familie Van Doorn, het Bos Van Doorn.
  • Wilhelminaschool Zaandamplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigWilhelminaschool Zaandam

    WERK IN UITVOERING De Wilhelminaschool was een school die gevestigd is in Zaandam. De school werd opgericht in ? en sloot in 1983. De school stond bekend als vernieuwingsschool. Op initiatief van de toenmalige gemeentelijk inspectrice van het onderwijs (1956-1972) mej. Bets E.G. Bos, eerder hoofd van de Wilhelminaschool, in navolging van haar voorganger, C.J. Rol (1947-1956) en met steun van de wethouder van Onderwijs van Zaandam en latere burgemeester van Wormerveer
  • Wilhelminasluisplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigWilhelminasluis

    Op 24 oktober 1903 geopende, belangrijkste doorsluizing van de Dam te Zaandam.

    Vóór de aanleg, die in 1901 een aanvang nam, omvatte het Zaandamse sluizencomplex de Duikersluis met een breedte van 6,29 m, diepte 2,20 m onder Amsterdams Peil, de Kleine Sluis met een lengte van 18 m, breedte 3.24 m en diepte 2,01 m en de
  • Willem, deplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigWillem, de

    Pelmolen te Koog, zie: De Jonge Wildeman, de Jonge
  • Willem Claas Heynensluisplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigWillem Claas Heynensluis

    Zie: Heynensluis, Jaap.
  • Willem Jansenstichtingplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigWillem Jansenstichting

    In 1973 opgerichte stichting te Westzaan, die zich ten doel stelt zoveel mogelijk werken van de kunstenaars Willem en Chris Jansen in eigendom te verkrijgen en deze permanent tentoon te stellen. De stichting heeft een bestuur van twaalf leden en wordt gesteund door een 'vriendenkring' van meer dan 200 leden. Om inkomsten te verwerven worden etsen verkocht, dat zijn niet gesigneerde nadrukken van de bewaard gebleven koperplaten, en af en toe in- en verkooptentoonstellingen…
  • Willem Juttensluisplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigWillem Juttensluis

    Zie: Juttensluis, Willem
  • Willem Ockersluisplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigWillem Ockersluis

    Zie: Ockersluis, Willem
  • Willems, Pieterplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigWillems, Pieter

    (Amsterdam, 28 februari 1901 - Zaandam, 23 februari 1962)

    Beeldend kunstenaar, kunstschilder, Pieter Willems woonde en werkte in Amsterdam en Zaandam.

    beeldend_kunstenaar
  • Willemszoon, Jacobplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigWillemszoon, Jacob

    Urk, 15 februari 1894 - Neuengamme 3 januari 1945

    Jacob Willemszoon werd in november 1943 gearresteerd als gevolg van verraad door de Zaandamse Francisca de Munck-Siffels. Hij was actief binnen het communistisch verzet en woonde in de Rigastraat 4 in Zaandam.
  • Willering, Albert Janplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigWillering, Albert Jan

    Zaandam, 24 maart 1928

    Albert Jan Willering, beeldend kunstenaar, kunstschilder, woonde en werkte in Voorburg, Breukelen en Den Haag. Hij vertrok in 1952 naar Parijs. Zowel in Frankrijk als de Verenigde Staten (New York) heeft hij prijzen gekregen. Zijn werk was aanvankelijk expressionistisch en werd later meer abstract. Hij staat ook wel bekend als
  • Willeumier, Karelplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigWilleumier, Karel

    Amsterdam, 23 juli 1847 - ?

    Karel August Willeumier, 50 jaar organist van de Oostzijderkerk, componist, muziekdocent en schrijver. Zijn motto was: “Eenvoud is kenmerk van het ware”. Hij ontving lessen van J.B. Geel en Nicolaas Klaasen, respectievelijk organisten van de hoofdstedelijke Westerkerk en Oosterkerk. In 1863 volgde benoeming tot organist te Amstelveen, in 1868 tot organist in Zaandam bij de Nederlands Hervormde Oostzijderkerk. Hij trad tevens op als muziekdocent en …
  • William Recqplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigWilliam Recq

    Tabaksmolentje in Oostzaandam, 'In de Noord'. De molen werd in 1690 in een akte genoemd; nadere gegevens ontbreken (P. de Boer, in: De Zaende 1950, blz 79).
  • Wind, de (Oostzaandam)plugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigWind, de (Oostzaandam)

    Oliemolen te Oostzaandam, oorspronkelijke naam Het Vliegend Heit. De eerste vermelding dateert uit mei 1663. Hij heeft gestaan aan de Zaan, buiten de Kalverringdijk, noordelijk van De Kat en ging op 22 november 1914, toen hij al een aantal jaren cacao-afval verwerkte, door brand verloren.
  • Wind, de (Westzaandam)plugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigWind, de (Westzaandam)

    Oliemolen te Westzaandam. De windbrief werd gegeven in juni 1685 aan Alden Claesz. Wint. Hij heeft gestaan aan en ten zuiden van de Papenpadsloot, ten westen van de tegenwoordige spoorlijn, en werd gesloopt in 1880.

    oliemolen molen
  • Windbriefplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigWindbrief

    Akte van vergunning tot het bouwen van een windmolen, waarin voorts de bepalingen omtrent het Windrecht waren geregeld.

    Windbrieven waren een vereiste voor het bouwen van een molen. Desondanks zijn niet van alle bekende molens ook de windbrieven bekend. Deze zijn vermoedelijk verloren geraakt. In een aantal gevallen was de windbrief van jongere datum dan de molen zelf. De oudst bekende windbrieven met betrekking op de Zaanstreek dateren uit de 16e eeuw.
  • Windei, hetplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigWindei, het

    Oliemolen te Oostzaandam. De windbrief werd gegeven in mei 1655. Waarschijnlijk had hij, gezien zijn plompe uiterlijk, eerder elders als watermolen dienst gedaan. Hij heeft gestaan aan weg en Zaan aan het begin van 't Kalf. In 1906 werd hij tot stellinghoogte afgebroken. Zijn onderbouw en schuren werden later gebruikt voor een olieraf?naderij.
  • Windhond, deplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigWindhond, de

    Houtzaagmolen te Zaandijk, paltrok. De Windbrief werd gegeven in september 1643. Hij heeft gestaan aan het Hazepad. ongeveer halverwege tussen de Lagedijk en de spoorlijn. ten zuiden van de Sluissloot, en werd in mei 1908 gesloopt.
  • Windhond, deplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigWindhond, de

    Oliemolen en later verfmolen te Oostzaandam. bijgenaamd Dunbil. De windbrief werd gegeven in januari 1634. Hij heeft iets zuidelijk van de tegenwoordige Julianabrug gestaan. In 1897 werd hij verfmolen, in 1911 werd hij gesloopt.

    oliemolen molen
  • Windhond, deplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigWindhond, de

    Oliemolen te Oostzaandam. De Windbrief werd gegeven in september 1663. Hij heeft gestaan aan en ten noorden van de Zuidervaldeursloot, ten westen en op enige afstand van de Weer, en werd gesloopt in 1889.

    oliemolen molen
  • Windhond, deplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigWindhond, de

    Kleine slijp- en schelpzandmolen op de Zaanse Schans. Het molentje werd gebouwd in 1890 te Zaandam in de omgeving van de latere Schildersbuurt, waarvoor het in 1921 moest wijken. Na een aantal verhuizingen werd het molentje in 1965 geschonken aan Stichting de Zaanse Schans en daar gebouwd. Sinds 1979 wordt er met regelmaat met het molentje gemalen.
  • Windrechtplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigWindrecht

    Al door de graven van Holland werd het gebruik van molens belast. Was voor de bouw ervan een vergunning vereist in de vorm van een Windbrief, jaarlijks diende aan de grafelijkheid windrecht te worden betaald, een pachtsom voor het gebruik van de wind.
  • Windsurfenplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigWindsurfen

    Zie: Plankzeilen
  • Windveren (ook: windverings)plugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigWindveren (ook: windverings)

    In de houtbouw benaming van de planken die bij een spits toelopend dak aan weerszijden van de gevel zijn gelegd tot aan de nok, waar ze elkaar bij de Makelaar ontmoeten. Bij de windveren sluiten zich de waterborden aan, die over de buitenste dakpannen liggen. Dienen deze laatste tegen inwatering. Het doel van de windveren is te voorkomen dat de wind onder de dakpannen (of het riet) komt, waardoor deze zouden afwaaien. In de Zaanse houtbouw werden de windveren dikwij…
  • Winkel, Huibertplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigWinkel, Huibert

    Amsterdam, 28 augustus 1922 - Zaandam, 11 februari 2014

    Remmert Huibert Winkel, gemeente-architect van Zaanstad van 1974 tot 1984. Na een opleiding HTS Bouwkunde in Den Haag en Voortgezet en Hoger Bouwkunst Onderwijs in Almelo kwam ir. Winkel in 1956 als chef tekenkamer in de gemeente Zaandam werken. In deze functie ontplooide hij een aantal zelfstandige activiteiten zoals de ontwerpen van Mavo 't Fregat, de Feniksschool, Industrieel Centrum De Boerenjonker en de Kennedyschool.…
  • Winkel bvplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigWinkel bv

    Automobiel- en garagebedrijf te Zaandam voor personen- en bedrijfswagens. Garage Winkel werd in 1934 opgericht te Hoorn als Autobedrijf Van der Linden en Winkel en hield zich aanvankelijk uitsluitend met reparaties bezig. Na de oorlog werd de onderneming in een nv omgezet en werd men dealer van Vauxhall-personenauto's en Bedford- en Daf-bedrijfswagens. Toen in 1961 de Bedford-dealer voor de Zaanstreek, Jan Does, overstapte naar Daf, opende Van der Linden en Winkel een filiaal te Zaand…
  • Winkeliersverenigingenplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigWinkeliersverenigingen

    Verenigingen van winkeliers (detailhandelaren') met als doel het behartigen van ondernemersbelangen, onder meer door het organiseren van verkoopacties, cursussen en opleidingen. en het beoordelen van en het plegen van overleg over overheidsmaatregelen, zoals winkelopeningstijden, winkelvestigings- en verkeersplannen, parkeer- en vervoersbeleid enzovoort. In 1960 waren er in de gemeenten Zaandam, Koog, Zaandijk. Wormerveer, Wormer, Krommenie, Assendelft, Westzaan en Oostza…
  • Winter, Jan Baptiste deplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigWinter, Jan Baptiste de

    Zaandam 7 september 1929 - Hilversum 13 mei 1985

    Beeldend kunstenaar, schilder, tekenaar, etser en beeldhouwer. Jan Baptiste de Winter was leerling van Jeroen Voskuyl te Amsterdam en van het instituut tot opleiding van tekenleraren aldaar. Hij woonde en werkte in Zaandam, signeerde doorgaans met
  • Winterhulpplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigWinterhulp

    Zie: Tweede Wereldoorlog Wereldoorlog 3.
  • Wip, deplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigWip, de

    Houtzaagmolen te Oostzaandam. De enige vermelding dateert uitjuli 1676; verdere gegevens zijn onbekend.
  • Wipmolenplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigWipmolen

    Molentype, ook wel kokermolen of spinbol genoemd. De wipmolen gold als verbetering van de Standerdmolen met name doordat het onderlichaam de ruimte biedt er werktuigen in te plaatsen. Het bovenhuis van een wipmolen is geplaatst op een molenspil die door een (soms uit acht delen bestaande) zware eikehouten koker loopt.
  • Wit, Gerrit Jan deplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigWit, Gerrit Jan de

    Krommenie, 17 april 1899 - Flossenbürg, 5 januari 1945 Gerrit Jan de Wit 1899-1945 Gerrit Jan de Wit, woonachtig in Krommenie, werd opgepakt nadat er met koeien van letters 'Leve Stalin' op de woning van NSB-burgemeester Anton Jongsma werd geschilderd en de dag erna anti-Duitse pamfletten in Krommenie werden verspreid. De Wit's naam wordt tevens genoemd bij de april-meistaking 1943 waar hij als werknemer van Verblifa op 30 april 1943 in staking ging.
  • Wit, Aad deplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigWit, Aad de

    Zaandam, 17 juni 1937

    Arie Jacob (Aad) de Wit, beeldend kunstenaar, schilder, tekenaar en beeldhouwer. Aad de Wit kreeg zijn opleiding aan de Akademie voor Beeldende Kunsten in Den Haag. Hij woonde en werkte in Zaandam, daarna in Moordrecht, en maakt wandschilderingen, betonreliëfs en grafitto's in een moderne beeldtaal (pop-art). Het werk van Aad de Wit typeert zich door vrolijkheid, humor, heldere kleuren en het altijd aanwezige ruitje. Het karton is altijd gemaakt van gerecycled…
  • Wit, deplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigWit, de

    Meelmolen te Wormerveer, zie: De Witte Vlinder, De Witte
  • Wit bv, Bouwbedrijf Maarten deplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigWit bv, Bouwbedrijf Maarten de

    Bouwbedrijf te Zaandam, gevestigd aan de A. van Broekweg. Het bedrijf werd begonnen in 1943 door Maarten de Wit, die op de nominatie stond tewerkgesteld te worden in Duitsland. Hij leende f 500 en kocht een handkar. De eerste jaren verrichtte hij klein reparatiewerk en maakte hij linealen en bordewaskwasten. Na de oorlog vestigde het bedrijf zich aan de
  • Wit, Marijke Johanna deplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigWit, Marijke Johanna de

    Wormerveer 14 mei 1943

    Beeldend kunstenaar, grafica, etsen en kopergravures. Marijke de Wit kreeg haar opleiding aan de Akademie voor Beeldende Kunsten in Den Haag. Zij woonde en werkte in Wormerveer, daarna in Den Haag. In 1963 kreeg zij de Jacob Maris-jeugdprijs voor grafiek en in 1966 dezelfde prijs voor materiaalgebruik. Zij werkt in realistische trant waarbij afbeeldingen van mensen in hun omgeving en interieurs een rol spelen. De Wit begon in 1978 met de keramiek…
  • Wit, firma Nicolaasplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigWit, firma Nicolaas

    Firma Nicolaas Wit, voormalige cacao- en chocoladefabriek te Zaandijk, later onder de naam Nicolet-Krommenie BV te Krommenie. Het bedrijf werd in 1932 opgericht door Nicolaas Wit (1911-1961), die enige jaren later zijn broer Hendrik Wit (1913-1989) bij de zaak betrok. Nicolaas Wit werd een NV met drie directeuren, want ook vader Klaas Wit, voormalig adjunct-directeur van Cacao de Zaan en later mede-eigenaar van cacaofabriek Wittenburg, werd in de leiding opgenomen.
  • Wit, Simon de (Roeier)plugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigWit, Simon de (Roeier)

    Zaandam 24 augustus 1912 - Amsterdam 2 maart 1976

    Directeur (kleinzoon van de oprichter) van Simon de Wit van 1943 tot 1964. Hij deed ook van zich spreken als jollen-. regenboog- en zeezeiler. Hij won vele malen o.m. de North Sea Race. Als roeier (voor Nereus, ZZV en Minerva) was Simon de Wit eveneens succesvol, zie:
  • Wit, Jan deplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigWit, Jan de

    (Wormerveer 1895-1991)

    Oprichter, bestuurslid en erelid van verscheidene Wormerveerse verenigingen. Jan de Wit dreef een kleine kruidnierszaak aan de Goudastraat en was bijna 50 jaar werkzaam bij Gebr. Laan (later Van Nelle-Lassie) in Wormer. Hij was oprichter van de voetbalclub WFC en het Wormerveers Toneelgezelschap WTG. Van beide verenigingen was hij langdurig bestuurslid. Hij regisseerde voorts ettelijke malen revues voor WFC en de Vrijwillige Brandweer.
  • Wit, Monne deplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigWit, Monne de

    Zaandam, 23 september 1945

    Monne de Wit, voormalig voetballer van ZVV en Telstar, was onder meer fysiotherapeut van het Nederlands elftal. Hij brak bij ZVV in 1968 door en belandde bij Telstar waar hij tien seizoenen lang in de eredivisie als middenvelder speelde. Na degradatie in 1978 sloot De Wit zijn actieve voetballoopbaan af.
  • Wit, Piet deplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigWit, Piet de

    Wormer, 6 maart 1946

    Piet de Wit is een voormalig Nederlands wielrenner en stayer. In 1966 en 1967 werd hij bij de amateurs tweemaal wereldkampioen. was profwielrenner van 1968 tot 1974 en was driemaal Nederlands kampioen. Bij de WK's won hij eenmaal zilver en tweemaal brons. Samen met Leo Duyndam zette hij in 1973 de zesdaagse van Zürich op z'n naam. \ Verder was hij actief als assistent baan-coach bij de KNWU, coördinator sponsorwerving bij de Stichting Wielerronde van Noord-Hol…
  • Wit, Simon deplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigWit, Simon de

    Winkelketen opgericht door Simon de Wit, oorspronkelijk begonnen te Wormerveer met huis-aan-huis verkoop, later met winkels door het hele land. In 1972 opgegaan in Albert Heijn.

    De eerste aanzet tot het bedrijf werd gegeven door Simon de Wit, die woonde aan de Dubbele Buurt in Wormerveer. Na het overlijden van zijn vader kreeg hij, twaalf jaar oud, de zorg over het gezin. Zijn moeder kocht aanvankelijk van Koos Fortuin, de eigenaar van het kaaspakhuis waar haar man gewerkt had e…
  • Witcoplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigWitco

    Fabriek in wasprodukten te Koog. eerder bekend als Jonk. Het bedrijf werd opgericht in oktober 1933 als firma N. Jonk Hzn te Purmerend. De heer Jonk was eerder werkzaam geweest bij een naar Voorburg vertrekkend bedrijf dat wassen produceerde. Contacten met S. Kaper te Zaandijk. eigenaar van een agentuur in wassen, leidden tot de oprichting van het bedrijf, met Kaper en Jonk als oprichters. Al snel werd de bedrijfsruimte in Purmerend te klein en in 1939 verhuisde men naar Koog waar de in 1…
  • Witte, Aldert Mariaplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigWitte, Aldert Maria

    (Grootebroek 27 oktober 1916-Boxtel 22 januari 1974)

    Vormgever, boekverzorger. Aldert Witte woonde geruime tijd in Zaandam, na 1966 in Dordrecht. Hij ontving in 1962 de Staatsprijs voor typografie.
  • Witte, Annekeplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigWitte, Anneke

    (Den Burg, Texel, 1 september 1943)

    Beeldend kunstenaar, schilderijen. grafiek (houtsneden, etsen, litho's) en vooral aquarellen. Anneke Witte kreeg haar opleiding aan de Gerrit Rietveld-academie. Zij woont en werkt in Zaandijk en is als docente verbonden aan
  • Witte, Dirk Hermanusplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigWitte, Dirk Hermanus

    (Zaandam, 29 juni 1885 – Amsterdam, 15 november 1932)

    Dirk Hermanus Witte werd op 29 juni 1885 geboren op het Bouwmanspad in Zaandam. Al op heel jonge leeftijd was duidelijk dat hij een bijzondere aanleg had voor muziek. Voor zijn vierde verjaardag kreeg hij daarom van zijn ouders een simpel fluitje, waarop hij al snel veel melodietjes kon spelen.
  • Witte Schaapplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigWitte Schaap

    Houtzaagmolen te Oostzaandam, paltrok. De eerste vermelding van de wagenschotzager dateert uit 1712. Hij heeft gestaan ten westen van de Gouw, en kwam in 1764 in slopershanden.
  • Woerdeman, prof. dr. M. W.plugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigWoerdeman, prof. dr. M. W.

    Zaandijk, 10 april 1892 - Amsterdam, 3 augustus 1990 Prof. Dr. Martinus Willem Woerdeman Martinus Willem Woerdeman volgde het middelbaar onderwijs aan de HBS in Zaandam waar zijn uitzonderlijke begaafdheid bleek. Zijn grote behulpzaamheid en vriendelijkheid bezorgde hem ook een natuurlijk overwicht op zijn klasgenoten. Na het eindexamen in 1909 te hebben afgelegd begon hij de studie van de geneeskunde aan de Universiteit van Amsterdam en tegelijkertijd een studie van…
  • Woestenburg en Van der Meer bvplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigWoestenburg en Van der Meer bv

    Machine- en apparatenfabriek te Zaandam. Het bedrijf werd in 1947 opgericht en kreeg de naam van de twee oprichters. Vanaf het begin van de jaren '70 werd de directie door J. Woestenburg alleen gevoerd, tot hij in 1985 overleed. Het bedrijf is gevestigd aan de Houthavenkade te Zaandam, waar in 1970 een nieuw kantoorpand in gebruik werd genomen. Dit werd verlaten nadat het bedrijf in 1990 het leeggekomen grote pand (7500 m2) van vertrekkend buurman
  • Wolf, deplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigWolf, de

    Meelmolen te Jisp, zie: Molens zonder (of met onbekende) eigennaam zonder eigennaam.
  • Wolf, de Goudenplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigWolf, de Gouden

    Oliemolen te Oostzaandam, zie: De Oude Wolf

    oliemolen molen
  • Wolf, de Jongeplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigWolf, de Jonge

    Oliemolen te Wormer. De eerste vermelding dateert uit 1641. Hij heeft gestaan aan de Wormerringdijk, buitendijks, ongeveer tegenover de Zuidersluis van Wormerveer, en werd gesloopt in 191 1.

    oliemolen molen
  • Wolf, de Oudeplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigWolf, de Oude

    Oliemolen te Oostzaandam, oorspronkelijke naam De Gouden Wolf. Hij is vermoedelijk gebouwd in 1617 onder de naam De Gouden Wolf. Hij heeft gestaan aan de Kalverringdijk, buitendijks, en werd gesloopt in 1877. Op zijn erf kwam de lak- en vernisfabriek van
  • Wolfrak, ‘tplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigWolfrak, ‘t

    Oude naam voor het deel van de Zaan, tussen het Zuideinde te Wormerveer en de buurtschap Bartelsluis, waar de Zaan zich vanaf het (Zaandijker) Wijd versmalt. Wellicht dat door deze versmalling een verraderlijke windval ontstond. waaraan het water zijn naam dankt. Het Wolfrak werd soms het Moordenaarsrak genoemd.
  • Wolfsmolen, deplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigWolfsmolen, de

    Meelmolen te Jisp. zie: Molens zonder (of met onbekende) eigennaam zonder eigennaam.
  • Wolleswinkel, Isaak Johannes (Jo)plugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigWolleswinkel, Isaak Johannes (Jo)

    (Amsterdam 1906-1969)

    Raadslid en wethouder voor de VVD te Koog. Jo Wolleswinkel kwam, na een HBS-opleiding en een aantal betrekkingen in 1938 in dienst bij Zaans Veem bv Veem. In 1950 werd hij directeur van dit bedrijf, hetgeen hij tot zijn dood zou blijven. In 1949 kwam hij voor de VVD in de gemeenteraad van Koog; hij zou 20 jaar raadslid blijven. In de periode 1958'62 was hij wethouder en loco-burgemeester van deze gemeente.
  • Wolters, Peterplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigWolters, Peter

    (Koog aan de Zaan, 27 mei 1946 - Zaandam, 15 juni 1999)

    Beeldend kunstenaar, fotograaf en zeefdrukker. Peter Wolters kreeg zijn opleiding aan de Nederlandse fotovakschool. Hij woonde en werkte in Wormerveer, later in Koog aan de Zaan.
  • Woningbouwplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigWoningbouw

    Gemeentelijke woningbedrijven en Woningcorporaties hebben een onschatbare bijdrage geleverd aan de ontwikkeling van het wonen in onze streek. Hun betekenis laat zich reeds afleiden uit de omvang van het woningbezit dat zij beheren. Hun invloed op de bouw- en woontechnische kwaliteit van de woningvoorraad was, en is nog steeds, groot. Daarnaast hebben zij via belangenbehartiging het overheidsbeleid op het terrein van de volkshuisvesting beïnvloed. Dat beleid was anderzijds overigens i…
  • Woningcorporatiesplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigWoningcorporaties

    Verzamelnaam van wettelijk erkende woningbouwverenigingen en woningstichtingen. Deze instellingen houden zich bezig met het bouwen, beheren, verhuren en exploiteren van woningen.

    In de Zaanstreek vond in Krommenie op 18 december 1907 de oprichting plaats van de eerste woningbouwvereniging: de Vereniging tot de bouw van woningen De Volkswoning. In de jaren daarop groeide het aantal woningcorporaties gestaag. Uit vorenstaande benamingen blijkt reeds, dat voor woningcorporaties…
  • Worme, deplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigWorme, de

    Veenstroom, zie: Landschappen 3.4.
  • Wormerplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigWormer

    Voormalige zelfstandige gemeente, die steeds is beschouwd als behorende tot de Zaanstreek maar - althans bestuurlijk sinds de jaren '80 voornamelijk op Waterland georiënteerd raakte. Het dorp verweerde zich eerder, in het begin van de jaren '70, met succes tegen de
  • Wormer en Jisper Advertentiebladplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigWormer en Jisper Advertentieblad

    Maandblad, verschenen tussen 1923 en 1941 als voortzetting van het eerdere maandblad De Omroeper. Uitgever Kuijper's boekhandel en handelsonderneming liet het blad na de Tweede Wereldoorlog opgaan in De Typhoon.
  • Wormer- en Jisperveldplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigWormer- en Jisperveld

    Zie: Landschap 3.4. en Natuur in de Zaanstreek in de Zaanstreek 5.1.4.
  • Wormer Gemeenschapplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigWormer Gemeenschap

    Overkoepelende organisatie van de plaatselijke verenigingen in de gemeente Wormer, tussen 1946 en 1979. Oogmerk van de WG was de onderlinge band tussen de aangesloten verenigingen te verstevigen en culturele activiteiten te bevorderen en te stimuleren. De Wormer Gemeenschap was na de oorlog een der laatste van dergelijke overkoepelende organen die in de Zaanstreek ontstonden. Burgemeester
  • Wormer, Jisp en Nek, Heemraadschapplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigWormer, Jisp en Nek, Heemraadschap

    Waterstaatkundige eenheid van het oude land tussen de Starnmeer, de Beemster, de Wijde Wormer, de Enge Wormer en de Zaan, eeuwenlang een zelfstandig bestuurd heemraadschap, sinds de jaren '80 deel uitmakend van het waterschap De Waterlanden.

    Het heemraadschap is door een omringdijk omsloten, waartoe in 1630 het besluit werd genomen. Oorzaak was dat de oude landen dreigden te overstromen als gevolg van het opmalen van water uit de omliggende droogmakerijen. D…
  • Wormer Sluisplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigWormer Sluis

    Voormalig sluisje in de Dam te Zaandam, ook wel Kleine Sluis genoemd. De Wormer Sluis was de eerste sluis in de Dam, waarschijnlijk aangelegd begin 15e eeuw, en was aangelegd op kosten van de bannen van Wormer en Jisp. Deze hadden belang bij ongehinderde doorvaart en daarenboven bij goede afwatering. De sluis had het karakter van een duikersluis; hij was overkapt en te klein om schepen van enig formaat te kunnen schutten.
  • Wormerdamplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigWormerdam

    Veronderstelde dam in of bij de Zaan; de historici nemen het bestaan van deze dam vrijwel algemeen aan, maar strijden over de plaats waar deze gelegen heeft. De theorieën over de Wormerdam zijn terug te voeren op een oorkonde uit 1394 van Hertog Aelbrecht van Beieren, die onder meer graaf van Holland en Zeeland was. ln deze oorkonde wordt verwezen naar een oudere oorkonde uit 1361 van ridder Wouter van Heemskerk en de baljuw van Kennemerland en Friesland, Harmen van den Bossche (die …
  • Wormerlandplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigWormerland

    Per 1 januari 1991 gevormde zelfstandige gemeente, ontstaan door samenvoeging van de eerdere gemeenten Wormer Jisp en De Wijde Wormer De samenvoeging werd een feit toen op 27 juni 1990 de Eerste Kamer de Wet Gemeentelijke Herindeling Waterland bekrachtigde, die eerder door de Tweede Kamer was aangenomen. In de dorpen zelf is vruchteloos actie ondernomen om het besluit tot schaalvergroting te voorkomen. Bij de samenvoeging was ook een klein gedeelte van Purmerend, langs het Noordholla…
  • Wormerveerplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigWormerveer

    Voormalige zelfstandige gemeente, sinds 1 januari 1974 deel uitmakend van Zaanstad. Het dorp kent een betrekkelijk korte geschiedenis; de eerste bewoning is ontstaan in de onmiddellijke nabijheid van het Zaan- of Wormerveer, een oud grafelijk veer naar Wormer, dat al in de 14e eeuw aanwezig was. Deze eerste paar huizen groeiden aanvankelijk zeer langzaam in zuidelijke richting langs de Zaanoever. Het gehucht werd 't Saen genoemd en maakte deel uit van de
  • Wormerveer, hetplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigWormerveer, het

    Zie: Overzetveren
  • Wormerveers Drankweer Comitéplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigWormerveers Drankweer Comité

    Plaatselijk comité, gevormd door vertegenwoordigers van geheelonthouders-organisaties in de jaren '30; de activiteiten bestonden voornamelijk uit colportage met bladen als de Geheelonthouder en Jonge Strijd. Een drijvende kracht binnen dit comité was IB.
  • Wormerveerse Aannemings Maatschappij, (WAM)plugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigWormerveerse Aannemings Maatschappij, (WAM)

    Coöperatie van aannemers te Wormerveer. De coöperatie werd op 20 april 1920 opgericht door acht voor zichzelf beginnende timmerlieden (Jan Spreeuw, Frederik Stam, Wouter Gorter, Frederik Bot, Willem Woerdeman, Anton Schollee, Cornelis Klinkenberg, en Hendrik Spreeuw) onder de naam 'Zaanse Coöperatieve Bouwersbond'. Vanaf de oprichtingsdatum tot 1940 werden steeds grotere bouwwerken in zowel
  • Wormerveerse Gemeenschap (WG)plugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigWormerveerse Gemeenschap (WG)

    Samenwerkingsorgaan van vrijwel alle Wormerveerse verenigingen in de periode 1946-1986. Initiatiefnemer tot de oprichting van de WG naar voorbeeld van gemeenschappen in andere plaatsen, was burgemeester Albert Slager, die in een brief alle verenigingen te Wormerveer voor een bijeenkomst uitnodigde. Aan het eind van de vergadering traden alle 63 aanwezige organisaties tot de WG toe.
  • Worp, Hendrik van derplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigWorp, Hendrik van der

    Zutphen 2 juli 1840 - Zaandam 20 december 1910

    Hendrik van der Worp, beeldend kunstenaar, schilder en tekenaar, zoon van de bekende schilder en portretlithograaf Willem van der Worp (1803-1878), woonde en werkte in Zutphen, Almelo, Purmerend en enkele jaren tot zijn overlijden in Zaandam. Hij werd bekend door landschappen en zeegezichten.
  • Worstelenplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigWorstelen

    Zie: Krachtsport
  • Worsteling Jacobs, Deplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigWorsteling Jacobs, De

    Houtzaagmolen in Oostzaandam, zeskante bovenkruier. De windbrief van de balkenzager werd gegeven in december 1716 aan Jacob Dirksz. Heijn. De molen stond iets ten noorden van de Hanenpadsloot, en kwam eind 1754 in slopershanden.
  • Wortel, Cornelia Baligje (Corrie)plugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigWortel, Cornelia Baligje (Corrie)

    Krommenie, 23 februari 1932 - Haarlem 22 februari 2010

    Beeldend kunstenaar, schilderijen, tekeningen en wandkleden. Wortel was een leerlinge van Gerrit Jan de Geus. Zij woonde en werkte aanvankelijk in Krommenie, later in Haarlem.
  • Woud en Schaapplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigWoud en Schaap

    Blik-emballagebedrijf, aanvankelijk te Zaandijk en later te Krommenie, in 1912 opgegaan in de Verblifa (Verenigde Blikfabrieken) Cornelis Woud begon in mei 1888 met een knecht een blikslagerij in Zaandijk, hij werkte toen onder meer voor Verwer. Door de groeiende vraag naar blikken emballage-artikelen had het bedrijf groeimogelijkheden. Daarom besloot Woud in juni 1889 samen te gaan met Jacob Schaap, die de uitbreidingen kon financieren. Woud werd technisch leider, terwijl Schaap…
  • Woud, Polder Hetplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigWoud, Polder Het

    Polder van ruim 398 hectare in zowel de voormalige gemeente Krommenie als in Uitgeest, thans deel uitmakend van het waterschap Het Lange Rond. De Polder grenst aan het Uitgeester meer en de Stierop, vervolgens aan de Markervaart, de Tap- of Tochtsloot en de Nauemase Vaart tot aan de Taandijk, voorts westwaarts langs de Krommenieër dijk tot aan de Uitgeester Lagendijk, om zich vervolgens zuidwaarts in een smalle strook uit te strekken tot de Nieuwendam. Op dit laatste punt behoo…
  • Wouda, Fredplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigWouda, Fred

    Wormerveer, 24 maart 1947 - Zaandam, 1 februari 2019

    Fred Wouda, laatste voorzitter van voetbalvereniging QSC, speelde een actieve rol in het tot stand komen van de fusie met WFC in 2003 tot het huidige Fortuna Wormerveer. Sinds de fusie was hij hét gezicht van de club qua accommodatiebeheer. Onder zijn leiding is het Wateringcomplex vrijwel geheel op de schop gegaan qua velden, opstallen en randgebieden. Daarnaast was hij actief als scheidsrechter en verrichte hij vele hand- en sp…
  • Woudaap, Deplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigWoudaap, De

    Oliemolen in Oostzaandam, meestal De Aap of Het Aapie genoemd. De eerste vermelding dateert uit januari 1656.

    In oktober 1915, toen hij al een tiental jaren werd gebruikt voor het verwerken van cacao-afval en het malen van fourage-artikelen, werd hij door brand verwoest. De molen stond ten westen en op enige afstand van De Gouw, iets ten noorden van het Konijnenpad. Opvallend aan deze molen was dat zijn romp was bekleed met overmaadse planken. Voor oliemolens was dit zeer uitzonder…
  • Woudaap, Deplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigWoudaap, De

    “mooi gezet” Watermolen in Uitgeest. Ofschoon de in 1651 gebouwde watermolen, type grondzeiler, op het grondgebied van Uitgeest staat, wordt hij meestal tot de Zaanse molens gerekend.

    De poldermolen bij Krommeniedijk doet nog altijd dienst en is eigendom van Hoogheemraadschap Hollands Noorderkwartier.
  • Woude, Ad van derplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigWoude, Ad van der

    Utrecht, 11 juli 1932 - Ede, 14 juni 2008

    Prof. dr. Adrianus Maria (Ad) van der Woude, Auteur van het proefschrift Het Noorderkwartier. Een regionaal historisch onderzoek in de demografische en economische geschiedenis van westelijk Nederland van de late middeleeuwen tot het begin van de 19e eeuw
  • Woudpolder, Krommenieërplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigWoudpolder, Krommenieër

    Zie: Polder Het Woud
  • Woudsluisplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigWoudsluis

    Voormalig sluisje op de Nauernasche Vaart bij Krommenie, naar de Krommenieër Woudpolder.

    sluis
  • Woudt, Gerrit Nicolaasplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigWoudt, Gerrit Nicolaas

    Zaandijk, 20 juli 1911 - Koog, 13 september 1983

    Beeldend kunstenaar, kunstschilder, aquarellist, tekenaar en etser. Gerrit Woudt, zoon van Jan Woudt, was leerling van Ko Koeman, Cees Bolding, Wilm Wouters en Huib Luns.

    Hij woonde en werkte in Zaandijk, Loosdrecht, Londen en Koog en maakte studiereizen naar Italië, Frankrijk, België en Zuid-Engeland. Hij kreeg driemaal een koninklijke subsidie. Zijn werk bestaat vooral uit olieverfschilderijen, voorts uit vele tekening…
  • Woudt, Jan Pieterplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigWoudt, Jan Pieter

    Zaandijk, 24 februari 1960 - Zaandam, 17 juli 2016

    Journalist Jan Pieter Woudt kwam in 1981 als leerling bij De Typhoon in dienst en werkte voornamelijk in de Zaanstreek en geregeld voor het dagblad. Hij was dienstweigeraar en vervulde zijn vervangende dienstplicht door van 1983 tot midden 1991 mee te werken aan de Zaanse Encyclopedie. De laatste drie jaren voerde hij er samen met zijn vader
  • Woudt, Klaasplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigWoudt, Klaas

    Koog aan de Zaan, 13 mei 1923 - 19 december 2012

    Uitgever, publicist, bestuurder van een groot aantal verenigingen en stichtingen. Klaas Woudt was in de Tweede Wereldoorlog betrokken bij de oprichting, de redactie en de vervaardiging van het tijdschrift
  • Woudt, Tamesplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigWoudt, Tames

    Koog aan de Zaan, 21 juni 1894 - Zaandijk, 1975

    Tames Woudt, auteur en tekenaar van vier 'Wandelingen door de Zaanstreek' aan het begin van de 20e eeuw. Tames Woudt was machinebankwerker van beroep. Na de Tweede Wereldoorlog publiceerde hij geregeld Wandelingen door Zaanse dorpen in
  • Wurmenpot, deplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigWurmenpot, de

    Houtzaagmolen te Oostzaandam, paltrok, zie: De Eendracht, de
  • Wybrandi, Marieplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigWybrandi, Marie

    Zaandam, 29 januari 1860 - Amsterdam, 20 oktober 1949 Marie Wybrandi 1860-1949 Maria Ybellina Wybrandi genoot haar opleiding tot pianiste aan de klassieke piano-cursus van Leonard J. van Loenen te Amsterdam, bij Daniël de Lange voor muziektheorie en in zang bij Christina Veltman. Op 17-jarige leeftijd trad zij voor het eerst als soliste op in de oude Parkzaal onder leiding van W. Stumpff te Amsterdam, en verder op concerten te Utrecht, Nijmegen, Leiden, Haarlem en Leeuwarden.
  • Yada Yada Marketplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigYada Yada Market

    Overdekte zero-waste foodmarkt op het Hembrugterrein, Grote Hulzen 42 te Zaandam, naar Zuid-Afrikaans voorbeeld, gebaseerd op groen beleid, doordachte afvalscheiding, echt servies en echt bestek. Geopend 15 november 2015 door de Zuid-Afrikaanse ondernemers Paul Rutzen en Harvey Cohen. Vrij snel na opening weer gesloten vanwege verwarmingsproblemen. Op 1 april 2016 volgde de heropening. Alles wat op de markt te vinden is, is recyclebaar en herbruikbaar. Ondernemers kunnen zich a…
  • Test Youtubeplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigTest Youtube

    Test Youtube
  • Zaadhandelplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigZaadhandel

    Voor het vervoer van graan en zaden was de bodem van de schepen belegd met matten. Het Zaanse woord matschudding betekent afval. Er werd het zaad mee aangeduid dat na de lossing tussen en onder de matten was achtergebleven. Dit afval werd dikwijls door de schippers verhandeld. Overigens kent het Zaans ook de uitdrukking matschudding maken, in de zin van drukte maken, of ruzie zoeken om niets.
  • Zaadsjouwers, zaadverschietersplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigZaadsjouwers, zaadverschieters

    Arbeiders ten behoeve van de vroegere zaadhandel. De zaadsjouwers losten met de hand de schepen, zakten het zaad, als dat los was gestort, op en droegen de zeildoekse dreegzakken naar de pakhuiszolders. Daar werd het meestal in karen uitgestort. De zaadverschieters moesten het zaad in de karen voortdurend omzetten, met een houten schep omspitten en verplaatsen, om broei en schimmel te voorkomen.
  • Zaadzaaier, Deplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigZaadzaaier, De

    Oliemolen in Oostzaandam, oorspronkelijke naam: De Lastdrager. De windbrief werd gegeven in september 1690. De molen stond op de noordkant van de Hemmes, ging in 1912 cacao-afval verwerken, later met behulp van een motor, werd onttakeld in 1937, en verder gesloopt in 1947.
  • Zaagmolen, Deplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigZaagmolen, De

    De Zaagmolen, houtzaagmolen in Westzaan, paltrok, later De Jonge Zwaan genoemd. De eerste vermelding van de balkenzager dateert uit september 1726. De molen stond ten oosten van de weg, nabij de dijk, en werd gesloopt in 1742.
  • Zaagselmalerijplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigZaagselmalerij

    Molennijverheid, ook wel houtmeelmalerij genoemd, waarin zaagsel, een afvalproduct van de zagerijen, tussen platte stenen fijn werd gemalen. Zaagselmalerij werd vooral aan het einde van het molentijdperk bedreven, meestal in voormalige pelmolens. Eind jaren veertig van de 20e eeuw was nog een zaagselmolen in bedrijf. Het product werd bijvoorbeeld gebruikt bij de
  • Zaagselpadplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigZaagselpad

    Naam van verschillende paden in de Zaanstreek, zo genoemd omdat zij in het verleden met zaagsel werden verhard. Met name de paden die naar een zaagmolen voerden waren dikwijls zo verhard.

    Zaagselpaden, ook Zageles- of Zagelspaden genoemd, waren er in ieder geval in Zaandijk en Koog aan de Zaan. Het
  • Zaagsma, Gerplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigZaagsma, Ger

    Zaandam, 1948

    Ger Zaagsma, beeldend kunstenaar, schildert sinds 1990. In zijn studio Pakhuis Hollandia, Pakhuisplein 42H in Wormer komen zijn oliewerken tot stand. In zijn nieuwe thuis-atelier aan de Roerdompstraat 92 in Wormer blijft hij aquarelleren.
  • Zaaier, Deplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigZaaier, De

    Eigennaam van verscheidene molens, zie: De Zaaijer, De
  • Zaaijer, Deplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigZaaijer, De

    Houtzaagmolen in Oostzaandam, paltrok. De eerste vermelding van de balkenzager dateert uit januari 1698. De molen stond op het Wester-Kattegat, het latere eiland van William Pont. De molen werd gesloopt in 1743.
  • Zaaijer, Deplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigZaaijer, De

    Houtzaagmolen in Oostzaandam, paltrok. Zie: De Witte Duif.
  • Zaaijer, Deplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigZaaijer, De

    Bijnaam van balkenzager De Worsteling Jacobs, De Jacobs.
  • Zaalberg, Johannes Albertusplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigZaalberg, Johannes Albertus

    Amsterdam, 10-11-1858 - 1934

    Gemeentesecretaris in Zaandam van 1890 tot 1912. Zaalberg kwam als eerste op het idee zaaksgewijze ordening van archieven toe te passen. Hij nam het zogeheten Stolzenberger klasseursomslag uit het buitenland over. Een kartonnen map, waarin stukken over een bepaald onderwerp worden opgeborgen en waarvan op de kaft de codenummers van de inhoud worden vermeld. Het systeem van zaaksgewijze ordening werd naderhand in geheel Nederland ingevoe…
  • Zaanplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigZaan

    Belangrijkste waterloop in de Zaanstreek, waar het gebied zijn naam aan dankt. Naar de meest aangenomen theorie ontstaan als veenstroom, een natuurlijke afwateringsstroom voor de naastgelegen veengebieden, in de loop der eeuwen geëvolueerd tot afwateringskanaal en belangrijke scheepvaartweg voor een groot deel van Noord-Holland. Waterstaatkundig wordt als de Zaan beschouwd: de ruim 10 kilometer lange waterloop tussen de dorpen Oost- en Westknollendam in het noorden en de
  • Zaan, molen Deplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigZaan, molen De

    Houtzaagmolen in Westzaandam, bovenkruier. De balkenzager werd gebouwd in 1856. Twintig jaar later werd hij gesloopt om plaats te maken voor een gelijknamige stoomhoutzagerij. De molen stond aan en ten oosten van de Watering.

    watering balkenzager westzaandam
  • Zaan de Wandelplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigZaan de Wandel

    Stichting (Z)aan de Wandel startte in 2011 met een jaarlijkse wandeltocht door Zaanstad en omstreken onder auspiciën van Dick Dekker, om geld in te zamelen voor onderzoek, preventie en behandeling van borstkanker. Vanwege de groei van het event werden in 2013 de vijf samenwerkende Rotary’s Zaanstreek organisatiepartner van
  • Zaan, weekblad Deplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigZaan, weekblad De

    Geïllustreerd weekblad voor de Zaanstreek en Waterland, uitgegeven tussen 1927 en de Tweede Wereldoorlog, door de Zaanlandsche Uitgeversmaatschappij voorheen E.N. Smit Ez. in Zaandam. Wanneer de uitgave werd gestaakt is niet bekend. In 1938 bestond het blad nog.
  • Zaanatlasplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigZaanatlas

    De ZaanAtlas, vanaf oktober 2012 in gebruik, is het portaal van gemeente Zaanstad naar geo-informatie. Ruimtelijke informatie is essentieel voor de strategische ontwikkeling van Zaanstad en de regio.

    Naast de Kernregistratie Geografie is het raadplegen van ruimtelijke informatie over bijvoorbeeld woonruimteverdeling, milieu-indicatoren, economische ontwikkeling, bereikbaarheid, leefbaarheid, etc. een belangrijke voorwaarde om adequaat beleid te kunnen maken en uit te voeren. Integral…
  • Zaanbodeplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigZaanbode

    Christelijk weekblad, verschenen in de jaren tachtig van de 19e eeuw en vervolgens opnieuw in de jaren twintig en dertig van de 20e eeuw. De Zaanbode ontstond als reactie op de kerkelijke vrijzinnigheid in de Zaanstreek en was bedoeld als platform voor de rechtzinnige protestanten. De ondertitel van het dinsdagblad luidde '
  • Zaanbouw BVplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigZaanbouw BV

    Bouw- en handelsbedrijf in Zaandam. Het bedrijf werd in 1969 begonnen door J. Kuyt jr. in Westzaan, onderging een gestage groei en werd in 1972 overgeplaatst naar een nieuw eigen pand aan de Daam Schijfweg te Zaandam.

    De groei van het bedrijf duurde voort tot 1980. Dat jaar werd het bedrijf getroffen door een terugval, maar in 1984 trad weer herstel in. Zaanbouw werd begonnen als een NV en is in 1991 een Beheer BV, met Zaanbouw als werk-bv in de bouw en Taanman & Does BV, in 1986 o…
  • Zaanbrugplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigZaanbrug

    Brug over de Zaan tussen Wormer en Wormerveer, aanvankelijk ook wel de Wormerbrug genoemd. De Zaanbrug is één van de oudste bruggen over de Zaan. De bouw van de Zaanbrug, in de jaren 1888-1889, tot stand gekomen op initiatief van de Wormerveerse ondernemers, was omstreden. Zij wilden maar wat graag een brug en hadden daar veel voor over. Immers, hun fabrieken stonden allemaal in Wormer, langs de Zaan.
  • Zaandamplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigZaandam

    Voormalige zelfstandige gemeente, die zowel wat betreft inwonertal als economische betekenis de belangrijkste bewoningskern van de Zaanstreek vormde. Zaandam ontstond in de Franse tijd door de samenvoeging van Oostzaandam en Westzaandam, bij keizerlijk decreet van 21 oktober 1811. Daarbij werden aan de nieuwgevormde gemeente stadsrechten verleend. Per 1 januari 1974 verloor Zaandam zijn zelfstandigheid bij de
  • Zaandam Giantsplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigZaandam Giants

    American football-vereniging in Zaandam, de enige club in de Zaanstreek in deze tak van sport. American football verkreeg dankzij televisie-uitzendingen enige populariteit in Nederland en groeide uit tot een competitie-sport met drie divisies. Zaandam Giants werd begin 1987 opgericht en speelde aanvankelijk in het Zaandamse
  • Zaandammer Padplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigZaandammer Pad

    Oud pad in Wormer, tegenwoordig Zaandammerstraat geheten. Het pad, dat van de Dorpsstraat langs de Westerveersloot naar de Veerdijk voerde, kreeg pas betekenis na de droogmaking van de Enge Wormer en vooral toen enkele jaren later (in 1638) de bouw van de
  • Zaandammer Polderplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigZaandammer Polder

    IJ polder in Zaandam, tussen de Zaandammer Hem en Zijkanaal E. Het oostelijk deel kreeg in 1988 een nieuwe naam: Westerspoor Zuid.

    De Zaandammer Polder ontstond door drooglegging van het IJ in de jaren 1861-1876. In 1911 werd een deel van de polder als Nieuwe Zeehaven ingericht, maar in 1988 werd deze weer ten dele gedempt, om bedrijfsverplaatsing van de houthandels PontMeijer en Gras van het Eiland in de Voorzaan mogelijk te maken. De Zaandammer polder werd in het laatste ja…
  • Zaandammerstraatplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigZaandammerstraat

    Zie: Zaandammer Pad Pad.
  • Zaandammerwegplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigZaandammerweg

    Weg van Assendelft (de Delft) naar Nauerna, aangelegd in 1823 op de plaats van een bestaand voetpad.
  • Zaandammer Rivierplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigZaandammer Rivier

    Natuurlijke haven op Spitsbergen, zo genoemd nadat deze rede aan het begin van de 17e eeuw was ontdekt.

    Zaanse walvisvaarders hebben tot 1645 gebruik gemaakt van deze haven. In dat jaar werd het vissen voor Zaanlandse rekening op Spitsbergen gestaakt om door de Noordse compagnie te worden voortgezet.
  • Zaandamsche Stoomvaart Maatschappijplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigZaandamsche Stoomvaart Maatschappij

    In 1902 opgerichte bootverbinding Zaandam-Amsterdam, met als directeur P.J.M. Verschure. Gevaren werd met de Zaandam I en II. De maatschappij was opgericht door enkele welgestelde Zaandammers, die de concurrentie met de al bestaande
  • Zaandamse Gemeenschap, Stichtingplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigZaandamse Gemeenschap, Stichting

    Overkoepelende stichting van sociale en culturele verenigingen en organisaties in Zaandam, die na de Tweede Wereldoorlog werd opgericht. Zoals onder het trefwoord Gemeenschap is aangegeven, ontstond na de bevrijding in 1945 in vele gemeenten de behoefte om de in de bezettingsjaren gegroeide nieuwe gemeenschapszin om te zetten in een vaste samenwerking van de sociale en culturele verenigingen en organisaties.
  • Zaandenplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigZaanden

    Naam van middeleeuwse nederzetting, adellijk geslacht, heerlijkheid en slot; ook Saenden, Out-Saenden, Oud-Zaanden, Zaenden etc. genoemd. Zie ook: Archeologie 3. en Bestuur en rechtspraak 1.2.1.

    De eerste geschreven literatuur over de nederzetting Zaanden dateert uit 1640; Hendrik Soeteboom gaf een aantal gegevens over de nederzetting, die op de
  • Zaanden, Jan vanplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigZaanden, Jan van

    Zie: Bestuur en rechtspraak 1.2.1.
  • Zaanden, Sijmon vanplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigZaanden, Sijmon van

    Ambachtsheer van Oostzaan.

    Zie: Bestuur en rechtspraak 1.2.6.
  • Zaanden, Willem vanplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigZaanden, Willem van

    Zie: Bestuur en rechtspraak 1.2.1.
  • Zaanderhornplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigZaanderhorn

    Zie: Zaenderhorn
  • Zaandijkplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigZaandijk

    Voormalige zelfstandige gemeente in het centrum van de Zaanstreek. Sinds 1 januari 1974 deel uitmakend van de gemeente Zaanstad. Het bestuurlijke centrum van de nieuwe stad was lange tijd in Zaandijk (Bannehof) gevestigd. Zaandijk behoort tot de jongste dorpen van de Zaanstreek.
  • Zaandijker Sluisplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigZaandijker Sluis

    Sluis in Zaandijk, in de Lagedijk. Het voormalige gemeentehuis van Zaanstad ligt aan de Zaandijkersluissloot. De Zaandijkersluis werd in 1610 aangelegd, en was toen 18 voet breed (ruim 5 meter) en geheel van hout.

    In 1722 werd het onderhoud door de banne overgedaan aan het dorp Zaandijk, dat vijf jaar later de in verval geraakte sluis (
  • Zaandijker kerkplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigZaandijker kerk

    De Zaandijker kerk is een gerestaureerd kerkgebouw dat in 2012 de monumentenstatus kreeg op initiatief van de Vereniging Zaans Erfgoed. Daarmee werd sloop voorkomen. Het gebouw verkeerde in deplorabele toestand toen Stadsherstel Zaanstreek het verwierf in 2013. Bureau Greven werd aangetrokken voor het restauratieplan en Nunc architecten uit Zaandam kreeg opdracht om een plan te ontwikkelen voor het inbouwen van woningen in de kerk. In 2014 was het plan klaar en in de jaren 2016 …
  • Zaandijks Fanfare Corpsplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigZaandijks Fanfare Corps

    In 1889 opgericht muziekkorps, dat vooral onder langdurige leiding van Toon de Vries tot aanzienlijke prestaties kwam. Het huidige orkest staat onder leiding van H.F. Ummels en telt naast een jeugdafdeling ongeveer 50 spelende leden.

    Zie:
  • Zaangemaalplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigZaangemaal

    Het Zaangemaal voorkomt de penetrante stank die de Zaan sinds de industriële revolutie teisterde. Het Zaangemaal, geopend in 1966, markant gelegen tussen de vroegere Grote- of Hondsbossche Sluis en de Wilhelminasluis in Zaandam, in opdracht van het Hoogheemraadschap Uitwaterende Sluizen in de jaren zestig van de 20e eeuw, naar ontwerp van TAUW en architect H. Postel, gebouwd. Het waterschap heeft het gemaal met een bovenliggende kantoorverdieping uitgerust, waar de Havendienst is onde…
  • Zaankantersplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigZaankanters

    Inwoners van de Zaanstreek, in het bijzonder zij die er 'geboren en getogen' zijn en die zelfs soms worden aangeduid als 'echte Zaankanters'.

    Terecht of ten onrechte werden aan de oorspronkelijke autochtone bevolking eigenschappen toegedacht zoals eenvoud, zuinigheid, vrijmoedigheid, geen blad voor de mond, luidruchtigheid, eerlijkheid en gezagstrouw, dit laatste ondanks een onmiskenbare kritische gezindheid.
  • Zaankanters voor elkaarplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigZaankanters voor elkaar

    Zaankanters voor Elkaar is de plaats waar vrijwilligersorganisaties en vrijwilligers elkaar ontmoeten, ontstaan uit de samenwerking met organisaties die iets willen betekenen voor de Zaanse samenleving. De organisatie houdt kantoor op Nieuw Groenland, Bolksbeek 151, 1509 ED Zaandam. De organisaties die dit initiatief steunen zijn:
  • Zaanland, AVplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigZaanland, AV

    De Zaandamse atletiekvereniging AV Zaanland werd opgericht in 1933. De eerste leden waren voornamelijk afkomstig uit de voetbalvereniging WFC en de gymnastiekverenigingen Hercules Hebe, Concordia en Olympia. Sinds 1965 beschikt de vereniging over een accommodatie aan de Vincent van Goghweg.
  • Zaanlander, Deplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigZaanlander, De

    In de Zaanstreek, tot 1992, verschijnend ochtendblad, onderdeel van de Verenigde Noordhollandse Dagbladen in Alkmaar. Het blad werd opgericht door J.C. Peereboom in Wormerveer, die in november 1886 het Algemeen Advertentieblad De Zaanlander, weekblad voor Zaandam, Koog aan de Zaan, Zaandijk, Wormerveer, Westzaan en Krommenie liet verschijnen. De edities van 1886 tot 1922 zijn
  • Zaanlandia Blik bvplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigZaanlandia Blik bv

    Blikfabriek in Krommenie. Het bedrijf werd in 1907 opgericht door Franciscus Wilhelmus Kriek. Na aanvankelijk als voormansoldeerder bij het bedrijf Woud en Schaap in Krommenie te hebben gewerkt, begon hij dat jaar zelfstandig als ketellapper.
  • Zaanlandia Illustrataplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigZaanlandia Illustrata

    In 1917 uitgegeven catalogus op de prentverzameling, die deel uitmaakte van het bezit der oudheidkundige verzameling 'Jacob Honig Jansz. Jr.'.

    Het boek wordt hier genoemd omdat het een belangrijke ingang vormt tot de oudere Topografie en cartografie van de Zaanstreek. Ook andere prenten betreffende de streek zijn in de verzameling ondergebracht, gerubriceerd als volgt: 'kaarten, tekeningen, historieprenten, portretten enz., betreffende de Zaanlanden en van het oudtijds da…
  • Zaanlandia Leesmappen bvplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigZaanlandia Leesmappen bv

    Verhuurbedrijf van leesportefeuilles aan particulieren en instellingen. Het bedrijf is opgericht in 1951 door J.J. Broerse in Zaandam. Deze stopte in 1961 met zijn activiteiten en verkocht zijn zaak aan de toenmalige directeur P.M. Hooijschuur, die de firma in 1981 omzette in Zaanlandia Leesmappen bv.
  • Zaanlands Lyceumplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigZaanlands Lyceum

    Openbare scholengemeenschap in Zaandam, sinds 1963 gevestigd aan de Vincent van Goghweg.

    In het Zaanlands Lyceum werden een Havo-, een Atheneum- en een Gymnasiumafdeling samengebracht. Het Lyceum kwam in 1920 tot stand door omzetting van de in 1866 opgerichte HBS. In 1963 werd de Handelsdagschool toegevoegd.
  • Zaanlands Lyceum Verenigingplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigZaanlands Lyceum Vereniging

    Lccriingenvereniging van het Zaanlands Lyceum (oorspronkelijk Hogere Burger School) te Zaandam. De oprichting van de Zaandamse HBS-cholieren Vereniging, met als doelstelling het bevorderen van de goede verstandhouding tussen de leerlingen onderling en tussen de ouders, leraren en leerlingen, had plaats in november 1905 De organisatie heet daardoor de oudste leerlingenvereniging van Nederland te zijn. Meer dan 90% van de HBS leerlngen trad na de oprichtingsvergadering…
  • Zaanlandsch Nieuws- en Advertentiebladplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigZaanlandsch Nieuws- en Advertentieblad

    Tussen 1875 en 1926 door uitgever P.N. Sombroek uitgegeven krant. Het blad verscheen vanaf juli 1875 als gratis weekblad, dat op 2000 adressen werd gedistribueerd. Vanaf 1893 verscheen het blad twee keer per week. In 1926 ging de krant op in
  • Zaanlandsch Jaarboekplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigZaanlandsch Jaarboek

    Bij P. Out, Koog aan de Zaan, verscheen juli 1932 het Zaanlandsch Jaarboek onder redactie van Gerrit Jan Honig en Sipke Lootsma. Zij hadden daarbij de medewerking van Anton Smit en Pieter Boorsma. Het bevat een aantal artikelen die betrekking hebben op de geschiedenis van de Zaanstreek. Zo gaat Gerrit Jan Honig uitvoerig in op het leven van de in 1870 overleden Zaanse schrijver-koopman Jacob Honig Jsz. Jr. van wie talrijke historische studiën over de Zaanstreek, alsmede rom…
  • Zaanlandsche Assurantie Compagnieplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigZaanlandsche Assurantie Compagnie

    Zaanse verzekeringsmaatschappij, die landelijk werkte maar inmiddels niet meer actief is. De Zaanlandsche Assurantie Compagnie (ZAC) werd opgericht in 1845 op initiatief van C. Avis Dz. uit Krommenie, daarin spoedig gevolgd door
  • Zaanlandsche Bad- en Zweminrichtingplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigZaanlandsche Bad- en Zweminrichting

    Zie: Zwembaden
  • Zaanlandsche Jaarboekjesplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigZaanlandsche Jaarboekjes

    In 14 afleveringen, van 1841 tot 1854, verschenen almanak, waarin naast feestdagen, verjaardagen van het koninklijk huis en maanstanden in het Mengelwerk zowel historische als letterkundige bijdragen werden geplaatst. Samensteller was
  • Zaanlandsche Oudheidkamerplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigZaanlandsche Oudheidkamer

    Museum aan de Lagedijk in Zaandijk, waarin de in de 19e eeuw bijeengebrachte en later uitgebreide verzameling 'Jacob Honig Jansz. Jr.' is ondergebracht.

    Deze verzameling (klederdracht, meubelen en ander gerei, schilderijen, volkskunst en zilverwerk) betreft specifiek het Zaanse verleden en is ondergebracht in een voormalig koopmanshuis. De prent- en fotoverzamelingen van de beherende vereniging berusten in het
  • Zaanlandsche Courantplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigZaanlandsche Courant

    1868 - 1945

    Liberaal blad, sedert 1887 onder de naam 'Zaanlandsche Courant, Nieuws- en Advertentieblad voor Zaandam, Koog aan de Zaan, Zaandijk, Wormerveer, Krommenie, Westzaan, Oostzaan enzovoort'. De aanleiding voor de oprichting van de liberale weekkrant was het verlies van een liberale kandidaat van een vrijzinnig democraat, bij de zomerverkiezingen van 1867.
  • Zaanlandsche Stoomdrukkerijplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigZaanlandsche Stoomdrukkerij

    De Zaanlandsche Stoomdrukkerij werd op 1 oktober 1881 opgericht door Evert Nicolaas Smit Ez. (1860-1914) en was voor de Zaanstreek vooral van belang door de uitgave van de Nieuwe Zaansche Courant.

    De naam van het bedrijf werd, nadat Evert en Willem Smit als zoons van de oprichter tot de directie waren toegetreden, in 1904 gewijzigd in nv Zaanlandsche Stoomdrukkerij v/h E.N. Smit Ez. In 1925 richtte deze de nv Zaanlandsche Uitgeversmaatschappij v/h EN. Smit Ez. te Za…
  • Zaanlandse Scheepsbouw Maatschappij (ZSM)plugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigZaanlandse Scheepsbouw Maatschappij (ZSM)

    Voormalige scheepswerf, oorspronkelijk in Zaandijk, later aan 't Kalf en in de Achtersluispolder in Zaandam. De ZSM ontstond door overname van de scheepswerf van S. de Boer aan de Kerksloot in Zaandijk, die verkocht moest worden na het overlijden van de kinderloos gebleven eigenaar.
  • Zaanlandse Schoenhandel bvplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigZaanlandse Schoenhandel bv

    Het in 1964 opgeleverde pand van De Zaanlandse schoenhandel aan de Westzijde Schoenhandel, geruime tijd gevestigd in Zaandam en Wormerveer met nog eens acht filialen elders in Noord-Holland. De Zaanlandse Schoenhandel werd opgericht door Anne de Vries, zoon van een Friese barbier en schoenmaker uit Wolvega, en diens vrouw Martha Kuitert.
  • Zaanlandse Verpakkings Industrie bvplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigZaanlandse Verpakkings Industrie bv

    Papierwarenbedrijf en grafische industrie in Koog aan de Zaan (Stationsstraat), voortzetting van de Zaanlandsche Stoomdrukkerij aldaar. De Zaanlandsche Stoomdrukkerij werd op 1 oktober 1881 opgericht door Evert Nicolaas Smit Ez. (1860-1914) en was voor de Zaanstreek vooral van belang door de uitgave van de Nieuwe Zaansche Courant.
  • Zaanlandse Zakkenhandelplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigZaanlandse Zakkenhandel

    De nv Zaanlandse Zakkenhandel K. de Boer Jz. werd opgericht op l maart 1928, toen Klaas de Boer Jz. (1883-1972) uittrad als medewerker van de Fa. de Boer & Cote Koog. Het bedrijf werd gevestigd in de voormalige celluloidfabriek Hollandia van A.N. Honig aan het Hellingpad in Koog aan de Zaan. Dit pand werd echter in 1930 weer verlaten na de aankoop van een groter pand, het pakhuis Europa aan de Jan Bestevaerstraat.
  • Zaanlandz Arkadia, D'plugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigZaanlandz Arkadia, D'

    Zie H.J. Soeteboom, Hendrick Jacobsz..
  • Zaano Ouwelfabrieken bvplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigZaano Ouwelfabrieken bv

    Ouwelfabriek in Zaandam. Het bedrijf werd opgericht op 3 juli 1929 door Wijbrand Pel en groeide nadien gestaag. In 1973 volgde de verplaatsing van de Prins Hendrikstraat naar de Achtersluispolder.

    Het bedrijf houdt zich bezig met de productie van ouwels in alle soorten en maten en richt zich zowel nationaal als internationaal op de groothandel en de koek- en de snoepindustrie. De juridische vorm is bv. Er wordt gewerkt met eigen en vreemd kapitaal. Bij het bedrijf werkt…
  • Zaanradioplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigZaanradio

    Een groep enthousiastelingen toonde in 1983 via experimentele radio-uitzendingen aan dat een lokale omroep in Zaanstad mogelijk was. Daartoe werd de Stichting Omroep Zaanstad SOZ opgericht, erkend door de gemeenteraad als cultureel representatief zodat een zendmachtiging werd verleend.
  • Zaans Veem bvplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigZaans Veem bv

    Veem-factorsbedrijf in Zaandam.

    De historie van het Zaans Veem gaat terug tot omstreeks 1820. Jac. Jz. de Boer was toen gaandehouder van pelmolen De Boerenjonker in het Oostzijderveld in Zaandam. Hij stierf in 1825, terwijl zijn bedrijf door de watersnood onbereikbaar was en stil lag. Hij dreef zijn zaken met zijn zoons Jan Jbz. (1796-1860) en Hendrik Jbz (1800-1863). De laatste zette in 1830 de firma voort onder eigen naam: firma H. de Boer Jbz., commissie-handelaar en korenfact…
  • Zaans Bachkoorplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigZaans Bachkoor

    Op 9 oktober 1940 werd als oratoriumvereniging het Zaans Bachkoor opgericht, met als doel de Passionen, cantates en oratoria van Johan Sebastiaan Bach uit te voeren. Vele malen kwamen Bachs Johannes Passion en het Weihnachtsoratorium onder leiding van de Zaanse musicus
  • Zaans Barok Ensembleplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigZaans Barok Ensemble

    Het Zaans Barok Ensemble bestaat uit gevorderde amateurs en professionele muzikanten en legt zich toe op de uitvoering van de muziek uit de Barok op authentieke instrumenten of kopieën daarvan. De artistieke leiding berust bij dr. Gerrit van der Veer.
  • Zaans Blazersensembleplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigZaans Blazersensemble

    Het Zaans Blazersensemble werd in 1974 opgericht door vier leden van Harmonie Apollo te Koog. Als artistiek leider werd fagottist van het Rotterdams Philharmonisch Orkest Henk de Wit aangetrokken. Onder zijn leiding groeide het uit tot een octet. In 1979 werd Jules van Hessen dirigent. Onder zijn leiding groeide het ensemble uit tot 25 leden. Artistiek bracht hij het ensemble op een bijna professioneel niveau. In mei 1988 werd hij opgevolgd door Bas Pollard.
  • Zaans Cantatekoorplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigZaans Cantatekoor

    Kort na de restauratie van de Zaandamse Westzijder- of Bullekerk in 1977 nam dirigent Jan Pasveer het initiatief voor de concertserie 'Bach in de Bullekerk'. Sinds dat jaar werd maandelijks op zaterdagmiddag een cantate van de Thomas-cantor uitgevoerd door het Zaans Cantatekoor en het Zaans Cantate-orkest. Zowel jonge solisten die aan het begin van hun carrière stonden als hun gerenommeerde collega's werkten mee aan de drukbezochte concerten. De formule bleef al die jaren onge…
  • Zaans Centrum voor Amateurtoneel (ZCA)plugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigZaans Centrum voor Amateurtoneel (ZCA)

    In 1975 opgerichte overkoepelende organisatie van amateur-toneelverenigingen, waarbij zich alle 20 in de Zaanstreek spelende gezelschappen aansloten. Via dit centrum zijn zij lid van het NCA, het Nederlands Centrum voor Amateurtoneel. Aanleiding tot de oprichting was een door gemeente Zaanstad gestelde voorwaarde: om voor gemeentelijke subsidie in aanmerking te komen moesten de verenigingen lid zijn van het NCA.
  • Zaansplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigZaans

    Streektaal, het op zichzelf staande dialect dat in de Zaanstreek werd gesproken. Dit was zeker gedurende de 19e eeuw het geval, wellicht ook daarvoor en, in steeds verder afnemende mate, erna. In 1897 promoveerde Gerrit Jacob Boekenoogen tot doctor in de Nederlandse letteren op het onderwerp De Zaanse volkstaal. Bijdrage tot de kennis van de woordenschat in Noord-Holland.
  • Zaans Groen (tijdschrift)plugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigZaans Groen (tijdschrift)

    Naam van een 'literair cultureel tijdschrift' waarvan aan het eind van de Tweede Wereldoorlog (1944 en 1945 ) vier afleveringen verschenen. Het stond onder redactie van Fred van Enske (pseudoniem van Anton Oosterhuis), Siem Sjollema, Klaas Woudt en Mart Woudt en bevatte gedichten, proza en enkele essays.
  • Zaans groen (kleur)plugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigZaans groen (kleur)

    Gebruikelijke aanduiding van de groene kleur waarin bijvoorbeeld houten gevels worden geschilderd. In de praktijk bestaat in dit Zaans Groen tamelijk veel variatie, de kleur is niet nauwkeurig te definiëren, de aanduiding Zaans Groen is daardoor meer een kwestie van spraakgebruik.
  • Zaans Kamerkoorplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigZaans Kamerkoor

    Op 29 maart 1944 werd het Zaans Kamerkoor opgericht. Het ontstond, onder leiding van Hein Gräfing, uit het vocaal kwartet Bel Canto, dat al sinds de jaren dertig van de 20e eeuw zong. Hij dirigeerde het kamerkoor tot 1966 toen hij werd opgevolgd door zijn zoon Johan Gräfing. Hein Gräfing was een van de oprichters van de
  • Zaans Kamer Orkest (ZKO)plugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigZaans Kamer Orkest (ZKO)

    In november 1936 door Piet van Mever opgericht en uit werkloze beroepsmusici bestaand orkest. Het orkest bestond uit 24 beroepsmusici waaronder ongeveer vijftien Zaankanters. De overige orkestleden kwamen uit omliggende gemeenten. Het orkest werd opgericht dankzij het vijftigjarig bestaan van Wormerveers Mannenkoor. Bij dat jubileum moest een werk uitgevoerd worden waarbij begeleiding nodig was. Toen de directeur zich tot Piet van Mever wendde om raad, zag hij de grote …
  • Zaans Medisch Centrumplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigZaans Medisch Centrum

    Het Zaans Medisch Centrum ZMC, gevestigd aan het Koningin Julianaplein 58 te Zaandam, is een algemeen ziekenhuis, georiënteerd op de Zaanstreek en omringende gebieden. Het Zaans Medisch Centrum nam in februari 2017 een nieuw gebouw in gebruik; een compact, duurzaam en flexibel inzetbaar gebouw met een helende omgeving waar rustig kleurgebruik, huiselijke inrichting, veel aandacht voor daglicht en veel groen centraal staan. Mensen zullen zich er meer op hun gemak voelen, mi…
  • Zaans Museumplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigZaans Museum

    Het Zaans Museum is in 1998 geopend om onderdak te verlenen aan het Zaanse erfgoed en is gelegen aan het Schansend 7 te Zaandam, in de directe nabijheid van De Zaanse Schans. In 2009 volgde uitbreiding in de vorm van de Verkade Experience. Drie locaties op de Zaanse Schans zijn nauw verbonden met het museum: de Kuiperij, het Jisperhuisje en Wevershuis, evenals het Czaar Peterhuisje in het centrum van Zaandam.
  • Zaans Muziekoverleg (ZMO)plugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigZaans Muziekoverleg (ZMO)

    Overkoepelend orgaan van de amateuristische muziekbeoefening in de Zaanstreek, dat zang- en oratoriumverenigingen, harmonie- en fanfarekorpsen, tamboerkorpsen en instrumentale ensembles omvat.
  • Zaans Ondernemers Netwerkplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigZaans Ondernemers Netwerk

    Zaans Ondernemers Netwerk of ZON, opgericht in 2010, gevestigd te Zaanstad, voortgekomen uit MKB Zaanstreek en Ondernemend Zaanstreek (OZ), is een overkoepelend orgaan in de Zaanstreek dat staat voor een kansrijke ondernemersorganisatie. Het vertegenwoordigt 1200 leden en kent tien aangesloten verenigingen. Het ZON is aangesloten bij de landelijke vereniging MKB-Nederland en is actief op lokaal en provinciaal niveau.
  • Zaans Praatcaféplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigZaans Praatcafé

    Het Zaans Praatcafé, opgericht in 2000, is een ontmoetingsplek voor mensen met een psychiatrische ziekte. Zij ontmoeten elkaar iedere maandag van 14.30 uur tot 16.30 uur in het snookercentrum Westend Snooker aan de Westzijde 18 in Zaandam en op donderdagmiddag vanaf 16.00 uur komen ze bijeen in café C'est la Vie aan de Stationsstraat 5 in Zaandam.
  • Zaans Schoonplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigZaans Schoon

    Stichting tot behoud van Zaanse houtbouw, opgericht in 1951. De plannen om te komen tot een reservaat van Zaanse houtbouw werden gedurende de oorlog bekokstoofd en namen in 1951 vaste vormen aan. Het initiatief hiertoe is uitgegaan van stichting Zaans Schoon, die op de bres staat voor het vele moois van de Zaanse houtbouw. Veel Zaanse houten huizen, met fraaie halsgevel of versierd voorschot, liepen gevaar te verdwijnen als gevolg van uitbreiding van de fabrieken en doorbraken ter …
  • Zaans stikwerkplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigZaans stikwerk

    Naamgeving voor een handwerktechniek die, anders dan de naam doet vermoeden, niet uit de Zaanstreek afkomstig is. Deze handwerktechniek is voortgekomen uit het doorstikwerk. Dit doorstikwerk was bedoeld om de stof steviger en warmer te maken. Hiertoe werden verschillende lagen stof op elkaar gelegd en al dan niet in patroon doorgestikt.
  • Zaans Symfonie Orkestplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigZaans Symfonie Orkest

    Het Zaans Symfonie Orkest, opgericht 1920, komt voort uit de toonkunsttraditie, die is begonnen in de negentiende eeuw. De Maatschappij tot bevordering van de Toonkunst had als doel het Koninkrijk Holland muzikaal meer aanzien in Europa te geven. Ze schreef daartoe compositieprijsvragen uit, organiseerde muziekfeesten, stimuleerde in plaatselijke afdelingen de gemengde koorzang, promootte het muzikale onderricht en werkte daardoor mee aan de verhoging van de muzikale stand…
  • Zaansch Liedekenplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigZaansch Liedeken

    Nicolaas Beets publiceerde in 1863 Verstrooide gedichten uit vroeger en later tijd (1831-1861). Op pagina 138 staat het Zaansch Liedeken:

    Het IJ is breed, de Zaan is breed:

    Wie wil de Zaan bevaren?

    De meisjes zijn er net gekleed,
  • Zaansche Molen, Vereniging Deplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigZaansche Molen, Vereniging De

    Vereniging van molenliefhebbers, die zich ten doel stelt molens en met molens samenhangende attributen te bewaren en zo mogelijk aan het publiek ten toon te stellen, dan wel voor het publiek toegankelijk te maken. De Zaansche Molen behoort tot de grotere verenigingen in de streek (2750 leden in 1992) en is eigenaar van het
  • Zaanse Bestuurders Bond (ZBB)plugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigZaanse Bestuurders Bond (ZBB)

    In januari 1906 gesticht samenwerkingsverband van een aantal toen in de Zaanstreek actieve 'moderne' vakverenigingen. Lid werden bij de oprichting ook de afdelingen Zaandam van de Sociaal Democratische Arbeiders Partij (SDAP) en de Nederlandsche Vereeniging van Geheelonthouders (uit dit laatste blijkt de aanvankelijk nauwe band tussen vakbeweging en geheelonthouding).
  • Zaanse Betonmortel Centrale bv (ZBC)plugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigZaanse Betonmortel Centrale bv (ZBC)

    In 1958 in Zaandam opgericht bedrijf, door Van Klaveren Bouwmaterialen nv en Stelling Bouwmaterialen nv. beide uit Wormerveer, alsmede de NBM uit Zaandam. Deze drie bedrijven zijn inmiddels samengesmolten onder de naam
  • Zaanse Eigennamenplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigZaanse Eigennamen

    Op 15 november 1897 hield Gerrit Jacob Boekenoogen een voordracht over Zaanse eigennamen. Eerst over de eigenaardigheden der voornamen, het gebruik daarvan in de Zaanstreek en hoe daaruit geslachtsnamen zijn ontstaan. Daarop werden van voornamen die van heiligennamen afkomstig zijn, een aantal merkwaardige voorbeelden genoemd en verklaard. Daaruit bleek, dat namen als Dieuwer en Risje, Ermpje en Lopje, aan schone oude namen beantwoorden, terwijl ook vele andere reeds in de mid…
  • Zaanse Energie Koöperatieplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigZaanse Energie Koöperatie

    De Zaanse Energie Koöperatie, opgericht in 1988, is een door vrijwilligers gedreven coöperatieve vereniging zonder winstoogmerk die duurzame energie propageert in de Zaanstreek. Hoofddoelstelling van de ZEK is elk huis in de Zaanstreek klimaatneutraal uit te voeren. De ZEK beoogt voor de Zaanstreek het middelpunt voor alle vraagstukken en oplossingen met betrekking tot duurzame energie te zijn.
  • Zaanse ensemblesplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigZaanse ensembles

    Ensembles die in 1988 stonden geregistreerd waren:

    * Zaans Promenadeorkest (ca. 1941); * Mandolinevereniging Con Amore (1918); * Accordeonvereniging Fortissimo; * Accordeonvereniging Tavenue; * Ouderen Muziekgroep Musica;
  • Zaanse Geschiedenisquizplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigZaanse Geschiedenisquiz

    De Grote Zaanse Geschiedenisquiz is een initiatief van Gemeentearchief Zaanstad en de Vereniging Zaans Ergoed. De quiz wordt jaarlijks gehouden tijdens de maand van de geschiedenis in oktober.

    De quiz werd voor het eerst gespeeld in 2016, tijdens de presentatie van de Zaanwiki, in de Raadszaal van het
  • Zaanse Gezinsbode, Deplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigZaanse Gezinsbode, De

    Uitgave van Weekmedia, een dochter van de Perscombinatie NV in Amsterdam, met een kantoor te Purmerend. Het blad werd in het leven geroepen door J.L.F. Post, mede-directeur/eigenaar van drukkerij en uitgeverij De Kennemer in Beverwijk.
  • Zaanse Golf Clubplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigZaanse Golf Club

    Golfbaan van de Zaanse Golf Club, gelegen aan de Zuiderweg 68 te Wijdewormer. De baan is nauw verweven met het verleden van de Zaanstreek. De 18 holes golfbaan ligt in een prachtig natuurgebied met rondom eeuwenoude weidse polders.
  • Zaanse kastenplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigZaanse kasten

    Houten huizen in de Zaanstreek en elders in Nederland boden door hun constructies volop gelegenheid om allerlei voorwerpen in ingebouwde kasten en kastjes op te bergen. Tussen de buitenweeg en het binnenschot konden bijvoorbeeld ondiepe kastjes van 10-15 centimeter worden gemaakt om kopjes, schotels en glaswerk op te bergen. Iets diepere kastjes van 20 cm werden in de 18e eeuw aan weerszijden van de smuigers en onder de ramen aangebracht.
  • Zaanse kustvaartplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigZaanse kustvaart

    De geschiedenis van de Zaanse kustvaart begint net voor de tweede wereldoorlog. Tot dan werd hout aangevoerd door stoomschepen van zo'n 1.500 tot 10.000 ton van Scandinavische rederijen. In 1938 namen enkele Zaanse houthandelaren zelf het initiatief om een eigen rederij te vormen. Ze richtten de Zeevaart-Maatschappij Zaandam op. Een rederij met twee schepen van elk 450 ton laadvermogen: de Lena, genoemd naar mevrouw Middelhoven en de Tilly, naar de echtgenote van een directeur …
  • Zaanse landbouwtentoonstelling van 1896plugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigZaanse landbouwtentoonstelling van 1896

    Het begin

    In 1896 organiseerde de afdeling Zaanlandse gemeenten van de Hollandse Maatschappij van Landbouw een tentoonstelling over de Zaanse landbouw en nijverheid. De voorbereiding voor de tentoonstelling begon in maart 1895. Er ging een circulaire naar belanghebbenden als landbouwers, veehouders en Zaanse fabrikanten met het verzoek om aan te geven wat men zou willen inzenden naar de tentoonstelling.
  • Zaanse Onafhankelijke Groepering (ZOG)plugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigZaanse Onafhankelijke Groepering (ZOG)

    Plaatselijke politieke partij, tot stand gekomen in 1978, met als doel de negatieve invloed van landelijke partijpolitiek op het stadsbestuur tegen te gaan.

    De ZOG houdt zich principieel uitsluitend bezig met specifieke problematiek van Zaanstad. De Zaanse Onafhankelijke Groepering kwam voort uit een drietal onafhankelijke groeperingen in de toenmalige
  • Zaanse Ondernemersdagplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigZaanse Ondernemersdag

    De stichting Zaanse Ondernemersdag is op 6 februari 1989 opgericht op initiatief van de Zaanse Ondernemers Sociëteit De Corner, Vereniging Ondernemerskring Zaanstreek (OZ), Koninklijk Nederlands Ondernemers Verbond (KNOV) district Zaanstreek, Maatschappij voor Nijverheid en Handel (MNH) departement Zaanstreek, Kamer van Koophandel en Fabrieken voor de Zaanstreek en gemeente Zaanstad.
  • Zaanse politieke vereniging ROSAplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigZaanse politieke vereniging ROSA

    ROSA-verkiezingsaffiche 2014 ontworpen door Frenk van Heeswijk De Zaanse politieke vereniging ROSA werd in maart 1995 opgericht door een groep jonge mensen die actief waren in onder meer de milieu-, vredes-, mensenrechten- en kraakbeweging. Een groot aantal van de initiatiefnemers was eerder lid van de Pacifistisch-Socialistische Partij, maar voelde zich niet thuis in GroenLinks waar de PSP enkele jaren eerder in was opgegaan. Begonnen als een buitenparlementaire…
  • zaanse_popmuziekplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigzaanse_pophistorie

    POPMUZIEK UIT DE ZAANSTREEK

    De Zaanse popmuziek heeft vanaf het begin een prominente rol gespeeld in de Nederlandse popgeschiedenis. Nagenoeg iedereen kent namen als De Dijk, Lucifer, Margriet Eshuijs, Dizzy Man’s Band, Roberto Jacketti & The Scooters, Reniet Vrieze, Ruben Hoeke en natuurlijk George Baker. Maar ook in het niet-commerciële circuit blinkt Zaanstad uit met groepen als De Kift en The Ex. Diverse Zaanse artiesten hebben in de loop der tijd belangrijke Nederlandse…
  • Zaanse Regenboogplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigZaanse Regenboog

    De Zaanse Regenboog is juni 2018 gestart als LHBTIQ+ belangenvereniging en op 7 oktober 2019 officieel een stichting geworden.. Doelstelling is het geven van voorlichting, organiseren van activiteiten en het verspreiden van informatie over de LHTBIQ+ gemeenschap. De letters staan voor lesbisch, homoseksueel, biseksueel, transgender, intersekse en queer, de plus staat voor alle seksuele en genderidentiteiten.
  • Zaanse Rietveldplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigZaanse Rietveld

    Het kadeverbeteringsproject polder Zaanse Rietveld is onderdeel van het programma Regionale Keringen. De polder ligt langs de Gouwe en de Otwegwetering in de gemeenten Alphen aan den Rijn en Boskoop. Zaandammer Gert Hartog, werkzaam bij Hoogheemraadschap van Rijnland is onder meer als aanspreekpunt betrokken bij het project.
  • Zaanse Roller Club (ZRC)plugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigZaanse Roller Club (ZRC)

    Rolschaatsvereniging in Zaandam met drie takken te weten kunstrijden, showrijden en rolhockey.

    ZRC werd in 1960 opgericht als onderafdeling van de katholieke speeltuinvereniging St. Theresia, maar was (in tegenstelling tot de speeltuinvereniging) ook toegankelijk voor niet-katholieken. De baan aan de Oostzijde moest echter wel door de pastoor van de St. Bonifatiuskerk worden gezegend.
  • Zaanse Schansplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigZaanse Schans

    Sinds de jaren vijftig van de 20e eeuw ontwikkeld buurtje met woningen en andere gebouwen, vrij toegankelijk en ontworpen om de ooit in de Zaanstreek ontstane bouwstijl en -trant voor de toekomst te behouden. De Zaanse Schans ontwikkelde zich aanvankelijk onbedoeld tot mondiaal bekende toeristische bestemming met jaarlijks bijna twee miljoen bezoekers in 2016. Het buurtje verrees in een hoek van de Kalverpolder, begrensd door Kalverringdijk en Leeghwaterweg. Het terrein heeft een …
  • Zaanse Schansloopplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigZaanse Schansloop

    De Zaanse Schansloop, georganiseerd door AV Zaanland, wordt sinds 2008 jaarlijks gelopen. De start vindt plaats op de Leeghwaterweg in Zaandijk waarna over een afstand van vijf of tien kilometer gebruik wordt gemaakt van de verharde wegen van de Enge Wormer. De finish-lijn ligt midden op de Zaanse Schans.
  • Zaanse Schilderskringplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigZaanse Schilderskring

    Vereniging Zaanse Schilderskring, opgericht op 4 oktober 1937, is de plaats waar zowel ervaren als beginnend schilders, elkaar ontmoeten, inspireren en begeleiden. De vijftig leden tellende vereniging maakt sinds 1 oktober 2017 gebruik van het overblijflokaal van voorheen mavo Groen van Prinsterer aan de Vlielandstraat te Zaandam dat deel uit maakt van bedrijfsverzamelgebouw
  • Zaanse schoolplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigZaanse school

    In de jaren dertig van de 20e eeuw soms gebruikte aanduiding van (een deel van de) beeldende kunst in de Zaanstreek, met name met betrekking tot de schilderkunst.

    Deze aanduiding werd - in navolging van de bestaande scholen zoals de Bergense school en de Larense school - waarschijnlijk geïntroduceerd met de wens als vader der gedachte. Van een duidelijke verwantschap in stijl en uitdrukkingswijze was namelijk bij de toenmalige Zaanse schilders nauwelijks sprake. Tot de veronderst…
  • Zaanse Studenten Vereniging (ZSV)plugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigZaanse Studenten Vereniging (ZSV)

    Vereniging ten behoeve van 'spoorstudenten', met een eigen gebouw aan de Parkstraat in Zaandam. De ZSV werd opgericht in 1949 ten behoeve van in de Zaanstreek wonende en naar universiteitssteden pendelende studenten. De vereniging is in levensbeschouwing en politiek opzicht neutraal.
  • Zaanse tuinenplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigZaanse tuinen

    De toenemende bebouwing, vooral langs de Zaan, maakte dat er in de 17e eeuw steeds minder ruimte voor tuinaanleg overbleef. De erven voor en achter de huizen waren over het algemeen niet groot. Onbebouwde kavels aan de paden werden gebruikt als weiland, bleekveldjes en boomgaarden. Bij de grotere en duurdere huizen werden echter, voor zover er ruimte was, vooral in de 18e en 19e eeuw fraaie tuinen aangelegd. Wanneer dit (bij inverdan staande huizen) een voortuin betrof, werd dez…
  • Zaanse Vereniging Voor Vreemdelingenverkeer (VVV)plugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigZaanse Vereniging Voor Vreemdelingenverkeer (VVV)

    Kantoor voor informatieverschaffing over vakantie en recreatie in het gebied Zaanstreek, Wijdewormer, Landsmeer en de rest van Nederland. Daarnaast houdt de VVV zich bezig met verkoop van kaarten, brochures en dergelijke en worden evenementen mede georganiseerd.
  • Zaanse Woonboot Bewoners (ZWB), Verenigingplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigZaanse Woonboot Bewoners (ZWB), Vereniging

    ZWB kwam voort uit het Zaans Woonschip Overleg (ZWO). Dit overleg was in de jaren zeventig van de 20e eeuw ontstaan uit onvrede over de gemeentelijke plannen met betrekking tot ligplaatsen en liggelden van woonschepen. Het ZWO probeerde de gemeente op andere gedachten te brengen door overleg en acties.
  • Zaanse Zeilmakerijplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigZaanse Zeilmakerij

    De ambachtelijke Zaanse Zeilmakerij, sinds 2009 gevestigd aan de Sluispolderweg 8 te Zaandam richt zich grotendeels op de watersportbranche. Afdekzeilen, bootkappen, hoezen, huiken en bootkussens vormen een specialiteit, maar ook voor het stofferen van kussens en banken, reparaties of het wind- of waterdicht maken wordt de Zaanse Zeilmakerij bezocht door zowel particulieren als bedrijven. Medewerkers worden vakkundig opgeleid binnen het bedrijf daar er geen specifieke opleidi…
  • Zaanse Zonnebloemplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigZaanse Zonnebloem

    De Stichting Zaanse Zonnebloem, opgericht in 1947, organiseert voor mensen met een fysieke beperking bezoekwerk en activiteiten. Zij die vanaf 18 jaar als gevolg van ziekte, leeftijd of handicap een fysieke beperking hebben en met name de mensen die als gevolg hiervan in een isolement komen, vormen de doelgroep van de Stichting
  • Zaansluisplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigZaansluis

    Zie: Bartelsluis
  • Zaanstadplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigZaanstad

    Zelfstandige gemeente, ontstaan per 1 januari 1974 door samenvoeging van zeven tot dan toe zelfstandige gemeenten: Assendelft, Koog aan de Zaan, Krommenie, Westzaan, Wormerveer, Zaandam en Zaandijk. Wat betreft inwonertal behoort Zaanstad tot de vijftien grootste gemeenten van Nederland, wat betreft oppervlakte tot de grootste vijf.
  • ZAANSTAD EN DE BOMplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigZAANSTAD EN DE BOM

    In 1983 verscheen in het Verenigd Koninkrijk het boekje “Leeds and the Bomb” (geschreven door Bryan North, wethouder voorlichtingszaken in de Engelse stad Leeds) over de gevolgen van het gebruik van een atoombom. De aankondiging hiervan in Hervormd Nederland trok de aandacht van het Komité Gezondheidszorg tegen Kernbewapening. In verschillende steden ging men aan de slag om ook voor Nederland de effecten in kaart te brengen; zo ook In Zaanstad.
  • Zaanstreekplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigZaanstreek

    Pas in de 19e eeuw in zwang gekomen aanduiding van het gebied dat gewoonlijk als Zaans wordt beschouwd, daarvóór sprak men doorgaans van Zaanland of de Zaanlanden. Noch in het verleden noch tegenwoordig betroffen of betreffen deze aanduidingen een gebied met een eenheid van bestuur. Als gevolg hiervan zijn de grenzen niet officieel bepaald.
  • Zaanstreek, de (advertentieblad)plugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigZaanstreek, de (advertentieblad)

    Advertentieblad de Zaanstreek, tussen 1873 en de Tweede Wereldoorlog verschenen in Wormerveer. Het blad werd eerst uitgegeven door S. Blok, vanaf 1875 door J. van Ramshorst. De naam van de donderdagkrant veranderde vele malen, van 'De Zaanstreek' naar 'Algemeen Nieuws- en Advertentieblad', tot 'Algemeen Noord-Hollandsch Nieuws- en Advertentieblad' en ten slotte naar 'Nieuws- en Advertentieblad voor Wormerveer en omstreken'.
  • Zaanstroom, Deplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigZaanstroom, De

    Cacaomolen, en oorspronkelijk cement- en schelpzandmolen, in Wormerveer.

    De Windbrief werd gegeven in februari 1767. Hij heeft gestaan ten oosten van de Watering, ten zuiden van het Krommenieërpad, en is in 1886 omgebouwd tot wasserij door K. Hartog.
  • Zaanstroom, nv Stoomvisscherij Maatschappijplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigZaanstroom, nv Stoomvisscherij Maatschappij

    Visserijmaatschappij, begonnen in 1913 onder directie van P.J. Dil, Joh. Dil en S. Uff. De maatschappij begon met drie van anderen overgenomen stoomtrawlers: Zaanstroom I IJM.110, Zaanstroom II IJM.171 en Zaanstroom III IJM.188.
  • Zaantheaterplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigZaantheater

    In de jaren 1996-1998 werd in opdracht van de gemeente Zaanstad aan de Nicolaasstraat 3 in Zaandam het Zaantheater gebouwd. Ontwerpers waren de architecten Wim Wester, Paul Carree en Jan Zijlstra. De opening op 11 december 1998 was in handen van oud-Zaandammer en cabaretier
  • ZaanVizierplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigZaanVizier

    Huis-aan-huisblad vanaf 1975, verspreid in de Zaanstreek

    De Echo, een gratis huis-aan-huisblad in Amsterdam, uitgegeven door De Telegraaf, verscheen in 1975 onder de naam 'ZaanVizier' als onderdeel van De Holland Combinatie in de Zaanstreek. Het eerste exemplaar rolde op 17 april 1975 van de persen in een oplage van 50.000 exemplaren voor Zaanstad en omgeving. Het blad kreeg een eigen redactie en werd gepousseerd via een reclamecampagne door De Telegraaf. Directeur van Zaanvizier we…
  • Zaanwegplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigZaanweg

    Deel van de lage dijk langs de Zaan, tussen het Noordeinde en de Dubbele Buurt in Wormerveer. De bebouwing van de lage dijk in Wormerveer is afwijkend van die in de andere Zaangemeenten. Werden elders woningen buitendijks gebouwd, in Wormerveer bleef de dijk direct aan het water grenzen. De panden staan daarachter, met de voorgevel naar de Zaan gericht. De Zaanweg is waarschijnlijk een van de eerst bewoonde delen van de Zaanoevers. Bij het
  • Zaende, Deplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigZaende, De

    Maandblad, gewijd aan de historie, folklore en genealogie van de Zaanstreek, verschenen in zes jaargangen, van 1946 tot en met 1951. Het tijdschrift werd fraai uitgegeven door Meijer's Boek- en Handelsdrukkerij in Wormerveer en stond aanvankelijk onder redactie van mr. Johan Willem Groesbeek, Gerrit Jan Honig, Frans Mars,
  • Zaendenplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigZaenden

    Zie: Zaanden
  • Zaenderhornplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigZaenderhorn

    Eiland in het voormalige IJ, ook bekend als De(n) Ho(o)rn en Zaanderho(o)rn, vóór de droogmaking het grootste eiland in het IJ. Het behoorde, tot de drooglegging van het IJ en het graven van het Noordzeekanaal, toe aan de Zaanstreek.
  • Zakjesplakkerijplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigZakjesplakkerij

    Zie: Economische geschiedenis geschiedenis 3.5.2. en 3.7.1.
  • Zakkenhandelplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigZakkenhandel

    Onder zakkenhandel in de oorspronkelijke betekenis moet worden verstaan: de handel in zakken, vervaardigd uit jute, katoen, vlas en andere geweven stoffen, voor de verpakking van grondstoffen en eindproducten in hoeveelheden van 50 tot 100 kilogram. De zakkenhandel is ontstaan toen in het midden van de vorige eeuw grote hoeveelheden grondstoffen, zoals oliezaden, rijst en cacao in zakken werden geïmporteerd voor de industrie in opkomst. In die tijd leverde het voormalige Brits-Indi…
  • Zalm, Deplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigZalm, De

    Houtzaagmolen in Oostzaandam, paltrok. Zie De Leeuw
  • Zalm, Deplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigZalm, De

    Houtzaagmolen in Oostzaandam, paltrok. Zie De Vos, de
  • Zalm, Deplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigZalm, De

    Snuifmolen en later verfmolen in Assendelft. De molen werd in 1735 afgebroken in De Rijp en overgebracht naar Nauerna, waar hij aan de Vaart werd neergezet. Tussen 1775 en 1779 werd hij ingericht als verfmolen. Verdere gegevens ontbreken.
  • Zalm, De Gekroondeplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigZalm, De Gekroonde

    Houtzaagmolen in Oostzaandam, paltrok. De Windbrief van de balkenzager werd gegeven in juni 1725 aan Theunis Pietersz. Zalm. Hij heeft gestaan aan en ten westen van de Gouw. De molen werd in 1748 gesloopt
  • Zalm, De Gekroondeplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigZalm, De Gekroonde

    Houtzaagmolen in Westzaandam, paltrok. Zie De Gekroonde Harp, De Gekroonde.
  • Zalm, De Jongeplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigZalm, De Jonge

    Houtzaagmolen in Oostzaandam, paltrok. Zie De Schoen.
  • Zalm, De Verguldeplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigZalm, De Vergulde

    Houtzaagmolen in Westzaandam, Paltrok. De eerste vermelding van de balkenzager dateert uit 1695. Hij heeft gestaan aan het Rustenburg. dicht bij de Hogendijk. De molen werd gesloopt in 1896.
  • Zalmen, de Drieplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigZalmen, de Drie

    Houtzaagmolen in Oostzaandam, Paltrok. De Windbrief werd gegeven in oktober 1686. Hij heeft gestaan achter het Prinsenpad. De molen werd in 1751 of 1752 gesloopt.
  • Zandhoop, Deplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigZandhoop, De

    Pelmolen in Westzaandam, achtkante bovenkruier. Zie De Hoop de, golfkartonfabriek.
  • Zandkraai, Deplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigZandkraai, De

    Pelmolen in Westzaandam. achtkante bovenkruier. Zie De Hoop de, golfkartonfabriek.
  • Zandleven, Jan Adamplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigZandleven, Jan Adam

    Koog van de Zaan, 6 februari 1868 - Rhenen, 16 juli 1923

    Beeldend kunstenaar, kunstschilder. Jan Adam Zandleven werkte tot zijn 34e jaar voor de verffabriek van zijn vader, Thomas Zandleven. Deze had hem belet een bestaan als kunstenaar te kiezen.In 1902 kwam het, mede hierdoor, tot een breuk met zijn familie. Hij vestigde zich in het oosten van ons land, achtereenvolgens in Gorssel, Hengelo (Gelderland), Putten en Rhenen.
  • Zandloperplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigZandloper

    Instrument om de tijd te meten, bestaande uit twee doorzichtige bollen, verbonden door een nauwe opening en deels gevuld met zand. In de 17e en 18e eeuw waren in ons land in vele protestantse kerken zandlopers bevestigd aan de preekstoel, om de predikant te laten zien wanneer zijn preektijd voorbij was.
  • Zanen, Huis te -plugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigZanen, Huis te -

    Zie: Bestuur en rechtspraak 1.2.1.
  • Zanen bvplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigZanen bv

    Autobedrijf in Zaandam. Het bedrijf werd opgericht door W.C. Zanen en J. Mey, die op 4 december 1945 garage Arriba aan de Smidslaan in Zaandijk overnamen.

    Deze garage was eigendom van C. van der Woude, die daarvóór eigenaar was geweest van cacaofabriek Arriba aan de Lagedijk in Zaandijk. Nadat deze cacaofabriek failliet was gegaan, begon Van der Woude een garagebedrijf, aanvankelijk onder de naam 'Eerste Zaansche School voor Autorijden'. Omdat Mey en Zanen geen vestigingsvergunning ha…
  • Zangvereeniging Euterpe Zaandamplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigZangvereeniging Euterpe Zaandam

    't Was op 16 februari 1874, dat een veertigtal muziekliefhebbers besloten tot de stichting van een Vereeniging tot bevordering van de Koorzang, zo meldde de inleiding van het feestboekje ter ere van het 25-jarig jubileum van de zangvereniging Euterpe, te Zaandam.
  • ZBBplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigZBB

    Zaanse Bestuurders Bond, zie ook: Vakverenigingen
  • ZBBplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigZBB

    Zetmeelbedrijven de Bijenkorf in Koog aan de Zaan. In 1977 na de teloorgang van het concern Koninklijke Scholten-Honig zelfstandig voortgezet, maar eind jaren tachtig overgenomen door het Belgische bedrijf Amylum.

    Zie verder Honig.
  • ZCFCplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigZCFC

    Zaandamse Christelijke Football club, opgericht in 1931.

    In het voorjaar van 1930 namen drie mannen het initiatief een voetbalclub op te richten. Reyer Koster kocht een bal, Gerrit Pos en Ber Vissers trommelden een aantal personen op om tussen de fabrieken van Bruynzeel en Norit een balletje te gaan trappen. De opkomst was aanzienlijk ondanks het dubbeltje dat iedere deelnemer moest betalen om Reyer's gemaakte kosten te dekken. Dat dubbeltje was echter geen garantie voor een probleemloze …
  • Zeef, Deplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigZeef, De

    Oliemolen in Oostzaandam, ook Het Huis te Muiden genoemd. In september 1685 werd aan Gerrit Jansz. Muijden de windbrief verstrekt voor een oliemolen. Gezien de bijnaam lijkt het aannemelijk dat dit De Zeef was. Hij heeft gestaan tussen de Knie en de Gouw, aan en ten zuiden van de Noordervaldeursloot. De molen werd gesloopt in juni 1897.
  • Zeehaven Zaandamplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigZeehaven Zaandam

    Zie: Haven en Economische geschiedenis geschiedenis 3.6.3.
  • Zeehaven Westzaanplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigZeehaven Westzaan

    Haven bij de Westzaner Overtoom, door Zijkanaal E met het Noordzeekanaal verbonden. De zeehaven van Westzaan is nooit goed tot ontwikkeling gekomen. Vlak na de openstelling (1885), werd er wel wat hout aangevoerd, maar in de crisisjaren moest de haven het duidelijk afleggen tegen de haven van Zaandam. De haven huisvestte geruime tijd het Zwembad Westzaan en wordt thans nog gebruikt door jachtschepen.
  • Zeehen, Deplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigZeehen, De

    Houtzaagmolen in Westzaandam, paltrok. De eerste vermelding van de vermoedelijke balkenzager dateert uit 1732. Hij heeft gestaan ten oosten van de Watering, vermoedelijk achter Schiermonnikoog. De molen werd waarschijnlijk kort na november 1745 gesloopt.
  • Zeekleiplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigZeeklei

    Zie: Landschappen
  • Zeeliedenplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigZeelieden

    Zie: Arbeidsomstandigheden 1.
  • Zeeman, Deplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigZeeman, De

    Houtzaagmolen in Westzaandam, paltrok. De eerste vermelding van de vermoedelijke balkenzager dateert uit 1667, de laatste uit 1683. Hij is waarschijnlijk kort daarna gesloopt.
  • Zeeman, Deplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigZeeman, De

    Oliemolen in Oostzaandam. De windbrief werd gegeven in juli 1683. Hij heeft gestaan aan 't Kalf, aan weg en Zaan, en werd in februari 1910 door brand verwoest.

    oliemolen molen
  • Zeemansstraatplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigZeemansstraat

    Straat in Zaandam (West), van de Westzijde lopend tot het Rustenburg. De huidige Zeemansstraat is een samentrekking van het 'Seemanspadt' met het noordelijk ervan gelegen Schapenpad. Dit tweede pad was genoemd naar de in het veld staande houtzaagmolens Het Jonge Schaap, Het Witte Schaap en Het Grote Schaap. Tussen beide paden lag de Noordersloot, die in 1892 na 17 jaren van strijd, gedempt werd. Daarna werden de beide paden samengevoegd.
  • Zeemeeuw, Deplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigZeemeeuw, De

    Oliemolen in Oostzaandam, meestal De Mieuw genoemd. Hij werd gebouwd in 1639 of 1640. In augustus 1763 verbrandde, na blikseminslag, het dekriet van zijn romp, waarna hij met spanen werd bekleed.

    De molen stond aan de Kuil, op de zuidkant van de Hemmes, en werd, na enige jaren gebruikt te zijn voor het malen van cacao-afval, in 1915 onttakeld. Er werd toen een motor in geplaatst en hij ging weer olieslaan. In april 1917 werd hij door brand verwoest.
  • Zeepaard, Het Gekroondeplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigZeepaard, Het Gekroonde

    Verf- en loodwitmolen in Koog aan de Zaan, ook De Mok genoemd. De eerste vermelding dateert uit mei 1694. De molen was toen eigendom van Pieter Claasz. Mock. Hij heeft gestaan ten zuiden van de Weelsloot, tussen de tegenwoordige spoorlijn en de Watering. De molen werd gesloopt in 1886.
  • Zeepaard, Het Rodeplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigZeepaard, Het Rode

    Houtzaagmolen in Westzaandam, paltrok. De eerste vermelding van de balkenzager dateert uit 1693. Hij heeft vermoedelijk achter het Schiermonnikoog gestaan. De molen werd in 1751 gesloopt.
  • Zeepindustrieplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigZeepindustrie

    Industrietak, in de Zaanstreek sinds de jaren tachtig van de 19e eeuw uitgeoefend.

    Zeep of sapo werd in het begin van de jaartelling door de Romeinen in de Lage Landen geïntroduceerd. Het gebruik van zeep, voor het lichaam, kleding of andere zaken, werd echter pas in de 19e eeuw op grotere schaal toegepast. Desondanks moet men zich ook eerder in de Zaanstreek met het maken van zeep bezig hebben gehouden. Het in de streek door de
  • Zeeramp van een speelbootjeplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigZeeramp van een speelbootje

    Donderdagnacht 7 september 1899 vond een aanvaring plaats tussen twee rivierstoomboten op het Noordzeekanaal. Eén stoomboot zonk. Negen personen, waaronder twee vrouwen en vier kinderen, zijn verdronken. Het was in het holst van de nacht donderdag dat op het Y de aanvaring plaats had tussen de Ymuiderboot Mercurius en het klein stoombootje Willem. De gezonken Willem behoorde toe aan de heer De Haen, van Rotterdam. Na eerst op de Amstel ter gelegenheid van de Koningin…
  • Zeescheepvaartplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigZeescheepvaart

    Zie: Economische geschiedenis geschiedenis 3.9.1.
  • Zeevisserijplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigZeevisserij

    Zie: Visserij en Economische geschiedenis geschiedenis 3.4.
  • Zegers, Joanneplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigZegers, Joanne

    Zaandam, 1970 10 x 10 is 100, 2014 | Joanne Zegers Het is begonnen met het water van de Zaan: als kind keek Joanne Zegers urenlang naar de verblindende glinstering van de zon of naar de nachtelijke lichten van de industrie. Zij groeide op aan de oevers, is geboren aan de Zaan. Zij woont nog altijd aan dat water, maar kent nu ook Frans water, Noordzeewater, Middellands zeewater, het uitgestrekte water van de oceaan, Zwitserse meren, Italiaanse lagunes en duizenden slootjes in het …
  • Zeil- en roeisportplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigZeil- en roeisport

    In het waterrijke gebied de Zaanstreek behoren zeilen en roeien al eeuwenlang tot het dagelijks leven. De windkracht werd vanouds benut op schepen voor de aan- en afvoer van goederen. Kleinere zeilboten, bijvoorbeeld van het type boeier, werden in het verkeer over water gebruikt als vervoermiddel van personen naar de afgelegen weilanden en voor het halen en brengen van het personeel van de honderden molens in het veld. Roeiboten werden ook voor dit laatste gebruikt, als ook v…
  • Zeildoekweverijplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigZeildoekweverij

    Tak van nijverheid die van de 17e tot in de 20e eeuw vooral voor Krommenie en voor betrokkenen in omliggende dorpen van grote economische betekenis is geweest. Dat wil zeggen dat meer dan 350 jaar achtereen vele honderden, zo niet duizenden bewoners van de noordelijke Zaanstreek bij de zeildoekproductie waren betrokken. In het begin van de 20e eeuw waren nog twee grote weverijen actief. Zij staakten hun productie pas ver na de Tweede Wereldoorlog. De laatste sloot in 1981 de poo…
  • Zeilenplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigZeilen

    Zie: Zeil- en roeisport.
  • Zeilenmaker, Deplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigZeilenmaker, De

    Pelmolen in Oostzaandam, bijgenaamd De Prik.

    De Windbrief werd gegeven in augustus 1728. Hij heeft gestaan aan en ten westen van de Gouw. ongeveer in het verlengde van het Rad van Avontuurspad. De molen werd tijdens een hevige storm in februari 1925, toen hij al geruime tijd buiten bedrijf was, door brand verwoest.
  • Zeilenmakerijplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigZeilenmakerij

    Zie: Zeilmakerij.
  • Zeilenmakerspadplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigZeilenmakerspad

    Pad in de Zaanse Schans, haaks op de Kalverringdijk.

    Aan het pad staan onder meer de kaasboerderij De Zaanse Schans, antiekwinkel Het Jagershuis, weide-watermolen De Hadel en bakkerijmuseum In de Gecroonde Duijvekater.
  • Zeilmakerijplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigZeilmakerij

    Bedrijfstak van ambachtelijke aard, in de Zaanstreek al beoefend in de 17e eeuw, mogelijk eerder.

    Zeil- of zeilenmakers sneden en naalden in kleine werkplaatsen de zeilen voor de vele schepen, die in de Zaanstreek werden gebouwd of waren gestationeerd. Zij werkten voor de zeezeilvaart en de binnenschipperij. Verder vervaardigden zij dekzeilen en molenzeilen. Van dit ambacht zijn - wellicht doordat de bedrijven te kleinschalig waren - nauwelijks gegevens overgeleverd. Verondersteld…
  • Zeilpad of Seylpadplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigZeilpad of Seylpad

    Voormalige naam van het noordelijk deel van de Gedempte Gracht na de Vinkedwarsstraat in Zaandam-west, in het verlengde van het Kuijperspad of Noorder Nieuwendijk.

    Het Zeilpad of Seylpad werd ook Geldelozepad genoemd. Beide namen werden door elkaar gebruikt. Het woord zeil of seyl is een oude benaming voor sluis.
  • Zelfstandigenplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigZelfstandigen

    Zie: Arbeidsomstandigheden.
  • Zemelzak, Deplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigZemelzak, De

    Papiermolen in Zaandijk. De Windbrief werd gegeven in maart 1695.

    De molen stond ten oosten van de Nieuwe Vaart, achter de tegenwoordige kantoren van Koning & Boeke. Hij werd gesloopt in 1800.
  • Zethoven, Keesplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigZethoven, Kees

    8 mei 1907 - 1991

    In deze rubriek kunt u een aantal verhalen lezen met jeugdherinneringen van Cornelis Pieter (Kees) Zethoven. Hij was, na pensionering bij de Verenigde Noordhollandse Dagbladen voor De Zaanlander, in deeltijd bezig gebleven met administratie van de Medische sportkeuring. Die bezigheid had hem behoed voor het 'gat' dat velen, die in hun leven sterk op hun werk zijn ingesteld geweest, soms met moeite kunnen opvullen. Kees had nu eenmaal niet naar zijn pensionering…
  • Zeug, Deplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigZeug, De

    Oliemolen in Wormer. De eerste vermelding dateert uit 1654. Hij heeft gestaan aan en ten noorden van de Nieuwe Vaan, achter het St. Jacobspad. De molen werd in januari 1848 door brand verwoest.

    oliemolen molen
  • Zevenster, Deplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigZevenster, De

    Pelmolen in Oostzaandam. De Windbrief werd gegeven in december 1690. De molen stond aan en ten zuiden van de Braakdijk, nabij het Heerenhuis. Hij kwam in 1811 in slopershanden.

    molen pelmolen
  • ZFCplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigZFC

    De Zaanlandsche Football Club ZFC is voortgekomen uit de verenigingen Tonido en Sport, op 4 april 1904, tijdens een openluchtvergadering aan de Haven. Tot de oprichters behoorden K. Everhard, K. en Jb. Zeulevoet, C. van der Meij en C. van Heuven.
  • Ziekenfondsenplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigZiekenfondsen

    Zie: Gezondheidszorg 2.3.2.
  • Ziekenhuizenplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigZiekenhuizen

    Zie: Gezondheidszorg 2.2. en 2.3.2.
  • Zienagoogplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigZienagoog

    Expositie- en kunstuitleencentrum, ooit gevestigd aan de Westzijde 39 te Zaandam, daarvoor in de voormalige Synagoge aan de Gedempte Gracht in Zaandam.

    De voorgeschiedenis van Stichting de Zienagoog nam een aanvang in Zaandijk, waar in het door Wim Krijt beheerde
  • Zijkanalenplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigZijkanalen

    Zijkanalen van het Noordzeekanaal, die de Zaanstreek op verschillende plaatsen met dat water verbinden. De meeste zijkanalen kwamen eerst gereed na volhardende actie vanuit de Zaanstreek.

    Voor de Zaanstreek van belang zijn:

    * Zijkanaal D is een waterweg in de gemeente Zaanstad. Het kanaal vormt de verbinding tussen de Nauernasche Vaart in
  • Zijl, Piet Heinplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigZijl, Piet Hein

    Koog aan de Zaan, 17 december 1946

    Beeldend kunstenaar, tekenaar en graficus (etser) uit Zaandam.

    Piet Hein Zijl was aanvankelijk onderwijzer. Hij behaalde de akte LO-tekenen en bekwaamde zich verder onder leiding van onder anderen
  • Zilvermeeuwenplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigZilvermeeuwen

    De Zaandamse voetbalclub ZVV Zilvermeeuwen werd opgericht op 12 maart 1920. In de seizoenen 1974/75 en 1975/76 acteerde het eerste elftal van Zilvermeeuwen in de hoofdklasse van het zondagvoetbal. Het eerste elftal van de club speelde in het seizoen 2017/18 in de tweede klasse zondag van het KNVB district West I. Tot en met het seizoen 2014/15 telde de club ook een standaard zaterdagelftal, uitkomend in de vierde klasse zaterdag.
  • Zilverpadplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigZilverpad

    Voormalige naam van het zuidelijk deel van de huidige Gedempte Gracht. Het Zilverpad werd ook Zuider Nieuwendijk genoemd. Beide namen werden door elkaar gebruikt.

    Nadat tussen 1856 en 1858 de sloot tussen het Zilverpad en het Kuijperspad werd gedempt en de overtuinen verdwenen, werden beide paden samengevoegd en werd de naam voor de nieuw ontstane, brede straat Gedempte Gracht.
  • Zilversmederijplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigZilversmederij

    Zie: Goud- en Zilversmederij- en zilversmederij.
  • Zinderen Bakker, Rindert vanplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigZinderen Bakker, Rindert van

    Ter Apel 5 mei 1912 - 2 juli 1993

    Burgemeester van Westzaan en de laatste burgemeester van Koog aan de Zaan. Rindert van Zinderen Bakker werkte voor de oorlog in Groningen en werd in 1939 aangesteld bij het kadaster in Alkmaar. Tijdens de oorlog was het echtpaar Van Zinderen Bakker onder meer betrokken bij de illegale bladen Robu en De Vrije Alkmaarder. In januari 1944 werd hij gearresteerd en gedeporteerd naar Dachau. Zijn vrouw en kind doken onder.
  • ZKV Korfbalverenigingplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigZKV Korfbalvereniging

    Op 10 november 1918 werd de Zaandamse Korfbal Vereniging ZKV als eerste Zaandamse vereniging opgericht. De Zaandammers waren vele jaren de grootste leveranciers voor bonds- en commissiebesturen. De eerste wedstrijden werden gespeeld op het Blauwe Zand ten westen van de Hoornselijn, vijf jaar later op een weiland ofwel 'het prutje' ter hoogte van het Grote Glop, gevolgd door een terrein in het Westzijderveld en in 1957 het sportcomplex Oostzijderveld met de Ekster als thuis…
  • Zoeker, Deplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigZoeker, De

    Oliemolen De Zoeker in Zaandijk en tegenwoordig Zaandam. Eigendom van Vereniging De Zaansche Molen.

    De Windbrief werd gegeven in april 1667. In 1891 werd hij gerenoveerd en ingericht als verfmolen. Ook werden een petroleummotor en maalstenen geplaatst voor het vermalen van koffiedoppen. In 1914 werd het volledige oliewerk van de gesloopte molen
  • Zon, Wimplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigZon, Wim

    Zaandam, 6 juli 1929 - Koog aan de Zaan, 27 april 1987

    Willem Cornelis (Wim) Zon, Architect HBO-BNA en stedenbouwkundige SHO-BNS in Koog aan de Zaan en Amsterdam. Wim Zon bouwde in Koog aan de Zaan het laboratorium voor nv Oliefabrieken T. Duyvis Jz. aan de Schipperslaan en enkele woonhuizen aan de Museumlaan. In Zaandam werd een complex woonhuizen in Zaanse trant, met hout beklede gevels, gerealiseerd aan de
  • Zon, Deplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigZon, De

    Oliemolen in Oostzaandam. Hij werd vermoedelijk in 1657 gebouwd. Hij heeft gestaan aan de Kalverringdijk, buitendijks waar later de verffabriek van de firma Latenstein kwam. De molen werd gesloopt in 1903.

    oliemolen molen
  • Zon, Deplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigZon, De

    Alcoholvrij café in Assendelft. Plaats van vele activiteiten van de afdeling Assendelft van de Algemene Nederlandse Geheel Onthouders Bond en haar kinderclub Jong Leven. Het gebouw werd geopend in mei 1918 en verbouwd in 1928. Later volgde sloop ten behoeve van een bankgebouw.
  • Zon, De Rijzendeplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigZon, De Rijzende

    Papiermolen in Wormerveer. De Windbrief werd gegeven in juli 1727.

    In juli 1731 en maart 1746 werd hij door brand verwoest. Beide keren volgde herbouw. De molen stond aan en ten zuiden van de Zuidersluissloot, ten westen van de tegenwoordige spoorlijn. De molen werd in 1885 afgebroken en vervoerd naar Nieuw Vennep waar hij als korenmolen werd herbouwd.
  • Zon, De Verguldeplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigZon, De Vergulde

    Houtzaagmolen in Westzaandam, paltrok. De eerste vermelding van de wagenschotzager dateert uit 1683. De molen stond ten westen van de Vaart en kwam in februari 1742 in slopershanden.
  • Zonderland, Willemplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigZonderland, Willem

    Westzaan 9 april 1884 - 11 april 1974

    Willem Zonderland, geboren te Westzaan, werd op jeugdige leeftijd organist in Schagen en in 1909 op 25-jarige leeftijd als organist van de Menniste Kerk te Harlingen en dirigent van gemengd koor Euterpe in dezelfde stad aangesteld. Hij volgde in deze functies Jac. van Zutfen op. In 1919 verhuisde Zonderland naar Leeuwarden waar hij tot 1965 als organist van de
  • Zonjee, Jaapplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigZonjee, Jaap

    Uitgeest, 17 februari 1927 - Haarlem, 2 mei 2010

    Jacobus Johannes (Jaap) Zonjee, veelal J.J. Zonjee, heemkundig ambtenaar van Zaandam, conservator van de Zaanlandsche Oudheidkamer, eerste gemeente-archivaris van Zaanstad.

    Jaap Zonjee werkte na een opleiding tot middelbaar archief-ambtenaar van 1946 tot 1968 bij het rijksarchief in Haarlem. In laatstgenoemd jaar werd hij heemkundig ambtenaar van Zaandam en conservator van de Zaanlandsche Oudheidkamer. Laatstgenoemde functie vervu…
  • Zonnepadplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigZonnepad

    Pad in Zaandijk, ongeveer 100 meter westelijk van en evenwijdig aan de Lagedijk ten noorden van de Sluissloot. De eerst bekende vermelding dateert van 1698, van 1729 is een reglement bekend.

    Zonnepad in het Archief Zaanstad

    pad zaandijk
  • Zonnewijzer, Deplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigZonnewijzer, De

    Houtzaagmolen Paltrok in Westzaandam aan het Papenpad.

    De eerste vermelding van de wagenschotzager dateert uit 1707.

    Molendatabase De Zonnewijzer
  • Zonnewijzerspadplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigZonnewijzerspad

    Pad in de Zaanse Schans, haaks op de Kalverringdijk. Stadsherstel Amsterdam spande zich in voor het behoud van deze panden.

    Zonnewijzerspad 1 betreft een overgeplaatste voormalige Harenmakerij uit 1743, afkomstig van de Hoogstraat 39-41 te Koog aan de Zaan.

    Zonnewijzerspad 5 betreft een in 1968 verplaatste woning afkomstig van het Ezelspad 13 te Koog aan de Zaan. Stadsherstel Amsterdam maakte er in 2011 een Artist in Residence van. Zo kan het publiek binnen kijken en kunnen …
  • Zoutziederijplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigZoutziederij

    De enige zoutziederij, die in de Zaanstreek heeft gewerkt, was meteen een zeer bijzondere. Omdat dit bedrijf aan de basis stond van de nv Koninklijke Nederlandse Zoutindustrie, later opgenomen in het Akzo-concern. De oprichter van de Zaansche Zout Ziederij ZZZ was Jacob Pieter Vis (1858-1924), die in 1886 aan de Lagedijk in Zaandijk een bedrijf begon dat zich van de bestaande, meer dan 50 Nederlandse zoutziederijen onderscheidde door de toepassing van een moderne meervoudige vacuüm…
  • Zaans Schoon, Stichtingplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigZaans Schoon, Stichting

    Zaans Schoon werd in 1946 opgericht met als doelstelling de bescherming, de bevordering en documentatie van de landschappelijke en stede-bouwkundige rijkdom en schoonheid van de Zaanstreek. In 1973 werd vanuit Zaans Schoon de Stichting Frans Mars opgericht. De basis voor de stichting Zaans Schoon werd gelegd tijdens de Tweede Wereldoorlog toen E.
  • Zuiddijkplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigZuiddijk

    Hoofdstraat in Zaandam-Oost, lopend vanaf de Dam, ter hoogte van de Oostzijderkerk naar het zuiden. Zuiddijk is de nieuwere, vermoedelijk vanaf het einde van de 18e eeuw gebruikte naam voor de Waterlandse zeedijk, die al vóór 1275 voltooid werd.
  • Zuideinde (Zuidend)plugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigZuideinde (Zuidend)

    Het zuidelijk deel van de dorpsstraat van respectievelijk Koog aan de Zaan, Assendelft, Westzaan, Wormerveer en Oostzaan. De Zuiderhoofdstraat in Krommenie droeg voorheen ook de naam Zuidend. De Zaanstreek kent dus zes Zuideindes.
  • Zuider Nieuwendijkplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigZuider Nieuwendijk

    Voormalige naam van het zuidelijk deel van de huidige Gedempte Gracht. De Zuider Nieuwendijk werd ook Zilverpad genoemd. Beide namen werden door elkaar gebruikt.

    Nadat tussen 1856 en 1858 de sloot tussen de Zuider Nieuwendijk of Zilverpad en de Noorder Nieuwendijk of
  • Zuiderhamplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigZuiderham

    Moderne woonwijk in Krommenie, tussen de Provincialeweg, Rosariumlaan, Militaireweg en het Provily sportpark. Ten noorden van de Militaireweg ligt de iets kleinere wijk Noorderham.

    Beide wijken zijn aangelegd eind jaren '70/begin jaren '80 van de 20e eeuw. De straten kregen respectievelijk namen van hemellichamen Zuiderham of Noorderham of werden aan de ruimtevaart ontleend. Denk dan aan de Gagarinstraat. De wijken zelf zijn vernoemd naar de iets noordelijker gelegen twee verbredinge…
  • Zuiderhoofdstraatplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigZuiderhoofdstraat

    Deel van de dorpsstraat in Krommenie, tussen Vlietsend en Noorderhoofdstraat. De Zuiderhoofdstraat is de kern van Krommenie en één van de oudste straten van het dorp.

    Hoewel geen directe bewijzen voorhanden zijn mag worden aangenomen dat aan deze straat, toen nog als pad, al in de late Middeleeuwen bebouwing is ontstaan. Aan de straat staan enkele karakteristieke Zaanse huizen.
  • Zuiderhoutplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigZuiderhout

    Bedrijventerrein met een omvang van 73 ha, eind jaren tachtig van de 20e eeuw aangelegd in Zaandam-West gelegen tussen de Thomassenhaven en de Provincialeweg N203, ten zuiden van het centrum van Zaandam. De zuidzijde grenst het aan het Noordzeekanaal, de westzijde wordt begrenst door het Schiethavenkanaal. Ten behoeve van de verdere ontwikkeling van het gebied wordt een noordelijke ontsluiting gerealiseerd. Bedrijven met een zwaardere milieucategorie zijn gevestigd aan de zuidwestzij…
  • Zuiderkerkpad (-straat)plugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigZuiderkerkpad (-straat)

    Pad ten zuiden van de dorpskerk, in Zaandam-Oost en Koog aan de Zaan nog aanwezig. In het verleden ook in Zaandam-West.

    Het Zuiderkerkpad in Koog aan de Zaan kreeg in 1694 een reglement onder de naam Domineespad. Het is niet bekend wanneer het Zuiderkerkpad in Oostzaandam ontstond, mogelijk was dat al kort na 1411, toen voor het eerst over een kapel aldaar werd gesproken. Ook de huidige Tuinstraat ten zuiden van de Bullekerk heeft Zuiderkerkpad geheten. Dit pad kreeg in…
  • Zuiderpolderplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigZuiderpolder

    Polder in Assendelft, oostelijk en westelijk van de Dorpsstraat en het Zuideinde.

    Met de aangrenzende Noorderpolder is de Zuiderpolder één der vroegst bewoonde delen van de Zaanstreek. De twee polders vormen de Assendelverpolder. Al rond het begin van de jaartelling vestigden zich hier de eerste bewoners, die weer wegtrokken toen de waterspiegel rees en het gebied verziltte. Vanaf de 10e eeuw werd de nog ongedeelde polder vanuit de hoger gelegen duingebieden steeds verder voor bew…
  • Zuidersluisplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigZuidersluis

    Voormalige sluis in Wormerveer, tussen de Zaan en het Westzijderveld, juist noordelijk van de Dubbele Buurt.

    Waarschijnlijk werd de eerste Zuidersluis in de eerste helft van de 17e eeuw aangelegd. In 1726 werd de sluis, ook wel Cleyne Sluysgen, Slicksluysgen, Knipsluys of Suyder Valdeur genoemd, geheel vernieuwd, de fundering werd gelegd op 780 palen.
  • Zuidervaldeursluisplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigZuidervaldeursluis

    Voormalige sluis in Zaandam-Oost, waar de nog aanwezige Zuidervaldeurstraat en Zuidervaldeursloot naar werden vernoemd.

    De Zuidervaldeursluis was nooit van groot belang. Het jaar van aanleg is niet bekend. Mogelijk was de Zuidervaldeur een van de drie sluizen in de
  • Zuiderveerplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigZuiderveer

    Voormalig overzetveer tussen de buurtschap Bartelsluis in Wormer en het zuidelijk deel van het Zuideinde in Wormerveer ter hoogte van 't Wolfrak.

    Het Zuiderveer was één van de twee veren, die de gemeente (of Banne) Wormer in de vaart hield. Toestemming tot het instellen van het veer werd gegeven in oktober 1638 door de Staten van Holland. Oorspronkelijk was het alleen een voetveer, later ook een wagenveer voor het verkeer met bestemming Purmerend. Het Zuiderveer was een initiatief v…
  • Zuiderveld, Hplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigZuiderveld, H

    Zie: Onderwijs 1.3.3.
  • Zuidervermaningplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigZuidervermaning

    De Zuidervermaning in 1995 met rechts de kosterswoning De Zuidervermaning, gebouwd in 1731 en geopend op 2 september van datzelfde jaar, is gelegen aan het Zuideinde 233 te Westzaan als één van de oudste gebouwen van Westzaan. Incidenteel in gebruik als vermaanhuis van de doopsgezinde gemeente en vooral een favoriete culturele ontmoetingsplaats van het dorp. Door de bijzondere bouw en landelijke ligging wordt de kerk ook als evenementenlocatie verhuurd.
  • Zuidervliet, Arieplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigZuidervliet, Arie

    Op 18 juli 1941 benoemde NSB-burgemeester Van Ravenswaay een vierde NSB-wethouder, Arie Zuidervliet. Vanaf 1932 was Zuidervliet directeur van de gemeentelijke handelsdagschool in de Zeemansstraat, sinds 1933 NSB-er en vader van de Zaanse NSB-kringleider G.M. Zuidervliet die in het najaar bovendien tot leider van de distributiedienst en directeur van de sociale dienst van Zaandam was opgeklommen. In laatstgenoemde kwaliteit dwong hij sociaal-gesteunden samen met NSB-ers voor Wi…
  • Zuiderwegplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigZuiderweg

    Zie: Landschappen 6.
  • Zuiderzeemuseumplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigZuiderzeemuseum

    Museum in Enkhuizen. Met de afsluiting van de Zuiderzee in 1932 door de Afsluitdijk, veranderde er veel in het leven van de mensen die tot dan toe rond die zee gewoond hadden. Om iets van dat leven aan het nageslacht te kunnen tonen werd na moeizame voorbereidingen in Enkhuizen het Zuiderzeemuseum geopend.
  • Zuidooster, Deplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigZuidooster, De

    Watermolen de Zuidooster in Wormer werd gebouwd omstreeks 1726. De Zuidooster molen stond aan de ringdijk van de Wijde Wormer en werd gesloopt in maart 1926.
  • Zuidoostersluisplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigZuidoostersluis

    Voormalige schutsluis iets ten zuiden van Wormer. De sluis werd ook wel Kokersluis genoemd, de Zuidoostersloot ook wel Kokersloot. De sluis verbond Wormer met de Wijde Wormer, en na de inpoldering van dit meer op de ringsloot ervan.
  • Zuivelfabriek Zaanstreekplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigZuivelfabriek Zaanstreek

    De melkfabriek van de Coöperatieve Melkinrichting Zaanstreek (CMC) stond aan de Wormerveerse Zaanweg; daarvoor stonden er huizen met de nummers 37 t/m 40. Na de Eerste Wereldoorlog ontstond in Wormerveer een ware melkoorlog, die de plaatselijke boeren stimuleerde tot de oprichting van een eigen fabriek, om niet langer van de melkslijters afhankelijk te zijn. De veehouders bouwden onder de naam Coöperatieve Melkinrichting 'Zaanstreek' een fabriek aan de Zaanweg, deze wer…
  • Zuivelindustrieplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigZuivelindustrie

    De Zaanstreek was, en is nog rijk aan weilanden. De veehouderij is steeds van belang geweest. Als willekeurig gekozen voorbeeld wordt van 1957 vermeld dat de oppervlakte grasland toen 6172 hectare bedroeg en dat er 11542 stuks rundvee werden geteld, Oostzaan niet meegerekend. Zoals overal elders op het platteland ontstonden ook hier na 1880 verschillende melkfabrieken, die, meestal coöperatief opgezet, boter, kaas en consumptiemelk produceerden. Voordien had het bereiden van bot…
  • Zuivelmarktenplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigZuivelmarkten

    Zie: Economische geschiedenis geschiedenis 3.4. en kaasmarkten
  • Zuiverplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigZuiver

    Meubelbedrijf Zuiver, opgericht in 1998, gevestigd op industrieterrein Hoogtij in Westzaan. Interieurontwerpers van Zuiver speuren binnen- en buitenland af op zoek naar de laatste trends op interieurgebied. Artikelen van Zuiver zijn bekend van het decor van The Voice of Holland. De meubels worden ontworpen door Nederlandse designers en zijn veelal bestemd voor de export. Voorbeelden van meubels zijn te vinden in verschillende openbare ruimtes zoals in het Strettocafé in Parijs en het Clu…
  • Zuiveringscommissieplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigZuiveringscommissie

    Op 23 mei 1945 brengt het Militair Gezag te Zaandam ter kennis dat een zuiveringscommissie is samengesteld tot zuivering van het personeel der Gemeentediensten te Zaandam. De Commissie rekent op aller medewerking, opdat het vertrouwen in de overheidsdiensten, geschokt in de afgelopen jaren, weer volledig wordt hersteld door verwijdering van die elementen, die tot vermindering van dit vertrouwen hebben aanleiding gegeven.
  • Zuyderpadplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigZuyderpad

    Zie: Zilverpad
  • ZVVplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigZVV

    Zaandam 1900 - Zaandam 1990 Schutblad Jubileumeditie ZVV 50 jaar De Zaanlandsche Voetbal Vereeniging ZVV ontstond uit een fusie tussen de verenigingen Hellas (september 1896), UNI (januari 1897), Wormerveer (1897), en later 1905 Transvaal (1898 v/h de Bal en Wilhelmina), en in 1911 HAC (Handels Avond Cursus) in 1902. Het was mogelijk meer een soort samenwerking dan een echte fusie want datzelfde UNI zegde het verbond weer op in 1902.
  • zvv Zaanlandiaplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigzvv Zaanlandia

    Voetbalvereniging Zaanlandia werd opgericht op 1 april 1912 als voetbalvereniging op het Blauwe Zand, gevolgd door een veld in de buurt van de Veeringstraat en sinds 1953 op het Sportpark Oostzijderveld.

    In Westzaandam werd in 1912 in de Parkstraatbuurt SVK, de voorloper van Zaanlandia, opgericht. Achttien jongens uit het arbeidersmilieu konden op een grindveldje gaan spelen. Sommigen moesten daarvoor hun lidmaatschap van de duivenvereniging opzeggen, omdat ze uit financieel oog…
  • Zwaan, Deplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigZwaan, De

    Houtzaagmolen in Westzaan. De Windbrief van de balkenzager werd gegeven in juli 1678. De molen stond aan de Westzanerdijk, aan en ten westen van de Gouw. Hij werd waarschijnlijk kort na juli 1742 gesloopt.
  • Zwaan, Deplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigZwaan, De

    Houtzaagmolen in Westzaandam, Bovenkruier. De balkenzager was reeds in 1680 aanwezig. De molen stond aan de Westzanerdijk, ten westen van de Gouw, en werd aan het eind van de 18e eeuw afgebroken.
  • Zwaan, Deplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigZwaan, De

    Oliemolen en later hennepklopper in Krommenie. De Windbrief werd gegeven in september 1649. In augustus 1666 was hij al ingericht als hennepklopper. De molen werd in mei 1761 door brand verwoest, waarna herbouw volgde. Hij stond gestaan aan de Nauernasche Vaart, zuidelijk van de vroegere brug. En werd gesloopt in 1887.
  • Zwaan, Deplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigZwaan, De

    Voormalige herberg in Zaandijk, gesticht omstreeks 1634.

    In 1668 werd het pand bij een verkoping vermeld als 'huys en erf aan de Zaan, genoemd de Swan, belend ten Zuyden de Braziliëmole'. De herberg, later koffiehuis genoemd, heeft de eeuwen door, tot aan de Eerste Wereldoorlog een rol gespeeld in het dorpsleven. De vroedschap belegde er vergaderingen. Alle familievieringen, spuitfeesten en openbare verkopingen hadden onveranderlijk in De Zwaan plaats.
  • Zwaan, De Jongeplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigZwaan, De Jonge

    Houtzaagmolen in Westzaan, Paltrok. Zie De Zaagmolen, De
  • Zwaan, De Jongeplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigZwaan, De Jonge

    Papiermolen in Koog, ook Het Kooger Oud genoemd. De Windbrief werd vermoedelijk gegeven in juni 1616. Waarschijnlijk werd de molen in 1628 door een nieuwe molen vervangen. Hij heeft gestaan in het westelijk deel van het tgenwoordige park waar vroeger het Koogerhoutspad liep. De molen werd gesloopt in 1855.
  • Zwaan, De Witteplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigZwaan, De Witte

    Oliemolen in Westzaandam, beter bekend als De Zwan. De Windbrief werd gegeven in mei 1649. De molen stond aan weg en Zaan, iets zuidelijk van het spoorviaduct. De molen werd in 1889 afgebroken en vervangen door stoom-oliefabriek Het Hart

    oliemolen molen
  • Zwaardemaker Mengvoeders nvplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigZwaardemaker Mengvoeders nv

    Aanvankelijk gortpellerij, later mengvoederfabriek aan de Oostzijde in Zaandam. Gesloten in 1967.

    Het ondernemersgeslacht Zwaardemaker bezat aan het einde van de 19e eeuw drie pelmolens in Oostzaandam: De Koning David, verplaatst in 1904,
  • Zwaluw, Deplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigZwaluw, De

    Houtzaagmolen in Westzaan, paltrok. De Windbrief werd gegeven in april 1641. De molen stond aan de Mallegatsloot, iets ten westen van de Gouw. Hij is in 1750 afgebroken.
  • Zwaluw, De Jongeplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigZwaluw, De Jonge

    Snuifmolen in Westzaan. De Windbrief werd gegeven in juni 1756. De molen stond aan en ten noorden van de Mallegatsloot, op het erf van de in 1750 afgebroken houtzaagmolen De Zwaluw. De molen is in 1805 gesloopt.
  • Zwan, Deplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigZwan, De

    Oliemolen in Westzaandam. Zie De Witte Zwaan.

    oliemolen molen
  • Zwan, De Oudeplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigZwan, De Oude

    Oliemolen in Oostzaandam. Zijn proporties wekten het vermoeden dat hij oorspronkelijk watermolen was geweest, maar hij werd in 1755 in Purmerend als oliemolen afgebroken en vervoerd naar Oostzaandam waar hij op de zuidkant van de Hemmes aan de Kuil werd herbouwd. De laatste jaren van zijn bestaan verwerkte hij cacao-afval. In oktober 1936 werd hij onttakeld. In oktober 1945 werd de romp afgebroken. Onderbouw en schuur zijn nog aanwezig.
  • Zwart-Milieuplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigZwart-Milieu

    Transport- en verwerkingsbedrijf van afval in Zaandam.

    Het bedrijf werd opgericht als bodedienst in 1930 te Zaandam door J. Zwart. Later werden nog twee broers in het familiebedrijf opgenomen. In 1963 werd begonnen met transport en vervoer van containers en ging het bedrijf zich ook toeleggen op het inzamelen, vervoeren en verwerken van huishoudelijk, bedrijfs-, bouw- en sloopafval, dat tot de voornaamste activiteit zou gaan uitgroeien. De bodedienst werd in 1979 opgeheven, waarme…
  • Zwart, Cornelisplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigZwart, Cornelis

    (Alphen a/d Rijn 12 februari 1895-Neuengamme 23 november1944)

    Verzetsman, gearresteerd in Zaandam 23-11-1943 . UITZOEKEN

    Zie: Tweede Wereldoorlog 3. en 4.
  • Zwart, Janplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigZwart, Jan

    Zaandam 20 augustus 1877 - Zaandam 13 juli 1937

    Jan Zwart, organist, publicist en componist ontving zijn opleiding bij H. van Eyk, Gerard Bartus van Krieken en Hendrik de Vries. Hij was korte tijd organist van de Gereformeerde kerk aan de Westzeedijk in Rotterdam en de Hervormde kerk te Capelle aan de IJssel. Vanaf 1898 was hij cantor-organist bij de Hersteld Evangelische-Lutherse Gemeente in Amsterdam aan de Kloveniersburgwal, in de volksmond De Kloof. Op het beroemde Strümphler or…
  • Zwart, Pieterplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigZwart, Pieter

    Zaandijk 28 mei 1885 - Wassenaar 24 september 1977

    Architect en ontwerper. Piet Zwart wordt beschouwd als een vernieuwer van de Nederlandse kunstnijverheid. Hij was een leerling van de Rijksschool voor Kunstnijverheid in Amsterdam en woonde en werkte in Amsterdam, Voorburg en Wassenaar. Zwart manifesteerde zich als boekbandontwerper,
  • Zwart, Deplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigZwart, De

    Meelmolen in Wormer. Zie De Zwarte Vlinder.
  • Zwart, Deplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigZwart, De

    Meelmolen in Wormer, ook De Zwarte Raven genoemd.

    De Windbrief werd gegeven tussen 1584 en 1601. De molen stond aan en ten westen van de Torensloot, achter de huizen. Hij werd gesloopt in 1744.
  • Zwart, Deplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigZwart, De

    Oliemolen in Westzaandam. Zie De Zwarte Leeuw.

    oliemolen molen
  • Zwart Beheer bvplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigZwart Beheer bv

    Autobedrijf in Wormerveer en Zaandam.

    Het bedrijf werd opgericht in 1922 door D. Zwart onder de naam Eerste Wormerveersche Auto Centrale (EWAC). Het was daarmee het eerste bedrijf in de Zaanstreek, dat zich op onderhoud en reparatie van de toen nog nauwelijks aanwezige auto's in de Zaanstreek richtte. Al snel richtte Zwart zich ook op het vervoer van personen.
  • Zwart, Pietplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigZwart, Piet

    Wormerveer, 11 maart 1909 - Koog aan de Zaan, 5 april 1945

    Pieter Jacob Zwart was een Wormerveerder die al vroeg in de oorlog actief was binnen het verzet. Omdat hij directeur was van een garagebedrijf zochten de Duitsers contact met hem om autobussen te huren. Hierdoor kreeg hij goed inzicht in de plannen van de Duitsers en kon hij zijn verzetswerk onder zijn schuilnaam Piet Zwikker zelfs uitbreiden.
  • Zwarte Moriaan, deplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigZwarte Moriaan, de

    Houtzaagmolen in Westzaandam. Paltrok, ook De Preker genoemd.

    De eerste vermelding van de wagenschotzager dateert uit 1726. Hij heeft gestaan ten westen van de Vaart, ter hoogte van de tegenwoordige Oranjestraat en kwam in 1762 in slopershanden. Zijn bijnaam De Preker kreeg hij toen Claes Claesz. Stoffels, leraar bij de
  • Zwavelstok, deplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigZwavelstok, de

    Zwavelstok, de
  • Zweefvliegenplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigZweefvliegen

    Tak van sport, nooit vanuit de Zaanstreek bedreven. Wel is er al sinds 1936 een zweefvliegvereniging (EZZC) in de Zaanstreek. Krommenieër Piet Booij kan gezien worden als een van de initiatiefnemers van het zweefvliegen ten noorden van het Noordzeekanaal.
  • Zwembadenplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigZwembaden

    In het vele open water in de Zaanstreek is mogelijk altijd al gezwommen, hoewel het in de 19e eeuw en daarvoor blijkbaar weinig gebruikelijk was zich vrijwillig te water te begeven. Pas aan het eind van de 19e eeuw werden daarvoor - aan of in buitenwater - zwembaden gebouwd.
  • Zwemmer, Deplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigZwemmer, De

    Verfmolen in Wormer. De windbrief werd gegeven in april 1675. De molen stond aan de Wormerringdijk, buitendijks aan de Zaan. Hij werd gesloopt tussen 1683 en 1693.
  • Zwemsportplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigZwemsport

    Zwemmen in georganiseerd verband, in de Zaanstreek vanaf het eind van de vorige eeuw beoefend. Het beoefenen van de zwemsport in Nederland begon in Amsterdam, waar in 1870 de eerste vereniging werd opgericht.

    In de Zaanstreek waren het de heren P. Latensteijn, J. Remme en J. Ebmeijer sr., die op 7 juli 1893 Neptunus oprichtten. De eerste verenigingsactiviteiten hadden plaats in de Zaan en in het zwembad op het eiland in de Voorzaan. Het water was dikwijls zo koud dat voor de zwemmers…
  • Zwertbroek, Gerplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigZwertbroek, Ger

    Zaandam, 23 augustus 1893 - Amsterdam, 20 oktober 1977

    Gerrit Jan (Ger) Zwertbroek, journalist, één van de oprichters van de VARA. Zwertbroek werd geboren in Zaandam, maar bracht zijn jeugd in Haarlem door. In 1925 richtte hij, samen met
  • Zwet, Hetplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigZwet, Het

    Breed water bij Wormer en Jisp, tussen de Poel en het dorp Jisp. Ook buiten de Zaanstreek komt deze naam voor, het woord Zwet betekent grens of grensscheiding. Het Zwet heeft zijn bijzondere bekoring. Men kan er afstand nemen van de dagelijkse beslommeringen, genieten van mooie vergezichten, het zo boeiende vogelleven of 's avonds van een zonsondergang en het machtige silhouet van de Zaanse industrieën. Ook bij watersporters als roeiers, zeilers en zwemmers is het gebied zeer in trek.…
  • Zwetmolenplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigZwetmolen

    Meelmolen in Jisp, meer gebruikelijke naam De Westermolen. Zie Molens zonder eigennaam.
  • ZZBOplugin-autotooltip__default plugin-autotooltip_bigZZBO

    ZZBO, de Zaanse Zieken- en BejaardenOmroep, werd in maart 1965 opgericht door Jan Belier jr., H. Termaten en C. Hille. Enthousiaste jongelui die bewoners en patiënten van de Zaanse bejaardencentra en ziekenhuizen wilden bereiken met op hen afgestemde radioprogramma’s.
  • /home/zaanwiki/domains/zaanwiki.nl/private_html/encyclopedie/data/pages/volksblad1.txt
  • Laatst gewijzigd: 2020/09/07 12:07
  • (Externe bewerking)